e-seminarium Relacje z klientem w obrocie elektronicznym" Warszawa, 26 września 2011 r.

Transkrypt

1 2011 e-seminarium Relacje z klientem w obrocie elektronicznym" Warszawa, 26 września 2011 r.

2 PRELEGENCI Piotr Dynowski LL. M. Szef Działu Prawa Własności Intelektualnej, Mediów i Reklamy Maria Markiewicz Junior Associate, aplikant radcowski Bird & Bird Maciej Gawroński Sp. k.

3 Regulaminy serwisów i e-sklepów w obrocie elektronicznym Maria Markiewicz Junior Associate, aplikant radcowski Bird & Bird Maciej Gawroński Sp. k.

4 Podstawowe akty prawne Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964r. Kodeks cywilny Ustawa z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (UŚUDE) Ustawa z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (UONPK) Ustawa z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego (UNPR)

5 Ogólne obowiązki związane z zawieraniem umów drogą elektroniczną Przedsiębiorca, podejmując czynności zmierzające do zwarcia umowy w drodze elektronicznej w trybie on-line przed zawarciem umowy jest obowiązany poinformować drugą stronę w sposób jednoznaczny i zrozumiały o: czynnościach technicznych składających się na procedurę zawarcia umowy skutkach prawnych potwierdzenia przez drugą stronę otrzymania oferty zasadach i sposobach utrwalania, zabezpieczania i udostępniania przez przedsiębiorcę drugiej stronie treści zawieranej umowy metodach i środkach technicznych służących wykrywaniu i korygowaniu błędów we wprowadzanych danych, które jest obowiązany udostępnić drugiej stronie językach, w których umowa może być zawarta kodeksach etycznych, które stosuje i ich dostępności w postaci elektronicznej

6 Obowiązek informacyjny (UŚUDE) Usługodawca zobowiązany jest podać w sposób wyraźny, jednoznaczny i bezpośrednio dostępny poprzez system teleinformatyczny, którym posługuje się usługobiorca, następujące informacje: imię i nazwisko lub firmę adres geograficzny plus adresy elektroniczne do kontaktu posiadane zezwolenie na działalność (jeśli wymagane) i organ, który je wydał numer wpisu w rejestrze i nazwę rejestru i organu prowadzącego rejestr samorząd zawodowy, do którego należy i posiadany tytuł zawodowy (jeśli wymagane) oraz informację o istnieniu kodeksu etyki zawodowej i jego dostępności Informacje muszą być dostępne przed zawarciem umowy i przez cały czas obowiązywania umowy. Nieudostępnienie tych informacji jak również podanie informacji niepełnych lub nieprawdziwych stanowi wykroczenie (ścigane z urzędu) i jest karane grzywną (do zł). Istnieje ponadto możliwość dochodzenia odszkodowania. Nieudzielenie informacji może stanowić podstawę unieważnienia umowy z powołaniem się na błąd.

7 Regulamin świadczenia usług drogą elektroniczną Usługodawca zobowiązany jest określić regulamin świadczenia usług drogą elektroniczną. Usługodawca jest zobowiązany nieodpłatnie udostępnić usługobiorcy regulamin przed zawarciem umowy o świadczenie usług drogą elektroniczną, a także, na jego żądanie, w taki sposób, który umożliwia pobranie, odtwarzanie i utrwalanie treści regulaminu za pomocą systemu informatycznego usługobiorcy. Usługobiorca nie jest związany tymi postanowieniami regulaminu, które nie zostały mu udostępnione w należyty sposób. Usługodawca zobowiązany jest świadczyć usługi zgodnie z regulaminem.

8 Regulamin świadczenia usług drogą elektroniczną Regulamin musi określać w szczególności: rodzaje i zakres świadczonych usług warunki świadczenia usług niezbędne wymagania techniczne zakaz dostarczania treści o charakterze bezprawnym warunki zawierania i rozwiązywania umów o świadczenie usług tryb postępowania reklamacyjnego

9 Obowiązki informacyjne wynikające z UONPK Konsument powinien być poinformowany, przy użyciu środka porozumiewania się na odległość, w sposób jednoznaczny, zrozumiały i łatwy do odczytania, najpóźniej w chwili złożenia mu propozycji zawarcia umowy, o: danych identyfikacyjnych przedsiębiorcy (nazwa, adres, wpis do rejestru) istotnych właściwościach świadczenia i jego przedmiotu cenie/wynagrodzeniu ze wszystkimi składnikami (w tym podatki i cła) zasadach zapłaty ceny/wynagrodzenia kosztach oraz terminie i sposobie dostawy prawie odstąpienia od umowy bez podania przyczyny (o ile nie jest wyłączone dla danego rodzaju umowy) kosztach wynikających z korzystania z komunikacji na odległość jeśli inne niż standardowe (np. opłaty premium) terminie związania ofertą lub informacją o cenie/wynagrodzeniu minimalnym okresie na jaki zawarta ma być umowa o świadczenie ciągłe lub okresowe miejscu i sposobie składania reklamacji prawie wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieoznaczony (nie dłuższym niż 1 miesiąc)

10 Potwierdzenie informacji na piśmie Usługodawca jest obowiązany do potwierdzenia konsumentowi na piśmie ww. informacji najpóźniej w momencie rozpoczęcia spełniania świadczenia Obowiązek potwierdzenie nie dotyczy jednorazowych świadczeń, które same są spełniane przy użyciu środków porozumiewania się na odległość i za które rachunek wystawia operator środków porozumiewania się, z wyjątkiem jednak informacji o imieniu i nazwisku lub firmie oraz adresie zamieszkania/siedziby i wpisie do właściwego rejestru. W przypadku braku potwierdzenia informacji o prawie do odstąpienia przez konsumenta od umowy zawartej na odległość bez podania przyczyny w terminie 10 dni od dnia wydania rzeczy lub zawarcia umowy o świadczenie usług, termin na odstąpienie od umowy wynosi 3 miesiące (jeżeli jednak konsument w trakcie tego terminu otrzyma potwierdzenie, termin ulega skróceniu do 10 dni od tej daty).

