Konwencja w sprawie transgranicznego zanieczyszczania powietrza na dalekie odległości - LRTAP

Transkrypt

1 Konwencja w sprawie transgranicznego zanieczyszczania powietrza na dalekie odległości - LRTAP Koncepcja przewidywanych zmian w ramach nowelizacji Protokołu z Göteborga Krystyna Panek-Gondek Radca Ministra w DZKiOA Ministerstwo Środowiska Warszawa, r. 1

2 LRTAP podstawowe informacje Cel: Ochrona ludzi i środowiskaprzed zanieczyszczeniem powietrza przez ograniczenie emisji i zapobieganie zanieczyszczeniu, w tym transgranicznemuzanieczyszczeniu powietrza na dalekie odległości Podpisanie konwencji: 13 listopada 1979 r. w Genewie, Wejście w życie: 16 marca 1983 r. Strony Konwencji: 50 państw oraz Wspólnota Europejska Ratyfikacja Konwencji przez Polskę: 19 lipca 1985 r. Konwencja jest dokumentem o charakterze ramowym szczegółowe zobowiązania są zawarte w 8 protokołach. 2

3 Protokoły do Konwencji 1. Protokół dotyczący długofalowego finansowania wspólnego programu monitoringu i oceny przenoszenia zanieczyszczeń powietrza na dalekie odległości w Europie (EMEP), 1984, 2. Protokół w sprawie redukcji emisji siarki lub jej transgranicznych przepływów o co najmniej 30 procent, Protokół dotyczący kontroli emisji tlenków azotu lub ich transgranicznych przepływów, 1988, 4. Protokół dotyczący kontroli emisji lotnych związków organicznych lub ich transgranicznychprzepływów, 1991, 5. Protokół w sprawie dalszej redukcji emisji siarki, 1994, 6. Protokół w sprawie metali ciężkich, 1998, 7. Protokół w sprawie trwałych zanieczyszczeń organicznych, 1998, 8. Protokół w sprawie przeciwdziałania zakwaszeniu, eutrofizacji i powstawaniu ozonu przyziemnego,

4 Priorytety strategiczne dla CLRTAP na lata Wzrost liczby ratyfikacji protokołów, Zwiększenie aktywności państw EECCA i CIT, Osiągnięcie pełnej zgodności w wywiązywaniu się państw z zobowiązań, Podkreślenie znaczenie jakości powietrza dla zdrowia ludzkiego w kontekście zanieczyszczeń pyłowych (PM), Konieczność rewizji protokołów PPOPs (2009+), PG (2011), PHM (2012?) Dalsze badania naukowe, w tym nad modelowaniem ocen zintegrowanych, Konieczność krytycznego spojrzenia na dotychczasową strukturę organów pomocniczych Konwencji (optymalizacja liczby spotkań, efektywne wykorzystanie zasobów i środków, ograniczenie przygotowywanej dokumentacji), Dążenie do zachowania spójności protokołów, jednolity sposób podejścia do redukcji tych samych zanieczyszczeń w różnych protokołach. Protokoły kompleksowe. 4

5 Główne zobowiązania Protokołu z Göteborga Redukcja emisji siarki, tlenków azotu, amoniaku i lotnych związków organicznych, które są przyczyną zakwaszenia, eutrofizacji lub występowania ozonu w warstwie przyziemnej oraz zapewnienie, aby atmosferyczne depozycje i stężenia nie przekraczały: krytycznych ładunków kwasowości, krytycznych ładunków azotu przyswajalnego oraz krytycznych poziomów ozonu, zgodnie z zał. I Redukcja i utrzymanie rocznych emisji siarki, NOx, amoniaku i LZO, zgodnie z określonymi pułapami w zał. II Stosowanie standardów emisyjnych SO2, NOx, LZO dla nowych i istniejących źródeł stacjonarnych zgodnie z zał. IV, V i VI Stosowanie określonych wartości dopuszczalnych dla paliw i nowych źródeł ruchomych, zgodnie z zał. VIII Wprowadzenie BAT w stosunku do źródeł ruchomych i do każdego nowego lub istniejącego źródła stacjonarnego, biorąc pod uwagę wytyczne zawarte w dokumentach I do V przyjętych przez EB (m.in. decyzja 1999/1) Stosowanie określonych środków kontroli emisji amoniaku zgodnie z zał. IX oraz BAT dla zapobiegania i redukcji emisji amoniaku wg wytycznych z dokumentu V (decyzja 1999/1) 5

