I. Wprowadzenie. 1 Projekty, dla których zostały złożone już wnioski o płatność końcową do końca 2013 r.

Transkrypt

1 Równość szans w projektach Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej cykliczne podsumowanie z realizacji zasad horyzontalnych (stan na koniec 2013 r.) I. Wprowadzenie Niniejszy raport dotyczy sposobu realizacji zasady równości szans w projektach Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej (PO RPW). Analizą objęto pierwsze 92 zakończone projekty 1 spośród 205 umów podpisanych do końca 2013 r. w ramach osi I-V Programu. Raport będzie uzupełniany i aktualizowany wraz z postępem realizacji Programu o analizę kolejnych zamykanych projektów. Podsumowanie sposobu realizacji zasady równości szans w projektach PO RPW odbywa się na podstawie ankiet monitorowania wypełnianych jednorazowo przez beneficjentów, którzy złożyli wnioski o płatność końcową. Prośba o wypełnienie ankiet jest wysyłana przez Instytucję Zarządzającą (IZ) PO RPW (w styczniu i lipcu) do beneficjentów, którzy złożyli wnioski w danym półroczu. Beneficjenci są zobligowani do realizacji każdego typu projektu przy zachowaniu zasady równości szans. Deklaracja odnośnie sposobu ich wdrażania jest już oceniana na etapie oceny merytorycznej wniosku o dofinansowanie, a później powinna być zweryfikowana przy kontroli na zakończenie projektu. Ponadto, w projektach podlegających Prawu Budowlanemu właściwe organy kontrolują w trybie wydawania decyzji o pozwoleniu na budowę, a później pozwolenia na użytkowanie poprawność stosowanych rozwiązań w kontekście dostępności dla osób niepełnosprawnych ruchowo. Można zatem zakładać, że projekty, które otrzymały takie pozwolenia przestrzegają zasady równości szans. Prawo odnosi się jednak przede wszystkim do osób poruszających się na wózkach inwalidzkich, nie uwzględniając osób z innymi rodzajami niepełnosprawności (np. osób niewidomych, niesłyszących) oraz osób starszych. Nie jest możliwe zapisanie w regulacjach wszystkich rozwiązań, które mogą być zastosowane w danej sytuacji, w odniesieniu do konkretnej grupy docelowej. Dlatego ankiety monitorujące wypełniane przez beneficjentów pozwalają zgromadzić informacje również o dodatkowych inicjatywach i zastosowanych przez beneficjentów rozwiązaniach, które nie wynikają wprost z prawa. 1 Projekty, dla których zostały złożone już wnioski o płatność końcową do końca 2013 r.

2 II. Wypełnione ankiety Przeanalizowano ankiety dla wszystkich 92 projektów, dla których beneficjenci (z osi I-V PO RPW) złożyli wnioski o płatność końcową do końca 2013 r. Rodzaj beneficjenta Liczba projektów Działanie PO RPW Liczba projektów Uczelnie i jednostki badawcze 40 JST 29 Pozostałe (przedsiębiorstwa, w tym agencje rozwoju 23 przedsiębiorczości, administracja rządowa, w tym GDDKiA, fundacje) Łącznie Łącznie 92 III. Równość szans w projektach PO RPW W Polsce Wschodniej mieszka ponad 1 mln osób niepełnosprawnych, co stanowi 12,8% ogółu mieszkańców. Co piąta z nich w wieku lat pracuje, a w grupie studiujących tylko ok. 2% stanowią studenci niepełnosprawni. Sytuacja w Polsce Wschodniej pod tym względem nie odbiega od średniej dla kraju. W obliczu takich danych statystycznych wydaje się, że osoby niepełnosprawne są mniejszością, ale jeśli doliczy się osoby starsze, a z wiekiem pogarsza się wzrok, słuch, percepcja, pojawią się problemy motoryczne, a nawet wtórny analfabetyzm, w wyniku czego osoby dojrzałe zaczynają agregować deficyty osób niepełnosprawnych 2 oraz osoby, które czasowo mają ograniczone możliwości np. poruszania się (ze względu na wózek dziecięcy, przejściowe problemy zdrowotne), kwestia równości szans widziana jest znacznie szerzej i dotyczyć może każdego na pewnych etapach jego życia. Drugą grupą, na którą zwraca się najczęściej uwagę w kontekście zasady równości szans są kobiety, szczególnie jako przejaw stopnia realizacji zasady - ich sytuacja na rynku pracy. W Polsce Wschodniej, tak jak i w całym kraju, wskaźnik zatrudnienia kobiet jest niższy niż mężczyzn. Wśród przyczyn takiej sytuacji wskazuje się dodatkowe obciążenia kobiet zajęciami niezarobkowymi, w tym opieką nad osobami zależnymi. 2 Fundacja Niewidzialni. Strony bez barier - 2