11 Niedozwolone klauzule umowne Wzorzec umowy ogólne warunki umowy, formularz, regulamin itp. Jeżeli jedna ze stron posługuje się wzorcem umownym w postaci elektronicznej powinna udostępnić go drugiej stronie przed zawarciem umowy w taki sposób, aby mogła ona go przechowywać i odtwarzać. Postanowienia umowy nieuzgodnione indywidualnie z konsumentem są nieważne jeśli są sprzeczne z dobrymi obyczajami lub rażąco naruszają jego interes (tzw. klauzule abuzywne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny. Postanowienia niejednoznaczne tłumaczy się na korzyść konsumenta. W razie sprzeczności treści umowy z wzorcem umowy, wiążąca jest treść umowy.

12 Niedozwolone klauzule umowne - przykłady Postanowienia przyznające przedsiębiorcy uprawnienia do jednostronnego kształtowania praw i obowiązków stron (np. przyznające mu prawo do jednostronnej zmiany umowy albo istotnych cech świadczenia bez ważnej przyczyny) Postanowienia ograniczające prawa konsumenta lub zwiększające jego obowiązki, bez zachowania symetrii w stosunku do praw (obowiązków) przedsiębiorcy (np. wyłączające lub istotnie ograniczające uprawnienie konsumenta do rozwiązania umowy) Postanowienia ograniczające odpowiedzialność przedsiębiorcy (np. wyłączające lub ograniczające jego odpowiedzialność wobec konsumenta za szkodę na osobie albo wyłączające lub istotnie ograniczające jego odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania) Postanowienia wyłączające lub ograniczające rzeczywistą wolę konsumenta (np. takie, z którymi nie miał on możliwości zapoznać się przed zawarciem umowy albo takie, których celem jest zmuszenie go do zawarcia z przedsiębiorcą innej umowy lub umowy podobnego rodzaju)

13 Powództwo o uznanie postanowień wzorca umowy za niedozwolone Może wytoczyć każda osoba będąca potencjalną stroną umowy, organizacje konsumenckie, powiatowy (miejski) rzecznik ochrony konsumentów oraz Prezes UOKiK (kontrola abstrakcyjna) Sąd Okręgowy w Warszawie sąd ochrony konkurencji i konsumentów (SOKiK) Termin nie później niż 6 miesięcy od zaniechania stosowania tego wzorca umownego Zaniechanie stosowania zaskarżonego postanowienia wzorca umownego po wytoczeniu powództwa nie ma wpływu na bieg postępowania Niedozwolone jest wydanie orzeczenia tylko w oparciu o uznanie powództwa oraz zawarcie ugody Sąd orzeka zakaz wykorzystywania niedozwolonych postanowień wzorca umowy w obrocie prawnym Wyrok podlega publikacji w Monitorze Sądowym i Gospodarczym na koszt pozwanego Prezes UOKiK prowadzi rejestr klauzul niedozwolonych

14 Sankcje prawne z tytułu stosowania niedozwolonych klauzul: Prezes UOKiK może uznać stosowanie niedozwolonych klauzul za praktykę naruszająca zbiorowe interesy konsumentów i nałożyć na przedsiębiorcę karę pieniężną w wysokości do 10% przychodu osiągniętego w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary (nawet w przypadku nieumyślnego naruszenia) Niewykonanie obowiązku wynikającego z orzeczenia sądu do zaniechania wykorzystywania wzorca umowy stanowi wykroczenie i jest karane grzywną (do zł) Niezależnie od kontroli abstrakcyjnej wzorca umowy, konsument będący stroną umowy może żądać ustalenia nieistnienia zobowiązania oraz ewentualnego odszkodowania na zasadach ogólnych.

15 Uprawnienia i obowiązki klientów sprzedaż towarów na odległość, sprzedaż konsumencka oraz problematyczne zagadnienia związane tą tematyką Maria Markiewicz Junior Associate, aplikant radcowski Bird & Bird Maciej Gawroński Sp. k.

