TREŚĆ PROPONOWANEJ UWAGI

Transkrypt

1

2

3 FORMULARZ KONSULTACJI projektu uchwały w sprawie Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii w gminie Końskowola na rok Dane organizacji pozarządowej: NAZWA PODMIOTU Adres siedziby Telefon i adres 2. Uwagi do projektu uchwały: LP. CZĘŚĆ DOKUMENTU, KTÓREGO DOTYCZY UWAGA (ROZDZIAŁ, PARAGRAF, USTĘP, PUNKT) TREŚĆ PROPONOWANEJ UWAGI UZASADNIENIE data, imię i nazwisko osoby zgłaszającej uwagi w imieniu organizacji Wypełniony formularz należy przesyłać na adres: poczty elektronicznej: ugkonskowola@post.pl lub Sekretariat Urzędu Gminy Końskowola ul. Pożowska 3a, Końskowola w terminie do dnia 1 grudnia 2015 roku.

4 GMINA KOŃSKOWOLA Projekt Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii w gminie Końskowola na rok 2016 Końskowola, listopad 2015

5 Dział I. Wstęp Do zadań własnych gminy należy prowadzenie działań związanych z profilaktyką, rozwiązywania problemów alkoholowych i przeciwdziałania narkomanii oraz integrację osób uzależnionych od alkoholu i substancji psychoaktywnych - na podstawie art. 4¹ ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. Podstawy prawne regulujące zagadnienia z zakresu rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii zapisane są w następujących aktach: Ustawa z dnia 26 października 1982 roku o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2015 r. poz t.j.), Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2012 r. poz. 124 z późn. zm.) Opracowując Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii /GKRPA / w Końskowoli w 2016 r. uwzględniono: Rekomendacje do realizowania i finansowania gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych w 2015 roku przez PARPA Narodowy Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych na lata opracowany przez PARPA Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych gminy Końskowola na lata Gminny Program Rozwiązywania Problemów Alkoholowych i Przeciwdziałania Narkomanii zawiera działania zgodne z kierunkami zawartymi w ustawach. Przedłożony program jest kontynuacją oraz rozwinięciem działań podejmowanych przez gminę Końskowola w ubiegłych latach. Do opracowania programu wykorzystano m.in. wewnętrzną diagnozę środowiska uczniów na terenie szkół podstawowych w gminie Końskowola oraz Gimnazjum w Zespole Szkół im. H. Sienkiewicza w Końskowoli Młodzi i substancje psychoaktywne i przeprowadzone w jej ramach badanie ankietowe. Zostało ono włączone do programu Zachowaj Trzeźwy Umysł. Jego głównym celem jest diagnoza występowania zjawiska używania substancji psychoaktywnych wśród młodzieży szkół podstawowych i gimnazjalnych. Oprócz zastanowienia się nad skalą tego problemu pytano także o weryfikację przekonań i wiedzy o szkodliwości substancji psychoaktywnych. Badając młodzież gimnazjalną, skupiono się także na pomiarze natężenia zjawiska używania substancji psychoaktywnych oraz problemie dostępności tych substancji wśród badanej młodzieży. Próba badawcza zawierała 48 uczniów piątych klas szkoły podstawowej (23 chłopców oraz 25 dziewcząt) i 46 gimnazjalistów klas drugich (24 chłopców i 22 dziewcząt). Pełne wersje raportów bazujących na przeprowadzanych badaniach znajdują się do wglądu w Zespole Szkół im. Henryka Sienkiewicza w Końskowoli. W 2014 roku Instytut Profilaktyki Zintegrowanej w ramach programu Archipelag skarbów przeprowadził badanie uczniów. Warto zwrócić uwagę na diagnozę zachowań i postaw młodzieży w ujęciu profilaktyki zintegrowanej dla klas II i III gimnazjum w roku szkolnym 2013/2014 w Gimnazjum w Zespole Szkół im. Henryka Sienkiewicza w Końskowoli, a w szczególności podrozdział zatytułowany Używanie substancji psychoaktywnych: papierosy, alkohol, narkotyki, <dopalacze>. Autorzy opracowania niektóre kwestie przedstawiają w nieco szerszym świetle niż w badaniu Młodzi i substancje psychoaktywne Cały raport z badań dostępny jest w Zespole Szkół im. Henryka Sienkiewicza w Końskowoli. Postęp cywilizacyjny powoduje wzrost czynników środowiskowych mogących zagrażać zdrowiu i życiu człowieka. Nadmierne spożycie alkoholu oraz zażywanie substancji psychoaktywnych stanowi poważny problem zarówno dla pojedynczych jednostek jak i ogółu społeczeństwa. Alkoholizm czy inne uzależnienia najbardziej uderzają w młodych ludzi, którzy wychowując się w dysfunkcyjnych środowiskach rodzinnych wchodząc w dorosłe życie są nieprzygotowani i pozbawieni wsparcia. Należy uruchomić strategie zaradcze, które zahamują, zapobiegną zachowaniom problemowym i pomogą uzyskać odpowiednie funkcjonowanie w środowisku lokalnym. Musimy bowiem pamiętać, że jakość życia społeczności lokalnej to nie tylko nowe drogi, boiska, szkoły, ale również środowisko wolne od negatywnych konsekwencji zagrożeń. Warto inwestować w człowieka, a nie tylko w jego otoczenie. Wyrazem dążenia do poprawy funkcjonowania jednostki i społeczeństwa oraz zapobiegania uzależnieniom jest utworzenie Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii a także wyznaczenie kierunków działań. Ma on poprzez realizację zadań wpływać na kształtowanie właściwych postaw wśród mieszkańców Gminy Końskowola, a zwłaszcza dzieci i młodzieży. 2