3 wskaźnik 2012 r. średnia dla Polski wartości dla Polski Wschodniej Wskaźnik zatrudnienia kobiet w 50,6% - warmińsko mazurskie 4 wieku lata 3 57,5% 57,1% - świętokrzyskie 57,2% - podkarpackie 60,5% - lubelskie 60,7% podlaskie Udział osób niepełnosprawnych w 5 ogólnej liczbie ludności (w 2011 r.) 12,2% 12,8% wskaźnik zatrudnienia osób 16,4% - warmińsko mazurskie niepełnosprawnych w wieku lata 6 21,4% 23,1% - lubelskie 24,5% - podlaskie 25,6% - świętokrzyskie 25,8% - podkarpackie Udział studentek w ogólnej liczbie 7 studiujących 60% 59% Udział osób niepełnosprawnych studiujących w ogólnej liczbie 1,9% 2,2% studiujących 8 Udział kobiet niepełnosprawnych studiujących w ogólnej liczbie osób niepełnosprawnych studiujących 9 60% 61% W ankietach monitorujących zwraca się uwagę na stosowanie w projektach PO RPW konkretnych udogodnień poprawiających dostępność efektów projektów dla osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności oraz kwestię zatrudnienia i monitorowania płacy przez beneficjentów w podziale na płeć oraz kwestie godzenia życia zawodowego z prywatnym. Przykłady zastosowania w projektach PO RPW konkretnych rozwiązań prawnych Regulacje prawa, które mają najczęściej praktyczne zastosowanie w projektach PO RPW i są najczęściej przytaczane w ankietach przez beneficjentów jako dowód na realizację zasady równości szans, to: Prawo budowlane i odpowiednie rozporządzenia w sprawie warunków technicznych Beneficjenci najczęściej odnoszą się do tych wymogów, ponieważ znaczna część projektów PO RPW ze względu na swój zakres rzeczowy (budowa/przebudowa infrastruktury) im podlega. Prawo budowlane daje podstawy w zakresie kształtowania przestrzeni wolnej od barier architektonicznych oraz formułuje wprost wymóg zapewnienia warunków do korzystania z obiektów budowlanych przez osoby niepełnosprawne (art.5 ust.1 pkt 4.). Zgodnie z ustawą, projekty podlegają ocenie spełniania tego wymogu na etapie wydawania pozwolenia na budowę, kiedy kontrolowany jest projekt budowalno-architektoniczny oraz po zakończeniu prac budowlanych, na etapie wydawania pozwolenia na użytkowanie, kiedy kontrolowana jest zgodność zaakceptowanego projektu z jego rzeczywistą realizacją. Otrzymanie tych decyzji przez beneficjenta jest sprawdzane w trakcie kontroli na zakończenia projektu i m.in. od nich zależy ostateczne rozliczenie udzielonego dofinansowania z PO RPW. 3 na podstawie danych BDL GUS 4 Województwa, które miały niższy od średniej dla Polski wskaźnik zatrudnienia kobiet, miały również niższy wskaźnik zatrudnienia mężczyzn. 5 Obliczenie własne na podstawie wyników NSP Ludności na podstawie danych BDL GUS 7 Obliczenia własne na podstawie publikacji GUS: Szkoły wyższe i ich finanse w 2012 r. 8 Jw. 9 Jw. 3