16 Sprzedaż konsumencka zakres zastosowania Ustawa z dnia 27 lipca 2002 r. o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej oraz o zmianie Kodeksu cywilnego znajduje zastosowanie do sprzedaży rzeczy ruchomych konsumentowi, dokonywanej w ramach działalności przedsiębiorstwa, a w szczególności: umów nienazwanych zawieranych w granicach swobody kontraktowej stron (o ile zawierają konstytutywne elementy umowy sprzedaży) sprzedaży na raty Sprzedaży na przedpłaty sprzedaży według wzoru sprzedaży na próbę sprzedaż y na zamówienie umowy dostawy umowy o dzieło będące rzeczą ruchomą umowy sprzedaży komisowej Wyłączenia: sprzedaż energii elektrycznej, gazu i wody (jeśli nie są sprzedawane w ograniczonej lub określonej objętości)

17 Obowiązki informacyjne sprzedawcy Podanie ceny oferowanego towaru lub ceny jednostkowej (ceny za jednostkę miary) Udzielenie kupującemu jasnych, zrozumiałych i niewprowadzających w błąd informacji (w j. polskim) dot. prawidłowego i pełnego korzystania z towaru (w szczególności nazwy, producenta lub importera towaru, znaku zgodności wymaganego przez odrębne przepisy, informacje o dopuszczeniu do obrotu w Polsce) na towarze lub trwale z nim połączone Przy sprzedaży na raty, na przedpłaty, na zamówienie, według wzoru, na próbę i za cenę powyżej zł obowiązkowe potwierdzenie na piśmie wszystkich istotnych postanowień zawartej umowy. W innych przypadkach na żądanie kupującego: potwierdzenie zawarcia umowy ze wskazaniem oznaczenia sprzedawcy z jego adresem, daty sprzedaży oraz określenia towaru, jego ilości i ceny

18 Inne obowiązki sprzedawcy Na żądanie konsumenta sprzedawca obowiązany jest wyjaśnić znaczenie poszczególnych postanowień umowy (przed i po zawarciu umowy) W razie odmowy sprzedawcy bądź błędnego wyjaśnienia możliwość dochodzenia przez konsumenta odszkodowania na zasadach ogólnych W razie nienależytego wyjaśnienia może stanowić podstawę unieważnienia umowy z powołaniem się przez konsumenta na błąd a nawet na podstęp Sprzedawca jest obowiązany wydać kupującemu wraz towarem wszystkie elementy jego wyposażenia oraz instrukcje obsługi, konserwacji i inne dokumenty wymagane przez prawo Wszelkie informacje i dokumenty przekazywane kupującemu powinny być w języku polskim lub, o ile rodzaj informacji na to pozwala, w powszechnie zrozumiałej formie graficznej

19 Niezgodność towaru z umową Towar niezgodny z umową: wady fizyczne wady prawne braki ilościowe inny towar niż zamawiany Za niezgodność towaru z umową uważa się także nieprawidłowości w jego zamontowaniu i uruchomieniu, jeżeli czynności te zostały wykonane w ramach umowy sprzedaży albo przez kupującego według instrukcji otrzymanej przy sprzedaży. Domniemanie istnienia niezgodności towaru z umową w chwili jego wydania, jeżeli stwierdzenie tej niezgodności nastąpiło przed upływem 6 miesięcy od wydania towaru. Sprzedawca nie odpowiada za niezgodność towaru z umową, gdy kupujący w chwili zawarcia umowy o tej niezgodności wiedział lub, oceniając rozsądnie, powinien był wiedzieć, jak również, gdy niezgodność wynika z przyczyny tkwiącej w materiale dostarczonym przez kupującego.

20 Domniemanie zgodności towaru z umową: W przypadku indywidualnego uzgadniania właściwości towaru jeżeli odpowiada podanemu przez sprzedawcę opisowi lub ma cechy okazanej kupującemu próbki albo wzoru, a także gdy nadaje się do celu określonego przez kupującego przy zawarciu umowy, chyba że sprzedawca zgłosił zastrzeżenia co do takiego przeznaczenia towaru; W pozostałych przypadkach jeżeli nadaje się do celu, do jakiego tego rodzaju towar jest zwykle używany oraz gdy jego właściwości odpowiadają właściwościom cechującym towar tego rodzaju lub gdy towar odpowiada oczekiwaniom dotyczącym towaru tego rodzaju, opartym na składanych publicznie zapewnieniach sprzedawcy, importera/dystrybutora, producenta lub jego przedstawiciela (np. w reklamie). Sprzedawca nie jest związany zapewnieniem, jeśli wykaże, że: zapewnienia tego nie znał ani, oceniając rozsądnie, znać nie mógł albo nie mogło ono mieć wpływu na decyzję kupującego o zawarciu umowy albo treść zapewnienia sprostowano przed zawarciem umowy

21 Uprawnienia konsumenta w razie niezgodności towaru z umową Konsument może żądać doprowadzenia towaru do stanu zgodnego z umową przez: nieodpłatną naprawę albo nieodpłatną wymianę towaru na nowy Koszty demontażu, dostarczenia, robocizny, materiałów oraz ponownego zamontowania i uruchomienia towaru pokrywa sprzedawca. Jeżeli naprawa lub wymiana jest niemożliwa albo wymagałaby nadmiernych kosztów albo sprzedawca nie zdoła ich dokonać w odpowiednim czasie lub naprawa albo wymiana narażałaby kupującego na znaczne niedogodności prawo żądania obniżenia ceny albo odstąpienia od umowy (nie jeśli niezgodność z umowa jest nieistotna). Brak ustosunkowania się przez sprzedawcę do żądania naprawy albo wymiany w terminie 14 dni, uważa się, że uznał je za uzasadnione.

