Słowo perfume pochodzi od łacińskiego wyrażenia per fumum ( poprzez dym ), a zwyczaj dostarczania zmysłom podniety przy użyciu pachnących

Transkrypt

1 AMOUAGE GOLD NIEGDYŚ MIĘTA SŁUŻYŁA DO AROMATYZOWANIA RĄK, BRODĘ I PIERŚ SKRAPIANO OLEJKIEM PALMOWYM, BRWI I WŁOSY NACIERANO MAJE- RANKIEM, A KOLANA I BARKI ESENCJĄ Z POKRUSZONEGO TYMIANKU. EGIPCJANIE STOSOWALI PERFUMY WYŁĄCZNIE DO PRAKTYK RELIGIJNYCH, A CHIŃCZYCY NAWET PIENIĄDZE DRUKOWALI NA PACHNĄCYM JEDWABIU. DZIŚ WYRAFINOWANE KOMPOZYCJE ZAPACHOWE NIE DOŚĆ, ŻE ODZWIER- CIEDLAJĄ ZMIENNOŚĆ LUDZKIEJ DUSZY, TO JESZCZE DZIĘKI AWANGARDOWYM FLAKONIKOM PRZYPOMINAJĄ DZIEŁA SZTUKI. RYOKUEI VALENTINO 46 WITTCHEN

2 KU POMYŚLNOŚCI I ROZKOSZY Nasi przodkowie, ogrzewając się przy ognisku, odkryli, że niektóre bogate w żywicę drzewa wydzielają podczas spalania piękny zapach. Początkowo wonne olejki, zioła, kadzidła i aromaty stosowano wyłącznie do praktyk religijnych, a produkcję pachnideł kojarzono z wiedzą medyczną. W starożytnym Egipcie do wytwarzania aromatów dopuszczano jedynie grupy społeczne o najwyższym statusie byli wśród nich kapłani i lekarze. Z czasem zwyczaj używania wonności przy codziennych zabiegach higienicznych zstąpił pod strzechy. Mieszkańcy starożytnej Mezopotamii jako pierwsi spostrzegli, że specyficzne zapachy pobudzają zmysły, a ich efemeryczny charakter odzwierciedla zmienność ludzkiej duszy. Wonne substancje znalazły u nich rozmaite zastosowanie. Na przykład ceremonię zaślubin sprowadzono do wspólnej kąpieli nowożeńców w korzennych olejkach ich moc miała zapewnić małżeństwu szczęśliwe i dostatnie życie oraz pomóc stworzyć symboliczną więź, równą sile zapachu. Z kolei Indianie nadawali magiczne znaczenie spalanym ziołom, najczęściej podczas rytualnych czynności, m.in. w szałasie potów oraz przy odganianiu złych duchów. Pierwsze perfumy nie przypominały wyrafinowanych kompozycji zapachowych, tworzyły je proste, naturalne aromaty uzyskiwane z roślin. Na przykład zamiast mydła nasi przodkowie stosowali mieszankę tłuszczu zwierzęcego lub roślinnego ze sproszkowanym wapnem i perfumami. MODA NA ZAPACH Szczególnym powodzeniem cieszyły się kompozycje zapachowe na Dalekim Wschodzie. Korą drzewa sandałowego wykładano kosze z nieświeżą bielizną, a saszetki z wonnym proszkiem umieszczano w pościeli. Zapach kadzideł towarzyszył Chińczykom nie tylko w ich mieszkaniach nawet pieniądze drukowali na perfumowanym jedwabiu. To właśnie mieszkańcy Państwa Środka jako pierwsi odkryli moc aromaterapii i zastosowali w niej kwiatowe zapachy. Z kolei w Grecji wonności pojawiły się w III w. p.n.e. za sprawą Aleksandra Wielkiego i rozpowszechniły się w postaci aromatycznych olejków wcieranych w skórę. Od Greków modę na zapach przejęli Rzymianie. Ten prosty, żołnierski naród odkrył aromaty dzięki silnym wpływom helleńskiej i orientalnej kultury. To właśnie arystokracja rzymska stworzyła skomplikowane reguły perfumowania ciała, według których mięta służyła jedynie do aromatyzowania rąk, brodę i pierś skrapiano olejkiem palmowym, brwi i włosy nacierano majerankiem, a kolana i barki esencją z pokruszonego tymianku. Rzymianie z czasem zaczęli obficie perfumować wszystko skrapiali siebie i otoczenie, łącznie ze zwierzętami domowymi i winem. Szczególnym powodzeniem cieszyła się esencja z drogiego szafranu. KU ZBAWIENIU Podobnie jak większość wschodnich nowości perfumy dotarły do Europy poprzez Półwysep Arabski, na którym sztuka zapachu rozkwitła pod wpływem Awicenny, perskiego lekarza i filozofa. To on w X wieku wynalazł metodę pozyskiwania substancji zapachowych z płatków kwiatów, tworząc aparat