- o zmianie ustawy o Policji. Warszawa, dnia 9 maja 2013 r. Szanowna Pani Ewa Kopacz Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej

Transkrypt

1 Warszawa, dnia 9 maja 2013 r. Szanowna Pani Ewa Kopacz Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 Regulaminu Sejmu niżej podpisani posłowie wnoszą projekt ustawy: - o zmianie ustawy o Policji. Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy upoważniamy posła, Panią Beatę Kempę.

2 Projekt USTAWA z dnia o zmianie ustawy o Policji. Art. 1. W ustawie z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (Dz. U. z 2011 r., Nr 287, Poz z późn. zm. 1 ) po art. 17 dodaje się art. 17a w brzmieniu: 17a. W przypadku, gdy z okoliczności zdarzenia wynika, że życia ludzkiego nie można ochronić przy zastosowaniu środków przymusu bezpośredniego określonych w art. 16 ust. 1, funkcjonariusz policji dysponujący właściwymi środkami uzbrojenia, w celu ochrony życia ludzkiego jest uprawniony na rozkaz dowódcy, po uzyskaniu uprzedniej zgody przełożonego Komendanta Wojewódzkiego Policji, do użycia broni palnej bez ograniczenia, o którym mowa w art. 17 ust. 3. Art. 2. Ustawa wchodzi w życie w terminie 30 dni od dnia ogłoszenia. 1 Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z Dz. U. z 2011 r. Nr 217, poz i Nr 230, poz oraz z 2012 r. poz. 627, 664, 908, 951 i 1529.

3 UZASADNIENIE 1. Potrzeba i cel wydania ustawy W ostatnich latach coraz częściej mamy do czynienia z rosnącą brutalizacją działania przestępców. Dysponują oni nierzadko nowoczesnym uzbrojeniem, w tym bronią palną, materiałami wybuchowymi oraz innymi niebezpiecznymi narzędziami w stopniu dorównującym Policji, a nawet ją przewyższającym. Do tego sprawcy działają w sposób niezwykle brutalny, bezwzględny i gwałtowny. Ze sposobem postępowania sprawców kontrastuje sposób działania Policji, skrępowanej restrykcyjnymi, nieprzystającymi do współczesnej rzeczywistości przepisami. Obecne przepisy dotyczące użycia broni palnej przez policjantów dają większą swobodę funkcjonariuszom Policji w sytuacji dynamicznej, gdy istnieje bezpośrednie zagrożenie życia. W takich okolicznościach użycie broni palnej przeciwko sprawcy nie powoduje skierowania przeciwko funkcjonariuszowi postępowania dyscyplinarnego ani karnego. Medialne przykłady z ostatnich miesięcy dają dobitny wyraz temu, że funkcjonariusze Policji powinni uzyskać większą swobodę w użyciu broni palnej również w sytuacji statycznej, sprowadzonej do możliwości oddania strzału ratunkowego przez wyspecjalizowanego funkcjonariusza Policji (snajpera). W sytuacji zagrożenia życia ludzkiego, gdy z okoliczności zdarzenia wynika, iż użycie innych, łagodniejszych środków przymusu bezpośredniego byłoby nieskuteczne lub niecelowe, wyspecjalizowany funkcjonariusz Policji tzw. snajper, na rozkaz swego dowódcy, po uzyskaniu uprzedniej zgody właściwego Komendanta Wojewódzkiego Policji, byłby uprawniony do oddania takiego strzału do sprawcy. Procedura ta jest przy tym obwarowana, co należy dobitnie podkreślić, koniecznością uzyskania uprzedniej zgody właściwego Komendanta Wojewódzkiego Policji oraz wydaniem rozkazu przez bezpośredniego przełożonego funkcjonariusza. Stanowi to zabezpieczenie przed dowolnością działania funkcjonariuszy w takich przypadkach, cedując odpowiedzialność za podjęcie decyzji na bezpośredniego przełożonego dowódcę oraz Komendanta Wojewódzkiego jako policyjnych funkcjonariuszy wyższego. Celem ustawy jest umożliwienie funkcjonariuszowi Policji bardziej skutecznego i elastycznego reagowania w sytuacjach szczególnego zagrożenia życia ludzkiego. Miałby on wtedy możliwość oddania strzału bez ograniczenia, o którym mowa w art. 17 ust. 3 ustawy o Policji, a więc bez obowiązku wyrządzenia jak

