I. PLANY NAUCZANlA DLA ZAWODU Szl<ola Srednia zawodowa: Techiiil<irtn Zaw6d: leciiiiil( analilyic %I 4G Podh~rdowa orourarnowa: srkola ioorislawowa

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "I. PLANY NAUCZANlA DLA ZAWODU Szl<ola Srednia zawodowa: Techiiil<irtn Zaw6d: leciiiiil( analilyic %I 4G Podh~rdowa orourarnowa: srkola ioorislawowa"

Transkrypt

1

2 Prograrli nauczania przygotowata Komisja Programowa dla Zawoduw Chernicznycli i Pokrewnych, powolana decyzjq Nr 26 Minist1.a Edukacji Naroclowej z dnia 12 rrlaja 1994 r. w sprawie skladu Komisji Prograniowej clla Zawoddw Cllerniczriycl~ i Pokrewnych *.,

3 I. PLANY NAUCZANlA DLA ZAWODU Szl<ola Srednia zawodowa: Techiiil<irtn Zaw6d: leciiiiil( analilyic %I 4G Podh~rdowa orourarnowa: srkola ioorislawowa

4 Szkola srednia zawodowa Szkola policealna Zawod: Technik analityk Podbudowa programowa: liceum og6lnoksztalcqce n.-.. Dla mlodziery 1 Dla doroslych SEMESTR RBzem gadzin tvoadniowo Rarem gadr. lvaodniowo w Rarem oadr. w 2-

5 LO. UioanaliQl<n

6 n:tuczania plzetlrniotu: OBLICZENIA CI-IEMICZNE. - SZCZEGOLOWE CELE KSZTALCENIA: W wyniktt zorgnnizowanego procesu nauczani:~ uczed (sluchncz) powi~tien umiei.: I. Roribinie sposoby opisu stele6 ronwarhw. 2. WymieniC paialnctry chaiakte~ystyczne opisojqce stalystycznie serie wyliik61v 3. Ilozrhinil rodraje bledhw popelnianych w post$powaniach a~lalitycznycl,. 4. llozrhir,ic r6iunowagi chemiczne wyst$puj;lce w roztworach wodnycli. 5. ZastosowaC podstawowe prawa chemiczne do obliczeii. 6. Obliczyl may lub obj~toici adczynnikhw nierbqdne dla sporz&dzenia roztworhw o tqdanycli st<icniacl~. 7. Obiiczye efekty masowe i energetycrne reakcji cliemicmych poslug~ijqc sie obowi?pj;lcymi jednostkami licrnoici rnateiii, masy i energii (zbilansowat reakcje clieniiczn~. S. OblicqC stqienia substancji biorqcycli udzial w procesach r6woowagouych w ronworach wodnych. 9. Obliczyt i\yniki ailaiiz iloiciowycl, z ii2ycienl lnietod mateiaalycmych i graficznych. 10. Okicilie poprawnosc,y,konanych obliczeii z zastosowaniem metod slatystycznych. MATEIIIAL NAUCZANIA: - ' I. JEDNOSTICI hl,\sy U'LYWANE W OBLICZENIACH CNEMICZNYCII I. I. Liczby iltoinowc i rnasowc pienviastkhw (wjednoslkach SI i jednostkacii inasy atomowej). I.?. Mol jsko jcdnostka licznoici rnaterii. Liczba Avogadrs. Masa inolowa atomow, czqsteczek i jonow. Piawo Avozadra. 3. STECIIIORIETRIA ZWI~ZK~W CIEMICZNYCI, STECIIIOMETRM ROWAN CIIERIICZNYCB ;.I. Okieslai~ie slopni utlenieiiia piewiastkhw w mivkach cl~e~nicznycli. i,?. Prawo zacliowania may. 14. Ileakcje pizebiegajqce przy niestecliiometrycznycn skladzie silbstratbw.

7 4. ROZTWORY. SICLAD NI~ESLI\N~ GAZOWYCll I STALYCPI 4, I. Sklad pioccntowy (i11.uowy i obj~toiciowy), ulaniek (~ilolowy. masowy i objqtoicioi\.y) 4.2. ~oz~~~szczainoic nviqik6w. rozp~iszczaiiie hydratow St~lenie procentowe i!nolowe rortworhw, pize1i'~znoie stqieli Rozcieiicranie, zateisnie i lnieszanie soztwoihw. \, 5. ROWNOWAGI CIEIVLICZNE 5.1. Rbwnowaga chcmiczoa, resuia Lc Cliaiclicra, obliczariie stalej rowno\vagi Dysocjacja elektiolityczna w iaztworacli wodiiych. Piawo rozcieliczeii Ostwaida Steicnie jonbw wodorowych w romoiach wodoych, ph, roztwoiy buforowe Strqcanie zwivkbw tmdno rozpuszczalnycli, iloczyi~ iozpuszczalnoici, wpiyw wsp01ne30 jonu Rcakcje koinpleksowania, stala tnvaloici kompleksu. 5.6 Reakcje utleniaiiia i redukcji. Potencjai nomialliy i formalny ukladu redoks. 6.OPnl\COWANlX WYNU<OW ANAL1n'CZhTTCII 6, I. GiHcme zaletnoici sygtiah anaiitycmeso od steienia oznaczaneso skladnika ZaleinoSci matematycme wi@;tce wielkosc mierronego sysnaiu re ste2eliic>n oznaczanego skladiiika Parametry statystyczne stosowane do slatysiyciiiej oceny seiii iqnikow Rodzaje biedow, piecyzja i dakladnoic oznaczeri. UWAGI 0 IZEALIZACJI: Zaj~cia w przediniocie "Obliczenia chemiczae" mosq bye pniwsdzone z calq kiaq w standardowe) kiasopracowni wyposazonej iiadaikowo w zestaw minikalkulatorbw (Iepsze efekty asixqnie sic przy piscy, w grupacli pi$fnmtoosobowycli). Sposhb prowadzerlia piredmiotu ~iiilsi byc icisle skorelowany z >,,., prograinelii przcd~nioti~ "Chemia" (w czcici "l'orlstawy clieci~ii" reslizowanej w kiasie I). Ui~iiejeinoici zdobywa~ie w przcdrniocie "Obliczcnia clieiiiicznc" staviowiq podstawc do rcaliracji wsrystkich nastepnych przedniioibw zawodawycli. a w szcreg61,ioici: "Zastosowanic koii~piiteibw". "Preparatyka chcniiczna", "Chemia Szyczna". "Chemia analilyczi,a". "Towamznawstwo" i "Piocesy tcchr~ologic~ne". Do najwainiejszycli temathw naiciq: jednostki,nary i enersii. siecliiomctna rhwnai, chcmicmyci>, romvoiy, yodsiawy statystycznej oceiiy wy~iikbw. Najt~ud~iiejsze dla ucznia clernenty to: rhwoowagi ciie~nicznc (szeizej teoretyczoie inierpretowane w prredriiiocie "Clieinia fizyczna" i stosowane praktycznie w przediniotach "Chcmia analitycziia" i "Procesy ieclinologiczne"), a take podsta!*y statyslyczriej interpiefacji ivynikbw (ilustrowane w pizediniocie "Zaiosowanie konpi~terbw" i aosowane w przed~niocie "Clietnia analitycma").

8 dla siibstnncji i rcakcji. 2. Vklnd okrcsowy piewiastk6>v. 3. Zcstaw minikslkulnior6w. I. Caliis H.: Padstawy obiiczcii chemicznych. WNT, Galus Z.: C~viczcnia rac1,unkowe z chemii analilycznej. PWN, l-la~,~iltoii L.F. i in.: Oblicrenia ivche~nii analityczncj, LVNT I. Kozanki M., Snimiek Z.: h.linikalkulatory w oblicreniach natlkouych i tec11nicznych. W T, I Pmdro K.M.: Zbi6r radaii z chexiiii dla szkol Srednicli. Oficyna Edukacyjna Krzyszrof Pazdro, 1993 be^ jpojqcia "wartoiciowoi? i wzorow stmknrainycl1 w rozdziale I: l'odstawowe pojecia clien,iczne) 6. Szinytiiivna M. i in.: Oblicrenia cliernicr~~e din fanilaceol6w. PMW, Sliwa A : Zbihi zadai z chemii ogolnej i nieorgenicznej. PWN, 19S3 UJi'AGA: Li/wo/tno [IOIYIIIIKI bji,o bie:p nh,in/j:oii,ir,,n,,fobor,, poryc/i diet ricnlin dokom~e ~,~~z~c:ycicl jr:edh~io/u

9 r.- Ir:_p_l I't.ogt-am naucz;liiia 1)tzedmiolu: 'I'ECI-INii<A LABORATORYJNA - - j ~, SZCZEGOI.OWE CELE I<SZTALCENIA: \Y wyniku zorgnnizowancgo procesu nsuczania uczeil (slucbscz) powinien unlict: I. Rozpaznac sprzet pomocnicry stosawaiiy w iaboiatoiium chemicz~iym. 2. OkreSliC wlasciwosci tworqw, r kiolycli wykooany jest prosty sprzet laboraiorylily.! 3. Schaiakteiyzowat wldcciwojci odczynliikbw z podstawowycli giup (hvsy, alkalia, sole). 4. PognlpowaC odczynniki chemicznc zgodnie z icli kias;iczystoici. 5. OkieSlil przernaczeiiie laboialoryjnej apaianiry pornocniczej i porniaroivej. 6. Scliarnkteryzowat podstawowe czynnoki wykonyane w laboraioiii~m chemicznym i rjawiska fizyczne 1ci;ice u ich podstaw. 7. ProwadziC eiuidencjq i dokuiiienracj~ pracy laboratorylnej (drieniiik laboiatoryjny). 8. WykonaC podstawowe czyiinoici laboratoryjne, rip.: lnycie srkla, waenie, odmierranie objetoici, itp. 9. WykonaC podstawowe piace szkiarskie. 10. DokonaC prostej naprawy i zabezpieczeriia spir~tu (np, przed koiazjd. 11. OkreSiiC pl-zernaczeiiie i uslalit rasady przecliowywania odczynnik0w cileiiiicrnycli rgodriie z ich wlaiciwoiciami or= ivyrnagariiaini okrdlonymi prrepisami bhp i ppoi. I?. Pizygotowat ronwoly o i;icianycl! ste;2eniach po dokoiianiu oblicrcii mas lub objetoici odczyniiikow. 1:. Zasrosowak w typowycil sfluacjacli podstawoivq aparahiie p~iil~~nicz& i pomiarow,?, konsenvowai jq z rachowania,, przepis0w blip i ))pot. 14. WykonsC operacje tcchniczne zwiqzai~e z oczyszczaniem i iozdzielanieni siibrtaiicji. np.: sliqcai. s;iczyc, suszyc i pi.a2yc osady, kiysralizowa<. odparouywat rorposrczainiki, desiylowac. ekstraliowa$ higown6 itp. 15. ZoiganizowaC stanowisko pracy wyposaione w sprret laboiatoiyjny i odcryn~liki do ykonnnia okreiloiiej czynr,oici laboratoryjnej, po zaplailowaniii niezb~dnycl, opeiacji jednostkoivych.

10 I. IV~'I'OSA~CXIE LABOR.-\'fORIUM CHI3IICZNEGO 1.1 Organizacja laboralonurn chemicziiepo: pokoj doiwiadczalny, pokoje ponioc~iicze (wagowy, instn~n~ei~ialtiy), magalyn sprzqai laboiatar).jilcgo i odczynnikbw. Re~tilainin berpiecze"stu,a i I.?. liigieny piacy w laboraloiiii~n cliemicznyn~ (sprr~i ochrony asobislej i prreciwpoiarowej, odriei acliionna) Zasady przechowyvania. stosowania i ilnieszkodliwiania odczynnikow nieberpiecznych i szkodliyci~ dla oioczenia. Podsiawobvy sprzqt laboiatogjny, wantnki przechowywania i sgosoby konseiwacji: metaiowy (tr6joo~i, staiywy, 1;icziiiki. pieiicienie, siczy).pce i in). szklany i kwarcowy (podstawkj (lo szkla. zlewki. koiby stoikowe. kolby okrasfodenne i piaskodeone, kolby miarowe, pipely, biurety, cyliildiy miaiowe, clilodtiice, naczynka waoosve, kolomny jonowymienne i in.), porcelanowy (tyglc, parawnice. lyiki, lopatki i in ). gumo\ry i z tworryw sztucznycli (weie, koiki, bufclki i in.), palniki gazowe, plyfki i czasze grzcjne, lninie piaskawe. ~vodne, olejowe Podslaivowa nparatura labaiato~'oa i polniarowa (desiylarki, iedestylal-ki, dejonizatory, wypaiki, susinrki Ioboraloiyjne, piece komorou,e. ivirbivki laboinloiyjne, chindziarki, termomcuy, ciinicoiomicize, orzqdzenia do poinianl pizcpiybizi Odczynniki clicmicme: woda (wodoci~owa, destylowaiia, iedcstylowana, derninernlizowaaa). zasady pirecl\owywaoia i stoso~vnnia odczynntkbw i>ieorgniiicznycl, - kwasbw 17-ICI, l-12s0.1. linoj, I-IF, NCIOJ, i in.), wadorotlenkaw (Na01-1, KOtI i in.), soli, tici>khw i pienviastkbw, zasady przeci,ow)?vania i stosowaiiia odczynnikow organicznycli - barwnikhw, wskainikow, io~~~~~z~zdlnikow (w~~lo~odoro~. fl~~oro~~~~~~v~glo~~odorow, alkolloli, esrruw i in.).

11 2. PODSTAWO\VT. CZYNNOSCI LhBORAI.OIIY.Ih'E 2. I. Prowadreiiic driennika lahrelogjncgo (ztatdy opisti doiwiadczeli i ewidei,cjonowania wynlkow). 2.2 Waienie: iodzaje wag, zasady dzialania, cl~ainkleg~siyka (nosnoic, czi$loie bezwrglcdna. cniloic wzgledna); zasady piawirllowego waienia, dokladnait waienia, odwainiki, naczynia wagowe. zasady pobieiania substancji o rhinym stanie skupieilia i przygotowania odwuek Iaboratoryji>ych. 2.3 Ogizcwanie (przy uiyciii palttika i elcktrycznych ele~llcntow grzcjnycli), susrer,ic (suszarki eiekrlyczae, ehsykatory), preenie (jialnik, picce elckliycz~le) i chladrenie. Poniial- temperalury (lennometr, iermoelemenl i in.) Orrzyrnywanie osadbiv: stcecanie, dekanlacja, sqczeniz oilwirowsnie. Przemywanie osadow Krystalizacja odpaiowanie rorpuszczaliiika w ukladzie ohvailym, zaleianie przez oriparowaoie i sc1,lodzenie. ozicbianie nasyconego rouwonl. '..; 2.6. Pomiar objeloici cieczy: oiicnlacyjiie od~nierzanie obj$ioici cieczy cylindre~n miai-oi\yln, zastosowanic iiaczyli miatoivycli (kolb iniarowych, pipet, bioret). 2.7 Piry:olowvariie ioznvorhw (substancji stalcj, cieczy, gal"), iozciehczar!ie i zat~ianie roziwoibw, icli przeclio~vanie Otrzyinywanie i wykorrystaiiie substaiicji gazowycli: Iaboratoryjne iiietodg olrzynlywaniil gazaw, ich przechov,yvanie, gazy teclinicznc - obsluga butli gazowych i zawoidw Destylacja (prosla, z paw wodnk w struniieriic zazu noinego, ueotl-opowa, pod zinniejszony~~~ ciinieiiiem, rchtyfikacja)?lo. Po~niar pizeptywu plyobw