6 Dział II. Diagnoza problemów i potrzeb w obszarze profilaktyki i uzależnień Do przygotowania diagnozy problemów i potrzeb społecznych w gminie wykorzystano: dane statystyczne z Urzędu Gminy, Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Ośrodka Pomocy Społecznej, Zespołu Interdyscyplinarnego, punktu konsultacyjnego i placówek oświatowych, dane statystyczne z Komendy Powiatowej Policji w Puławach, dane z poradni MONAR w Puławach, dane z badania ankietowego Młodzi i substancje psychoaktywne 2014 zrealizowanego w 2014 roku wśród uczniów szkół podstawowych i gimnazjum w Gminie Końskowola, który został częścią programu Zachowaj Trzeźwy Umysł dane z Poradni Terapii Uzależnienia i Współuzależnienia od Alkoholu w Puławach wywiady środowiskowe z młodzieżą, wywiady z osobami zawodowo pracującymi z młodzieżą, sprawozdania statystyczne, dane z badania Diagnoza używania substancji psychoaktywnych przez dzieci i młodzież przeprowadzona na zlecenie Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Lublinie w ramach Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałaniu Narkomanii i HIV/AIDS na lata dane statystyczne GUS. Skala problemów alkoholowych jest bardzo istotną miarą ogólnego stanu zdrowia społeczeństwa. Jak wynika z wielu badań, problemy te są umieszczone w czołówce zagrożeń cywilizacyjnych i społecznych naszych czasów. Gminny program stanowi najlepszą odpowiedź na występujące w naszej lokalnej społeczności problemy związane z piciem alkoholu i zażywaniem innych używek. Oznacza to, że powinien opierać się na dokładnej analizie występujących problemów, potrzeb i możliwości ich zaspakajania adekwatnych do możliwości i środków, jakimi dysponuje gmina na potrzeby profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych na terenie Gminy Końskowola. Warto zaznaczyć, że z ankiet przeprowadzonych w ramach Strategii integracji i rozwiązywania problemów społecznych Gminy Końskowola na lata wynika, że mieszkańcy Gminy Końskowola postrzegają kwestię alkoholizmu i narkomanii jako trzeci obok bezrobocia i kłopotów w opiece zdrowotnej największy problem występujący na terenie gminy. Nie bez znaczenia jest także fakt, że obywatele postrzegają demoralizację, alkoholizm oraz narkomanię za drugi największy problem społeczny wśród dzieci i młodzieży, którzy są zresztą według mieszkańców Gminy Końskowola grupą potrzebującą największego wsparcia. Nasza diagnoza pokazuje realną sytuację, w jakiej znajduje się nasze społeczeństwo, a przede wszystkim młodzież. Zagrożenia i problemy wynikające z picia napojów alkoholowych przez młodzież w szkole podstawowej Z badania ankietowego Młodzi i substancje psychoaktywne przeprowadzonego wśród uczniów piątych klas szkół podstawowych na terenie gminy Końskowola w ramach programu Zachowaj Trzeźwy Umysł zrealizowanego przez Stowarzyszenie Producentów i Dziennikarzy Radiowych wynika, że.22% chłopców i 24% dziewcząt wskazuje na duże ryzyko związane z okazjonalnym spożywaniem alkoholu, małe ryzyko chłopcy (43%), dziewczęta (56%), brak ryzyka chłopcy (13%), dziewczęta (0%), nie wiem chłopcy (22%), dziewczęta (20%). W skali ogólnopolskiej zaś 72% uczniów oraz 75% uczennic uznaje małą szkodliwość związaną ze sporadycznym spożywaniem alkoholu. Zupełnie inaczej wygląda to w przypadku nałogowego spożywania alkoholu. Aż 83% chłopców i 88% dziewcząt uważa, że niesie ono ze sobą duże ryzyko. Podobnie jest w skali ogólnopolskiej (odpowiednio 82% chłopców i 90% dziewcząt).większość badanych (65% chłopców i 84% dziewcząt) sądzi natomiast, że łatwo jest uzależnić się od alkoholu. Niemal taką samą opinię podzielają uczniowie w skali ogólnopolskiej odpowiednio 63% chłopców i 70% dziewcząt. Z dostępnych danych wynika, że smak alkoholu zna 21% chłopców i 16 % dziewcząt szkół podstawowych na terenie gminy Końskowola. Dla porównania w skali ogólnopolskiej 33% chłopców i 23% dziewcząt w wieku 12 lat lub mniejszym sięgnęło po alkohol. Zadowalający jest z kolei fakt, że żaden z uczniów biorących udział w badaniu na terenie gminy Końskowola nie uważa, że osobie w ich wieku łatwo jest kupić alkohol. Warto również zaznaczyć, że 61% chłopców i 68% dziewcząt twierdzi, że nigdy nie próbowało dokonać zakupu alkoholu. Podobnie wygląda to w skali ogólnopolskiej, gdzie 64% chłopców i 69% dziewcząt nie podjęło prób kupna alkoholu. Z kolei 39% chłopców i 28% dziewcząt twierdzi, że gdyby taką próbę podjęli, skończyłoby się to fiaskiem. Spośród badanych uczniów 4% dziewcząt jest pewnych, że zakupiliby alkohol chociaż, jak twierdzi część z nich czasem wymaga to kilu prób zakupu (w przypadku chłopców wskaźnik ten wynosi 0%). 3

7 Interesujące są odpowiedzi dotyczące skutków, jakie według badanych uczniów może ponieść osoba znajdująca się pod wpływem alkoholu. Respondenci z terenu gminy Końskowola wskazywali na następujące prawdopodobne skutki zachowania osoby pijanej, jak: uczestnictwo w wypadku (chłopcy 74%, dziewczęta 68%), ofiara kradzieży (chłopcy 43%, dziewczęta 20%), uczestnik bójki (chłopcy 57%, dziewczęta 56%), sprawca przestępstwa (chłopcy 48%, dziewczęta 40%), pijany kierowca samochodu (chłopcy 48%, dziewczęta 16%). Spośród badanych 9% chłopców i 4% dziewcząt nie wie jakie mogą być najbardziej prawdopodobne scenariusze zachowania osoby pod wpływem alkoholu. W skali ogólnopolskiej uczniowie także mają świadomość, że okazjonalne spożywanie alkoholu jest szkodliwe, ale też są przekonani, że może prowadzić do uzależnienia także osób w młodym wieku. W aspekcie zagrożeń rozpatrywane jest także pytanie odnoszące się do prawdopodobnych scenariuszy działań osób pod wpływem alkoholu. Badani uczniowie szkół podstawowych w zdecydowanej większości wskazywali, że osoba pijana może łatwo ulec wypadkowi (chłopcy 64%, dziewczęta - 67%), mniej więcej trzech na ośmiu badanych odpowiedziało, że osoba pijana może uczestniczyć w bójce (chłopcy 37%, dziewczęta 38%), a prawie co trzeci badany zwrócił uwagę, że osoba pijana może popełnić przestępstwo (chłopcy i dziewczęta 31%). Spośród badanych niemalże co piąty podkreślił fakt, że osoba pijana może zostać okradziona (chłopcy 19%, dziewczęta 18%). Ponadto w opinii 26% chłopców i 28% dziewcząt osoba pijana może kierować samochodem, chociaż prowadzenie auta przez osobę pijaną jest rozpatrywane w kategorii zagrożenia zdrowia i życia ludzkiego. Poniższe wykresy przedstawiają wspomniane wyżej wyniki badań. 4