do destylacji pachnideł i udoskonalając proces filtracji. Nawet Koran święta księga islamu zalecał muzułmanom stosowanie aromatycznych olejków jako środków oczyszczających, zarówno w celach religijnych, jak i świeckich. Chrześcijaństwo mimo iż Biblia nie potępiała wonnych olejków i kadzideł zabroniło używania perfum ze względu na ich zmysłowe działanie. Z kolei w średniowieczu ludzie unikali kontaktu z wodą, twierdząc, że rezygnując z rozkoszy, dobrowolnie się umartwiają. Higienę oraz stosowanie perfum rozpowszechnili w średniowiecznej Europie powracający z wypraw krzyżowych rycerze Królestwa Jerozolimskiego, którzy przejmowali zwyczaje ludności arabskiej. Wonności sprowadzali również pielgrzymi i kupcy. W MARIAŻU Z SUKNIĄ Pierwszym kosmetykiem, który zawojował średniowieczną Europę, była woda różana do odświeżania rąk. Z kolei Woda Królowej Węgier była pierwszym pachnidłem sporządzonym w 1367 roku na bazie alkoholu. Skomponowano ją z kwiatu pomarańczy, róży, mięty, melisy, cytryny i rozmarynu. W epoce renesansu gwałtownie rozwinęła się sztuka wyrobu perfum, ponieważ dzięki unowocześnieniu procesów destylacji i ekstrakcji podniosła się jakość aromatów. Królowie i arystokraci zatrudniali i godziwie opłacali specjalistów, którzy tworzyli dla nich nowe i unikatowe zapachy. W Wenecji powstały wówczas słynne na całą Europę flakony wytwarzane z dmuchanego szkła. Nieocenioną prekursorką pachnideł była Katarzyna Medycejska. Obficie stosowano je na dworze Anny Austriaczki. Ze słabości do perfum słynął Ludwik XIV (Król Słońce) i Napoleon Bonaparte. Wtedy jednak cieszyły się ogromną popularnością tylko wśród elit, bo bardziej dostępne stały się dzięki odkryciu procesu syntezy chemicznej dopiero pod koniec XIX wieku. Prawdziwy przełom nastąpił w XX wieku, kiedy to w 1921 roku Ernest Beaux, eksperymentując Słowo perfume pochodzi od łacińskiego wyrażenia per fumum ( poprzez dym ), a zwyczaj dostarczania zmysłom podniety przy użyciu pachnących substancji jest tak stary jak ogień. W wielu prehistorycznych i starożytnych kulturach komunikowano się z siłami wyższymi właśnie za pomocą wonnego dymu. ARMANI PRIVÉ WODA KRÓLOWEJ WĘGIER WITTCHEN 47

3 CLIVE CHRISTIAN Dla krezusów Najdroższe perfumy świata, brytyjskie Imperial Majesty pojawiły się w Warszawie w perfumerii Missala za 600 tys. zł. Pół litra czystych perfum zamknięto we flakonie z kryształu Baccarat i 18-karatowego złota. Zdobi go 5-karatowy diament. Dotychczas wyprodukowano zaledwie dziesięć buteleczek tych perfum, a do sprzedaży przeznaczono pięć. Imperial Majesty to zapach kwiatowo-orientalny. Dominują w nim nuty limonki, białej brzoskwini, kardamonu, róży, zielonej orchidei, irysa z Florencji oraz wanilii Tahiti i indyjskiego drzewa sandałowego. Kompozycja zapachowa powstała w prestiżowym londyńskim domu perfumeryjnym The Crown Perfumery, który w 1999 roku przejął brytyjski projektant Clive Christian. Wersja zapachu w skromniejszym opakowaniu (50 ml) jest dostępna za jedyne 2680 zł. z aldehydem octowym stworzył dla Coco Chanel słynną piątkę. Niebawem inne domy mody dostrzegły, że perfumy mogą stać się dla nich doskonałą wizytówką i żyłą złota można je przecież sprzedawać nawet tym klientom, których nie stać na kosztowne kreacje renomowanych projektantów. CENA WSPOMNIEŃ O wrażliwości zapachowej często dyskutują rozmaici specjaliści. Zdaniem amerykańskiego antropologa Edwarda Halla nasze bezwiedne zachowania są reakcjami na chemiczne oddziaływania natury. Gdy wspominamy dzieciństwo albo miejsca znane z przeszłości, najintensywniej odżywają w nas zapamiętane wrażenia zapachowe. Działają