6 Protokół z Göteborga -szczegółowe zobowiązania Zał. I Ładunki i poziomy krytyczne/krytyczne ładunki kwasowości, krytyczne ładunki azotu przyswajalnego, poziomy krytyczne ozonu/ Zał. II Pułapy emisji /pułapy emisji do 2010 r. w tys. ton rocznie; procent redukcji emisji w roku 2010 (rok bazowy 1990) dla Polski: q siarka: w 1980 r. 4100, w 1990 r. 3210, w 2010 r co daje 56%; q azot: w 1990 r. 1280, w 2010 r. 879 co daje 31%; q amoniak: w 1990 r. 508, w 2010 r. 468 co daje 8%; q LZO: w 1990 r. 831, w 2010 r. 800 co daje 4% Zał. III Wyznaczony obszar zarządzania emisjami zanieczyszczeń (PEMA) /dla Federacji Rosyjskiej, Zał. IV Standardy emisji siarki ze źródeł stacjonarnych /dla kotłów grzewczych; zawartość siarki w olejach napędowych; instalacje Clausa, produkcja dwutlenku tytanu, Zał. V Standardy emisji tlenków azotu ze źródeł stacjonarnych /kotły grzewcze, turbiny spalinowe, produkcja cementu, silniki, hutnictwo żelaza i stali, produkcja kwasu azotowego, 6

7 Protokół z Göteborga -szczegółowe zobowiązania cd. Zał. VI Standardy emisji LZO ze źródeł stacjonarnych, w tym Plan zarządzania rozpuszczalnikami dodatek I, oraz Plan redukcji emisji dodatek II /NMLZO; składowanie i dystrybucja benzyny, powlekanie klejem, laminowanie drewna, procesy powlekania, m.in. w przemyśle samochodowym, czyszczenie na sucho, produkcja pokryć, lakierów, farb drukarskich i klejów, procesy drukarskie, wytwarzanie artykułów farmaceutycznych, przemysł gumowy, czyszczenie powierzchniowe, procesy wytłaczania oleju roślinnego lub tłuszczu zwierzęcego oraz rafinowania oleju roślinnego, obróbka motoryzacyjna, impregnacja drewna/ Zał. VII Harmonogram stosowania wartości dopuszczalnych /dla nowych źródeł stacjonarnych i ruchomych, odpowiednio 1 rok od wejścia w życie protokołu oraz z chwilą wejścia jego w życie/ Zał. VIII Wartości dopuszczalne dla paliw i nowych źródeł ruchomych /wartości dopuszczalne NOx i węglowodorów oraz specyfikacje środowiskowe dla pojazdów, w tym tlenek węgla, metan, węglowodory; oraz specyfikacje dla benzyny i oleju napędowego, m.in. zawartość siarki/ Zał. IX Środki kontroli emisji amoniaku ze źródeł rolniczych /w tym Kodeks doradczy dobrej praktyki rolniczej obowiązek opublikowania i upowszechnienia; wymagania odnośnie wprowadzenia zakazu stosowania nawozów węglanowo amonowych; wymagania i zasady stosowania i składowania obornika oraz chowu zwierząt gospodarskich/ 7

8 Ocena wdrażania Protokołu z Göteborga Zakwaszenie ekosystemów lądowych wg CCE 61% powierzchni Polski w 2010 r.wciąż jest narażone na zakwaszenie 8

