Wiedza położnic na temat okresu połogu w opinii położnych

Transkrypt

1 ROZDZIAŁ VI ZDROWIE I DOBROSTAN 1/2014 DOBROSTAN I ZESPÓŁ Zakład Dydaktyki Ginekologiczno-Położniczej Wydział Nauki o Zdrowiu Warszawski Uniwersytet Medyczny BARBARA MAZURKIEWICZ, LIDIA MARAT, EWA DMOCH-GAJZLERSKA Opinion of midwives about the knowledge of postpartum women about puerperium Słowa kluczowe: położnica, położne, wiedza o połogu Word keys: postpartum women, midwives, knowledge about puerperium Okres po urodzeniu dziecka zarówno dla młodych rodziców jak i ich najbliższego otoczenia jest bardzo dużym wydarzeniem, ogromną radością, ale także niepewnością, której w głównym stopniu przyczyną jest barak wiedzy i doświadczenia [2] Połóg jest specyficznym i dość trudnym okresem w życiu kobiety, dlatego niezmiernie ważne jest profesjonalne przygotowanie. Największa odpowiedzialność w tej kwestii spoczywa na pracownikach ochrony zdrowia. To właśnie oni zobowiązani są podczas zajęć szkoły rodzenia, czy pracy z położnicami w oddziałach położniczych, przekazać wszelkie potrzebne informacje, by ułatwić pacjentkom wdrożenie się do nowej roli. Każda kobieta powinna być świadoma, że dbając o swoje zdrowie przyczynia się do lepszego rozwoju własnego dziecka. Uświadomić jej należy fakt, iż z chwilą porodu staje się odpowiedzialna za bezpieczeństwo swoje i dziecka. Macierzyństwo kobiety powinno być podbudowywane ciągłymi teoretycznoinstruktażowymi wskazówkami udzielanymi przez personel medyczny [6,15]. Najważniejszym z nich jest zrozumienie iż podczas ciąży, konieczne jest zapoznanie się z literaturą z tego zakresu a także korzystania z profesjonalnych porad udzielanych przez personel medyczny. Może on mieć charakter indywidualny lub grupowy jak to ma miejsce w Szkołach Rodzenia.

2 ZDROWIE I DOBROSTAN 1/2014 Dobrostan i zespół Proces edukacji kobiet powinien rozpocząć się już w ciąży a najlepszym do tego miejscem jest podstawowa opieka zdrowotna oraz specjalistyczne gabinety położniczo-ginekologiczne. Wiadomości na temat ciąży, porodu i połogu przekazywane powinny być w sposób czytelny, prosty i z zachowaniem ciągłości działań - położna rodzinna/środowiskowa - położna Szkoły Rodzenia - położna na oddziale położniczo-noworodkowym. Tak realizowana opieka daje matce poczucie kompetencji rodzicielskich, kontroli i łączności z dzieckiem. To sprzyja także tworzeniu profesjonalnego obrazu personelu medycznego [4]. Właściwe i wczesne przygotowanie małżeństw do rodzicielstwa, ciąży, porodu i połogu oraz opieki nad noworodkiem ma znaczący udział w obniżaniu częstości wcześniactwa i poprawie wskaźników umieralności okołoporodowej. Dobrze przygotowana do porodu kobieta bardziej ceni wsparcie i zachętę ze strony personelu niż środki znieczulające. Lepiej współpracuje z personelem medycznym jak również jest to jeden ze sposobów zmniejszenia częstości i stopnia nasilenia depresji poporodowej. W ostatnich latach coraz częściej zwraca się uwagę na rozwój promocji zdrowia poprzez wdrażanie programów edukacyjnych dla przyszłych rodziców, do których zaliczyć można: Szkołę Rodzenia, Szkołę Matek i Ojców, Razem Łatwiej, Program Upowszechniania Karmienia Piersią czy realizowanie inicjatywy Szpitala Przyjaznego Dziecku. Do procesu edukacji oprócz położnych powinni się włączyć również lekarze położnicy sprawujący opiekę nad kobietą w ciąży, cały personel oddziałów patologii ciąży oraz inni specjaliści, do których zwraca się o pomoc ciężarna, m.in. psychologowie, diabetolodzy czy interniści [4]. Wcześniejsze przygotowanie kobiety do opieki nad sobą i dzieckiem jest ważne, jednak działania te powinny być kontynuowane w okresie poporodowym. Ta ciągłość edukacji daje kobiecie niezbędną wiedzę i potrzebne kompetencje w stosunku do nowej sytuacji [1]. Warunkuje ona bowiem prawidłowe sprawowanie opieki nad noworodkiem, a także odpowiednią samopielęgnację konieczną podczas tych sześciu tygodni od porodu. Stanowi także ważny czynnik profilaktyki przed zaburzeniami psychicznymi u kobiet po porodzie, dając poczucie własnej wartości i wiarę we własne umiejętności [6]. Przed wiekami zdobywanie wiedzy było o wiele łatwiejsze ze względu na istnienie wielopokoleniowych rodzin. Kobiety w ciąży przygotowywane były do pełnienia nowej roli przez krewne, sąsiadki, które były już matkami. Dzięki temu przekazywanie informacji odbywało się naturalnie [11]. W dzisiejszych czasach sytuacja ta stała się bardziej skomplikowana, a kobiety w ciąży chcąc przygotować się do porodu czerpią wiedzę ze wszystkich możliwych źródeł. Każda zainteresowana osoba może pogłębić swoją wiedzę na interesujący ją temat nie wychodząc z domu. Jest to bowiem możliwe dzięki niemal powszechnemu dostępowi do Internetu. Innymi możliwościami zdobywania nowych wiadomości są wydawnictwa naukowe czy czasopisma. Jednak nie wszystkie informacje zawarta w takich artykułach są praw- 80