22 Uprawnienia konsumenta w razie niezgodności towaru z umową Konsument traci powyższe uprawnienia, jeżeli nie zawiadomi sprzedawcy o niezgodności towaru z umową przed upływem 2 miesięcy od stwierdzenia takiej niezgodności. Sprzedawca odpowiada za niezgodność towaru z umową jedynie w przypadku jej stwierdzenia przed upływem dwóch lat od wydania towaru kupującemu. Termin ten biegnie na nowo w razie wymiany towaru. W przypadku towarów używanych, termin ten może być krótszy, ale nie krótszy niż 1 rok. Roszczenia kupującego z tytułu niezgodności towaru z umową przedawniają się z upływem 1 roku od stwierdzenia przez kupującego niezgodności. Zawiadomienie sprzedawcy o stwierdzonej niezgodności towaru z umową przerywa bieg przedawnienia. Konsument może również dochodzić odszkodowania na zasadach ogólnych. Uprawnień konsumenta z tytułu niezgodności towaru z umową nie można wyłączyć ani ograniczyć w drodze umowy zawartej przed zawiadomieniem sprzedawcy o takiej niezgodności.

23 Umowy zawierane na odległość Bez jednoczesnej obecności obu stron Za pomocą środków porozumiewania się na odległość (katalog otwarty m. in. formularz zamówienia, katalog, telefon, faks, telezakupy, poczta elektroniczna itp.) Stroną umowy jest przedsiębiorca, który w ten sposób zorganizował swoją działalność (zwarcie umowy w ten sposób nie jest incydentalne)

24 Umowy zawierane na odległość - wyłączenia Przepisów o umowach zawieranych na odległość nie stosuje się do umów: zawieranych z wykorzystaniem automatów sprzedających lub innych automatów umieszczonych w miejscach prowadzenia handlu rent dotyczących nieruchomości, z wyjątkiem najmu sprzedaży z licytacji, aukcji i przetargów (np. serwisy aukcyjne jak Allegro.pl) zawartych z operatorami telekomunikacyjnymi przy wykorzystaniu publicznych automatów telefonicznych

25 Umowy zawierane na odległość - wyłączenia Przepisów o umowach zawieranych na odległość w zakresie prawa odstąpienia, obowiązku informacyjnego oraz ustawowego terminu spełnienia świadczenia nie stosuje się do umów: sprzedaży artykułów spożywczych dostarczanych okresowo przez sprzedawcę do mieszkania lub miejsca pracy konsumenta (np. delikatesy internetowe, "pan kanapka") usług zakwaterowania, transportu, rozrywek, gastronomii w ściśle oznaczonym okresie

26 Uprawnienia konsumentów Obowiązek wykonania umowy przez przedsiębiorcę w terminie 30 dni Prawo unieważnienia na koszt przedsiębiorcy zapłaty dokonanej kartą w razie jej niewłaściwego wykorzystania w wykonaniu umowy oraz prawo do odszkodowania za takie użycie Spełnienie świadczenia niezamówionego następuje na ryzyko przedsiębiorcy i nie nakłada na konsumenta żadnych zobowiązań Zakaz żądania zapłaty przed otrzymaniem świadczenia

27 Prawo odstąpienia od umowy Prawo odstąpienia od umowy bez podania przyczyn (na piśmie) w terminie 10 dni od wydania rzeczy lub zawarcia umowy o świadczenie usług; jeśli przedsiębiorca nie potwierdził na piśmie wymaganych informacji w terminie 3 m-cy (wysłanie w terminie wystarczy) Nie można wyłączyć ani ograniczyć tego prawa Zakaz żądania odstępnego żadnych kosztów po stronie konsumenta (za wyjątkiem kosztów zwrotu otrzymanej rzeczy) Obowiązek poświadczenia zwrotu na piśmie

28 Wyłączenie prawa do odstąpienia od umowy Jeżeli strony nie umówiły się inaczej, prawo odstąpienia nie przysługuje w wypadkach: świadczenia usług rozpoczętego za zgodą konsumenta przed upływem terminu na odstąpienie dot. nagrań oraz zapisanych na informatycznych nośnikach danych po usunięciu oryginalnego opakowania gdy cena/wynagrodzenie zależy wyłącznie od ruchu cen na rynku finansowym świadczenia o spersonalizowanych właściwościach świadczeń, które nie mogą być zwrócone lub których przedmiot ulega szybkiemu zepsuciu dostarczania prasy usług w zakresie gier hazardowych

29 Sankcje prawne Prezes UOKiK może nałożyć karę pieniężną w wysokości do 10% przychodu osiągniętego w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kary (nawet w przypadku nieumyślnego naruszenia zbiorowych interesów konsumentów)

30 Nieuczciwa reklama oraz nieuczciwe praktyki rynkowe Piotr Dynowski LL. M. Szef Działu Prawa Własności Intelektualnej, Mediów i Reklamy Bird & Bird Maciej Gawroński Sp. k.

31 Podstawowe przepisy prawne Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (UZNK) Ustawa z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (UPNPR)

32 Pojęcie reklamy Brak jednolitej definicji reklamy w prawie polskim różne ustawy posługują się różnymi definicjami (np. ustawa o radiofonii i telewizji, ustawa o wyrobach tytoniowych, ustawa o wychowaniu w trzeźwości i zapobieganiu alkoholizmowi itp.). W ujęciu prawa cywilnego reklama może być: zaproszeniem do negocjacji ofertą zaproszeniem do składania ofert