8 5

9 6

10 Zagrożenia i problemy wynikające z picia napojów alkoholowych przez młodzież gimnazjalną Picie alkoholu przez młodych ludzi jest najczęstszym zachowaniem ryzykownym, podobnie jak palenie papierosów. Tendencję tą obserwujemy także wśród nastolatków naszej gminy. Cechą zachowań ryzykownych jest ich współwystępowanie. Pojawienie się u dorastającego człowieka jednego z zachowań problemowych zwiększa ryzyko wystąpienia następnych. Zachowania ryzykowne młodzieży bardzo często mają charakter przejściowy i są wyrazem niezależności, autonomii, buntu przeciwko rodzicom czy nauczycielom. Jak wykazują badania Młodzi i substancje psychoaktywne 2014 przeprowadzone na terenie gimnazjum w Końskowoli, po alkohol najczęściej po raz pierwszy sięgają chłopcy (21%) i dziewczęta (18%) w wieku od 11 do 13 lat. Natomiast badani 28% chłopców i 32% dziewcząt twierdzi, że nigdy nie spożywało tej używki. Dla porównania w skali ogólnopolskiej po raz pierwszy po alkohol sięgają chłopcy i dziewczęta w wieku 11 lat lub mniej (odpowiednio 18% i 12%). Z kolei 37% chłopców i 38% dziewcząt deklaruje całkowitą abstynencję. W czasie ostatnich 30 dni przed badaniem, jakiekolwiek napoje alkoholowe piło 25% chłopców i 18% dziewcząt z terenu gminy Końskowola. W skali ogólnopolskiej zaś do częstego spożywania alkoholu przyznaje się 25% chłopców i 24% dziewcząt. Najbardziej rozpowszechnionym napojem alkoholowym, po który sięga młodzież było i jest piwo. Do picia piwa w ciągu ostatnich 30 dni przyznało się 25% chłopców i 14% dziewcząt. Wódka to drugi pod względem rozpowszechniania napój alkoholowy spożywa ją 13% chłopców. Wśród dziewcząt drugim najpopularniejszym napojem alkoholowym jest z kolei wino, po które sięga 9% dziewcząt. W skali ogólnopolskiej w ciągu ostatnich 30 dni przed badaniem uczniowie najczęściej sięgali także po piwo (20% chłopców i 19% dziewcząt) oraz wódkę (7% chłopców i 6% dziewcząt). Warto zaznaczyć, że 29% chłopców i 27% dziewcząt w wieku gimnazjalnym z terenu gminy Końskowola uważa, że łatwo byłoby im zakupić piwo, a 21% chłopców i 15% dziewcząt twierdzi nawet, że nie miałoby z tym żadnego problemu. Z drugiej strony 17% chłopców i 32% dziewcząt deklaruje, ze nabycie piwa byłoby niemożliwe, podczas gdy 33% chłopców i 36% dziewcząt podziela opinię, że byłoby to bardzo trudne. Podobnie wygląda to w przypadku wódki. 25% chłopców i 32% dziewcząt uważa, że jej zakup byłby łatwy, a dla 13% chłopców i 5% dziewcząt bardzo łatwy. Z kolei 33% chłopców i 31% dziewcząt twierdzi, że nabycie tego alkoholu jest niemożliwe, a dla 29% chłopców i 32% dziewcząt jest to bardzo trudne. 7

11 Przekroczenie progu nietrzeźwości, czyli upicie się ma za sobą niewielu uczniów z terenu gminy Końskowola. Aż 96% chłopców i 91% dziewcząt twierdzi, że nigdy nie było w takim stanie. W porównaniu z wynikami badań z lat poprzednich przekroczenie progu nietrzeźwości wykazuje znaczącą tendencję spadkową. Rezultaty te są jeszcze bardziej zadowalające, jeżeli porównać je z wynikami ogólnopolskimi 17% chłopców i 15% dziewcząt przyznało się bowiem, że zdarzyło im się upić co najmniej raz. Kwestia alkoholizmu jest problemem dostrzegalnym nie tylko wśród dorosłych ale także wśród młodzieży. Nadal na terenie gminy Końskowola obserwujemy akty wandalizmu i chuligaństwa ze strony młodzieży jak również spożywanie alkoholu w miejscach publicznych. Grupy nastolatków w okresie wakacyjnym a także weekendowym są obserwowane na ulicach w stanie wskazującym na spożycie napojów alkoholowych. Niepokojąca jest w takich sytuacjach kwestia opieki rodziców nad małoletnimi. Są to w większości młode osoby pochodzące z rodzin dysfunkcyjnych. Pozostawienie pijących nastolatków bez koniecznej pomocy zaburzy ich prawidłowe funkcjonowanie w społeczeństwie i niesie ze sobą negatywne konsekwencje dla zdrowia i życia jednostki. Dlatego też zjawiska te nie mogą być kwestią społecznie obojętną. Na gminie z mocy prawa spoczywa więc obowiązek podejmowania działań profilaktycznych i naprawczych ukierunkowanych na rozwiązywanie problemów alkoholowych, także wśród młodzieży. Wywiady z młodzieżą ukazują, że najczęstszym sposobem spędzania wolnego czasu nastolatków są dyskoteki, spotkania w pubach, ze znajomymi. Część młodzieży deklaruje, że ma mało wolnego czasu, twierdząc, że długo przebywa w szkole, później pomaga rodzicom w pracach domowych i polowych. Inna grupa deklaruje spędzanie wolnego czasu uprawiając sport np. siłownia, basen, piłka nożna, rower. Młodzież klas ponadgimnazjalnych otwarcie przyznaje natomiast, że spędza czas wolny spożywając alkohol w gronie znajomych, najczęściej w pubach, restauracjach. Obserwując podobne zachowania dostrzegamy wzrost liczebny takiej grupy oraz częstotliwość tego rodzaju zachowań spowodowaną presją ze strony rówieśników problemami. Ta sama grupa przyznaje jednak, że jej relacje z rodzicami są dobre, dlatego też alkoholu w ich obecności nie spożywa. Starsza młodzież uważa bowiem, że picie alkoholu, szczególnie piwa jest w modzie i nie widzi w tym negatywnych konsekwencji. Niejednokrotnie młodzież w ten sposób spędzająca czas wywodzi się z rodzin o wysokim statusie społecznym. Innym niepokojącym objawem jest przyzwolenie społeczne do tego rodzaju zachowań. Poza tym w niektórych przypadkach sami rodzice nie widzą nic negatywnego w spożywaniu niskoprocentowego alkoholu przez ich niepełnoletnie dzieci. Przykładem są tzw.,,osiemnastki. Z drugiej strony młodzież ma świadomość dotyczącą szkodliwego wpływu alkoholu deklarują, że nie prowadzą auta pod wpływem alkoholu, choć znają osoby tak postępujące. Na tle przedstawionego zagadnienia, problemowym okazuje się dostęp napojów alkoholowych dla młodzieży niepełnoletniej. Sama młodzież przyznaje, że nie ma problemu z zakupem alkoholu na terenie naszej gminy. Najczęściej młodzież zaopatrują w alkohol jej starsi koledzy/koleżanki. Sprzedawcy deklarują, iż sprawdzają dokumenty potwierdzające ukończenie wymaganego wieku, ponieważ są świadomi konsekwencji wynikających ze złamania przepisów prawa w tym zakresie. Młodzież coraz mniej obawia się szkód związanych z piciem alkoholu. Młodzi ludzie pijący alkohol doznają tzw. strat bieżących (wypadki, bójki, przedwczesna inicjacja seksualna, problemy w domu i szkole). Uzależnienie jest jedną z możliwych konsekwencji używania alkoholu i papierosów, najczęściej odroczoną w czasie. Na powstanie uzależnienia ma wpływ wiek osoby, która rozpoczyna picie oraz palenie, co jest związane z dojrzałością ośrodkowego układu nerwowego. Nie należy ignorować zagrożeń i zachowań problemowych młodzieży. Wczesne ich rozpoznanie i konstruktywna reakcja dorosłych może ograniczyć lub eliminować takie zachowania. Niepokojącym problemem jest spożywanie napojów alkoholowych przez dziewczęta na podobnym poziomie jak u chłopców. Poza tym niewykluczone, że wyniki najnowszych badań mogły być zaniżone. Mogło być to spowodowane obawą respondentów przed ankieterami z wewnątrz. Możliwe jest, że mimo anonimowości badania, obawiali się, że udzielone przez nich odpowiedzi zostaną ujawnione. Takich oporów mogli nie mieć przed osobami z zewnątrz. Poniżej znaleźć można wykresy przedstawiające wyżej przytoczone wyniki badań dotyczących spożywania alkoholu wśród uczniów gimnazjum na terenie gminy Końskowola. 8

