CENY TRANSFEROWE JAKO INNOWACJA PROCESOWA TRANSFER PRICING AS A PROCESS INNOVATION STRESZCZENIE. Da nu ta Lan ger Ma riusz Zie li ñ ski

Transkrypt

1 129 Da nu ta Lan ger Ma riusz Zie li ñ ski CENY TRANSFEROWE JAKO INNOWACJA PROCESOWA TRANSFER PRICING AS A PROCESS INNOVATION STRESZCZENIE Sto so wa nie cen trans fe ro wych jest czê œci¹ stra te gii po da t ko - wej przed siê bio r stwa. Ich wy ko rzy sta nie mo na tra kto waæ jako in no wa cjê pro ce sow¹ w za kre sie zarz¹dza nia fi nan sa mi przed - siê bio r stwa. W pra kty ce, ko nie cz ne jest przy jê cie sche ma tu po - stê po wa nia, któ re go wstê p nym za³o e niem jest ogra ni cze nie ry zy ka po dat ko we go (za pe w nie nie przy jê cia roz wi¹zañ zgod - nych z pra wem) oraz wy ty po wa nie pra co w ni ka (ze spo³u) odpo - wiedzialnego za opracowanie polityki cen transferowych (lub koor dy na to ra odde lego wa ne go do kon ta ktu z firm¹ kon su l tin - gow¹). Ar ty ku³ za wie ra pro ble ma ty kê obe j muj¹c¹ m.in. eta py pro ce su pla no wa nia sy ste mu cen trans fe ro wych, ob sza ry ry zy - ka, zwi¹za ne go ze sto so wa niem cen trans fe ro wych oraz pro po - zycje modeli opracowania kompleksowej polityki cen transferowych i wyboru cen transferowych w przedsiêbiorstwie.

2 130 ZARZ DZANIE I EDUKACJA nr 76/77 maj - czerwiec/lipiec - sierpieñ 2011 S OWA KLU CZE Ceny trans fe ro we, stra te gia po da t ko wa przed siê bio r stwa, polityka cen transferowych w przedsiêbiorstwie, innowacja pro - ce so wa. SUMMARY The ap p li ca tion of trans fer pri cing is a part of the company s tax stra te gy. Ta king ad van ta ge of trans fer pri cing can be tre a ted as a pro cess in no va tion in co r po ra te fi nan ce ma na ge ment. In pra cti ce, it is ne ces sa ry to ad opt a code of pra cti ce, who se ini tial goal is to re du ce the tax risk (pro vi sion of ad op ting so lu tions which are con si stent with the law) and se lect an em p lo yee (team) re spon si b le for the de ve lo p ment of trans fer pricing policy (or a coordinator assigned to contact the consulting company). The article contains issues including, among ot hers, sta ges of the trans fer pri cing sy stem plan ning process, the areas of risk associated with the application of trans fer pri cing, as well as sug ge stions on pat terns of developing a comprehensive transfer pricing policy and selection of transfer pricing within the company. KEY WORDS Transfer prices, strategy of tax enterprise, transfer pricing po - licy in enterprise, process innovation.

