Rybo³ówstwo 18 Fundusze europejskie dla sektora rybackiego w Polsce. Agencja Rynku Rolnego 22 Wdrażanie ustawy o funduszach promocji

Transkrypt

1 Nr 1-2/2011 (143) Biuletyn informacyjny wydawany przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Agencjê Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Redagowany pod kierunkiem Ma³gorzaty Ksi¹ yk przy wspó³pracy z kolegium redakcyjnym w sk³adzie: Przewodnicz¹ca Maria Zwoliñska Radca Generalny Cz³onkowie Zofia Szalczyk (Wiceprzewodnicz¹ca) Zbigniew Abramowicz, Iwona Ciechan, Joanna Czapla, Gra yna Kapelko, Bogumi³a Kasperowicz, Marek Kassa, Maria Sondij-Korulczyk, Julian Krzy anowski, Krzysztof Neræ, Antoni Radzewicz, Ma³gorzata Surawska, Aleksandra Szel¹gowska, Anita Szczykutowicz, Pawe³ Wojcieszak, Wojciech Wojtyra, Roman Wenerski Opracowywany przez zespó³ w sk³adzie: Ewa Woicka-Bekas, Ewa Jaroszewicz, Mariola Marczak ul. Wspólna 30, Warszawa, tel. (22) , (22) , fax (22) Podpisano do druku: r. ¹cznoœæ z czytelnikami: Biuro Prasowe MRiRW ul. Wspólna Warszawa Wersja internetowa ( ISSN Druk: TEKST sp. j. ul. Wspólna 19, Lublin, tel./fax (81) Spis treści Prosto z gabinetu 4 Zielony Tydzień w Berlinie 5 Forum i Berliński Szczyt Ministrów Rolnictwa 6 Posiedzenie Rady Ministrów UE ds. Rolnictwa i Rybołówstwa 7 Nowi wiceministrowie 7 Międzynarodowe Targi Roślin IPM Essen Finanse i P³atnoœci bezpoœrednie 8 Zmiany stawek podatku VAT w rolnictwie i rybołówstwie obowiązujące od 1 stycznia 2011 r. 11 Płatności bezpośrednie w 2011 r. Rozwój obszarów wiejskich 14 Najnowsze zmiany w PROW Ocena średniookresowa PROW Wspieranie gospodarstw niskotowarowych w PROW Rybo³ówstwo 18 Fundusze europejskie dla sektora rybackiego w Polsce Agencja Rynku Rolnego 22 Wdrażanie ustawy o funduszach promocji Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa 25 Im łatwiej o pomoc, tym jej więcej Realizacja działań społecznych i środowiskowych PROW przez ARiMR w 2010 r. 29 Realizacja wsparcia krajowego przez ARiMR w 2010 roku 32 Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej Wybrane przykłady dobrych praktyk 34 Ochrona i rozwój fauny i flory wodnej Wsparcie finansowe inwestycji 36 Modernizacja zarządzania systemem LPIS+ 37 ARiMR odpowiada na pytania 40 Oprocentowanie kredytów inwestycyjnych i klęskowych udzielanych przez Banki Biuletyn Informacyjny otrzymują: Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, posłowie i senatorowie, Kancelaria Prezydenta, wojewodowie, marszałkowie, starostwa, urzędy gmin, Ośrodki Doradztwa Rolniczego, Izby Rolnicze, banki współpracujące z ARiMR, Duszpasterstwo Rolników, szkoły i uczelnie rolnicze, instytuty i biblioteki rolnicze, Rada Gospodarki Żywnościowej. 1

2 MAREK SAWICKI Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi 2 Sza now ni Pań stwo! Rozpoczynamy trudny rok. W jego II połowie nasz kraj będzie przewodniczył Unii Europejskiej. Będziemy robili to po raz pierwszy. Jest to wyzwanie dla nas wszystkich, a szczególnie, co oczywiście zrozumiałe, dla całej administracji rządowej. W zakresie spraw, za które odpowiadam jako minister właściwy do spraw rolnictwa, obszarów wiejskich, rynków rolnych i rybołówstwa mamy do zrealizowania wiele trudnych zagadnień. W czasie polskiej Prezydencji zapadać będą decyzje dotyczące Wspólnej Polityki Rybackiej po roku Polityka ta określi możliwości rozwoju tej dziedziny gospodarki na kolejne lata. Głównym zadaniem polityki rybackiej jest zapewnienie racjonalnej gospodarki żywymi zasobami wód i poprawienie efektywności sektora rybackiego. Powinna ona także wpływać na podniesienie konkurencyjności polskiego rybołówstwa morskiego, rybactwa śródlądowego i przetwórstwa ryb oraz na poprawę jakości życia na obszarach zależnych od rybactwa. Bieżący rok to również czas kolejnych dyskusji o kształcie Wspólnej Polityki Rolnej po roku W listopadzie 2010 roku Komisja Europejska przedstawiła wstępną propozycję dotyczącą zmian. W mojej ocenie, którą już przedstawiałem, nie jest to propozycja na miarę czekających nas wyzwań. To bardziej kosmetyczne zabiegi. Dobrze, że intensywne starania strony polskiej doprowadziły do zbliżenia stanowisk wielu państw. W połowie grudnia ubr., w Brukseli, ministrowie Bułgarii, Cypru, Republiki Czeskiej, Estonii, Litwy, Łotwy, Portugalii, Rumunii, Słowacji, Szwecji, Hiszpanii i Węgier wyrazili podobny pogląd na kształt przyszłej polityki rolnej, przyjmując wspólną deklarację dotyczącą reformy WPR (w grupie krajów przyjmujących deklarację z przyczyn proceduralnych nie mogły być wymienione państwa obecnego TRIO Prezydencji czyli Hiszpania i Węgry). Sygnatariusze deklaracji opowiedzieli się za uproszczeniem Wspólnej Polityki Rolnej, odejściem od historycznych kryteriów w naliczaniu płatności bezpośrednich dla poszczególnych państw członkowskich oraz pro-rozwojowym wsparciem rolnictwa. Uznali, że propozycja zazielenienia polityki rolnej, zawarta w Komunikacie Komisji Europejskiej, spowoduje jej dalsze skomplikowanie w zakresie administrowania i zrozumienia. Jak widać prowadzenie intensywnych spotkań i rozmów zmienia podejście do kwestii kierunków reformy WPR. Jednak przed nami jeszcze bardzo trudna droga. Dziś nie mam wątpliwości, że w obecnej swojej formie ta polityka jest jednym z głównych zakłóceń na europejskim rynku rolnym. Moim zadaniem, jako ministra, jest doprowadzenie do zmiany WPR i wyrównania poziomów wsparcia. Przyznam jednak, że jest to także zadanie dla polskich polityków i europarlamentarzystów. Powinni oni wiedzieć, że bez określenia obiektywnych kryteriów, bez uproszczenia WPR po 2013 roku, nie będzie żadnego wyrównania, nie będzie sprawiedliwej polityki rolnej. Chciałbym, aby przynajmniej w tej sprawie była w Polsce jednomyślność, a nie prowadzona była walka polityczna. Powinniśmy wszyscy wykorzystywać każdą okazję do prezentacji naszego stanowiska i naszych racji. Powinniśmy przedstawiać argumenty i dowody na poparcie naszych propozycji. Mogę zapewnić, że na konserwację obecnych zasad Wspólnej Polityki Rolnej zgody polskich rolników i polskiego ministra rolnictwa nie ma i być nie może. Niestety, z przykrością stwierdzam, że prawdopodobnie przez biurokratyczną opieszałość brukselskich urzędników decyzje w sprawie przyszłego kształtu tej polityki będą zapadać później. Będąc 10 lutego br. w Brukseli dowiedziałem się, że zapowiadane na lipiec przedstawienie projektów dotyczących nowych ram prawnych WPR po roku 2013

3 odbędzie się dopiero w październiku. Gdyby tak było, to opóźnienie takie zdecydowanie pogorszy wypracowanie dobrego kompromisu. Tym bardziej zatem potrzebny jest wspólny, silny głos z Polski w sprawie kierunków zmian jednej z najstarszych wspólnotowych polityk, która określi możliwości rozwoju europejskiego rolnictwa na wiele kolejnych lat. Nowy rok rozpoczął się także od ważnego akcentu promocyjnego polskich produktów rolno-spożywczych. W połowie stycznia odbywały się w Berlinie tradycyjne targi Zielony Tydzień. Na tej prestiżowej imprezie byliśmy w tym roku Krajem Partnerskim. Nasza obecność była widoczna na każdym kroku. Zaproponowaliśmy kulinarną podróż po Polsce. Regionalne stoiska przygotowane przez urzędy marszałkowskie były wręcz oblegane. Polskie produkty żywnościowe cieszą się niezmiennie ogromnym zainteresowaniem konsumentów. To między innymi dzięki naszej obecności w Unii Europejskiej przez 7 lat naszego członkowstwa, tylko w jednym programie, dotyczącym modernizacji gospodarstw rolnych, rolnicy zakupili sprzęt i maszyny rolnicze prawie za 5,5 mld zł. Te maszyny są nadal w naszych gospodarstwach, one tam pracują i ułatwiają naszym rolnikom pracę pozwalając im na efektywne prowadzenie gospodarstw. Efekty widoczne są w postaci doskonałej jakości surowców. Znajduje to również potwierdzenie w eksporcie produktów żywnościowych z naszego kraju, który według szacunków, w ubiegłym roku osiągnął prawie 14 mld euro. A wbrew temu, co niektórzy głosili przed naszym przystąpieniem do Unii Europejskiej, zagraniczne produkty żywnościowe nie zalały naszych sklepów i cały czas osiągamy dodatni bilans handlowy w tej wymianie, który oscyluje wokół 2 mld euro rocznie, a według wstępnych szacunków za rok ubiegły wyniósł 2,5 mld euro. Nie mam wątpliwości, że te wyniki możemy poprawić. Uzyskujemy dostęp do coraz to nowych rynków zbytu. Wykorzystanie możliwości należy jednak do samych eksporterów. Polskie produkty są bardzo dobrej jakości, wyśmienicie smakują, są już uznaną marką. Jesteśmy natomiast po pierwsze w ramach rynku wspólnotowego, gdzie obowiązuje swobodny przepływ towarów, a po drugie nie jesteśmy wolni od wahań na rynkach światowych, na których coraz częściej do głosu dochodzą kapitały spekulacyjne powodujące zakłócenia na tych rynkach. To wszystko wpływa na bieżącą sytuację na naszym rynku krajowym. Przypomnę, że już w 2008 r., jako jeden, z nielicznych podnosiłem problem spekulacji na rynku żywnościowym oraz problemy relacji w łańcuchu żywnościowym. Dziś dyskusje na ten temat toczą się na forum Unii Europejskiej. Obecnie nie ma na forum unijnym i światowym liczących się polityków, którzy nie dostrzegaliby, że w obecnym wzroście cen żywności czynnik spekulacyjny jest dość istotny. Wystarczy jeśli odniesiemy się do potrzeb żywnościowych świata, rosnącego popytu i jednocześnie wolumenu produkcji rolniczej, to mechanizm rynkowy, jakim jest relacja popyt podaż, nie wskazuje na konieczność tak drastycznych, i tak wysokich wzrostów cen żywności. Dzisiejszy świat jest zupełnie inny od tego, w jakim funkcjonowaliśmy przed przystąpieniem do Unii Europejskim. Dlatego tak bardzo się dziwię politykom opozycji, a zwłaszcza tym, którzy przecież kierowali resortem rolnictwa, i udają iż nic się nie zmieniło w tym względzie. Dziś mamy do czynienia ze swobodnym obrotem towarowym w ramach UE i nie ma możliwości zamknięcia granic przed produktami z innego państwa członkowskiego, a takie żądania od nich słyszę. To jakiś absurd. Możemy natomiast lepiej wykorzystywać możliwości, jakie tkwią w nas samych. Dlatego podczas rozmów z przedstawicielami przetwórców mięsa wieprzowego oraz drobiowego, a także sieci handlowych, jakie miały miejsce w lutym br. zaproponowałem, aby w najbliższym czasie zorganizować spotkanie prawników reprezentujących sieci handlowe i przetwórców, przy udziale prawników resortu rolnictwa. Celem takiego spotkania będzie dyskusja na temat kształtu umów zawieranych przez sieci handlowe i branżę mięsną. Zaproponowałem również sygnatariuszom umów rozważenie możliwości zbadania obecnego ich kształtu przez Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Chcę także zainicjować dyskusję, w ramach powołanej przeze mnie Rady Promocji Polskiego Sektora Rolno- Spożywczego, na temat strategii promocji polskiej żywności, z udziałem funduszy promocji artykułów rolno-spożywczych. Jestem przekonany, że tylko wspólne zaangażowanie i wypracowanie wspólnych przedsięwzięć pozwoli na najbardziej efektywne wykorzystanie tych funduszy w celu promocji polskich produktów żywnościowych. Doskonałą możliwością szerszej prezentacji naszego dziedzictwa kulinarnego oraz produktów regionalnych i tradycyjnych będzie również czas naszej Prezydencji. Mam nadzieję, że do tego czasu przysłowiowy już kebab nie będzie jedyną wizytówką kulinarną naszych miast i miasteczek. Otwierając się na innych, nie możemy jednak zapominać też o naszych specjałach, bo naprawdę mamy się czym pochwalić, a zainteresowanie naszymi produktami za granicą potwierdza to w całej rozciągłości. Jestem przekonany, że polska Prezydencja i zainteresowanie naszym krajem spowoduje też wyzwolenie lokalnych inicjatyw promujących swoje własne produkty. 3

