RAPORT. Rekomendacja S II. Komisji Nadzoru Finansowego (KNF) w praktyce

Transkrypt

1 Poznań, Fundacja KupFranki.org ul. Rubież 46/C Poznań KRS: RAPORT Rekomendacja S II Komisji Nadzoru Finansowego (KNF) w praktyce Podsumowanie ponad miesiąca obowiązywania pkt Rekomendacji S II, Komisji Nadzoru Finansowego. Daje on możliwość spłaty kredytów hipotecznych indeksowanych w walutach obcych bezpośrednio w tych walutach. Opracowanie: Rafał Łyczek, Fundacja KupFranki.org, 1/14

2 Wstęp Pierwszego sierpnia 2009 r. upłynął miesiąc od kiedy banki działające w Polsce miały przygotować się proceduralnie i operacyjnie do przyjmowania na wniosek klienta wpłat rat i kredytowych indeksowanych w walutach obcych bezpośrednio w tych walutach. Niniejszy raport Fundacji KupFranki.org odpowiada na pytania: a) czy banki właściwie wykorzystały długi okres jaki otrzymały od KNF, aby przygotować się do tej operacji? b) czy podjęte zostały działania dostosowawcze do pełnego brzemienia Rekomendacji S II? Czy też: c) sytuacja w zakresie traktowania klienta pozostała bez zmian, d) banki postarały się o uczynienie całej operacji nieopłacalną dla klienta, e) banki nadal korzystają z ekonomicznego wymuszenia na klientach obowiązku zakupu waluty za ich pośrednictwem, z dowolnie kształtowanym przez nie spreadem walutowym. Poniżej przedstawiamy raport opracowany przez Fundację KupFranki.org, która jest organizacją kredytobiorców zrzeszonych w ramach serwisu KupFranki.pl. 2/14

3 Wnioski Przyczyna dla której znikoma liczba osób zdecydowała się na aneksowanie umów o spłatę kredytu bezpośrednio w walutach obcych, w dużej części przypadków wynika z wygórowanych opłat towarzyszących takiej operacji. Opłaty te zostały wprowadzone z dniem wejścia w życie zapisu Rekomendacji S II, umożliwiającego klientom podjęcie takiej decyzji. Banki które jeszcze 1,5 roku temu były w czołówce udzielających kredytów indeksowanych w CHF ustaliły takie opłaty na bardzo wysokim poziomie. Z informacji uzyskanych przez Fundację bezpośrednio od kredytobiorców zrzeszonych na KupFranki.pl, wynika, że stanowią one zaporę ekonomiczną dla klientów deklarujących chęć skorzystania z możliwości jakie daje Rekomendacja S II. W ocenie Fundacji KupFranki.org wprowadzenie przez banki zmian treści tabeli opłat i prowizji zwiększających istotnie opłaty obciążające konsumenta - w trakcie realizacji umowy kredytowej, ma charakter niedozwolonego postanowienia umownego w rozumieniu art k.c., ponieważ kształtuje prawa konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami i rażąco narusza jego interesy. Nie jest to postanowienie określające główne świadczenie stron, ani też nie zostało ono uzgodnione indywidualnie - bo narzucono je konsumentowi w trybie zmiany treści wzorca umownego. Jedynym sposobem na przeciwstawienie się takim działaniom banków byłoby dla konsumenta wypowiedzenie umowy kredytu. Mogłoby to jednak wiązać się z ryzykiem utraty przez konsumenta dorobku życiowego, jakim często jest mieszkanie oraz, w wielu przypadkach, z naliczeniem kilku procentowej opłaty za wcześniejszą spłatę kredytu. Część banków ujętych w niniejszym raporcie wykorzystała sytuację, narzucając abuzywną klauzulę w postaci rażąco wygórowanej kwoty w tabeli opłat i prowizji - kwotę w żaden sposób nie znajdującą odzwierciedlenia w nakładzie pracy Banku związanej z podjęciem czynności podlegającej opłacie. Dodatkowym czynnikiem zniechęcającym Polaków zadłużonych w CHF do aneksowania umów i spłaty bezpośredniej należy upatrywać w uciążliwości towarzyszącej zakupom kantorowym i wpłatom gotówkowym w kasach banków oraz w terminie wejścia w życie części Rekomendacji S II KNF umożliwiającej zmianę sposobu spłaty walutowych kredytów hipotecznych, który przypadł na szczyt sezonu urlopowego. 3/14