9 Ocena wdrażania Protokołu z Göteborga Eutrofizacjaekosystemów lądowych wg CCE 98% powierzchni Polski w 2010 r. wciąż jest narażone na eutrofizację 9

10 Wnioski z przeglądu wdrażania Protokołu z Göteborga przygotowania do rewizji Dotychczasowe strategie redukcji emisji siarki i azotu były oparte na koncepcji ładunków krytycznych, w oderwaniu od czynnika czasu, co skutkowało dla niektórych obszarów Europy, w tym Polski, brakiem skuteczności w osiągnięciu zakładanych celów ekologicznych. Wymagana będzie dalsza redukcja emisji siarki po 2010 r., pomimo istotnego zmniejszenia zarówno wielkości emisji siarki, jak i powierzchni zakwaszonej ekosystemów lądowych Polski. Najważniejszym problemem będzie jednak istotne ograniczenie emisji azotu, a wielkość redukcji emisji powinna być analizowana w powiązaniu ze skutkami jego depozycji szczególnie ocenami efektów ekologicznych powodowanych przez nadmiar azotu w ekosystemach, mogący prowadzić do zmian różnorodności biologicznej oraz z wpływem spodziewanych zmian klimatycznych na ekosystemy lądowe. 10

11 Cele zmian proponowanych do Protokołu z Göteborga zwiększenie liczby krajów stron konwencji, które ratyfikują protokół głównie spośród krajów EECCA, podniesienie poziomu ochrony zdrowia ludzi i środowiska poprzez redukcję zanieczyszczeń powietrza, zapewnienie spójności w zakresie polityki klimatycznej, uwzględnienie problemu obiegu azotu, ograniczenie emisji ze źródeł ruchomych np. z żeglugi i lotnictwa oraz małych źródeł spalania, redukcja transportu międzykontynentalnego zanieczyszczeń powietrza. 11

12 Zakres zmian proponowanych do Protokołu z Göteborga Wśród głównych elementów będących przedmiotem dyskusji wyróżnia się: pułapy emisji, scenariusze bazowe (krajowe) lub PRIMES (wyniki modelowania) w przypadku braku aktualnego scenariusza krajowego, cele długoterminowe do 2050 r.; priorytetowe zanieczyszczenia, których ograniczenie umożliwi osiągnięcie celów polityki zmian klimatu; tzw. poziom ambicji (trójstopniowa skala możliwości wprowadzania zaostrzeń w standardach emisyjnych od 1 najbardziej restrykcyjne wartości do 3 obowiązujące obecnie zgodnie z innymi przepisami krajowymi); podejście zintegrowane do ograniczania emisji amoniaku z rolnictwa w kontekście obiegu azotu, Weryfikacja załącznikówtechnicznych i dokumentówo charakterze zaleceń (tzw. guidancedocuments). 12

13 Zakres zmian proponowanych do Protokołu z Göteborga Ograniczenie emisji N0x,SO2, amoniaku, LZO w tym przyjęcie celów na 2020 r. oraz ew. na 2050 r., Wybór opcji standardów emisji (ELV), Włączenie nowego załącznika dotyczącego pyłów, w tym ew. wprowadzenia ograniczeń w odniesieniu do emisji pyłów PM 2,5 oraz sadzy (black carbon), Ograniczenie zawartości rozpuszczalników w produktach, Wprowadzenie mechanizmu elastyczności dla wszystkich stron 13

14 Zakres zmian proponowanych do Protokołu z Göteborga Negocjowane zmiany obejmują następujące załączniki do protokołu: zał. I ładunki krytyczne i poziomy ochrony zdrowia człowieka i ekosystemów; zał. II ustalenie poziomów ambicji i pułapów oraz instrumentów elastycznych dla zwiększenia liczby ratyfikacji; zał. IV -standardy emisyjne siarki dla źródeł stacjonarnych; zał. V -standardy emisyjne NO x dla źródeł stacjonarnych; zał. VI -standardy emisyjne LZO dla źródeł stacjonarnych; zał. VII nowy zał. - standardy emisji pyłu ze źródeł stacjonarnych dot. (cząstek zawieszonych) w tym sadzy tj/ black carbon (ew. w miejsce załącznika; zał. VIII standardy dla paliw i źródeł ruchomych; zał. IX środki dla ograniczania emisji amoniaku ze źródeł rolniczych; zał. XI standardy zawartości LZO w produktach. Nowelizacja czy nowy protokół? 14