12 9

13 10

14 11

15 Podsumowanie: Alkohol spożywa ponad 20% powyżej 11 roku życia( smak alkoholu zna 21% chłopców i 16% dziewcząt szkół podstawowych) Uczniowie szkół podstawowych są świadomi zagrożeń płynących z picia alkoholu Chłopcy ze szkół podstawowych najczęściej po raz pierwszy po alkohol sięgają pomiędzy 8. a 10. rokiem życia, a dziewczęta pomiędzy 7. a 12. rokiem życia Większość badanych uczniów ze szkół podstawowych nigdy nie próbowała dokonać zakupu alkoholu, a 39% chłopców i 28% dziewcząt uważa, że byłoby to dla nich niemożliwe Spora część chłopców z gimnazjum swój pierwszy alkohol otrzymała od rodziców lub innych osób dorosłych (po 13%), dziewczęta z kolei najczęściej dostawały go od znajomych oraz innych dorosłych (po 23%) Głównym predyktorem uzależnienia w życiu dorosłym jest wczesna inicjacja, Zdecydowana większość uczniów gimnazjum zna smak alkoholu, a najczęściej spożywanym trunkiem jest piwo, Znaczny jest odsetek młodzieży gimnazjalnej deklarujących spożycie wódki (13% u chłopców i 5% u dziewcząt) Dziewczęta spożywają alkohol na podobnym poziomie jak chłopcy, W grupie badawczej część uczniów deklarowała upicie się (4% chłopców i 9% dziewcząt) Obserwowalne jest przyzwolenie społeczne na zachowania spędzania wolnego czasu młodzieży w pubach spożywając niskoprocentowe alkohole, Na terenie gminy Końskowola niewystarczająca jest oferta programów interwencyjno profilaktycznych i naprawczych zaadresowanych do młodzieży pijącej alkohol oraz narażonej na ryzyko wystąpienia problemów alkoholowych i innych zaburzeń zdrowia psychicznego, Ważnym elementem profilaktyki przeciwdziałania alkoholizmowi wśród młodzieży są także działania skierowane do rodziców, opiekunów, nauczycieli oraz osób bezpośrednio zaangażowanych w działalność profilaktyczną Istnieje potrzeba zwiększenia i wdrożenia programów rekomendowanych przez ekspertów, które są skierowane do młodzieży. Problem narkotyków i innych środków odurzających wśród młodzieży gimnazjalnej Zjawisko eksperymentowania czy zażywania przez młodzież środków narkotykowych w naszym kraju stało się dość powszechnym problemem, zarówno na każdym poziomie kształcenia jak i w każdym rodzaju szkół. Na terenie gminy Końskowola dokonano analizy środowiska uczniów gimnazjum. Wyniki badań ankietowych przeprowadzonych Młodzi i substancje psychoaktywne 2014 nie wykazały jednak istnienia zagrożenia związanego z narkotykami wśród uczniów naszej szkoły. Podobnie jednak jak w przypadku alkoholu i papierosów warto zwrócić uwagę na fakt, że mimo zadbania o anonimowość uczniów, wpływ na ich odpowiedzi mógł mieć fakt, że przeprowadzały je osoby z wewnątrz Gminy Końskowola. Badania zostały przeprowadzone na terenie Gimnazjum w Końskowoli. Ich celem było: 1. Scharakteryzowanie zjawiska zażywania narkotyków wśród młodzieży Gimnazjum w Końskowoli. 2. Zbadanie stosunku młodzieży do zjawiska narkomanii. 3. Ocena dostępności środków odurzających. Ankieta wykorzystana podczas badań zawierała grupy pytań dotyczące: a. lokalizacji zagrożeń, b. postaw wobec środków narkotycznych. Wyniki badań przedstawiają poniższe wykresy: 12

16 Większość badanych na terenie gminy Końskowola jest zdania, że zdobycie marihuany jest mocno utrudnione. Połowa ankietowanych chłopców uważa, że jest to niemożliwe, a 29% sądzi, że bardzo trudne. Te same odpowiedzi zaznaczyło też odpowiednio 46% i 45% dziewcząt. Dla porównania w skali ogólnopolskiej 45% chłopców i 43% twierdzi, że zdobycie marihuany jest niemożliwe. Co ciekawe, aż po 28% chłopców i dziewcząt sądzi, że zdobycie tej używki byłoby dla nich łatwe lub bardzo łatwe. Z powyższych wykresów wynika jednoznacznie, że o ile młodzież w wieku gimnazjalnym na terenie gminy Końskowola sięga po alkohol, o tyle nie zażywa marihuany. W pytaniach dotyczących tego środka psychoaktywnego większość badanych (96% 13

17 chłopców i 95% dziewcząt) twierdziła, że nie paliło nigdy tej używki. Nieco gorzej wygląda to w skali ogólnopolskiej, bo brak próby zażywania marihuany deklaruje 85% chłopców i 89% dziewcząt. O ile większość badanych na terenie gminy Końskowola twierdzi, że nie zażywa marihuany, o tyle część z nich sądzi, że robią to ich rówieśnicy. 21% chłopców uważa, że mniej niż 10% ich kolegów i koleżanek sięga po tę używkę, a 17% jest przekonanych, że korzystają z niej nawet jedna czwarta ich znajomych. 23% dziewcząt jest natomiast zdania, ze do 25% ich rówieśników zażywa marihuanę, a 18%, że robi to mniej niż 10% ich znajomych. W skali ogólnopolskiej uczniowie również uważa, że ich rówieśnicy zażywają marihuanę. Po 25% chłopców i dziewcząt twierdzi, że po używkę tę sięga mniej niż 10% ich kolegów i koleżanek. Z kolei 13% chłopców i 19% dziewcząt podziela opinię, że marihuanę pali od 10% do 25% ich znajomych. 17% chłopców i 9% dziewcząt z terenu gminy Końskowola uważa z kolei, że marihuanę najłatwiej kupić w internecie. Po 13% ankietowanych chłopców twierdzi, że najlepszym miejscem, na zdobycie wspomnianej używki jest szkoła oraz dyskoteki. Te lokalizacje wskazuje natomiast odpowiednio 5% i 14% dziewcząt. 14

18 Podobnie jak w przypadku marihuany, większość ankietowanych na terenie gminy Końskowola jest zdania, że dostęp do dopalaczy jest niemożliwy lub utrudniony. 54% chłopców uważa, że ich zdobycie jest niemożliwe, a 29% z nich ocenia, że jest to bardzo trudne. Tak samo sądzą dziewczęta po 37% i 36% badanych twierdzi, że wejście w posiadanie dopalaczy jest odpowiednio niemożliwe i bardzo trudne. Co ciekawe jednak, 27% z nich jest przekonana, że dostęp do tych używek jest jednak łatwy. W skali ogólnopolskiej dla 44% chłopców i 39% dziewcząt zdobycie dopalaczy byłoby po prostu niemożliwe, a dla 28% chłopców i 31% dziewcząt bardzo trudne. Mimo to aż dla 19% i 9% chłopców wejście w posiadanie dopalaczy byłoby odpowiednio łatwe lub bardzo łatwe. Podobne odpowiedzi wskazywało odpowiednio 24% i 6% dziewcząt. 15

