UMOWY TERMINOWE. po zmianach z 22 lutego 2016 r.

Transkrypt

1 UMOWY TERMINOWE po zmianach z 22 lutego 2016 r.

2

3 Umowy terminowe po zmianach z 22 lutego 2016 r. Nowelizacja Kodeksu pracy dotycząca umów terminowych (wchodząca w życie 22 lutego 2016 r.) wprowadza kilka istotnych zmian. Najważniejsze są dwie: wprowadzenie limitu maksymalnie 3 umów na czas określony oraz limitu maksymalnie 33 miesięcy łącznego trwania takich umów, a także zmiana zasad ustalania długości okresu wypowiedzenia (i dopuszczalności wypowiedzenia) umów na czas określony, w tym także umów na zastępstwo. Jednak zarówno nowe limity, jak i nowe zasady wypowiadania umów odnoszą się częściowo także do umów zawartych przed 22 lutego 2016 r. Zasady w tym zakresie są dość skomplikowane. Najlepiej wyjaśnić je na przykładach. Podobnie jak np. wyjątki od stosowanych limitów oraz nowe obowiązki pracodawcy.

4 Publikacja Umowy terminowe po zmianach z 22 lutego 2016 r. to tabele, zestawienia i wskazówki krok po kroku, które ułatwią pracę działu kadr. Wszystkie podstawowe informacje potrzebne w pracy specjalisty personalnego zebrane w wygodnej formie, ułatwiającej ich znalezienie i zastosowanie. Wydawca: Agnieszka Gorczyca Redaktor prowadzący: Szymon Sokolik Korekta: Zespół Koordynator produkcji: Mariusz Jezierski Opracowanie graficzne: Piotr Fedorczyk Druk: Drukarnia Miller Skład i łamanie: 6AN Studio ISBN Wiedza i Praktyka sp. z o.o Warszawa, ul. Łotewska 9a tel , faks , personel@wip.pl NIP: Numer KRS: Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, Sąd Gospodarczy XIII Wydział Gospodarczy Rejestrowy Wysokość kapitału zakładowego: zł Copyright by Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Warszawa 2015 Publikacja Umowy terminowe po zmianach z 22 lutego 2016 r. jest chroniona prawem autorskim. Przedruk materiałów w niej opublikowanych bez zgody wydawcy jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. Publikacja Umowy terminowe po zmianach z 22 lutego 2016 r. została przygotowana z zachowaniem najwyższej staranności i wykorzystaniem wysokich kwalifikacji, wiedzy oraz doświadczenia jej twórców. Zaproponowane w niej wskazówki, porady i interpretacje dotyczą sytuacji typowych. Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Opublikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. W związku z powyższym autorzy, konsultanci oraz redakcja nie mogą ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w publikacji Umowy terminowe po zmianach z 22 lutego 2016 r. wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przypadków. Więcej informacji: tel cok@wip.pl