one podobnie jak hormony nawet mikroskopijne ilości właściwych aromatów wywołują silną pozytywną reakcję organizmu. Stąd też niebywała kariera perfum, które towarzyszą nam niemal w każdym momencie życia, odzwierciedlają jego niepowtarzalny charakter i styl. Nie należy się więc dziwić, że wytworzyły one wokół siebie aurę pożądania i luksusu swoistą magię niepozbawioną jednak źródeł ekonomicznych. Dla uzmysłowienia ich rozmiarów wystarczy przytoczyć cenę jednego kilograma esencji z irysa ok. 350 tysięcy franków. W skład pachnideł wchodzą również tak rzadko spotykane komponenty, jak cybet wydzielina z gruczołów cywety, dzikiego kota z Etiopii, czy też kastoreum substancja, która służy bobrom do natłuszczania futer. Do produkcji perfum bardzo często stosowane jest piżmo wydzielina z gruczołów kozła żyjącego jedynie w Tybecie oraz na Syberii. I chociaż obecnie ze względu na ochronę gatunku zastępowane jest ono syntetycznymi odpowiednikami, nie należą one wcale do najtańszych. Z kolei ambra jest wydzieliną z przewodu pokarmowego kaszalota. Nie tylko pozyskuje się ją przy odłowie, ale także zbiera na plażach ciągnących się wzdłuż ciepłych mórz, najczęściej w Australii lub Nowej Zelandii. Dziś można ją zastąpić wyciągiem z liści fiołkowca połączonym z substancjami syntetycznymi. Nawet pozornie zwyczajne składniki są tak naprawdę starannie wyselekcjonowanymi roślinami, często występującymi tylko w określonych miejscach na ziemi na przykład mimoza rośnie we francuskich Alpach i można ją przechowywać tylko przez 24 godziny. Substancje niezbędne do określonego zapachu są dobierane niekiedy nawet przez kilka lat i właśnie od ich ilości zależy cena produktu. ŚWIEŻOŚĆ LAWENDY Już w starożytności w rejonie basenu Morza Śródziemnego wszelkie olejki i balsamy do kąpieli wytwarzano z lawendy (lavare myć się). Rzymianie byli od niej uzależnieni. Wiele stuleci później jej wyjątkowe właściwości docenili również Anglicy. Z kolei nasze babcie kupowały lawendę i trzymały ją w szafach i skrzyniach, ponieważ nie tylko odstraszała mole, ale także nadawała ubraniom niezwykłą świeżość. Dziś lawendę wykorzystuje się głównie przy produkcji wód kolońskich. Najlepsza uprawiana jest we Francji, w Hiszpanii i we Włoszech. Z jej suchych kwiatów otrzymuje się wyśmienity olejek. Kilogram tego specyfiku powstaje ze 180 kilogramów lawendy. Wyjątkową linię lawendowych kosmetyków posiada L'Occitane en Provence. Firma tworzy 48 WITTCHEN

4 Tajemnicza Lolita Kim jest Lolita Lempicka? Dziś to nazwisko słynnej projektantki, ale wcześniej ta nazwa była zarezerwowana dla domu mody. Powstała ona poprzez połączenie imienia bohaterki powieści Nabokova z nazwiskiem słynnej, ekscentrycznej malarki Tamary Łempickiej. Dom mody założyło w 1983 roku małżeństwo Josiane i Joseph Pividal. Po jego otwarciu para ta na stałe zmieniła swoje nazwisko. Od tej pory Josiane to Lolita Lempicka, a Joseph to Joseph-Marie Lempicka. tradycyjne produkty na podstawie ziół i składników naturalnych. Na uwagę zasługują wody toaletowe, wyróżniające się ekologicznymi recepturami i oryginalną stylistyką opakowań. Przy ich produkcji wykorzystywane są tylko rośliny z aktualnego zbioru, które następnie są przetwarzane w miedzianych kadziach z końca XVIII wieku. Warto przyjrzeć się wodzie cedrowej, irysowej, z mirtu i neroli. Co ciekawe, napisy na etykietach wszystkich produktów umieszczono alfabetem Braille a. Z roślinnych olejków i ekstraktów słyną kosmetyki ekologicznej marki Tsi-La. Dotyczy to także perfum, które pozbawione są syntetycznych składników chemicznych, powszechnie występujących w masowo