19 Spośród badanych chłopców na terenie gminy Końskowola 13% z nich twierdzi, że dopalacze najłatwiej kupić w internecie. Z kolei aż 23% dziewcząt wskazuje, że najłatwiej nabyć tę używkę w dyskotece. Internet oraz dyskoteki wskazują natomiast badani w skali ogólnopolskiej odpowiednio 9% chłopców i 8% dziewcząt oraz 8% chłopców i 9% dziewcząt. Podobnie jak w przypadku marihuany, większość ankietowanych z terenu gminy Końskowola nigdy nie zażywała dopalaczy. Wszyscy chłopcy deklarują, że nigdy ich nie spróbowali. W przeciwieństwie do dziewczyn 5% z nich twierdzi, że skorzystała z tej używki w dwunastym lub trzynastym roku życia, a tyle samo deklaruje, że nie pamięta. W skali ogólnopolskiej natomiast 9% chłopców i 6% dziewcząt przyznało się do zażycia dopalaczy, spośród których 22% chłopców i 17% dziewcząt zażyło dopalacze jeszcze przed ukończeniem 11 roku życia i tyle samo w wieku lat. O ile jednak większość badanych na terenie gminy Końskowola nie zażywa dopalaczy, o tyle są przekonani, że robią to ich koledzy i koleżanki. 21% chłopców jest zdania, że próbowało ich mniej niż 10% rówieśników, a 17% wierzy, że z używki skorzystała 16

20 nawet jedna czwarta znajomych. Tak samo myślą dziewczęta 27% z nich uważa, że od 10% do 25% znajomych zażyło dopalaczy przynajmniej raz w życiu. Po 14% twierdzi, że próbowało ich mniej niż 10% rówieśników oraz około połowy kolegów i koleżanek. W skali ogólnopolskiej natomiast 22% chłopców i 23% dziewcząt uważa, że dopalaczy zażywa mniej niż 10% ich znajomych. Z kolei 9% chłopców i 16% dziewcząt twierdzi, że z używki tej korzysta od 10% do 25% ich kolegów i koleżanek. Podsumowanie: Badania wykazały, że większość ankietowanych z terenu Gminy Końskowola nigdy nie miało kontaktu ze środkami narkotycznymi( po narkotyki sięgało 4% chłopców i 5% dziewcząt ) Według ankietowanych, narkotyki najłatwiej zdobyć w internecie, szkołach oraz dyskotekach Większość uczniów twierdzi, że zdobycie narkotyków jest bardzo utrudnione Większość ankietowanych deklaruje, że nigdy nie sięgnęło po dopalacze Znaczna część badanych deklaruje, że ich rówieśnicy nie zażywają narkotyków Dostęp do narkotyków i dopalaczy w tej grupie badanych postrzegany jest jako trudny W porównaniu z wynikami poprzednich badań, daje się zauważyć znaczące zmniejszenie skali zjawiska zażywania narkotyków. Warto jednak przypomnieć że, przeprowadzone w 2012 roku przez specjalistów z puławskiej poradni MONAR w ramach realizowanego programu profilaktycznego Szkoła a narkotyki badanie wykazało: Ponad 15,6% uczniów miała już kontakt ze środkami narkotycznymi, Tylko połowa uczniów Gimnazjum wie, że jednorazowe zażycie narkotyku może prowadzić do uzależnienia, Akceptacja dla osób zażywających narkotyki jest na poziomie 35%, to ważna informacja przy kształtowaniu postaw młodzieży, ich stosunku do zjawisk społecznie nieakceptowanych, a prawnie karanych. Z wywiadu przeprowadzonego z pedagogiem szkolnym wynika, że w dalszym ciągu występuje zagrożenie zażywania środków psychotropowych, ale obserwuje się tendencję spadkową w tym względzie. Używanie ma charakter okazjonalny. W dalszym ciągu informacje zawarte w raporcie badań powinny posłużyć głębokiej analizie problemu przeprowadzonej zarówno przez pedagogów i nauczycieli jak również rodziców i władze lokalne. Ponadto, informacje te powinny być istotne dla służb odpowiedzialnych za bezpieczeństwo na terenie naszej gminy. Warto porównać wyniki lokalnych badań z diagnozą przeprowadzoną na terenie całego województwa lubelskiego. Pozwoli to spojrzeć na sytuację związaną z zagrożeniami substancjami psychoaktywnymi wśród dzieci i młodzieży w szerszym kontekście. Badanie Diagnoza używania substancji psychoaktywnych przez dzieci i młodzież zostało przeprowadzone na zlecenie Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Lublinie w ramach Wojewódzkiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii i HIV/AIDS na lata Głównym celem badania było dokonanie diagnozy rozpowszechnienia dostępności i stosowania substancji psychoaktywnych wśród dzieci i młodzieży w województwie lubelskim. Substancje psychoaktywne są to środki mogące wywoływać zmiany stanów świadomości oraz uzależnienie (np. alkohol, nikotyna, narkotyki, leki, dopalacze ). Najważniejsze wnioski z wyżej wymienionej diagnozy: Alkohol należy do substancji psychoaktywnych po które najczęściej sięga młodzież województwa lubelskiego. Co piąty uczeń w wieku lat spożywał alkohol. Inicjację alkoholową ma za sobą 96% uczniów po osiągnięciu 18 roku życia. Z kolei problem narkotyków pojawia się w wieku gimnazjalnym, 14% czternastolatków sięgnęło po narkotyki, a wśród osiemnastolatków doświadczenie z nimi miało 40% uczniów Wśród młodzieży pijącej alkohol połowa sięga po niego przynajmniej raz w miesiącu, a wśród użytkowników narkotyków aż 14% sięga po nie codziennie Gmina Końskowola prowadzi szereg działań ukierunkowanych na aktywne przeciwdziałanie niekorzystnym zjawiskom społecznym oraz podejmuje zakres działań redukujących. W 2013 r. placówki oświatowe kontynuowały działania z zakresu profilaktyki rozwiązywania problemów alkoholowych i innych. W sumie zrealizowano 10 programów, w których wzięło udział około 1100 uczniów (500 ze szkoły podstawowej i 600 z gimnazjum), a także ok. 50 nauczycieli i 400 rodziców. Nadal kontynuowana była współpraca z MONAR-em, który w gimnazjum zrealizował program profilaktyczny Szkoła a narkotyki. 17

