Slaskie legendy w annogórskich łobrołzach. Kolorowanka dzieci dla dzieci

Transkrypt

1 Slaskie legendy w annogórskich łobrołzach. Kolorowanka dzieci dla dzieci WSTĘP Legendy, bajki, przypowieści. Opowiadane najczęściej przez babcie w długie zimowe wieczory - o duchach, utopkach, zbójach i innych nieczystych siłach. Chłonęło się je z wypiekami na twarzy, rozpalały dziecięcą wyobraźnię, sprawiały, że potem ze strachem wchodziło się do ciemnego pokoju. Ale o ile bez nich nasze życie byłoby uboższe. Pozwólmy więc teraz naszym Milusińskim odnaleźć klucz do tego magicznego świata śląskich legend i przypowieści. Legyndy, bojki, łopowiejści. W dugie zimowe wieczory starziki nołczynściyj rozprawiali młodszym ło duchach, utopcach, zbójnikach i inkszich mocach. Tich łopowiejści słuchało se wdycki z rozpołlonymi licami, a straszidła rosły w młodich gowach tak, iże z klekoconcym sercem włajziyło se potyn do ćmawyj szlafsztuby! Ale bez tich bojek niy mieli by my tich piyknych spomniyń z młodich lołt. Radzi by my byli, coby najsi Milusińscy znołdli klucz do tygo piynknygo świata ślonskich legynd i łopowiejści.

2 Annogórski lotnik W Ligocie Dolnej, nieopodal Góry św. Anny za sprawą pewnej hrabiny, jeszcze przed wojną, powstała szkoła szybowcowa, niedaleko tej szkoły wybudowano piec do wypalania wapieni. Pewnego dnia pilot szybowca uderzył właśnie w ten piec wapienniczy, ponosząc śmierć na miejscu. To tragiczne zdarzenie upamiętniono ozdobieniem pieca płaskorzeźbą Ikara. Wersja śląska legendy Ligocki Ikar Niedaleko Góry św. Anny, w Ligocie Dolnej, stoi wysoki, stari piec do wypołlanioł wołpiynnych kamiyni. Jeszcze przed wojnom, za sprawom pewnej grofki, łotwarto w Ligocie szkoła szybowcowoł. Jednego dnia stało se wielkie nieszczyńście pilot na szybowcu uderzoł w mur pieca wołpiynnygo i zabioł se. Na pamiontka tyj tragedii na jednyj ścianie pieca widać do dzisiej wielkoł figura Ikara. (Monika Korzeniec, PSP Krośnica)

3

4 Czarna Dama i pies Pomiędzy Strzelcami Opolskimi, a Gogolinem stał zamek, w którym mieszkał bogaty, ale chciwy władca. W tym czasie przechodził tamtędy żebrak, który był głodny, poprosił o pajdę chleba, lecz nie dość, że nic nie dostał, to mieszkańcy poszczuli go psami. Żebrak odszedł rozżalony na świat i ludzi. Przeklął złego pana i całe jego otoczenie. Wnet sprawiedliwości stało się zadość. Tego samego dnia, podczas burzy, piorun uderzył prosto w zamek, który zapadł się pod ziemię, a wokół pozostały jedynie porozrzucane głazy i kamienna wieża. Po pewnym czasie w okolicach tych ruin pojawiały się zjawy: dama z psem trzymającym w pysku dwa płonące klucze od wrót zamczyska. Legenda o tej historii przetrwała wieki. A ludzie mieszkający w okolicach owego lasu i wieży opowiadają, że słychać tam warczenie psa, który samotnie błąka się po lesie. Wersja śląska legendy (Dominika Pacuła, PSP Izbicko) Dama z psym Przi dródze, miyndzy Strzelcoma Opolskiymi a Gogolinem stoł dołwno tymu fajni i wielki zomek. W tym wielkim chałupsku miyszkoł panołczek ze swojom kobiytom. Łoba, choć bogaci, byli bardzo pragliwi na piyniondze. Rołs kole tygo zomku przechodzioł biydni czowiek. Boł głodni i strudzoni drógom, żebroł bezto domowników, aby ło kraiczek chleba, ale jodła niy dostoł, a do tygo poszczuty psami musioł drapko uciykać. Bardzo słabi i głodny, złi na tich ludzi i cołki świat, przeklon bogołcza i jego cołki dobytek. Jeszcze w tyn som dziyń prziszoł wielki grzmot i grom uderzoł w tyn piykni zomek, keri se zapołd pod ziymia. Łostały po niym ino porozciepowane wielkie kamiyńska i kamiennoł wieża zomkowoł. Ludzie, kerzy miyszkajom niedaleko tygo miejsca rozprawiajom, iże niekedy widać było tukej piyknoł kobiyta z psym, keri w pysku nojsioł dwa połlonce se klucze z zomkowych wrót. Tyn plac dołwno pozarołstoł stromami, ino jeszcze w czourne noce słychać warczenie, abo widać lołtajoncygo po tym lasku psa.

5

6 Diabelskie ruiny Kilka kilometrów od miasta Strzelce Opolskie, w kierunku Góry Świętej Anny, znajduje się niewielkie wzgórze, a wśród krzaków - ruiny budowli. Według legendy wzgórze było miejscem przeklętym i opanowanym przez szatana. Dlatego w XVIII w. postanowiono pozbyć się złych mocy i wybudować tam kościół. Budowa jednak szła opornie. W ciągu dnia robotnicy wznosili fundamenty i mury, a diabeł nocą burzył je, używając głazów z okolicznych pól. Po kilkunastu dniach bezskutecznej walki z szatanem dano za wygraną. Kościół wzniesiono w pobliskim Szymiszowie, a wzgórze wraz z ruinami pozostawiono na własność mocom ciemności. Wersja śląska legendy Diołbelskie ruiny (Karolina Woźnica, PSP Otmice) Połra kilometrów od Strzelec Opolskich, na dródze ku św. Annie, je niewielkoł i porojśniyntoł górka, a na niyj porozwalane kamiynie. Padajom, iże kedyjś to boł przeklynty plac i diołboł tukej strołszoł. Bezto ludzie w XVIII wieku chcieli postawić tukej kościół, coby przegnać te złe duchy. Nie szło to ale tak prosto. Jak murołrze postawiyli za dnia konsek muru, to w nocy diołboł ciepoł weń kamiynie, kere leżały na polach i wszystko obołloł. Tak to było połra dni, aże se ludziom łodechciało tygo budowanioł i diołboł wygroł. Kościół postawiono w niedalekiym Szymiszowie, a górka ludzie łostawiyli złym duchom.