4 Szczegółowe wymagania, które podlegają kontroli inspekcji budowlanej, w zakresie dostosowania budynków użyteczności publicznej oraz użytkowania dróg publicznych i ich otocznia przez osoby niepełnosprawne, zostały uregulowane w rozporządzenia w sprawie warunków technicznych10 i te są najczęściej przytaczane przez beneficjentów w ankietach, na przykład: - wymagania dotyczące dojścia, dojazdu i wejścia do budynku, w tym zapewnienie oświetlania, i nawierzchni dostosowanej do ruchu osób niepełnosprawnych, bliskiej lokalizacji parkingu, dobrze widocznych i szerokich drzwi wejściowych, najlepiej rozsuwanych. wejście do Wschodniego Innowacyjnego Centrum Architektury (Politechnika Lubelska): parking bezpośrednio sąsiaduje z budynkiem, jest dobrze oświetlony (niskie lampy oraz punkty świetlne w podłożu), chodnik, parking i wejście do budynku są na tym samym poziomie, a dodatkowo budynek dysponuje parkingiem podziemnym z dostępem do windy - wymagania dotyczące wewnętrznego rozplanowania budynku: w tym zagwarantowanie odpowiedniej szerokości wejść do pomieszczeń, wind zapewniających dostęp do kondygnacji użytkowych oraz innych rozwiązań pozwalających przy zróżnicowanym poziomie podłóg na ruch osobom niepełnosprawnym, wykonanie posadzek z materiałów nie powodujących poślizgu, zapewnienie odpowiedniej wielkości i wyposażenia pomieszczeń higienicznosanitarnych, Przykładem w tym zakresie jest projekt z działania 1.1. PO RPW Modin II (Politechnika Świętokrzyska), w którym (zgodnie z informacjami zamieszczonymi w ankiecie) weryfikowano na bieżąco wprowadzane rozwiązania pod względem zgodności z prawem, a ich funkcjonalność konsultowano z zainteresowaną grupą. Dzięki temu w trakcie realizacji rozszerzono prace o dodatkowe elementy. Wymiary korytarzy, przejść komunikacyjnych i wejść do pomieszczeń oraz sanitariaty 10 W odniesieniu do projektów budowy/przebudowy obiektów kubaturowych (działanie I.1, I.3. III.2 PO RPW) rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, a w odniesieniu do dróg (działanie I.3, IV.1, V.1 PO RPW)- rozporządzenie Ministra Transportu i Gospodarki Morskiej z dnia 2 marca 1999 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogi publiczne i ich usytuowanie oraz z dnia 30 maja 2000 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać drogowe obiekty inżynierskie i ich usytuowanie 4

5 zostały dostosowane dla osób niepełnosprawnych poruszających się na wózku inwalidzkim. Nie występują bariery w postaci progów i uskoków, a w miejscach kolizji zastosowano platformy schodowe i pionowe, pochylnie zewnętrzne i windę zewnętrzną. W windach zainstalowano system dźwiękowy oraz dodatkowo w windach i na platformach pionowych znajdą się przyciski z oznaczeniami w alfabecie Braille a. Projekt Modin II Modernizacja i rozbudowa infrastruktury edukacyjno-badawczej Politechniki Świętokrzyskiej (zdjęcia beneficjenta) - wymagania w zakresie dróg i ich otoczenia: odpowiednie pochylenie chodnika i jego szerokość, lokalizacja urządzeń na chodniku (podpory znaków drogowych, słupy oświetleniowe, drzewa) nieutrudniająca użytkowania chodnika, stanowiska postojowe dla samochodów osób niepełnosprawnych, zniwelowane uskoki między chodnikiem a jezdnią lub innym urządzeniem użytkowanym przez osoby niepełnosprawne, bezkolizyjne przejścia dla pieszych. Przykładem w tym zakresie są rozwiązania zastosowane w projektach z działania IV.1. PO RPW: Budowa przedłużenia ul. Piastowskiej w Białymstoku oraz Modernizacja drogi wojewódzkiej nr 871 przebiegającej przez Tarnobrzeg. Orientację osobom z dysfunkcjami wzroku ułatwia zastosowanie sygnałów dźwiękowych na skrzyżowaniach, rząd specjalnych wypukłych płytek chodnikowych przy przejściach dla pieszych, wyraźnie oznakowane zmiany w poziomie nawierzchni, a poczucie bezpieczeństwa wzmacniają przejrzyste wiaty przystankowe. Ponadto zadbano o to, by sygnalizacja świetlna była osłonięta przed bezpośrednim działaniem promieni słonecznych, co zapewnia jej lepszą widoczność. Natomiast z myślą o osobach poruszających się na wózkach inwalidzkich, prowadzących wózek dziecięcy itp. powstały szerokie chodniki z obniżonymi krawężnikami przy przejściach dla pieszych. 5