3 Barbara Mazurkiewicz, Lidia Marat, Ewa Dmoch-Gajzlerska dziwe czy rzetelne. Należy je zawsze skonfrontować z tym, co mówi personel medyczny dysponujący fachowa wiedzą [6]. Coraz częściej do przygotowania ciężarnej do porodu i połogu włącza się położna środowiskowo/ rodzinna. W ramach swoich kompetencji prowadzi ona systematyczne spotkania indywidualne na których możliwe jest zaplanowanie całego procesu edukacyjnego zgodnie z oczekiwaniami i potrzebami przyszłych rodziców. Nie wszyscy jednak mają możliwość skorzystania z takiej formy pomocy, ponieważ obecny system ochrony zdrowia nie wymaga, aby ciężarna pozostawała pod opieką położnej środowiskowo / rodzinnej. Sytuacja taka zmusza kobiety do samodzielnego szukania interesujących ich informacji, które niestety nie rzadko mijają się z prawdą. Zdobywanie wiedzy potrzebnej do opieki nad własnym dzieckiem i samą sobą możliwe jest również podczas pobytu na oddziale położniczym. Każda pacjentka ma prawo zadawać pytania personelowi szpitala, a on z kolej zobowiązany jest do udzielenia fachowych i jasnych odpowiedzi. Utrudnione, to jest jednak przez krótkie pobyty położnic w szpitalu oraz małą liczbę personelu na oddziałach [7]. Rola położnej w opiece nad kobietą po porodzie jest bardzo ważna i wymaga dokładnego, profesjonalnego przygotowania. Mimo, iż w społeczeństwie nadal postrzegana jest jedynie jako osoba odbierająca poród lub ucząca matki karmienia piersią, ma bardzo duży zakres obowiązków i wiele ról do spełnienia w czasie opieki nad swoimi podopiecznymi. Osoby pracujące na oddziale położniczym zajmują centralne miejsce w opiece położniczej [9]. Praca położnej z kobietami w połogu jest bardzo specyficzna, wymagająca ogromnej wiedzy i odpowiedniego charakteru. Niezbędna jest też wiedza z zakresu psychologii, zwłaszcza dobrej komunikacji [10]. Wiedzę taką położna uzyskuje podczas całego toku kształcenia i przez cały okres swojej pracy zawodowej. Pacjentka po dwóch godzinach od urodzenia dziecka trafia do oddziału położniczego i zostaje objęta opieką personelu tam pracującego, którego jedną z podstawowych zadań jest umiejętność rozpoznawania stanów zagrożenia zdrowia lub życia u noworodka i matki [12]. Pierwszym zadaniem podczas całej współpracy z pacjentką jest pomoc kobiecie w przystosowaniu się do nowej sytuacji oraz nowego, nieznanego środowiska. Ponad to podczas przyjmowania pacjentki zwrócić należy uwagę na umożliwienie jej kontaktu z rodziną. Szczególnie istotnym, ale zarazem niezmiernie trudnym elementem opieki nad kobietą po porodzie jest obserwacja jej stanu emocjonalnego. Nie rozwiązane problemy emocjonalne w okresie połogu mogą mieć długotrwały wpływ nie tylko na kobietę, ale również na jej rodzinę. Często u położnic zdarzają się chwilowe bądź trwające dłużej zaburzenia nastroju objawiające się płaczliwością, rozdrażnieniem, smutkiem, brakiem wiary we własne możliwości, które przeplatają się z radością, euforią i zadowoleniem [8,12]. Uchwycenie zmian jakie zachodzą w psychice kobiety po porodzie, poradnictwo oraz wsparcie emocjonalne są prawidłowymi reakcjami jakie powinny wystąpić u osób pracujących na oddziale położniczym w stosunku do pacjentek. Położne oddziałów położniczo-noworodkowych powinny umieć rozpoznać rodzaje poporodo- 81

4 82 ZDROWIE I DOBROSTAN 1/2014 Dobrostan i zespół wych zaburzeń emocjonalnych (baby blues, depresja poporodowa, zespół stresu pourazowego, psychoza poporodowa) [14]. Dla kobiety, która właśnie urodziła dziecko i zaczęła spełniać w swoim życiu nową rolę, czyli bycie matką bardzo potrzebna jest bliskość jej ukochanego maleństwa. Problem ten zniknął z chwilą, gdy na szpitalnych oddziałach pojawił się system rooming-in. Dzięki możliwości bycia razem między matką, a dzieckiem tworzą się więzi emocjonalne, które sprzyjają poprawie kondycji psychicznej kobiety. Zadaniem położnej nie jest diagnoza zaburzeń, ale umiejętność ich rozpoznania i zgłoszenie lekarzowi w sytuacji zauważenia niepokojących sygnałów [10,12]. Kolejnym aspektem pracy z położnicą jest stworzenie serdecznej atmosfery w celu nauki nowych czynności, które powinny odbywać się w trzech etapach [12]. W pierwszej dobie położna powinna instruować kobietę. W drugiej dobie do wykonywania np. pielęgnacji noworodka powinna zostać włączona matka. Natomiast w dobie trzeciej zadanie położnej sprowadza się jedynie do obserwowania i ewentualnego korygowania błędów [13]. Położna powinna także udzielać porad w sytuacjach tego wymagających oraz zaangażować ojca w opiekę nad noworodkiem, a także kobietą po porodzie [12]. To właśnie na oddziałach położniczych po raz kolejny kobiety i ich bliscy mają okazję usłyszeć wiadomości ze Szkół Rodzenia i wdrożyć je w działanie praktyczne. Przed wypisaniem pacjentki do domu położna ma jeszcze jedno zadanie, którym jest zapoznanie się z możliwościami środowiska domowego w zakresie opieki zarówno nad dzieckiem jaki i kobietą [3]. W okresie 6-8 tygodni po porodzie położna obejmuje opieką matkę i dziecko, ale również edukuje rodzinę. Także ojca dziecka uczy prawidłowych zasad pielęgnacji noworodka. Uczy jak efektywnie wykorzystywać czas zwykłych czynności pielęgnacyjnych do nawiązania kontaktów z dzieckiem. Fachowa edukacja i profesjonalne wsparcie młodych rodziców winna sięgać zdecydowanie poza datę przyjścia na świat ich dziecka. Opieka nad kobietą po porodzie nie kończy się jednak z chwilą opuszczenia przez nią murów szpitala, w którym urodziła swoje dziecko. Dalsze wsparcie oferowane jest przez położną środowiskowo/rodzinną, która pomaga młodej matce podczas wizyt patronażowych, które powinny być realizowane do ukończenia przez dziecko 2 miesiąca życia [10,12]. Realizuje ona kompleksową opiekę nad ciężarną i jej rodziną, społecznością w miejscu zamieszkania w zakresie zgodnym z jej przygotowaniem zawodowym, obejmującym zakres obowiązków, odpowiedzialności i kompetencji [7]. CEL PRACY Celem pracy jest ocena wiedzy kobiet po porodzie na temat okresu połogu i przygotowania ich do opieki nad sobą i dzieckiem w opinii położnych pracujących w sali porodowej i na oddziałach położniczych. Z celu ogólnego wynikają następujące problemy badawcze: 1. Jak położne oceniają wiedzę położnic dotyczącą okresu poporodowego.

5 Barbara Mazurkiewicz, Lidia Marat, Ewa Dmoch-Gajzlerska 2. Czy istnieją różnice w ocenie wiedzy kobiet po porodzie w opinii położnych oddziałów położniczych i sal porodowych. 3. Czy lata pracy położnych wpływają na ocenę wiedzy jaką posiadane o okresie połogu. MATERIAŁ Badania przeprowadzono w 2011 roku a objęto nimi 103 położne, jednak do ostatecznych badań wybrano 101 respondentek. Badania realizowane były w Szpitalu Ginekologiczno-Położniczym w Warszawie, oraz wśród studentek- położnych studiów niestacjonarnych drugiego stopnia na kierunku położnictwo Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego pracujących w warszawskich szpitalach. METODA Metodą zastosowaną do realizacji badań był sondaż diagnostyczny a narzędziem badawczym był kwestionariusz ankiety. OMÓWIENIE WYNIKÓW Struktura wieku wśród badanych położnych wskazała, że najliczniejszą grupę badanych stanowią respondentki powyżej 40 roku życia, bo aż 47,52%, czyli 48 badanych. Można zauważyć interesującą różnicę w liczebności położnych w wieku lat i w przedziale wiekowym 26-30, ponieważ co piąta badana położna 20,79% (21 osób), to kobieta w wieku lat, a co dwudziesta badana położna 4,95% (5 osób), to kobieta w wieku lat, a zarazem była to najmniej liczna grupa. Położne w przedziale wiekowym stanowiły 9,9% badanych (10 osób) a w wieku lat było 16.83% czyli 17 osób. Ponad połowa 51,49% (52) badane położne pracuje dłużej, niż 15 lat. 10,89%, czyli 11 położnych w badanej grupie pracuje w zawodzie od 6 do 10 lat. Niemal jedna na cztery 24,75% to jest 25 badanych położnych ma krótki staż pracy, ponieważ pracuje od 1 do 5 lat. Dane zobrazowano na wykresie nr 1. Wykres 1. Charakterystyka badanej grupy ze względu na staż pracy w zawodzie położnej 83