7

8 Diaboł u Augustyna Augustyn w roku 1880 był właścicielem młyna w Dańcu. Była wigilia Bożego Narodzenia, w młynie zebrali się parobcy i młynarczyki, by pograć w karty. Nagle przybył do nich nieznany pan i pytał, czy by mógł z nimi zagrać. Wszyscy byli zdziwieni, ale prośby mu nie odmówili. Więc grali dalej, a nowy z nimi. W pewnej chwili wypadła komuś karta i dostała się pod stół. Ten chwycił lampę naftową i schylił się pod stół szukając karty. Wtedy zauważył, że obcy ma jedno końskie kopyto. Bardzo się wystraszył i uciekł a pozostali za nim. Po tym nowym a był to diabeł - ani śladu. Zegar pokazywał krótko przed dwunastą i to dobrze, bo gdyby minęła godzina dwunasta, to diabeł zebrałby wszystkich do piekła. Wersja śląska legendy Diołboł w młynie u Augustyna W 1880 roku gospodołrz Augustyn mioł młyn w Dańcu. Była Wilijoł przed Bożym Narodzyniem. W młynie zeszli se pachołkowie i młodzi młynarczycy, coby se pograć w karty. Wtym prziszoł do nich cudzi chop, keri se chcioł pograć s niymi. Dziwiyli se tymu nowymu, ale granioł mu niy łodmówiyli i rundy szły dali. Wrołs komujś sleciała karta pod stół. Chycioł petronelka coby znołd ta karta na dole. Jak se schyloł ło zgrozo to widzioł, iże tyn nowi moł jedno końskie kopyto! Tak se chop wystraszoł, iże zarołs uciykł, a ci inksi za niym. Tyn cudzi a boł to diołboł tyż se stracioł. Dobrze iże se chłopi rozejśli! Zygor pokołzywoł krótko przed dwanołstom, a jakby skuli granioł w karty ta godzina przebrali, to diołboł wszystkich zebrołby do piekła! (Paulina Kleemann, PSP Otmice)

9

10 Dzwon przeciw chmurom w Zakrzowie Dawno, dawno temu na Śląsku ludzie wierzyli, że w każdej wsi musi być postawiona wieża, a w niej zawieszony poświęcony dzwon. Dzwon ten miał rozganiać chmury i strzec przed burzą. Bo trzeba dodać, że jak dawniej z takich chmur piorun strzelił, to mogła się spalić nawet cała wioska! Pewnego razu w Zakrzowie, niebo tak pociemniało, takie się zrobiło prawie czarne, że wszyscy ludzie co sił w nogach pouciekali z pola do domu i swój dobytek starali się jak najszybciej ukryć w bezpiecznym miejscu. We wsi też stała drewniana wieża z dzwonem. Gdy nadciągnęła burza dwóch gospodarzy, wyznaczonych przez wioskę, śpieszyło się, żeby rozkołysać dzwon. Już byli w drodze, kiedy nagle powiał taki wiatr, że musieli się zatrzymać i schronić. Po kilku chwilach wyszli, a już deszcz padał. wielkimi kroplami Ledwo zdążyli wspiąć się na wieżę! Wszyscy ludzie w Zakrzowie bardzo się bali, że nie zdążą rozkołysać dzwonu, bo do tego trzeba było mieć wiele siły: Kiedy rozległo się bim, bam, bom i bim, bam, bom.. wtedy dopiero odetchnęli z ulgą. Niebo zaczęło jaśnieć, chmury znikły, a deszcz pokropił i przestał padać. Wszyscy wiedzieli, że ocaliły ich poświęcone dzwony! Wersja śląska legendy (Marek Grondzielik, PSP Krośnica) Zakrzowski zwon przeciwko mrokwiom Dołwno, dołwno tymu na tyj ślonskiyj ziymi ludzie wierzyli w to, iże w każdyj wsi musi stołć wieża z poświynconym zwonem, keri mioł rozganiać mrokwie i strzec przed grzmotem. Trza w tym miyjscu pedzieć, iże jak dołwnij z takich mrokwi strzeloł grom, to mógła se społlić i całoł drewnianoł wiejś! Rołz w Zakrzowie niebo zakryła takoł czornoł mrokiew. Ludzie, kerzy byli na polach przed niom uciekali do dom wiela umieli przebiyrać nogoma, coby siebie i swój dobytek schronić. We wsi stoła drewnianoł wieża ze zwonem. Rołz, jak grzmot nadciongoł, to dwóch wybranich łod gospodołrzy, mocnych chopów, leciało do zwonnicy. Ale zaczon wiołć taki mocni wiater, iże musieli se skludzić i go przeczekać. Po wietrze zaczon padać taki srogi dyszcz, iż mieli biyda dostać se do zwona. Zakrzowianie ze strachym i w napiynciu czekali na piyrwsze Bim, bam, bom. Zwonnicy tak fest huśtali zwonem, iże mrokwie zaczły prandko uciekać, dyszcz przestoł padać i niebo se przejajśniyło. Wszyjscy byli jednyj myśli: to poświyncony zwon ich uratowoł!

11

12 Jak utopki w Krampie wyrobiały Obrazek przedstawia ostatki w domu Smykałów w Krępnej. Dom ten często odwiedzał wodnik, dokuczając rodzinie młynarzy. Podczas ostatków młyn odwiedziły Niedźwiedzie grupa obrzędowa z Krępnej. Wodnik bardzo się ich przestraszył i schował się za piecem, wystraszonym głosem pytając Smykałowej: - Młynary są tam jeszcze ty kotary? Wersja śląska legendy Jak utopki w Krampie wyrołbiały W Ostatki w gospodarstwie Smykałów w Krępnej wdycki było wesoło. Czansto Smykałowa chałupa nawiydzoł utopek, keri rodzinie młynołrza robioł na złojść. W czasie jednych Ostatków do młyna prziszły Niedźwiedzie - grupa obrzędowa z Krępnej. Utopek bardzo se ich wystraszoł i prandko skludzioł za piecym. Jak już ta grupa wyszła z domu, wystraszoni duszek spytoł Smykaliny: - Młynary, som tam jeszcze ty kotary? (Weronika Nieświec, PSP Rozwadza)