4 Metodologia Raport został opracowany na podstawie oficjalnych dokumentów banków (tabele opłat i prowizji) oraz wywiadów telefonicznych przeprowadzonych od 27 czerwca do 27 lipca 2009 r. z pracownikami działów obsługi klienta poszczególnych banków. W wywiadzie konsumenckim zostało jasno sprecyzowane pytanie o treści: Zamierzam skorzystać z możliwości spłaty mojego kredytu bezpośrednio w walucie docelowej - CHF, ile mnie to będzie łącznie kosztowało? Dodatkowo zostało zadane pytanie, Czy jeżeli przeleję przykładowo 1000 CHF na konto powołane do obsługi mojego kredytu w danym banku, z innego banku w Polsce w opcji SHA, to czy na to konto wpłynie 1000 CHF, czy zostanie naliczona i pobrana jakaś opłata za tę operację w banku docelowym, gdzie mam konto do obsługi tego kredytu?. Zostało wskazane, że konto w CHF jest potrzebne jedynie do obsługi kredytu i oczekuję, że będzie bezpłatne i najlepiej techniczne. Poniżej odpowiedzi banków w zestawieniu zbiorczym oraz opisowo uzyskane podczas wywiadu konsumenckiego. 4/14

5 Nazwa banku Metrobank (Noble Bank S.A) Zestawienie zbiorcze porównywanych banków Koszt zmiany sposobu spłaty kredytu na bezpośredni w CHF 1% kwoty pozostałej do spłaty, przeliczanej po kursie NBP z dnia sporządzenia aneksu. Nordea Bank 0,75% kwoty pozostałej do spłaty przeliczanej po kursie sprzedaży danej waluty Kredyt Bank 0,5% kwoty pozostałej do spłaty przeliczanej 20 PLN po kursie sprzedaży danej waluty BGŻ 0,25% kwoty pozostałej do spłaty przeliczanej 20 PLN po kursie sprzedaży danej waluty Polbank 500 PLN brak opłat Millennium 500 PLN brak opłat Santander 500 PLN ( aneks) brak opłat BOŚ 400 PLN 30 PLN Multibank 200 PLN brak opłat DomBank 200PLN brak opłat Raifeisen 200 PLN brak opłat Deutsche bank 250 PLN 30 PLN GE Money Bank CHF brak opłat City Handlowy Opłata za konto One direct min. 6,99 PLN/mc. W ramach konta uruchamiane jest bezpłatne konto walutowe. Koszty przelewu przychodzącego w CHF w opcji SHA Noble Bank potwierdził finalnie brak opłat. Jednak wcześniej 2. krotnie infolinia Metrobanku informowała o kwocie 65 PLN jako towarzyszącej takiej operacji. 20 PLN Raczej brak opłat ale zależy to też od banku nadawcy. Fortis Bank brak danych Minimum 25 PLN za zaksięgowanie wpłaty, plus ewentualne bliżej nieokreślone koszty dodatkowe. ING Bank Ślaski 100 PLN brak opłat BZ WBK 100 PLN brak opłat PKO BP 50 PLN za założenie rachunku w CHF brak danych Przykłady obligatoryjnych opłat wprowadzonych przez banki 1 lipca 2009 r. Bank Opłata Opłaty przy 5/14