6 Droga nr 871 przez Tarnobrzeg Budowa przedłużenia ul. Piastowskiej w Białymstoku Przedmiotem części projektów PO RPW (z działania I.3.) jest wyłącznie zakup aparatury naukowobadawczej. W stosunku do tego typu projektów beneficjenci różnie postrzegają możliwość realizacji zasady równości szans. Niektórzy widzą potrzebę umieszczenie aparatury w obiektach, które spełniają wymagania dostępności dla osób niepełnosprawnych. Inni uważają, że takie udogodnienia nie są niezbędną częścią projektu, a brak osób niepełnosprawnych zatrudnionych do jej obsługi jest wystarczającym powodem nie podejmowania takich działań poprawiających jej dostępność. Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko oraz Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko Dodatkowo w przypadku niektórych projektów infrastrukturalnych, dla których wymagana jest ocena oddziaływania na środowisko 11 (działanie 4.1. i 3.1. PO RPW)jako jeden z warunków wydania decyzji pozwolenia na budowę, konieczne jest przeprowadzenie obowiązkowych konsultacji społecznych w tym zakresie. Poza ww. obligatoryjnym wymogiem, większość beneficjentów nie przeprowadzała konsultacji z organizacjami pozarządowymi zajmującymi się problematyką równości szans, które mogłyby podpowiedzieć dodatkowe rozwiązania, np. podczas tzw. audytu dostępności obiektów dla osób z różnymi niepełnosprawnościami. Dodatkowe, pozytywne inicjatywy opisano w dalszej części raportu. 11 Ww. rozporządzenie wskazuje rodzaje projektów, które powinny podlegać tej procedurze 6

7 Kodeks pracy Beneficjenci dzięki realizacji projektów tworzą również nowe miejsca pracy, co wiąże się z koniecznością przestrzegania zasady równego traktowania w zatrudnieniu. Zgodnie z Kodeksem Pracy (art. 18 3a do 18 3e ) pracownicy powinny być równo traktowani w zakresie nawiązywania stosunku pracy, rozwiązywania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania, dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych, bez względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, a także bez względu na zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony albo w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy. Równe traktowanie w zatrudnieniu oznacza niedyskryminowanie w jakikolwiek sposób, bezpośrednio lub pośrednio, ze względu na jakiekolwiek okoliczności. Udział zarówno kobiet, jak i mężczyzn w realizacji projektów PO RPW zadeklarowali prawie wszyscy beneficjenci. W ankietowanej grupie ponad połowa zadeklarowała utworzenie nowych miejsc pracy. Z dodatkowych źródeł (ankiety monitorowania efektów po zakończeniu projektu) wynika, że udział stanowisk objętych przez kobiety wynosił w 2013 r. w projektach PO RPW 33%. Elastyczne formy pracy ułatwiające godzenie życia osobistego z zawodowym, które mogą zachęcać kobiety do aktywizacji na rynku pracy, wykazała połowa z beneficjentów, którzy stworzyli nowe miejsca pracy. Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 12 kwietnia 2012 r. w sprawie Krajowych Ram Interoperacyjności, minimalnych wymagań dla rejestrów publicznych i wymiany informacji w postaci elektronicznej oraz minimalnych wymagań dla systemów teleinformatycznych Niewielka część projektów PO RPW (działania: I.4, V.2 PO RPW) dotyczy działań miękkich, polegających na spotkaniach (w tym szkoleniach, udziału w targach), wypracowywaniu wspólnych dokumentów, rozpowszechnianiu materiałów informacyjno-promocyjnych o projekcie i jego efektach (poprzez publikacje, strony internetowe, plakaty, filmy). Prawo nie reguluje kwestii równości we wszystkich tych aspektach. Można jednak wybierać miejsce spotkania dostępne dla osób niepełnosprawnych, albo zamieszczać informacje o projekcie na stronie internetowej, która spełnia wymagania Web Content Accessibility Guidelines (WCAG 2.0) 12, w tym np. takie rozwiązania jak: - napisy w nagraniach audio lub wideo, - tłumaczenia na język migowy w nagraniach multimedialnych, - treść nietekstowa musi mieć alternatywę w postaci tekstu, - tekst oraz ich tło mają odpowiedni stosunek różnicy jasności, - możliwość wyłączenia migających elementów lub dźwięków, - możliwość wykonywania wszystkich funkcji z klawiatury. Nie zidentyfikowano wśród ankietowanych projektów żadnej strony internetowej, która spełniałaby wszystkie ww. wymogi. Niektóre z rozwiązań można stosować nie tylko do stron internetowych, ale również innych materiałów promocyjnych, o czym w dalszej części raportu. Inne przykłady zastosowania w projektach PO RPW rozwiązań odnoszących się do równości szans W większości sfer nie zdefiniowanych literalnie wymogami prawa, inicjatywa beneficjentów na rzecz realizacji zasady równości szans jest zróżnicowana: - niewielka część beneficjentów na potrzeby sformułowania celów skierowanych do konkretnych grup docelowych oraz opisujących je wskaźników, gromadziła dane ilościowe w podziale na płeć (dla 22 z 92 projektów) oraz z wydzieleniem osób niepełnosprawnych (14 z 92), 12 Zasady te zapisane są w ww. rozporządzeniu Rady Ministrów i odnoszą się do zasobów informacyjnych podmiotów pełniejących zadania publiczne, a zatem nie muszą być respektowane przez wszystkich beneficjentów PO RPW. 7