21 Tematami spotkań z młodzieżą były współczesne substancje psychoaktywne i konsekwencje ich zażywania oraz zajęcia z zakresu profilaktyki narkomanii Czego nie powie ci dealer. Stowarzyszenie osób niepełnosprawnych i opiekunów Radość kontynuowało realizację programu pt Azyl skierowany do dzieci i rodziców z trudnościami opiekuńczo-wychowawczymi i niedostosowanych społecznie. Wzięło w nich udział 12 dzieci i 10 rodziców. Działania z zakresu zapobiegania patologii społecznej realizował także Ośrodek Wsparcia Środowiskowego Nadzieja w postaci programu Najtrudniejszy pierwszy krok. Wzięło w nim udział 15 dzieci i 5 rodziców. Kontynuowano również dystrybucję materiałów edukacyjno-profilaktycznych w zakresie rozwiązywania problemów alkoholowych, narkomanii i przeciwdziałania przemocy przekazując mieszkańcom Gminy Końskowola łącznie około 1200 materiałów w formie ulotek, broszur, plakatów i gadżetów. Ponownie realizowano także program 3 x Nie (Nie palę, nie piję, nie ćpam), który tym razem skierowany był do sprzedawców. W 2014 r. placówki oświatowe kontynuowały działania profilaktyczne. Łącznie zrealizowano 14 działań (1program rekomendowany, 5 w ramach kampanii oraz 8 w formie warsztatów i spektakli profilaktycznych). Dalej realizowano program profilaktyczny Szkoła a narkotyki we współpracy z MONAR-em. Wzięło w nim udział 200 uczniów gimnazjum oraz 60 rodziców. Po raz pierwszy Instytut Profilaktyki Zintegrowanej zrealizował rekomendowany program Archipelag skarbów. Uczestniczyła w nim młodzież klas II i III gimnazjum (około 130 uczniów). Skierowany był też on do rodziców i nauczycieli wzięło w nim udział 90 rodziców i 20 nauczycieli. Gmina Końskowola przystąpiła też do pięciu kampanii Zachowaj Trzeźwy Umysł, Postaw na rodzinę, Reaguj na przemoc, Przemoc boli i Przeciw pijanym kierowcom. Wspomagano również działalność stowarzyszeń. Ośrodek Wsparcia Środowiskowego Nadzieja realizował zadanie Wspólne działania zbliżają, które odbywało się w formie warsztatów edukacyjno-wychowawczych skierowanych do dzieci (17) i ich rodziców (5) z rodzin problemowych. Z kolei Towarzystwo Ochrony Dziedzictwa Kulturowego Fara Końskowolska realizowało zadanie dotyczące wspierania rodziny Umiem, potrafię, zrobię, w ramach którego zorganizowano wyjazd dzieci na kolonię w Białym Dunajcu. Jego uczestnicy (44 dzieci, w tym 7 z rodzin z problemem alkoholowym) rozwijali umiejętność aktywnego i zdrowego stylu życia bez środków psychoaktywnych. Po raz kolejny zrealizowano też program 3 x Nie (Nie palę, nie piję, nie ćpam). Po raz kolejny dystrybuowano materiały edukacyjno-profilaktyczne dotyczące problemów alkoholowych, narkomanii i przeciwdziałaniu przemocy. Łącznie rozdano około 1600 materiałów ulotek, broszur, plakatów oraz gadżetów. Diagnoza problemów i potrzeb w obszarze profilaktyki uzależnień u dorosłych Problemy związane ze spożywaniem napojów alkoholowych przez dorosłych obserwujemy także na terenie naszej gminy. Jego skalę obrazują zamieszczone poniższe liczby. Według danych szacunkowych Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, opartych na wynikach polskich badań epidemiologicznych, w Polsce osób uzależnionych od alkoholu jest ok. 850tys. 1, zaś osób pijących alkohol szkodliwie ok. 3,6 mln 2. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, ludność faktyczna Polski w dniu 31 XII 2014r. wyniosła ok. 38,48 mln. Gminę Końskowola zamieszkuje 9203 osób (dane statystyczne Urzędu Gminy na dzień 31 XII 2014r.). Liczba mieszkańców Gminy powyżej 18 roku życia wynosi 7564 osób. Gmina liczy 16 sołectw i w większości z nich są abstynenckie kluby młodzieżowe. Pod względem gospodarczym Gmina jest rolnicza. Mieszkańcy zajmują się produkcją ogrodniczą i szkółkarską. W gminie są 4 szkoły podstawowe, gimnazjum, Punkt Konsultacyjno Informacyjny, 2 Grupy Samopomocowe funkcjonujące w oparciu o założenia wspólnoty Anonimowych Alkoholików, 6 stowarzyszeń w tym Ośrodek Wsparcia Środowiskowego Nadzieja i inne. Wskaźniki opracowane przez PARPA pozwalają szacunkowo określić liczbę mieszkańców gminy Końskowola mających problemy z alkoholem. Populacja osób, u których występują różne kategorie problemów alkoholowych ukazuje poniższa tabela. Różne kategorie problemów alkoholowych Populacje osób W Polsce W Gminie Końskowola Liczba osób uzależnionych ok. 2% populacji ok. 800tys. ok. 184 osoby Dorośli żyjący w otoczeniu alkoholika, współmałżonkowie, rodzice ok. 4 % populacji ok osób ok. 368 osób Dzieci wychowujące się w rodzinach alkoholowych ok. 4 % populacji ok osób ok. 368 osób Osoby pijące szkodliwie ok. 5-7% populacji ok. 2 mln 2,5 mln ok osób Ofiary przemocy domowej ok. 2/3 dorosłych oraz 2/3 ok. 2 mln osób ok. 500 osób dzieci z tych rodzin dorosłych i dzieci dorosłych i dzieci Dane przedstawione w tabeli zostały opracowane w odniesieniu do ogólnej populacji Polski, tj. ok. 38,5 mln mieszkańców. 1 Dotyczy 30 mln populacji dorosłych Polaków. 2 Również dotyczy 30 mln populacji dorosłych Polaków 18

22 Przedstawione dane ukazują, że w Gminie Końskowola występują różne kategorie problemów alkoholowych oraz dotyczą znacznej liczby mieszkańców. Mieszkańcy ci stanowią populację osób pijących szkodliwie, uzależnionych, współuzależnionych, dzieci wychowujące się w rodzinach z problemem alkoholowym oraz ofiary przemocy domowej. Warto zaznaczyć, że uzależnienie od alkoholu jest chorobą chroniczną, postępującą i potencjalnie śmiertelną. Nie jest możliwe całkowite jej wyleczenie, a jedynie zahamowanie narastania jej objawów i szkód zdrowotnych z nią związanych. Przy takim nasileniu zjawiska problemów uzależnienia i współuzależnienia, działalność profilaktyczna i rehabilitacyjna jawi się jako działalność kluczowa do prawidłowego funkcjonowania społeczeństwa. Wśród 30 krajów europejskich objętych badaniem Alcohol In the European Union Consumption, norm and Policy approaches WHO, Regional Office for Europe, Polska znajduje się na 18. miejscu pod względem średniego spożycia alkoholu wśród osób dorosłych. Dane z PARPA wskazują, że spożycie alkoholu na jednego mieszkańca Polski w 2014r. wyniosło ok. 9,4 litrów 100% alkoholu, zaś w 2013 r. spożycie to na jednego mieszkańca wyniosło 9,67 litrów. Wskazuje to na nadal wysoki poziom spożycia alkoholu, ale zaobserwować można tendencję nieznacznie spadkową. W Polsce notuje się mniejsze spożycie alkoholu niż w wielu europejskich państwach co wynika z najnowszych danych WHO. W rankingu wyprzedza nas kilkanaście krajów, w tym Niemcy, Hiszpania, Francja, Czechy i Wielka Brytania. Polacy piją jednak w sposób bardziej szkodliwy. Najwięcej alkoholu piją młodzi dorośli. Kobiety coraz częściej nadużywają alkoholu. Przy jednej okazji wypijają większe ilości alkoholu i częściej sięgają po alkohole wysokoprocentowe. Tak duże spożycie alkoholu powoduje szkody nie tylko nadużywania, są to szkody zdrowotne, psychologiczne, społeczne, dotyczą jednostki i najbliższego otoczenia. Należy także wskazać, że Polska wśród 30 krajów europejskich objętych badaniem Światowej Organizacji Zdrowia, znajduje się na 9 miejscu pod względem zgonów spowodowanych piciem alkoholu wśród mężczyzn w wieku lata. Około 16% przypadków ma związek z alkoholem. Według Światowej Organizacji Zdrowia alkohol znajduje się na trzecim miejscu wśród czynników ryzyka dla zdrowia populacji, a ponad 60 rodzajów chorób i urazów wiąże się z jego spożywaniem. Badania pokazują, że około 20% wszystkich zgłoszeń pacjentów do podstawowej opieki zdrowotnej ma związek z alkoholem. Wzrasta liczba osób wymagających hospitalizacji z powodu różnych chorób związanych z nadużywaniem alkoholu. Niepokojącym problemem są także samobójstwa pod wpływem alkoholu, jak również zgony z wyniszczenia organizmu działaniem substancji toksycznych. Zjawiska te występują również w naszej gminie.. Czynniki zwiększające ryzyko występowania wśród osób dorosłych zaburzeń związanych z nadużywaniem alkoholu i zachowań ryzykownych pod wpływem alkoholu, to wysoki wskaźnik bezrobocia w gminie i przyzwolenie społeczne na upijanie się zarówno mężczyzn jak i kobiet. Wskaźnikiem problemów alkoholowych występujących w gminie Końskowola jest liczba wniosków składanych do GKRPA o podjęcie czynności zmierzających do orzeczenia o zastosowaniu wobec osoby uzależnionej od alkoholu obowiązku poddania się leczeniu odwykowemu. Dane statystyczne dotyczące liczby składanych wniosków prezentuje poniższe zestawienie: Liczba składanych wniosków dotyczących leczenia Rok Liczba wniosków składanych do GKRPA Liczba wniosków składanych do sądu Z powyższego zestawienia wynika, że liczba składanych wniosków do GKRPA nieco się zwiększyła w porównaniu do 2013 roku, podobnie jak liczba wniosków składanych do sądu. Związane jest to z faktem, że osoby kierowane na leczenie nie chcą rozpocząć go dobrowolnie. Najczęściej wnioski do GKRPA składała rodzina, OPS i kuratorzy. 19