6 zadłużeniu w kwocie 140 tys. CHF Metrobank Noble Bank > Opłata za zmianę waluty w której spłacany jest kredyt, określona jako 1% kwoty pozostałej do spłaty, przeliczanej po kursie NBP z dnia sporządzenia aneksu zł Nordea Bank > opłata za zmianę waluty w jakiej następuje spłata kredytu, określona jako 0,75% kwoty pozostałej do spłaty, nie mniej niż 100 PLN 3100 zł Kredytdyt Bank > Opłata za zmianę waluty w której spłacany jest kredyt, określona jako 0,5% kwoty pozostałej do spłaty przeliczanej po kursie sprzedaży danej waluty 1960 zł Bank Millennium > "opłata za zmianę rachunku do obsługi kredytu/pożyczki" w kwocie 500 zł 500 zł Polbank > "opłata za czynności wymagające sporządzenie aneksu do Umowy o Kredyt" w kwocie 500 zł 500 zł 6/14

7 Raport szczegółowy z podziałem na banki 7/14

8 Metrobank Odział specjalistyczny Noble Bank S.A Koszt łączny towarzyszący zmianie określony obecnie na poziomie 1% kwoty pozostałej do spłaty, przeliczanej po kursie NBP z dnia sporządzenia aneksu. Ustalenie czy to jedyny koszt zajęło dużo czasu. Potwierdzono wszak, że powołane zostaną do celu obsługi kredytów rachunki techniczne w CHF. Jednak pytanie Czy i jeżeli tak, to ile kosztuje przelew przychodzący odebrany w opcji SHA, w CHF na taki rachunek z innego banku w Polsce? wprawiało w osłupienie pracowników Metro i Noble Banku. Część potwierdzała, że za każdy otrzymany przelew w CHF pobrana zostanie opłata w wysokości 65 PLN, co w naszej ocenie wydało nam się równie drakońską opłatą jak 1% salda kredytu za zmianę sposobu jego spłaty. Dodatkowo, w przypadku Noble Banku i jego oddziału specjalistycznego, klientom przesyłano listem poleconym informacje o zmianie regulaminu i tabeli opłat i prowizji obowiązującej od r. po około miesiącu od daty rozpoczęcia obwiązywania. Osoba posiadająca kredyt hipoteczny w Mertobanku, w ciągu 14 dni od otrzymania owej korespondencji ma prawo wypowiedzieć umowę kredytu lub przesłane zmiany i nowe opłaty uważa się za obowiązujące. Punkt 17 regulaminu mówi o opłacie za zmianę waluty w której spłacany jest kredyt, gdzie opłata została określona na poziomie 1% salda kredytu z dnia sporządzenia Aneksu dot. ww. zmiany (pobierane w PLN po przeliczeniu salda wg średniego kursu NBP z dnia sporządzenia Aneksu). Paradoksem jest to, że jeżeli nawet ktoś chciałby wypowiedzieć umowę, to decydując się na taki krok musi się liczyć z wpisywanymi obligatoryjnie opłatami za wcześniejszą spłatę kredytu, która wynosi do 5% pozostałej kwoty kredytu. Aby prześledzić dynamikę zmian stanowiska Metrobanku, przedstawiamy poniżej uzyskane przez Fundację KupFranki.org informacje z biura obsługi w zakresie czynności i opłat związanych ze skorzystaniem z prawa do spłaty bezpośredniej w walucie indeksacyjnej kredytu hipotecznego. 1) Informacja uzyskana r.: zmiana sposobu spłaty kredytu na bezpośrednio w walucie, zgodnie z Rekomendacją S II, będzie związana z podpisaniem aneksu, powołaniem konta technicznego i opłatą w wysokości 100 PLN za aneks umowy. Potwierdzono również, że będzie to jedyna opłata, a wnioski będą rozpatrywane pozytywnie po ) Informacja uzyskana r.: z taką czynnością będzie związana opłata określona jako "Opłata za zmianę waluty w której spłacany jest kredyt" - wprowadzona jako: "0,5% salda kredytu z dnia wejścia w życie aneksu dot. w/w zmiany (pobierane w PLN po przeliczeniu salda wg średniego kursu NBP z dnia pobrania) - nie więcej niż PLN" 3) Informacja uzyskana : z tą samą czynnością związana jest opłata określona w sposób tożsamy jako "Opłata za zmianę waluty w której spłacany jest kredyt" (też sygnowana datą 8/14