13

14 Kapliczka tatarska Tajemniczy obelisk, który znajdował się na terenie leśniczówki, a obecnie odrestaurowany stoi przed szkołą podstawową w Otmicach. Istnieją różne hipotezy na temat jego pochodzenia: pomnik poległych wojowników tatarskich z XIII w., miejsce spoczynku francuskich żołnierzy z okresu wojen napoleońskich lub żołnierzy armii protestanckiej dowódcy Mansfelda z okresu wojny trzydziestoletniej w XVII w. Wersja śląska legendy Tatarski ostrosłup Niedaleko otmickiej leśniczówki łod dołwna stoł niszczony łod złej pogody śpiczasto zakończony, sztyrorogati słup. Żołden ze starszych ludzi niy pamiyntoł, na jakoł chwała boł tam postawioni. Niedołwno łostoł fajnie łodnowioni i przeniesioni przed otmickoł szkoła podstawowoł. Do dzisiej ludzie (Dominika Noparlik, PSP Otmice) szukajom jasnojści, czy to je pamiontka po zabitych w XIII wieku Tatarach, abo miejsce pochówku francuskich wojołków po wojnie z Napoleonem, abo wojołków dowódcy Mansfelda, kerzy bez ta ziymia przeciongali w XVIII wieku?

15

16 Karczma na środku Ziemi Jak głosi legenda, historia ta wydarzyła się w czasach panowania króla pruskiego Fryderyka II. Władca odwiedzając swoje terytoria, przejeżdżał przez Izbicko. Ponieważ był zmęczony, postanowił odpocząć w miejscowej karczmie, która mieściła się przy głównym skrzyżowaniu, gdzie dziś również znajduje się restauracja. Król lubił rozmawiać z mądrymi ludźmi, dlatego jego uwadze nie umknęła postać karczmarza. W trakcie dyskusji władca zadał mu trzy pytania, na które ten miał odpowiedzieć następnego dnia. Gospodarz zastanawiał się całą noc, po czym sprytnie wybrnął z sytuacji. Na pytanie o ilość liści na okolicznej lipie odrzekł: Jaśnie wielmożny krolu, liści na tyj lipie je tela, wiela łod nich wyłajzi ogonków. Zapytany o ilość włosów na swojej głowie odparł: Wosow mom na gowie czidziejści cztyry tijsionce piyncet dwadziejścia szejś, a jak fto mi nie wierzi, to niech sie je som porachuje. Trzecie pytanie dotyczyło miejsca, w którym mieści się środek Ziemi i tu zmyślnie odpowiedział: A pojszczodek ziymi, wielmożny krolu, dloł kożdego je tam, kaj prawie stoi. Fryderykowi II tak się te odpowiedzi spodobały, że bogato karczmarza wynagrodził, a gospodę na pamiątkę nazwano Das Gasthaus zum Mittelpunkt der Erde, co znaczy Karczma na środku Ziemi. Wersja śląska legendy (Sara Polaczek, PSP Otmice) Kaczma na pojszczodku ziymi Legynda ta rozprawioł ło wydarzyniu w czasach, kedy to regierowoł król pruski Fryderyk II. Mioł łon w zwyczaju kontrolować swoje posiadłojści i bezto rołz przejyżdżoł bez Izbicko. Dugoł rajza dała mu se we znaki i zrobioł z dworem postój w kaczmie, kaj krziżowały se drógi (tam dzisiej tyż stoi restauracja). Królowi wpołd w łoko kaczmołrz, chop zaradni i mondry, a z takimi ludźmi rołd Fryderyk II rozprawioł. Gospodołrz mioł na drugi dziyń łodpedzieć królowi na trzi pytania. Borołk niy społ całom noc, ino medyktowoł nad tym, co panujoncymu pedzieć, a na gupka nie wynść. Na pytanie wiela liści je na pobliskiyj lipie, łodpedzioł: Jaśnie wielmożny królu, na lipie je tyla liści, wiela łod nich wyłajzi łogonków. - A wiela mołsz włosów na gowie?. - Na gowie mom trzidziejści sztyry tisionce piyńćset dwadziejścia szejść włosów, a jak fto nie wierzi, to niech se je som porachuje. A kaj je pojszczodek Ziymi? Na trzecie pytanie kaczmołrz rołd i chytrze łodpedzioł: A pojszczodek Ziymi wielmożni królu dloł kożdego je tam, kaj prawie stoi! Fryderykowi II te łodpowiedzi se tak spodobały, iże gospodołrza hojnie wynagrodzioł i łod tygo czasu ta gospoda nazywano Kaczma na pojszczodku Ziymi, po niemiecku: Das Gasthaus zum Mittelpunkt der Erde.

17

18 O tym, skąd wzięły się u nas rogale Był rok Wtedy to polski król, Jan III Sobieski, wyruszył razem ze swoim wojskiem na odsiecz Wiednia, który został oblężony przez Turków. Kiedy tak wędrowali, zawitali do Gliwic, bo chcieli tam przenocować. Gdy dowiedzieli się o tym mieszkańcy, chcieli przygotować specjalne podarki dla króla. W tym czasie jeden z gliwickich piekarzy zdawał egzamin, gdyż chciał otrzymać patent mistrzowski. Postanowił wymyślić nowy rodzaj pieczywa. Najpierw przygotował nową recepturę, potem wymyślił kształt - pomyślał, że najlepszy będzie półksiężyc, bo przecież Sobieski wyruszył na wojnę z Turkami, a oni pieczętowali się właśnie półksiężycami. Wyrób młodego piekarza spodobał się bardzo komisji egzaminacyjnej, dzięki czemu został mistrzem, zdobył również uznanie rajców miejskich. Nakazali oni, by wszyscy gliwiccy piekarze przez całą noc piekli rogaliki według nowej receptury, by można było rano poczęstować króla i całe wojsko. Ciężko pracowali i udało im się upiec tyle, aby nakarmić wszystkich. Nowy specjał smakował ogromnie królowi, który słynął z zamiłowania do dobrej kuchni. Wynalazcę półksiężyca postanowił włączyć do ekipy kwatermistrzowskiej, by wypiekał rogaliki dla wojska. Wersja śląska legendy (Karolina Hendel, PSP Krośnica) Chrupionce rożki półksiężyce Było to w Roku Pańskiym 1683, kiedy to polski król, Jan III Sobieski ze swojym wojskiem z Krakowa maszyrowoł na pomoc Wiedeńczykom, kerich oblegli Turcy. Po dródze stanyli na nocleg w Gliwicach. Ludziska zwiedzieli se ło królu i chcieli go godnie uczcić. W tym to czajsie, młodi gliwicki czeladnik piekarski zdołwoł egzamin na mistrza. Nołprzód wymyśloł se nowoł receptura na ciasto, a potyn na forma do pieczynioł i tak zrobioł nowe rożki półksiężyce, bo przecanż król szoł walczyć z Turkoma, kerzy półksiężyc mieli na swoich sztymplach. Ty nowe rożki tak spodobały se komisyi i rajcom miyjskim, iże nakołzali wszystkim piekarzom z Gliwic piyc te rożki bez cołkoł noc, coby rano królowi i wojołkom stykło na śniołdanie. Tak bardzo smakowoł królowi, keri boł wielkiym smakoszem, tyn nieznany mu przedtym piekarski wyrób z Gliwic, iże młodygo piekarza wez ze sobom, coby dali dloł wojska, no i królowi piykł te rożki.