12 isiniciuy,ri ro:iivo,p,ir pr:eniyvmcyn,, Sl)ojiiuli.,~ii. 5qc:i;n i ~ I~)~<~:I)IIN osad~i (w lyglil porceiii,iovyu) r a;).cie,!i pobiikn goroirego i li, iiiecii,>tiflo/iol<y~i. 9. Siirsoiii. xlii io;rnnio,o,ikoic,cgo (jroiih Jiirrjcego do ck.~~~k<,foro). 10. Si,,s:e,iie cieklyh rrbsitr,rcji org<ruic:>!vcli (do<imvn~se /iiglo.sko/i~j~yc/il soli,riuorgol~ics~iyci? iih.~il czq.sieckoi~yc1~). Oriitielo,,ic iro<ia,o.rit~:rlccfio-.rqc:r,,,ie :,i).ciem sqc:kko iio/boti2ri,ielqa Mo,iioi%,rr,~ic,in hjiiie,mo,~otick :nh~:picc:oic(cycl~~>~:~~i~~~ilgociq (: ir;ycielr>,d?yc/~ sl~hrlci~icji si,.7:c~ccvc~~. 11. Po,nim. ceiiy,e,oiiiry r,vykor_yi-fniiieiii ie,nio~iiuirdi~~lohoulo,yi,yci~ (nikoi~oioi~ycli, r.lccio~lyc/i) i eie,?~i.,llo lev,,ioc:i~/ego. Cectioivo,lii. iuri,ioeie,?re,rri [lsn!iollie le,ii~iorrtilly si~.~:orki Ioponlacrl ie)7?l".ti<,i,,. 12. l)ekn,>iricjn lvoriy :~aid~on,s~i~y~iio.~in~,,iclo6iq :ie,vo~iio i ii.wfrrol~oiiio 13. Wiro>tm,,ie o,sodb%v : u?cie,,~ i~,irdwki r<c:!jej i eiekiryc:!tej. 14 O~r;y,,~y~ri,iic be~vaiticg oclo~~gi mdi, ik,ysnii:i,cjopr:i.; 13. Kr~~.rI~~li:c~cjn iovc,sjr cc;muio,vcgo i ih~~~ci~,a~~iin,ni(i'i)'i) poio.sti. 16 Occyxzcmiie soli,ricorg~~r~icz,y~lipo/irrez k,y~i<~li:oq$. I i Ilck,yri~ric~~cjo fec/~,~ics~ie~o ncel~~iili~iii i l-rritro~o,irfl~/ors. I?. O~iniii.r:~i~iie~ir~ybii~o~y~t~ oh/('ioici C~EC? cjd:~,ii)l(i~.e~~~ O~~<~~O~VY)IZ. oun,"~c,o~iie ro~~~~~~s~crnal~~iko - ~~~ody). 19. Pi~~elow~~,,ie ;!u?ycic,n liil,eljed~~o. i ~ ~~ielo~~~i~~o~~yc~~ tiir~icr:oiiie ciok/oii,rycli ohjqioici ciac;y: ir5ycii.,,i bii~rcly (~ioiici,,irt,,i,iia liiureq, sp?mod:o~iic />O:~O,>J~[ C!<C:J~. 21. C+:,,<,c:it,rie iu,.s/,si,bi,,iiwiiaici koibjs lriirvoil~cj i /ii/ieiy 22. S/)DI:~IIICIIII~ mi~iolilv o :~dn1!17)?,sig;ei)ltiii (t1roce!>lots:~1)1 i!?ioioilly,~1//io1,r:ez mcic~ic:o~iie si<?o,iyd, iow,.~",upo ivjho,m,,iii ku,iiec:.;,tych obiicoi. 23. Sporzqii:nuic miisord~ o?qc/(niy", siqie,iiiipo/,rri,: rosl,rts:c:",,ic 1, soii i,)~'i~olo~~~"tyci,. slniych ~~~odorotlc,ikd~o, uii, 24,~ior:qcf:<i/iie ro;/ivord\i,po ro:li~,o,.-i.,tii, (ilo/iio,iie, mzii~~or:oiiie iv iovo.~ach /lib aikaiinch),~~,h.simr<~i ~~ie~oz~)~~.i-:c:~~l~~cl~ ~ 8, wa1:j~~. 23 ~S,,or;qd:m~ie ro:i~~,ordw ~~~io,~o~w~o~~~cl~ (tiirc!,i<i)t, v, owdi:ie objqio.fcio\vej) /,r:c: ro:l,!(.s:cze~>ie izh,v;iivoce,iie dokiohej odi~,a?ki sioisimic/i c:y~u.,ricj. 26.,S/x,r:qdze,#ie ro:iwor~{ wico,,iwone~o : wykor:y.~im,i~~~, '~~nuoi,~"' 2; No.s/<t~i,iii,iie,!iimm roriwor~iii,m>io,m arb.$iniicjq pnli-inivo~vq. 28 Sj,or:qctmrie io:nw?,dsi, iw i~o:~~~~,r:cd,iiknci~ orgo,:o,,ic:,ycl~. 29, S~ior:qdz<oriu,o:Ri,oioiv/~rzt:,m~],cn,ric ci~~.:),go;o!?li (lijl. ~!)iol>iokic~~~ : bslii). 30. Oi,;jrr!wvro,ie go;d,s : ~,:Wu,>r oi,o,ulrr Ki/,i/o. 31. Po,aicrr obj<io,fci p:6irdl, : ir3ci~n bierul go:oi~yc/cil i go;o,,iatrdir. 32. l'ohio-miie p,dbek go:dx, a poo~occ(pm~~/i~~ h,b o.~ii,rrio,u i/ir:e~:/?oicy~1o,,ie ich ~vpi/~ciocli g<couycych i itnych,s:ccl,,ycych rloc~lli~icll.

13 i, i UWAGI 0 REALIZACJI: [ Realizacja treici przedrniotu "'Technika laboiatoiyjna" moiliwa jest w piawiiliowo wypos;lzoiiyiii laborato~um chemicznyni o ogblnym profilu, iirnoi1iwiaj;icym "race pietnastoosabowej giupie uczniowskiej. Uczniowie piacojqc iindwidualnie powinni sarnodrieinie wykonywai Cwiczenia Lekcje prreznaczone on pizygotowanie do zajet ~iaktycznycli iniogaodbywac sic w standardowcj klasopracowi~i z caiq kt=$ "Tcclinika laboiatoryjna" jest pie$wslym prialrniotei~i ksztaitujijcyrn ulniejnnoici piaktycznc i przygotowi~je ucmiow do utlrialu w zajeciach laboietoiyjnych w piredniiotacll: "Prrparatyka chemiczna", "Cheinia anaiityczna", "Toksykologia", "To~,aroznawstwo" i "Dioai~alit),ka". Szczesblrie znaczenie dia ddsiszego tohl ksnalcenia bedzie miala zn.llornoi6 zasad pra~vidlowego dobon~ sprzetu potnocniczego i aparatuiy do wykonai~ia okeilonycli czyiinoici (np. biurcty do odinicizania doklad~iycli objetoici ciecqv, a cyliridra cniaroivego - do pobieraiiia objeloki przyblizanych), a labe dobon~ odczynnik6w o Wasie crystoici odpowiediiiej dla realirowanego procesu. Do \i,aioych zadai, pizedniiotii nale2y rawrriei uksrtaitotvanie nabqkbw bezj,iecznej (zgodilej z przepisami blip i ppoi) pracy w laboratonum che~i~icmyii. Najtiudniejsze eleinenty ksnalcenia w prredrniocie to piawidlowc wykonywanie cqvnnoici Iaboiatoryjnycli (uiniejcinoici ramijane w prredinioracl~ "i'reparniyha cl~einiczna" i "Clieii,ia analityczna"), montowanie zestawoiv cryniioiciowych (stosowanc praktycznie LV prred~i~iocie "l'repaiatyka cl,emicriia") i podstay t~tylizacji szkodliwycl~ odpadbw laboraloiyjnych (doiu,indcrenis w pm zakrcsie rvyniagajq szczegblnej opieki zc strony nauczycicla re svzol<di~ iia toksycznosc substancji).

14 I. Zeslaw odczynnikow chemicmych o odpowiedniej klasie czysioici (wsldlny inapazyn dla wsn/sthich Inboratoribw chemicznych), builc z gazanii. 2. Spizft Inboiatoryjny (iibjjnoosi, statywy, lijczniki, pieiicicnie, szczypce; podstaivij do s7kla; butelki, rlewki, kolby sioikowe i oki,~lodenne, kolby ssawkowe, kolby miarowe, pipety, biorety, cylindry miarowe, chlodnice, przediuiacze do chlodnic, naczynka wagowe, kolomny joilowymienne, io~dzielacze, lejki iloiciowe i prepaiatywne, szhielka regarkowe, kiystaiizatory. eksykatory, aparaty Kiiip& tygle, parnwnice, moirlzieize, lyrki, lop;llki; tryiawki, wgie, koiki itp.). 3. Podsiawowa aparanra: w a ~ (anaiil)cme i technicme) z koiiipleiaii,i odw,&nikbw, wagi uiiiomatycme. palniki gazowe, plyiki i czasze girejiie. Iuinie piaskowc, worlne, olejowe, destylaiki, redestylarki, rlejonizatory, wyparki, suszaiki laboratolyjne, piece komorowe, clilodriarki, wirowki iaboraioryjne, wytrzwarki, elektroiizcry, przyrzqdy do poniiani tcmpcraniry, ciinienia i przeptywc plynow, pipety tlokowe, biorely automatyczne, poml,y reczne pompki dozujqce, zesiaw do analiry sitowej, prbiniowe, poinpij pipelowe, lewarowe, I. Kaseiy VHS z materialami filmowynli prezena~jqcynli prawidlowe wykonanie crynnoici laboratoryjnycli. foliograiny ze scliematami aparawry. 5. Tablice lizykochemiczne, zestawy nonn piredmiotowych, uklad okresowy. I. Acl~remowicz L.: Laboratoriuo> chemii organicznej, Politechnika Wrociawska, 1980.? Rcller, N, Gutorska A : i'oradnik laboia~ita ciictnika. bwt, $ Dnnzer K., Than E., Molcli D., Kucliler I-.: Analiiyka. Pizesl$d systemaiycuiy, LWT j 4. Dailewska A : Szkodliwe sitbstnncje nieorsaniczne w laboraroriuin s~koinym, WSiP, ,ux H.: Tcchnikn pracy laboratoryjnej w chemii nieorgai,icmej, PWN, Miticzewski I., Marczenko 2.: Clielnia analityczna. PWN Modreleivsk\ M., Woiihski J.: Pracoiv~lia cl~ernicr~ia. Teclinika laboratoryjoa, WSiP, Ryng M.: Uezpiecze"stwo chemicme w przeinyile ciien,icziiyni. WNT Sobczyiyriski B., Krupa R.: Obrbbka srkla laboraioryjne~o. WSP, UWACA; i.iieoaoou poivhvin /,y'l:,io hie:qco o~-liroltoi~~rr~io, dobw?, po:ycji din i,c:,,in ~?~!ia.ycielp,-e~in?iol~,. dako,itijc

15 SZCZEGOLOWE CELE I<SZTALCENL\: W wyriilut zot-g;irtizorv;ltiego procestt nnuczar~ia uczfil (sluchacz) powinicn uoliec: I. Scliaraktciyzowai Sunkcje obliczeriiowe standaidowego kalkillatora.. 2. Zde6niowai przernaczenie eieo,ent6wjednosrki ccnrralnej i urzqdrcii pcr)~fc~nycli sprzetu PC. I j 3. 1'ogiupowaC koniputerowe programy ukytkowe zgodnie 2 ich zastosowaniem. 4. Wykonat proste obliczenia cheniiczne i technologicz~ie z u2yciem kalhxilatora. 5. Zastosowat hnkcje arkusza kalkulacyjnego do wykonywailia obliczeii. 6. Zaplanowat i wypclnit rckord bazy danycil. 7. Napisat i sfonnatowai dokunlent qodnie rjego j~i;.cznaczeniem (r ~l2yciem eriytora tekstu). 8. Pizygotowai dokriiiienty dotyciace ivynikhw analitycznycli. 9. Dakoiiai krytycziiej (staiystycrnei) oceny poprawnoici obliczonego ivyniku. 10. Spoizadzii ivykiesy i diagramy ilus1ruj;ice wyi~iki obliczeii. I I. Sporztdzii i prowadzit karty kontroh~e. I?. Zastosowat prot'csjonaliie bay danyclt (kataloci i.idln, tablice wsphlczynnikhw relencji itp) do inierpretacji wynikhw aiializ. MATERIAL NAUCZANIA:!...I 1. ZASTOSOWANIE I<ALI<ULATORri 1 I<OMPUTER,\ DO WYl<ONYWANIA STANDARDOWYCFI OBLICZE~~ CI.EMICZNYCB 1.1. Obliczanie i przclicranie st$ie" raztworbiv. I.?. Oblicraliie pti roztwoihw slabycli kwashw, zasad i ioztworhw buroro\uycl>. 1.X Obliczanie fizycrno.cl~ei~~icznycii parainetiow ron\\,orow. 2. ZASTOSOM',\NIE KOWIPUTERA DO PIIO\\',\D%ENIA BII~\CEJ DOI<UWIENT,\C.II 1.ABOIWrORYJNEJ 1 AIIC~IIWIZI\CJI \YYNIICO\V?.I Przygotowanie Fomiularzy r ivyriikami aoaliz na lpodstawie daiiych doiwiadczaliiycl~ 2.2. Przygotowmie tablic pori,ocriiczycl, do obliczania i\.yynikhw aiinliz doiwiadczalnycli.

16 3. S~~..\TYS.~~CZN,\ INTERPRETAC.JA WYNJXO\Y ANALIZY PRZY UZY~IU PROGR,\&IO\V I<O&IPUTCROWYCEI 3. I. Przygotowanie l~istograiitbw dla duiej ihczby,yar)mikbw rloiwiadczalnycli i poihwnanic icli I: rozklatlem normalnym. j.? Obliczanie iredniej aryrnletycznej, iuniinncji i odcliyler,ia standardowcso Obliczanie przediialbw ufioici dla zadanych poziombw ohioici I'orbwnywaiiie iyiniku analizy z waitoiciq praivdzi~v~ porbwn;wanie dwbcll ~uanancji, du,hch iiednich arpi,etycziiych Analiza wanancji jednoczynnikowa Giaficme prredslawianie krq-yych \*,zorcowyck Obiiczarlie rbivnaiiia krrywej wrorcowej metodq najn,niejszycli kwadratow Oblicznnie ivyniku aiializy na podstnwic krzywej wroicowej i jego pizedziah~ i~fnosci. ;.S Korelowanie )yyi,ikbw oznaczania rbtnycli skladnikhw naleriakl Spoizqrlzanie kan kontroinych i wykiywanie trcodu w serii wynikbw. 4. Z,\STOSOWANIE WYNIKOW ANALIZ ZAICI~\~EOWANYCI w BAZACII DANYCfl 4.1. Obsfu~~ baz dan;cll rawieiajqcydi wyiiiki analiz (chrornatooiafia, spektrofotometna). 4.2 Sporzqdianie raporlaw na podstawie ivynikow zapisanycli w barie danycli. I'l-o!:rain przedinlonl powiriien bye iealirowa~iy w lpracowrii koiiiputciowej w gwpach o liczebnaici nie. ~przckiacrajqccj 15 osbb. Uczch powinien miet do swojej dyspozycji nast~pujqce programy uiykowe: arkusz kalkulacyjny, edytor lckstu i be$ danych. Przydatne mogq by6 prozralny kornp~iterowe do oblicze" dolycrqcycl, poszczeg0lnycti tenlatbw i profesjoiialne progiarny do obliczeh statystycznycl~. Poiadarie jest wykoiiywanie niekioiycl~ oblicrcll za poawcq ~ni~~ikalkiilatoiow - ilmoiliwiajqcce lepsze ziozu~iiicnie sposobil post$powaiiia. Roiwiqz)wanie poszczegolnycl~ zadari inoie polegat na uykoiryslanii> arlrusza kalkulacyj,ie~o lub iastoso~vani~i piofesjoiialnepo programu. Nauczyciel powinien iniict inorliwoie t\vorrenia indyividualnych radah rachi~nkowycli. Podczas ich ienlizacji naleiy wrbcic iiivage na occi)~ popiaivrioici wykon;.i\,anych obliczeii oraz ich jasne pizedstawianie w postaci zrozil~iiialej dla odbiaicy wynik6w. Rozktad niateriab w poszczepblnych klasach powinieo uwzgl~dniat korelacje z trciciaini przedmiothw: "Maternaiyke" (lo$ar)nmy, rbwnanie linii prostej, elernenh/ staysyki nmte~natycz~,ej). "Oblicrenia clielniczne", "Clie~nia fizyczna" ((trial I "Matenab nauczanja" w klasie I) i "Chen,ia anaiilyczna' (driaiy 2 i 3 w klasie 11 - pirygotowanie do interprelacji wynikbw oznacrcn