6 ZDROWIE I DOBROSTAN 1/2014 Dobrostan i zespół Najbardziej liczną grupą badanych kobiet są położne pracujące na oddziałach położniczych, ponieważ stanowią one 58,42% - 59 badanych położnych. Odsetek położnych pracujących na salach porodowych to 42 respondentki (41,58%). Zdaniem większości badanych położnych wiedza kobiet na temat czasu trwania połogu jest średnia tak wskazało 42,57% (43 badane) lub mała 34,65% (35 badanych). Żadna z położnych poddanych badaniu nie udzieliła odpowiedzi, że wiedza kobiet na temat czasu trwania połogu jest bardzo duża. Tylko prawie, co dziesiąta położna (8,91%-9 osób) uważa, że kobiety posiadają dużą wiedzę na ten temat. Wyniki prezentuje wykres nr 2. Wykres 2. Wiedza kobiet na temat czasu trwania połogu w opinii położnych Położne praktycznie we wszystkich przedziałach związanych ze stażem pracy najczęściej oceniają stan wiedzy pacjentek na temat czasu trwania połogu, jako średni Respondentki o najdłuższym stażu pracy, czyli powyżej 15 lat, są zdecydowanie bardziej krytyczne w ocenie poziomu wiedzy kobiet na temat długości połogu, ponieważ odpowiedzi- mała wiedza pacjentek, wśród danej grupy położnych pojawiała się najczęściej (40,38%). Wyniki zaprezentowano w tabeli nr 1. Tabela 1. Opinia położnych na temat wiedzy kobiet na temat czasu trwania połogu a staż pracy położnych Opinia położnych Staż pracy na temat wiedzy kobiet o czasie 1-5 lat 6-10 lat lat > 15 lat Ogółem trwania połogu N % N % N % N % N % bardzo mała , , , ,86 mała , , , ,65 średnia , , , ,57 duża ,00 1 7,69 5 9,62 9 8,91 bardzo duża ,00 0 0,00 0 0,00 0 0,00 Ogółem

7 Barbara Mazurkiewicz, Lidia Marat, Ewa Dmoch-Gajzlerska Połowa (50%) respondentek pracujących na sali porodowej ocenia stan wiedzy kobiet na temat czasu trwania połogu na małym poziomie. Niemal połowa (49,15%) położnych pracujących na oddziale położniczym, ocenia stan wiedzy pacjentek na temat czasu trwania połogu, jako średni. Niemal połowa respondentek wykonujących swoją pracę na oddziale położniczym (16,95%), w porównaniu z pracującymi na sali porodowej (9,52%) uważa, że kobiety posiadają bardzo małą wiedzę na temat długości połogu. Wyniki obrazuje tabela nr 2. Tabela 2. Opinia położnych na temat wiedzy kobiet o czasie trwania połogu a miejsce pracy położnych. Opinia położnych na Miejsce pracy temat wiedzy kobiet o Sala porodowa Oddział położniczy Ogółem czasie trwania połogu N % N % N % bardzo mała 4 9, , ,86 mała 21 50, , ,65 średnia 14 33, , ,57 duża 3 7, ,17 9 8,91 bardzo duża 0 0,00 0 0,00 0 0,00 Ogółem Niemal, co druga badana położna 47,52% (48 osób) uważa, że świadomości kobiet o powrocie płodności po porodzie jest średnia. Dwie na pięć respondentek, czyli 37,62% (38 badanych) jest zdania, że świadomości kobiet o powrocie płodności po porodzie jest mała, a niemal jedna na dziesięć położnych (0,99%, czyli 1osoba) uważa, że świadomości kobiet o powrocie płodności po porodzie jest duża. 13,86% badanych położnych (14 osób), jest zdania, że świadomości pacjentek jest na najniższym poziomie, czyli bardzo mała. Prezentacja danych na wykresie nr 3. Wykres 3. Opinia położnych na temat świadomości pacjentek o powrocie płodności po porodzie Bez względu na staż pracy respondentki najczęściej oceniały świadomości pacjentek o powrocie płodności po porodzie w kategoriach średnia, mała lub bardzo 85

8 86 ZDROWIE I DOBROSTAN 1/2014 Dobrostan i zespół mała. Staż pracy nie warunkuje oceny wydawanej przez położne odnoście do świadomości pacjentek o powrocie płodności po porodzie. Najbardziej krytyczne w ocenie świadomości pacjentek o powrocie płodności po porodzie okazały się respondentki pracujące w zawodzie od 11 do 15 lat (23,08%) oraz od 6 do 10 lat 18,18%, czyli 19 osób, które oceniły świadomości pacjentek o powrocie płodności po porodzie jako bardzo małą. Wyniki prezentuje tabela nr 3. Tabela 3. Opinia położnych na temat świadomości pacjentek o powrocie płodności po porodzie a staż pracy położnych. Opinia położnych na Staż pracy położnych temat świadomości pacjentek o powrocie 1-5 lat 6-10 lat lat >15 lat płodności po porodzie N % N % N % N % bardzo mała , ,08 5 9,62 mała , , ,92 średnia , , ,46 duża ,00 0 0,00 0 0,00 bardzo duża ,00 0 0,00 0 0,00 Ogółem Ponad połowa respondentek pracujących na sali porodowej (52,38%) uważa, że świadomość pacjentek o powrocie płodności po porodzie jest mała. Niemal identyczny odsetek położnych pracujących na oddziale położniczym (52,54%), czyli również ponad połowa jest zdania, że świadomość pacjentek o powrocie płodności po porodzie jest średnia. Mniejszy odsetek respondentek wykonujących swój zawód na sali porodowej (11,90%) w porównaniu z odsetkiem położnych pracujących na oddziale położniczym (15,25%) uważa, iż świadomość pacjentek o powrocie płodności po porodzie jest bardzo mała. Miejsce pracy nie ma wpływu na opinię położnych na temat świadomości pacjentek o powrocie płodności po porodzie. Wyniki prezentuje tabela nr 4. Tabela 4. Opinia położnych na temat świadomości pacjentek o powrocie płodności po porodzie a miejsce pracy położnych Opinia położnych na temat Miejsce pracy świadomości pacjentek o powrocie Sala porodowa Oddział położniczy Ogółem płodności po porodzie N % N % N % bardzo mała 5 11, , ,86 mała 22 52, , ,62 średnia 15 35, , ,52 duża 0 0,00 1 1,69 1 0,99 bardzo duża 0 0,00 0 0,00 0 0,00 Ogółem Zdaniem badanych położnych, położnice często bo aż 43,56%, czyli 44 respondentki zadają pytania na temat diety, jaką powinny stosować w okresie karmienia piersią. Jedna na cztery 24,75% to jest 25 badanych położnych twierdzi, że położnice rzadko zadają pytania na temat diety, jaką powinny stosować w okresie karmienia