33 Nieuczciwa reklama na gruncie UZNK Nieuczciwą reklamą jest w szczególności: reklama sprzeczna z przepisami prawa, dobrymi obyczajami lub uchybiająca godności człowieka reklama wprowadzająca w błąd i mogąca przez to wpłynąć na jego decyzję co do nabycia towaru lub usługi reklama odwołująca się do uczuć klientów przez wywoływanie lęku, wykorzystywanie przesądów lub łatwowierności dzieci wypowiedź, która, zachęcając do nabywania towarów lub usług, sprawa wrażenie neutralnej informacji (ukryta reklama/kryptoreklama) reklama stanowiąca istotną ingerencję w sferę prywatności, w szczególności przez uciążliwe dla klientów nagabywanie w miejscach publicznych, przesyłanie na koszt klienta nie zamówionych towarów lub nadużywanie technicznych środków przekazu informacji (reklama uporczywa), m. in. spam w rozumieniu UŚUDE (niezamówiona informacja handlowa)

34 Reklama porównawcza Reklama porównawcza to reklama, która w sposób bezpośredni lub pośredni umożliwia konsumentowi rozpoznanie konkurenta albo towarów lub usług oferowanych przez niego. Formy reklamy porównawczej: odwoływanie się do osoby innego przedsiębiorcy wskazanie na inne przedsiębiorstwo wskazanie cudzych towarów lub usług wskazanie na wszystkie produkty konkurencji na rynku

35 Reklama porównawcza c.d. Reklama porównawcza nie stanowi czynu nieuczciwej konkurencji, jeżeli: nie wprowadza w błąd w sposób rzetelny i dający się zweryfikować na podstawie obiektywnych kryteriów porównuje towary lub usługi zaspokajające te same potrzeby lub przeznaczone do tego samego celu w sposób obiektywny porównuje jedną lub kilka istotnych, charakterystycznych i sprawdzalnych cech towarów lub usług nie powoduje na rynku pomyłek w rozróżnieniu między reklamującym a jego konkurentem ani ich towarami lub usługami, znakami towarowymi, oznaczeniami przedsiębiorstwa lub innymi oznaczeniami odróżniającymi nie dyskredytuje towarów, usług, działalności, znaków towarowych i innych oznaczeń, a także okoliczności dotyczących konkurenta nie wykorzystuje w nieuczciwy sposób renomy znaku towarowego lub innego oznaczenia konkurenta nie przedstawia towaru lub usługi jako imitacji czy naśladownictwa towaru lub usługi opatrzonych chronionym oznaczeniem lub znakiem towarowym

36 Reklama wprowadzająca w błąd Zgodnie z UZNK reklama wprowadzająca w błąd to reklama, która: zawiera fałszywe informacje lub która zawiera informacje obiektywnie prawdziwe, ale niepełne, dwuznaczne, trudno sprawdzalne lub które podano w trudno dostępny sposób wywołuje u klienta błędne wyobrażenie o towarze niezgodne z rzeczywistym stanem rzeczy błąd ten stwarza możliwość podjęcia decyzji o zakupie towaru lub usługi Nie ma przy tym znaczenia, czy klient ostatecznie zdecyduje się na skorzystanie z danej oferty.

37 Reklama wprowadzająca w błąd c.d. Model przeciętnego konsumenta - konsument dostatecznie dobrze poinformowany, uważny i ostrożny z uwzględnieniem czynników społecznych, kulturowych, językowych i przynależności danego konsumenta do szczególnej grupy konsumentów. Dokonując oceny reklamy wprowadzającej w błąd należy uwzględnić wszystkie jej elementy. Czynu nieuczciwej reklamy dopuszcza się również agencja reklamowa albo inny przedsiębiorca, który reklamę opracował.

38 Nieuczciwa reklama na gruncie UPNPR Nieuczciwą praktyką rynkową jest praktyka sprzeczna z dobrymi obyczajami i w istotny sposób zniekształcająca lub mogąca zniekształcić zachowanie rynkowe przeciętnego konsumenta przed zawarciem umowy dotyczącej produktu, w trakcie jej zawierania lub po jej zawarciu. Do nieuczciwych praktyk rynkowych należą m.in. praktyki wprowadzające w błąd takie jak: rozpowszechnianie nieprawdziwych informacji (np. dotyczących cech produktu, jakości itp.) albo prawdziwych informacji w sposób mogący wprowadzać w błąd działanie związane z wprowadzeniem produktu na rynek, które może wprowadzać w błąd w zakresie produktów lub ich opakowań, znaków towarowych, nazw handlowych lub innych oznaczeń indywidualizujących przedsiębiorcę lub jego produkty, w szczególności reklama porównawcza

39 Nieuczciwa reklama na gruncie UPNPR c.d. Do nieuczciwych praktyk rynkowych należą m.in. praktyki wprowadzające w błąd takie jak: zatajenie lub nieprzekazanie w sposób jasny, jednoznaczny lub we właściwym czasie istotnych informacji dotyczących produktu nieujawnienie handlowego celu praktyki, jeżeli nie wynika on jednoznacznie z okoliczności i jeżeli powoduje to lub może spowodować podjęcie przez przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej umowy, której inaczej by nie podjął kryptoreklama, która polega na wykorzystywaniu treści publicystycznych w środkach masowego przekazu w celu promocji produktu w sytuacji gdy przedsiębiorca zapłacił za tę promocję, a nie wynika to wyraźnie z treści lub z obrazów lub dźwięków łatwo rozpoznawalnych przez konsumenta

40 Nieuczciwa reklama na gruncie UPNPR c.d. Do agresywnych praktyk rynkowych należą m.in.: uciążliwe i niewywołanie działaniem albo zaniechaniem konsumenta nakłanianie do nabycia produktów przez telefon, faks, pocztę elektroniczną lub inne środki porozumiewania się na odległość, z wyjątkiem przypadków egzekwowania zobowiązań umownych, w zakresie dozwolonym przez obowiązujące przepisy umieszczanie w reklamie bezpośredniego wezwania dzieci do nabycia reklamowanych produktów lub do nakłonienia rodziców lub innych osób dorosłych do kupienia im reklamowanych produktów wywoływanie wrażenia, że konsument już uzyskał, uzyska bezwarunkowo lub po wykonaniu określonej czynności nagrodę lub inna porównywalna korzyść, gdy w rzeczywistości nagroda lub korzyść nie istnieje lub jej uzyskanie jest uzależnione od wpłacenia przez konsumenta określonej kwoty pieniędzy lub poniesienia innych kosztów.