5 Spis treści Spis treści Nowe limity umów na czas określony (limit 3 umów i limit 33 miesięcy ich trwania) 5 Po zmianach można będzie zawrzeć aż 3 umowy 6 dojdzie jednak dodatkowy limit długości trwania umów 7 W 4 przypadkach limity nie obowiązują 8 W umowie o pracę potrzebny będzie dodatkowy zapis 9 Umowa obecna, ale wypowiedziana po zmianach z nowymi okresami wypowiedzenia miesiące liczą się od wejścia w życie zmian, limit ilościowy nie 11 Nie stosuje się limitu trzeba będzie uzupełnić zapisy 13 Nowe limity nie zmienią zasady przedłużania umowy do dnia porodu 13 Nowe okresy wypowiedzenia umów na czas określony 16 W starym stanie prawnym okres 2-tygodniowy albo wcale 16 Brak klauzuli wypowiedzenie tylko w wyjątkowych przypadkach 16 Po zmianach można wypowiedzieć każdą umowę, ale okresy wypowiedzenia będą dłuższe 17 Nie potrzeba podawać przyczyny wypowiedzenia 18 Mimo braku przyczyny odprawa może przysługiwać 18 Nie trzeba też przeprowadzać konsultacji związkowej 19 Umowy na zastępstwo koniec z 3-dniowym okresem wypowiedzenia 19 Umowa na okres próbny utrzyma odrębne okresy wypowiedzenia 20 Wypowiedzenie w starym stanie prawnym na starych zasadach 20 Umowa zawarta w starym stanie prawnym, ale wypowiedziana w nowym zasady mieszane 21 Licząc długość okresu wypowiedzenia, czasem wlicza się pracę przed 22 lutego 2016 r., a czasem nie 22 Umowa na okres próbny problemy z praktyki 25 Jednorazowo ale są wyjątki 25 Tylko przed inną umową 27 Krótki okres wypowiedzenia 27 Umowa na zastępstwo problemy z praktyki 29 Zastępca może zacząć pracę, gdy zastępowany jest już nieobecny 29 Za pełnoetatowca może przyjść osoba na część etatu 31 Zastępcą może być inny pracownik firmy 31 Może być dwóch pracowników za jednego nieobecnego 32 Należy podać nazwisko osoby zastępowanej 32 Można podać datę końcową, ale zwykle jest to niewygodne 32 Brak daty końcowej decyduje dzień powrotu zastępcy 33 Trzeba określić rodzaj pracy adekwatny do tego, który miała osoba zastępowana 34 Można zapłacić mniej jeśli zastępca ma np. niższe kwalifikacje 35 Urlop proporcjonalny 37 Praca przez część roku liczy się proporcję 37 Zaokrąglenie do pełnego miesiąca pracy i pełnego dnia urlopu 37 Wydłużając umowę terminową, zmienia się wymiar urlopu 39 Jeśli umowa terminowa nie ma daty końcowej, nie liczy się proporcji 40 Praca niepełnoetatowca przez część roku stosuje się dwie proporcje 41 Umowy terminowe po zmianach z 22 lutego 2016 r. 3

6 Spis treści Przeniesienie urlopu na kolejną umowę o pracę 43 Forma dowolna, ale obie strony mają się zgodzić 43 Porozumienie przed końcem umowy 44 Przenosi się także zaległy urlop 45 Można przenieść urlop, który został już raz przeniesiony 46 Wydawanie świadectw pracy po umowach terminowych 47 Rozstajemy się wcześniej świadectwo będzie od razu 48 Dużo czasu pomiędzy umowami lepiej wydać 48 Za umowę bezterminową będzie osobne świadectwo 49 Można wydać wcześniej, niż nakazują przepisy 52 Podwładny może żądać świadectwa za zakończone umowy 53 Umów terminowych sprzed 21 marca 2011 r. nowe zasady nie dotyczą 53 4 Umowy terminowe po zmianach z 22 lutego 2016 r.