9 Barbara Mazurkiewicz, Lidia Marat, Ewa Dmoch-Gajzlerska piersią, a niemal co czwarta położna 22,77% (23 osoby) twierdzi, że położnice bardzo często zadają pytania na temat diety, jaką powinny stosować w okresie karmienia piersią. Wyniki opisane na wykresie nr 4. Wykres 4. Opinia położnych o tym jak często położnice zadają pytania na temat diety, jaką powinny stosować w okresie karmienia piersią Badane położne o krótszym stażu pracy, czyli 1-5 lat oraz 6-10 lat najczęściej wskazywały na odpowiedź często lub bardzo często położnice zadają pytania na temat diety, jaką powinny stosować w okresie karmienia piersią. Zdaniem badanych położnych pracujących w zawodzie od 1 do 5 lat, położnice często zadają pytania na temat diety, taką opinię wyraża ponad połowa respondentek (64%). Również ponad połowa (54,55%) badanych położnych o stażu pracy od 6 do 10 lat jest tego samego zdania. Nieco więcej, bo niemal co trzecia (27,27%) respondentka o stażu pracy 6-10 lat twierdzi, że położnice bardzo często zadają pytania na temat diety, jaką powinny stosować w okresie karmienia piersią, w porównaniu z położnymi o stażu pracy 1-5 lat, wśród których takiego samego zdania jest co piąta badana (20%). Podział opinii wśród respondentek o stażu pracy od 11 do 15 lat i powyżej 15 lat jest bardzo podobny. Badane położne z tych przedziałów najczęściej wskazywały na odpowiedź rzadko (30,77% i 30,77%), często (30,77% i 34,62%) i bardzo często (30,77% i 21,15%). Wyniki opisano w tabeli nr 5. Tabela 5. Opinia położnych o tym jak często położnice zadają pytania na temat diety, jaką powinny stosować w okresie karmienia piersią a staż pracy położnych Opinia położnych o tym jak Staż pracy często położnice zadają pytania 1-5 lat 6-10 lat lat >15 lat Ogółem na temat diety w okresie karmienia N % N % N % N % N % piersią bardzo rzadko ,09 1 7, ,46 9 8,91 rzadko , , , ,75 często , , , ,56 87

10 ZDROWIE I DOBROSTAN 1/2014 Dobrostan i zespół bardzo często , , , ,77 Ogółem Miejsce pracy położnych nie ma wpływu na ich opinię o tym jak często położnice zadają pytania na temat diety, jaką powinny stosować w okresie karmienia piersią. Jedna na cztery (26,19%) położnych pracujących na sali porodowej i jedna na pięć (22,03%)- pracująca na oddziale położniczym uważa, że położnice rzadko zadają pytania na temat diety. Podobny rozkład procentowy odnosi się do opinii- bardzo często położnice zadają pytania na temat diety, to jest 26,19% respondentek pracujących na sali porodowej i 20,34%- pracujących na oddziale położniczym. Największy odsetek położnych pracujących na sali porodowej (40,48%) i oddziale położniczym (47,46%), twierdzi, że położnice często zadają pytania na temat diety. Wyniki obrazuje tabela nr 6. Tabela 6. Opinia położnych o tym jak często położnice zadają pytania na temat diety, jaką powinny stosować w okresie karmienia piersią a miejsce pracy położnych Opinia położnych o tym jak Miejsce pracy często położnice zadają pytania na temat diety jaką Sala porodowa Oddział położniczy Ogółem powinny stosować w okresie karmienia piersią N % N % N % bardzo rzadko 3 7, ,17 9 8,91 rzadko 11 26, , ,75 często 17 40, , ,56 bardzo często 11 26, , ,77 Ogółem Zdaniem większości respondentek 57,43% (58 osób) rzadko pacjentki potrafią ocenić, kiedy nie powinny karmić piersią. Zaledwie niemal jedna czyli 0,99% na dziesięć badanych położnych jest zdania, że bardzo często pacjentki potrafią ocenić, kiedy nie powinny karmić piersią. Często wskazało 20 położnych - 19,80%, a bardzo rzadko 22 czyli 21,78%. Wyniki przedstawia wykres nr 5. 88

11 Barbara Mazurkiewicz, Lidia Marat, Ewa Dmoch-Gajzlerska Wykres 5. Opinia położnych o tym jak często pacjentki potrafią ocenić, kiedy nie powinny karmić piersią Respondentki o stażu pracy 1-5 lat (76% i 16%) i 6-10 lat (45,45% i 36,36%) najczyściej wskazywały na odpowiedź rzadko i często pacjentki potrafią ocenić, kiedy nie powinny karmić piersią. Z kolei respondentki pracujące w zawodzie lat (61,54% i 30,77%) i powyżej 15 lat (50% i 25%) najczyściej wskazywały na odpowiedź rzadko i bardzo rzadko pacjentki potrafią ocenić, kiedy nie powinny karmić piersią. Z analizy wynika, że badane położne o dłuższym stażu pracy, czyli powyżej 11 lat są bardzie krytyczne w wydawaniu opinii czy pacjentki potrafią ocenić, kiedy nie powinny karmić piersią. Wyniki przedstawia tabela nr 7. Tabela 7. Opinia położnych o tym jak często pacjentki potrafią ocenić, kiedy nie powinny karmić piersią a staż pracy położnych Opinia położnych o tym jak często pacjentki Staż pracy potrafią ocenić kiedy nie 1-5 lat 6-10 lat lat >15 lat powinny karmić piersią N % N % N % N % bardzo rzadko , , ,00 rzadko , , ,00 często ,36 1 7, ,08 bardzo często ,00 0 0,00 1 1,92 Ogółem Miejsce wykonywania pracy badanych respondentek nie ma wpływu na ich opinie o tym jak często pacjentki potrafią ocenić, kiedy nie powinny karmić piersią. Zarówno wśród położnych pracujących na salach porodowych (54,76%) jak i oddziałach położniczych (59,32%), największy odsetek stanowiły odpowiedzi- rzadko pacjentki potrafią ocenić, kiedy nie powinny karmić piersią. Wyniki zaprezentowane w tabeli nr 8. Tabela 8. Opinia położnych o tym jak często pacjentki potrafią ocenić, kiedy nie powinny karmić piersią a miejsce pracy położnych Opinia położnych o tym jak często pacjentki potrafią ocenić kiedy nie powinny karmić piersią Miejsce pracy Sala porodowa Oddział położniczy Ogółem N % N % N % bardzo rzadko 10 23, , ,78 rzadko 23 54, , ,43 często 9 21, , ,80 bardzo często 0 0,00 1 1,69 1 0,99 Ogółem Ból, zwiększone krwawienie są powodem strachu i paniki u pacjentki, takiego zdania jest największy odsetek 44,55%, czyli 45 badanych położnych. Nieco mniej- 89