3 Da nu ta Lan ger, Ma riusz Zie li ñ ski CENY TRANSFEROWE WSTÊP Re a k cja przed siê bio r stwa na na³o e nie (zwiê ksze nie) ciê a ru po dat ko we go mo e po le gaæ na zap³ace niu po da t ku, ucie cz ce przed po da t kiem lub sto so wa niu stra te gii po da t ko wej 1. Sto suj¹c stra te giê po da t kow¹, przed siê bio r stwo sta ra siê, zgod nie z pra - wem, ogra ni czyæ obci¹ e nia po da t ko we. Mo e po szu ki waæ mo - liwoœci uzyskania ulg podatkowych, staraæ siê zminimalizowaæ pod sta wê opo dat ko wa nia, po dej mo waæ ta kie ro dza je dzia³alnoœci gospodarczej lub przyjmowaæ takie formy organizacyj - no-pra w ne, któ re s¹ ni ej opo dat ko wa ne 2. Sto so wa nie cen trans - fe ro wych na le y do za kre su stra te gii po da t ko wych przed siê bio r stwa. Mo na po sta wiæ tezê, e aspekt fi ska l ny jest g³ów nym po wo dem za sto so wa nia systemu cen transferowych w prze dsiê bio r stwie. 2. PODATKOWY ASPEKT CEN TRANSFEROWYCH W literaturze napotkaæ mo na wiele definicji próbuj¹cych od - daæ isto tê za gad nie nia cen trans fe ro wych. Sto so w nie do po - gl¹dów ich au to rów, de fi ni cje te na daj¹ po jê ciu orga niza cy j ny, indy fe ren t ny b¹dÿ pe jo ra tyw ny fi ska l nie wy miar. Jak wska zu je w swo jej pu b li ka cji R.Y. Tang, za gad nie nie to ma cha ra kter inter - dyscy plina r ny, a po zna nie jego isto ty wy ma ga ³¹cze nia wie dzy spe cja li stów, re pre zen tuj¹cych ró ne dzie dzi ny na uki 3. Na po - 1 A. Cen kier, P. Fe lis, G. Go³êbio wski, Przedsiêbiorstwa, [w:] B. Pie trzak, Z. Po la ñ ski, B. Wo Ÿ niak (red.), System finansowy w Polsce. PWN, Warszawa 2004, s M. Zie li ñ ski, Re a kcje przed siê biorstw na opo dat ko wa nie, [w:] W. Ca pu ta, D. Szwajca (red.), Finanse we wspó³czesnych procesach kreowania wartoœci, Ce De - Wu, Wa r sza wa 2008, s Sze rzej: R.Y. Tang, Trans fer Pri cing in the 1990s. Tax and Ma na ge ment Per - spe c ti ves. Qu o rum Bo oks, Wes port. Con ne c ti cut, Lon don 1993, s

4 132 ZARZ DZANIE I EDUKACJA nr 76/77 maj - czerwiec/lipiec - sierpieñ 2011 gl¹d, e de te r mi nuj¹cym sy stemem cen trans fe ro wych w przed - siê bio r stwie jest aspekt fi ska l ny, wska zuj¹ wy ni ki ba dañ 4, prze pro wa dzo nych przez Al-E ry a nie go, Ala ma i Ak h te ra, któ - rych ce lem by³a iden ty fi ka cja ze w nê trz nych oraz we wnê trz nych czyn ni ków, wa run kuj¹cych stra te gie w za kre sie cen trans fe ro - wych. W ra mach ba da nia wy ró nio no ki l ka na œcie czyn ni ków, maj¹cych wp³yw na kszta³to wa nie cen trans fe ro wych w przed - siêbiorstwie, które podzielono na cztery grupy: prawne (podat - kowe i celne wymogi kraju gospodarza), polityczno-spo³eczne, eko no mi cz ne oraz we wnê trz ne. Ana li za sta ty sty cz na zgro ma - dzo nych da nych po zwo li³a zwe ry fi ko waæ po sta wio ne uprze d - nio przez ba da czy hi po te zy, pro wadz¹c jed no cze œ nie do wnio sku, e wy bór stra te gii cen trans fe ro wych dete rmi no wa ny jest, co do za sa dy, wy mo ga mi pra wny mi, w g³ów nej mie rze zaœ po dat ko wy mi 5. Za ta kim sta no wi skiem prze ma wiaj¹ rów nie wy ni ki ba dañ prze pro wa dzo nych wœród przed siê biorstw, pro - wadz¹cych dzia³alnoœæ na terytorium Polski. W œwietle wyników ba dañ 6, przeprowadzonych przez D. Baækowskiego, w drugiej po³owie 1999 r., a 89% ba da nych uzna³o zgod noœæ z prze pi sa mi podatkowymi, za fundamentalny czynnik determinuj¹cy politykê cen trans fe ro wych, nie co mniej, bo 64%, przy pi sa³o isto t ne zna - cze nie opty ma li za cji obci¹ eñ po da t ko wych 7. Z ko lei w ba da - niach 8, prze pro wa dzo nych przez S. So ja ka, ukie run ko wa nych na oce nê kry te riów kszta³to wa nia cen trans fe ro wych, w przed siê - 4 ród³em in fo r ma cji by³a an kie ta rozes³ana do 791 najwiêkszych korpora cji maj¹cych swo je fi lie poza gra ni ca mi USA. Po do ko na nej se le kcji ze bra nych an kiet, pró ba pod mio tów ob jê tych ba da niem objê³a 164 ko r po ra cje. (P. Ka ba l - ski, Ra chun ko woœæ w zarz¹dza niu ce na mi trans fe ro wy mi, ODDK, Gdañsk 2001, s. 189). 5 P. Ka ba l ski, Ra chun ko woœæ w zarz¹dza niu..., op.cit., s W ba da niu w IV kwa r ta le 1999 r. i I kwa r ta le 2000 r. udzia³ wziê³o 47 przedsiêbiorstw, w wiêkszoœci z kapita³em zagranicznym. (S. Sojak, D. Baæ - kow ski, Ceny transferowe. Aspekt podatkowy, Dom Wy dawniczy ABC, Warszawa 2003, s. 151). 7 S. So jak, D. Ba æ ko wski, Ceny transferowe..., op.cit., s Ba da nia an kie to we objê³y 440 przed siê biorstw krajo wych i 80 wie lona - ro do wych. Po do ko na nej se le kcji ze bra nych an kiet, pró ba pod mio tów ob jê tych objê³a 41 przed siê biorstw (S. So jak, Ceny transferowe..., op.cit., s. 187).