9 ), ale wynosi już: 1% salda kredytu z dnia sporządzenia Aneksu dot. ww. zmiany (pobierane w PLN po przeliczeniu salda wg średniego kursu NBP z dnia sporządzenia Aneksu). Nordea Bank Z informacji uzyskanych przez fundację, Nordea Bank naliczy kredytobiorcy, który zwróci się do niego z wnioskiem o zmianę sposobu spłaty kredytu bezpośrednio w walucie opłatę w wysokości 0,75% kwoty pozostałej do spłaty przeliczanej po kursie sprzedaży danej waluty określanym przez ten bank. Do celu zostanie powołane bezpłatne konto walutowe, nawet może to być rachunek techniczny, jednak za każdy przelew przychodzący zostanie dodatkowo naliczona opłata w wysokości 20 PLN. Zatem jest to drugi bank w ocenie Fundacji, który stosuje opłaty zaporowe dotyczące skorzystania przez jego klientów z możliwości jakie niesie Rekomendacja S II KNF. 9/14

10 Kredyt Bank Kredyt Bank jest kolejnym bankiem skutecznie blokującym ekonomicznie swoim klientom możliwość spłaty bezpośrednio w walucie. Wprowadził opłatę związaną z taką zmianą na poziomie 0,5% kwoty pozostałej do spłaty, przeliczając ją po kursie sprzedaży określanym przez niego w tabeli bankowej. Dodatkowo bank pobierze opłatę w wysokości 20 PLN za każdy przelew przychodzący w CHF. Bank Gospodarki Żywnościowej (BGŻ) W banku BGŻ opłata wynosi 0,25% i podobnie jak w Kredyt Banku jest przeliczana po kursie sprzedaży określanym przez tabelę banku. Przelewom przychodzącym w CHF towarzyszyć będzie opłata 20 PLN. Polbank Potwierdzono informację, że jedyną opłatą jaką naliczy Polbank, która towarzyszy decyzji klienta o zmianie sposobu spłaty kredytu w walucie jest jednorazowa opłata w wysokości 500 PLN. Zostanie powołany bezpłatny rachunek służący obsłudze kredytu w danej walucie. Opłaty za przelewy przychodzące nie będą pobierane. Rachunek również będzie bezpłatny. Millennium Aby móc spłacać kredyt hipoteczny w CHF, bezpośrednio frankami klienci tego banku muszą się liczyć z jednorazową opłatą 500 PLN. Dla obsługi zostanie powołane bezpłatne konto lokacyjne. Potwierdzono, że przelewy przychodzące na to konto nie będą pomniejszone o żadne opłaty. Santander Consumer Bank Bank ten naliczy jednorazowo opłaty za: zmianę waluty w wysokości 400 PLN oraz za aneks 100 PLN. Potwierdzono, że zarówno prowadzenie konta jak i przelewy przychodzące nie będą podlegały dodatkowej opłacie. Bank Ochrony Środowiska (BOŚ) Decydując się na zmianę sposobu spłaty BOŚ obciąży klienta jednorazową opłatą w wysokości 400 PLN, powoła bezpłatne konto, jednak za przelew przychodzący w opcji SHA pobierze opłatę 30 PLN. Multibank W Multibanku koszt dla klienta przypisany do operacji zmiany sposobu spłaty kredytu wynosi 200 PLN. Potwierdzono brak opłat za przelew przychodzący oraz fakt bezpłatnego rachunku w CHF dla obsługi zadłużenia w tym banku. 10/14