12 ZDROWIE I DOBROSTAN 1/2014 Dobrostan i zespół szy odsetek respondentek (39,60%, 40 respondentek) uważa, że pacjentki nie są świadome zmian zachodzących w macicy po porodzie. Najmniejszą grupę (15,84% to jest 16 badanych) stanowią opinie położnych, które mówią o tym, że pacjentki są świadome zmian, jakie zachodzą w macicy. Wyniki prezentuje wykres nr 6. Wykres 6. Ocena wiedzy położnic na temat inwolucji macicy według położnych Respondentki o średnim stażu pracy 6-10 lat (72,73%) i lat (53,85%) najczęściej wskazywały na odpowiedź, że ból, zwiększone krwawienie są powodem strachu i paniki u pacjentki. Badane położne o najkrótszym (1-5 lat- 44%) i najdłuższym (powyżej 15 lat- 42,31%) stażu pracy najczęściej wskazywały na odpowiedź, że pacjentki nie są świadome zmian zachodzących w macicy po porodzie. Wyniki obrazuje tabela nr 9. Tabela 9. Ocena wiedzy położnic na temat inwolucji macicy według położnych a staż pracy położnych Ocena wiedzy położnic na temat inwolucji macicy według położnych pacjentki są świadome zmian, jakie zachodzą w macicy pacjentki nie są świadome zmian zachodzących w macicy po porodzie ból, zwiększone krwawienie są powodem strachu i paniki u pacjentki 90 Staż pracy 1-5 lat 6-10 lat lat >15 lat N % N % N % N % ,09 0 0, , , , , , , ,54 Ogółem Ocena wiedzy położnic na temat inwolucji macicy według położnych pracujących na salach porodowych i oddziałach położniczych jest do siebie zbliżona. Nie-

13 Barbara Mazurkiewicz, Lidia Marat, Ewa Dmoch-Gajzlerska mal identyczny odsetek respondentek (42,86 sala porodowa i 45,76%- oddział położniczy) jest zdania, że pacjentki nie są świadome zmian zachodzących w macicy po porodzie. W przypadku położnych pracujących na oddziale położniczym wśród wszystkich kategorii odpowiedzi najczęściej (45,76%) wybierano odpowiedź, iż ból, zwiększone krwawienie są powodem strachu i paniki u pacjentki. Zdaniem najmniejszej liczby respondentek wśród położnych pracujących na salach porodowych (16,67%) i oddziałach położniczych (11,86%) pacjentki są świadome zmian, jakie zachodzą w macicy. Dane zaprezentowano w tabeli nr 10. Tabela 10. Ocena wiedzy położnic na temat inwolucji macicy według położnych a miejsce pracy położnych Ocena wiedzy położnic na temat inwolucji macicy według położnych Sala porodowa Miejsce pracy Oddział położniczy Ogółem N % N % N % pacjentki są świadome zmian, jakie zachodzą w macicy 7 16, , ,84 pacjentki nie są świadome zmian zachodzących w macicy po porodzie 18 42, , ,60 ból, zwiększone krwawienie są powodem strachu i paniki u pacjentki 17 40, , ,55 Ogółem Zdaniem najmniejszego odsetka 1,98%, czyli 2 badanych położnych, położnice z pełną świadomością dbają o ranę po nacięciu krocza lub po cięciu cesarskim, zaś ponad połowę stanowią położone (51,49%- 52 badane), których zdaniem położnice często boją się mycia rany wodą i mydłem ograniczając się do stosowania nawilżonych chusteczek. Niemal jedna na cztery 23,76% (24 położne) uważa, że położnice po porodzie siłami natury są bardziej świadome konieczności dbania o higienę rany niż pacjentki po cięciu cesarskim. Ponad jedna na pięć 22,77% to jest 23 respondentki jest zdania, że najczęściej położnice myją całe ciało omijając okolicę rany. Dane obrazuje wykres nr 7. Wykres 7. Ocena wiedzy położnic na temat higieny rany po nacięciu krocza lub po cięciu cesarskim według położnych 91

14 ZDROWIE I DOBROSTAN 1/2014 Dobrostan i zespół Staż pracy położnych nie ma wpływu na ich opinie na temat higieny rany po nacięciu krocza lub po cięciu cesarskim. Jednakże można zauważyć pewne różnice, ponieważ największy odsetek położnych pracujących w zawodzie 1-5 lat (56%) uważa, że położnice często boją się mycia rany, podobnego zdania są również położne pracujące w zawodzie lat (61,54%) oraz powyżej 15 lat (51,92%). Natomiast największy odsetek położnych o stażu pracy 6-10 lat (45,45%), uważa, że pacjentki po porodzie siłami natury są bardziej świadome konieczności dbania o higienę rany niż pacjentki po cięciu cesarskim. Wyniki przedstawiono na wykresie nr 11. Tabela 11. Ocena wiedzy położnic na temat higieny rany po nacięciu krocza lub po cięciu cesarskim według położnych a staż pracy położnych Ocena wiedzy położnic na temat higieny rany po nacięciu krocza lub po cięciu cesarskim według położnych Staż pracy 1-5 lat 6-10 lat lat >15 lat N % N % N % N % położnice z pełną świadomością dbają o ranę po nacięciu krocza lub po ,00 1 7,69 1 1,92 cięciu cesarskim położnice po porodzie siłami natury są bardziej świadome konieczności dbania o higienę rany niż pacjentki po ,45 1 7, ,15 cięciu cesarskim położnice często boją się mycia rany wodą i mydłem ograniczając się do , , ,92 stosowania nawilżonych chusteczek najczęściej położnice myją całe ciało omijając okolicę rany , , ,92 Ogółem Miejsce wykonywania pracy przez położne nie determinuje ich opinii na temat higieny rany po nacięciu krocza lub po cięciu cesarskim według położnych. Opinie położnych pracujących zarówno na sali porodowej jak i oddziale położniczym są zbliżone. Różnicę, da się zauważyć, w przypadku odpowiedzi- najczęściej położnice myją całe ciało omijając okolicę rany, ponieważ nieco większy odsetek położnych pracujących na oddziałach położniczych (25,42%) w porównaniu z położnymi pracującymi na salach porodowych (19,05%) jest tego zdania. W przypadku odpowiedzi- położnice po porodzie siłami natury są bardziej świadome konieczności dbania o higienę rany niż pacjentki po cięciu cesarskim jedna na cztery (26,19%) położne pracujące na sali porodowej oraz jedna na pięć (22,03%) położnych pracujących na oddziale położniczym jest tego zdania. Wyniki zapisano w tabeli nr