5 Da nu ta Lan ger, Ma riusz Zie li ñ ski CENY TRANSFEROWE bio r stwach wie lona ro do wych, naj wy sza oce na przy pi sa na zo - sta³a przez respondentów minimalizacji obci¹ eñ podatkowych 9. W dru gich ba da niach 10, prze pro wa dzo nych przez S. So ja ka w ro - ku 2002, naj wy sza oce na przy pi sa na zo sta³a ma ksy mali za cji zy sków ca³ej fi r my i rze te l ne mu przy go to wa niu do ku men ta cji po da t ko wej PROJEKTOWANIE SYSTEMU CEN TRANSFEROWYCH JAKO INNOWACJA PROCESOWA Do strze ga nie i efe kty w ne do sto so wa nie do no wych tren dów dzia³añ przed siê bio r stwa, wa run kuj¹ce utrzy ma nie jego konku - rencyjnoœci 12, wi¹ e siê z wpro wa dza niem do dzia³añ przed siê - bio r stwa sze ro ko ro zu mia nych in no wa cji. Zgod nie z me to do - lo gi¹ OECD in no wa cja to wdro e nie no we go lub znacz¹co udo - skonalonego produktu (wyrobu lub us³ugi) lub procesu, nowej metody marketingowej lub nowej metody organizacyjnej w prakty ce go spo da r czej, or ga ni za cji mie j s ca pra cy lub sto sun kach z oto cze niem 13. W ta kim ujê ciu, przy jê cie sche ma tu po stê po wa - nia umo li wiaj¹cego wy ko rzy sta nie cen trans fe ro wych dla zgod ne go z pra wem ob ni e nia obci¹ eñ po da t ko wych przed siê - bio r stwa mo na tra kto waæ jako in no wa cjê pro ce sow¹ w za kre sie zarz¹dza nia fi nan sa mi przed siê bio r stwa. 9 S. So jak, Ceny transferowe..., op.cit., s Badania ankietowe objê³y 400 przedsiêbiorstw krajowych i 200 wielonarodowych. Po dokonanej selekcji zebranych ankiet, próba podmiotów objêtych objê³a 58 przed siê biorstw (S. So jak, D. Ba æ ko wski, Ceny transferowe..., op.cit., s. 168). 11 S. So jak, D. Ba æ ko wski, Ceny transferowe..., op.cit., s C.K. Pra ha lad, M.S. Kri s h nan, Nowa era in no wa cji, PWN, Warszawa 2010, s Pod rê cz nik Oslo, Za sa dy gro ma dze nia i in ter pretacji danych dotycz¹cych inno wa cji, wyd. 3, OECD/Eu ro stat 2005; za: B. Mie rze je wska, Innowacje-trendy, wyzwania strategie, [w:] M. Alu ch na (red.), Wspó³czesne wyzwania dla przedsiêbiorstw, Ofi cy na Wy da w ni cza SGH, Wa r sza wa 2010, s. 50.