produkowanych zapachach. Z upraw ekologicznych pochodzą również olejki eteryczne firmy Sanoflore, destylowane parą wodną. Pomimo ogromnej wartości naturalnych składników nie można jednak umniejszać roli substancji syntetycznych. Aldehyd benzoesowy ma zapach gorzkich migdałów, cytral cytryn, alkohol fernazol konwalii, alkohol cynamylowy hiacyntów, geraniol róż, a absolut mchu dębowego jest typowym składnikiem perfum dla mężczyzn. ZAPACH Z NUTKĄ Perfumy powstają na podstawie różnych grup zapachowych. Kwiatowe pachną jaśminem, różą, fiołkiem, tuberozą, narcyzem, konwalią, bzem, geranium, ylang-ylang. W owocowych otrzymywanych przez zimne tłoczenie owoców dominuje bergamotka, cytryna, pomarańcza, mandarynka, grejpfrut czy kwiaty pomarańczy. Zielone wyróżniają się soczystymi i świeżymi akordami zapachowymi złożonymi z zielonych liści i traw, a orientalne (pudrowe), waniliowo-słodkie, cynamonowo-korzenne oraz rodzynkowo-owocowe łączą w sobie wyciągi z wanilii, balsamy roślinne oraz żywice. Oddzielną grupę stanowią perfumy drzewne. Dominują w nich ciepłe i bogate nuty drzewa sandałowego i gwajakowego oraz paczuli, a niekiedy pojawiają się wytrawne aromaty cedru albo wetiweru. We wszystkich perfumach występują różne fazy zapachu, które rozwijają się w czasie ich kontaktu ze skórą. Różnią się one trwałością, czyli szybkością odparowywania. Struktura trzech faz określa etap, na którym poszczególne komponenty stają się wyraźnie wyczuwalne w miarę rozwijania się zapachu, a następnie zanikają podczas procesu KENZO AMOUR Pachnidła dla najmłodszych Najlepszym dowodem na to, że przemysł perfumeryjny stara się dogodzić wszystkim potencjalnym klientom, jest stworzenie specjalnych linii zapachowych dla dzieci. Są to produkty bezalkoholowe o aromatach owocowych i kwiatowych, odznaczające się przemawiającymi do wyobraźni najmłodszych nazwami: Owoc Truskawki, Pudding Czekoladowy czy Mały Książę z flakonem w kształcie klosza do przykrywania róż. WITTCHEN 49

5 SŁOWAMI MOŻNA ZASTĄPIĆ ZAPACH I DOTYK. SŁOWAMI TEŻ MOŻNA DOTYKAĆ. NAWET CZULEJ NIŻ DŁOŃMI. ZAPACH MOŻNA TAK OPISAĆ, ŻE NABIERZE SMAKU I KOLORÓW. JANUSZ LEON WIŚNIEWSKI S@MOTNOŚĆ W SIECI utleniania. Fazy te nazywamy nutami. Najpierw pojawia się nuta głowy, następnie serca, a na końcu bazy. Nutę głowy można wyczuć już w chwili otwarcia flakonu, a na pewno zaraz po spryskaniu skóry perfumami. Tworzą ją substancje lotne, które po kilkunastu minutach zupełnie odparowują. Dominującym akcentem zapachowym jest nuta serca utrzymuje się ona nawet przez cztery godziny. Z kolei w skład nuty bazy wchodzą utrwalacze, dzięki którym zapach dłużej pozostaje na skórze. DZIEŁA SZTUKI Rynek perfumeryjny intensywnie się rozwija. Co roku trafia na niego około 150 nowych produktów, z których część cieszy się popularnością tylko przez jeden sezon, podczas gdy inne stają się ikonami na całe lata. Do historii świata zapachów należą z pewnością wcześniej już wspomniane Chanel No 5, a także Opium YSL, linia Poison Diora czy 5th Avenue Elizabeth Arden. W drodze do sukcesu tych produktów oprócz perfekcyjnego nosa kompozytora zapachu niebagatelną rolę odegrało wyczucie projektanta opakowania. Stanowi ono bowiem dopełnienie stylu i charakteru perfum jest ważne niemal tak samo jak jego zawartość. Zapach rozpoznawalny jest już przecież nie tylko dzięki zmysłowi powonienia, istnieje również na wizji. Projektanci mody coraz częściej prześcigają się w tworzeniu awangardowych flakonów na miarę dzieł sztuki współczesnej. Któż nie zna buteleczki Samsary Guerlaina, wzorowanej na statuetce Buddy czy japońskiej szkatułki, w jakiej zamknął