19

20 Legenda o duchu Cyganki W lesie przy drodze z Otmic do Kamienia Śląskiego mieści się mały staw, zwany przez mieszkańców okolicznych wiosek Brzóską lub Żabim Oczkiem. Dziwne rzeczy dzieją się w okolicy tego miejsca. Czasem przejeżdżającym późną porą rowerzystom spadają łańcuchy, motocyklistom gasną motory, a tego, kto by się odważył podejść bliżej, może pogonić czarny pies, który bieży u boku wygrażającej laską Cyganki. Najstarsi mieszkańcy Otmic pamiętają legendę głoszącą, iż w tym miejscu dawno temu utonęła stara Cyganka. Wersja śląska legendy Legynda ło duchu Cyganki W lejsie, przi dródze z Otmic do Kamienia Śląskiego je małi stawek, na keri ludzie w tich stronach padajom Brzóska, abo Żabie Oczko. Nałokoło stawu dziejom se roztomajte (Paulina Niemczyk, PSP Otmice) dziwne rzeczy: niekedy jadoncym tukej na kole nieskoro w nocy slatujom kety, tym, kerzy jadom na motocyklu gajśnie motor, takiygo śmiałygo, co chce bliżi dojńść do stawu może pogonić czołrny pies, co wdycki chodzi kole Cyganki, keroł wszystkim grojzi kosturkiem. Nołstarsi ludzie z Otmic majom jeszcze w pamiynci przekazywanoł legynda, keroł rozprawioł ło tym, iż dołwno tymu w tym to stawie utopiyła se staroł Cyganka.

21

22 Legenda o gogolińskiej szpicy Legenda głosi, że owa kamienna wieża to pozostałość po dawnym zamku, którego właścicielem był zamożny, ale bardzo skąpy władca. Pewnego dnia na zamku odbywała się uczta z muzyką. W tym czasie przechodził tamtędy wędrowiec, strudzony zakołatał do bramy zamkowej, prosząc o lichą strawę i schronienie przed nadciągającą burzą. Nie dość, że nic nie otrzymał, to jeszcze poszczuto biedaka psami. Rozżalony żebrak przeklął pana i całe jego włości. Tego samego dnia, podczas burzy, piorun uderzył prosto w zamek, który zapadł się pod ziemię. Wokół pozostały porozrzucane głazy i kamienna wieża-szpica. Po pewnym czasie, w okolicach góry zaczęły pojawiać się tajemnicze zjawy biała dama z czarnym psem, trzymającym w pysku dwa płonące klucze zamczyska. Z białą damą zetknęła się mieszkanka Kamienia Śląskiego, kiedy to zbierała jagody w lesie. Zjawa prosiła ją o codzienną modlitwę o północy w jej intencji, w miejscu zapadniętego zamku. Zlękniona kobieta gorliwie wypełniała prośbę białej damy. Mimo podeszłego wieku wchodziła codziennie o północy na szpicę i prosiła Boga o przebaczenie wyrządzonych ludziom krzywd przez właścicieli zamku. Biała dama została uwolniona od ciążącej na niej klątwy. Wersja śląska legendy (Kamila Wdowik, PSP-2 Gogolin) Gogolińskoł szpica Staroł legynda rozprawioł, iże ino ta kamiynnoł wieża łostała po wielkim zomku łod bardzo bogatego, ale przi tym tyż pragliwygo panołczka. Jednygo dnia na zomku wyprawiono wielkoł uczta z muzykom, a w tym czajsie przechodzioł tam utrudzony i głodni wandrownik. Zaklupoł we wrota i projsioł ło jołdło i schronienie, bo nadciongoł grzmot. Borołk ale niy zaznoł miłosierdzia! Niy dostoł nic, a jeszcze poszczuli go psami. Z wielkiygo żołlu biydołk przeklon pana, dwór i całi dobytek. Rychło nadeszła sprawiedliwojść. Jeszcze tygo samygo dnia grom strzeloł prosto w zomek, keri se zapołd pod ziymia, łostały ino rozciepane wielkie kamiynie i zomkowa wieża, jak szpica w pojszczodku. Niedugo potyn ludzie widywali kole tygo miejsca biołoł babe z czornym psem, keri trzimoł w pysku dwa połlonce se klucze zomkowe. Rołz na jagody wybrała se do lasu kobiyta z Kamienia Śląskiego i tam spotkała białom babe, keroł projsiyła, coby za niom rzykać kożdygo dnia ło północy przi zapadlisku. Zlynknionoł kobiyta gorliwie przichodziyła każdi dziyń ło północy i kole szpicy rzykała w intencyi biołej damy, proszonc Boga ło przebołczynie wszystkich wyrzondzonich ludziom nieprawojści przez właścicieli zomku. Ponbóczek wysłuchał ta kobiyta, a biołoł dama uwolnionoł łod klontwy, bo już wiynci se nie pokołzywała.