6 134 ZARZ DZANIE I EDUKACJA nr 76/77 maj - czerwiec/lipiec - sierpieñ 2011 Sto so wa nie cen we wnê trz nych w sy ste mie roz li czeñ wza je - mnych po win no sta no wiæ przed miot pla no wa nia, za rów no w wy mia rze ope ra cy j nym, jak i stra te gi cz nym. Stan dar do wy pro ces pla no wa nia sy ste mu cen trans fe ro wych po wi nien sk³adaæ siê, co do za sa dy, z czte rech eta pów, któ re przed sta wio - ne zo sta³y na schemacie 1. Ogólna strategia przedsiêbiorstwa Sformu³owanie kluczowych celów systemu cen transferowych (wi¹zka celów) Identyfikacja czynników determinuj¹cych system cen transferowych Czynniki wewnêtrzne Czynniki zewnêtrzne (otoczenie) Projektowanie kszta³tu systemu cen transferowych Weryfikacja efektywnoœci przyjêtego systemu cen transferowych ETAP ETAP ETAP ETAP Schemat 1. Etapy procesu planowania systemu cen transferowych ród³o: P. Kabalski, Rachunkowoœæ w zarz¹dzaniu cenami transferowy mi, ODDK, Gdañsk 2001, s Etap pie r wszy pla no wa nia kon cen tru je siê na zde fi nio wa niu celów systemu. Mog¹ byæ nimi minimalizacja/optymalizacja obci¹ e nia po dat ko we go b¹dÿ dope³nie nie, ci¹ ¹cych na przed - siê bio r stwie, obo wi¹zków forma lno- pra w nych, dla jego za bez - pie cze nia przed ne ga tyw ny mi sku t ka mi, zwi¹za ny mi ze sto so wa niem cen we wnê trz nych w pro wa dzo nej dzia³al no œci gospodarczej. Precyzyjne dookreœlenie celów, jakie przedsiêbior - stwo pla nu je osi¹gn¹æ w zwi¹zku z wdro e niem cen trans fe ro - wych, jest na tyle isto t ne, e przez pry z mat usta lo nych na tym eta pie wy ty cz nych, wery fi ko wa ny jest w eta pie czwa r tym przy - jê ty sy stem. Dru gi etap obe j mu je ziden tyfi ko wa nie czyn ni ków de te r mi nuj¹cych kszta³t cen trans fe ro wych, we wnê trz nych oraz ze w nê trz nych. Tytu³em przyk³adu, wœród czyn ni ków ze w nê trz -