Opium Ives Saint Laurent? Calvin Klein nadał swojemu flakonowi kształt butelki wódki, Donna Karan mydła, Salvador Dali ust, a Nina Ricci muszli. Pojawiają się także niezwykle wyrafinowane opakowania w formie kurków z zimną i gorącą wodą (u Benettona) czy żelazka (u Gucciego). Barokowy flakon pierwszego zapachu Lolity Lempickiej ma formę jabłka z wygrawerowanym sercem przysięgą kochanków Au Masculin ma kształt drzewa, a ręcznie dekorowany szklany flakon L zdobią inicjały ze strasu. Ostatnio furorę robi Idole de Lubin, przypominający żagiel egipskiej łodzi z korkiem w kształcie afrykańskiego bóstwa, a prestiżowe nagrody zbiera Armani Privé w formie czarnego sześcianu ozdobionego kamykami. WONNE BUDOWLE Projektanci coraz częściej starają się odmładzać marki za pomocą wszelkich dostępnych chwytów marketingowych. Ostatnio stawiają na nowe formy flakonów ich wymyślaniem zajmują się ludzie z różnych branż. Butelkę Les Belles de Nina Ricci stworzyły projektantki wnętrz Garouste & Bonetti, a Echo Davidoffa wymyślił designer, który na co dzień zajmuje się projektami lamp, zegarków i oprawek do okularów. Calvin Klein do stworzenia opakowania dla zapachu CK One zaprosił ilustratorów komiksów: Espo, Futurę i Deltę, natomiast butelkę w kształcie wykrzyknika dla marki Givenchy zaprojektowała agencja Cent Degrees pod kierownictwem rzeźbiarza. Dla odmiany opakowanie najnowszych perfum Lancôme Attraction zaprojektował architekt Christian Biecher. Architekturą inspirują się w szczególności arabskie domy mody, tworzące specjalne linie zapachowe z myślą o wielkich osobistościach. Tak powstała ostatnia kolekcja buteleczek omańskiego domu mody Amouage. Z ręcznie malowanych i ozdobionych kryształami Swarovskiego opakowań słynie marka M. Micallef. Z kolei nowo wchodząca na rynek amerykańska seria Bond No 9 inspirowana jest dzielnicami Nowego Jorku. PACHNĄCE OSCARY Flakony doczekały się już nawet swojej kategorii w konkursach branżowych. Od 14 lat przeszło półtora tysiąca członków Fragrance Foundation instytucji, którą tworzą uznani specjaliści z branży perfumeryjnej przyznaje co roku prestiżową nagrodę FiFi najbardziej twórczym kreatorom. Zapachy nominuje się w kilkunastu kategoriach, a nagrody są wręczane podczas wielkiej gali w Nowym Jorku. W ubiegłorocznym konkursie zwycięzcą w obu kategoriach na najlepsze opakowanie zarówno Women s jak i Men s Prestige został Armani Privé Cuir Améthyste, na drugim miejscu ulokowały się Kenzo Amour dla kobiet oraz Viktor & Rolf Antidote dla mężczyzn. Za najlepsze opakowanie w kategorii Women s Popular Appeal uznano Secrets d Essences Voile d Ambre (Yves Rocher), a w kategorii Men s Popular Appeal Derek Jeter Driven (Avon). Nagroda FiFi jest bardzo prestiżowym wyróżnieniem w branży perfumeryjnej, symbolem najwyższej jakości, porównywanym często do filmowego Oscara. Renata Kurcil-Białecka Ostatnia kolekcja omańskiego domu mody Amouage została zainspirowana arabską architekturą. Perfumy gwiazd David Beckham w perfumach podobno zawsze szuka grejpfruta i kardamonu. Twierdzi że te zapachy budzą go do życia. Stworzone przez niego perfumy są bardzo tajemnicze udało mu się to osiągnąć poprzez dodanie do nich mieszanki gałki muszkatołowej i anyżku. Z kolei Christina Aguilera zdradziła, że czarna porzeczka przypomina jej miesiąc miodowy na Bali. Jaśmin natomiast zawsze kojarzy jej się z elegancją dawnych gwiazd filmowych. Dlatego też od początku chciała, aby jej nowy zapach zawierał w sobie woń tego kwiatu, która jest nie tylko piękna, ale również od dawna niezwykle ceniona przez tradycyjnych twórców zapachów. 50 WITTCHEN