4 Prosto z gabinetu Zielony Tydzień w Berlinie M inisterstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi po raz kolejny uczestniczyło w Międzynarodowych Targach Zielony Tydzień w Berlinie stycznia br. Tegoroczny udział był szczególnym wydarzeniem, gdyż Polska przyjęła tytuł Kraju Partnerskiego Internationale Grüne Woche (IGW). Polska obecność na IGW odbyła się pod hasłem Polska schmeckt! Polska smakuje. Tradycyjnych polskich smaków można było spróbować podczas kulinarnej podróży po Polsce, poznając polskie dziedzictwo kulinarne, kulturowe oraz liczne atrakcje turystyczne i bogatą ofertę agroturystyczną. Podróż po Polsce rozpoczęła się wyprawą w przeszłość z muzyką Chopina. Ceremonię otwarcia uświetnił pokaz Rock loves Chopin, który przybliżył niemal 5000 gościom dzieła wielkiego polskiego artysty w wykonaniu klasycznym i we współczesnych, nowoczesnych opracowaniach. Po zakończeniu części oficjalnej rozpoczęła się podroż po polskich smakach, którą można było kontynuować podczas wszystkich targowych dni w polskiej hali. Tak jak w latach poprzednich miejscem polskiej prezentacji była hala Na powierzchni niemal 1000 m 2 zaprezentowały się obok Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi województwa: Małopolskie, Wielkopolskie, Łódzkie, Lubuskie, Dolnośląskie, Warmińsko-Mazurskie, Zachodniopomorskie, 4 Lubelskie, Kujawsko-Pomorskie, a także Stowarzyszenie Producentów Ryb Jesiotrowatych, Konsorcjum: Stowarzyszenie Rzeźników i Wędliniarzy RP, Polskie Zrzeszenie Producentów Bydła Mięsnego, Krajowa Rada Drobiarstwa, Związek Polskie Mięso, Unia Producentów i Pracodawców Przemysłu Mię- snego, Polska Agencja Informacji i Inwestycji Zagranicznych. Uroczystego otwarcia polskiego stoiska dokonali: minister Marek Sawicki, niemiecka minister rolnictwa Ilse Aigner, Prezes Niemieckiego Związku Chłopów Gerd Sonnleitner i burmistrz Berlina Klaus Wowereit. Na stoisku resortu można było uzyskać informacje na temat Programu Poznaj Dobrą Żywność, polskiego rolnictwa i gospodarki żywnościowej oraz projektów realizowanych dzięki środ- kom z PROW na lata Tradycyjnie można było także spróbować produktów ze znakiem PDŻ oraz specjałów przygotowanych przez Lokalne Grupy Działania takie jak: Związek Stowarzyszeń Na Rzecz Rozwoju Gmin Północnego Obszaru Wielkich Jezior Mazurskich (LGD 9), Warmiński Zakątek, Dorzecze Słupi, Żywiecki Raj, Spichlerz Górnego Śląska oraz Dolina Soły. Słodkimi atrakcjami kusiły i zapraszały do odwiedzenia swoich malowniczych terenów Wielkopolska (rogale świętomarcińskie wypiekane na miejscu) oraz Kujawsko-Pomorskie (kajmak w wielu postaciach). Na odwiedzających czekały także soki tłoczone na zimno (Małopolska), gęsina (Kujawsko- Pomorskie), miody pitne (Lubelskie) czy też regionalne piwa i jabłka. To właśnie jabłko było motywem przewodnim polskiego stoiska narodowego i symbolem wszystkich działań promocyjnych związanych z udziałem Polski w targach IGW. Najlepsze polskie produkty znalazły się także w koszach, które zostały wręczone stu tysięcznemu zwiedzającemu targi IGW. Bogaty program wydarzeń towarzyszących, obrazujący polską kulturę

5 Prosto z gabinetu i sztukę, cieszył się ogromnym powodzeniem wśród zwiedzających. Dużą atrakcją były m.in. występy Lubuskiego Zespołu Pieśni i Tańca, Zespołu Pieśni i Tańca Poltex z Łodzi, Zespołu Pieńkowianie oraz kapeli góralskiej. W polskiej hali prowadzone były także warsztaty oraz animacje, a pod koniec targów powstała wielowymiarowa rzeźba z patyków przedstawiająca pegaza. Targi Zielony Tydzień to najważniejsze i największe branżowe spotkanie producentów i przetwórców żywności z całego świata. W tegorocznej edycji udział wzięło 1632 wystawców z 57 krajów oraz zwiedzających. Forum i Berliński Szczyt Ministrów Rolnictwa B erlińskim targom Zielony Tydzień towarzyszyło Międzynarodowe Forum Ministrów Rolnictwa Handel i bezpieczeństwo żywnościowe na świecie: globalnie-regionalnielokalnie. W związku z przyjęciem przez Polskę tytułu Kraju Partnerskiego Targów Grüne Woche, wystąpienie otwierające Forum wygłosił polski ministrowa rolnictwa. Marek Sawicki podkreślił, że bezpieczeństwo żywnościowe jest wielkim wyzwaniem dla światowego rolnictwa. Na świecie jest obecnie 1 mld głodujących. Popyt na żywność szybko rośnie, a jego zaspokojenie wymaga zwiększenia do roku 2030 produkcji żywności o 50%, a do 2050 o 70%. Minister zaznaczył, że wzrost ten musi następować jednak w zgodzie z ochroną środowiska oraz warunkami tworzonymi przez zmiany klimatyczne. Polska popiera liberalizację światowego handlu, która w połączeniu z uczciwą konkurencją zwiększa bezpieczeństwo żywnościowe i pomaga ograniczyć głód na świecie mówił dalej polski minister. Liberalizacja handlu wyzwala konkurencyjność, ale i niesie zagrożenia stwierdził. Są to zagrożenia ekologiczne i społeczne, które mogą być spowodowane koncentracją oraz intensyfikacją produkcji w regionach, gdzie warunki przyrodnicze są najbardziej sprzyjające do wytwarzania żywności. To z kolei może negatywnie wpłynąć na środowisko naturalne. Polski minister ostrzegał także, że likwidacja produkcji żywności w regionach, gdzie warunki gospodarowania są gorsze, może prowadzić do napięć społecznych. nościowe powiedział minister Sawicki. Wspólna Polityka Rolna jest wartością, którą należy chronić w negocjacjach o liberalizacji handlu prowadzonych w ramach Światowej Organizacji Handlu (WTO). Skala otwarcia unijnego rynku na import towarów rolnych z tzw. krajów trzecich nie może destabilizo- Uczciwa konkurencja i zreformowana Wspólna Polityka Rolna pozwolą sprostać wyzwaniom współczesności. Unia Europejska ma stosunkowo dobre warunki do zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego w oparciu o własne rolnictwo. Jednak Wspólnota Europejska powinna jednocześnie wnosić wkład w globalne bezpieczeństwo żywwać poszczególnych rynków. Należy zwrócić uwagę czy sprowadzana żywność jest wytwarzana zgodnie z wymogami ochrony środowiska, co jest warunkiem niezbędnym w przypadku unijnej produkcji. Zdaniem ministra Unia Europejska powinna przejść z roli importera żywności, jakim jest teraz, do roli eksportera. 5

6 Prosto z gabinetu Zdaniem ministra, bezpieczeństwo żywnościowe może zapewnić różnorodne i zrównoważone rolnictwo. Żywność, która jest długo przechowywana oraz transportowana na duże odległości pochłania dodatkową energię i przyczynia się do dodatkowej emisji gazów cieplarnianych. Dlatego coraz większe znaczenie będą odgrywały lokalne rynki takie jak np. targowiska, na których będzie sprzedawana lokalnie wytwarzana żywność m.in. w gospodarstwach rolnych czy małych, wiejskich przetwórniach. W dyskusji panelowej uczestniczył także komisarz UE ds. rolnictwa Dacian Ciolos, i przewodniczący WTO Pascal Lamy oraz ministrowie rolnictwa: Niemiec, Maroka, Kanady, Ukrainy i Kenii oraz Francji. W godzinach popołudniowych podczas zorganizowanego w siedzibie Federalnego Ministerstwa Spraw Zagranicznych 3. Berlińskiego Szczytu Ministrów Rolnictwa dyskutowano na temat przyszłości rolnictwa światowego. W Szczycie brało udział 48. ministrów rolnictwa z krajów całego świata. Szef polskiego resortu rolnictwa Marek Sawicki ponownie zaapelował o większą odwagę w sprawie reformy WPR. Unia Europejska ma stosunkowo dobre warunki do zabezpieczenia żywnościowego w oparciu o własne rolnictwo, ale tylko odpowiednio zreformowana Wspólna Polityka Rolna i uczciwa konkurencja pozwolą sprostać tym wyzwaniom powiedział minister Sawicki. Polski minister wskazał również na konieczność tworzenia odpowiednich, uczciwych zasad dla sektora rolnego w ramach Rundy Rozwojowej Doha. Negocjacje te powinny uwzględniać wrażliwość i specyfikę sektora rolniczego, a w procesie finalizacji tych negocjacji powinny kierować się nie tyle terminowym ich zakończeniem, a jakością i wartością końcowego porozumienia podkreślił minister Marek Sawicki 3. Berliński Szczyt Ministrów Rolnictwa 2011 zakończył się przyjęciem wspólnego komunikatu końcowego i tradycyjnym wspólnym zdjęciem. Posiedzenie Rady Ministrów UE ds. Rolnictwa i Rybołówstwa 6 W dniu 24 stycznia br. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi Marek Sawicki uczestniczył w posiedzeniu Rady Ministrów Unii Europejskiej ds. Rolnictwa i Rybołówstwa. Na posiedzeniu, Komisja Europejska, na wniosek wielu ministrów rolnictwa, w tym polskiego ministra Marka Sawickiego, podjęła decyzję o uruchomieniu prywatnego przechowywania wieprzowiny. Ponadto Komisja powoła grupę ekspertów, która w okresie luty marzec wypracuje instrumenty regulacji rynku wieprzowiny w ramach wspólnej polityki rolnej. Trudna sytuacja na rynku wieprzowiny spowodowana jest pogarszającą się opłacalnością produkcji z powodu wysokich cen pasz oraz niskich cen żywca wieprzowego. Po aferze dioxinowej w Niemczech sytuacja na rynku wieprzowiny jeszcze się pogorszyła. Spadło zaufanie konsumentów do mięsa wieprzowego. Od początku 2011 r. ceny skupu żywca wieprzowego systematycznie spadają, przy bardzo wysokich cenach zbóż. Minister Marek Sawicki, już w październiku 2010 r., wobec trudnej i pogarszającej się sytuacji w sektorze wieprzowiny, wnioskował do Komisji Europejskiej o podjęcie działań na tym rynku. Głównym jednak punktem porządku posiedzenia Rady Ministrów była kontynuacja dyskusji na temat reformy WPR po 2013 r. zawartej w komunikacie Komisji Europejskiej. Ministrowie debatowali na temat wsparcia gospodarowania zasobami naturalnymi w rolnictwie, w taki sposób by poza podnoszeniem konkurencyjności rolnictwa europejskiego, produkcja rolnicza w większym stopniu przyczyniała się do ochrony środowiska oraz przeciwdziałania zmianom klimatycznym. Tak zwany zazieleniony rozwój rolnictwa powinien uzyskać dodatkowe wsparcie z budżetu UE jako rekompensatę za poniesione koszty oraz dostarczanie społecznych korzyści. Nie powinien jednak prowadzić, wg wypowiedzi ministrów, do dalszego komplikowania systemu wsparcia rolnictwa i wzrostu kosztów administracyjnych. Prezydencja węgierska przedstawiła program prac na I półrocze 2011 r., zgodnie z którym prace Rady koncentrować się będą na reformie polityki rolnej i rybołówstwa, poprawie jakości produktów rolno-żywnościowych, dobrostanie zwierząt oraz gospodarce leśnej.