15 Prace EGTEI nad zmianami do Protokołu z Göteborga Grupa ekspertów ds. zagadnień techniczno-ekonomicznych EGTEI analizując prawodawstwo poszczególnych krajów oraz obecne i przygotowywane dokumenty BREF opracowała propozycje zmian standardów emisyjnych w trzech 3 wariantach/opcjach wraz z analizą na temat kosztów wdrażania poszczególnych opcji: 1 najbardziej wymagająca zakładała poziom ELV pomiędzy górną i dolną granicą wyznaczoną w BAT, 2 to górny (mniej wymagający) poziom BAT i uwzględnianie ekonomicznie uzasadnionych kosztów dostosowań, 3 odpowiada limitom emisji dla stosowanych powszechnie technologii. 15

16 Stan bieżący prac KE dokonała analizy porównawczej dokumentów konwencji i obecnego prawodawstwa UE i przygotowała propozycje do dyskusji dla zał. IV, V, VI, VII, VIII i IX KE zaprosiła kraje członkowskie do zgłaszania uwag i komentarzy, Dokumenty KE byływstępnie skomentowane przez kraje UE na posiedzeniu WPIEI r. a szczegółowe uwagi zgłoszono na piśmie do r.oraz na spotkaniu WPIEI r, PL zgłosiła stanowisko wypracowane r. i r. W rezultacie nastąpiło zawężenie stanowiska UE z 3 opcji do jednej wybranej (hybrydowej) zgodnej z IED i BAT tak, by przedstawić ją na forum Konwencji jako rozwiązanie preferowane przez 27 stron. 16

17 Poprawiony załącznik IV zawiera dopuszczalne wartości emisji SO2 z obiektów energetycznego spalania i produkcji dwutlenku tytanu oraz minimalny stopień odsiarczania spalin odlotowych zgodnie z dyrektywą IED, a także zawartość siarki (0,10 % wagowych) w paliwie wytwarzanym z ropy naftowej i minimalny wskaźnik odzysku siarki w rafineriach (nowe rafinerie 99,5%, istniejące 98,5%). wartości dopuszczalnej emisji SO2 z procesu sulfatyzacjiprzy produkcji dwutlenku tytanu (opcja 2 6 kg/t TiO2), odpowiada ona przyjętej wartości w dyrektywie IED, którą Polska będzie musiała spełnić. Natomiast wartość proponowana w przypadku stosowania reakcji chlorowania nie jest normowana w dyrektywie IED, ani w obecnie obowiązujących przepisach polskich wynika ona z górnej wartości przyjętej dla BAT AELsw dokumencie referencyjnym BREF. Nie powinna ona jednak stanowić problemu dla Polski, gdyż jedyny producent w naszym kraju -Zakłady Chemiczne POLICE S.A.- TYTANPOL stosują proces sulfatyzacji. PL: uwzględnienie derogacji PL i mech. elastycznych z IED 17

18 Poprawiony Załącznik V Poprawiony przez Komisję załącznik V preferuje generalnie opcję 2, a w niektórych przypadkach opcje 3 lub 1 (dla turbin) zgodnie z dyrektywą IED. Wskazano dopuszczalne wartości emisji NOx z obiektów energetycznego spalania, zróżnicowane w zależności od rodzaju paliwa i mocy cieplnej instalacji, oraz z produkcji klinkieru cementowego. W punkcie 11 dotyczącym hutnictwa żelaza i spiekalni oraz p. 12 dotyczącym produkcji kwasu azotowego podano dolne poziomy z dopuszczalnych wartości emisji NOx z dokumentów BREF. Standardy zgodne z dyrektywą IED PL: proponuje standardy NOx dla silników stacjonarnych przenieść do części fakultatywnej oraz wydłużony okres dochodzenia do ELV dla NOx zgdonie TNP 18