17 ilosciowycli ~~lanowaiiych do wykananailia w Masic I11 oraz driai 4 w klaie Ill - przygolowanie do interpretacji wyriikbw analiz iostniineotaliiych u~~kanywaiiycli w klaie IV). Do najtiudriiejszycli dia ucznia czeici rnaterialu iiauczat,ia nalezy ralirzye san?odzieinc projekiowanie procediir ])ost$powaii obliczenioivycli stosiij;icycl, profesjonalne oprograii>owanie, a takie siatystycine melotly interpietacji wynikbw analit),cznycl,. I. Wyl~osaienie pracoiviii kornpnterowej: zestaw profesjonalnych nliiiikalkiilalorbw, stanowiska kornputerowe (PC, kiasy nie ni2szej niz jsg), drukaiki (iglowa, atramenlowa, laseiowa), skaticr. ploter., 2. Oprog,iamowanie- edytor teksm dla DOS (np. Word Perfect) i dla Windows (np. Word), arkusz i kalkulacyjriy dla DOS (np. Quaifro Pro) i dla Windows (np. Exccl), baza danych (tip Access). profcsjonalna baza danych spektralnycli (UV, lr, NW<) Program do obliczeii slatyslycmych (np. Unistat, SlaQVost, Faslat, SPPS, Stalgrap!iic itp.). I.? I. Achnazarowa S.t.., Kafarow!A': Optyrnalizacja ekpeiyilientu w ciieniii i teci~nologii chemiczne,. WNT, Robro~vski D.: Probablistyka iv zastosowaniach tccl~i~icznych. Wi\T, ' Czenniliski J B, iwasiewicz A, Paszek Z., Sikonki A : Melody stntystyczne dla c!iclnik6w, PWN, Doel.ffei K.: Statystyka dla chemikbw annlitykbw. \WT, UWAGA: I2i/er<,1ur0 po\vi>!jm bye!m bie:q<:o nk~~mii:o~vo,~,, dobort,,,07qii dlo uc:,,io tioko,,,,j<! ~~ot~c~~cielpr:e~/~~~io~~~.

18 SZCZEGOLO\VE CELE KSZTALCENIA: \\' rvynii<o zot~ga!~izowancgo proccsu nauczar~ia uczeil (sluclracz) go~vinictl umict: I ScharakteryzoivaC ty~y reakcji cliernicznycli s!osowairycl~ w preparatyce,?. Rozpoznal roirie rorizaje reaktorhw i elementow pomocniczych (mieszadla, silniki, deflegmatory itp.) stosowa~iyclr do proivadzenia synter w skali laboratoiyjnej. Zastosowai substancje toksyczne, palne i wybuclioive z~odnie z obowiw.~jqcymi przepisami. Zbadad w1,liciwoici stosowanycli odczynnikhw (substratbw) i uzyskanych preparat6w. Dobra6 substialy reakcji chemicznej niezbqdne dla otrzyniania iqdanego produkru. Sporradzit bilans niatelialowy reakcji (rapotrrebowanie na substraty, wydajnoii produktu). Dobra6 spizet i aparature do pireprowadzenia prepaiaiywnej reakcji cliemiczsej. Zmontowai zestaw laboratoiyjny do prreprou,adzenia reakcji. WykanaC podsrawowc czyrtiroici dotyczqcc otrzpiya,nnia prc1>ara16w ci~c~nicriiycb. Zaprojektoivad wieiocrapowy pioces preparatywny uwzgledniajqc jego ekononiikc (oply~nalizrijqc zu2ycie mn!enaliw i noinik6w eoergii). Zapiailowad i rorgilnizowad pracc zgodiiie r zasadaiiii bhp, ppoi i pnepis6w 0 ocllronie irodowiska. icl:\'l'elill\l NAUCZANIA: j.- I. PREPAIL\TYl<r\ NIEORGANICZNA 1 I Typy rcakc)i cliemicznych (syntezy. analizy, wymiany; egro- i endocnergetycziie; utieniania- I?. red~kcji) Wlaiciivoici i otrzyil~ywanie wodon~ i tienu. I 3 Wlaiciwaici fizykochemicz~ie wody i nadrle~rku wodoru. 1.~1. Ciiarahteiysiyka ogoliia i imelody otrzymyania podsiawowycli klas zwivkow: tleiikow, wodoiotlenkbw, kwnsbw bealenowych i ticnowycii, soli (proslycl~, podwojnycl>, koniplcksowycl~. benvodnycll i lhydratbw, wodorosoli, lhyd~~okrosoli). 1.5 Wlaiciwoici i oirzyn~ywanie mi;lzkoiu cheniicznych i pierwinstkow 2 poszczegblnycb gnip ukladu okresowego (floiowce, siaikn. uot i fosfor, wegicl, glin, litowce i berylowce, niiedi i srebro, cl,ro!lt, mangnn, iclazo). 1.6 Otizyniywnnie pieparatow nieorganicznycl~ w syiitczacli zloionycli (wieloetapowycli).

19 dwieiozin I. Olr:jr?ipV0,7iu chioh, 01)10!11 : ivod,,j,ch,arllc,o~di~, cl~/oro!rorh)i~li i oitio~iiakir 2 fi'ix,icr,y ~o~klniio:oi~,~i~~ olo!i,iir(7/). 3. Tcu,,icz~y,a:kiodiiyik~kso~~~qgin~~~,,,iiuci:i(~. i. Ro:kind fo,nic:,iy soii nnio,roivycii i \q"icoidiv.i. Ofr?n~,q+,o/,ie xodor,i,in skcrlq lriho,nloi~f,z,ii~: reokijo cyibi ; hv(,.s~'iii soitijn~i, i~'0ilorkii Iilli : wodc~ clckl~aii~n ~ody 6. O f fez: 2 1 i n 1 jioi<,.sr/ 7 Spoio,iic IV flo,ie rdiiry~t,~ie,~$,io.~lkd>i, -,,ii.mii i,,ici,,efoii, io;puxc"oie li;~~sk~~~!)~c/7ci,~iimbikld~u is, 11,od3e i bodoiie odczytyliii ru;fw~o,i,iu. S Poid,,in,iie ~vlcricli~~o~ci I/cI,~, i ozo,,~, (~okcjn: ro:ii,,oi-eni jo~iki,,~ofn.c~~ ir oheoaici skrobil., 8 9. Bodo,iie ivio.<~i~soiciji:ykochc~~~ic:~~yci~ ~tzo~iy (otii;y,,, pr:i.i~~od,iicli~~o. li<rr,rio.ii, crjn1o.f~). 10. Ei~kfroii~coy rozkiod ~sody. 11. llma7trie t~~io.fciwo.ici,~odi/enk~, wodor!, fio:kiot( reokcjt : lie~kieor,~,cot~(,!ft~fliq, jodkie~n pofn.st~, nio,~mrin,ie~~ziv/i/ll) ~oio.~!,, d:ic,io,aie,,o i>ano,!ihi). 12. Of,.y,rgo~~o~?ic flerikda,: -,ir:ez ~[inliinie \upou'iefr:i, h,b f/i.,ii, - j,rzez ro:kiklod len,,ic:,y soli:,~,q~/cois,,iogi~"e:,,, "~gicout,~ikiii(ii), chroi~~iiiiiiiip'l) milo,,ir; i~~oriorollo~kliiu;,nic.d:i, cyjiki,, - pre: d:i~laiiii' :osnijnlni no sole: ~t~odorolle~ikie,il.sodr,,io ~ L O I C O, sre61.0 ~ ~ litb c!iloi%'k il~cifl). - pm- d:iohiiic kv,oso,r,i,m sole: A~c,o.su (i~~~oiqgorjij,in 11qg111)1,)Io,~~o)~u(~I,, IOi'<r.~ii sinrko,vego(v7j,in chro,,~im,(l/l) polon,. 13, hlelody ofr.y~,rzpo,iin ~vodomlio~kdi~~. 1. / - reokcle :a,sod:.so1011?i :r,eln/i, tip, ~r~okorolle~:h-:~ sotfit : siorc:o,~e~,>(l/o,,,icd:i(71), c!~o!~ioi<t~ : If. clilorkio?~ iclozo/ii), - recrkcje ~,ody 2 fie,~kami 111e1n1i: /ie,~kie,), t>>os~~c:~t, 11enkit~t) wo/>~,i<,, - ~~Iek1101,:o r,,odncgo?o:iii,o,ii c!llc>,k~i sod Ofrz,~,i,,ywrnic k,vri.~,jt~, bczile,iuiqci~ i 11erioir:vci~. - re<,kcjc fie~>kd>i, kll~oso~vyh : ~~otic,, I!/,. 1le),kii/o,fo1.iijr7. tili,!il/e!ikii iv<gio, -,mok+ IOi,c~.id,s ;.solo,tii: k~t,nii sio,l;oi<yqofl'i) : cii!orkie,ri.so<6/, kivo.s!i soi,lego : bom!k!iri

20

21 ii ij. 46, 1' JX ji., J 2. I'REPARAlYIC\ ORGANICZNA? I Klasfikacja reakcji or~anicznycli na podslawie: prrebiezu i lygo. przeg~upowah elelitroiioiv wi.@jcych, iiczby drobin uczeslniczjcycli w stadiu~n li~iiiiuj;jcym srybkoic reakcji.?.? Przcbieg reakcji organicriiycl~: rcakcje oasi$pcze i koi~kilrencyjcie KwasowoSt i zasadowo41 rwiqzk6w organicziiyci~ Wplyw podstawnikhw na iozinieszcre~iie clektioiioiv i ina reaktywnoit crqsieczek organicmycli. 3.5 W$glowodory i flnorowcow$~lowodory: otrzyi~lyvariie. riajw;iiiiiejsre reakcjc Podsiawowe grugy zwivkhw oiganicriiycll zawieia.ii(cycli lienowe gntpy funkcyjne: alkoliole i feoolc, aldeliydy, keiony i eleiy, kwasy organicrne i ich pocliodrie (chlorki kwilsowe. bezivodrliki, amidy, sole kwashw organicz~lycli i mydla), estiy i iluszcze. Oirzyii~ywanie. najwa2niejsze reakcjc, wlaiciwoici rizykocheniiczne. 2.7 Zwiqzki organicziie zawierajqce azol: zwiqzki riilrowe i nitrozowe, aii~iny. Olrzyrnywanic. najwa21iejsze reakcje (w iy~n diwazoivanie atiiin aro,natycznych), wlaiciwoici lizykocheii~iczne.

22

23 IS. /3n</rr,iie :ac/?oi~~<~~,iin siq l~rui,~rroid~~~ i~~ic/koc:ijdec:ko~~:yc/~~iodc~~~~ og,;i'ilaiiii#. 19, Ide,,i~i/ikncjn iic~)~ps s;iiic:,>~c/~ (la~tbi>ie ii olivoilyi), /)/oriii~!iiii/,ohiikn. m:p,)ii~:czf~/ihlo.<i. hnci<iiiii~ i~rodiikicjir,j,ho/i;i,, pwjhc, Beils/ei,rn,rr, ubtoaiii cliiari, reakcjc hoiilrit). UWAGI 0 REALIZACJI: < l'rzedmiol "I'reparatyka clicmiczna" powiilicn byc prowadzony wyitcr!>ie!v forn~ie rajqt praktycn?ycii w prawidiowo wypos;izonym laboratoni~in umoiliwiaj;lcyin indywidualnq pracq ucniibiv. Kaidy z uczni0,~ powinien samodzielnie wykonywat Cwicrenia wybrane prrez naucryciela r przednaivionego roarerzonego zestawl sylitez i doiwiadczeii. Elannonogram pracy laboraioryjnej wylnasa icislej koielacji z piograiiieii, pizedmiatu "Chemia" i iizupclniaj;ic go lpowinien ksztaltawac cliern!cme umiejetnoici eksperymentnlne. Umiejetnoici te s1aiioivi;i podstawe do odziaiu iv przcd~iiioiacli. "Cliemia anaiiiyczna", "Toksykologia", ''Procay tcchnologiczne" i "Townrornawstwo". Szczeg6ine zliaczenie dla wyksztalcenie cl,ernika analityka ma prah7czne poinariie wiaiciwoici organicznych i aieoisanicmycli zwivk6w cl,emiczi~ych (ufnvaienie i inlciprelacja ireici pizedmiotii "Cheinia"), i~oiiejeunoic dokonywania ich oceny pod wzgledc~n reaktywnoici, toksyczliosci itp, a lahie projektowa~ia preparaiywnycli sposobhw lpostqpowania i zcrtaw0w Iaborato~jnych do proslych i wieloelapowycii syntez. Do najtmdiiiejszycli dla ucznia eleineiil6w przedmioni inaieiy doh& odpowiedn?e$o spizeni do konkretncgo zestaw reskcyjnego i zachowanie bezpirc.zi~ycl, waliltikhiv prowadzenia pioccsu (piacn pod spiawnie dzialajqcym iqci~iem, unikanie ohvarteso ogriia ilp.) ',! I. Standaidowe wyposazenic laboiatoiiurn chemiczoego?. Kascty VHS lilb foliogiamy prezeniujqce prawidlowe wykoiraliie czyniioici laboiatoryji,ycli scbe~ilsty zestaivdw czyiinoiciowycii. 3. Ukiad okresowy pienviastkow. 4. Podstawowa literatura cl,emiczi,a: kalendaize cl,c~niczne. poradiiiki, zataw Polskicli Norm. I. Rielanski A : Podstawy cliemii nieorganicmej, I'WN ?. Rogoczek R., Kociolck-Uaiawajder E.: leclii,ologia clie~~iiciiia orgnicziin, Akadernia Ekoi~omiczna we \.\'iaclawiu, Cheii.iia did szkol ircdnich, I, 2. Praca zbiorowa, WSiP, Clie~nia nieorganiczna. Praca zbiorowa. WSiP, I Cheiiiiczne melody ariaiizy iloiciowej. Prsca zbioiowa, Uniweisyiet i'ornaiiski, Cwiczenia laboraroryjne z cliernii ogbliiej i nieorsar>icznej. Piaca zbioio!va. PWN, 1977

24 7. Danikieivicz \ V Cliemia organicma. WSiP S Drapala T.: Podstam chemii. WSiP, Dziankoiishi 1.1 : Pracow\.nia lprepsrayki oiganicznej. WSil', ilendricl> *\ : Cl>eihla ogolna. ~\biczenia laboraloryjne, l'olitechnika Wioclawska I I. Kabriiiska ti. CI~e~i~iil oiganic7,na dla teclinikow clieinicznycll, WSiP, Lewendoivski R Prncowniapreparalyki iiieorganicniej. WS*, %latelialy poinocniczc do Cwicreii i wyhiaddiv z teclinolo~ii riieorganicznej. I'raca zbiorowa. Akndeoiia Ekonomiczna we LVroclawiu, Miiiczewski I.. Marczeiiko Z.: Clieinia ai~alityczna. PWN I5 Nedzyiski 1.. Epiprojeicja doiwiadczen chemiczi~ycl~, PWN, I'oiadiiik firykocliemiczi~y, WNT, Poiadi~ik laboranla cliernika. LWT IS. Pieparat),ka i elco~cily syotezy or~ailicznej. Praca zbiorowa, PWN, Prepaialyka olsaniczila. Praca zbiarowa, PUW, Rudiiicki R : Laboratonilm cheinii og0lnej. Politechnika Warszawska, 1978.?I. Sicnko klj, Plal~e R.A.: Cheolia. Podstawy i wlakiwosci. WNT, Slownik cheiniczny. WP Taiik T., Pusqi~ski A: Cwicrenia chemii organiczncj, Akadeinia Ekonomiczna ive Wroclawio, Vagel A I.: I'reparatyka oioanicma, U'NT A : Liioolrim poivi,ain bye i,o bicrqco (rk~rkleo/lo~i~o,,o, iioborrr pozycji dlo fic:,?irr doko,iigc ~ ~ n ~ ~ ~ ~ ~ c i e l ~ ~ r ~ ~ ~ ~ i ~ ~ ~ i o l ~ ~.