8 - co prawda połowa (46 z 92) ankietowanych zadeklarowała, że cele projektu uwzględniają grupy zmarginalizowane, ale nie oznacza to, że grupy te zostały wprost wpisane do celu. Cel w większości przypadków był sformułowany ogólnie. Niektórzy beneficjenci stwierdzali, że skoro świadomie nie tworzą barier w dostępie do efektów projektu określonym grupom, to uznaje, że tym samym zapewnia im równy dostęp. Tymczasem, żeby mógł zaistnieć równy dostęp, to należałoby najpierw usunąć pewne bariery dla osób z różnorodnymi problemami (np. osobom niepełnosprawnym, starszym, kobietom z małymi dziećmi itd.). W skrajnym przypadku jeden z beneficjentów założył, że projekt wyposażenia w infrastrukturę badawczą nie dotyczy bezpośrednio wsparcia osób. Nie brał pod uwagę, że sprzęt mogą użytkować przecież pracownicy naukowi z różnymi rodzajami niepełnosprawności. Inny beneficjent tego samego typu projektu twierdził natomiast, że zadbano, aby zautomatyzowany sprzęt został zainstalowany w budynku, który przystosowany jest dla osób niepełnosprawnych (podjazdy, węzeł sanitarny). Dostęp do jego użytkowania może być zatem limitowany jedynie poprzez profil prowadzonych badań, zbieżny z badaniami prowadzonymi przez kierowników pracowni. - w konsekwencji niewielka część beneficjentów uwzględniała grupy zmarginalizowane we wskaźnikach projektu. Zrobili tak przede wszystkim beneficjenci działania 1.1. PO RPW, dla którego obowiązkowym wskaźnikiem kluczowym jest liczba obiektów infrastruktury szkół wyższych zapewniających dostęp dla osób niepełnosprawnych. Nie odnosili się oni jednak efektów (wskaźników rezultatu) do udziału w nich osób niepełnosprawnych. - w realizacji prawie wszystkich projektów uczestniczyły zarówno kobiety jak i mężczyźni (w gremiach decyzyjnych, konsultacyjnych, eksperckich) (82 z 92), - w 52 z 92 projektów utworzono nowe miejsca pracy, ale tylko w połowie przypadków (26 z 52) zastosowano rozwiązania ułatwiające godzenie życia zawodowego z prywatnym i tylko w 1/3 monitoruje się wynagrodzenia w podziale na płeć (18 z 52). Można jednak wskazać dodatkowe, pozytywne przejawy realizacji zasady równości szans: - w zakresie działań promocyjnych pozytywne przykłady dotyczą: wykorzystania filmu z lektorem (Platforma Współpracy EGO SA), dzięki czemu osoby niewidzące mogły usłyszeć o walorach prezentowanego obszaru, w materiałach informacyjnych i promocyjnych zamieszczono wizerunki kobiet, mężczyzn, osób niepełnosprawnych. Np. Państwowa Wyższa Szkoła Informatyki i Przedsiębiorczości w Łomży zachęcała w taki sposób do studiowania na kierunkach wspartych z PO RPW, 8