23 Warto zaznaczyć, że w 2014 r. Poradnia Terapii Uzależnienia od Alkoholu i Współuzależnienia w Puławach udzieliła 142 świadczeń dla 58 osób z terenu Gminy Końskowola. Leczenie podjęło 50 osób uzależnionych od alkoholu oraz 8 członków ich rodzin. Wyznacznikiem problemów alkoholowych a także dotyczących przemocy może być również liczba osób korzystających z pomocy Punktu Konsultacyjno Informacyjnego w Końskowoli. Liczbę osób zgłaszających się po poradę do Punktu Konsultacyjno Informacyjnego prezentuje poniższe zestawienie : Działalność Punktu Konsultacyjno-Informacyjnego w Końskowoli Rok Liczba osób Liczba porad Liczba osób uzależnionych Liczba osób współuzależnionych i DDA Z powyższych danych wynika, że liczba osób korzystających z pomocy Punktu Konsultacyjno-Informacyjnego w Końskowoli od 2013 roku nieznacznie się zmniejszyła, podobnie jak liczba udzielonych porad. Mimo to liczba osób uzależnionych się zwiększyła. To oznacza, że wciąż są osoby chcące korzystać z tej formy pomocy. O skali problemów mieszkańców gminy wynikających między innymi z kłopotów z uzależnianiami może świadczyć również liczba rodzin objętych pomocą Ośrodka Pomocy Społecznej w Końskowoli, które prezentuje poniższe zestawienie: Dane z OPS-u Rok Liczba rodzin objętych pomocą OPS Liczba rodzin z problemem alkoholowym Liczba osób w rodzinach - alkoholizm Liczba rodzin objętych pomocą OPS - narkomania Liczba osób objętych pomocą OPS - narkomania Liczba rodzin objętych pomocą OPS - przemoc Liczba osób objętych pomocą OPS - przemoc W ostatnim roku można zaobserwować wzrost liczby rodzin korzystających z pomocy społecznej ze względu na trudną sytuację życiową spowodowaną uzależnieniem od alkoholu lub innych problemów z tym związanych. Wśród form pomocy materialnej dla rodzin z problemami alkoholowymi wyróżnić należy Kontrakty Socjalne, które w 2014r. zostały zawarte z 27 rodzinami i dotyczyły 75 osób w rodzinie.. Z kolei w 2013 r. zawarto je z 41 osobami, co oznacza, że nastąpił wzrost liczby osób zawierających Kontrakty Socjalne.. 20

24 Członkowie rodzin z problemem alkoholowym są grupą ryzyka która jest szczególnie narażona na przemoc. Trzeba jednak pamiętać, że przemoc może mieć miejsce w tzw. rodzinach dysfunkcyjnych gdzie występuje uzależnienie jak i w rodzinach o wysokim statusie społecznym. W 2011r. powołany został Zespół Interdyscyplinarny ds. przeciwdziałania przemocy na terenie naszej gminy. W ramach zespołu uruchomiono jedną procedurę Niebieskiej Karty. Ujawniona przemoc miała związek z alkoholem. W 2012 r. uruchomiono 8 procedur Niebieskiej Karty, objęto pomocą 22 osoby, w tym w 4 przypadkach ujawnionej przemocy był związek z nadużywaniem alkoholu. W 2013 r. uruchomiono 9 procedur Niebieskiej Karty, w tym 6 miało związek z nadużywaniem alkoholu. Z kolei w 2014 r. uruchomiono 21 procedur Niebieskiej Karty w tym 11 miało związek z nadużywaniem alkoholu. Z danych wynika, że na przestrzeni ostatnich lat znacząco zwiększyła się liczba przypadków przemocy w rodzinie, a co się z tym łączy liczba ofiar w rodzinie. Rynek napojów alkoholowych w gminie Końskowola Łączny limit punktów sprzedaży napojów alkoholowych uchwalony przez Radę Gminy na 2014 r. wynosił tak samo jak w 2013 r. 70. Limit punktów sprzedaży alkoholu przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży (sklepy) - 50, zaś w miejscu sprzedaży Zestawienie porównujące liczbę punktów sprzedaży napojów alkoholowych na terenie Gminy Końskowola w latach prezentuje poniższa tabela: Dostępność napojów alkoholowych na terenie Gminy Końskowola Rok Liczba punktów sprzedaży napojów alkoholowych Liczba mieszkańców przypadająca na jeden punkt Liczba mieszkańców powyżej 18. roku życia przypadająca na jeden punkt Liczba kontroli punktów sprzedaży przez GKRPA Z przedstawionego zestawienia wynika, że zmniejszyła się liczba punktów sprzedaży alkoholu na terenie gminy Końskowola względem 2013 roku. Jednocześnie zwiększyła się liczba mieszkańców przypadająca na jeden punkt sprzedaży napojów alkoholowych (kształtuje się ona na poziomie podobnym, jak w skali ogólnopolskiej, gdzie w 2014 r. wyniosła 273 mieszkańców), co przekłada się na mniejszą dostępność alkoholu. Jest to pozytywny trend, gdyż istnieją naukowo potwierdzone dowody na to, że dostępność alkoholu ma wpływ na wielkość spożycia, a to z kolei jest powiązane z rozpowszechnianiem problemów związanych z alkoholem. Warto zaznaczyć, że czynnikami sprzyjającymi wzrostowi spożycia alkoholu oraz intensyfikacji problemów alkoholowych w naszej gminie są między innymi zagęszczenie punktów sprzedaży oraz nieprzestrzeganie przepisów prawnych przez osoby sprzedające napoje alkoholowe, a w szczególności sprzedaż alkoholu osobom niepełnoletnim. W związku z tym niezbędne jest nasilenie kontroli punktów sprzedaży i podejmowanie działań edukacyjnych w zakresie przestrzegania prawa ze szczególnym uwzględnieniem zakazu sprzedaży napojów alkoholowych osobom nieletnim. Związek alkoholu z przestępczością wyraźnie pokazują poniższe dane statystyczne Komendy Powiatowej Policji w Puławach: Dane statystyczne z Komendy Powiatowej Policji Rok Liczba interwencji w stosunku do osób spożywających alkohol w miejscach publicznych Prowadzenie pojazdów w stanie nietrzeźwości (liczba zatrzymanych Liczba wypadków z udziałem kierowców pod wpływem alkoholu Liczba zatrzymań związanych z narkotykami (posiadanie i prowadzenie pojazdów pod Liczba interwencji dotyczących przemocy w rodzinie (znęcanie fizyczne lub psychiczne) 21