25 SZCZEGOLOWE CELE I<SZTAl.CENIA: Opisat struktur$ i rlatuie matcni. ZdefiniowaC pojqcia absoqxji i einisji jpromieiiiowania eleku-oinagilelyczncgo. M'yn~ienit cl>aiakterysryc.zne wlaiciwoici faz czysqcli. ZdefiiiiowaC zaleinoici PYl dla fa crystycb. ZdefiniownC podstawawe polecia tern>odynan~iki chemicznej. OszacowaC efekty eneigetycriie gircrnia~t fazowych, proceshw fizycznych i twoizc~iia roztworow. Zdefiniowal kryteria spontanicznoici lprzemian i stanil ihwnowagi uklatiu. Scharakteryrowat podstawowe r0wiiowapi clieiiliczne wystqpi~jqce w ukladacli niejonowycll i jonowycli. OpisaC formalnie idwnowagi fazowe leizve il podstaw piaceshw rozdzielania i ocqszczania substancji. OliisaC liawiska lciqce LL podstaw proccsbw korozyjnych. Scharakteryzowat pojccia, teorie i wlaiciwoici granicy faz i iikladhw rordiabnionycl~. ZdefiniowaC pajecia sbiqce do fonnainego opisu szybkoici reakcji. ScliarakteryzowaC mechaniziny ieakcji zloionych. Zinterpretowat pdliloiciowo zjaiviska oddzialywariin pioniieniou,aniil elekrromagi~elycznego r atoniami i cz~teczkami, na kthrych opierajq sie spektialne melody analitycz~ie (absorpcyjna i erllisyjna spektmmelna atomowa). ScharaktelyzowaC przemiany fazowe s~ibstancji czystycii ~v zakresie iqkor~qs1ywaii)~m w praktycc iaboratoryjriej i projektowaniu tedinoio~icznym. OkreiliC z~laczenie state, 1r6~~iiowilgi jpodczas jplanowa~iia piocesrl clieiiiicznego oiar wplyiv czyn,>ikhw zewiietrznycli iiajego iwnowagowq wydajnoic. 17. ZastosownC fornialny opis rhwnowag w rozlwoiacli wodoycli do inlerpretacji wynikow ailaliz IS. ~niarcczkowycli i gtawi~netrycznycli. Zastosowa~ podstawowe pojecia i teorie elektrocheiniczne do interprelacji i opisu rneiod analiiycznycl~, pioceshw leclinologicznycli, a takie procesow koror/lnycii. 19. Z,urosowaC opis wlaiciwoici granicy Taz i okladhw iozdrobiiio~~ycli do intcrpl-etacji podzialowycl~ lmctod rordzielania (np, cl~roi~~iltogiaficziiych), a takie piocesbw powicrrchniowycl~ w technologii c1~e11,iczncj.

26 ?I. Zastoso\vaC godstawawe pojrcia i [cone kinetyki chcoiicznej do fomxalnego opisu szybkoici i-eakcji w ukladsch lioii,o- i Ihetciofazo~~ch dla rbiiiych typbw renkrorbw i jakoiciowej interpietacji molekolaine~ obram icakcji. 1. N,\TURA hl,\'l'erii, BUDOW,\.&TOMU I CZ4STECZKI I. I. Materia. I. I. I. Czvtki elernentame. I. I 2. Korpiiskulal-ily i falowy ojlis n~ateni. I, 1.3. FaIowa i ko~usinilnrna narura iwiatla (zakiesy proniieniowania elektromagnetyczriego, 1.2 Atomy. wraicnie haw, iwiatlo monocliromatyczne, spoiaryzowane i spojnc) Budowa i wlaiciwoici jqder atomowycli (wlaiciwosci rnagnetyczne, pojecie piewiastka, I.?.?. I Cr*stecrki. I 3. I. irotapy. piomieniotwbrcroic). Slluk~ura clektionowa aiainbw (Lwantowanie cnergii elektronowej, onentacja orbitali). I'31nisja i absorpcja proniieniowania elektrornagnetycznego (atomowe widma absorpcyjne i cmisyjnc, akcja iaserowa, rezoiians elektronowy i jiidrowy). lstota ulpania chemicznego i geonwria czvteczck. l3? 1:oniiy giomadzenia eneigii przez cz*steczki i konwersja energii. 1.3 I Oddzialpvanie promiciiiowania ciehiornagsciycznego na czqiecrki (widma cz~steczkowc W. VIS. IR Raluana). I34 Yodsiawy spekfrofotornetrii UV-VIS i technik rezonansowych.

27 2. W~~SCIWOSCI 1 I'RZEVIIr\XY FA7.0WE SUBSl'rLNC.JI CZ.YSTYCCI 2. I. Fuy cryste, 2.Z. 2. I. I. Faa ga?o,\:a (cirarakie~ysiyka, model gmi doskanalego i ralcznoici I'VT: opis jahoicio\yi i istoinoic odciiylei~ od praw ganl doskorialepo) Faza ciehla (g~sioie, lepkoit, iiapiqcie powieirchniowe, wspblczyiink ralanlania iiviailaj 2.13 Faza ciehlokrysrhliczna (iypy fax, an~zotiopin, zsstosowallie) Fara k~ysialicma (ipy kiysztalbu,, wivania a cecliy mecl~nnicriie, elclniycziie i cnerpel)cme krysrtaibw, iypy sieci i alizolropia kryszialhw. wsptilcqniiik ialail~ania iwiaila, polaiyracja iwiatla). Ilownuwilgi i (lizenliany fazowe Zaleinoici PT dla rbwiiowag poszczeg6inycl1 typbw i jpunkt potrojny (wrzenic i sublimacjn) Polimorfina siibsta~icji w fazie sialej Stan btyczny Slany mctasiab!lne (szybkait pizeniian C~roiyicli, stnn cieczy pizepizanej i p~zccll1odzoiic.i. sian srklisry). 3. ENEIIGE?'Yl<..\ PRZERIWN LIZYCZNYCII I CIJENIICZNYC'I '., Pojccia podstawawe lern~odynainicine~ opisu iikladow. 3.1.I. Temiodyna~niczny opis ukladbw (pojqcia podsiawowe rem~od>mainiki cliemicziie~: "Had. otoczenie. parametr stmu, przeinia~~a iid.). Picnvsza znsada dyi>nmiki i jcj korlsekwcncje (encroia,uewii$iizna, enlalpia, pojelnnoici cieplne C,i C., rnierralnoii efekihw cicplnycl~ i podsiawy kalorpieirii. piawo I-lessa) 3.2. Efekty eilcigciyczne pioceshw fizycznych, przemiall fazowych i iworic~iia ioriworhw Ogrrewanic i ozi~bianic substancji (wartoici typowe, naklndy enerseiycme w skali laboiaiorylncj i teclinolo~icznq) l'aiowanie, topnienie i sublimacja (wanoici iypowe, rola prremian f'uowyci> iecliiiice. -,.. : ~.,. ~ ~ l,::,i m ~ :.%.I-, ~. ~,I ~ r :-->!, ~. :: <'>, :-,I>::i~,.>.,r:'.. >,: :c :,,' :. i: \.I :I:,..,'I -...'. iworrenia oiaz iennoclieiniczne energie w~qz;lii, wplyw te~itpcraiory nii efekr eirelgelyczny renkcji).

28 4. I<~)wNOWAGI CIIISMICZNC W UI<L,\DACII.IONOIVYCII I NIE.IONOWYCI1 4.1 Rouwory, ich opis i wlaiciwoici Sposoby ivyi;lzania skladu roznvorow Efrkiy objttoiciowe i etiergeiycrt~e rozpilsrczania i ic11 istotrioic l'ojecie roa~voru doskonaiego gazowego (piawo Daltooa), roazeizenie pojccia ronwotu doskowlego na i-oztrvoryciekle Pizyczyny i istotriost odchylch od doskonaloici w roztworach gazobrych, roztworacll nicelcktrolitow i elektrolicow Dtuga zasada tcnnodyiim~iki: spontanicrnoic pizernian. 4? I. Spontanicziloit procesow w przyrodie (fakty doiwiadczalne, staa rownowagi ukladu). 4?? Ilmga rasada tennodynamiki jako krytenuili spontat~icznoici przemian (entropia jako iniara liczby sposob6w podzialri energii pomiqdzy cz~teczkami, rfonnolowanie drugiej zasady i jej konsekwencjc: potericjaiy tern~odynailiiczne i kyenilrn stlnu rriivnowagi). 4?3 Stan rbwnowagi dynarnicznej i statycznej Rbwnowagi w ~ikladacl, niejono\rych Uklady ~azowe doskonale (stan iownowagi dynarnicznej i slala rownowagi, obliczanie wanoici stalej rbwnowagi na podstawic danycli termochemicznych, wp+ ciinienia. terilpcralwy i nndminiu skladoika na poloienie stant, r6w1owagi. dobbr watunk6w prowadzenia procesow teclinologicznycl~ w aspekcie poloieiiia stanu rowaowagi) Uklady Iheteiofazoiue z fa* gazowa (iozklad wqglar10~v. wodoiowe~lanow, ilenkow i hydratow soli, stala r6w1owagi i prqinoit rozkladowa, higoskopijnoie i Srodki suszqce) R6wiiowagi w wiii;lach jonowycli Poj~cic elektroliti, i roztwotu elektroiih~ (klas>&kacja). Teorie clektrolitow i~iocnycb IJoj$cle akt~vnoici sily jonowcj Rhwnowagi Lwasowo-zasadorve ((pojecie kwasu, zasady i amfolitu wg Brbosteda ypy r6wnowag, stale rhwnowagi (pk), skala $1, graficrna reprezentacja rownowag (wykre.8 Iogaryt~niczny), wskaitiib kwasowo-zasadowe i krzywe imiareczkowania. lhydrolira soli, roriwory buforowe). 4.44, Il0wnowagi tivoizenia ko~nplcksbiv (opis fonnalny, zaslosowania) Rbiunowagi strwania osado~v (opis fornlalny - iiocqn rozpuszczalnoici, efekt nadrniaru odczyniiika strqcajqcego, efeb wsphlnego jonii i tworzenia kornpleksow).

29 5. ROWNO\VI\GI 17i\ZO\VE W UKLADt'.Cn WIELOSI<LI\DNII<OWYCK FIZYKOCUEi\.IICZNL PODSTAWY PHOCES~)W ROZDZIELANII\ 5.1. Rbwnowaga ciecz-ciecz w ukladach d w- i trojskladnikowycli Ogranicrona mieszaiiioit cieczy (pr;ryczyny molekulanie, opis fornhalny, repl-elenncja giaticziia). 5. I.?. Podzial trreciego skladnika pomiqdzy "iiie nriesznjqce siq' ciecze (piawo podriaiu i podstaity ehstiakcji, iola odcojnnikbw tworzqcych koiiillleksy ze skladiiikiein eksti-ahowaliy~n). 5.l.~. iiomogeniracja ukladu "nit micsiajqcych sic" cieczy pirez dodatek tizeciego sklad~i~ka. 5.2 Rownawaga ciecz-para w ukladaci, dwuskiadnikowycli. 5.?. 1. Uklad doskonaly (piawo Raoiilta, izotenna i izobaia rbwnowagi, dianiatn fa.lrouy) Hornozcotropia i lhomoazeotropia (diagramy fbzowe, podstawy rozdriclania rniieszarliii przez dcstyiacj~ i rekyrikacjq, desiylacja prbiniowa). 5?2 Neieroazeotropia (aczyszcraiiie przez destylacjc z parq wodtla, higroskopijnoic roz~x~sz~zalnik~wj. 5?4 Pryirloic pary nad rozcieliczonyini roztu,oraini siibstancji nielotriych (podstawy ebuliometriij oru sicronyini i nasycanyini roztworaini clck8rol1tbw (iiodki sirsrqce i olizym~ijqcc stat,? wilgotnoic wzgl$dnq Razpurzczaliioic QNOW w cieczacll i ciaiacli stalycli I. Wplywciillieriin i telnperahri)r (pwwo Naliy'ego, islotnoit oricllylcli od pi-awa ilmli)iego) Podstawy rozdzielaoia miszaniri gazawych pmez absorpcjq Rbwnowaga ciecz-cialo stnie Rozpuszczalnoit cia! stalycii w cicczacli (wglyw lelnpel-ahliy). 5.42, Uklad eiitektycz~ly doskonaly i wyhrane uklady rzecrywiste (stogy oiskoiopliwe, podst;li\y knomeriii, ociysrczarlie inatcrialbw pirw topicliie strefowe, podstaivy oczyszczania przez krystalizacjq, hvorrenic si$ ioztworbw statycli i wsp01sti;lcanic osiidbw) Fizykocbemiczne badanie sropnia czystoici siibsta:icji. 5.51, i'einpeiatuia lopriienia PieZnoSc pary i temperaiilra wizenia.

30 6. ELEI<TROCIIFWIlA 6 1 Kandoktancja elcktioiitycz~is iortworbw Jociy jeko iioiiiiki ladunku elektrycrnego (ivplyw rt~lenia i rodzaju jonow na konduhtancje roaworu elektiolitii). G. I.?. Podstaivy konduktonierlii (niiarecikowanie konduktometiyczne, kontroia czystoici wody) g1,iwa chcmicaie i pblogniwa I. Opis tcrmodynarniczny ogniwa chemicmego (SEbl i moiiiwoi6 wykorzystatiia cfektu encrgctycrnego proccsu chemicznego) l'hlogniwa jako elerllenty skladowc ogniw (kiasfikacja, proccsy potencjalotwoicze, skala wrglqdoa potencjalbw ogniw, szeieg napicciowy, potencjaly reakcji polbwkowych redox) R6~w)owagi tnembranowe i jpotencjal dyfi~zyjny (kiucr elektroliiyczny). 6.?.4. Elcktiwiy jor~oselekt>nvne i praktyczan skaia pil. 6.35, Miarecrkowanie potencjolnetiycznc. 6.3 Eicktioliza i procesy nierownowa~owe. 6.31, Molckiilariiy obrar gin~iicy fzaz i procesri elcktrodowego (odwracalnosc /poialyzowalnobi/ phiogniw, nsdpotcncjal, etap li~nit~ij~~ szybkoit proccsu efektrodowcgo) Koleji,oiC procesbw elektrodowycli na katodzic i anodzie (podstawy elekirograwimetrii i elektrorafinacji inletali) Podsfauy polaiogl-afii Wybiai>e tecli~iolo~ie clektrochcmiczae (hydroineialoigia, giin i litowce, cfilor, galwanostcgia). ' Elektroosinaril (odsalanie wody) Chemiczne iibdla pi;l(lu. 6.4 I. Ogniwa i akutiiirlatoiy Ogniwa pvliwowejako altenlatywnc irodla eneigii. 65. I'otlstswy koioiji ineiali Elcktroclieiniczny iiiodel koroiji Katodowa ochrona jprzeri koroyil

31 7. %.JhWISI<A I'O\VlI:l~CIINIO\VII I I<OLOII)Y 7.1. Zjawiska po~victzcliniowe. 7. I. I. Syti~acji\ cncrgciyczila cz;~stccmk!no gia~iicy l'ar (st;iizcnic osn~lbw) 7. I.?, i\dsorbe;lty stale (ronvini~cic po,vieircl~ni, stiuktiira kspilarna). 7i.3 Adsoipcja r f'ay gazowcj i ciekl+ (izotcrnm aadorbcji, ivplyw te~iipciatury, koi>densacja kapliarna, seiekiywnoic, siia moleki~larne) Podstawy chiornatogra6i Wymianajoiiowa i wyn~ieniaczejonowe Srodki poulerzci~iiiorvo czyiine (tworzenie i siiibdnoic pian i emi~lsji. zwilianie cia1 stalycii. flotacj". 7.2 Uklady koloirial~ie Oinymywanie i kiasyfikacja okladbw koloidalnych Makroskopowe wlaiciwoici uklad6w koloidaitiych (dialirn, elektiodializa, rozpraszaliie Bwialia (nefelornelna), iriasy molowe i sedy~nenlacja) Malekolarny abiaz yrailicy faz (Iiydro6lowoBt i liydrofobowoii) l'lwilloii nklad6w koloidalnycli (koloidy ochroiioe, wysalanie) Elektrocl~cmia ukladbw koloidaliiycli (elektrofoieza), 8. KINETYI<A CLIEWICZNA I 3.1, Fom~aliztn opisrl szybkoici reakcji. 8.1 I ' Dcfinicja szybkoici reakcji w reaktorach r6tnych lypow Rdwnaiiie ki~ietyczne i rr~rlowost reakcji (slaia szybkoici i ~vplyu sl$teriin sobstratbw iln szybkoie rcakcji ~iieodwracalnej, wpiyw te~nperatuiy na stalq szybkoici reakcji) Molekrilarriy obi= reakcji I. Reakcje prostc i zloioile. Mecliaoizrny reakcji rloionycl, w ilkindach Iioii~of~owycl~ (rcakcje S 22. rbwnolegle, nastepcze i laiicuchowc). Teoiie szybkoici reakcji. Eoerpia akiywacji Kataliza lhorilofazoiva Kii~eyka procesoir, heierofazowycli. S.2.5. Katalira komaklowa Podstawy fotochemii.