7 Prosto z gabinetu Nowi wiceministrowie P rezes Rady Ministrów powołał na stanowiska podsekretarzy stanu w MRiRW Andrzeja Butrę oraz Jarosława Wojtowicza. Andrzej Butra jest doktorem nauk weterynaryjnych. W ministerstwie nadzoruje wykonanie spraw objętych zakresem działania Departamentu Bezpieczeństwa Żywności i Weterynarii oraz Departamentu Rynków Rolnych Jarosław Wojtowicz jest absolwentem Wydziału Melioracji i Inżynierii Środowiska SGGW oraz Krajowej Szkoły Administracji Publicznej. W ministerstwie nadzoruje realizacje zadań objętych zakresem działania Departamentu Gospodarki Ziemią oraz Departamentu Unii Europejskiej i Współpracy Międzynarodowej. Międzynarodowe Targi Roślin IPM Essen P odsekretarz stanu Marian Zalewski uczestniczył w otwarciu, odbywających się w dniach od 25 do 28 stycznia 2011 r., XXIX Międzynarodowych Tar gach Roślin (Internationale Pflanzenmesse) w Essen. Targi przeznaczone są dla producentów, architektów krajobrazu, ogrodników, florystów, a w szczególności szkółkarzy. W tegorocznych targach uczestniczyło ponad 1500 wystawców z ponad 40 państw. Odwiedziło je około osób zaangażowanych w działalność branży ogrodniczej z 98 krajów. Zwiedzający mogli zapoznać się z nowościami i trendami w ogrodnictwie i technice ogrodniczej. Podczas targów wiceminister Marian Zalewski spotkał się z sekretarzem stanu w Federalnym Ministerstwie Żywności, Rolnictwa i Ochrony Konsumentów Robertem Kloosem. Tematem spotkania było omówienie kierunków zmian Wspólnej Polityki Rolnej. W targach wzięło udział czternastu wystawców z Polski, którzy prezentowali rośliny, środki do produkcji oraz akcesoria ogrodnicze. Polskie stoisko zostało przygotowane przez Związek Szkółkarzy Polskich oraz Agencję Promocji Zieleni pod hasłem Od młodej rośliny do w pełni wykształconej. Podsekretarz stanu Marian Zalewski spotkał się z polskimi wystawcami podczas swojej wizyty w Essen. Międzynarodowe Targi Roślin IPM Essen, to wiodące targi roślinne na świecie. Tematyka tych targów to przede wszystkim rośliny, technika ogrodnicza, florystyka i wspieranie sprzedaży; targom towarzyszy wiele atrakcji miedzy innymi pokazy florystyczne. W tym roku w targach uczestniczyły nowe państwa: Estonia, Rwanda, Łotwa i Kanada. 7

8 Finanse i P³atnoœci bezpoœrednie Zmiany stawek podatku VAT w rolnictwie i rybołówstwie obowiązujące od 1 stycznia 2011 r. W dniu 31 grudnia 2010 roku upłynął okres obowiązywania derogacji do stosowania obniżonej do 3% stawki podatku VAT na nieprzetworzone produkty rolne i niektóre środki do produkcji rolnej. Konsekwencją powyższego była konieczność podwyższenia stawki podatku VAT obowiązującej przy sprzedaży nieprzetworzonych produktów rolnych i środków do produkcji rolnej. Jednocześnie, w celu zmniejszenia skutków podwyżek stawki VAT dla konsumentów, w ustawie o podatku od towarów i usług wprowadzono 5% stawkę podatku VAT obowiązującą przy sprzedaży niektórych nieprzetworzonych i przetworzonych produktów rolnych. Ponadto do końca 2013 roku stawka ryczałtowego zwrotu podatku VAT dla rolników korzystających ze zwolnienia wynosi 7%. Zgodnie z: ustawą z dnia 29 października 2010 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 226, poz. 1476), ustawą z dnia 26 listopada 2010 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z realizacją ustawy budżetowej (Dz. U. Nr 238, poz. 1578), rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 22 grudnia 2010 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 246, poz. 1649), od 1 stycznia 2011 r. obowiązują następujące stawki VAT na wybrane produkty rolne i spożywcze oraz wybrane usługi nabywane przez rolników i rybaków: Symbol PKWiU Nazwa towaru (grupy towarów) lub usługi Stawka podatku VAT ex 01.1 Rośliny inne niż wieloletnie, z wyłączeniem: 1) owsa (PKWiU ) 2) słomy i plew zbóż (PKWiU ) 3) nasion bawełny (PKWiU ) 4) nasion buraków cukrowych (PKWiU ) 5) trzciny cukrowej (PKWiU ) 6) tytoniu nieprzetworzonego (PKWiU ) 7) roślin włóknistych (PKWiU ) 8) pozostałych roślin innych niż wieloletnie (PKWiU 01.19) 5% ex Winogrona, z wyłączeniem wina wyprodukowanego przez właściciela winnicy 5% Owoce ziarnkowe i pestkowe 5% ex Jagody i owoce z rodzaju Vaccinium, z wyłączeniem owoców kiwi (PKWiU ) 5% ex Nasiona owoców, z wyłączeniem nasion chleba świętojańskiego innych niż niełuszczone, niekruszone lub niemielone 5% Orzechy laskowe 5% Orzechy włoskie 5% ex Pozostałe owoce, gdzie indziej niesklasyfikowane, z wyłączeniem chleba świętojańskiego i jego nasion niełuszczonych, niekruszonych lub niemielonych 5% ex Owoce oleiste, z wyłączeniem orzechów kokosowych (PKWiU ) 5% ex Chili, papryka słodka i inne rośliny przyprawowe i aromatyczne z rodzaju Capsicum lub z rodzaju Pimenta, surowe, suszone, z wyłączeniem słodkiej papryki 5% ex Gałka muszkatałowa, kwiat muszkatałowy i kardamon, surowe wyłącznie gałka muszkatałowa i kwiat muszkatałowy 5% ex Anyż, badian, kolendra, kmin, kminek, koper i jagody jałowca, surowe wyłącznie kolendra, kmin i kminek 5% ex ex 01.4 Pozostałe nieprzetworzone rośliny przyprawowe i aromatyczne wyłącznie: koperek (Anethum graveolens), majeranek, bylica-estragon, kapary, szafran, kurkuma, tymianek, curry i inne nieprzetworzone rośliny przyprawowe i aromatyczne, gdzie indziej niesklasyfikowane Zwierzęta żywe i produkty pochodzenia zwierzęcego, z wyłączeniem: 1) zwierząt żywych i ich nasienia, 2) wełny strzyżonej, potnej z owiec i kóz, włączając wełnę praną z drugiej strzyży (PKWiU ) 3) jaj wylęgowych (PKWiU ) 4) kokonów jedwabników nadających się do motania (PKWiU ) 5) wosków owadzich i spermacetów, włączając rafinowane i barwione (PKWiU ) 6) embrionów zwierzęcych do celów reprodukcyjnych (PKWiU ) 7) produktów zwierzęcych niejadalnych, gdzie indziej niesklasyfikowanych (PKWiU ) 8) skór futerkowych surowych oraz skór i skórek surowych, gdzie indziej niesklasyfikowanych (PKWiU ) 5% 5% 8

9 Finanse i P³atnoœci bezpoœrednie ex Dziko rosnące produkty leśne wyłącznie leśne grzyby, jagody i orzechy 5% ex 03 ex 10.1 ex ex 10.3 Ryby i pozostałe produkty rybactwa; usługi wspomagające rybactwo, z wyłączeniem: 1) pereł nieobrobionych (PKWiU ), 2) ryb żywych ozdobnych (PKWiU ), 3) pozostałych produktów połowów (PKWiU ) Mięso i wyroby z mięsa, zakonserwowane, z wyłączeniem: 1) tłuszczów technicznych, 2) produktów ubocznych garbarń, 3) skór i skórek, niejadalnych, 4) piór puchu, pierza i skórek ptaków, 5) wełny szarpanej Ryby, skorupiaki i mięczaki, przetworzone i zakonserwowane, z wyłączeniem mąki, mączek i granulek z ryb, skorupiaków, mięczaków lub pozostałych bezkręgowców wodnych, niejadalnych (PKWiU ) Owoce i warzywa przetworzone i zakonserwowane wyłącznie: 1) ziemniaki zamrożone (PKWiU ), 2) soki z owoców i warzyw (PKWiU 10.32), 3) warzywa zamrożone (PKWiU ), 4) owoce i orzechy zamrożone, gotowane lub nie, z wyłączeniem orzechów (ex ) 5% 5% 5% 5% ex 10.4 Oleje i tłuszcze zwierzęce i roślinne wyłącznie jadalne 5% ex 10.5 Wyroby mleczarskie, z wyłączeniem kazeiny do produkcji regenerowanych włókien tekstylnych oraz kazeiny do stosowania w przemyśle innym niż produkujący żywność, pasze lub w przemyśle włókienniczym (PKWiU ex ) 5% ex Produkty przemiału zbóż, z wyłączeniem śruty 5% ex Pieczywo świeże, którego data minimalnej trwałości, oznaczona zgodnie z odrębnymi przepisami nie przekracza 14 dni, a w przypadku oznaczania tych towarów zgodnie z odrębnymi przepisami wyłącznie terminie przydatności do spożycia, termin ten również nie przekracza 14 dni Pieczywo chrupkie, suchary, sucharki, pieczywo tostowe i podobne wyroby wyłącznie pieczywo chrupkie oraz tosty z chleba i podobne tosty 5% 5% ex Pozostałe piekarskie i ciastkarskie wyroby suche lub konserwowane wyłącznie chleb przaśny (maca) i bułka tarta 5% Makarony, pierogi, kluski i podobne wyroby mączne 5% Kuskus 5% ex Gotowe posiłki i dania, z wyłączeniem produktów o zawartości alkoholu powyżej 1,2% 5% Jaja bez skorupek oraz żółtka jaj, świeże lub zakonserwowane; jaja w skorupkach, zakonserwowane lub ugotowane; albumina jaja 5% ex ex Soki i ekstrakty roślinne; substancje pektynowe; środki zagęszczające i żelujące wyłącznie substancje pektynowe, pektyniany i pektyny, śluzy i zagęszczacze pochodzące z produktów roślinnych, w tym modyfikowane Pozostałe napoje bezalkoholowe wyłącznie napoje owocowe, napoje owocowo-warzywne, nektary, napoje warzywne oraz napoje bezalkoholowe zawierające tłuszcz mlekowy 5% 5% ex Trzmiele 8% ex Entomofagi wyłącznie stawonogi i nicienie 8% ex 56 Usługi związane z wyżywieniem, z wyłączeniem sprzedaży: 1) napojów alkoholowych o zawartości alkoholu powyżej 1,2%, 2) napojów alkoholowych będących mieszaniną piwa i napojów bezalkoholowych, w których zawartość alkoholu przekracza 0,5%, 3) kawy i herbaty (wraz z dodatkami), 4) napojów bezalkoholowych gazowanych, 5) wód mineralnych, 6) innych terminów w stanie nieprzetworzonym opodatkowanych stawką 23% 8% Owoce tropikalne i podzwrotnikowe 8% Owoce cytrusowe 8% ex Pozostałe krzewy i drzewa owocowe oraz orzechy, z wyłączeniem nasion chleba świętojańskiego innych niż niełuszczone, niekruszone ani niemielone 8% Szyszki chmielowe 8% Rośliny żywe, cebulki, bulwy i korzenie, sadzonki i szczepy; grzybnia 8% 9