19 Poprawiony zał. VI proponuje nast. Opcje ELV dla: Magazynowania i dystrybucji benzyn przyjęcie zmodyfikowanej opcji 3, natomiast dla tankowania pojazdów samochodowych na stacjach serwisowych opcję 2; Powlekania spoiwem opcja 3 dla większości przypadków; Laminowania drewna i tworzyw sztucznych opcja 3 (wszystkie opcje zawierające jednakową wartość); Powlekania pojazdów opcja 3, a w niektórych tylko przypadkach opcja 2; Powlekania w innych sektorach w zależności od ilości rocznie zużywanych rozpuszczalników głównie opcja 3, jedynie przy dużym zużyciu rozpuszczalników opcja 2; Powlekania skór i drutu nawojowego opcja 3 (wszystkie opcje zawierające jednakową wartość); Powlekania zwojów w zależności od zużycia rozpuszczalników oraz od tego czy dotyczy nowej lub istniejącej instalacji generalnie opcja 3, w niektórych przypadkach opcja 2; Czyszczenia na sucho opcja 3; Produkcji powłok, lakierów, farb drukarskich i kleju opcja 3; 19

20 cd. Poprawiony zał. VI proponuje nast. Opcje ELV dla: Działalności drukarskiej w zależności od procesu i zużycia rozpuszczalników generalnie opcja 3, w niektórych przypadkach opcja 2, jedynie w przypadku rotograwiury publikacyjnej dla istniejących instalacji przy mniejszym zużyciu rozpuszczalników pozostawiono trzy opcje, a w przypadku fleksografii i rotograwiury opakowaniowej przy dużym zużyciu rozpuszczalników połączona opcja 1 i 2; Produkcji farmaceutycznej opcja 3; Przeróbki gumy (kauczuku) naturalnej lub syntetycznej opcja 3 (wszystkie opcje zawierające jednakową wartość); Czyszczenia powierzchni opcja 3; Wytłaczania oleju roślinnego i tłuszczu zwierzęcego oraz rafinowanie oleju roślinnego opcja 3 (wszystkie opcje zawierające jednakową wartość); Impregnacji drewna przy mniejszym zużyciu rozpuszczalników: opcja 3, a przy większym: opcja 2. PL: chcemy by standardy odpowiadały IED ale nie BREF ( dla obiektów zużywających >200t/rok 20

21 Nowy zał. VII Wprowadzono możliwość zastosowania derogacji dla określonych instalacji. Dostosowując do wymogów dyrektywy IED dla poszczególnych kategorii źródeł UE proponuje przyjęcie następujących opcji standardów emisji pyłu: dla instalacji spalania dla produkcji dwutlenku tytanu opcja 3; dla procesu energetycznego w zależności od mocy, rodzaju paliwa i nowych lub istniejących instalacji opcja 2 oraz opcja 3; dla rafinerii opcja 2; dla produkcji cementu opcja 2; dla produkcji wapna opcja 2; dla produkcji i obróbki metali (odlewnie żelaza, produkcja metali nieżelaznych) opcja 2; dla produkcji szkła opcja 2; dla produkcji pulpy opcja 2; dla spalania odpadów opcja 3; 21

22 cd. Nowy zał. VII dla małych instalacji spalania (< 50 MW, tj. : nowe instalacje spalania drewna < [300] [500] kw; instalacje spalania o mocy [50] [70] [100] kw do 1 MW; instalacje > 1-50 MW) UE nie dokonała wyboru spośród trzech opcji pozostawiając sprawę całkowicie otwartą zarówno co do samych wartości standardów emisji jak i przypisanego im zakresu mocy cieplnych samych instalacji). PL: proponuje dla małych obiektów spalania wprowadzić ELV o charakterze fakultatywnym i egzekwować normy produktowe EN 303-5, Wydłużyć czas dochodzenia do PM zgodnie TNP/IED 22