41 Roszczenia z tytułu czynu nieuczciwej konkurencji/praktyki rynkowej Przedsiębiorca lub konsument, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać: zaniechania niedozwolonych działań usunięcia skutków niedozwolonych działań złożenia oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie (przeprosiny) naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych (w przypadku konsumentów unieważnienia umowy z obowiązkiem wzajemnego zwrotu świadczeń oraz kosztów związanych z nabyciem produktu) zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści (przy czynie nieuczciwej konkurencji)

42 Roszczenia z tytułu czynu nieuczciwej konkurencji/praktyki rynkowej c.d. Z powyższymi roszczeniami może też wystąpić Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Ubezpieczonych, organizacja, której celem statutowym jest ochrona interesów konsumentów, powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów. Ciężar dowodu spoczywa na przedsiębiorcy, któremu zarzuca się niedozwolone działanie. Roszczenia powyższe przedawniają się z upływem 3 lat od zaistnienia zdarzenia będącego ich podstawą.

43 Odpowiedzialność za działania użytkowników serwisów internetowych Piotr Dynowski LL. M. Szef Działu Prawa Własności Intelektualnej, Mediów i Reklamy Bird & Bird Maciej Gawroński Sp. k.

44 Wyłączenie odpowiedzialności za treść danych mere conduit Wyłączenie odpowiedzialności obejmuje także automatyczne i krótkotrwałe pośrednie przechowywanie transmitowanych danych w celu przeprowadzenia transmisji. Usługodawca, który świadczy usługi drogą elektroniczną obejmujące transmisję w sieci telekomunikacyjnych danych przekazywanych przez odbiorcę usługi lub zapewnienie dostępu do sieci telekomunikacyjnej (tzw. mere conduit), nie ponosi odpowiedzialności za treść tych danych, jeżeli: nie jest inicjatorem przekazu danych; nie wybiera odbiorcy przekazu danych; nie wybiera oraz nie modyfikuje informacji zawartych w przekazie.

45 Wyłączenie odpowiedzialności za treść caching Usługodawca nie ponosi odpowiedzialności za przechowywane dane w związku z ich transmisją oraz zapewnianiem automatycznego i krótkotrwałego pośredniego przechowywania tych danych w celu przyspieszenia ponownego dostępu do nich na żądanie innego podmiotu: nie modyfikuje danych posługuje się uznanymi i stosowanymi zwykle w tego rodzaju działalności technikami informatycznymi określającymi parametry techniczne dostępu do danych i ich aktualizowania nie zakłóca posługiwania się technikami informatycznymi uznanymi i stosowanymi zwykle w tego rodzaju działalności w zakresie zbierania informacji o korzystaniu ze zgromadzonych danych niezwłocznie usunie dane albo uniemożliwi dostęp do nich w sytuacji usunięcia lub uniemożliwienia dostępu do informacji z początkowego źródła transmisji lub w razie wydania przez sąd lub inny organ nakazu usunięcia danych lub uniemożliwienia dostępu do nich

46 Wyłączenie odpowiedzialności za treść hosting Usługodawca nie ponosi odpowiedzialności za przechowywane dane w związku z udostępnianiem zasobów systemu teleinformatycznego w celu przechowywania danych przez usługobiorcę, jeżeli: nie wie o bezprawnym charakterze danych lub związanej z nimi działalności, w razie otrzymania urzędowego zawiadomienia lub uzyskania wiarygodnej wiadomości o bezprawnym charakterze danych lub związanej z nimi działalności niezwłocznie uniemożliwi dostęp do tych danych. Usługodawca w powyższych sytuacjach nie ponosi odpowiedzialności względem usługobiorcy za szkodę powstałą w wyniku uniemożliwienia dostępu do danych.

47 Brak obowiązku moderowania treści Warszawa, 26 września 2011 r. Świadczący usługi drogą elektroniczną (dot. ww. mere conduit, caching oraz hosting) nie jest obowiązany do sprawdzania przekazywanych, przechowywanych lub udostępnianych przez niego danych (nie jest zobowiązany do moderowania komentarzy w serwisach internetowych). Usługodawca nie ma również obowiązku podejmowania jakichkolwiek kroków w celu wdrożenia oprogramowania monitorującego. Sąd Apelacyjny w Lublinie (sygn. akt I ACa 544/10) uznał jednak, że zatrudnienie moderatora i podanie informacji o moderacji treści zamieszczanych na stronie przez użytkowników w regulaminie może być interpretowane, jako przesądzające o tym, że administrator strony miał lub powinien mieć wiedzę o bezprawności zamieszczanych przez użytkowników treści i niezwłocznie usunąć je nawet bez powiadomienia, a w razie nie podjęcia stosownych działań administrator ponosi odpowiedzialność za te treści obok ich autora.