9 niektóre strony internetowe, które powstały w ramach projektu mają udogodnienia dla osób niedowidzących (np. Innowacyjny Klaster Zdrowie i Turystyka. Uzdrowiska Perły Polski Wschodniej niewidomych lub niesłyszących. - przeprowadzono dodatkowe (poza obligatoryjnymi ogólnodostępnymi konsultacjami społecznymi) konsultacje z organizacjami działającymi na rzecz równości szans lub bezpośrednio z zainteresowaną grupą przeprowadzono w 4 projektach: Budowa infrastruktury Kieleckiego Parku Technologicznego (Gmina Kielce) - konsultacje koncepcji projektu przeprowadzono z: Wojewódzkim Urzędem Pracy, Powiatowym Urzędem Pracy, Miejskim Ośrodkiem Pomocy Rodzinie, Ochotniczym Hufcem Pracy w Kielcach, Klubem ekologicznym Gaja, Stowarzyszeniem Nadzieja Rodzinie, Caritas Diecezji Kieleckiej i Demokratyczną Unią Kobiet, Poprawa jakości funkcjonowania systemu transportu publicznego miasta Białegostoku - Etap II - beneficjent prowadzi stałe konsultacje z organizacjami działającymi na rzecz równości szans, stąd również wynikają przyjęte w projekcie rozwiązania tj. platformy do wjazdu wózkiem inwalidzkim, dobrze widoczne, żółte poręcze w autobusach. Od roku 2007 w mieście działa Komisja ds. likwidacji barier architektonicznych, Modernizacja drogi wojewódzkiej nr 871 przebiegającej przez Tarnobrzeg - na każdym etapie realizacji projektu konsultowano rozwiązania z członkami Miejskiej Społecznej Rady Do Spraw Osób Niepełnosprawnych, Modin II (Politechnika Świętokrzyska) - konsultacje ze studentami korzystającymi z infrastruktury, w tym niepełnosprawnymi, - zakupiono dodatkowe wyposażenie oraz sprzęt dydaktyczny służący osobom niedosłyszącym, niedowidzącym i niewidomym. W laboratoriach Centrum Edukacji Międzynarodowej (Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania, Kielnerowa k/rzeszowa) przystosowanych do korzystania z nich przez osoby niewidome znajdują się oznaczenia w alfabecie Braille'a, monitory dotykowe, powiększalniki na monitory i drukarki Braille'a, specjalistyczne klawiatury. Dla osób niedosłyszących w salach wykładowych i ćwiczeniowych zainstalowane zostały specjalne pętle indukcyjne, które znacznie ułatwiają odbiór przekazu audio. To pokazuje, że nowoczesne rozwiązania informatyczne pomagają w pełni funkcjonować osobom niepełnosprawnym. - dzięki zakupionemu w ramach projektów PO RPW sprzętowi możliwe jest również stosowanie nowych formy kształcenia na odległość. Np. w Centrum Edukacji Międzynarodowej wprowadzono do programu nauczania kształcenia blended learning (polegającego na połączeniu 9

10 tradycyjnych metod dydaktycznych z metodami nowoczesnymi wykorzystującymi Internet distance learning). Według beneficjenta ok. 30% zajęć będzie mogło być prowadzone z wykorzystaniem nowoczesnych technologii (w tym w formie telemostów). Znacznie zwiększy to dostęp do infrastruktury uczelni, szczególnie osób niepełnosprawnych, a także takich, które ze względu na miejsce zamieszkania mają utrudniony dostęp do edukacji, pozwoli też na efektywniejsze godzenie życia zawodowego z nauką. Ponadto, przygotowana w ramach projektu biblioteka multimedialna zawiera bazę kursów e-learningowych, dzięki czemu osoby niepełnosprawne ruchowo, bez wychodzenia z domu, z dostępem do Internetu, mogą studiować. - zwiększono poczucie bezpieczeństwa poprzez zastosowanie całodobowego monitoringu w obiektach wspartych z PO RPW (np. w Centrum Edukacji Międzynarodowej, Politechnika Świętokrzyska Modin II). 10