11 Dom Bank Bank ten po złożeniu stosownego wniosku (wzór do pobrania na stronie banku) oraz aneksowaniu umowy, pobierze opłatę 200 PLN. Potwierdził również brak opłat za konto i przelewy przychodzące w opcji SHA. Raiffeisen W tym banku wskazano nam jako jedyną opłatę związana ze zmianą sposobu spłaty kredytu hipotecznego, opłat za aneks w wysokości 200 PLN. Dodatkowo poinformowano nas o powołaniu bezpłatnego konta technicznego dla obsługi kredytu oraz przekazano informacje, że przelewy przychodzące w opcji SHA są bezpłatne. Deutsche Bank Jako opłatę związaną z operacją zmiany sposobu spłaty kredytu wskazano nam kwotę 250 PLN. Wysokość opłaty za przelew przychodzący w opcji SHA określono na poziomie 30 PLN. GE Money Bank Zmianie waluty spłaty towarzyszy jednorazowa opłata od 50 do 62 CHF w zależności od TOiP dla danej umowy, czyli ok PLN. Brak opłat towarzyszących przelewowi przychodzącemu w CHF. 11/14

12 City Bank Handlowy Z informacji jakie zostały uzyskane od banku, Klienci pragnący spłacać kredyt bezpośrednio w CHF, będę musieli otworzyć płatne konto One direct (najniższy koszt miesięczny 6,99 PLN oraz 2,99 PLN karta płatnicza) w ramach tego konta mogą otworzyć bezpłatne konto walutowe w CHF do obsługi kredytu. Potwierdzono, że bank nie pobiera opłat za przelew przychodzący z innego banku. Wskazano, że koszty przelewu w opcji SHA są określone głównie w banku nadawcy i tam należy pytać. Klienci tego banku, aby mieć 100% pewność, że kwota docelowa w City jako banku do którego transferowana jest kwota w CHF nie zostanie obciążona w tym banku opłatami banków korespondentów powinni każdorazowo wskazać w City bank z którego transferowana jest kwota w CHF. Wówczas każdorazowo City Bank Handlowy potwierdzi, czy i w jakiej kwocie będzie naliczona opłata z tego tytułu. Fortis Bank Udzielono nam informacji, że można spłacać bezpośrednio na konto w CHF, nie wskazano opłaty za aneks. Wskazano opłatę w wysokości 25 PLN za zaksięgowanie wpłaty. Potwierdzono, że nikt w Fortis banku nie jest w stanie określić czy i jakie opłaty będą naliczone dodatkowo za przelew przychodzący. Polecono nam przetestowanie kosztów przelewu, co w naszej ocenie jest całkowicie nieprofesjonalnym podejściem. ING Bank Śląski W banku ING profesjonalnie potwierdzono opłatę w wysokości 100 za aneks, powołanie bezpłatnego konta technicznego do obsługi zadłużenia i zaprzeczono, aby jakiekolwiek opłaty były pobierane za przyjmowanie wpłat w CHF na to konto. BZ WBK W banku zachodnim, koszt aneksu otwierającego drogę do bezpośredniej spłaty kredytu w CHF to 100 PLN płatne jednorazowo. Zostaje powołany bezpłatny rachunek do spłaty w CHF oraz przelewy przychodzące do tego banku w CHF są zwolnione z opłat. 12/14