7 Da nu ta Lan ger, Ma riusz Zie li ñ ski CENY TRANSFEROWE nych, maj¹cych wp³yw na kszta³to wa nie cen trans fe ro wych w przed siê bio r stwie, wa r to wska zaæ na prze pi sy po da t ko we, w tym obci¹ e nia po da t ko we oraz prze wi dzia ne pra wem po da t - ko wym ulgi i zwo l nie nia, wy mo gi w za kre sie doku men to wa nia trans akcji oraz san kcje z tytu³u nie wywi¹za nia siê z prze wi dzia - nych prze pi sa mi pra wa po dat ko we go obo wi¹zków. Etap trze ci, pro je kto wa nie sy ste mu cen trans fe ro wych, obe j mu je pro je kto - wa nie stru ktu ry jed no- lub wie lowy mia ro wej (w aspe kcie wy - mo gów ra chun ko wo œci fi nan so wej, pra wa po dat ko we go, zarz¹dza nia), me tod usta la nia cen we wnê trz nych oraz bazy info rma cy j nej dla po trzeb usta la nia ich po zio mu 14. Da l sze roz wa a nia ogra ni czo no do eta pu trze cie go, tj. pro je k - to wa nia sy ste mu cen trans fe ro wych w stru ktu rze jed nowy mia - ro wej, w aspe kcie pra wa po dat ko we go, ukie run ko wa nej na ogra ni cze nie ne ga ty w nych sku t ków sto so wa nia cen trans fe ro - wych, w dzia³alnoœci przedsiêbiorstw. Mo de lo wa nie sy ste mu cen trans fe ro wych roz pocz¹æ na le y od ogra ni cze nia ry zy ka po dat ko we go. St¹d te pun ktem wyj - œcia, dla da l szych roz wa añ, jest zde fi nio wa nie pod sta wo wych ob sza rów ry zy ka, zwi¹za ne go ze sto so wa niem cen we wnê trz - nych 15, w sy ste mie roz li czeñ wza je mnych, w tym prze wi dzia - nych wzglê dem pol skich po da t ni ków san kcji (patrz schemat 2). Zale noœci, przedstawione na schemacie 2, pozwalaj¹ wyodrêb niæ, obok dwóch pod sta wo wych ob sza rów ry zy ka pra wno- -po dat ko we go, w za kre sie sto so wa nia cen trans fe ro wych, su ma - ry cz ne ry zy ko, zwi¹zane z jed no cze s nym za ni a niem do cho du do opo dat ko wa nia oraz nie do cho wa niem obo wi¹zku doku - menta cyj ne go. Ana li za mo li wo œci za bez pie cze nia siê przed siê - bio r stwa, przed ne ga tyw ny mi kon se k wen cjami w po wy ej wska za nych ob sza rach, wy³ania trzy fun da men tal ne in sty tu cje 14 P. Ka ba l ski, Ra chun ko woœæ w zarz¹dza niu..., op.cit., s Z uwagi na przyjêty w artykule cel, pojêcie ceny transferowej w dalszej jego czêœci rozumiane bêdzie jako ceny przedmiotu transakcji, zawieranej pomiêdzy podmiotami, powi¹zanymi w rozumieniu przepisów prawa podatkowego, dotycz¹cych podatku dochodowego od osób prawnych (art. 3 pkt 10 Ordynacji Po da t ko wej z dnia 29 sie r p nia 1997 r. (Dz.U. Nr 137, poz. 926) tekst jed no li ty z dnia 4 sty cz nia 2005 r. (Dz.U. Nr 8, poz. 60 z póÿ nie j szy mi zmia na mi)).

8 136 ZARZ DZANIE I EDUKACJA nr 76/77 maj - czerwiec/lipiec - sierpieñ 2011 ich ogra ni cze nia lub pe³nego wy³¹cze nia, tj.: szcze góln¹ do ku - men ta cjê po da t kow¹, uprzed nie po ro zu mie nia ce no we i po li ty - kê cen trans fe ro wych 16. Z uwa gi na sze ro ki za kres i z³o o noœæ oma wia nej pro ble ma ty ki, da l sze roz wa a nia ogra ni czo no do osta t nie go ze wska za nych in stru men tów, mia no wi cie po li ty ki cen trans fe ro wych. Obszary ryzyka Zani anie dochodu do opodatkowania Niedochowanie obowi¹zku dokumentacyjnego 19% stawka podatku odsetki karne mo liwe sankcje osobiste z tytu³u stosowania cen nierynkowych 50% stawka podatku odsetki karne mo liwe sankcje osobiste z tytu³u stosowania cen nierynkowych mo liwe sankcje osobiste z tytu³u nie przed³o enia dokumentacji mo liwe sankcje osobiste z tytu³u nie przed³o enia dokumentacji* Schemat 2. Obszary ryzyka, zwi¹zanego ze stosowaniem cen transferowych * San kcje oso bi ste, sta no wi¹ przed miot spo ru z uwa gi na brak ja s nej redakcji odpowiednich przepisów Kodeksu karno skarbowego oraz Ordynacji Podatkowej. ród³o: Opracowanie w³asne. 16 Sze rzej: D. Lan ger, E. Œcie r ska, Wa r to opra co waæ za sa dy trans akcji z po - wi¹za ny mi fi r ma mi, Rze czpo spo li ta,