25 kierowców) wpływem środków odurzających) Z powyższych danych wynika, że liczba interwencji w stosunku do osób spożywających alkohol w miejscach publicznych w ostatnich czterech latach wzrosła, z kolei w porównaniu do 2013 roku spadła liczba interwencji z związanych z przemocą w rodzinie. To ostatnie może być związane z faktem, że ludzie mają zwiększoną świadomość dotyczącą zjawiska przemocy w rodzinie. Ponadto prawo zapewnia ochronę osobom, co do których zachodzi podejrzenie, że są ofiarami przemocy w rodzinie. Warto zaznaczyć, jednak, że w ubiegłym roku liczba zatrzymanych kierowców znajdujących się pod wpływem alkoholu była najwyższa w ciągu ostatnich czterech lat. Może to być spowodowane faktem zwiększonej liczby kontroli na drogach. Na terenie gminy Końskowola odnotowano też jeden wypadek z udziałem kierowców będących pod wpływem alkoholu, co może być spowodowane niskim poziomem edukacji społeczeństwa dotyczącą zagrożeń wynikających z prowadzenia pojazdów pod wpływem alkoholu. Równie poważnym zagrożeniem, jak problemy alkoholowe jest uzależnienie od narkotyków i innych środków psychoaktywnych. Z danych puławskiej poradni MONAR-u wynika, że w 2014 roku na terenie powiatu udzielono łącznie 7853 porad, z czego około 700 związanych było z osobami z gminy Końskowola. Spośród których z leczenia skorzystało 14 osób (ogółem terapii podjęło się 448 osób). Podsumowanie: Z przeprowadzonych badań wynika, że istnieje duże zagrożenie alkoholizmem i problemami z tym związanymi wśród mieszkańców gminy Końskowola, Zwiększyła się liczba rodzin korzystających z pomocy OPS z powodu problemów z alkoholem Zwiększyła się liczba wniosków o zastosowanie leczenia składanych do Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych W porównaniu z ubiegłymi latami zmniejsza się liczba punktów sprzedaży alkoholu, poprzez co zmniejsza się dostępność alkoholu. Rodziny z problemami alkoholowymi są bardziej narażone na akty przemocy ze strony osób uzależnionych zwiększyła się liczba ujawnionej przemocy (niebieskich kart) Zwiększyła się liczba pacjentów korzystających z usług lekarza rodzinnego dotyczących problemu alkoholowego Zauważalnym problemem są szkody zdrowotne związane z nadużywaniem alkoholu oraz zaburzenia życia rodzinnego Występuje znaczny procent osób pijących szkodliwie. Problemem dostrzegalnym w gminie jest znaczna liczba rodzin z problemem alkoholowym, w których wychowują się dzieci i młodzież, która z jednej strony narażona jest na ryzyko powstawania określonych szkód, a z drugiej strony nie unikając zachowań ryzykownych do których należy też picie alkoholu, przyczyniają się do wzrostu spożycia alkoholu w całej populacji w gminie, Odnotowano znaczny wzrost niż w poprzednich latach udziału nietrzeźwych kierowców wśród przyczyn naruszania prawa porządku publicznego, Niepokojącym zjawiskiem jest to, że problemy związane z nadużywaniem alkoholu dotyczą często obydwoje rodziców, pozbawiając tym samym dzieci odpowiednich warunków do prawidłowego rozwoju i przeciwdziałania trudnościom życiowym, Działania pomocowe powinny objąć nie tylko osoby nadużywające alkohol, lecz również ich rodziny. Przyczyny dotyczące zagrożeń uzależnieniami oraz negatywnych następstw używania substancji psychoaktywnych na terenie Gminy Końskowola 22

26 Niska świadomość społeczna dotycząca zagrożeń uzależnieniami (m.in. funkcjonowanie negatywnych stereotypów). Niechęć do ujawniania swoich problemów związanych z nadużywaniem alkoholu i przemocą Łatwy dostęp do używek (fizyczny i ekonomiczny) Niedostateczna ilość działań i programów skierowanych do rodzin. Niedostateczna ilość rekomendowanych programów realizowanych w szkołach skierowanych do dzieci i młodzieży Niezaradność życiowa rodzin. Bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych nad dziećmi. Brak dostatecznych miejsc do efektywnego spędzania wolnego czasu. Niedostateczna ilość alternatywnych form spędzania wolnego czasu dla dzieci i młodzieży. Niewystarczająca liczba placówek kulturalnych, oraz nieatrakcyjna oferta imprez i programów. Brak placówek socjoterapeutycznych i świetlic opiekuńczo-wychowawczych. Niedostateczne zaangażowanie podmiotów w zadania z organizacji czasu wolnego. Niedostateczne wykorzystanie bazy szkolnej w czasie wolnym od zajęć. Niewystarczająca ilość placówek lecznictwa odwykowego i placówek pomocowych. Brak perspektyw życiowych zwłaszcza dla młodego pokolenia i związana z tym frustracja powodująca brak motywacji do przezwyciężania trudności. Skutki wynikające z zagrożeń. Występowanie uzależnień. Zagrożenia patologiami. Degradacja rodziny. Zagrożenia w obrębie zdrowia. Przemoc w rodzinie. Konflikty z prawem. Zaniedbania wychowawcze. Zanik autorytetu rodzicielskiego. Biorąc pod uwagę powyższą charakterystykę problemów dotyczących uzależnień występujących na terenie gminy Końskowola, ważne jest położenie szczególnego akcentu na działalność profilaktyczną wśród dzieci i młodzieży. Weryfikowanie ryzykownych zachowań oraz trening konstruktywnych sposobów radzenia sobie ze stresem i problemami przyczynią się do zmniejszenia ryzyka sięgania po alkohol przez osoby niepełnoletnie. Nie bez znaczenia jest także niesienie pomocy osobom zmagającym się z trudami leczenia i pozostawania w stanie trzeźwości oraz wspieranie członków rodzin osób uzależnionych od alkoholu. Tylko dzięki skoordynowanym spójnym działaniom instytucji oraz organizacji pozarządowych i stowarzyszeń, a także społeczności lokalnej możliwa jest skuteczna profilaktyka i rozwiązywanie problemów uzależnień na terenie gminy. Priorytetową wartością jest zasada wspierania rodziny, jako najważniejszej komórki społecznej. 23