23 w w w. a n n a l a n d. p l

24 Legenda o Karolince W Obrowcu było dużo młynów wodnych i gospodarzy. W jednym z tych młynów, mieszkała piękna dziewczyna, która miała na imię Karolina. Nie chciała ona jednak pracować w polu, więc aby zarobić na swoje życie, codziennie nosiła mąkę i ryby na targ w Gogolinie. Karolinka chodziła na targ pieszo. W drodze na targ mijała leśniczówkę, w której mieszkał młody, przystojny, ale ubogi leśniczy. Nazywał się on Karlik. Koło leśniczówki był mostek, pod którym płynęła woda. Pewnego dnia Karlikowi spodobała się Karolinka, więc czekał na nią, kiedy będzie wracała z targu. Kiedy Karolinka dotarła do mostku, chciał z nią porozmawiać, ale ona szybko pobiegła do domu. Karlik jednak nie zrezygnował ze swojego zamiaru. Każdego dnia czekał na Karolinkę, ale ona stale go omijała. Pewnego dnia, gdy padał deszcz i było bardzo zimno, Karlik jak zwykle czekał na mostku. Zaprosił Karolinkę do domu, bo była przemoknięta i zmarznięta. Poczęstował ją grzańcem (wino z miodem) i Karolinka obiecała mu, że zostanie jego żoną Wersja śląska. (Karolina Nossol, PSP-2 Gogolin) Legynda ło Karolince W Obrowcu było moc młynów wodnych, ale i gospodołrzy. W jednym ze młynów mieszkała szumnoł dziołcha, keroł se nazywała Karolina. Do polnyj roboty se wcale niy miała, a na życie zarołbiała noszyniem mąki i ryb na tołrg do Gogolina, kaj chodziyła wdycki piechty. Po dródze mijała fesztrownia, w kerej miyszkoł młodi, piykni, ale ubogi feszter - Karlik. Karlikowi spodobała se Karolinka, a jak szła rołz ze tołrgu czekoł na nia na mostku nad rzykom, niedaleko fesztrowni. Synek chcioł se z dziołchom porosprawiać, ale łona prandko uciykła do dom. Karlik jednak nie popujścioł i w kożdi dziyń czekoł na nia. Rołz było bardzo zimno i padoł dyszcz. Karlikowi udało se zmarzniyntoł i zmokniyntoł dziołcha zaprosić do izby. Poczynstowoł jom gliwajnem (wino z miodem) i wtedy Karolinka mu obiecała, iże se wydoł za niygo.

25

26 Legenda o krzyżu drewnianym na Łysej Górze Krzyż drewniany na Łysej Polanie jest ustawiony w lesie przy drodze asfaltowej z Grodziska do Boryczy na tak zwanej Łysej Polanie. Nazwa ta pochodzi od piaskowego pagórka, położonego w sąsiedztwie lasu. Krzyż dębowy miał powstać w miejscu zmarłych na tyfus lub na skutek ran żołnierzy francuskich. Z Łysą Polaną jest związanych kilka miejscowych legend. Podobno od zawsze ludzie bali się strachów, które tam można było spotkać. Wokół mogiły miała przechadzać się biała dama, a sami mieszkańcy starali się zjechać z pól położonych wokół pagórka, zanim jeszcze dzwon kapliczki we wsi rozlegał się na Anioł Pański, gdyż mogłoby ich również postraszyć. Wersja śląska legendy Legynda ło drewnianym krziżu Przi asfaltowyj dródze z Grodziska do Boryczy ciongnie se las, w kerym je niewielkoł górka. Na tij piołskowyj górce nic nie rosło, bezto padajom na nia Łysoł Polana. Na samym wiyrchu górki stoi krziż z drzewa dambowego. Postawiono go na pamiontka tukej pochowanich umartich na tyfus, abo tyż i francuskich wojłoków, kerzy nie przeżyli skóli odniesionych ran. Połra rozstomajtich legynd ło Łysej Polanie znajom miejscowi ludzie, kerzy już łod dugiygo czasu bołli se spotkać ze strachoma na górce. Kole dołwnygo grobu miała szpacyrować biołoł kobiyta, a gospodołrze, kerzy robiyli na polach niedaleko pustygo miejsca uciekali ze strachu do dom, zani było słychać zwon z wiejskiyj kapliczki, keri bioł na wieczorni Anioł Pański, coby ich ino cojś złygo nie postraszyło. (Agnieszka Machnik, PG Izbicko)

27

28 Legenda o smoku z Góry św. Anny Dawno, dawno temu na terenie Góry św. Anny (Chełmska Góra) nie było żadnej góry. Jak powiadają, głęboko pod ziemią mieszkał wielki i groźny Smok Ognisty, którego panem był Czarny Bóg. Smok był bardzo leniwy, ciągle spał a kiedy zaczynało mu brakować powietrza, wyłaził na powierzchnię ziemi, pluł ogniem i smołą aż kamienie wylatywały wysoko w powietrze. Kiedy nawdychał się świeżego powietrza, wracał z powrotem pod ziemię. Lenistwo smoka nie podobało się jego panu. Kazał smokowi szukać skarbów, których ciągle było mu mało. Smok zaczął kopać, ale szybko się zmęczył. Kiedy zobaczył kamienie, które się zebrały, ze złości uderzył z całej siły łbem o ziemię aż wszystko podskoczyło wysoko w powietrze. Kiedy kamienie spadły, usypały wysoką górę, na której siedział smok zionąc ogniem. Czarny Bóg widząc, co zrobił smok, rozkazał mu zamieszkać w powstałej górze i po wiek wieków pilnować skarbów przed złodziejami. Wersja śląska legendy (Kamila Niemczyk, PSP Otmice) Opowiejść ło smoku z Góry św. Anny Kans lołt tymu, tam kaj dzisiej je Góra św. Anny (keroł przedtym nazywano Chełmska Góra), było równo jak stół. Jak rozprawiajom ludzie, głamboko pod ziymiom miyszkoł wielki i bardzo złi Ognisty Smok, kerygo panem boł Czorny Bóg. Stworzynie to było bardzo leniwe i ino spało. Smok wyłajzioł ze swojego legowiska na ziymia ino po to, coby se podychać świyżym luftem, a przi tym tak dychoł i pluł smołom i łogniem, iże kamiynie wylatywały wysoko do góry. Łodświyżony, zajś włazioł pod ziymia. Lenistwo potwora niy było po myśli jego pana, keri mioł wdycki mało bogajstwa. Kołzoł Smokowi szukać skarbów. Tyn zaczon kopać głamboko, aż ujrzoł moc kamiyni, kere bardzo ściynżały mu robota. Ze złojści rombnoł łebom z całyj siły ło ziymia tak, iże wszystkie podskoczyły wysoko do góry. Jak kamiynie opadły, usypały wysokoł góra, na kerej usiołd ziejoncy łogniem Smok. Czarny Bóg kosztownych kamiyni niy dostoł, bezto kołzoł słudze smokowi zamiyszkać w tyj wysokiyj górze i po wieczne czasy chronić kosztownojści przed złodziejami.