48 Procedura notice and take down założenia nowelizacji UŚUDE Procedura notice and take down rozpoczyna się przesłaniem przez uprawnionego do usługodawcy wiarygodnej wiadomości, która powinna zawierać: określenie uprawnionego składającego zawiadomienie o zamieszczeniu w sieci Internet bezprawnych informacji dane kontaktowe uprawnionego podpis uprawnionego albo osoby go reprezentującej, złożony zgodnie z przepisami o podpisie elektronicznym, albo ustawą o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne, albo złożony własnoręcznie w przypadku, gdy zawiadomienie ma formę papierową

49 Procedura notice and take down założenia nowelizacji UŚUDE c.d. wskazanie w sposób jednoznaczny informacji, które naruszają prawa lub przedmiot działalności uprawnionego, do których jego zdaniem powinien zostać zablokowany dostęp zwięzłe uzasadnienie wiarygodnej wiadomości podanie informacji umożliwiających usługodawcy zlokalizowanie bezprawnych informacji oświadczenie uprawnionego o braku autoryzacji treści zamieszczonych w sieci oraz zgodności z prawdą przedstawionych wiadomości.

50 Procedura notice and take down założenia nowelizacji UŚUDE Usługodawca, niezwłocznie, najpóźniej w ciągu 3 dni od daty otrzymania wniosku o zablokowanie dostępu do treści bezprawnych albo od dnia uzupełnienia braków formalnych wniosku, będzie musiał zablokować dostęp do wskazanych treści i poinformować o tym usługobiorcę, który te treści zamieścił bądź odrzucić wniosek i przekazać uprawnionemu szczegółowe uzasadnienie odmowy. W przypadku blokady treści, usługobiorca, w ciągu 3 dni, ma prawo złożyć sprzeciw wobec zawiadomienia uprawnionego, przesyłając go usługodawcy i wskazując okoliczności wyłączające bezprawność zamieszczonych treści.

51 Procedura notice and take down założenia nowelizacji UŚUDE c.d. Po otrzymaniu sprzeciwu usługodawca może podjąć decyzję o odblokowaniu kwestionowanych informacji. Istotnym jednak jest to, że w przypadku przywrócenia kwestionowanych informacji przyjmuje on na siebie odpowiedzialność za ich zamieszczenie. W terminie 3 dni od otrzymania sprzeciwu, usługodawca zobowiązany jest do przekazania sprzeciwu uprawnionemu wraz z informacją, iż niepodjęcie kroków prawnych przeciwko usługobiorcy, który kwestionowane treści zamieścił będzie skutkować odblokowaniem dostępu do treści.

52 Procedura notice and take down założenia nowelizacji UŚUDE c.d. W przypadku, gdy usługodawca odblokował dostęp do kwestionowanych informacji po otrzymaniu sprzeciwu usługobiorcy, a następnie uzyskał informację o podjęciu przez uprawnionego określonych działań zmierzających do ochrony swoich praw np. przed sądem to ma on obowiązek ponownego ich zablokowania do czasu prawomocnego Uprawniony po otrzymaniu sprzeciwu usługobiorcy ma obowiązek w terminie 7 dni powiadomić usługodawcę o podjętych działaniach, mających na celu ochronę swoich praw lub o ich braku. W przypadku nie powiadomienia usługodawcy przez uprawnionego w wyznaczonym terminie lub powiadomienia o nie podejmowaniu przez uprawnionego działań, mających na celu ochronę jego praw usługodawca odblokowuje dostęp do treści.

53 Rozwiązywanie sporów z klientami Piotr Dynowski LL. M. Szef Działu Prawa Własności Intelektualnej, Mediów i Reklamy Bird & Bird Maciej Gawroński Sp. k.

54 Podstawowe akty prawne Ustawa z dnia 18 lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (UŚUDE) Ustawa z dnia 2 marca 2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów oraz odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną przez produkt niebezpieczny (UONPK) Ustawa z dnia 16 lutego 2007 r. o ochronie konkurencji i konsumentów

55 Postępowanie reklamacyjne zgodnie z UONPK przedsiębiorca powinien poinformować konsumenta o miejscu i sposobie składania reklamacji; wymogi w tym zakresie nie mogą powodować nadmiernych trudności i kosztów po stronie konsumenta zgodnie z UŚUDE regulamin świadczenia usług drogą elektroniczną powinien określać tryb postępowania reklamacyjnego zgodnie z ustawą o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej, w przypadku zgłoszenia przez konsumenta żądań związanych z niezgodnością towaru z umową, sprzedawca zobowiązany jest do ustosunkowania się do nich w ciągu 14 dni. W razie braku stanowiska uważa się, że reklamacja została uznana. Konsument może złożyć

56 Alternatywne metody rozstrzygania sporów (ADR) Jeżeli usługodawca nie przyjął reklamacji, konsument może zwrócić się o: mediację (np. za pośrednictwem wojewódzkiego inspektora Inspekcji Handlowej) rozstrzygnięcie do sądu polubownego Jest to możliwe, o ile: proces reklamacyjny został zakończony obie strony wyraziły zgodę na takie postępowanie