10 Finanse i P³atnoœci bezpoœrednie ex 01.1 ex 01.4 ex Rośliny inne niż wieloletnie, z wyłączeniem bawełny i odziarnionych produktów roślinnych dla przemysłu włókienniczego (PKWiU ex ) z wyłączeniem objętych stawką 5% Zwierzęta żywe i produkty pochodzenie zwierzęcego z wyłączeniem: 1) wełny strzyżonej, potnej z owiec i kóz, włączając wełnę praną z drugiej strzyżyny (PKWiU ), 2) pozostałych zwierząt żywych (PKWiU ex ), 3) wosków owadzich i spermacetów, włączając rafinowane i barwione (PKWiU ), 4) sierści zwierzęcej cienkiej lub grubej, niezgrzeblonej i nieczesanej (PKWiU ex ), 5) skór futerkowych surowych oraz skór i skórek surowych, gdzie indziej niesklasyfikowanych (PKWiU ) z wyłączeniem objętych stawką 5% Pozostałe zwierzęta hodowlane, gdzie indziej niesklasyfikowane wyłącznie króliki dzikie, pszczoły, jedwabniki i przeszkolone psy przewodniki dla ociemniałych 8% 8% 8% Sadzonki drzew i krzewów owocowych 8% Nasiona drzew i krzewów leśnych 8% Usługi badania zwierząt rzeźnych i mięsa, wykonywane przez lekarzy weterynarii 8% ex ex Kreda i dolomit inny niż kalcynowany wyłącznie: 1) kreda mielona, pastewna, 2) kreda mielona, nawozowa, 3) mączka dolomitowa Pozostałe minerały chemiczne i do produkcji nawozów wyłącznie ziemia ogrodnicza inna niż zawierająca torf jako zasadniczy składnik i inna niż będąca mieszaniną naturalnej gleby, piasku, gliny i minerałów 8% 8% ex Torf wyłącznie surowiec i półfabrykaty do produkcji torfu dla celów rolniczych oraz wyroby torfowe dla celów rolniczych 8% ex Śruty 8% ex Skrobia i wyroby skrobiowe 8% ex Wyroby ciastkarskie i ciastka, świeże, których data minimalnej trwałości, oznaczona zgodnie z odrębnymi przepisami nie przekracza 14 dni, a w przypadku oznaczania tych towarów zgodnie z odrębnymi przepisami wyłącznie terminem przydatności do spożycia, termin ten również nie przekracza 14 dni 8% ex Piernik i podobne wyroby; słodkie herbatniki; gofry i wafle wyłącznie wafle i opłatki o zawartości wody przekraczającej 10% masy 8% ex Pozostałe piekarskie i ciastkarskie wyroby suche lub konserwowane wyłącznie chleb przaśny (maca), opłatki sakralne i podobne produkty, bułka tarta 8% Makarony, pierogi, kluski i podobne wyroby mączne 8% ex Cukier, z wyłączeniem cukru i syropu klonowego, zawierającego dodatek środków aromatyzujących lub barwiących (PKWiU ex ) 8% Owoce, orzechy, skórki z owoców i pozostałe części roślin, zakonserwowane cukrem 8% ex Substytuty kawy; ekstrakty, esencje i koncentraty z kawy lub z substytutów kawy wyłącznie cykoria palona, pozostałe palone namiastki kawy oraz ich ekstrakty, esencje i koncentraty 8% ex Sosy; mieszanki przypraw; mąka i mączka z gorczycy oraz gotowa musztarda, z wyłączeniem musztardy gotowej 8% Przetwory homogenizowane oraz żywność dietetyczna 8% Zupy i buliony oraz przetwory z nich 8% ex Ekstrakty i soki z mięsa, ryb i bezkręgowców wodnych wyłącznie ekstrakty i soki z mięsa 8% ex Pozostałe różne artykuły spożywcze, gdzie indziej niesklasyfikowane, z wyłączeniem ekstraktów słodowych i produktów o zawartości alkoholu powyżej 1,2% 8% ex Soki i ekstrakty roślinne; substancje pektynowe; środki zagęszczające i żelujące wyłącznie soki i ekstrakty roślinne z opium 8% Gotowe pasze dla zwierząt gospodarskich 8% Gotowa karma dla zwierząt domowych 8% ex Pozostałości i odpady browarne i gorzelniane wyłącznie wywar 8% ex Wyroby ze słomy, esparto i pozostałych minerałów w rodzaju stosowanych do wyplatania; wyroby koszykarskie i wikliniarskie wyłącznie: 1) brykiety ze słomy i siana, 2) wyroby plecionkarsko-koszykarskie z rogożyny i wikliny, 3) galanteria koszykarska z trzciny egzotycznej, 4) wyroby koszykarskie i inne, z materiałów roślinnych, pozostałych, osobno niewymienione, 5) łubianki, wyroby koszykarskie i inne z łuby 8% 10

11 Finanse i P³atnoœci bezpoœrednie Wyłącznie przeznaczone do stosowania jako nawozy, pasze lub dodatki (surowiec) do pasz, jeżeli nabywcą jest podatnik podatku rolnego lub podatku dochodowego od dochodu z działów specjalnych produkcji rolnej: 1) makuchy i inne pozostałości stałych z tłuszczów i olejów roślinnych; mąki i mączki z nasion lub owoców oleistych, z wyłączeniem gorczycy PKWiU , 2) siarczan magnezowy (siarczan magnezu) PKWiU Ex ) azotan wapniowy i azotan magnezu PKWiU Ex ) związki fosforowe do mieszanek paszowych PKWiU Ex ) chlorek potasu PKWiU Ex ) azotan potasu (saletry potasowej) PKWiU Ex % ex Nawozy azotowe mineralne, z wyłączeniem cyjanamidu wapnia 8% Nawozy fosforowe mineralne 8% ex Nawozy potasowe mineralne, z wyłączeniem chlorku potasu 8% ex Azotan sodu wyłącznie sprzedawany jako nawóz 8% ex Nawozy, gdzie indziej niesklasyfikowane, z wyłączeniem nawozów naturalnych 8% Nawozy naturalne lub organiczne, gdzie indziej niesklasyfikowane (w tym ziemia ogrodnicza, zawierająca torf jako zasadniczy składnik i ziemia ogrodnica, będąca mieszaniną naturalnej gleby, piasku, gliny i minerałów oraz ziemia humus 8% ex Pestycydy i pozostałe środki agrochemiczne, z wyłączeniem środków odkażających (PKWiU ex ) 8% ex Żelatyny i ich pochodne, włączając albuminy mleka wyłącznie albumina techniczna, albumina mleka, żelatyna i jej pochodne (z wyjątkiem klejów kazeinowych) 8% Wapno palone, wapno gaszone i wapno hydrauliczne 8% ex Pozostałe różne wyroby, gdzie indziej niesklasyfikowane wyłącznie: żelatyna nieutwardzona, obrobiona oraz wyroby z żelatyny nieutwardzonej, obrobionej 8% Woda w postaci naturalnej 8% ex Bez względu na symbol PKWiU Odpady ze skór wyłącznie odpady ze skór wyprawionych, pył, proszek i mączka skórzana, z wyłączeniem odpadków skór garbowanych (bezwłosowych) Sznurek do maszyn rolniczych 8% Wyroby sztuki ludowej oraz rękodzieła ludowego i artystycznej, które posiadają atest Krajowej Komisji Artystycznej i Etnograficznej 8% ex 01.6 Usługi związane z rolnictwem oraz chowem i hodowlą zwierząt, z wyłączeniem usług weterynaryjnych, z wyłączeniem: usług podkuwania koni i prowadzenia schronisk dla zwierząt gospodarskich (PKWiU ex ) 8% ex Usługi wspomagające rybactwo, z wyłączeniem usług związanych z rybołówstwem morskim (PKWiU ex ) 8% ex Warzywa i owoce, krojone i zapakowane wyłącznie obieranie i cięcie warzyw, mieszanie świeżych sałat, pakowanie na rynek pierwotny 8% 75 Usługi weterynaryjne 8% Usługi związane z zagospodarowaniem terenów zieleni 8% Dzierżawa gruntów przeznaczonych na cele rolnicze, a także zbycie prawa użytkowania wieczystego tych gruntów zwolnienie Zbycie prawa wieczystego użytkowania gruntu, w przypadku dostawy budynków lub budowli trwale z gruntem związanych albo części takich budynków lub budowli, jeżeli budynki te lub budowle albo ich części są zwolnione od podatku zwolnienie 8% Oddawanie w użytkowanie wieczyste nieruchomości gruntowych przeznaczonych na cele rolnicze zwolnienie Płatności bezpośrednie w 2011 r. ALEKSANDRA SZELĄGOWSKA TEL. (22) R olnicy będą mogli składać wnioski o przyznanie płatności za 2011 r. w terminie od 15 marca do 16 maja 2011 r.* Dopuszczalne będzie również złożenie wniosku w terminie 25 dni kalendarzowych po tym terminie, jednakże za każdy dzień roboczy opóźnienia należna rolnikowi płatność będzie pomniejszana o 1%. W kampanii roku 2011 rolnicy będą mogli ubiegać się o takie same rodzaje płatności oraz wsparcia specjalnego, jakie były przyznawane w 2010 r. Niemniej jednak, znajdujące się w końcowej fazie procesu legislacyjnego: projekt ustawy o zmianie ustawy o płatnościach w ramach systemów wsparcia bezpośredniego oraz niektórych innych ustaw** i projekty stosownych rozporządzeń, przewidują pewne istotne zmiany, które rolnicy powinni wziąć pod uwagę przy składaniu wniosków. Następstwo prawne Wspomniany projekt ustawy reguluje kwestie związane z przyznawaniem płatności następcy prawnemu. Zmiany 11

12 Finanse i P³atnoœci bezpoœrednie w przedmiotowym zakresie umożliwią ubieganie się oraz wypłatę płatności bezpośrednich, płatności uzupełniających i wsparcia specjalnego następcom beneficjentów będących osobami prawnymi w przypadkach, kiedy ci ostatni ulegną rozwiązaniu, przekształceniu lub innemu zdarzeniu prawnemu, w wyniku którego dochodzi do następstwa prawnego, a ich majątek, należności i zobowiązania przejmuje nowy rolnik. Zaproponowane przepisy są w znacznym stopniu podobne do regulacji dotyczących dziedziczenia. Wynika to z faktu, że obie instytucje prawne są w swoim charakterze do siebie zbliżone, a różnica między nimi polega w głównej mierze na tym, że dziedziczenie dotyczy tylko osób fizycznych. Zgodnie z przygotowanym projektem ustawy przyznanie płatności następcy prawnemu możliwe będzie, jeśli grunty rolne objęte wnioskiem w dniu 31 maja roku, w którym został złożony wniosek, były w posiadaniu rolnika osoby prawnej, która uległa rozwiązaniu, przekształceniu lub innemu zdarzeniu prawnemu, lub jego następcy prawnego, oraz jeśli następca prawny spełnia dodatkowe warunki określone dla danej płatności. Ponadto, następca prawny ubiegający się o przyznanie płatności bezpośrednich, płatności uzupełniających i wsparcia specjalnego będzie zobowiązany do złożenia, w terminie 3 miesięcy od dnia wystąpienia zdarzenia prawnego, stosownego wniosku do kierownika biura powiatowego Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, do którego został złożony wniosek przez poprzednika (rolnika osobę prawną, która uległa rozwiązaniu, przekształceniu lub innemu zdarzeniu prawnemu). Wspomniany wniosek będzie musiał zawierać numer identyfikacyjny producenta rolnego, a w przypadku braku takiego numeru kopię wniosku o jego przyznanie. Do wniosku konieczne będzie dołączenie dokumentu potwierdzającego zaistnienie następstwa prawnego lub jego kopii potwierdzonej przez notariusza lub upoważnionego pracownika Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Powyższe będzie dotyczyło również sytuacji, w której zdarzenie prawne, w wyniku którego wystąpiło następstwo prawne, miało miejsce po dniu doręczenia decyzji w sprawie przyznania płatności lub wsparcia a przed dniem wypłaty środków finansowych. 12 W przypadku oddzielnej płatności do cukru i płatności do pomidorów rozszerzony zostanie katalog osób, z którymi w okresie referencyjnym mogła być zawarta umowa dostawy w przypadku płatności do cukru, lub które w roku gospodarczym 2006/2007 dostarczyły pomidory do przetworzenia w przypadku płatności do pomidorów. Do katalogu włączony zostanie rolnik będący osobą prawną, który w wyniku zaistnienia zdarzenia prawnego (np.: rozwiązania, przekształcenia) posiada następcę prawnego. W odniesieniu do płatności cukrowej, następca występujący po raz pierwszy o to wsparcie będzie musiał dołączyć do wniosku również umowę dostawy buraków cukrowych (lub jej kopię). Projekt przewiduje również, że w przypadku, gdy zdarzenie prawne, w wyniku którego zaistniało następstwo prawne, miało miejsce w okresie od dnia złożenia wniosku o przyznanie płatności cukrowej albo płatności do pomidorów do dnia poprzedzającego dzień doręczenia decyzji w sprawie ich przyznania, płatności te z urzędu będą przyznawane spadkobiercy albo następcy prawnemu, o ile została mu przyznana jednolita płatność obszarowa. Opisane zmiany odnoszą się również do kampanii 2010 r. Należy jednak podkreślić, że w tym przypadku termin na złożenie przez następcę prawnego stosownego wniosku, o którym mowa powyżej, będzie wynosił dwa miesiące od dnia wejścia w życie przepisów projektowanej ustawy. Szczegółowe kwestie związane z następstwem prawnym w odniesieniu do płatności zwierzęcej i płatności do chmielu, zostały uregulowane w projekcie rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie rodzajów roślin objętych płatnością uzupełniającą oraz szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego. Siła wyższa Projekt ustawy przewiduje również modyfikację w sposobie rozstrzygania o dowodach potwierdzających działanie siły wyższej lub wystąpienie nadzwyczajnych okoliczności. Przygotowane propozycje legislacyjne w tym przedmiocie przewidują, że decyzje w zakresie rodzajów dowodów potwierdzających działanie siły wyższej lub wystąpienie nadzwyczajnych okoliczności w konkretnych przypadkach będą znajdowały się w gestii kierowników biur powiatowych ARiMR. Znaczenie powyższej zmiany wynika z roli, jaką odgrywają dowody potwierdzające działanie siły wyższej lub nadzwyczajne okoliczności w procesie przyznawania płatności bezpośrednich. Mianowicie przedstawienie odpowiednich dowodów umożliwia przyznanie płatności i odstąpienie przez ARiMR od nakładania sankcji. Zgodnie z obowiązującymi do tej pory przepisami rodzaje dowodów potwierdzających działanie siły wyższej lub nadzwyczajnych okoliczności były określane w stosownym rozporządzeniu. Niemniej jednak dotychczasowa praktyka pokazała, że istnieją duże trudności ze sporządzeniem zamkniętej listy takich dowodów, zwłaszcza, że określony w art. 31 rozporządzenia nr 73/2009 katalog zdarzeń, które mogą stanowić w danym przypadku działanie siły wyższej lub okoliczności nadzwyczajne, jest katalogiem otwartym. Ponadto, zgodnie z art. 75 ust. 2 rozporządzenia nr 1122/2009 przypadki siły wyższej lub okoliczności nadzwyczajnych wraz z odpowiednią dokumentacją wymaganą przez właściwy organ zgłaszane są temu organowi. Również stosownie do przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego (art. 75 1), jako dowód należy dopuścić wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem. Owoce miękkie W wyniku zawartych w projektowanej ustawie zmian dotyczących płatności do owoców miękkich (truskawki i maliny), wprowadzonych w związku ze zmianami w przepisach wspólnotowych, rolnicy ubiegający się o przedmiotowe wsparcie, podobnie jak w przypadku osób ubiegających się o wszystkie pozostałe płatności, będą musieli posiadać w ramach gospodarstwa rolnego łącznie przynajmniej 1 ha użytków rolnych. Natomiast minimalna powierzchnia działki rolnej, zadeklarowanej we wniosku o przyznanie płatności, nadal będzie wynosiła 0,1 ha. Wnioski składane drogą elektroniczną Od kampanii 2011 r. rolnicy będą mogli składać wnioski o przyznanie płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego, pomocy finansowej