7 Nowe limity umów na czas określony (limit 3 umów i limit 33 miesięcy ich trwania) Nowe limity umów na czas określony (limit 3 umów i limit 33 miesięcy ich trwania) Kodeks pracy w wersji obowiązującej przed 22 lutego 2016 r. ustanawia tylko jeden limit dotyczący umów na czas określony. Jest to limit ilościowy można zawrzeć maksymalnie 2 umowy na czas określony (do tej liczby nie wlicza się umowy na okres próbny i umowy na zastępstwo nieobecnego pracownika). Jeśli strony zawrą trzecią umowę na czas określony, umowa ta przekształca się z mocy prawa w umowę na czas nieokreślony. Dotyczy to zarówno umów zawieranych bezpośrednio po sobie, jak i takich, pomiędzy którymi następują przerwy, lecz są one krótsze niż 1 miesiąc. Przy czym aneks do umowy o pracę przedłużający okres jej trwania jest traktowany jak nowa umowa na czas określony (również może więc spowodować przekształcenie umowy terminowej w bezterminową). W zależności od tego, która z kolejnych umów na czas określony została przedłużona aneksem, od dnia następującego po rozwiązaniu dotychczasowej umowy w pierwotnie wskazanym w niej terminie: 1) zawarta będzie druga lub trzecia umowa na czas określony lub 2) pracodawca będzie zobowiązany zawrzeć umowę na czas nieokreślony gdyby się okazało, że będzie to trzecia (po zmianach czwarta) umowa z tym samym pracownikiem. Dotyczy to jednak tylko aneksów przedłużających czas trwania umowy. Jeżeli natomiast zmieniane są inne warunki umowy na czas określony (np. zostaje podwyższona lub zmniejszona wysokość wynagrodzenia, zmieniony wymiar czasu pracy z całego na 1/2 etatu lub zostaje wskazane inne miejsce pracy), nie będzie to uważane za zawarcie kolejnej umowy o pracę, a tylko za zmianę warunków dotychczasowej umowy. Chyba że przy okazji zmiany np. miejsca pracy dojdzie również do wydłużenia czasu trwania umowy. Potwierdza to orzecznictwo Sądu Najwyższego. ZDANIEM SĄDU NAJWYŻSZEGO: Art kp przekreśla możliwość przedłużania umów o pracę na czas określony w drodze tak zwanych aneksów (w celu jego obejścia). Nie oznacza to jednak, że niedopuszczalne (nieskuteczne) są porozumienia zmieniające warunki pracy i płacy drugiej z kolei umowy o pracę na czas określony (w zakresie niedotyczącym czasu jej trwania). Wyrok z 19 lutego 2010 r., II PK 226/09, LEX nr Natomiast w starym stanie prawnym dłuższa niż 1 miesiąc przerwa pomiędzy umowami powoduje, że limit zatrudnienia na czas określony zeruje się i umowy zaczynamy liczyć od nowa. Zdaniem Sądu Najwyższego umowy należy zacząć liczyć od początku, jeśli przerwa pomiędzy nimi wynosi co najmniej 31 dni. Umowy terminowe po zmianach z 22 lutego 2016 r. 5

8 Nowe limity umów na czas określony (limit 3 umów i limit 33 miesięcy ich trwania) ZDANIEM SĄDU NAJWYŻSZEGO: Termin 1 miesiąca, który wyznacza Kodeks pracy, równa się 30 dniom. Dlatego też za przekroczenie tego terminu należy uznać przerwę pomiędzy umowami trwającą co najmniej 31 dni. Wyrok SN z 15 lutego 2000 r., I PKN 512/99, OSNAPiUS 2001/13/439 Przed 22 lutego 2016 r. nie ma w przepisach wyraźnego, ustalonego prawem limitu długości trwania umów na czas określony. Jednak orzecznictwo sądów często uznaje wieloletnie umowy na czas określony za zawarte w celu obejścia przepisów. Chodzi m.in. o fakt, że okres wypowiedzenia umowy na czas określony (jeśli strony przewidziały możliwość wypowiedzenia w takiej umowie) wynosi zawsze 2 tygodnie, niezależnie od stażu zakładowego. Dlatego m.in. sądy wielokrotnie kwestionowały umowy trwające dłużej niż 3 lata, gdyż w przypadku zatrudnienia na czas nieokreślony po 3 latach pracownikowi przysługiwałby już 3-miesięczny okres wypowiedzenia. Przykładowo w wyroku z 7 września 2005 r., II PK 294/04 (OSNAPiUS 2006/13 14/207), SN zakwestionował 9-letnią umowę na czas określony z 2-tygodniowym okresem wypowiedzenia jako zatrudnienie sprzeczne ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem przepisów dopuszczających terminowe zatrudnienie oraz z zasadami współżycia społecznego. W ocenie dotychczasowego orzecznictwa Sądu Najwyższego wieloletnia umowa na czas określony mogłaby jednak obronić się przed sądem, w przypadku gdyby długi okres jej trwania był uzasadniony terminową specyfiką pracy (np. pracownika zatrudniono na 5-letnią umowę do realizacji projektu, co do którego było z góry wiadomo, że potrwa 5 lat). ZDANIEM SĄDU NAJWYŻSZEGO: Zawarcie wieloletniej umowy o pracę na czas określony z klauzulą wcześniejszego jej rozwiązania za dwutygodniowym wypowiedzeniem jest niedopuszczalne, chyba że co innego wynika z przepisów prawa pracy albo z charakteru umowy dotyczącej wykonywania zadań oznaczonych w czasie, albo gdy z innych przyczyn nie narusza to usprawiedliwionego i zgodnego interesu obu stron stosunku pracy. Jeżeli zawarcie umowy o pracę na czas określony było niedopuszczalne, stosunek pracy podlega przepisom prawa pracy o umowie na czas nieokreślony. Wyrok SN z 25 października 2007 r., II PK 49/07, OSNAPiUS 2008/21 22/317 Po zmianach można będzie zawrzeć aż 3 umowy Gdy nowelizacja Kodeksu pracy wejdzie w życie, strony będą mogły zawrzeć nie dwie, ale aż trzy umowy o pracę na czas określony. Przekształceniu w umowę bezter- 6 Umowy terminowe po zmianach z 22 lutego 2016 r.