9 Da nu ta Lan ger, Ma riusz Zie li ñ ski CENY TRANSFEROWE PROJEKTOWANIE KSZTA TU SYSTEMU CEN TRANSFEROWYCH W ASPEKCIE PRAWA PODATKOWEGO POLITYKA CEN TRANSFEROWYCH Po li ty ka cen trans fe ro wych po win na byæ zgod na z za le ce nia - mi Rezolucji Rady i przedstawicieli rz¹dów Pañstw Cz³onkow - skich, ze bra nych w Ra dzie z dnia 27 cze r w ca 2006 r., do tycz¹cej ko de ksu po stê po wa nia w spra wie do ku men ta cji cen trans fe ro - wych, dla przed siê biorstw sto wa rzy szo nych w Unii Eu ro pe j skiej (2006/C 176/01). Z uwa gi na faku lta ty w ny cha ra kter opra co wa - nia, konieczne jest indywidualne podejœcie do procesu koncypo - wa nia jego za wa r to œci, sto so w nie do z³o o no œci stru ktu ry orga niza cy j nej przed siê bio r stwa oraz za wie ra nych przez nie trans akcji. W kon te k œcie obse r wo wa nych na ryn ku pra ktyk, wa r - to wy szcze gó l niæ dwie za sad ni cze czê œci, wchodz¹ce w jego sk³ad: pro ce du raln¹ oraz me to do lo giczn¹. Pie r wsza, obe j mu je al go rytm po stê po wa nia (sfor ma li zo wan¹ pro ce du rê we wnêtrz - n¹) dedykowany przedsiêbiorstwu 17, w tym delegowania uprawnieñ i obo wi¹zków, w pro ce sie sporz¹dza nia, obie gu oraz ar chi - wizo wa nia do ku men tów (umów, fa ktur, pro to ko³ów, ka l ku la cji, po zo sta³ych in fo r ma cji) nie zbêd nych w pro ce sie sporz¹dza nia do ku men ta cji po da t ko wej, o któ rej mowa w art. 9a usta wy o po - da t ku do cho do wym od osób pra wnych oraz moni to ro wa nia sto so wa ne go w ra mach przed siê bio r stwa (lub gru py przed siê - biorstw) systemu cen transferowych. Druga czêœæ polityki cen trans fe ro wych to swo i sty opis sy ste mu cen trans fe ro wych, dla ob ro ny po zio mu, przy j mo wa nych w trans akcjach kon tro lo wa - nych wie l ko œci, w kon te k œcie za sa dy arm s lenght prin ci p le. W œwie t le wy ni ków ba dañ 18 prze pro wa dzo nych przez S. So - ja ka, w pro ce sie doku men to wa nia trans akcji za wie ra nych przez powi¹za nych kon tra hen tów, przed siê bio r stwa kie ruj¹ siê g³ów - 17 Al go rytm mo e byæ wi¹ ¹cy dla wiê kszej li cz by przed siê biorstw w ra - mach danej grupy przedsiêbiorstw powi¹zanych. 18 S. So jak, D. Ba æ ko wski, Ceny transferowe..., op.cit., s. 177.

10 138 ZARZ DZANIE I EDUKACJA nr 76/77 maj - czerwiec/lipiec - sierpieñ 2011 nie obowi¹zuj¹cymi regulacjami podatkowymi, brane pod uwa - gê s¹ ta k e wy ty cz ne spó³ki - ma t ki, a w przy pa d ku firm wielonarodowych zalecenia firm doradczych. Te ostatnie czê - sto wspo ma gaj¹ przed siê bio r stwa w pro ce sie opra co wy wa nia po li ty ki cen trans fe ro wych, na eta pie jej wdra a nia i sto so wa nia. Sche mat 3 przed sta wia upro sz czo ny mo del opra co wa nia kom p - leksowej polityki cen transferowych, w ramach w³asnych struktur, przez przed siê bio r stwo, jak i w dro dze po wie rze nia jej opracowania firmie konsultingowej (doradczej). Decyzja o stosowaniu cen transferowych w dzia³alnoœci przedsiêbiorstwa Opracowanie polityki cen transferowych W ramach w³asnych struktur przedsiêbiorstwa wytypowanie pracownika odpowiedzialnego za opracowanie polityki cen transferowych Outsourcing wytypowanie pracownika do kontaktu z firm¹ konsultingow¹ otoczenie pozyskiwanie informacji Pracownik odpowiedzialny/ Zespó³ Koordynator wymiana informacji Firma Konsultingowa szkolenie wewnêtrzne wymiana informacji szkolenie wewnêtrzne wymiana informacji Pracownicy Dzia³ów Pracownicy Dzia³ów szkolenie wewnêtrzne Schemat 3. Model opracowania kompleksowej polityki cen transferowych ród³o: opracowanie w³asne. Nie za le nie od przy jê tej fo r mu³y, ko nie cz nym sta je siê wy ty - po wa nie ze stru ktur przed siê bio r stwa oso by odpo wie dzia l nej za pro jekt czy to pra co w ni ka (ze spo³u) odpo wie dzial ne go