15 Barbara Mazurkiewicz, Lidia Marat, Ewa Dmoch-Gajzlerska Tabela 12. Ocena wiedzy położnic na temat higieny rany po nacięciu krocza lub po cięciu cesarskim według położnych a miejsce pracy położnych Ocena wiedzy położnic na temat higieny rany po Miejsce pracy nacięciu krocza lub po cięciu cesarskim według Sala porodowa położniczy Oddział położnych Ogółem N % N % N % położnice z pełną świadomością dbają o ranę po nacięciu krocza lub po cięciu cesarskim 0 0,00 2 3,39 2 1,98 położnice po porodzie siłami natury są bardziej świadome konieczności dbania o higienę rany niż 11 26, , ,76 pacjentki po cięciu cesarskim położnice często boją się mycia rany wodą i mydłem ograniczając się do stosowania nawilżonych chusteczek 23 54, , ,49 najczęściej położnice myją całe ciało omijając okolicę rany 8 19, , ,77 Ogółem Więcej położnych uważa, że świadomość położnic na temat częstości karmienia piersią jest bardzo mała (3,96%) natomiast opcję bardzo duża wybrała tylko jedna położna (0,99%). Z podobną częstotliwością pojawiały się opinie wśród położnych, że świadomość położnic na temat częstości karmienia piersią jest duża (19,8%) i mała (21,78%). Zdecydowanie najbardziej dominującą opinią wśród badanych położnych jest świadomość położnic na temat częstości karmienia piersią oceniana na poziomie średnim (53,47%). Wyniki przedstawiono na wykresie nr 8. Wykres 8. Ocena przez położne świadomości położnic na temat częstości karmienia piersią W opinii położnych bez względu na ich staż pracy najczęściej pojawiającą się odpowiedzią dotyczącą świadomości położnic na temat częstości karmienia piersią 93

16 94 ZDROWIE I DOBROSTAN 1/2014 Dobrostan i zespół była, że wiedza ta jest na poziomie średnim. Tylko położne o najkrótszym stażu pracy, czyli 1-5 lat nie oceniły świadomości położnic na temat częstości karmienia piersią jako bardzo mała. Z kolei położne pracujące w zawodzie od 11 do 15 lat jako jedyne wskazały odpowiedź że wiedza ich jest bardzo duża z tematu świadomości położnic dotyczącej częstości karmienia piersią. Staż pracy położnych nie determinuje ich opinii na temat świadomości położnic odnoście, co do częstości karmienia piersią. Wyniki opisane w tabeli nr 13. Tabela 13. Ocena przez położne świadomości położnic na temat częstości karmienia piersią a staż pracy położnych Ocena przez położne świadomości Staż pracy położnic na temat 1-5 lat 6-10 lat lat >15 lat częstości karmienia piersią N % N % N % N % bardzo mała ,09 1 9,09 2 3,85 mała , , ,00 średnia , , ,08 duża ,18 1 9, ,08 bardzo duża ,00 1 9,09 0 0,00 Ogółem Największy odsetek położnych pracujących na sali porodowej (59,52%) i na oddziale położniczym (49,15%), uważa że świadomości położnic na temat częstości karmienia piersią jest średnia. Bez względu na miejsce pracy położne najczęściej wskazywały na to, iż świadomości położnic na temat częstości karmienia piersią jest średnia, mała lub duża. Tylko respondentki pracujące na salach porodowych stwierdziły, że świadomości położnic na temat częstości karmienia piersią jest bardzo duża (4,76%) i tylko respondentki pracujące na oddziałach położniczych, stwierdziły, że świadomości położnic na temat częstości karmienia piersią jest bardzo mała (5,08%). Dane zobrazowano w tabeli nr 14. Tabela 14. Ocena przez położne świadomości położnic na temat częstości karmienia piersią a miejsce pracy położnych Ocena przez położne świadomości Miejsce pracy położnic na temat Sala porodowa Szpital położniczy Ogółem częstości karmienia piersią N % N % N % bardzo mała 0 0,00 3 5,08 4 3,96 mała 8 19, , ,78 średnia 25 59, , ,47 duża 7 16, , ,80 bardzo duża 2 4,76 0 0,00 1 0,99 Ogółem Zdaniem większości (59,41%) badanych położnych, pacjentki rzadko proszą o pomoc w sytuacji pogarszania się ich stanu emocjonalnego. Podobny odsetek respondentek uważa, że pacjentki proszą o pomoc w sytuacji pogarszania się ich sta-

17 Barbara Mazurkiewicz, Lidia Marat, Ewa Dmoch-Gajzlerska niu emocjonalnego bardzo rzadko (20,79%) i często (17,82%). Graficzna prezentacja danych na wykresie nr 9. Wykres 9. Częstotliwość proszenie przez pacjentki o pomoc w sytuacji pogarszania się ich stanu emocjonalnego Największy odsetek (84%) badanych położnych, w tym respondentek o najkrótszym stażu (1-5 lat) uważa, że pacjentki proszą o pomoc w sytuacji pogarszania się ich stanu emocjonalnego rzadko. Tego samego są również najczęściej położne o najdłuższym stażu pracy, czyli powyżej 15 lat (57,69%) oraz położne pracujące w zawodzie 6-10 lat (45,45%). Największy odsetek respondentek o stażu pracy lat, tym samym wśród wszystkich badanych, którzy wybrali dana odpowiedź, uważa że pacjentki proszą o pomoc w sytuacji pogarszania się ich stanu emocjonalnego bardzo rzadko. Wyniki przedstawiono w tabeli nr 15. Tabela 15. Opinia na temat częstotliwości proszenia przez pacjentki o pomoc w sytuacji pogarszania się ich stanu emocjonalnego a staż pracy położnych Opinia na temat częstotliwości proszenia Staż pracy przez pacjentki o pomoc w sytuacji 1-5 lat 6-10 lat lat > 15 lat Ogółem pogarszania się ich stanu emocjonalnego N % N % N % N % N % bardzo rzadko , , , ,79 rzadko , , , ,41 często , , , ,82 Bardzo często , ,92 2 1,98 Ogółem Opinie respondentek na temat częstotliwości proszenia przez pacjentki o pomoc w sytuacji pogarszania się ich stanu emocjonalnego, pracujących na sali porodowej i oddziale położniczym są podobne. Respondentki pracujące na sali porodowej 95

18 ZDROWIE I DOBROSTAN 1/2014 Dobrostan i zespół (59,52%), a także pracujące na oddziale położniczym (61,02%) najczęściej uważają, że pacjentki rzadko proszą o pomoc w sytuacji pogarszania się ich stanu emocjonalnego. Jedna na pięć respondentek pracujących na sali porodowej (21,43%) uważa że pacjentki proszą często o pomoc w sytuacji pogarszania się ich stanu emocjonalnego bardzo rzadko. Jedna na pięć położnych pracujących na oddziale położniczym (22,03%) uważa, że pacjentki proszą bardzo rzadko o pomoc w sytuacji pogarszania się ich stanu emocjonalnego bardzo rzadko. Wyniki opisano w tabeli nr 16. Tabela 16. Opinia na temat częstotliwości proszenia przez pacjentki o pomoc w sytuacji pogarszania się ich stanu emocjonalnego a miejsce pracy położnych Opinia na temat częstotliwości Miejsce pracy proszenia przez pacjentki o Sala porodowa Oddział położniczy Ogółem pomoc w sytuacji pogarszania się ich stanu emocjonalnego N % N % N % bardzo rzadko 8 19, , ,79 rzadko 25 59, , ,41 często 9 21, , ,82 Bardzo często 0 0,00 2 3,39 2 1,98 Ogółem DYSKUSJA Prawidłowy przebieg połogu warunkuje wiele współgrających ze sobą elementów. Posiadanie optymalnego poziomu wiedzy na ten temat jest niezbędnym czynnikiem sprawowania prawidłowej opieki nad noworodkiem, jak również odpowiedniego stosowania zaleceń związanych z samoopieką i samopielęgnacją. Wszystko to stanowi także bezcenną profilaktykę zaburzeń emocjonalnych jakie pojawić się mogą po porodzie. [4] Pierwszym tematem, do którego chciałabym się odnieść przedstawiając i porównując swoje wyniki badań z badaniami innych autorów jest temat higieny pacjentek po porodzie. Autorki Sanarska K., Jarocka I. [13] w swoich badaniach, które obejmowały 100 położnic przed upływem szóstego tygodnia połogu przebywających w środowisku domowym, stwierdziły, że pacjentki po porodzie w 80% zmieniały wkładki 1-2 razy w ciągu dnia, natomiast toaletę krocza w 80% wykonywały 1-2 razy dziennie. W badania własnych nie ma bezpośredniej analogi to powyższych wyników jednak odnosimy się do ogólnej świadomości dotyczącej higieny miejsc po naciętym kroczu lub cięciu cesarskim. Położne, które udzieliły odpowiedzi na pytania zawarte w ankiecie w większości bo ponad połowa twierdzą, że położnice boją się myć rany po nacięciu krocza lub po cięciu cesarskim ograniczając się jedynie do stosowania chusteczek nawilżonych. Prawie co czwarta z ankietowanych zaobserwowała, że pacjentki myją całe ciało omijając jednak miejsce rany. Zauważyć jednak należy, iż prawie taka sam grupa położnych udzielające odpowiedzi na pytania zawarte w 96