32 />oi<!,y~,del~yc:!,q. 2. IVyz~,mc:<iiiie ir$doit,ojci renkq iill~.,ti<u,iin ' I,i IOi i H', Rdii,,rmrii. h.i>~i,reiyc:~iu o,rreclio,iirt,~ reokqi. 3. Xolcr/iyc:?y ~#y,~~v]o,~dw ~ ~ ~,,a ~ l ~ad~ko.fi ~ r l i ~~~~~l~rol~cji g/?~kozj~. Ji9:!~tc:mrie iiolej,d,~,j,o,,,ogi rcok~ji oihi~,wcnl,wj..sl<,ly/? szy6ko.ici i ' tccl,noio~icziiych. Ksrtalcenie w prredmiocie pawinno byc glbwriie icillizowane w standardowo wyposazonej klaopracowni uinoiliigajqcej prowadrerlie zaje6 i caiq klasq. I'okazy i doiiviadczcnia pizewidziaiie w lxogramic powinny byt wykonywai,e w grupach o liczebnoici oic przebaczajqcej I5 os6b w Inboratoiraci,. snalizy klqcznej, anaiizy instniinenlalnej i anaiizy leclinicznej. wyposalonych w odpowiedniq aparstlirq, sprzqt i odczynniki W procesie ksztalcenia naleq ograiliczy6 do niezbedncgo ntinimuin oblicrenia fizykochemiczi>e, a rozwiwane przyklady iciiie wivac z zastosowaniami anaiitycznynii i tcchnoiogicmymi. Problerny i wanaici licrbowe powinny odpowiadac rcalnym syti~acjom doiwiadcrainym, cypo~ym dia danycli dzie(lzi,>. \Vykon)uilnie obiiczeil poivinrio odbywa6 sic w oiupach o liczcbnoici iiie prrekl.aczajqccj IS uczni6w w piacowni homputerowej, z wykorzystaniem ~iiiiiejetnoici zdobytych w trakcic ieslizacji pirediiiiot6w "Obliczcoia clieii~iczne" i "Zasloso~vanie komp~~terbw". Naiery pololye nacisk na p6liloiciowq ~ntel>~retecje zjawisk fizykociieinicmych ze wskazywaniem sposobow icii ivykarrystania do rozrlzieiania. idenlyiikacji i ornaczania sobsfancji. Przykladorvo: pienvszq ziicadc tei~iiotlynainiki naie-iy prredstawit jako podstawc opisu efektbw cicplnyci~ jlrze~iiian ograniczajqc do minimiin, opis for~nalinnu te~?nodyiiamicriiego. drug1 - jako kryterium spoiltaniczi,oici prremian, kindqc nacisk iia konsekweocje pojecis stale, r6wnowagi w aspekcie zasiosoivali analityczriycl~ i Piogra~n pi-zedmialu powir~ien byc icijle skoielowany z treiciami pizedmiot6w "Ciiemia" i "Obiiczenia ci,eiiiicznc", gdyi w czeici stariowi icll pogiqbienic, unipeliiieiiie i praktycoiq iiiterpretacjq. Uiiiiejqtiiosci zdobyte w trahcie icnlizacji przedriiiotu "Ciiemia firycma" z~lacrcnie dla ksaalcenia w "ioivarozna~ust~~o", (wuciwie prowadzonego) oiajq kluczowe przed~iiiotacl~: "Cliemia anaiityczne", ~'l'iocesy teclinologiczne" i SzczcgOlnc maczenie dla tcciiiiiha malityka ina ksztaitowana w przedlniocie umiejetnoii logicznej syiltezy inibmiacji r i6inych driedzi~i w cclu pelnego opisu zjaivisk. ROwnie istoli~a jesi nloinoit do tworrenia rapis6w fonilaliiycii timo%iiwiajqcych iloicio\i,;( interpretacje wynikow analitycznych (otizyniywanycli metoda~ni kiasyc~ny~ni inst~umentniaymi), a takle zrozuriiienie pioces6w iechnologicmyci~ Do najw;vnicjszycl~ treici priedmioni (pod ivzgledeiii rastosowania w pracy zawodowej) iialeiq lixykochelnicz~ie podstawy in,etod ornaczania: objetoicio~wcii, wagowycli,

33 spehiali>ych. elel+,.trocheniicznych i in., a takie imerod rozdzielanis, inp. cl~:oinatopi-alii, eksrrakcji i iii Najtnidiiiejsze cz~9ci przedmiont to: aatura mateni, podrtaiy ~ennodyi~amiki i funkcje slano, forilinlny opis kinetyki clieniiczi,cj. I > I. Zestawy foliogram6w p:zcdstawiaj;icycl~ inin.. disnraiiiy hzo>vc, typy sicci krystalicznycli, budoivq typo\\ycli wskainik6w kwasoi$*o-zasadowycl~, schematy opniw, zestz.wi.0w do odsalarlia wody. ilust~uj;icycli zjawiska na graiiicy faz, koioryjne, riieciianizniy prreniia~l 2. 7nbEce iuielkoici firykocherniwiiycii, n~.in.: gestoici, lcpkoici, napi~cla powicrzcliniowcpo, ~vsphlc?ynnik6w zala~nania S\viatla, pojcmnoici cieplnych, standarrlowycl, entalpii spalania i,, tworzeoia, teinpcl-attr topiiieilia. 3. Kasety VIE r przedmiotoivyni matcrialaoii lilmowyini. L.ITERfiTIIR,i: I. Barela R., Sporzyiiski A, Ufiialski W.: Chemia lizyczna, Cwiczenia labointoryjne, WPW, Banow GM : Chemia fizyczna, P W, Bairow tibl.: Wstqp do spektroskopii molekulamej. PWN, 196s. 4. Brdicrka R.: Podstauy chcmii kqczncj, I'WN, I Buchowski H., lifilalski W.: Gary ciecze plyny. WNI' Buchowski H., Ufilalski W.: l'odstawy tennodynainiki. WNT, 199'1. 7. Buchowski H., Uhlalski W.: Rori~vory. WNT, 1995 S. Bursa S.: Cl,emia fizycn~a, P\\'N, Chemia 6zycma. Pieca zbioroiva,?~~ ,h J 10. Cwiczenia iaboratoiyjne z cbeoiii iizycznej. Praca zbiorowa. PLVN, I I. Firyczne podstawy cliemii. Piam zbiorowa, WSiP, Karpiiiski W.: Cliemia fzyczila dla technik6w cliemicniycl~, WSiP I3 Kqcki Z.: Podstawy spcktroskopii imolekulainej, PWN Kolos \V: Cheriiia kwmto,r,a, PWN, , Koitiirn G.: Eleklrocliemia, P W, Koya J, Dvorak I., Bo1,aczkowa V.: Elektioc1,ernia. PUN, N~dzyiiski I,.: Cwiczenia ' clieinii fizyczi~ej dia ~eclii~ikbw cliemicznycli, WSiP, 1990, IS. Pazdro K bl.: Chernia dla licealisl6w. Elektrocliea,ia. Oficyna Edilkacyj~ia Kizysnor Pazdro, Pigo? K., Roziewicz Z.: Clter~iia fizyczoa, PWN, 19SO. 20. Poi~rbaix h,l : Wykiady z koiozji elektrocliemicznej. P\\'N, Sobcryk L, i in.: Ekspcrylnei,talna clielnia fiojcriia, PL\'N, Uhiilski W.. Obliczenia fi~kociie~iiiczne. Oficyna LVydawnicza PW,

34 2.; UTiiaiski bb'.: ROwoowagi ciiemiczne, WNT, UPYAGA: i.rie,-itl!im poiui,sin byi,ki i:,iniezqco okli~olto~vn~in, ~iobori, po3,cji tilo ioiroii~t 'ioko,,jie,roiicsjriei,i,.;e~firsoli~.

35 CIlEMIA ANALITY CZNA. - ', i SZCZEGOLOWE CE1.E KSZTI~I,CENIA: \V ~vy~ril<u zo~~gailizowanego procesu nnoczn~li;~ ucteil (slucllacz) po\viilicli urnict: I. I'ogn>powaC iloiciowe tnetody analityczne i~w~lqdniajqc islate zjawisk (fizyczlle, ci!coiicine) lei;icycii u icll podstaw. 2. ScharakreiyzowC cechy reprezentaiywnej pibbki analizowaiiego rnaterialu. 3. Skiasyfikowac przyrzqdy do pobierania pr6bek inaterial6w w i6tnycll srariacli skirpienia. 4. Rarro2niC i okreilil przeznacrcnie urzq<lzeii do rozdiabniania inaterialhw slaiych. 5. Scl,arakteiyzowal inctody przepi-owadrania matcliaiow sialycl~ do rorhvaiu. 6. DokonaC podrialu kationow i al>ionbw nasnlpy analilyczoe. 7. Dobrae gntpowe odczymniki aiiaiilycznc. 8. Sklasyiikowad odczynniki sti-qcajqcc stosowane w ar~alirie ivagomej. 9. Przygotowat ioztwozy mianowane stosowane w analirie objqtoiciowej. 10. Dobrac sj>osoby wymaczania pilnktu koiicowego w iniiareczkowaniaci~ ro211ych typ6w. 1 I. WybiaC niciody iloicioweso ori,aczania picrwiastk0w nystqpujqcycl> w zwivkacll organicznych 13, Scliat.akte~yr.owat zjawiska fizycziie stanowiqce padstawq instniincntalnycii metoil anal!lycaiycli 13, Opisne znsady dzialnwa przyrzqiibw anali~ycznych. 14. Skalibrowae 1,rzyrz;icly analityczoe poslog.ijqc sig noiii~atywiiymi postqpowaniaii!i. : i IS ?I. Scharakteryzowac spektralne fnetody stosowai~e w ariaiizie nvi.?/koiv or~ai~icznycii. PobraC pienvotne prbbki analizowanego materialti Pizyg,otowa& re~~rczenlatyw~e pibbki analilycmc. PireprowadziC analizowany olaleiial w postae odpowiedniqdo a~ializy. OkreiliC jakoiciowy skiad rnatciiahi nieoiganiczneoo klasycniy~iii rnetodanii cheniicznymi Wykonad klasycziie oznaczenia iloiciowe mctodnn,i n~iareczkowyn~i i wasowymi. Zideniyfikow~e i oznaczyc iloiciowo r~~etocla~i~i klasycziiymi sklad elememeniamy s~ibsiancji orgaiiicznycl~.?2 WykonaC ozrlaczeiiia iloiciowe stosujqc podstaivowe tecliniki instnin~enlaliie (spektroskopowe, elektrochei~iiczne, cliroinatograficzne). 23. ZidmtyfikowaC proste glupy Liijkc)jne, ustali6 struktur~ szkielelu i [niejsce podstawnikow w laiicuchach wqylowych prostycll zwi;v.kbw orgaaicznych r zastosowaniern mctod spcktralnych (IR, NMR IMS).

Tematy i zakres treści z chemii - zakres rozszerzony, dla klas 2 LO2 i 3 TZA/archt. kraj.

Tematy i zakres treści z chemii - zakres rozszerzony, dla klas 2 LO2 i 3 TZA/archt. kraj. Tematy i zakres treści z chemii - zakres rozszerzony, dla klas 2 LO2 i 3 TZA/archt. kraj. Tytuł i numer rozdziału w podręczniku Nr lekcji Temat lekcji Szkło i sprzęt laboratoryjny 1. Pracownia chemiczna.

Bardziej szczegółowo

1. Przedmiot chemii Orbital, typy orbitali Związki wodoru z innym pierwiastkami

1. Przedmiot chemii Orbital, typy orbitali Związki wodoru z innym pierwiastkami 1. Przedmiot chemii Orbital, typy orbitali Związki wodoru z innym pierwiastkami 2. Stechiometria. Prawa stechiometrii Roztwory buforowe Węglowce - budowa elektronowa. Ogólna charakterystyka 3. Mikro- i

Bardziej szczegółowo

relacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach

relacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach 1 STECHIOMETRIA INTERPRETACJA ILOŚCIOWA ZJAWISK CHEMICZNYCH relacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach

Bardziej szczegółowo

Moduł: Chemia. Fundamenty. Liczba godzin. Nr rozdziału Tytuł. Temat lekcji. Rozdział 1. Przewodnik po chemii (12 godzin)

Moduł: Chemia. Fundamenty. Liczba godzin. Nr rozdziału Tytuł. Temat lekcji. Rozdział 1. Przewodnik po chemii (12 godzin) Rozkład materiału z chemii w klasie II LO zakres rozszerzony Chemia. Fundamenty. Krzysztof Pazdro, wyd. Oficyna Edukacyjna Krzysztof Pazdro Sp. z o.o.. nr dopuszczenia 565//0 Chemia. i związki nieorganiczne.

Bardziej szczegółowo

Regulamin BHP pracowni chemicznej. Pokaz szkła. Technika pracy laboratoryjnej

Regulamin BHP pracowni chemicznej. Pokaz szkła. Technika pracy laboratoryjnej I. Regulamin BHP pracowni chemicznej. Pokaz szkła. Technika pracy laboratoryjnej Zagadnienia Regulamin bezpieczeństwa i higiena pracy w laboratorium chemicznym Organizacja stanowiska pracy Ochrona przeciwpożarowa

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Wstęp... 9

Spis treści. Wstęp... 9 Spis treści Wstęp... 9 1. Szkło i sprzęt laboratoryjny 1.1. Szkła laboratoryjne własności, skład chemiczny, podział, zastosowanie.. 11 1.2. Wybrane szkło laboratoryjne... 13 1.3. Szkło miarowe... 14 1.4.