4 najmniejszej szkody napastnikowi. Celem nowelizacji jest więc regulacja tzw. strzału ratunkowego, kiedy bezpośredni udział funkcjonariuszy Policji w akcji jest wyłączony, a jedynym sposobem na ochronę życia ludzkiego jest użycie broni przez snajpera policyjnego. Po wejściu w życie proponowanej nowelizacji, snajper będzie mógł działać skutecznie chroniąc życie ludzkie, nie skupiając się na tym, by oddany strzał wyrządził możliwie najmniejszą szkodę napastnikowi, który stanowi realne zagrożenie dla życia ludzkiego. 2. Stan rzeczywisty w normowanej dziedzinie Sposób użycia broni palnej przez Policję jest regulowany obecnie przez Ustawę o Policji, w szczególności jej rozdział 3 zatytułowany Zakres uprawnień Policji oraz przez rozporządzenia wykonawcze do tej ustawy, w szczególności zaś przez rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 19 lipca 2005 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu postępowania przy użyciu broni palnej przez policjantów oraz zasad użycia broni palnej przez oddziały i pododdziały zwarte Policji (Dz. U. z 2005 r. Nr 135 poz. 1132). Z przepisów tych wynika niezwykle restryktywny i sformalizowany sposób użycia broni palnej przez policjantów. Stanowi o tym art. 17 ustawy o Policji w powiązaniu z cytowanym rozporządzeniem. Przede wszystkim policjanci mają prawo użycia broni palnej w stosunku do osób tylko w przypadkach enumeratywnie określonych w art. 17 ust. 1 ustawy o Policji. Z przepisu tego wynika, iż użycie broni palnej ustawa traktuje jako ostateczność, nakazując najpierw wyczerpać inne, łagodniejsze środki przymusu bezpośredniego, opisane w art. 16 ust.1 ustawy o Policji. Są to: 1. fizyczne, techniczne i chemiczne środki służące do obezwładniania bądź konwojowania osób oraz do zatrzymywania pojazdów, 2. pałki służbowe, 3. wodne środki obezwładniające, 4. psy i konie służbowe, 5. pociski niepenetracyjne, miotane z broni palnej. Dopiero gdyby wymienione środki przymusu bezpośredniego, okazały się niewystarczające lub ich użycie, ze względu na okoliczności danego zdarzenia, nie byłoby możliwe, policjant ma prawo użycia broni palnej wyłącznie (wyliczenie enumeratywne) w dziewięciu przypadkach. Przy czym art. 17 ust. 3 stanowi, iż użycie broni palnej powinno następować w sposób wyrządzający możliwie najmniejszą szkodę osobie, przeciwko której użyto broni palnej. Oznacza to, iż policjant ma