11 Da nu ta Lan ger, Ma riusz Zie li ñ ski CENY TRANSFEROWE za opracowanie polityki cen transferowych, czy koordynatora pro je ktu, odde lego wa ne go do kon ta ktu z firm¹ kon su l tin - gow¹. Pie r wsze roz wi¹za nie wy ma ga od ni nie j szej oso by (ze - spo³u) za po zna nia siê z pro ble ma tyk¹ cen trans fe ro wych (o ile ta kiej wie dzy dot¹d pra co w nik/ze spó³ ten nie naby³); wie dzê tê mo e on po zy ski waæ przez wie le zró ni co wa nych kana³ów informacyjnych, tj.: szkolenia, doraÿne opinie firm konsultingo - wych na zadane problemy, publikacje traktuj¹ce o problemie, sta no wi ska urzê dów skar bo wych i ju dy ka tu ry, in fo r ma cje po zy - ski wa ne od in nych przed siê biorstw, wchodz¹cych w sk³ad gru - py. Za³o yæ mo na, e roz wi¹za nie to bê dzie ab sor bo wa³o wiê cej cza su pra co w ni ka (ze spo³u) w zwi¹zku z pod jê ty mi ini cja ty wa - mi, ukie run kowa ny mi na roz po zna nie pro ble ma ty ki cen trans fe - ro wych, cze go kon se k wencj¹ bê dzie wyd³u e nie okre su realizacji projektu. Podkreœliæ nale y równie, e brak doœwia - dczenia w przedmiotowym zakresie mo e implikowaæ b³êdy, za - rów no na tu ry mery to ry cz nej, jak i pra kty cz ne go sto so wa nia opracowanej przez pracownika (zespó³) polityki cen transferowych, a za tem ry zy ko po stro nie przed siê bio r stwa. Dru ga z mo - liwoœci pozwala w ca³oœci scedowaæ powy sze ryzyko na pod miot trze ci fi r mê kon su l tin gow¹, któ ra po no si pe³n¹ odpo - wie dzia l noœæ za przy go to wa ne opra co wa nie. Po sia da ne przez wyspe cjali zo wa ne fi r my do ra d cze do œwia d cze nie, po zwa la nad - to znacznie skróciæ czas realizacji projektu oraz dobraæ optyma l ne roz wi¹za nia do ka dej z za sta nych w przed siê bio r stwie sytuacji. Wynajêcie firmy doradczej wi¹ e siê co prawda z ko - szta mi, po zwa la jed nak, zw³asz cza w pie r wszym okre sie sto so - wa nia cen trans fe ro wych, unikn¹æ b³êdów, wy ni kaj¹cych z bra ku œwia do mo œci uno r mo wañ pra wnych oraz b³êd ne go do bo ru me - tody kalkulacji ceny transferowej. Do bór op ty ma l nej, dla da ne go typu trans akcji, me to dy ka l - ku la cji ceny trans fe ro wej bywa trud ny. Ze wzglê du na ogra ni - czo ne ³amy opra co wa nia, pre zen tu je my je dy nie czyn ni ki na nie go wp³ywaj¹ce (sche mat 4).