Bardziej szczegółowo

Kierunek i poziom studiów: Biotechnologia, pierwszy Sylabus modułu: Chemia ogólna (1BT_05)

Kierunek i poziom studiów: Biotechnologia, pierwszy Sylabus modułu: Chemia ogólna (1BT_05) Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Kierunek i poziom studiów: Biotechnologia, pierwszy Sylabus modułu: Chemia ogólna (1BT_05) 1. Informacje ogólne koordynator modułu/wariantu rok akademicki 2014/2015

Bardziej szczegółowo

To jest. Ocena bardzo dobra [ ] energetycznych. s p d f. Ocena dobra [ ] izotopowym. atomowych Z. ,, d oraz f.

To jest. Ocena bardzo dobra [ ] energetycznych. s p d f. Ocena dobra [ ] izotopowym. atomowych Z. ,, d oraz f. 34 Wymagania programowe To jest przyrodniczych,,,,, chemicznego na podstawie zapisu A Z E,,,, podaje masy atomowe pierwiastków chemicznych,, n,,,,, s, p, d oraz f przyrodniczych,,,,, oraz Z,,, d oraz f,,

Bardziej szczegółowo

Chemia ogólna i nieorganiczna. SYLABUS A. Informacje ogólne Opis

Chemia ogólna i nieorganiczna. SYLABUS A. Informacje ogólne Opis Chemia ogólna i nieorganiczna Elementy składowe sylabusu Nazwa jednostki prowadzącej kierunek Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Profil studiów Forma studiów Kod przedmiotu Język przedmiotu Rodzaj

Bardziej szczegółowo

KATALITYCZNE OZNACZANIE ŚLADÓW MIEDZI

KATALITYCZNE OZNACZANIE ŚLADÓW MIEDZI 6 KATALITYCZNE OZNACZANIE ŚLADÓW MIEDZI CEL ĆWICZENIA Zapoznanie studenta z zagadnieniami katalizy homogenicznej i wykorzystanie reakcji tego typu do oznaczania śladowych ilości jonów Cu 2+. Zakres obowiązującego

Bardziej szczegółowo

SYLABUS PRZEDMIOTU/MODUŁU ZAJĘĆ NA STUDIACH WYŻSZYCH/DOKTORANCKICH. koordynatorzy: dr hab. Lucjan Jerzykiewicz, dr hab.

SYLABUS PRZEDMIOTU/MODUŁU ZAJĘĆ NA STUDIACH WYŻSZYCH/DOKTORANCKICH. koordynatorzy: dr hab. Lucjan Jerzykiewicz, dr hab. SYLABUS PRZEDMIOTU/MODUŁU ZAJĘĆ NA STUDIACH WYŻSZYCH/DOKTORANCKICH Załącznik Nr 5 do Zasad 1. Nazwa przedmiotu/modułu w języku polskim oraz angielskim Chemia 2. Język wykładowy Chemistry 3. Jednostka prowadząca

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 1. Ćwiczenie Temat: Podstawowe reakcje nieorganiczne. Obliczenia stechiometryczne.

Ćwiczenie 1. Ćwiczenie Temat: Podstawowe reakcje nieorganiczne. Obliczenia stechiometryczne. PROGRAM ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Z CHEMII (SEMESTR LETNI) OCHRONA ŚRODOWISKA Literatura zalecana 1. P. Szlachcic, J. Szymońska, B. Jarosz, E. Drozdek, O. Michalski, A. Wisła-Świder, Chemia I: Skrypt do

Bardziej szczegółowo

KARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Podstawy chemii. 2. KIERUNEK: Mechanika i budowa maszyn. 3. POZIOM STUDIÓW: pierwszego stopnia

KARTA PRZEDMIOTU. 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Podstawy chemii. 2. KIERUNEK: Mechanika i budowa maszyn. 3. POZIOM STUDIÓW: pierwszego stopnia KARTA PRZEDMIOTU 1. NAZWA PRZEDMIOTU: Podstawy chemii 2. KIERUNEK: Mechanika i budowa maszyn 3. POZIOM STUDIÓW: pierwszego stopnia 4. ROK/ SEMESTR STUDIÓW: rok I / semestr 2 5. LICZBA PUNKTÓW ECTS: 2 6.

Bardziej szczegółowo

CHEMIA. Wymagania szczegółowe. Wymagania ogólne

CHEMIA. Wymagania szczegółowe. Wymagania ogólne CHEMIA Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe Uczeń: zapisuje konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków do Z = 36 i jonów o podanym ładunku, uwzględniając rozmieszczenie elektronów na podpowłokach [

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne z chemii

Wymagania edukacyjne z chemii Wymagania edukacyjne z chemii Zadania szkoły: 1. Kształtowanie badawczego sposobu myślenia, właściwego dla nauk przyrodniczych. 2. Rozwijanie umiejętności obserwacji, wyciągania wniosków z przeprowadzonych

Bardziej szczegółowo

ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII I GOSPODARKA ODPADAMI STUDIA STACJONARNE

ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII I GOSPODARKA ODPADAMI STUDIA STACJONARNE PROGRAM ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Z CHEMII (SEMESTR ZIMOWY) ODNAWIALNE ŹRÓDŁA ENERGII I GOSPODARKA ODPADAMI STUDIA STACJONARNE Ćwiczenie 1 (Karty pracy laboratoryjnej: 1a, 1b, 1d, 1e) 1. Organizacja ćwiczeń.

Bardziej szczegółowo

PROGRAM ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Z CHEMII (SEMESTR LETNI) OCHRONA ŚRODOWISKA

PROGRAM ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Z CHEMII (SEMESTR LETNI) OCHRONA ŚRODOWISKA PROGRAM ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Z CHEMII (SEMESTR LETNI) OCHRONA ŚRODOWISKA Ćwiczenie 1 (Karta pracy - 1a, 1b, 1c, 1d, 1e) 1. Organizacja ćwiczeń. Regulamin pracowni chemicznej i przepisy BHP (Literatura

Bardziej szczegółowo

Spektrofotometryczne wyznaczanie stałej dysocjacji czerwieni fenolowej

Spektrofotometryczne wyznaczanie stałej dysocjacji czerwieni fenolowej Spektrofotometryczne wyznaczanie stałej dysocjacji czerwieni fenolowej Metoda: Spektrofotometria UV-Vis Cel ćwiczenia: Celem ćwiczenia jest zapoznanie studenta z fotometryczną metodą badania stanów równowagi

Bardziej szczegółowo

RÓWNOWAŻNIKI W REAKCJACH UTLENIAJĄCO- REDUKCYJNYCH

RÓWNOWAŻNIKI W REAKCJACH UTLENIAJĄCO- REDUKCYJNYCH 8 RÓWNOWAŻNIKI W REAKCJACH UTLENIAJĄCO- REDUKCYJNYCH CEL ĆWICZENIA Wyznaczenie gramorównoważników chemicznych w procesach redoks na przykładzie KMnO 4 w środowisku kwaśnym, obojętnym i zasadowym z zastosowaniem

Bardziej szczegółowo

ROLNICTWO. Ćwiczenie 1

ROLNICTWO. Ćwiczenie 1 PROGRAM ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Z CHEMII (SEMESTR ZIMOWY) ROLNICTWO Ćwiczenie 1 1. Organizacja ćwiczeń. Regulamin pracowni chemicznej i przepisy BHP (Literatura zalecana, pozycja 1, rozdz. 1.1.). Zasady

Bardziej szczegółowo

Kierunek i poziom studiów: chemia poziom pierwszy Sylabus modułu: Podstawy Chemii B 0310-CH-S1-010

Kierunek i poziom studiów: chemia poziom pierwszy Sylabus modułu: Podstawy Chemii B 0310-CH-S1-010 Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Kierunek i poziom studiów: chemia poziom pierwszy Sylabus modułu: Podstawy Chemii B 0310-CH-S1-010 1. Informacje ogólne koordynator modułu Prof. dr hab. Teresa Kowalska

Bardziej szczegółowo

TERMODYNAMIKA PROCESOWA

TERMODYNAMIKA PROCESOWA (pieczęć wydziału) KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu: TERMODYNAMIKA PROCESOWA 2. Kod przedmiotu: 3. Karta przedmiotu ważna od roku akademickiego:2011/2012 4. Forma kształcenia: studia pierwszego stopnia

Bardziej szczegółowo

Przedmiot CHEMIA Kierunek: Transport (studia stacjonarne) I rok TEMATY WYKŁADÓW 15 godzin Warunek zaliczenia wykłady: TEMATY LABORATORIÓW 15 godzin

Przedmiot CHEMIA Kierunek: Transport (studia stacjonarne) I rok TEMATY WYKŁADÓW 15 godzin Warunek zaliczenia wykłady: TEMATY LABORATORIÓW 15 godzin Program zajęć: Przedmiot CHEMIA Kierunek: Transport (studia stacjonarne) I rok Wykładowca: dr Jolanta Piekut, mgr Marta Matusiewicz Zaliczenie przedmiotu: zaliczenie z oceną TEMATY WYKŁADÓW 15 godzin 1.

Bardziej szczegółowo

Rok akademicki: 2013/2014 Kod: RBM s Punkty ECTS: 6. Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: Stacjonarne

Rok akademicki: 2013/2014 Kod: RBM s Punkty ECTS: 6. Poziom studiów: Studia I stopnia Forma i tryb studiów: Stacjonarne Nazwa modułu: Chemia Rok akademicki: 2013/2014 Kod: RBM-1-102-s Punkty ECTS: 6 Wydział: Inżynierii Mechanicznej i Robotyki Kierunek: Mechanika i Budowa Maszyn Specjalność: Poziom studiów: Studia I stopnia

Bardziej szczegółowo

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu: Kierunek: Chemia Chemistry ZARZĄDZANIE I INŻYNIERIA PRODUKCJI Kod przedmiotu: ZiIP.PK.A.2. Rodzaj przedmiotu: przedmiot podstawowy dla kierunku Zarządzanie i Inżynieria Produkcji Poziom

Bardziej szczegółowo

Chemiczne metody analizy ilościowej / Andrzej Cygański. - wyd. 7. Warszawa, Spis treści. Przedmowa do siódmego wydania 13

Chemiczne metody analizy ilościowej / Andrzej Cygański. - wyd. 7. Warszawa, Spis treści. Przedmowa do siódmego wydania 13 Chemiczne metody analizy ilościowej / Andrzej Cygański. - wyd. 7. Warszawa, 2011 Spis treści Przedmowa do siódmego wydania 13 1. Zagadnienia ogólnoanalityczne 15 1.1. Zadania i rola chemii analitycznej

Bardziej szczegółowo

Chemia I Semestr I (1 )

Chemia I Semestr I (1 ) 1/ 6 Inżyniera Materiałowa Chemia I Semestr I (1 ) Osoba odpowiedzialna za przedmiot: dr inż. Maciej Walewski. 2/ 6 Wykład Program 1. Atomy i cząsteczki: Materia, masa, energia. Cząstki elementarne. Atom,

Bardziej szczegółowo

Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć

Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć Nazwa modułu: Podstawy chemii Rok akademicki: 2012/2013 Kod: JFM-1-103-s Punkty ECTS: 6 Wydział: Fizyki i Informatyki Stosowanej Kierunek: Fizyka Medyczna Specjalność: - Poziom studiów: Studia I stopnia

Bardziej szczegółowo

Kryteria oceniania z chemii kl VII

Kryteria oceniania z chemii kl VII Kryteria oceniania z chemii kl VII Ocena dopuszczająca -stosuje zasady BHP w pracowni -nazywa sprzęt laboratoryjny i szkło oraz określa ich przeznaczenie -opisuje właściwości substancji używanych na co

Bardziej szczegółowo

Chemia I. Chemistry I. Inżynieria środowiska I stopień (I stopień / II stopień) ogólnoakademicki (ogólno akademicki / praktyczny)

Chemia I. Chemistry I. Inżynieria środowiska I stopień (I stopień / II stopień) ogólnoakademicki (ogólno akademicki / praktyczny) KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Załącznik nr 7 do Zarządzenia Rektora nr 10/12 z dnia 21 lutego 2012r. Kod modułu Nazwa modułu Chemia I Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego

Bardziej szczegółowo

1. Wprowadzenie. Olimpiada Chemiczna -wymagania, regulamin, kalendarz itp. Warsztaty olimpijskie - program wykładów dla początkujących

1. Wprowadzenie. Olimpiada Chemiczna -wymagania, regulamin, kalendarz itp. Warsztaty olimpijskie - program wykładów dla początkujących 1. Wprowadzenie Olimpiada Chemiczna -wymagania, regulamin, kalendarz itp. Warsztaty olimpijskie - program wykładów dla początkujących 1. Wprowadzenie 1/8 Olimpiada chemiczna na oficjalnej stronie internetowej:

Bardziej szczegółowo

1. Od czego i w jaki sposób zależy szybkość reakcji chemicznej?

1. Od czego i w jaki sposób zależy szybkość reakcji chemicznej? Tematy opisowe 1. Od czego i w jaki sposób zależy szybkość reakcji chemicznej? 2. Omów pomiar potencjału na granicy faz elektroda/roztwór elektrolitu. Podaj przykład, omów skale potencjału i elektrody

Bardziej szczegółowo

Spektroskopia molekularna. Ćwiczenie nr 1. Widma absorpcyjne błękitu tymolowego

Spektroskopia molekularna. Ćwiczenie nr 1. Widma absorpcyjne błękitu tymolowego Spektroskopia molekularna Ćwiczenie nr 1 Widma absorpcyjne błękitu tymolowego Doświadczenie to ma na celu zaznajomienie uczestników ćwiczeń ze sposobem wykonywania pomiarów metodą spektrofotometryczną

Bardziej szczegółowo

Analiza instrumentalna

Analiza instrumentalna Analiza instrumentalna 1. Metryczka Nazwa Wydziału: Program kształcenia (kierunek studiów, poziom i profil kształcenia, forma studiów, np. Zdrowie publiczne I stopnia profil praktyczny, studia stacjonarne):

Bardziej szczegółowo

KONSPEKT PRZEDMIOTU PIERWSZEGO POZIOMU STUDIÓW STACJONARNYCH

KONSPEKT PRZEDMIOTU PIERWSZEGO POZIOMU STUDIÓW STACJONARNYCH KONSPEKT PRZEDMIOTU PIERWSZEGO POZIOMU STUDIÓW STACJONARNYCH Nazwa przedmiotu Chemia Skrót: CHEM Semestry: I Rodzaj przedmiotu: podstawowy Punkty ECTS: 4 Liczba godzin w semestrze: Wykład Ćwiczenia Laboratorium

Bardziej szczegółowo

Chemia. Chemistry. Inżynieria środowiska I stopień (I stopień / II stopień) ogólnoakademicki (ogólno akademicki / praktyczny)

Chemia. Chemistry. Inżynieria środowiska I stopień (I stopień / II stopień) ogólnoakademicki (ogólno akademicki / praktyczny) Załącznik nr 7 do Zarządzenia Rektora nr../12 z dnia.... 2012r. KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Chemia Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2012/2013

Bardziej szczegółowo

Egzamin końcowy Średnia arytmetyczna przedmiotów wchodzących w skład modułu informacje dodatkowe

Egzamin końcowy Średnia arytmetyczna przedmiotów wchodzących w skład modułu informacje dodatkowe Uniwersytet Śląski w Katowicach str. 1 Kierunek i poziom studiów: Technologia Chemiczna poziom I Sylabus modułu: Podstawy chemii 002 Nazwa wariantu modułu (opcjonalnie): - 1. Informacje ogólne koordynator

Bardziej szczegółowo

Część I: Podstawowe prawa chemiczne i budowa materii... 11 Urszula Lelek-Borkowska

Część I: Podstawowe prawa chemiczne i budowa materii... 11 Urszula Lelek-Borkowska Spis treści Część I: Podstawowe prawa chemiczne i budowa materii... 11 Urszula Lelek-Borkowska 1. Podstawowe prawa i pojęcia chemiczne... 13 1.1. Historia... 13 1.2. Pierwiastek, związek chemiczny, mieszanina...