29

30 O spalonym drzewie Na wsi działy się dziwne rzeczy. Ludzie nie wiedzieli co jest przyczyną, tych magicznych zjawisk. Pewnej nocy była wielka burza, piorun uderzył w wysokie drzewo, w którym pewna czarownica miała swoją kryjówkę. W momencie kiedy drzewo się zapaliło, czarownica odleciała na swojej miotle. Wersja śląska legendy Ło społlonym stromie Dołwno tymu, we wsi dzioły se blank dziwne rzeczy. Dziwiyli se ludzie tym nieziemskim zdarzyniom i nie wiedzieli komu je przypisać. Jednyj nocy prziszoł wielki grzmot, a grom uderzoł w wysoki strom, w kerym złoł strziga miała swoje pomieszkanie. W tym momencie strom se zapołloł, a strziga na swojyj mietle na wdycki łodleciała z tich stron i zajś we wsi boł pokój. (Paweł Dadura, PSP Krośnica )

31

32 Legenda o 3 braciach Legenda mówi, ze ojciec i jego dwóch synów, idąc na wojnę, przystanęli pod dębem, na którym wisiał obraz przedstawiający Świętą Rodzinę uciekającą z Egiptu. Tu klęknęli przed obrazem, zmówili wspólną modlitwę i w tym miejscu pożegnali się, gdyż walczyli na różnych frontach. Przez długie lata nic o sobie nie wiedzieli. Wracając z wojennej tułaczki spotkali się zdrowi i szczęśliwi w tym samym miejscu. Upadli na kolana pod dębęm, modląc się i dziękując św. Annie za szczęśliwy powrót do domu. Wybudowali w tym miejscu kaplicę i umieścili w niej obraz, przedstawiający trzech żołnierzy klęczących pod dębem i modlących się przed obrazem Świętej Rodziny, w tle widoczna jest Góra św. Anny z klasztorem. Wokół posadzili małe drzewka dębowe. Przechodzący tędy pielgrzymi zatrzymywali się i modlili. Wersja śląska legendy (Filip Chaj, PSP Leśnica) Legynda ło trzech braciach Legynda ta łozprawioł ło tym, jak łojciec z dwoma synami musieli iść na wojna. Zani se rozstali, uklynkli pod łobrołzkiem świyntej rodziny uciekajoncej do Egiptu i wspólnie porzykali. Ciynszkoł była ich rozłonka pod starym dambem, każdi wojowoł kajnandzi i to bardzo dugo. Aż prziszoł dziyń, iże mógli iść do dom i cudownie zajś spotkali se wszyjscy pod tym starym stromem. Upadli na kolana i fest dziynkowali św. Annie, iże już som na rodzinnyj ziymi. Na pamiontka szczynśliwygo powrotu z wojny wybudowali w tym miyjscu kapliczka i posadziyli dambowe stromiki. W kapliczce powiejsiyli łobrołzek, na kerym jest trzech wojołków rzykajoncych do świyntej rodziny, za kerom widać Góra św. Anny z klousztorem.

33 w w w. a n n a l a n d. p l

34 O żołnierzu który, obiecał Jezusowi kapliczkę Zdarzyło się we wsi, że 17-letni Jan Kuboń poszedł na pierwszą wojnę światową. Obiecał, że nie zostawi ojców swoich i rodzeństwa, i wróci do domu. Wysłano go na front wraz z chłopcami ze wsi: Antkiem Pyką, Zefkiem Lipokiem, Pulkiem Gaborem. Wszyscy jego koledzy zginęli, a on ledwo uszedł z życiem, chociaż był ciężko ranny. Janek ledwo żywy zawlókł się ostatkiem sił do pobliskiej wsi, gdzie zaopiekowano się nim gorliwie, dzięki czemu wyzdrowiał. A stała tam kapliczka Najświętszego Serca Pana Jezusa, do której się żarliwie modlił, o szczęśliwy powrót do Krośnicy. Po roku dotarł szczęśliwie do domu i tam właśnie w podziękowaniu za uratowane życie wybudował kapliczkę ku czci Najświętszego Serca Pana Jezusa. Wersja śląska legendy Ło wojołku, keri łobiecoł Jezusowi kapliczka (Maria Hurek, PG Izbicko) Wydarzyło se we wsi, iże 17-letni Jan Kuboń musioł iść na I wojna światowoł. Fest se łobiecoł, iże nie łostawi łojców i rodzeństwa, ino przidzie po wojnie do dom. Na front łostoł posłani z chopcami ze wsi: Antkiem Pyką, Zefkiem Lipokiem, Paulkiem Gaborem. Nie mieli łoni tyla szczyńścioł co Janek, bo wszystkich zabili, ino łon jedyn uciekł przed śmiertkom. Łokropnie wycieńczony dowlykł se Janek do niedalekiej wsi, kaj go dobrze wykurowali i bez to tyż wyzdrowioł. Kole tyj wsi stoła kapliczka Nołświyntszygo Serca Pana Jezusa, do kerego fest rzykoł ło to, coby szczynśliwie do Krośnicy nazołt prziszoł. I tak po roku se stało. Jako podziynkowanie za uratowanie życia doł tysz we swojej wsi wybudować kapliczka Nołświyntszygo Serca Pana Jezusa.

35

36 O figurze św. Anny Dawno, dawno temu hiszpański książę wracał z wołami z wyprawy wojennej. W pewnym momencie zwierzęta zatrzymały się i nie chciały dalej iść. Książę odczytał to jako znak Boży. Wybudował w tym miejscu kościół, umieszczając w nim figurę św. Anny, którą wiózł wśród łupów wojennych. Wersja śląska legendy Figurka św. Anny Dołwno, dołwno tymu, bez ta ślonskoł ziymia po skończonyj wojnie, jechoł hiszpański książę do dom. Mocne woły ciongły ciynszki wóz, ale narołz stanyły jak wryte i nie chciały iść dali. Panołczek se pomyśloł: To je Bożi znak! Mindzy rzeczoma złupionymi na wojnie wiózł tysz figurka św. Anny i dloł niyj to w tym miyjscu zbudowoł kościół. (Partycja Bartoń, PG Walce)