9 Nowe limity umów na czas określony (limit 3 umów i limit 33 miesięcy ich trwania) minową ulegnie dopiero czwarta umowa między tymi samymi stronami. Podobnie jak dotychczas, zawarcie aneksu przedłużającego umowę będzie uważane za zawarcie kolejnej umowy. Nowością będzie natomiast to, że dłuższa przerwa między umowami na czas określony nie będzie już zerowała limitu umów. A zatem niezależnie od tego, jak długa ta przerwa będzie, i tak trzeba będzie doliczyć do limitu umowy na czas określony zawarte przed tą przerwą. dojdzie jednak dodatkowy limit długości trwania umów Zupełnie nowym rozwiązaniem będzie natomiast wprowadzenie równolegle drugiego limitu długości trwania umów na czas określony. Ten sam pracodawca będzie mógł zawrzeć z tym samym pracownikiem: jedną umowę na czas określony na okres nie dłuższy niż 33 miesiące, maksymalnie trzy umowy na czas określony, które w sumie (bez względu na ewentualne przerwy) nie będą mogły trwać dłużej niż 33 miesiące. PRZYKŁAD Limit 33 miesięcy łącznego trwania umów Pracownik w nowym stanie prawnym ma umowę na 3-miesięczny okres próbny (tej umowy nie liczymy do żadnego z limitów), potem umowę na roczny czas określony, następnie półroczną przerwę, po czym zawiera z tym samym pracodawcą kolejną umowę na czas określony znowu na rok. Łącznie obie umowy na czas określony trwają 24 miesiące. Pracodawca może więc zawrzeć jeszcze tylko jedną (trzecią) umowę na czas określony i nie może ona trwać dłużej niż 9 miesięcy. Przerwa między umowami nie ma już w nowym stanie prawnym znaczenia. Naruszenie któregokolwiek z obu limitów (limitu długości lub liczby umów) będzie skutkowało automatycznym przekształceniem umowy w umowę na czas nieokreślony (od dnia następującego po przekroczeniu limitu długości umów lub liczby umów). To zaś z kolei będzie oznaczało np. konieczność podawania przyczyny wypowiedzenia umowy o pracę, która w razie sporu z pracownikiem jest badana przez sąd pracy. Tymczasem w przypadku umów na czas określony nie trzeba podawać tej przyczyny i ta zasada ma być utrzymana także po wejściu w życie nowelizacji. PRZYKŁAD Moment przekształcenia umowy w zatrudnienie bezterminowe Po zmianie przepisów pracodawca i pracownik zawarli najpierw umowę na 3-miesięczny okres próbny, potem kolejno 4 umowy na czas określony, każda na 1 rok. Takie zatrudnienie narusza zarówno limit liczby umów (według nowych przepisów mogą być tylko 3 umowy na czas określony), jak również limit czasu trwania umów (33 miesiące). Umowy terminowe po zmianach z 22 lutego 2016 r. 7