Bardziej szczegółowo

Podstawy chemii. dr hab. Wacław Makowski. Wykład 1: Wprowadzenie

Podstawy chemii. dr hab. Wacław Makowski. Wykład 1: Wprowadzenie Podstawy chemii dr hab. Wacław Makowski Wykład 1: Wprowadzenie Wspomnienia ze szkoły Elementarz (powtórka z gimnazjum) Układ okresowy Dalsze wtajemniczenia (liceum) Program zajęć Podręczniki Wydział Chemii

Bardziej szczegółowo

Karta przedmiotu. obowiązuje studentów rozpoczynających studia w roku akademickim 2015/2016. Forma studiów: Stacjonarne Kod kierunku: 06.

Karta przedmiotu. obowiązuje studentów rozpoczynających studia w roku akademickim 2015/2016. Forma studiów: Stacjonarne Kod kierunku: 06. Państwowa Wyższa Szko la Zawodowa w Nowym Sa czu Karta przedmiotu Instytut Techniczny obowiązuje studentów rozpoczynających studia w roku akademickim 01/016 Kierunek studiów: Zarządzanie i inżynieria produkcji

Bardziej szczegółowo

KARTA KURSU. Chemia fizyczna I. Physical Chemistry I

KARTA KURSU. Chemia fizyczna I. Physical Chemistry I Biologia, I stopień, studia stacjonarne, 2017/2018, II semestr KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Chemia fizyczna I Physical Chemistry I Koordynator Prof. dr hab. Maria Filek Zespół dydaktyczny Prof. dr

Bardziej szczegółowo

PODSTAWOWE TECHNIKI PRACY LABORATORYJNEJ: WAŻENIE, SUSZENIE, STRĄCANIE OSADÓW, SĄCZENIE

PODSTAWOWE TECHNIKI PRACY LABORATORYJNEJ: WAŻENIE, SUSZENIE, STRĄCANIE OSADÓW, SĄCZENIE PODSTAWOWE TECHNIKI PRACY LABORATORYJNEJ: WAŻENIE, SUSZENIE, STRĄCANIE OSADÓW, SĄCZENIE CEL ĆWICZENIA Zapoznanie studenta z podstawowymi technikami pracy laboratoryjnej: ważeniem, strącaniem osadu, sączeniem

Bardziej szczegółowo

Przedmiot: Chemistry HL. Poziom: rozszerzony. Opis kursu: Cele: Zadania:

Przedmiot: Chemistry HL. Poziom: rozszerzony. Opis kursu: Cele: Zadania: Przedmiot: Chemistry HL Poziom: rozszerzony Opis kursu: Chemia jest podstawową nauką doświadczalną. Cele nauczania chemii są podporządkowane założeniom IBO Learner Profile. Kurs rozszerzony chemii stwarza

Bardziej szczegółowo

Zadanie 2. (1 pkt) Uzupełnij tabelę, wpisując wzory sumaryczne tlenków w odpowiednie kolumny. CrO CO 2 Fe 2 O 3 BaO SO 3 NO Cu 2 O

Zadanie 2. (1 pkt) Uzupełnij tabelę, wpisując wzory sumaryczne tlenków w odpowiednie kolumny. CrO CO 2 Fe 2 O 3 BaO SO 3 NO Cu 2 O Test maturalny Chemia ogólna i nieorganiczna Zadanie 1. (1 pkt) Uzupełnij zdania. Pierwiastek chemiczny o liczbie atomowej 16 znajduje się w.... grupie i. okresie układu okresowego pierwiastków chemicznych,

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE 2 WSPÓŁOZNACZANIE WODOROTLENKU I WĘGLANÓW METODĄ WARDERA. DZIAŁ: Alkacymetria

ĆWICZENIE 2 WSPÓŁOZNACZANIE WODOROTLENKU I WĘGLANÓW METODĄ WARDERA. DZIAŁ: Alkacymetria ĆWICZENIE 2 WSPÓŁOZNACZANIE WODOROTLENKU I WĘGLANÓW METODĄ WARDERA DZIAŁ: Alkacymetria ZAGADNIENIA Prawo zachowania masy i prawo działania mas. Stała równowagi reakcji. Stała dysocjacji, stopień dysocjacji

Bardziej szczegółowo

OTRZYMYWANIE ZWIĄZKÓW CHEMICZNYCH: PREPARATYKA TLENKÓW MIEDZI

OTRZYMYWANIE ZWIĄZKÓW CHEMICZNYCH: PREPARATYKA TLENKÓW MIEDZI 15 OTRZYMYWANIE ZWIĄZKÓW CHEMICZNYCH: PREPARATYKA TLENKÓW MIEDZI CEL ĆWICZENIA Zapoznanie studenta z prostymi metodami syntezy związków chemicznych i chemią związków miedzi Zakres obowiązującego materiału

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI 1. PODSTAWOWE POJĘCIA CHEMII. MASA ATOMOWA I CZĄSTECZKOWA... 3

SPIS TREŚCI 1. PODSTAWOWE POJĘCIA CHEMII. MASA ATOMOWA I CZĄSTECZKOWA... 3 PRZEDMOWA DO WYDANIA PIĄTEGO.................................. 1 PRZEDMOWA DO WYDANIA SZÓSTEGO................................ 2 1. PODSTAWOWE POJĘCIA CHEMII. MASA ATOMOWA I CZĄSTECZKOWA... 3 1.1. Zadania

Bardziej szczegółowo

Zagadnienia. Budowa atomu a. rozmieszczenie elektronów na orbitalach Z = 1-40; I

Zagadnienia. Budowa atomu a. rozmieszczenie elektronów na orbitalach Z = 1-40; I Nr zajęć Data Zagadnienia Budowa atomu a. rozmieszczenie elektronów na orbitalach Z = 1-40; I 9.10.2012. b. określenie liczby cząstek elementarnych na podstawie zapisu A z E, również dla jonów; c. określenie

Bardziej szczegółowo

Regulamin Przedmiotowy. XII Wojewódzkiego Konkursu Chemicznego. dla uczniów szkół gimnazjalnych województwa świętokrzyskiego

Regulamin Przedmiotowy. XII Wojewódzkiego Konkursu Chemicznego. dla uczniów szkół gimnazjalnych województwa świętokrzyskiego Regulamin Przedmiotowy XII Wojewódzkiego Konkursu Chemicznego dla uczniów szkół gimnazjalnych województwa świętokrzyskiego w roku szkolnym 2014/ 2015 I. Informacje ogólne 1. Niniejszy Regulamin określa

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenie 1. Technika ważenia oraz wyznaczanie błędów pomiarowych. Ćwiczenie 2. Sprawdzanie pojemności pipety

Ćwiczenie 1. Technika ważenia oraz wyznaczanie błędów pomiarowych. Ćwiczenie 2. Sprawdzanie pojemności pipety II. Wagi i ważenie. Roztwory. Emulsje i koloidy Zagadnienia Rodzaje wag laboratoryjnych i technika ważenia Niepewność pomiarowa. Błąd względny i bezwzględny Roztwory właściwe Stężenie procentowe i molowe.

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z CHEMII 2013/2014

WYMAGANIA EDUKACYJNE Z CHEMII 2013/2014 Uczeń klasy I: WYMAGANIA EDUKACYJNE Z CHEMII 2013/2014 -rozróżnia i nazywa podstawowy sprzęt laboratoryjny -wie co to jest pierwiastek, a co to jest związek chemiczny -wyszukuje w układzie okresowym nazwy

Bardziej szczegółowo

Regulamin XIII Wojewódzkiego Konkursu Chemicznego dla uczniów gimnazjum województwa świętokrzyskiego w roku szkolnym 2015/2016

Regulamin XIII Wojewódzkiego Konkursu Chemicznego dla uczniów gimnazjum województwa świętokrzyskiego w roku szkolnym 2015/2016 Regulamin XIII Wojewódzkiego Konkursu Chemicznego dla uczniów gimnazjum województwa świętokrzyskiego w roku szkolnym 2015/2016 I. Niniejszy Regulamin określa szczegółowe wymagania dotyczące organizacji

Bardziej szczegółowo

Chemia techniczna Technical chemistry

Chemia techniczna Technical chemistry Załącznik nr 7 do Zarządzenia Rektora nr 10/12 z dnia 21 lutego 2012r. KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2013/2014

Bardziej szczegółowo

Rekomendacje dotyczące wyposażenia szkolnej pracowni chemicznej

Rekomendacje dotyczące wyposażenia szkolnej pracowni chemicznej Rekomendacje dotyczące wyposażenia szkolnej pracowni chemicznej mgr Irmina Buczek, Centrum Edukacji Nauczycieli w Gdańsku dr Marcin M. Chrzanowski, Uniwersytet Warszawski Gdańsk, 06.03.2018 r. Eksperyment

Bardziej szczegółowo

Podstawowe pojęcia i prawa chemiczne

Podstawowe pojęcia i prawa chemiczne Podstawowe pojęcia i prawa chemiczne Pierwiastki, nazewnictwo i symbole. Budowa atomu, izotopy. Przemiany promieniotwórcze, okres półtrwania. Układ okresowy. Właściwości pierwiastków a ich położenie w

Bardziej szczegółowo

CHEMIA ŚRODKÓW BIOAKTYWNYCH I KOSMETYKÓW PRACOWNIA CHEMII ANALITYCZNEJ. Ćwiczenie 7

CHEMIA ŚRODKÓW BIOAKTYWNYCH I KOSMETYKÓW PRACOWNIA CHEMII ANALITYCZNEJ. Ćwiczenie 7 CHEMIA ŚRODKÓW BIOAKTYWNYCH I KOSMETYKÓW PRACOWNIA CHEMII ANALITYCZNEJ Ćwiczenie 7 Wykorzystanie metod jodometrycznych do miedzi (II) oraz substancji biologicznie aktywnych kwas askorbinowy, woda utleniona.

Bardziej szczegółowo

OTRZYMYWANIE ZWIĄZKÓW CHEMICZNYCH: PREPARATYKA TLENKÓW MIEDZI

OTRZYMYWANIE ZWIĄZKÓW CHEMICZNYCH: PREPARATYKA TLENKÓW MIEDZI 15 OTRZYMYWANIE ZWIĄZKÓW CHEMICZNYCH: PREPARATYKA TLENKÓW MIEDZI CEL ĆWICZENIA Zapoznanie studenta z prostymi metodami syntezy związków chemicznych i chemią związków miedzi Zakres obowiązującego materiału

Bardziej szczegółowo

III A. Roztwory i reakcje zachodzące w roztworach wodnych

III A. Roztwory i reakcje zachodzące w roztworach wodnych III A. Roztwory i reakcje zachodzące w roztworach wodnych III-A Przygotowywanie roztworów o różnym stężeniu III-A.1. Przygotowanie naważki substancji III-A.2. Przygotowanie 70 g 10% roztworu NaCl III-A.3.

Bardziej szczegółowo

WYZNACZANIE RÓWNOWAŻNIKA CHEMICZNEGO ORAZ MASY ATOMOWEJ MAGNEZU I CYNY

WYZNACZANIE RÓWNOWAŻNIKA CHEMICZNEGO ORAZ MASY ATOMOWEJ MAGNEZU I CYNY 14 WYZNACZANIE RÓWNOWAŻNIKA CHEMICZNEGO ORAZ MASY ATOMOWEJ MAGNEZU I CYNY CEL ĆWICZENIA: Wyznaczanie równoważnika chemicznego oraz masy atomowej magnezu i cyny na podstawie pomiaru objętości wodoru wydzielonego

Bardziej szczegółowo

Lista materiałów dydaktycznych dostępnych w Multitece Chemia Nowej Ery dla klasy 7

Lista materiałów dydaktycznych dostępnych w Multitece Chemia Nowej Ery dla klasy 7 Lista materiałów dydaktycznych dostępnych w Multitece Chemia Nowej Ery dla klasy 7 W tabeli zostały wyróżnione y z doświadczeń zalecanych do realizacji w szkole podstawowej. Temat w podręczniku Tytuł Typ

Bardziej szczegółowo

V KONKURS CHEMICZNY 23.X. 2007r. DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO Etap I ... ... czas trwania: 90 min Nazwa szkoły

V KONKURS CHEMICZNY 23.X. 2007r. DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO Etap I ... ... czas trwania: 90 min Nazwa szkoły V KONKURS CHEMICZNY 23.X. 2007r. DLA UCZNIÓW GIMNAZJÓW WOJEWÓDZTWA ŚWIĘTOKRZYSKIEGO Etap I...... Imię i nazwisko ucznia ilość pkt.... czas trwania: 90 min Nazwa szkoły... maksymalna ilość punk. 33 Imię

Bardziej szczegółowo

uczeń opanował wszystkie wymagania podstawowe i ponadpodstawowe

uczeń opanował wszystkie wymagania podstawowe i ponadpodstawowe 1 Agnieszka Wróbel nauczyciel biologii i chemii Plan pracy dydaktycznej na chemii w klasach pierwszych w roku szkolnym 2015/2016 Poziom wymagań Ocena Opis wymagań podstawowe niedostateczna uczeń nie opanował

Bardziej szczegółowo

XXIV KONKURS CHEMICZNY DLA GIMNAZJALISTÓW ROK SZKOLNY 2016/2017

XXIV KONKURS CHEMICZNY DLA GIMNAZJALISTÓW ROK SZKOLNY 2016/2017 IMIĘ I NAZWISKO PUNKTACJA SZKOŁA KLASA NAZWISKO NAUCZYCIELA CHEMII I LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE Inowrocław 2 maja 217 Im. Jana Kasprowicza INOWROCŁAW XXIV KONKURS CHEMICZNY DLA GIMNAZJALISTÓW ROK SZKOLNY

Bardziej szczegółowo

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2017 ZASADY OCENIANIA

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2017 ZASADY OCENIANIA Układ graficzny CKE 2016 EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2017 ZASADY OCENIANIA Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu Nazwa kwalifikacji: Przygotowywanie

Bardziej szczegółowo

Efekty kształcenia dla kierunku studiów CHEMIA studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki

Efekty kształcenia dla kierunku studiów CHEMIA studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki Załącznik nr 1 Efekty kształcenia dla kierunku studiów CHEMIA studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki Umiejscowienie kierunku w obszarze kształcenia Kierunek studiów chemia należy do obszaru

Bardziej szczegółowo

Karta przedmiotu. obowiązuje studentów rozpoczynających studia w roku akademickim 2014/2015. Forma studiów: Stacjonarne Kod kierunku: 06.