13 Finanse i P³atnoœci bezpoœrednie z tytułu wspierania gospodarowania na obszarach górskich oraz innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW), płatności z tytułu realizacji przedsięwzięć rolnośrodowiskowych i poprawy dobrostanu zwierząt (PROW ) oraz płatności rolnośrodowiskowej (PROW ) za pomocą formularza umieszczonego na stronie internetowej Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Obecnie w resorcie trwają prace nad opracowaniem projektu rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, w którym zostaną określone szczegółowe warunki i tryb składania wniosków za pomocą ww. formularza. W projekcie przedmiotowego rozporządzenia zaproponowano, aby formularz wniosku, umieszczany na stronie internetowej Agencji, umożliwiał złożenie wniosku o przyznanie tych samych płatności, o które rolnik mógł się ubiegać na tradycyjnym formularzu wniosku. Niemniej jednak, warunkiem złożenia wniosków o przyznanie płatności za pomocą formularza umieszczonego na stronie internetowej Agencji, będzie nadanie rolnikowi loginu i kodu dostępu do systemu teleinformatycznego Agencji. Wniosek o nadanie loginu i kodu dostępu musi zostać złożony bezpośrednio do kierownika biura powiatowego Agencji właściwego ze względu na miejsce zamieszkania albo siedzibę wnioskodawcy lub za pośrednictwem polskiej placówki pocztowej operatora publicznego. W projekcie niniejszego rozporządzenia określony został również zakres danych, które rolnik będzie zobowiązany podać we wniosku o nadanie loginu i kodu dostępu. Ponadto zaproponowano, aby login i kod dostępu do systemu teleinformatycznego Agencji kierownik biura powiatowego nadawał w terminie 21 dni od dnia złożenia wniosku o nadanie loginu i kodu dostępu (w 2011 r. login i kod dostępu będzie nadawany w ciągu 14 dni od dnia złożenia wniosku). Zgodnie z projektem rozporządzenia proponuje się, aby login i kod dostępu mogły być używane przez wnioskodawcę, któremu zostały one nadane lub przez pełnomocnika wnioskodawcy, jeżeli został ustanowiony. Natomiast w przypadku utraty loginu lub kodu dostępu do systemu teleinformatycznego Agencji, wnioskodawca będzie obowiązany niezwłocznie poinformować o zaistniałym fakcie właściwego kierownika biura powiatowego ARiMR w celu zablokowania dostępu do systemu teleinformatycznego Agencji. Zablokowanie dostępu do systemu teleinformatycznego nastąpi również w przypadku trzykrotnego podania błędnego kodu dostępu podczas logowania. Ponowny dostęp do systemu teleinformatycznego może nastąpić po uzyskaniu przez wnioskodawcę dostępu po ponownym złożeniu wniosku o nadanie loginu i kodu dostępu. Zaproponowano również, aby w przypadku, gdy niezbędne jest dołączenie do wniosku składanego za pomocą formularza umieszczanego na stronie internetowej Agencji dokumentów, na których wymagane są podpisy osoby trzeciej, wnioskodawca dołączałby kopie tych dokumentów w formie elektronicznej w postaci pliku w formacie JPEG, PDF, GIF, TIF, TIFF, DOC lub DOCX. W projekcie rozporządzenia zaproponowano, aby po zatwierdzeniu danych w formularzu wniosku, wnioskodawca uzyskiwał z systemu teleinformatycznego Agencji potwierdzenie złożenia wniosku zawierające unikalny numer nadany przez system oraz datę złożenia wniosku. Ponadto proponuje się, aby wnioskodawca, któremu już przyznano login i kod dostępu do systemu teleinformatycznego Agencji na podstawie przepisów ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich ze środków pochodzących z Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnej (Dz. U. Nr 229, poz. 2273, z późn. zm.), ustawy z dnia 2 kwietnia 2004 r. o systemie identyfikacji i rejestracji zwierząt (Dz. U. z 2008 r. Nr 204, poz oraz z 2009 r. Nr 116, poz. 976) lub ustawy z dnia 7 marca 2007 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (Dz. U. Nr 64, poz. 427, z późn. zm.), mógł złożyć wniosek na formularzu, przy użyciu tego loginu i tego kodu dostępu. Jednocześnie rolnicy nie mający dostępu do sieci Internet będą mogli w dalszym ciągu składać wnioski o przyznanie płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego w tradycyjny sposób, na formularzach opracowanych i przesyłanych przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Orzechy włoskie i leszczyna Zgodnie z przygotowanymi zmianami od 2011 r. nie będzie możliwości ubiegania się o płatności uzupełniające w Sektorze I (uzupełniająca płatność podstawowa) z tytułu uprawy orzecha włoskiego i leszczyny. Oznacza to, że od 2011 r. do upraw orzecha włoskiego i leszczyny będzie przysługiwała, w ramach płatności bezpośrednich, jedynie Jednolita Płatność Obszarowa. Zasada wzajemnej zgodności (cross-compliance) Zawarte w projektowanych przepisach zmiany w zakresie cross-complian ce dotyczą w szczególności uzupełnienia już obowiązującego systemu kontroli o obowiązujące od 2011 r. wymogi wzajemnej zgodności, o których mowa w załączniku II pkt B rozporządzenia Rady (WE) nr 73/2009, tj.: wymogi w zakresie zarządzania, związane ze zdrowiem publicznym, zdrowiem zwierząt i zgłaszaniem chorób oraz stosowaniem środków ochrony roślin i produktów biobójczych oraz wyznaczenia organów kontrolnych odpowiedzialnych za przeprowadzenie kontroli w obszarze B i C. Kontrola wymogów z obszaru B została powierzona instytucjom, które do tej pory były odpowiedzialne za kontrole wymogów wzajemnej zgodności w obszarze A, tj.: Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa obszar B w zakresie zdrowia roślin i zdrowia publicznego w odniesieniu do żywności pochodzenia roślinnego oraz Inspekcji Weterynaryjnej obszar B w zakresie obejmującym zdrowie publiczne, zdrowie zwierząt i zgłaszanie chorób. Jednocześnie Inspekcja Weterynaryjna będzie odpowiedzialna za przeprowadzanie kontroli w Obszarze C (który będzie obowiązywał od roku 2013), w zakresie dobrostanu zwierząt. Obowiązek przestrzegania ww. wymogów wynika z art. 124 ust. 5 rozporządzenia nr 73/2009. DEPARTAMENT PŁATNOŚCI BEZPOŚREDNICH TEL. (22) * Jednodniowe wydłużenie określonego w ustawie okresu na składanie wniosków wynika z faktu, iż w 2011 r. dzień 15 maja przypada na niedzielę. ** Ustawa ta zmienia również ustawę z dnia 18 grudnia 2003 r. o ochronie roślin oraz ustawę z dnia 29 stycznia 2004 r. o Inspekcji Weterynaryjnej. 13

14 Rozwój obszarów wiejskich Najnowsze zmiany w PROW M inister Rolnictwa i Rozwoju Wsi w dniu 30 grudnia 2010 r. podpisał nowelizację rozporządzeń w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej w ramach działania Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności oraz Działania informacyjne i promocyjne objętych Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Wprowadzone zmiany mają na celu przede wszystkim wprowadzenie bardziej elastycznych rozwiązań w zakresie kwalifikowalności kosztów oraz wykonanie przepisów wspólnotowych, zwłaszcza art. 75 ust. 1 lit. c pkt i rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005 z dnia 20 września 2005 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW) (Dz. Urz. UE L 277 z , str. 1, z późn. zm.), dotyczącego obowiązku prowadzenia przez beneficjentów oddzielnego systemu ewidencji albo korzystania z odpowiedniego kodu rachunkowego. Główne zmiany dla działania Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności : Umożliwione zostało potencjalnym beneficjentom działania dołączanie do wniosku o przyznanie pomocy kopii certyfikatu, potwierdzającego wytwarzanie żywności w ramach wybranego systemu jakości żywności bez określania terminu ważności tego certyfikatu. Dołączany przez producenta rolnego certyfikat powinien być aktualny. Rozszerzone zostały rodzaje kosztów kontroli, o refundację których będą się mogli ubiegać beneficjenci działania, wytwarzający żywność w ramach systemu integrowanej produkcji. Do dodatkowych kosztów kontroli należą koszty badań, których obowiązek wykonania wynika z metodyk integrowanej produkcji, ale nie są to bezpośrednio badania, na podstawie których uzyskiwany jest certyfikat potwierdzający produkcję w systemie integrowanej produkcji. Wydłużony został termin składania wniosku o płatność po upływie okresu pomocy, dla każdego z beneficjentów działania z 90 dni do 180 dni. 14 Umożliwiono producentom rolnym, wytwarzającym żywność w ramach systemu integrowanej produkcji, dołączanie do wniosku o płatność certyfikatów związanych z okresem pomocy, za który składają wniosek o płatność, a nie wydanych w tym okresie pomocy. Wprowadzono obowiązek prowadzenia oddzielnego systemu rachunkowości albo stosowania odpowiedniego kodu rachunkowego dla transakcji dokonywanych w ramach działania. niosły szkodę w wyniku wystąpienia siły wyższej w maju i czerwcu 2010 r. Główne zmiany dla działania Działania informacyjne i promocyjne w zakresie przyznawania pomocy: Umożliwione zostało wnioskodawcom dokonanie jednorazowej zmiany wniosku o przyznanie pomocy w zakresie planu finansowego operacji lub zestawienia rzeczowo-finansowego operacji. Wprowadzono do katalogu kosztów kwalikowalnych w ramach działania po- Umożliwione zostało beneficjentowi działania w przypadku wystąpienia siły wyższej lub wyjątkowych okoliczności, złożenie wniosku o płatność w terminie późniejszym, niż wynika to z przepisów rozporządzenia. Beneficjent zobowiązany jest do uprawdopodobnienia wystąpienia siły wyższej w swoim gospodarstwie, która utrudnia bądź uniemożliwia złożenie wniosku w wymaganym terminie i ma prawo do złożenia prośby aby ten termin wydłużyć. Dyrektor Oddziału Regionalnego ARiMR wydłuża termin złożenia wniosku o czas niezbędny do wykonania tej czynności. Umożliwiono złożenie wniosków o przyznanie pomocy oraz wniosków o płatność tym beneficjentom działania Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności objętego PROW , których gospodarstwa podatek od towarów i usług VAT, możliwy do refundacji na podstawie art. 71 rozporządzenia nr 1698/2005 z dnia 20 września 2005 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW). Wprowadzono zobowiązanie beneficjentów działania do przechowywania dokumentów poświadczających spełnienie warunków przyznania pomocy i wypłaty płatności przez okres 5 lat od wypłaty płatności ostatecznej. Obo wiązek ten wynika z art. 74 ust. 2 ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości. Wprowadzono obowiązek prowadzenia oddzielnego systemu rachunkowości albo stosowania odpowiedniego kodu rachunkowego dla transakcji dokonywanych w ramach działania. DEPARTAMENT ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH TEL. (22)