5 obowiązek oddania w takim przypadku strzału w nogi, a kiedy napastnik znajduje się w pojeździe, w koła tego pojazdu. Oprócz tego powoływane rozporządzenie wykonawcze, którego przepisy mają charakter restryktywny, uzupełniający ustawę o Policji i bezwzględnie wiążący, na równi z przesłankami użycia broni palnej określonymi w ustawie, określa w sposób szczegółowy procedurę użycia broni palnej przez policjanta. Użycie tej broni musi być poprzedzone okrzykiem POLICJA i wezwaniem osoby do zachowania się zgodnego z prawem, a w szczególności do natychmiastowego porzucenia broni lub niebezpiecznego narzędzia (okrzyk ODRZUĆ BROŃ ), zaniechania ucieczki, odstąpienia od bezprawnych działań lub użycia przemocy, w razie zaś niepodporządkowania się powyższym wezwaniom policjant ma obowiązek zagrozić użyciem broni palnej, wzywając STÓJ BO STRZELAM. Trzecim z kolei warunkiem jest następnie oddanie strzału ostrzegawczego w bezpiecznym kierunku, jeżeli poprzednie wezwania okażą się bezskuteczne. Tej trójstopniowej procedury nie stosuje się w określonych sytuacjach, o których mowa w art. 17 ust. 1 pkt 1,3,5 i 8 ustawy o Policji, a także w innych przypadkach, gdy z zachowania osoby posiadającej broń lub niebezpieczne narzędzie wynika, że wszelka zwłoka groziłaby bezpośrednim niebezpieczeństwem dla życia lub zdrowia ludzkiego. W każdym jednak przypadku użycie broni palnej musi być poprzedzone okrzykiem POLICJA. W obecnym stanie prawnym, żadne przepisy nie regulują natomiast strzału ratunkowego, którego wprowadzenie do systemu karnego może przyczynić się do skutecznej ochrony życia ludzkiego. 3. Różnica pomiędzy dotychczasowym a projektowanym stanem prawnym W proponowanym stanie prawnym dodaje się w ustawie o Policji nowy art. 17a o treści: W przypadku, gdy z okoliczności zdarzenia wynika, że życia ludzkiego nie można ochronić przy zastosowaniu środków przymusu bezpośredniego określonych w art. 16 ust.1, funkcjonariusz policji dysponujący właściwymi środkami uzbrojenia, w celu ochrony życia ludzkiego jest uprawniony na rozkaz dowódcy, po uzyskaniu uprzedniej zgody przełożonego Komendanta Wojewódzkiego Policji, do użycia broni palnej bez ograniczenia, o którym mowa w art. 17 ust. 3. Przedmiotowy przepis reguluję instytucję strzału ratunkowego, który mógłby zostać zastosowany w sytuacji, gdy z uwagi na okoliczności nie jest możliwe użycie wymienionych w art. 16 i art. 17 środków przymusu bezpośredniego, a istnieje realne zagrożenie życia. W takiej sytuacji policyjny snajper, na rozkaz swego dowódcy, po uzyskaniu uprzedniej zgody właściwego Komendanta Wojewódzkiego Policji byłby uprawniony do oddania strzału do napastnika, celując np. w korpus a nie tak jak dotychczas tylko w nogi, w

6 celu skutecznego unieszkodliwienia przestępcy, a nie jedynie zranienia go, które mogłoby skutkować dalszym zagrożeniem dla życia ludzkiego. 4. Przewidywane skutki społeczne, gospodarcze, finansowe i prawne Ustawa przyniesie pozytywne skutki społeczne w postaci zwiększenia skuteczności działania Policji w sytuacjach w których zaistnieje konieczność użycia snajpera, a więc w sytuacjach szczególnego zagrożenia dla życia ludzkiego mających charakter niejako statyczny a nie dynamiczny. W tych drugich sytuacjach obowiązujące przepisy stwarzają możliwość skuteczniejszego działania, np. w przypadku bezpośredniego zamachu na dobra osobiste policjanta, w ramach kontratypu obrony koniecznej. Wejście w życie ustawy nie spowoduje żadnych skutków gospodarczych ani finansowych. Skutkiem prawnym będzie wprowadzenie do ustawy o Policji nowego przepisu art. 17a, pozwalającego w sytuacji zagrożenia życia ludzkiego na oddanie przez funkcjonariusza Policji tzw. strzału ratunkowego. 5. Źródła finansowania jeżeli projekt niesie obciążenia dla budżetu państwa lub jednostek samorządu terytorialnego Projekt nie powoduje obciążeń dla budżetu państwa ani jednostek samorządu terytorialnego. 6. Założenia projektów podstawowych aktów wykonawczych Wobec wprowadzenia nowej możliwości użycia przez funkcjonariuszy Policji broni palnej, konieczne jest wprowadzenie odpowiednich zmian w przepisach wykonawczych wydanych przez Radę Ministrów na podstawie art. 17 ust. 4 ustawy o Policji. W dostosowanym do nowych reguł rozporządzeniu powinny zostać uwzględnione szczegółowe przesłanki oddania strzału ratunkowego oraz szczegółowy opis procedury podjęcia decyzji o jego oddaniu. 7. Ocena zgodności projektu z prawem Unii Europejskiej Projekt jest zgodny z prawem Unii Europejskiej.