37 w w w. a n n a l a n d. p l

38 Legenda o Madeju rozbójniku Dawno, dawno temu, gdy tereny Śląska pokrywały ogromne bory, żył okrutny zbój Madej, który zabijał każdego, kto odważył się wejść do lasu. Pewnego razu przez te tereny jechał młody ksiądz. Już zbój miał się na niego rzucić, gdy nagle ogarnęła go skrucha i zapragnął się wyspowiadać. Ksiądz długo słuchał okrutnych opowieści, a na koniec rzekł, że rozgrzeszenia dać nie może za tak ciężkie grzechy. Wetknął jabłoniową pałkę Madeja w ziemię i nakazał mu w ustach na kolanach nosić wodę z pobliskiego potoku i podlewać ją. Obiecał, że gdy gałąź kwieciem się pokryje i urodzi owoce, to zbój zostanie ocalony. Minęło wiele lat, w pewien upalny dzień jechał przez ten las biskup, gdy poczuł zapach jabłek, wysłał po owoce swojego woźnicę. Pod jabłonią siedział rozmodlony starzec z długą brodą i powiedział, że owoce może zerwać tylko ten, kto ją zasadził. Gdy biskup stanął pod złotą jabłonią, przypomniał sobie ten dzień sprzed laty i rozpoznał w klęczącym staruszku dawnego złoczyńcę. Położył ręce na Madeju i odpuścił mu grzechy. Wtedy zbój zamienił się w gołębicę i wzbił się do nieba. Wersja śląska legendy (Justyna Nieświec, PSP Izbicko) Legynda ło zbóju Madeju Dugie lata przed nami, w ganstych lasach, kere se rozciongały po całym Ślonsku, miyszkoł zbój nad zbóje, mocni Madej, keri zabijoł każdygo, fto chcioł do nich wlyjźć. Rołz bez tyn las jechoł młodi farołrz. Już zbój mioł go chycić, ale nie wiedzieć czamu serce mu zmiynkło i chcioł se wyspowiadać. Farołrz dugo suchoł ło madejowych niedobrych sprawkach, aż na koniec mu pedzioł tak: za tak ciynżkie grzychy nie możesz dostać rozgrzeszenioł terazki. Jako pokuta wrajzioł jabłoniowy kosturek Madeja do ziymi, keri mioł podlywać wodom prziniesionom z rzyki, ale w gambie i to na kolynczkach tak dugo, aże gałońź zakwitnie i urosnom jabłka. Minyły lata, jak w gorki, letni dziyń bez las przejyżdżoł biskup. Zawoniały mu jabłka i posłoł sługa po tyn łowoc. Pod jabłoniom siedzioł rzykajoncy starzik z dugom, biołom brodom, keri pedzioł, iże jabka ze stroma moge łoberwać ino tyn, fto zasadzioł strom. Biskupowi przipomnioł se dziyń sprzed wielu lołt, poznoł dołwnygo zbója, położoł swoje rynce na Madeju i łodpuścioł mu grzychy. Wtedy to starzik zamiynioł se w gołambia, keri plecioł prosto do nieba.

39

40 Karczma na środku Ziemi Jak głosi legenda, historia ta wydarzyła się w czasach panowania króla pruskiego Fryderyka II. Władca odwiedzając swoje terytoria, przejeżdżał przez Izbicko. Ponieważ był zmęczony, postanowił odpocząć w miejscowej karczmie, która mieściła się przy głównym skrzyżowaniu, gdzie dziś również znajduje się restauracja. Król lubił rozmawiać z mądrymi ludźmi, dlatego jego uwadze nie umknęła postać karczmarza. W trakcie dyskusji władca zadał mu trzy pytania, na które ten miał odpowiedzieć następnego dnia. Gospodarz zastanawiał się całą noc, po czym sprytnie wybrnął z sytuacji. Na pytanie o ilość liści na okolicznej lipie odrzekł: Jaśnie wielmożny krolu, liści na tyj lipie je tela, wiela łod nich wyłajzi ogonków. Zapytany o ilość włosów na swojej głowie odparł: Wosow mom na gowie czidziejści cztyry tijsionce piyncet dwadziejścia szejś, a jak fto mi nie wierzi, to niech sie je som porachuje. Trzecie pytanie dotyczyło miejsca, w którym mieści się środek Ziemi i tu zmyślnie odpowiedział: A pojszczodek ziymi, wielmożny krolu, dloł kożdego je tam, kaj prawie stoi. Fryderykowi II tak się te odpowiedzi spodobały, że bogato karczmarza wynagrodził, a gospodę na pamiątkę nazwano Das Gasthaus zum Mittelpunkt der Erde, co znaczy Karczma na środku Ziemi. Wersja śląska legendy (Brygida Hurek, PG Izbicko) Kaczma na pojszczodku ziymi Legynda ta rozprawioł ło wydarzyniu w czasach, kedy to regierowoł król pruski Fryderyk II. Mioł łon w zwyczaju kontrolować swoje posiadłojści i bezto rołz przejyżdżoł bez Izbicko. Dugoł rajza dała mu se we znaki i zrobioł z dworem postój w kaczmie, kaj krziżowały se drógi (tam dzisiej tyż stoi restauracja). Królowi wpołd w łoko kaczmołrz, chop zaradni i mondry, a z takimi ludźmi rołd Fryderyk II rozprawioł. Gospodołrz mioł na drugi dziyń łodpedzieć królowi na trzi pytania. Borołk niy społ całom noc, ino medyktowoł nad tym, co panujoncymu pedzieć, a na gupka nie wynść. Na pytanie wiela liści je na pobliskiyj lipie, łodpedzioł: Jaśnie wielmożny królu, na lipie je tyla liści, wiela łod nich wyłajzi łogonków. - A wiela mołsz włosów na gowie?. - Na gowie mom trzidziejści sztyry tisionce piyńćset dwadziejścia szejść włosów, a jak fto nie wierzi, to niech se je som porachuje. A kaj je pojszczodek Ziymi? Na trzecie pytanie kaczmołrz rołd i chytrze łodpedzioł: A pojszczodek Ziymi wielmożni królu dloł kożdego je tam, kaj prawie stoi! Fryderykowi II te łodpowiedzi se tak spodobały, iże gospodołrza hojnie wynagrodzioł i łod tygo czasu ta gospoda nazywano Kaczma na pojszczodku Ziymi, po niemiecku: Das Gasthaus zum Mittelpunkt der Erde.