12 140 ZARZ DZANIE I EDUKACJA nr 76/77 maj - czerwiec/lipiec - sierpieñ 2011 Zmienne organizacyjne wielkoœæ przedsiêbiorstwa stopieñ sprzecznoœci stopieñ integracji cele przedsiêbiorstwa wynagrodzenie zarz¹du ocena wyników orientacja firmy na zysk udzia³ zarz¹du w ustalaniu cen transferowych stopieñ decentralizacji Filtr Jak wdro yæ informacje w proces decyzyjny? Dostêpne wskazówki i informacje, maj¹ce wp³yw na wybór cen transferowych Zmienne otoczenia istnienie ceny rynkowej zmienna otoczenia oczekiwane korzyœci w bran y Problem Wybór optymalnej metody kalkulacji ceny transferowej, która pozwoli maksymalizowaæ cele przedsiêbiorstwa Decydent Zarz¹d Proces decyzyjny Percepcja i uwagi do wskazówek Decyzja Wybierz metodê kalkulacji ceny transferowej, postrzegan¹ jako najlepsza (zmienna zale na) Schemat 4. Model wyboru cen transferowych w przedsiêbiorstwie ród³o: R.Y. Tang, Trans fer Pri cing in the 1990s. Tax and Ma na ge ment Perspectives. Quorum Books, Wesport. Connecticut, London 1993, s WNIOSKI KOÑCOWE Pod su mo wuj¹c roz wa a nia teo re ty cz ne i cy to wa ne ba da nia, mo na uz naæ po sta wion¹ na pocz¹tku ar ty ku³u tezê, e aspekt fi ska l ny jest g³ów nym po wo dem za sto so wa nia sy ste mu cen trans fe ro wych w przed siê bio r stwie, za po twier dzon¹. Ze wzglê - du na ry zy ko, zwi¹zane z wpro wa dze niem cen trans fe ro wych do zarz¹dza nia fi nan sa mi przed siê bio r stwa, in no wa cja ta po - win na zo staæ od po wie d nio przy go to wa na. Poza okre œle niem mo liwoœci pra wnych sto so wa nia cen trans fe ro wych, ko nie cz - ne jest wyznaczenie osób (zespo³ów, firm zewnêtrznych) odpowiedzial nych za ich sto so wa nie oraz od po wied nie ich przy go to wa nie mery to ry cz ne.

13 Da nu ta Lan ger, Ma riusz Zie li ñ ski CENY TRANSFEROWE LITERATURA Cen ker A., Fe lis P., Go³êbio wski G., Przedsiêbiorstwa, [w:] B. Pie trzak, Z. Po la ñ ski, B. Wo Ÿ niak (red.), Sy stem fi nan so wy w Pol sce, PWN, Wa r sza wa Ka ba l ski P., Rachunkowoœæ w zarz¹dzaniu cenami transferowymi, ODDK, Gdañsk Lan ger D., Œcie r ska E., Warto opracowaæ zasady transakcji z po - wi¹za ny mi fi r ma mi, Rze czpo spo li ta, Pra ha lad C.K., Kri s h nan M.S., Nowa era innowacji, PWN, Wa r - sza wa So jak S., Ba æ ko wski D., Ceny transferowe. Aspekt podatkowy, Dom Wy da w ni czy ABC, Wa r sza wa So jak S., Ceny transferowe. Teoria i praktyka, PWN, Wa r sza wa Tang R.Y., Trans fer Pri cing in the 1990s. Tax and Ma na ge ment Perspectives, Qu o rum Bo oks, Wes port. Con ne c ti cut, Lon don Usta wa Or dy na cja Po da t ko wa z dnia 29 sie r p nia 1997 r. (Dz.U. Nr 137, poz. 926) tekst jed no li ty z dnia 4 sty cz nia 2005 r. (Dz.U. Nr 8, poz. 60 z póÿ nie j szy mi zmia na mi)). Wspó³czesne wyzwania dla przedsiêbiorstw, M. Alu ch na (red.), Ofi cy na Wy da w ni cza SGH, Wa r sza wa Zieliñski M., Reakcje przedsiêbiorstw na opodatkowanie, [w:] W. Ca pu ta, D. Szwa j ca (red.), Finanse we wspó³czesnych procesach kreowania wartoœci, CeDeWu, Warszawa 2008.

14 142