13 PKO BP Spłacie bezpośredniej w CHF towarzyszyła będzie w PKO BP opłata 50 PLN za powołanie bezpłatnego rachunku w CHF. Nie udało się uzyskać informacji na temat kosztów przelewów przychodzących w opcji SHA. W lipcu, Fundacja KupFranki.org rozpoczęła akcję ANEKS ZA ROZSĄDNĄ CENĘ. Jest to działanie mające na celu wyeliminowanie wprowadzonych przez część banków zdecydowanie negatywnych praktyk w postaci wprowadzonych opłat zaporowych, nieuzasadnione ekonomicznie. Opłaty te zostały wprowadzone równolegle z wejściem w życie punktu Rekomendacji S II Komisji Nadzoru Finansowego, umożliwiającego bezpośrednią spłatę kredytów hipotecznych w walutach obcych, rażąco łamiąc zasady współżycia społecznego oraz godząc bezpośrednio w prawa konsumenckie. W lipcu Fundacja wystosowała listy otwarte do: Metrobank - Noble Bank S.A, Nordea Bank, Kredyt Bank, BGŻ, Millennium oraz Polbanku wraz z apelem o zmniejszenie wysokości opłat towarzyszącym decyzji o zmianie sposobu spłaty kredytów hipotecznych indeksowanych w CHF i skorzystaniu z prawa danego przez KNF w Rekomendacji S II. Do chwili obecnej na korespondencję odpowiedziały jedynie: Nordea oraz bank Millennium. Odpowiedzi jednak w ocenie klientów oraz Fundacji nie zawierają ustosunkowania się do oczekiwań. Dodatkowo Fundacja zwraca uwagę osobom zarządzającym bankami, na fakt - występujący w większości przypadków - braku wiedzy i umiejętności konsultantów w zakresie jasnego określenia kosztów. Na konkretnie zadane pytanie: Czy w Państwa banku są opłaty pobierane na rzecz banków korespondentów i jeżeli są, to ile wynoszą dla przelewu w CHF z konkretnie wskazanego banku w Polsce w banku docelowym w opcji dzielonej (SHA). W większości brak było konkretnej odpowiedzi, lub jej ustalenie trwało kilkanaście minut (!) lub nawet, tak jak w Noble Banku, zostały przekazane różne odpowiedzi na to samo pytanie, raz było to 65 PLN za przelew innym razem informowano, że takie przelewy w opcji SHA nie będą się wiązały z naliczeniem żadnych opłat po stronie Noble Banku ani w imieniu tego banku, jak i w imieniu korespondentów. Jako podsumowanie, Fundacja przedstawia czarną listę banków, które w bezpośredni sposób, stwarzając barierę ekonomiczną uniemożliwiają skorzystanie swoim klientom z praw jakie daje Komisja Nadzoru Bankowego w Rekomendacji S II:. 1. Noble Bank i jego odział Specjalistyczny Metrobank opłata na poziomie 1% pozostałej kwoty kredytu daje temu bankowi niechlubną pozycję leadera rankingu. 2. Nordea z opłatą na poziomie 0,75% i z nietrafioną - zdaniem Fundacji - argumentacją, że bank ma bardzo niski spread. W naszej ocenie ten akurat argument powinien przemawiać za odstąpieniem od opłaty za zmianę sposobu spłaty kredytu na bezpośredni. 13/14

14 3. Kredyt Bank z opłatą na poziomie 0,5% kwoty pozostałej oraz opłatą 20 PLN za każdy przelew przychodzący w CHF. 4. BGŻ z opłatą 0,25% kwoty pozostałej do spłaty oraz 20 PLN opłata za każdy przelew przychodzący w CHF. Zestawienie zamykają banki, które ustanowiły opłaty nie w sposób procentowy, ale zryczałtowany i również na relatywnie wysokim poziomie: Millennium 500 PLN, Polbank- 500 PLN, Santander consumer Bank 400 PLN PLN, BOŚ- 400 PLN, DnB Nord 400 PLN. Dla kontrastu, na przeciwnym biegunie rankingu, jako banki które w sposób uczciwy podeszły do realizacji treści Rekomendacji Komisji Nadzoru Finasowego należy wskazać: PKO BP koszt 50 PLN, BZ WBK- koszt 100 PLN, ING Bank Śląski- koszt 200 PLN, Dom Bank- koszt 200 PLN, GE Money Bank- 200 PLN, Raiffeisen 200 PLN, Multibank- 200 PLN. Fundacja jednoznacznie krytykuje działania: Noble Bank, Nordea Bank, Kredyt Bank oraz BGŻ w zakresie określania procentowego opłaty, wskazując jednocześnie dobre praktyki innych banków i przypomina treści Zasady Dobrej Praktyki Bankowej opracowane przez Związek Banków Polskich. W celu oceny skali zjawiska w stosunku do konkretnych banków, prosimy osoby zadłużone w walutach obcych z tytułu kredytu hipotecznego o udzielenie odpowiedzi na jedno pytanie na stronie głównej Czy opłaty wprowadzone przez bank w którym masz kredyt walutowy, towarzyszące zmianie sposobu jego spłaty na bezpośrednio w tej walucie stanowią dla Ciebie barierę ekonomiczną uniemożliwiającą skorzystanie z tej opcji. 14/14