23 Poprawiony zał. VIII Standardy zawarte w poszczególnych tabelach tego zał są już transponowane do prawa polskiego w odpowiednich rozporządzeniach z wyjątkiem tab. 19 i 20 - jakość paliw odpowiednio benzyna i diesel Dyrektywa 1998/70/WE zmieniona dyrektywą 2009/30 jest transponowana do prawa krajowego rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw ciekłych (DzU z 2008 r. nr 221, poz. 1441), ale brak jeszcze w Polsce transpozycji dyrektywy 2009/30 zmieniającej wymagania dotyczące jakości paliw ciekłych 23

24 Poprawiony zał. IX składa się z 3 części i na mocy art. 3.8 strony powinny, jako minimum, stosowaćśrodki kontroli amoniaku wskazane w 2 pierwszych częściach, zaś tam, gdzie uznają za właściwe, stosować najlepsze dostępne techniki z części 3 i z V dokumentu o charakterze zaleceń, przyjętych decyzją 1999/1. Część A obejmuje Kodeks dobrych praktyk rolniczych, Część B obejmuje minimalne środki w odniesieniu do ferm, obecnie objętych IPPC, Część C obejmuje minimalne środki, które mogą być podjęte tak szybko jak strona uzna je za zasadne w celu kontroli emisji amoniaku z ferm innych niż wskazano w części B PL: w części A opcja C dot. ograniczenia stosowania nawozów, W części C sprzeciw wobec regulowania ferm < 5 dużych jednostek przeliczeniowych. Nakłady na redukcje emisji nie mogą powodować nadmiernych kosztów 24

25 Poprawiony zał. XI Proponowane wartości dla farb i lakierów oraz w produktach do odnawiania pojazdów zgodne z dyrektywą 2004/42/WE, oraz z rozporządzeniem Ministra Gospodarki z 2007 r. dotyczącego ograniczania emisji LZO z wykorzystania rozpuszczalników organicznych w farbach, lakierach i preparatach do odnawiania pojazdów. Zgodnie z proponowanymi poprawkami w tabeli 1 wykreślona została faza I, która w dyrektywie obejmowała lata do od 2007 do końca 2009 r. Od początku 2010 r. obowiązują wartości określone w pierwotnej fazie II proponowanych poprawek. 25

26 Cost-effective Emission Reductions to Improve Air Quality in Europe in 2020 Scenarios for the Negotiations on the Revision of the Gothenburg Protocol under the Convention on Long-range Transboundary Air Pollution Background paper for the 39th Meeting of the Task Force on Integrated Assessment Modelling (Stockholm,

27 Dane krajowe o inwentaryzacji emisjiwg EMEP/KOBIZE Pułapy Zanie czyszcze nie [Gg] Szac. KOBIZE Prognoz a 2010 Wg KOBIZE Pułapy 2010 Wg PG Prognozana 2020 Wg PRIMESA BL MTFR SO , NO x , NH , TSP ,8 PM ,6 PM , NMLZO* , Całkowity koszt Mln Eur/r * tylko emisja antropogeniczna 27

28 Zał. II Pułapy i mechanizmy elastyczne Stanowisko PL wypracowane Nadrzędnym celem nowelizacji jest zwiększenie liczby ratyfikacji zachęta poprzez narzędzia elastyczne Nadal opowiadamy się za rokiem 1990 jako bazowym nie dla 2000 i 2005 r Poziom ambicji nie powinien wykraczać poza baseline, jako że nawet osiągnięcie nawet tego poziomu oznacza ogromny wysiłek już zadeklarowany przy wdrażaniu IED, CAFE Sprawiedliwie podzielić zadania dot. zamykania luki między planowanym pułapem a aktualną emisją tak by ciężary zobowiązań były proporcjonalne do PKB 28

29 Dziękuję za uwagę