15 Rozwój obszarów wiejskich Ocena średniookresowa PROW Z godnie z rozporządzeniem Rady (WE) nr 1698/2005 wszystkie kraje członkowskie UE w roku 2010 r. dokonywały oceny średniookresowej programów rozwoju obszarów wiejskich na lata , współfinansowanych ze środków unijnych. Zakres oceny wyznaczony jest wytycznymi Komisji Europejskiej, zawartymi w dokumencie Wspólne Ramy Monitorowania i Oceny (Guidelines on the mid-term evaluation of the rural development programmes). Celem oceny było podsumowanie dotychczasowego przebiegu wdrażania PROW oraz przedstawienie i ocena wyników realizacji poszczególnych działań, jak też programu, jako całości oraz wkładu programu w realizację priorytetów określonych na poziomie wspólnotowym i krajowym. Na jej podstawie możliwe jest dokonanie ewentualnej korekty przyjętych rozwiązań (np. zmian budżetu poszczególnych instrumentów pomocy, kryteriów jej udzielania, rozwiązań organizacyjnych itp.). Ocena stanowić będzie także istotny wkład w przebieg rozpoczynającej się dyskusji o przyszłości polityk wspólnotowych. Ocena średniookresowa PROW oparta była generalnie na danych monitoringowych według stanu na koniec roku 2009 r. Badanie obejmowało cztery moduły tematyczne. Moduł A Ponowna weryfikacja trafności strategii Programu Analiza sytuacji sektora, doboru celów, osi priorytetowych i działań. Spójność zewnętrzna w kontekście interwencji publicznych podjętych w sektorze po zatwierdzeniu Programu. Spójność wewnętrzna w kontekście podziału alokacji na poszczególne działania oraz ich zakładanego wkładu w osiąganie celów Programu. Moduł B Ocena postępu wdrażania poszczególnych działań Programu i Programu jako całości oraz trafności i efektywności założeń programowych Analiza założeń programowych, tj. warunków udzielania pomocy w ramach poszczególnych działań Programu w kontekście celów tych działań, pod kątem ich trafności, m.in.: sposób zdefiniowania beneficjenta/grupy docelowej, zakresu lub warunków udzielania pomocy, kryteriów dostępu, sposobu wyboru operacji, założeń budżetowych wysokość pomocy, całkowity budżet działania, zasady podziału środków pomiędzy województwa. Analiza instytucjonalna pod kątem trafności i efektywności rozwiązań instytucjonalnych, organizacyjnych i proceduralnych. Analiza stanu kontraktowania i wydatkowania środków z uwzględnieniem zróżnicowania wojewódzkiego. Analiza działań Programu pod kątem rodzajów i celów realizowanych operacji, charakterystyk beneficjentów i rozkładu przestrzennego. Moduł C Ocena skuteczności Programu Ocena zgodności efektów działania z przyjętymi celami. Analiza efektywności i skuteczności działań. Analiza wskaźników produktu i rezultatu w kontekście zapisów programowych. Moduł D Ocena spodziewanego oddziaływania społeczno-ekonomicznego i wpływu na priorytety wspólnotowe oraz spodziewanej trwałości. Analiza poziomu osiągnięcia wartości docelowych wskaźników oddziaływania. Stopień przyczyniania się Programu do realizacji priorytetów wspólnotowych w stosunku do odnowionej strategii lizbońskiej na rzecz wzrostu i zatrudnienia w odniesieniu do tworzenia możliwości zatrudnienia i poprawy warunków wzrostu. Stopień przyczyniania się Programu do osiągnięcia celów polityki spójności gospodarczej i społecznej w odniesieniu do ograniczenia różnic pomiędzy obywatelami UE oraz ograniczenia nierównowagi terytorialnej. Wykonawca oceny PROW został wybrany w trybie przetargu nieograniczonego. Umowę z konsorcjum w składzie: Agrotec Polska Sp. z o.o., Instytut Ekonomiki Rolnictwa i Gospodarki Żywnościowej PIB i Instytut Uprawy Nawożenia i Gleboznawstwa PIB podpisano 6 maja 2010 r. Raport końcowy został przyjęty przez zamawiającego (MRiRW) w grudniu 2010 r. i po akceptacji Komitetu Monitorującego PROW (uchwała nr 50), w dniu 21 grudnia 2010 r. przekazany został Komisji Europejskiej. Wykonawca badania w raporcie końcowym odpowiedział na 101 pytań ewaluacyjnych, analizując szczegółowo dane monitoringowe, ustawy i rozporządzenia, dokumenty programowe oraz dane z badań ankietowych z bene- 15

16 Rozwój obszarów wiejskich ficjentami PROW (ponad 4100 wywiadów), pracownikami Instytucji zarządzającej i wdrażających (ponad 1100 wywiadów) oraz doradcami rolnymi i rolnośrodowiskowymi (ponad 1000 wywiadów). Podsumowanie wyników oceny Ocena potwierdziła aktualność przyjętej strategii, także w zmienionej ogólnej sytuacji społeczno-ekonomicznej. Analizując horyzontalny model zarządzania przyjęty w PROW stwierdzono, że upraszcza on system instytucjonalnoprawny, a wprowadzone jednocześnie mechanizmy gwarantują dostosowanie Programu do potrzeb i specyfiki poszczególnych województw. PROW ponadto wykazuje spójność wewnętrzną oraz zewnętrzną w kontekście powiązań z polityką spójności. Wdrażany w Polsce PROW obejmuje łącznie 23 działania; potencjalnie w przyszłości zalecać można redukcję ich liczby, przy czym analiza obecnie funkcjonującego Programu nie wskazała zdecydowanie na potrzebę eliminacji któregokolwiek z nich. Stan realizacji Programu, choć niski (na koniec roku 2009 wydatkowano nieco ponad 16% całkowitego budżetu PROW) nie wzbudzał obaw, co do możliwości pełnego wykorzystania dostępnych środków i osiągnięcia zaplanowanych celów. Potwierdzeniem tej oceny są obecne dane monitoringowe (na koniec roku 2010 wydatkowano ponad 28%, a zakontraktowano prawie 60% całkowitego budżetu PROW). Analizując szczegółowo dane finansowe na obecnym etapie nie zachodzi groźba utraty środków wspólnotowych. Sytuacja związana z opóźnieniami w realizacji Programu w Polsce była podobna jak w przeważającej większości krajów członkowskich UE. Ewaluator dokonał przeglądu systemu wdrażania Programu, stwierdzając, że jest on adekwatny do potrzeb, choć dość złożony i nie sformułował zaleceń co do jego modyfikacji. Zwrócił natomiast uwagę na długotrwałość procesu akredytacji powodującą znaczne opóźnienie rozpoczęcia realizacji Programu. Wskazano również, że ustalenie harmonogramu naborów pozwoli beneficjentom na wcześniejsze przygotowanie wniosków, unikanie spiętrzania prac w podmiotach wdrażających w efekcie powinno przełożyć się na skrócenie czasu rozpatrywania wniosków. Za cenny instrument promocji rozwoju obszarów wiejskich i wymiany doświadczeń uznano Krajową Sieć Obszarów 16 Wiejskich zalecając dalsze udoskonalanie formuły jej funkcjonowania. Oceniając postęp i efekty wdrażania Programu na poziomie poszczególnych działań stwierdzono, iż sposób ich zaplanowania (zdefiniowanie zakresu pomocy, grup docelowych, kryteriów dostępu itp.) jest adekwatny do założonych celów. Postęp w ich wdrażaniu jest zróżnicowany ze względu na terminy, w jakich możliwe było ich uruchomienie. W przypadku działań o charakterze inwestycyjnym (zwłaszcza działanie 121 Modernizacja gospodarstw rolnych ) obserwuje się bardzo duży popyt na środki, w związku z czym, biorąc pod uwagę charakter tych działań, zalecano potrzebę zwiększenia budżetu. Jednocześnie dla niektórych działań (np. działanie 221/223 Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne, 114 Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów, działania związane ze wsparciem produktów jakościowych ), początkowo ustalony budżet wydaje się przeszacowany, co wskazuje na potrzebę dokonania odpowiednich zmian Programu. Dodać należy, że postulat ten znalazł już odzwierciedlanie w propozycjach modyfikacji programu opracowanych w roku W opinii ewaluatorów docelowe wartości wskaźników produktu i rezultatu powinny być osiągnięte na koniec okresu programowania. Różny termin uruchamiania realizacji poszczególnych działań Programu sprawił, że są one na odmiennych etapach procesu wdrażania, co bezpośrednio przekłada się na poziom osiągnięcia wartości docelowych przyjętych wskaźników produktu i rezultatu. Generalnie wyższy poziom realizacji przyjętych wskaźników docelowych charakteryzuje działania, które wdrażano już w okresie programowania , zaś niższy w przypadku instrumentów pierwszy raz wprowadzonych do Programu wsparcia wsi i rolnictwa w Polsce. Z jednej strony wynika to z realizacji zobowiązań podjętych w tamtym okresie programowania (np. wypłata świadczeń w ramach działania 113 Renty strukturalne ), a z drugiej z doświadczenia w realizacji tych działań zdobytego przez instytucje wdrażające oraz wiedzy potencjalnych beneficjentów o mechanizmach funkcjonowania tych instrumentów wsparcia. Zróżnicowany jest również poziom zaawansowania realizacji poszczególnych osi priorytetowych Programu. Stosunkowo najlepiej w ocenianym okresie prezentuje się stan realizacji Osi 1 oraz 2, a najgorzej Osi 3 i 4. Ogólnie rzecz biorąc poziom realizacji wskaźników produktu i rezultatu jest adekwatny do poziomu zrealizowanych płatności. Oceniając spodziewane oddziaływanie społeczno-ekonomiczne i jego wpływ na priorytety wspólnotowe ewaluatorzy zauważają, iż środki PROW przeznaczone na instrumenty bezpośrednio oddziałujące na poprawę konkurencyjności sektora rolnego i leśnego w Polsce stanowią ponad 20% łącznej kwoty Programu, a otrzymywane wsparcie pozwala podnosić konkurencyjność. PROW, zbudowany na nowych strategicznych priorytetach dla Wspólnoty Europejskiej, tworzy długofalową wizję rozwoju wkomponowaną w zrównoważony rozwój kraju, przy jednoczesnym zachowaniu zróżnicowanego krajobrazu i przyrody oraz umiejętnym użytkowaniu i zarządzaniu zasobami naturalnymi środowiska. Bezpośredni korzystny wpływ na środowisko będą miały w szczególności działania Osi II: 214 Program rolnośrodowiskowy ; 221/223 Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne oraz 226 Odtwarzanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego przez katastrofy oraz wprowadzanie instrumentów zapobiegawczych, pod warunkiem właściwej lokalizacji wynikającej ze zróżnicowania warunków siedliskowych i poziomu intensywności rolnictwa. Ewaluatorzy sugerują, iż dla właściwej oceny pomocy finansowej mającej na celu poprawę środowiska naturalnego należy zbudować system monitorowania i oceny efektów środowiskowych realizowanych działań PROW. Interpretacja oddziaływań środowiskowych, szczególnie w aspekcie bioróżnorodności, wymaga szeroko zakrojonych badań terenowych z dobrze zaplanowaną liczbą prób kontrolnych i badanych obiektów, wspartych analizą statystyczną. Przeprowadzona symulacja modelowa priorytetów PROW (konkurencyjność sektora rolnego i leśnego, poprawa środowiska naturalnego, poprawa warunków życia na obszarach wiejskich) wskazuje, że pomoc finansowa PROW w najmniejszym stopniu przyczynia się do realizacji priorytetu trzeciego poprawy warunków życia na obszarach wiejskich. Ewaluatorzy stwierdzają, iż świadczy to o tym, że rzeczywisty rozdział środków pomiędzy działania jest