19 Barbara Mazurkiewicz, Lidia Marat, Ewa Dmoch-Gajzlerska ankiecie oceniło, że położnice po porodzie siłami natury lepiej dbają o higienę rany niż te, których poród zakończył się drogą cięcia cesarskiego. W kolejnym artykule autorstwa Gałęziewskiej E., Domżał- Drzewickej R. [4], które przeprowadzały badania od maja 2001r. do maja 2003 r. wykonane wśród 442 pacjentek wypisanych ze szpitala po porodzie, z których wynika, że położnice w zdecydowanej większości wiedzą, iż zalecane karmienie piersią to karmienie na żądanie. W ten właśnie sposób odpowiedziało 86,3% pacjentek. Położne zapytane o wiedzę pacjentek na temat częstości karmienia piersią w większości po ponad 50% badanych odpowiadały, że występuje ona na poziomie średnim. Co piąta respondentka uważa, że wiedza ta jest mała. Przyczyną zaprezentowanych wyników może być fakt, iż położnice stosunkowo krótki czas po porodzie spędzają w szpitalu, a swoje problemy dotyczące laktacji starają się rozwiązywać w poradniach laktacyjnych lub u Certyfikowanych Doradców Laktacyjnych, którzy od niedawna istnieją w Polsce. [16] W ankietach przeprowadzanej dla potrzeb tej pracy zawarte zostało pytanie, które dotyczyło zasad diety matki karmiącej piersią. Wśród odpowiedzi na zadane pytanie nie zawarta została odpowiedz o używkach, ponieważ wydaje mi się, że dla kobiet, które zostały właśnie matkami oczywiste być powinno nie stosowanie ich podczas karmienia piersią. Przeprowadzono jednak badania wyżej wymienionych autorek [4], w których ten temat został podjęty, stwierdzono, że pacjentki podczas karmienia dziecka piersią są świadome konieczności rozstania się z nałogiem palenia papierosów (90,5%). W innym artykule [5] tych samych autorek, przebadana została grupa 442 położnic, które urodziły swoje dzieci w lubelskich szpitalach, zwrócono także uwagę na to, że podczas wizyt patronażowych położnej środowiskowo/rodzinnej 54% położnic oczekuje informacji na temat odżywiania matki karmiącej piersią. Według położnych najbardziej interesującym pacjentki tematem w połogu jest dieta podczas karmienia piersią. Respondentki deklarują w 43,56%, że rozmowy na ten temat w czasie ich pracy z położnicami odbywają się często. Natomiast prawie, co 4 położna deklaruje, że rozmowy takie mają miejsce bardzo często. Augustyniuk K., Grochans E., Rudnicki J. [1] w badaniach przeprowadzonych wśród 110 pacjentek zamieszkałych w Szczecinie i jego okolicach, przebywających na oddziale położniczym, na temat zapotrzebowania na edukację poporodową w oddziale położniczo- neonatologicznym napisali, iż prawie co 10-ta (9%) badana zainteresowana była zdobywaniem wiedzy na temat zagadnień związanych z depresją poporodową. W materiale własnym, który oceniał m.in. jak często pacjentki proszą o pomoc personel medyczny w sytuacji pogorszenia się samopoczucia po porodzie dowiedziono, że rozmowy na ten temat między położnymi, a pacjentkami odbywają się. Odpowiedzi takiej udzieliło prawie 60% respondentek. Natomiast 1/5 położnych uznało, że takie rozmowy odbywają się bardzo rzadko. Wynikać to może z tego, że pacjentki wstydzą się własnych odczuć w czasie połogu i nie chcą rozmawiać o nich z obcymi osobami. Dodatkowym problemem w tej kwestii może okazać się zbyt mała liczba personelu pracującego na oddziałach położniczych, a co za tym idzie brak czasu na wni- 97

20 ZDROWIE I DOBROSTAN 1/2014 Dobrostan i zespół kliwe rozmowy z pacjentkami, które umożliwiłyby rozpoznanie stanu psychicznego położnicy. WNIOSKI 1. Wiedza położnic dotycząca okresu połogu w opinii położnych jest zróżnicowana w zależności od zagadnienia. Najwyżej położne oceniły poziom wiedzy kobiet po porodzie w zakresie pielęgnacji rany krocza lub rany po cięciu cesarskim a najniżej w przypadku powrotu płodności po porodzie. 2. Miejsce pracy położnych nieznacznie wpływa na opinię o wiedzy kobiet po porodzie. Położne pracujące w sali porodowej w większości niżej oceniły poziom wiedzy położnic w stosunku do koleżanek z oddziału położniczo - noworodkowego. Może mieć na to wpływ krótszy czas przebywania z pacjentką w sali porodowej w stosunku do pobytu w oddziale położniczym. 3. Wyniki w poszczególnych grupach dotyczących stażu pracy wykazały, że na opinie na temat wiedzy kobiet po porodzie ma wpływ czas pracy położnych. Położne w poszczególnych grupach dotyczące lat pracy w zawodzie miały podobne zdanie dotyczące wiedzy położnic o połogu. PIŚMIENNICTWO 1. Adamski J.: Rozwój położnictwa w Polsce. Pielęgniarka i Położna, 1961, 3: Augustyniuk K., Grochans E.,Rudnicki J.: Zapotrzebowanie na edukacje poporodową w oddziałach położniczo- neonatologicznych. Pielęgniarstwo XXI wieku, 2005, 3: Cekański A.: Wybrane zagadnienia z położnictwa i ginekologii dla położnych. Śląska Akademia Medyczna, Katowice 1999: Chazan B.: Medycznie chronione macierzyństwo: profilaktyka niepowodzeń macierzyńskich.(w:) Oblicza macierzyństwa. RW KUL, Lublin 1999: Czajkowski K., Szymański W.: Położnictwo. Wydawnictwo Rudolfa Klimka, Kraków 2008: Gałęziewska E., Domżał- Drzewicka R.: Wiedza i umiejętności kobiet po porodzie Ne temat opieki nad noworodkiem i niemowlęciem- analiza wybranych zakresów. Pielęgniarstwo XXI wieku, 2006, 3: Gałęziewska E., Domżał- Drzewicka R., Stasiak E.: Środowiskowa opieka nad noworodkiem i niemowlęciem- oczekiwania kobiet po porodzie a ich realizacja przez położne środowiskowe/ rodzinne. Pielęgniarstwo XXI wieku, 2006, 3: Hanvetty K. P.: Położnictwo. Wydawnictwo medyczne Urban & Partner, Wrocław 2006:

21 Barbara Mazurkiewicz, Lidia Marat, Ewa Dmoch-Gajzlerska 9. Iwanowicz- Palus G., J., Gross E.: Kształcenie położnych w Polsce a prezentowane modele opieki okołoporodowej. Międzynarodowy Kongres Witajcie na świecie- o perspektywach i kierunkach rozwoju światowego i polskiego położnictwa.. Pielęgniarka i położna, 2007, 1: Kowalczyk-Nowakowska J., Dmoch- Gajzlerska E.: Zadania położnej środowiskowo- rodzinnej. Położna nauka i praktyka, 2009, 4: Lisius E. lic.: Uczestnictwo w zajęciach szkoły rodzenia jako forma psychoprofilaktyki. Położna nauka i praktyka, 2008, 4: Łapecka- Klusek C. (red.): Pielęgniarstwo we współczesnym położnictwie i ginekologii. Podręcznik dla studentów studiów pielęgniarskich, studiów licencjackich. Wydawnictwo CZELEJ Sp. Zoo, Lublin 2003: Rabiej M.: Proces pielęgnowania jako metoda indywidualnej opieki na oddziałach położniczych. Położna nauka i praktyka, 2009, 2: Rutkowska A., Kłudka- Sternik M., Kraczkowski J.: Symptomy zaburzeń depresyjnych w pierwszym tygodniu po porodzie- aspekt medyczny i psychologiczny. Przegląd ginekologiczno- położniczy, 2007, 7: Rychta I.: Rola położnej w edukacji rodziców w okresie okołoporodowym. Biuletyn edukacyjno/informacyjny Szkoła Matek i Ojców Razem Łatwiej 2011,1: Sztyber B.: Profesjonalna pomoc laktacyjna. Położna nauka i praktyka, 2008, 4: STRESZCZENIE W życiu kobiety jednym z najważniejszych i najpiękniejszych momentów jest akt narodzin dziecka. Zmiany jakie zachodzą w tym czasie w organizmie i psychice matki są niezwykle silne. Zmienia się jej nastrój, wygląd fizyczny, status społeczny, kariera, zakres obowiązków czy relacje międzyludzkie. Z tego powodu kobiety po porodzie muszą szybko dostosować się do nowej sytuacji w jakiej znalazły się one i cała rodzina po narodzinach dziecka. Przejście do nowej roli może być trudne ponieważ rzeczywisty obraz macierzyństwa różni się od tego przedstawianego w reklamach i filmach. Młodzi rodzice często są zagubieni w nowej sytuacji i potrzebują pomocy, aby zaadaptować się do nowej, nieznanej roli- matki i ojca. Dzieje się tak między innymi dlatego, że okres połogu bardzo często wypierany jest ze świadomości przyszłych rodziców. Nie zawracają oni na niego uwagi, ponieważ w czasie ciąży dla kobiet oczekujących dziecka oraz ich najbliższych najważniejsze jest urodzenie zdrowego noworodka. To, co dzieje się później uznawane jest za naturalne, proste, niesprawiające trudności. Takie myślenie doprowadza do tego, że nawet najmniejszy problem pojawiający się w okresie połogu może wywołać strach i stres. Okazuje się także, że tworzony wcześniej obraz grzecznego maleństwa nijak się ma do rzeczywistości. Stanowi to dla młodych rodziców, sytuację bez wyjścia, co spowodowane jest tylko i wyłącznie brakiem wiedzy na ten temat. W okresie tym rola 99

22 100 ZDROWIE I DOBROSTAN 1/2014 Dobrostan i zespół położnej dla młodych rodziców jest nieoceniona. To właśnie ona poprzez swoje działania edukacyjne uświadamia położnicę i jej rodzinę, że połóg to realny, rzeczywisty stan, w którym właśnie się znaleźli. Otocza ich życzliwością, troską i opieką. Zadania stawiane przed tą grupą zawodową są bardzo trudne, gdyż polegają na wprowadzeniu zarówno kobiety jak i mężczyzny w świat rodzicielstwa. Ważne jest uświadomienie rodzicom, że wraz z rozwojem dziecka dorastamy do bycia rodzicem, uzyskując coraz większe kompetencje. W ostatnich latach powstało wiele programów promocji zdrowia dotyczących zarówno teoretycznego jak i praktycznego przygotowania przyszłych rodziców do ciąży, porodu i połogu. Dzięki wdrażaniu i upowszechnianiu programów szkoleniowych dla rodziców łatwiejsze stało się zdobywanie fachowych i rzetelnych informacji z tego zakresu. Jest to bardzo ważny czynnik, który powoduje zwiększenie pewności siebie i wiary we własne możliwości. Promocja zdrowia w połogu sprzyja psychicznemu i fizycznemu zdrowiu nie tylko matki, ale także całej rodziny. Celem pracy jest ocena wiedzy kobiet po porodzie na temat okresu połogu i przygotowania ich do opieki nad sobą i dzieckiem w opinii położnych pracujących w sali porodowej i na oddziałach położniczych. Wnioski wynikające z pracy dowodzą, że w opinii położnych wiedza położnic dotycząca okresu połogu jest zróżnicowana w zależności od zagadnienia. Miejsce pracy położnych nieznacznie wpływa na opinię o wiedzy kobiet po porodzie. Wyniki badań powinny dowiodły także że położne w tych samym stażu pracy mają podobne zdanie o wiedzy położnic. ABSTRACT In every woman s life one of the most important and the most beautiful moments is the act of childbirth. Changes that take place in the organism and mentality of a mother are extremely strong. The mood, physical appearance, social status, career, responsibilities and human relations change. That is why women who has just given birth and their families should adapt to a new situation that has taken place after the childbirth. This new role can be difficult because the actual and real image of maternity differs from the one that is shown in commercials and films. Young parents are often lost in this new situation and they need help to adapt to a new and unknown role of a mother and a father. This happens because puerperium is often repressed by future parents. They do not pay any attention to it, because the most important issue for women expecting a child and their close people is to give birth to a healthy infant. The next steps are perceived as natural, simple and uncomplicated. This way of thinking leads to the fact that even the smallest problem that appears during puerperium elicits fear and stress. It suddenly appears that the created image of a wellbehaved child has nothing to do with reality. This is a dead-end for young parents and it is mainly caused by the lack of knowledge. During this period the role of a midwife is irreplaceable for young parents. Her educational role and activity raises parents awareness that puerperium is an actual stage of their life. A midwife treats them with kindness, attention and care. The tasks that midwives have to face are very difficult, because they deal with introducing both a woman and a man with parenthood. It is essential to make mothers and fathers aware of the fact that we gain