41

42 O tym, jak powstała Góra św. Anny Legenda z 1682 r. mówi o 94-letniej mieszkance Leśnicy - Justynie Lenke, która zeznała pod przysięgą, że zarówno ona, jak i straże czuwające na murach miejskich Leśnicy, widziały ogromną jasność ponad szczytem. W tej jasności widywano również wstępujących do góry franciszkanów niosących zapalone świece i figurę Chrystusa Ukrzyżowanego. Jak było naprawdę? Ówczesny właściciel Poręby i Żyrowej, do którego należała Góra Chełmska - hrabia Melchior Ferdynand de Gaschin powziął zamiar, aby dla pielęgnacji nieustającego kultu św. Anny, sprowadzić do kościoła na górę franciszkanów. Pierwsi bracia przybyli pod przewodnictwem ojca Franciszka Rychłowskiego w uroczystość Wszystkich Świętych 1655 roku. Wersja śląska legendy (Dominik Stanowski, PSP Krośnica) Jak to z Górą św. Anny było? Z zapisanyj w 1682r. opowiejści mogymy se dowiedzieć ło staryj, 94-letniyj Justynie Lemke, keroł miyszkała w niedalekiyj Leśnicy. Łod dugiygo już czasu widywała łona wielkoł jasnojść nad szczytem Góry Chełmskiyj, a w tyj jasnojści szli na wiyrch franciszkanie, kerzy niyśli zapołlone świyce i figurka ukrziżowanygo Chrystusa. Świadkoma tich widzeń byli tysz stróże nocni z miasteczka, kerzy poświadczyli widzenia Justyny. Góra w tich czasach leżała na gruntach Grofa Melchiora Ferdynanda de Gaschin pana w Porębie i Żyrowej, keri sprowadzioł franciszkanów, z przełożonym Ojcem Franciszkiem Rychłowskim, bo ludzie w tich stronach bardzo czciyli świyntoł Anna. Zakonnicy prziszli tukej we Wszystkich Świyntych 1655 r. i zaczli budować drewniany klousztor na wiyrchu przi kościele Świyntyj Anny, kaj rok nieskorzi se wkludziyli.

43

44 O Pańskich łąkach Krośnickie łąki leżą pod lasami i ciągną się szerokim pasem aż do Kadłuba, a nazywamy je Pańskimi łąkami. Nazwa łąk wywodzi się od właściciela tzw. Grofa - był to pan który mieszkał w pałacu w Izbicku. Każdego roku przyjeżdżał on na te łąki pod duży dąb, który stoi tam do dziś. Podczas tych pobytów Grof rozdzielał każdemu kawałek łąki (parcelę). Wersja śląska legendy Pańskie łonki Łod Krośnicy aże do Kadłuba, szyroko pod lasem, ciongnom se krojśnickie łonki, a ludzie padajom na nie pańskie łonki. A czamuż to? Moc lołt tymu nołleżały łone do bogatygo Grofa, keri miyszkoł na zomku w Izbicku. Każdygo lata przijyżdżoł na te łonki, siadoł pod wielkim dambem, keri stoi tam jeszcze dzisiej i prziglondoł se ludziom przi robocie, a iże mioł dobre serce nołrobotniejszym darowoł wdycki łonkowoł parcela, to je konsek z tyj pańskiyj łonki. (Anna Hurek, PSP Krośnica)

45

46 Poszła Karolinka do Gogolina W Obrowcu było dużo młynów wodnych i gospodarzy. W jednym z tych młynów, mieszkała piękna dziewczyna, która miała na imię Karolina. Nie chciała ona jednak pracować w polu, więc aby zarobić na swoje życie, codziennie nosiła mąkę i ryby na targ w Gogolinie. Karolinka chodziła na targ pieszo. W drodze na targ mijała leśniczówkę, w której mieszkał młody, przystojny, ale ubogi leśniczy. Nazywał się on Karlik. Koło leśniczówki był mostek, pod którym płynęła woda. Karlikowi spodobała się Karolinka, więc pewnego dnia czekał na nią, kiedy będzie wracała z targu. Kiedy Karolinka dotarła do mostku, chciał z nią porozmawiać, ale ona szybko pobiegła do domu. Karlik jednak nie zrezygnował ze swojego zamiaru. Każdego dnia czekał na Karolinkę, ale ona stale go omijała. Pewnego dnia, gdy padał deszcz i było bardzo zimno, Karlik jak zwykle czekał na mostku. Zaprosił Karolinkę do domu, bo była przemoknięta i zmarznięta. Poczęstował ją grzańcem (wino z miodem) i Karolinka obiecała mu, że zostanie jego żoną. Wersja śląska legendy (Joanna Jelito, PSP-2 Gogolin) Legynda ło Karolince W Obrowcu było moc młynów wodnych, ale i gospodołrzy. W jednym ze młynów mieszkała szumnoł dziołcha, keroł se nazywała Karolina. Do polnyj roboty se wcale niy miała, a na życie zarołbiała noszyniem mąki i ryb na tołrg do Gogolina, kaj chodziyła wdycki piechty. Po dródze mijała fesztrownia, w kerej miyszkoł młodi, piykni, ale ubogi feszter - Karlik. Karlikowi spodobała se Karolinka, a jak szła rołz ze tołrgu czekoł na nia na mostku nad rzykom, niedaleko fesztrowni. Synek chcioł se z dziołchom porosprawiać, ale łona prandko uciykła do dom. Karlik jednak nie popujścioł i w kożdi dziyń czekoł na nia.rołz było bardzo zimno i padoł dyszcz. Karlikowi udało se zmarzniyntoł i zmokniyntoł dziołcha zaprosić do izby. Poczynstowoł jom gliwajnem (wino z miodem) i wtedy Karolinka mu obiecała, iże se wydoł za niygo.

47

48 Stowarzyszenie Kraina Św. Anny, ul. J. Kilińskiego 1 lok.45, Krapkowice Tel , Tel/fax: Kolorowanka jest efektem konkursu dla dzieci i młodzieży pt. Śląskie legendy w annogórskich łobrołzach. Zorganizowanego przez LGD Kraina Św. Anny w ramach XVIII Wojewódzkiego Konkursu Gawędziarskiego dla uczniów szkół podstawowych i gimnazjalnych województwa opolskiego pt. Śląskie Beranie organizowanego przez Zespół Szkół Gminy Izbicko. Opracowanie plastyczne mgr JOLANTA SIEKIERKA - dyplomowany nauczyciel plastyki, absolwentka Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie na wydziale artystycznym w zakresie wychowania plastycznego. W swoim dorobku ma prowadzenie licznych zajęć z ceramiki oraz malarstwa z dziećmi i młodzieżą szkolną, czego efektem są sukcesy w konkursach międzynarodowych i krajowych. Redakcja: Klaudia Kluczniok, Krystyna Bober, Opracowanie śląskie: Renata Polak Wydawca: Stowarzyszenie Kraina Św. Anny, ul. J. Kilińskiego 1 lok.45, Krapkowice, Tel , Tel/fax: , Wydawnictwo Lobosoft II sp. z o.o. Kraków, Kraków, ul. Macedońska 23/14, tel biuro@lobosoft.pl Opis legend zawartych w kolorowance pochodzi od uczestników konkursu. Stowarzyszenie Kraina Św. Anny nie ponosi odpowiedzialności za pochodzenie tekstów źródłowych legend zawartych w kolorowance. ISBN