17 Rozwój obszarów wiejskich lepiej dopasowany do realizacji dwóch pierwszych celów: poprawy konkurencyjności sektora rolnego i leśnego, poprawy środowiska naturalnego niż celu trzeciego. Taki sposób alokacji wydaje się być uzasadniony biorąc pod uwagę fakt, że PROW z założenia jest głównie Programem sektorowym nakierowanym na rozwój rolnictwa, a poprawa warunków życia na obszarach wiejskich jest wspierana także przez inne programy strukturalne UE. Raport końcowy z badania Ocena średniookresowa Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata oraz broszura podsumowująca badania ewaluacyjne są dostępne na stronie w zakładce PROW / Dokumenty, Analizy, Raporty. DEPARTAMENT ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH TEL. (22) Wspieranie gospodarstw niskotowarowych w PROW D nia 7 stycznia br. weszło w życie rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 10 grudnia 2010 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu udzielania pomocy finansowej na wspieranie gospodarstw niskotowarowych objętej planem rozwoju obszarów wiejskich (Dz. U. Nr 244 poz. 1625). Rozporządzenie wprowadza przepis umożliwiający jednemu ze spadkobierców zmarłego beneficjenta działania Wspieranie gospodarstw niskotowarowych, uzyskanie przyznanych producentowi rolnemu, lecz niewypłaconych płatności. Zgodnie ze zmienionym rozporządzeniem spadkobierca producenta rolnego ma możliwość złożenia wniosku o przyznanie niewypłaconych z powodu śmierci producenta rolnego środków finansowych, jeżeli producent rolny terminowo zrealizował przedsięwzięcia wskazane w planie rozwoju gospodarstwa niskotowarowego oraz złożył oświadczenie o tym fakcie kierownikowi biura powiatowego ARiMR. W sytuacji, w której jest więcej niż jeden spadkobierca gospodarstwa rolnego, składający wniosek dołącza do wniosku oświadczenia pozostałych spadkobierców, że wyrażają zgodę na przyznanie mu płatności. Jeżeli w dniu przyznania pomocy dla gospodarstwa niskotowarowego gospodarstwo stanowiło przedmiot odrębnej własności małżonka producenta rolnego płatność przysługuje właścicielowi tych gruntów. Termin złożenia wniosku Wniosek w sprawie przyznania pomocy dla gospodarstwa niskotowarowego w związku ze śmiercią producenta rolnego będzie można złożyć w terminie dwóch miesięcy od śmierci producenta. W przypadkach, w których takie zdarzenie miało miejsce przed dniem wejścia w życie rozporządzenia termin dwóch miesięcy biegnie od dnia wejścia w życie rozporządzenia tj. od 7 stycznia br. Załączniki do wnioski Do wniosku należy dołączyć: oświadczenia pozostałych spadkobierców, że wyrażają zgodę na przyznanie płatności wnioskującemu, prawomocne postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku albo zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia sporządzony przez notariusza. W przypadku, gdy nie zostało zakończone postępowanie sądowe o stwierdzenie nabycia spadku, do wniosku o przyznanie płatności spadkobierca dołącza dokument potwierdzający przedsięwzięcie przez niego odpowiednich działań mających na celu uzyskanie stwierdzenia nabycia spadku, a więc: zaświadczenie sądu o zarejestrowaniu wniosku o stwierdzenie nabycia spadku albo kopię wniosku o stwierdzenie nabycia spadku: potwierdzoną za zgodność z oryginałem przez sąd albo potwierdzoną za zgodność z oryginałem przez notariusza albo upoważnionego pracownika ARiMR, wraz z potwierdzeniem nadania tego wniosku w polskiej placówce pocztowej operatora publicznego albo kopią tego potwierdzenia poświadczoną za zgodność z oryginałem przez notariusza albo upoważnionego pracownika ARiMR, albo zarejestrowany akt poświadczenia dziedziczenia sporządzony przez notariusza. W wyżej opisanej sytuacji decyzja w tej sprawie zostanie wydana z zastrzeżeniem dopełnienia przez spadkobiercę warunku złożenia prawomocnego postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się tego postanowienia. W sytuacji, gdyby spadkobierca nie dopełnił tego warunku, to na podstawie art pkt 2 Kodeksu postępowania administracyjnego kierownik biura powiatowego ARiMR, czyli organ, który wydał decyzję w pierwszej instancji jest obowiązany stwierdzić wygaśnięcie takiej decyzji, a płatność jako nienależna powinna być zwrócona. DEPARTAMENT ROZWOJU OBSZARÓW WIEJSKICH TEL. (22)

18 Rybo³ówstwo Fundusze europejskie dla sektora rybackiego w Polsce 18 W dniu 24 stycznia 2011 r. podczas 76. Targów Zielony Tydzień w Berlinie odbyła się organizowana przez Departament Rybołówstwa Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi Konferencja pn.: Fundusze europejskie dla sektora rybackiego w Polsce doświadczenia i perspektywy. Konferencja miała na celu omówienie wpływu funduszy europejskich na rozwój i modernizację polskiego sektora rybołówstwa morskiego, akwakultury oraz obszarów zależnych od rybactwa. Podczas konferencji zaprezentowano także doświadczenia Polski w zakresie wdrażania programu operacyjnego Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów rybackich (PO RYBY ), współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Rybackiego, które mogą stanowić odniesienie przy kreowaniu wizji wparcia sektora rybackiego w Europie w przyszłym okresie programowania. W konferencji wzięli udział przedstawiciele Komisji Europejskiej, przedstawiciele instytucji rządowych koordynujących zagadnienia dotyczące wdrażania Europejskiego Funduszu Rybackiego z Niemiec, Bułgarii, Austrii, Słowenii, Estonii, Łotwy, Rumunii, Węgier, Belgii oraz Litwy, a także przedstawiciele urzędów marszałkowskich województw: lubuskiego, pomorskiego, świętokrzyskiego, wielkopolskiego, lubelskiego, zachodniopomorskiego oraz liczne grono przedstawicieli środowiska rybackiego. Uczestniczyło w niej również liczne grono osób odwiedzających Targi Grüne Woche. Szczególnie duże zainteresowanie uczestników konferencji wzbudziła prezentacja Simony Luppu przedstawicielki Komisji Europejskiej, która przedstawiła aktualne informacje na temat przygotowywanej reformy Wspólnej Polityki Rybackiej, w tym zagadnienia związane z rozwiązaniami dotyczącymi przyszłego okresu programowania funduszy pomocowych UE skierowanych do sektora rybackiego. Luppu przedstawiła w swojej prezentacji informacje dotyczące m.in. harmonogramu prac nad przyszłością Wspólnej Polityki Rybackiej, ograniczenia nakładów na WPR a także podkreśliła wzrost znaczenia osi priorytetowej 4 w przyszłym okresie programowania. Następnie swoją prezentację wygłosiła Marta Rabczyńska przedstawicielka Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Z prezentacji tej zebrani na sali goście mogli uzyskać informacje odnośnie reform Wspólnej Polityki Rybackiej, które miały miejsce w przeszłości, aktualnie zachodzących zmian w WPR a także poznali podstawowe pojęcia dotyczące polityki strukturalnej. Kolejnym prelegentem był Igor Wawrzyniak z MRiRW, który w swojej prezentacji przedstawił podstawowe informacje o chowie i hodowli ryb oraz systemie zarządzania rybactwem w wodach publicznych w Polsce. Słuchaczom została przybliżona tematyka dotycząca rybactwa śródlądowego, wód i stawów w Polsce, produkcyjnego i pozaprodukcyjnego znaczenia sektora rybactwa śródlądowego, chowu i hodowli ryb oraz rybołówstwa śródlądowego. Po prezentacji dotyczącej chowu i hodowli ryb dr Zbigniew Karnicki z Morskiego Instytutu Rybackiego w Gdyni, wypowiedział się na temat roli Europejskiego Funduszu Rybackiego w zakresie dostosowania polskiej floty do dostępnych zasobów Morza Bałtyckiego. Zebrani uczestnicy usłyszeli podstawowe informacje o planie dostosowania floty oraz efektach, jakie przyniosło wprowadzanie pomocy dla sektora rybaków morskich. W swojej prezentacji dr Karnicki przedstawił także informacje dotyczące zarządzania zasobami dorsza, porównał potencjał połowowy państw UE oraz podkreślił znaczenie modernizacji kutrów rybackich realizowanych z udziałem środków pochodzących z EFR. Następną prezentację dotyczącą projektów badawczych i innowacyjnych przedstawił Jarosław Łojko z zachodniopomorskiego oddziału ARiMR. Zebrani mogli usłyszeć podstawowe informacje oraz definicje dotyczące projektów pilotażowych realizowanych w ramach SPO Rybołówstwo i przetwórstwo ryb oraz PO Zrównoważony rozwój sektora rybołówstwa i nadbrzeżnych obszarów Jednym z przykładów praktycznych projektu pilotażowego był projekt dotyczący niewidzialnego odrzutu poławianych dorszy, który w swojej prezentacji przedstawił dr Piotr Nowakowski z Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technicznego w Szczecinie. Z prezentacji słuchacze mogli dowiedzieć się o wpływie stosowanych narzędzi połowowych na śmiertelność poławianego dorsza oraz badaniami nad poszukiwaniami skutecznego i przystępnego, selektywnego sprzętu połowowego. Kolejną prezentację wygłosił dr Andrzej Lirski z Instytutu Rybactwa Śródlądowego w Olsztynie. W swoim wystąpieniu omówił on badania nad dobrostanem jako czynnikiem poprawy jakości karpia konsumpcyjnego. Słuchacze zostali poinformowani o podstawowych danych dotyczących ilości stawów karpiowych w Polsce, systemie hodowli karpi, oraz strukturze i wielkości sprzedaży w Polsce tej popularnej ryby. Ponadto w prezentacji przedstawione zostały informacje dotyczące dobrostanu ryb głównie podczas odłowu oraz sprzedaży karpi a także podczas procesu produkcyjnego. Jeden z głównych tematów konferencji, omawiany po przerwie, dotyczył realizacji w Polsce Osi priorytetowej 4 PO RYBY Zrównoważony rozwój obszarów zależnych głównie od rybactwa. Zagadnienie to, omawiane było zarówno przez przedstawicieli administracji wdrażającej Oś 4, jak również przez przedstawicieli Lokalnych Grup Rybackich, którzy omówili doświadczenia związane z przygotowaniami do realizacji Lokalnych Strategii Rozwoju Rybackich. W tej części konferencji ze strony MRiRW swoje prezentacje wygłosiły: Jolanta Perkowska oraz Anna Wasilewska. Perkowska w swojej prezentacji przedstawiła schemat przyznawania pomocy finansowej w ramach osi 4 PO RYBY , podstawy prawne obowiązujące ww. zakresie a także schemat wyboru Lokalnych Grup Rybackich w Polsce. Ponadto zebrani na sali goście zostali poinformowani o przykładowych rodzajach działalno-