Karta przedmiotu. obowiązuje studentów rozpoczynających studia w roku akademickim 2014/2015. Forma studiów: Stacjonarne Kod kierunku: 06. Państwowa Wyższa Szko la Zawodowa w Nowym Sa czu Karta przedmiotu Instytut Techniczny obowiązuje studentów rozpoczynających studia w roku akademickim 01/01 Kierunek studiów: Zarządzanie i inżynieria produkcji

Bardziej szczegółowo

TEST PRZYROSTU KOMPETENCJI Z CHEMII DLA KLAS II

TEST PRZYROSTU KOMPETENCJI Z CHEMII DLA KLAS II TEST PRZYROSTU KOMPETENCJI Z CHEMII DLA KLAS II Czas trwania testu 120 minut Informacje 1. Proszę sprawdzić czy arkusz zawiera 10 stron. Ewentualny brak należy zgłosić nauczycielowi. 2. Proszę rozwiązać

Bardziej szczegółowo

Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego

Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego Zastosowanie destylacji z parą wodną do oznaczania masy cząsteczkowej cieczy niemieszającej się z wodą opracował prof. B. Pałecz ćwiczenie nr 35 Zakres zagadnień

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIA LABORATORYJNE Z CHEMII FIZYCZNEJ

ĆWICZENIA LABORATORYJNE Z CHEMII FIZYCZNEJ SKRYPTY DLA SZKÓŁ WYŻSZYCH POLITECHNIKA ŁÓDZKA Praca zbiorowa ĆWICZENIA LABORATORYJNE Z CHEMII FIZYCZNEJ DLA STUDENTÓW WYDZIAŁU INŻYNIERII CHEMICZNEJ I OCHRONY ŚRODOWISKA Wydanie II poprawione ŁÓDŹ 2006

Bardziej szczegółowo

AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA im. Stanisława Staszica w Krakowie OLIMPIADA O DIAMENTOWY INDEKS AGH 2017/18 CHEMIA - ETAP I

AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA im. Stanisława Staszica w Krakowie OLIMPIADA O DIAMENTOWY INDEKS AGH 2017/18 CHEMIA - ETAP I Związki manganu i manganometria AKADEMIA GÓRNICZO-HUTNICZA 1. Spośród podanych grup wybierz tą, w której wszystkie związki lub jony można oznaczyć metodą manganometryczną: Odp. C 2 O 4 2-, H 2 O 2, Sn

Bardziej szczegółowo

Zagadnienia z chemii na egzamin wstępny kierunek Technik Farmaceutyczny Szkoła Policealna im. J. Romanowskiej

Zagadnienia z chemii na egzamin wstępny kierunek Technik Farmaceutyczny Szkoła Policealna im. J. Romanowskiej Zagadnienia z chemii na egzamin wstępny kierunek Technik Farmaceutyczny Szkoła Policealna im. J. Romanowskiej 1) Podstawowe prawa i pojęcia chemiczne 2) Roztwory (zadania rachunkowe zbiór zadań Pazdro

Bardziej szczegółowo

Z roztworami za pan brat, nie tylko w laboratorium

Z roztworami za pan brat, nie tylko w laboratorium Z roztworami za pan brat, nie tylko w laboratorium Zajęcia realizowane metodą przewodniego tekstu Cel główny: Przygotowanie roztworów o określonym stężeniu. Treści kształcenia zajęć interdyscyplinarnych:

Bardziej szczegółowo

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2017 ZASADY OCENIANIA

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2017 ZASADY OCENIANIA Układ graficzny CKE 2016 EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2017 ZASADY OCENIANIA Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu Nazwa kwalifikacji: Przygotowywanie

Bardziej szczegółowo

Chemia ogólna i nieorganiczna

Chemia ogólna i nieorganiczna S YLABUS MODUŁU (PRZEDMIOTU) Chemia ogólna i nieorganiczna I nformacje ogólne Kod F6/B modułu Rodzaj modułu Wydział PUM Kierunek studiów Specjalność Poziom studiów Forma studiów Rok studiów Nazwa modułu

Bardziej szczegółowo

Chemia klasa VII Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny Semestr II

Chemia klasa VII Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny Semestr II Chemia klasa VII Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny Semestr II Łączenie się atomów. Równania reakcji Ocena dopuszczająca [1] Ocena dostateczna [1 + 2] Ocena dobra [1 + 2 + 3] Ocena bardzo dobra

Bardziej szczegółowo

MIANOWANE ROZTWORY KWASÓW I ZASAD, MIARECZKOWANIE JEDNA Z PODSTAWOWYCH TECHNIK W CHEMII ANALITYCZNEJ

MIANOWANE ROZTWORY KWASÓW I ZASAD, MIARECZKOWANIE JEDNA Z PODSTAWOWYCH TECHNIK W CHEMII ANALITYCZNEJ 4 MIANOWANE ROZTWORY KWASÓW I ZASAD, MIARECZKOWANIE JEDNA Z PODSTAWOWYCH TECHNIK W CHEMII ANALITYCZNEJ CEL ĆWICZENIA Poznanie podstawowego sprzętu stosowanego w miareczkowaniu, sposoby przygotowywania

Bardziej szczegółowo

OZNACZANIE ŻELAZA METODĄ SPEKTROFOTOMETRII UV/VIS

OZNACZANIE ŻELAZA METODĄ SPEKTROFOTOMETRII UV/VIS OZNACZANIE ŻELAZA METODĄ SPEKTROFOTOMETRII UV/VIS Zagadnienia teoretyczne. Spektrofotometria jest techniką instrumentalną, w której do celów analitycznych wykorzystuje się przejścia energetyczne zachodzące

Bardziej szczegółowo

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2017 ZASADY OCENIANIA

EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2017 ZASADY OCENIANIA Układ graficzny CKE 2016 EGZAMIN POTWIERDZAJĄCY KWALIFIKACJE W ZAWODZIE Rok 2017 ZASADY OCENIANIA Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczęcia egzaminu Nazwa kwalifikacji: Przygotowywanie

Bardziej szczegółowo

KARTA MODUŁU KSZTAŁCENIA

KARTA MODUŁU KSZTAŁCENIA KARTA MODUŁU KSZTAŁCENIA 1 Nazwa modułu kształcenia Chemia budowlana Informacje ogólne 2 Nazwa jednostki prowadzącej moduł Państwowa Szkoła Wyższa im. Papieża Jana Pawła II,Katedra Nauk Technicznych, Zakład

Bardziej szczegółowo

CHEMIA ŚRODKÓW BIOAKTYWNYCH I KOSMETYKÓW PRACOWNIA CHEMII ANALITYCZNEJ. Ćwiczenie 6. Manganometryczne oznaczenia Mn 2+ i H 2 O 2

CHEMIA ŚRODKÓW BIOAKTYWNYCH I KOSMETYKÓW PRACOWNIA CHEMII ANALITYCZNEJ. Ćwiczenie 6. Manganometryczne oznaczenia Mn 2+ i H 2 O 2 CHEMIA ŚRODKÓW BIOAKTYWNYCH I KOSMETYKÓW PRACOWNIA CHEMII ANALITYCZNEJ Ćwiczenie 6 Manganometryczne oznaczenia Mn 2+ i H 2 O 2 Ćwiczenie obejmuje: 1. Oznaczenie miana roztworu KMnO 4 2. Manganometryczne

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenia audytoryjne z Chemii fizycznej 1 Zalecane zadania kolokwium 1. (2018/19)

Ćwiczenia audytoryjne z Chemii fizycznej 1 Zalecane zadania kolokwium 1. (2018/19) Ćwiczenia audytoryjne z Chemii fizycznej 1 Zalecane zadania kolokwium 1. (2018/19) Uwaga! Uzyskane wyniki mogą się nieco różnić od podanych w materiałach, ze względu na uaktualnianie wartości zapisanych

Bardziej szczegółowo

Chemia ogólna i analityczna Inorganic and Analitical Chemistry

Chemia ogólna i analityczna Inorganic and Analitical Chemistry KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Chemia ogólna i analityczna Inorganic and Analitical Chemistry Kod Punktacja ECTS* 4 Koordynator dr Iwona Stawoska Zespół dydaktyczny dr Agnieszka Kania dr Iwona Stawoska

Bardziej szczegółowo

Beata Mendak fakultety z chemii II tura PYTANIA Z KLASY PIERWSZEJ

Beata Mendak fakultety z chemii II tura PYTANIA Z KLASY PIERWSZEJ Beata Mendak fakultety z chemii II tura Test rozwiązywany na zajęciach wymaga powtórzenia stężenia procentowego i rozpuszczalności. Podaję również pytania do naszej zaplanowanej wcześniej MEGA POWTÓRKI

Bardziej szczegółowo

Termodynamika techniczna i chemiczna, 2015/16, zadania do kol. 1, zadanie nr 1 1

Termodynamika techniczna i chemiczna, 2015/16, zadania do kol. 1, zadanie nr 1 1 Termodynamika techniczna i chemiczna, 2015/16, zadania do kol. 1, zadanie nr 1 1 [Imię, nazwisko, grupa] prowadzący 1. Obliczyć zmianę entalpii dla izobarycznej (p = 1 bar) reakcji chemicznej zapoczątkowanej

Bardziej szczegółowo

BADANIE WYNIKÓW NAUCZANIA Z CHEMII KLASA I GIMNAZJUM. PYTANIA ZAMKNIĘTE.

BADANIE WYNIKÓW NAUCZANIA Z CHEMII KLASA I GIMNAZJUM. PYTANIA ZAMKNIĘTE. BADANIE WYNIKÓW NAUCZANIA Z CHEMII KLASA I GIMNAZJUM. PYTANIA ZAMKNIĘTE. 1. Którą mieszaninę można rozdzielić na składniki poprzez filtrację; A. Wodę z octem. B. Wodę z kredą. C. Piasek z cukrem D. Wodę

Bardziej szczegółowo

Ćwiczenia rachunkowe z termodynamiki technicznej i chemicznej Zalecane zadania kolokwium 1. (2014/15)

Ćwiczenia rachunkowe z termodynamiki technicznej i chemicznej Zalecane zadania kolokwium 1. (2014/15) Ćwiczenia rachunkowe z termodynamiki technicznej i chemicznej Zalecane zadania kolokwium 1. (2014/15) (Uwaga! Liczba w nawiasie przy odpowiedzi oznacza numer zadania (zestaw.nr), którego rozwiązanie dostępne

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN BHP PRACOWNI CHEMICZNEJ. POKAZ SZKŁA. TECHNIKA PRACY LABORATORYJNEJ. Wstęp. Regulamin pracowni studenckiej.

REGULAMIN BHP PRACOWNI CHEMICZNEJ. POKAZ SZKŁA. TECHNIKA PRACY LABORATORYJNEJ. Wstęp. Regulamin pracowni studenckiej. REGULAMIN BHP PRACOWNI CHEMICZNEJ. POKAZ SZKŁA. TECHNIKA PRACY LABORATORYJNEJ Wstęp. Pracując w laboratorium chemicznym należy zachować szczególną ostrożność, ponieważ zarówno substancje chemiczne jak

Bardziej szczegółowo

KARTA PRZEDMIOTU. Informacje ogólne WYDZIAŁ MATEMATYCZNO-PRZYRODNICZY. SZKOŁA NAUK ŚCISŁYCH UNIWERSYTET KARDYNAŁA STEFANA WYSZYŃSKIEGO W WARSZAWIE

KARTA PRZEDMIOTU. Informacje ogólne WYDZIAŁ MATEMATYCZNO-PRZYRODNICZY. SZKOŁA NAUK ŚCISŁYCH UNIWERSYTET KARDYNAŁA STEFANA WYSZYŃSKIEGO W WARSZAWIE 1 3 4 5 6 7 8 8.0 Kod przedmiotu Nazwa przedmiotu Jednostka Punkty ECTS Język wykładowy Poziom przedmiotu Symbole efektów kształcenia Symbole efektów dla obszaru kształcenia Symbole efektów kierunkowych

Bardziej szczegółowo

Data wydruku: Dla rocznika: 2015/2016. Opis przedmiotu

Data wydruku: Dla rocznika: 2015/2016. Opis przedmiotu Sylabus przedmiotu: Specjalność: Chemia fizyczna Wszystkie specjalności Data wydruku: 21.01.2016 Dla rocznika: 2015/2016 Kierunek: Wydział: Zarządzanie i inżynieria produkcji Inżynieryjno-Ekonomiczny Dane

Bardziej szczegółowo

Chemia fizyczna/ termodynamika, 2015/16, zadania do kol. 1, zadanie nr 1 1

Chemia fizyczna/ termodynamika, 2015/16, zadania do kol. 1, zadanie nr 1 1 Chemia fizyczna/ termodynamika, 2015/16, zadania do kol. 1, zadanie nr 1 1 [Imię, nazwisko, grupa] prowadzący Uwaga! Proszę stosować się do następującego sposobu wprowadzania tekstu w ramkach : pola szare

Bardziej szczegółowo

Prowadzący. http://luberski.w.interia.pl telefon PK: 126282746 Pokój 210A (Katedra Biotechnologii i Chemii Fizycznej C-5)

Prowadzący. http://luberski.w.interia.pl telefon PK: 126282746 Pokój 210A (Katedra Biotechnologii i Chemii Fizycznej C-5) Tomasz Lubera dr Tomasz Lubera mail: luberski@interia.pl Prowadzący http://luberski.w.interia.pl telefon PK: 126282746 Pokój 210A (Katedra Biotechnologii i Chemii Fizycznej C-5) Konsultacje: we wtorki

Bardziej szczegółowo

Nowe liceum i technikum REFORMA 2019

Nowe liceum i technikum REFORMA 2019 Nowe liceum i technikum REFORMA 2019 Przedmiot: Zakres: CHEMIA PODSTAWOWY Zasadnicza zmiana w stosunku do podstawy z 2012 roku Kształcenie chemiczne dla 3-letniego liceum w zakresie podstawowym stanowiło

Bardziej szczegółowo

Chemia. Chemistry. Energetyka I stopień (I stopień / II stopień) ogólnoakademicki (ogólno akademicki / praktyczny)

Chemia. Chemistry. Energetyka I stopień (I stopień / II stopień) ogólnoakademicki (ogólno akademicki / praktyczny) KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Załącznik nr 7 do Zarządzenia Rektora nr 10/12 z dnia 21 lutego 2012r. Kod modułu Nazwa modułu Chemia Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2012/2013

Bardziej szczegółowo

WAGI I WAŻENIE. ROZTWORY

WAGI I WAŻENIE. ROZTWORY Ćwiczenie 2 WAGI I WAŻENIE. ROZTWORY Obowiązujące zagadnienia: Dokładność, precyzja, odtwarzalność, powtarzalność pomiaru; Rzetelność, czułość wagi; Rodzaje błędów pomiarowych, błąd względny, bezwzględny

Bardziej szczegółowo

STĘŻENIE JONÓW WODOROWYCH. DYSOCJACJA JONOWA. REAKTYWNOŚĆ METALI

STĘŻENIE JONÓW WODOROWYCH. DYSOCJACJA JONOWA. REAKTYWNOŚĆ METALI Ćwiczenie 8 Semestr 2 STĘŻENIE JONÓW WODOROWYCH. DYSOCJACJA JONOWA. REAKTYWNOŚĆ METALI Obowiązujące zagadnienia: Stężenie jonów wodorowych: ph, poh, iloczyn jonowy wody, obliczenia rachunkowe, wskaźniki

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA EDUKACYJNE z chemii dla klasy siódmej

WYMAGANIA EDUKACYJNE z chemii dla klasy siódmej Lucyna Krupa Rok szkolny 2017/2018 WYMAGANIA EDUKACYJNE z chemii dla klasy siódmej Wyróżnia się wymagania na: ocenę dopuszczającą ocenę dostateczną (obejmują wymagania na ocenę dopuszczającą) ocenę dobrą

Bardziej szczegółowo

Szczegółowy opis treści programowych obowiązujących na etapie szkolnym konkursu przedmiotowego z chemii 2018/2019

Szczegółowy opis treści programowych obowiązujących na etapie szkolnym konkursu przedmiotowego z chemii 2018/2019 Szczegółowy opis treści programowych obowiązujących na etapie szkolnym konkursu przedmiotowego z chemii 2018/2019 I. Eliminacje szkolne (60 minut, liczba punktów: 30). Wymagania szczegółowe. Cele kształcenia

Bardziej szczegółowo

Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów. 07 marca 2019 r. zawody III stopnia (wojewódzkie) Schemat punktowania zadań

Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów. 07 marca 2019 r. zawody III stopnia (wojewódzkie) Schemat punktowania zadań Konkurs przedmiotowy z chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów 07 marca 2019 r. zawody III stopnia (wojewódzkie) Schemat punktowania zadań Maksymalna liczba punktów 40. 90% 36 pkt. Uwaga! 1. Wszystkie

Bardziej szczegółowo

A4.04 Instrukcja wykonania ćwiczenia

A4.04 Instrukcja wykonania ćwiczenia Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego A4.04 Instrukcja wykonania ćwiczenia Wyznaczanie cząstkowych molowych objętości wody i alkoholu Zakres zagadnień obowiązujących do ćwiczenia 1. Znajomość

Bardziej szczegółowo

I. Substancje i ich przemiany

I. Substancje i ich przemiany NaCoBeZU z chemii dla klasy 1 I. Substancje i ich przemiany 1. Pracownia chemiczna podstawowe szkło i sprzęt laboratoryjny. Przepisy BHP i regulamin pracowni chemicznej zaliczam chemię do nauk przyrodniczych

Bardziej szczegółowo