57 Stałe Polubowne Sądy Konsumenckie (SPSK) Funkcjonują przy wojewódzkich inspektorach Inspekcji Handlowej i rozstrzygają spory o prawa majątkowe wynikające z umów sprzedaży lub umów o świadczenie usług zawartych pomiędzy konsumentami i przedsiębiorcami. Tworzone są na podstawie umów o zorganizowaniu takich sądów zawartych z organizacjami pozarządowymi reprezentującymi konsumentów lub przedsiębiorców oraz innymi zainteresowanymi jednostkami organizacyjnymi (obecnie 16 sądów i 15 ośrodków zamiejscowych). Postępowanie toczy się zgodnie z regulaminem sądu określonym przez Ministra Sprawiedliwości po zasięgnięciu

58 Stałe Polubowne Sądy Konsumenckie (SPSK) c.d. Warszawa, 26 września 2011 r. Wszczęcie postępowania następuje na wniosek (wniosek o rozpoznanie sprawy przed polubownym sądem konsumenckim) konsumenta, przedsiębiorcy, organizacji konsumenckiej lub powiatowego (miejskiego) rzecznika konsumentów. Postępowanie jest bezpłatne (poza kosztami ewentualnej ekspertyzy oraz opłatami skarbowymi w przypadku skorzystania z pełnomocnika) Ugoda oraz wyrok wydany przez SPSK mają moc wyroku sądu powszechnego. Od wyroku przysługuje skarga do sądu powszechnego (3 m-ce od doręczenia wyroku). Nie ma możliwości zaskarżenia ugody. Wartość przedmiotu sporu nie może przekraczać zł (wyjątek: Sąd Konsumencki w Warszawie, który rozpatruje sprawy bez względu na wartość przedmiotu sporu).

59 Związek Stowarzyszeń Rada Reklamy Jest to organ samoregulacyjny w zakresie reklamy ustanowiony przez organizacje reprezentujące branżę reklamową, reklamodawców oraz media. Rada Reklamy przyjęła Kodeks Etyki Reklamy, który określa zasady rzetelnej i uczciwej reklamy. W przypadku jego naruszenia przez reklamę konsumenci jak i inni przedsiębiorcy mogą wnieść skargę do Komisji Etyki Reklamy, co skutkuje wszczęciem postępowania przed Komisją. Skarga może zostać także wniesiona przez Zarząd Rady Reklamy. Skargi mogą dotyczyć wyłącznie reklam reklamodawców mających siedzibę na terytorium Polski i emitowanych w Polsce. Złożenie skargi jest bezpłatne dla konsumenta. Skargę można też złożyć przez Internet. Postępowanie toczy się w oparciu o Regulamin rozpatrywania skarg i, pomocniczo, przepisy kodeksu postępowania cywilnego.

60 Związek Stowarzyszeń Rada Reklamy c.d. Postępowanie przed Komisją Etyki Reklamy może toczyć się niezależnie od postępowań przed sądami powszechnymi, sądami polubownymi, sądami arbitrażowymi i organami administracji publicznej lub innymi podmiotami. W razie stwierdzenia naruszenia Kodeksu, Komisja Etyki Reklamy może uznać, że konieczne jest wprowadzenie zmian w reklamie albo emisja reklamy powinna być wstrzymana. Decyzje Komisji Etyki Reklamy są nie są wiążące i nie podlegają egzekucji. Jednakże Komisja w przypadku stwierdzenia, że reklama narusza Kodeks może zastosować następujące środki: publikacja rozstrzygnięcia na stronie internetowej Rady Reklamy lub w wybranych branżowych środkach przekazu wezwanie mediów do zaprzestania dalszej emisji zakwestionowanej reklamy odebranie prawa do certyfikatu reklamuję etycznie Możliwe jest wniesienie odwołania od decyzji Zespołu Orzekającego w terminie 10 dni.

61 Ochrona abstrakcyjna na gruncie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów W przypadku naruszenia zbiorowych interesów konsumentów, każda osoba będąca potencjalną stroną umowy może złożyć skargę do Prezesa UOKiK (np. na reklamę wprowadzającą w błąd albo niedozwolone zapisy umowne). Prezes UOKiK nie ma obowiązku wszczynania na wniosek skarżącego postępowania w każdej takiej sprawie. Zgłaszający skargę nie jest stroną postępowania (stroną jest przedsiębiorca, wobec którego toczy się postępowanie). Najpierw prowadzone jest postępowanie wyjaśniające, a dopiero w razie stwierdzenia w jego toku naruszenia zbiorowych interesów konsumentów wszczynane jest postępowanie przeciwko przedsiębiorcy o naruszenie tych interesów.

62 Ochrona abstrakcyjna na gruncie ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów c.d. Nie wszczyna się postępowania o naruszenie zbiorowych interesów konsumentów, jeżeli minął rok od końca roku, w którym zaprzestano kwestionowanych praktyk. Sankcje kara pieniężna (do 10% przychodu osiągniętego w roku rozliczeniowym poprzedzającym rok nałożenia kar) wpisanie klauzuli umownej do rejestru klauzul niedozwolonych Od decyzji Prezesa UOKiK przedsiębiorcy służy skarga do Sądu Okręgowego w Warszawie sądu ochrony konkurencji i konsumentów (SOKiK).

63 Dziękujemy &Bird&Bird Piotr Dynowski Maria Markiewicz Bird & Bird Maciej Gawroński sp. k. ul. ks. Ignacego Jana Skorupki Warszawa Tel: Fax: Bird & Bird is an international legal practice comprising Bird & Bird LLP and its affiliated businesses.

64 Dziękujemy za udział w seminarium. Zapraszamy do odwiedzenia strony Punktu kontaktowego: 64