19 Rybo³ówstwo ści Lokalnych Grup Rybackich, które będą mogły uzyskać dofinansowanie ze środków Unii Europejskiej. Anna Wasilewska omówiła natomiast, czym jest oś priorytetowa 4 oraz na czym polega jej realizacja. Dodatkowo poinformowała słuchaczy o aktualnym stanie wdrażania osi priorytetowej 4 w Polsce, w tym omówiła wyniki pierwszego konkursu na wybór Lokalnych Grup Rybackich. Kolejnym prelegentem była Justyna Durzyńska przedstawicielka Urzędu Marszałkowskiego województwa pomorskiego, której prezentacja zatytułowana była: Lokalna Grupa Rybacka skutecznym narzędziem aktywizacji środowiska rybackiego na przykładzie województwa pomorskiego. Z prezentacji tej zebrani mogli dowiedzieć się podstawowych informacji na temat województwa pomorskiego oraz Lokalnych Grup Rybackich, działających w tym województwie. Durzyńska w swojej prezentacji przekazała główne kierunki, w których będą działały LGRy w województwie a także ukazała plusy i dodatkowe wartości, jakie da temu regionowi Polski realizacja osi priorytetowej 4. Ostatnią prezentację wygłosił Jakub Roszuk Prezes Lokalnej Grupy Rybackiej Opolszczyzna, którego prezentacja poświęcona była perspektywom rozwoju obszarów zależnych od rybactwa na przykładzie LGR Opolszczyzna. Oprócz informacji o województwie opolskim ukazał proces zawiązywania się Lokalnej Grupy Rybackiej Opolszczyzna oraz opracowywania Lokalnej Strategii Rozwoju Obszarów Rybackich. W swojej prezentacji Roszuk omówił dokładnie planowaną działalność powstałej LGR oraz ukazał główne kierunki wykorzystywanych w przyszłości środków pozyskanych z Unii Europejskiej. Ponadto w swojej prezentacji przedstawił zebranym na sali na zdjęciach piękno oraz walory turystyczne terenów, na których będzie działała Lokalna Grupa Rybacka Opolszczyzna. Środki finansowe dla obszarów zależnych od rybactwa Jeszcze do niedawna brak było specjalnego programu, który pozwalałby mieszkańcom obszarów zależnych od rybactwa pozyskiwać środki z funduszy unijnych na realizację własnych inwestycji. Teraz to się zmieniło za sprawą osi priorytetowej 4 PO RYBY Wreszcie mieszkańcy obszarów na których rybactwo odgrywa znaczącą rolę mają program dedykowany specjalnie dla nich. Jeśli mieszkasz na takim obszarze i potrzebujesz zastrzyku finansowego na realizację własnego pomysłu na sukces oś 4 może być rozwiązaniem dla Ciebie. Korzystanie z 313 milionów euro przeznaczonych na oś priorytetową 4 będzie się odbywać za pośrednictwem lokalnych grup rybackich (LGR) działających na obszarze tych gmin, gdzie rybactwo jest ważnym elementem lokalnej gospodarki. Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi wybrał kilkadziesiąt takich LGR i każdej z nich zagwarantował budżet od kilkunastu do kilkudziesięciu milionów złotych. Te środki są przeznaczone na realizację na danym obszarze zależnym od rybactwa różnorakich operacji przez beneficjentów. LGR to nie tylko instytucja, ale przede wszystkim forum, na którym spotykają się partnerzy reprezentujący różne sektory i zawody. Za każdym partnerem stoją odmienne punkty widzenia, interesy i problemy. Owocem prac LGR jest lokalna strategia rozwoju obszarów rybackich (LSROR), czyli dokument uwzględniający różne interesy, jak również wskazujący główne dziedziny gospodarki, które powinny skorzystać z pomocy oferowanej przez oś 4. Zaakceptowane LSROR zaczynają być realizowane na obszarze całej Polski. Każda z nich zawiera inny pomysł na pobudzenie do rozwoju obszaru zależnego od rybactwa. Jeśli chcesz skorzystać z pomocy oferowanej przez oś 4 PO RYBY , powinieneś zorientować się, czy tam gdzie mieszkasz działa LGR, która stworzyła swoją LSROR. Możesz to zrobić w urzędzie swojej gminy albo na stronie internetowej swojego urzędu marszałkowskiego. Jeśli już wiesz, że mieszkasz na terenie gminy wchodzącej w skład LGR, powinieneś zapoznać się z treścią LSROR i ocenić, czy Twój pomysł jest zgodny z tym, co wspiera LGR w ramach realizacji swojej strategii. Jeśli operacja zgadza się z założeniami LSROR, złóż swój wniosek o dofinansowanie w biurze LGR i czekaj na dobre wiadomości. Nie obawiaj się setek stron wniosków, aneksów i załączników. Składając wniosek o dofinansowanie operacji zawsze możesz skorzystać z bezpłatnej pomocy pracowników biura LGR. Oni wytłumaczą Ci jak wypełnić wniosek, jakie dokumenty musisz przedstawić i kiedy dowiesz się, czy udało Ci się uzyskać dofinansowanie. Sukces twojej inicjatywy to również sukces LGR. Kto może skorzystać z pomocy w ramach osi priorytetowej 4 O uzyskanie dofinansowania na realizację operacji ubiegać się mogą wszyscy mieszkańcy obszaru objętego LSROR, jak również osoby spoza tego obszaru, które będą chciały tam zainwestować lub rozpocząć działalność gospodarczą. Beneficjentami mogą być zarówno osoby fizyczne i prawne, instytucje naukowe lub kulturalne, organizacje pozarządowe zaangażowane w rozwój danego obszaru oraz gminy i powiaty. Katalog osób mogących skorzystać ze środków osi 4 PO RYBY jest bardzo szeroki. Ważne jest przede wszystkim to, by operacja przyczyniała się do rozwoju całego obszaru zależnego od rybactwa, zgodnie z tym, co zakłada LSROR. Szczególne miejsce wśród beneficjentów zajmują przedstawiciele szeroko pojętego sektora rybackiego, tj. m.in. hodowcy, przetwórcy ryb, armatorzy, rybacy śródlądowi i ich pracownicy. Ważnym beneficjentem osi 4 PO RYBY są także podmioty zajmujące się obsługą działalności rybackiej np. oferujący usługi w zakresie naprawy sprzętu do połowu. Będą oni mogli liczyć m.in. na dofinansowanie operacji związanych z restrukturyzacją działalności gospodarczej i tworzeniem dodatkowych miejsc pracy poza tym sektorem. Jednak oś 4 nie jest instrumentem z którego skorzystać mogą wyłącznie rybacy. Wszystko zależy od założeń LSROR. Niektóre LSROR zawierają rozwiązania pozwalające na wykorzystanie rybactwa jako atutu pozwalającego przyciągnąć inwestorów i turystów. Inne, próbują znaleźć alternatywę dla następstw kryzysu w sektorze rybactwa, stawiając na dywersyfikację zatrudnienia i przebranżowienie rybaków. Niezależnie od tego, czy jesteś osobą fizyczną, która ma pomysł na stworzenie przedsiębiorstwa, czy dużą firmą, która pragnie rozszerzyć swoją działalność oś 4 jest szansą, z której możesz skorzystać. Jeśli działasz w organizacji społecznej i poszukujesz środków na sfinansowanie ciekawej akcji zainteresuj się osią 4 PO RYBY To nic nie kosztuje, a możesz przynieść korzyść nie tylko Tobie, ale i Twoim są- 19

20 Rybo³ówstwo siadom. Oś 4 ma przyczynić się do rozwoju całego obszaru, nie tylko wybranej grupy społecznej. To specyfika obszaru przesądza, kto zdaniem twórców LSROR powinien w pierwszej kolejności skorzystać z pomocy oferowanej przez oś 4 PO RYBY Nikt jednak nie jest z góry pozbawiony szans na uzyskanie dofinansowania. Liczy się przede wszystkim pomysł. Przykładowe zakresy inicjatyw realizowanych w ramach sektora rybackiego LSROR mają różną treść, dostosowaną do lokalnej specyfiki, do problemów i atutów obszaru zależnego od rybactwa. Jednak można wskazać kilka uniwersalnych kierunków rozwoju wspieranych przez wszystkie LGR. Rybactwo jest prowadzone na pięknych obszarach, które zachwycają turystów bogactwem flory i fauny. Turystyka jest więc szansą dla wielu obszarów zależnych od rybactwa. Dlatego wiele LSROR zakłada wspieranie operacji, które będą dotyczyły: zwiększenia możliwości połowów wędkarskich, budowy łowisk typu złów i wpuść, wyposażenie tych łowisk w niezbędny sprzęt i urządzenia; zakupu sprzętu wodnego, tworzenia lub rozbudowy infrastruktury wypożyczalni sprzętu służącego do turystyki wodnej, w tym łodzi i kutrów rybackich; prowadzenia turystyki wędkarskiej na statkach rybackich, zarówno na morzu, jak i na jeziorach i rzekach; wzrostu atrakcyjności oferty turystycznej dostępnej na obszarze objętym LSROR; budowy i modernizacji infrastruktury oraz bazy turystycznej; promocji obszaru poprzez kampanie medialne, zakładanie stron internetowych, publikacje folderów turystycznych. Jednym z kluczowych elementów wdrażania osi 4 PO RYBY jest dywersyfikacja działalności gospodarczej podmiotów sektora rybackiego. Jej celem jest rozszerzenie źródeł dochodu przedsiębiorstw i gospodarstw rybackich przy jednoczesnym kontynuowaniu dotychczasowej działalności. Wiele LSROR zakłada wspieranie takich operacji, które sprawią, że rybacy podejmą dodatkową działalność oferując na przykład usługi agroturystyczne, gastronomiczne czy sprzedaż gotowych 20 produktów rybnych. W ramach osi 4 przewiduje się zatem wspieranie operacji, które polegają na: przekwalifikowaniu osób prowadzących działalność rybacką; szkoleniu osób pozostających bez pracy; rozpoczęciu nowej działalności gospodarczej, zwłaszcza w sektorze usług oferowanych miejscowym społecznościom; rozwoju usług handlowych; rozwoju usług rzemieślniczych. Lokalne produkty kulinarne oparte na rybach to skarb obszarów zależnych od rybactwa. Wiele LGR w swoich LSROR wskazuje jednak na paradoks na obszarze, na którym od wieków łowi się ryby lub prowadzi się ich chów i hodowlę nie można spróbować jak smakuje świeżo złowiona ryba. Rozpropagowanie tych produktów to wielka szansa nie tylko dla rybaków. Takie kulinarne perły to coraz częściej magnes przyciągający rzesze turystów i konsumentów ciekawych nowych smaków i tradycyjnych potraw. Dlatego w ramach osi priorytetowej 4 będą finansowane operacje mające na celu podnoszeniu wartości produktów rybactwa. LGR chcą więc wspierać operacje, które będą wiązać się z: promocją spożycia produktów rybnych; rozwijaniem sieci dystrybucji tych produktów; polepszeniem infrastruktury gastronomiczne związanej z serwowaniem lokalnych produktów; propagowaniem lokalnych potraw; umożliwieniem spożycia dań ze świeżo złowionych ryb w miejscowych lokalach gastronomicznych. Skarbem obszarów zależnych od rybactwa jest przyroda. Bardzo często w niewielkim tylko stopniu naruszona przez działalność człowieka. Bywało i tak, że działalność rybacka sprzyjała rozwojowi flory i fauny, przyciągając na łowiska i stawy rzadko spotykane ptaki. Twórcy wielu LSROR zdają sobie z tego sprawę, dlatego przewidują dofinansowanie operacji, które polegają na: zachowaniu i ulepszaniu stanu środowiska naturalnego, w szczególności jezior i rzek oraz udostępnieniu tego obszaru turystom; wykorzystaniu dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego na rzecz rozwoju lokalnego; wytyczaniu szlaków turystycznych, budowie czatowni pozwalających obserwować ptaki; wspieraniu organizacji zajmujących się propagowaniem działalności ekologicznej, edukującej młodzież w tym zakresie. Rybactwo to nie tylko zawód, ale i sposób życia ukształtowany wielowiekową tradycją. Dlatego obszary zależne od rybactwa mogą poszczycić się wspaniałą kulturą, folklorem i zwyczajami. W erze postępującej globalizacji i uniwersalizacji zachowań pielęgnacja lokalnej specyfiki jest zadaniem, które wymaga wsparcia finansowego. Rybactwo na wielu obszarach ma za sobą wielowiekową historię, która jeśli nie zostanie spisana i otoczona troską zaniknie. Dlatego wiele LGR promować będzie operacje polegające na: tworzeniu izb pamięci, muzeów rybactwa, wystaw i skansenów poświeconych historii obszaru; organizacji grup zainteresowania miejscowym folklorem, zespołów pieśni i tańca, kół zajmujących się odtwarzaniem historii; spisywaniu historii rybactwa na danym obszarze; organizowaniu zajęć dla młodzieży mających im przybliżyć specyfikę zawodu rybaka i historię tej gałęzi gospodarki w tym regionie. Na jaką pomoc finansową można liczyć w związku z realizacją operacji w ramach osi 4 PO RYBY ? Masz pomysł na swoją operację. Tam, gdzie mieszkasz działa LGR. Operacja jest zgodna z LSROR. Ale czy w ogóle opłaca się pisać wniosek i ubiegać o pomoc? Dzięki dofinansowaniu z osi priorytetowej 4 PO RYBY będziesz mógł uzyskać zwrot od 60% do 100% kosztów kwalifikowanych swojej operacji. Zatem gra jest warta świeczki. Żeby dowiedzieć się, co należy do kosztów kwalifikowanych, przeczytaj akty prawne podane poniżej. Jeśli masz wątpliwości czy jakiś wydatek będzie kosztem kwalifikowanym pytaj w biurze LGR albo w swoim urzędzie marszałkowskim. Jeśli uważasz, że oś 4 PO RYBY nie jest przeznaczona dla Ciebie, bo przecież żeby rozpocząć operację trzeba mieć odpowiednią ilość środków finansowych, nie bój się, że nie dostaniesz kredytu. Oś 4 oferuje beneficjentom zaliczki na realizację operacji. Wystarczy tylko przeczytać akty prawne i wypełnić wniosek. Realizacja Twojego pomysłu naprawdę jest w zasięgu ręki.