Stan higieny jamy ustnej i stomatologiczne zachowania zdrowotne studentów kierunków medycznych
|
|
- Monika Zakrzewska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Majda Probl Hig A i Epidemiol wsp. Stan 2014, higieny 95(4): jamy ustnej i stomatologiczne zachowania zdrowotne studentów kierunków medycznych 895 Stan higieny jamy ustnej i stomatologiczne zachowania zdrowotne studentów kierunków medycznych Oral hygiene and dental health behaviors of medical students Anna Majda, Joanna Zalewska-Puchała, Iwona Bodys-Cupak, Ewelina Czubak-Lewandowska Pracownia Teorii i Podstaw Pielęgniarstwa, Instytut Pielęgniarstwa i Położnictwa, Wydział Nauk o Zdrowiu, Collegium Medicum, Uniwersytet Jagielloński w Krakowie Wstęp. Stan jamy ustnej i uzębienia jest ważnym czynnikiem wpływającym na samopoczucie psychiczne i fizyczne, istotnie powiązanym z stomatologicznymi zachowaniami zdrowotnymi. Cel badań. Próba oceny stanu higienicznego jamy ustnej oraz stomatologicznych zachowań zdrowotnych studentów Wydziału Nauk o Zdrowiu, Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Materiał i metody. W badaniach wzięły udział 202 osoby. Wykorzystano autorski kwestionariusz ankiety, test wiadomości własnej konstrukcji i Skalę Uogólnionej Własnej Skuteczności autorstwa R. Schwarzer, M. Jerusalem w adaptacji Z. Juczyńskiego. Wyniki. Wiedza jednej piątej studentów kierunków medycznych na temat zasad higieny jamy ustnej sprawdzona testem wiadomości była na poziomie niskim i bardzo niskim. Niespełna połowa studentów oceniła stan swojej jamy ustnej jako dobry. Prawie wszyscy mieli plombowane zęby. Nieco ponad jedna trzecia korzystała z usług stomatologa raz na pół roku. Najczęściej stosowali jako metodę zapobiegania próchnicy szczotkowanie zębów, a najrzadziej ograniczali spożywanie cukru. Najczęściej używali do higieny jamy ustnej pastę i tradycyjną szczoteczkę do zębów, a najrzadziej irygator stomatologiczny. Połowa deklarowała, że przeznacza jednorazowo na szczotkowanie zębów około 2-3 minuty, nieliczni stosowali szczoteczkę elektryczną. Im częstsze było spożywanie alkoholu przez studentów, tym istotnie gorszy stan higieny jamy ustnej. Więcej nieprawidłowych zachowań stomatologicznych zaobserwowano u kobiet. Najwyższe poczucie własnej skuteczności mieli studenci ratownictwa medycznego i zdrowia publicznego, ale nie miało ono istotnego wpływu na stomatologiczne zachowania zdrowotne. Wnioski. Wśród studentów kierunków medycznych istnieje niewystarczający poziom wiedzy na temat higieny jamy ustnej i stomatologicznych zachowań zdrowotnych. Słowa kluczowe: stomatologiczne zachowania zdrowotne, poczucie własnej skuteczności Introduction. The state of oral cavity and dentition is a major factor influencing mental and physical wellbeing, related with dental health behaviors. Aim. To collect information regarding oral hygienic condition of students studying at Jagiellonian University s Health Sciences Department. Additionally, the study explored the students behaviors and habits concerning oral health. Materials & Methods. 202 students participated in the research. The author s questionnaire a knowledge test was used, and the Generalized Self-Efficacy Scale of the authorship of R. Schwarzer and M. Jerusalem in the adaptation of Z. Juczyński. Results. The knowledge of one-fifth of the students of medical faculties on the rules of oral hygiene was assessed as low and very low. Nearly a half of the respondents evaluated the condition of their oral cavity as good. Almost all had filled teeth. A little over one-third visited the dentist on a biannual basis. The most common method of oral hygiene was teeth brushing; to a lesser degree the subjects also limited their sugar consumption. The most common method of brushing teeth included a traditional toothbrush and toothpaste. Additionally, some subjects used a dental irrigator. A half of the students declared that they brushed their teeth for about 2-3 minutes. Few respondents reported using electric toothbrush. The data revealed that frequent alcohol consumption corresponded negatively with overall oral health. The data also revealed that the female subjects practiced more irregular dental behaviors than the males. The students of emergency medical services and public health had the highest sense of their own effectiveness, but it had no significant influence on their dental health behaviors. Conclusions. Students of medical faculties revealed an inadequate level of knowledge on hygiene of oral cavity and dental health behaviors. Key words: oral health behaviors, sense of self-effectiveness Probl Hig Epidemiol 2014, 95(4): Nadesłano: Zakwalifikowano do druku: Adres do korespondencji / Address for correspondence dr n. med. Anna Majda Pracownia Teorii i Podstaw Pielęgniarstwa, Collegium Medicum Uniwersytet Jagielloński ul. Michałowskiego 12, Kraków tel , , majdanna@poczta.onet.pl Wprowadzenie Zdrowie jamy ustnej jest integralną częścią zdrowia jednostki i przyczynia się do ogólnego dobrostanu człowieka. Zdrowe zęby nie tylko wyglądają estetycznie, ale pozwalają na prawidłowe spożywanie pokarmów i mówienie, utrzymywanie stosunków towarzyskich z innymi ludźmi. Zły stan uzębienia może prowadzić do dyskomfortu, skrępowania, ogólnoustro-
2 896 Probl Hig Epidemiol 2014, 95(4): jowych schorzeń, jakimi są, np. choroba reumatyczna, zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie żył, zapalenie tęczówki czy też kłębuszkowe zapalenie nerek [1, 2]. Polacy przeciętnie nie poświęcają na higienę jamy ustnej więcej niż 30 sekund jednorazowo. Pośpiech, brak staranności, nieprawidłowa technika mycia zębów, to najkrótsza i najprostsza droga do próchnicy zębów i chorób dziąseł [3]. W Polsce do mycia zębów po posiłku przyznaje się zaledwie 30% respondentów. Warto zauważyć, iż w krajach, w których tradycyjnie bardzo dużą wagę przywiązuje się do wyglądu zewnętrznego, odsetek dbających o jamę ustną i kondycję uzębienia jest najwyższy. Ciekawostkę w tym kontekście stanowi fakt, iż najczęściej raz do roku lekarza stomatologa odwiedzają Niemcy (44%) i Brytyjczycy (46%). Wynika to zapewne też z zasobności portfeli obu tych nacji [4]. Stomatologiczne zachowania zdrowotne są ściśle powiązane ze stanem jamy ustnej i uzębienia. Zabiegi stomatologiczne polegające na prawidłowym szczotkowaniu zębów z użyciem pasty do zębów, stosowanie dodatkowych środków w celu oczyszczania powierzchni stycznych, takich jak: nici dentystyczne, szczoteczki międzyzębowe, irygatory wodne, wykałaczki czy płukanki są ważnym elementem zapobiegania próchnicy zębów i chorobom przyzębia [5]. Rozwój próchnicy i innych chorób jamy ustnej uzależniony jest także od diety bogatej w węglowodany oraz stosowania substancji psychoaktywnych [6, 7]. Prawidłowe i systematyczne stosowanie zabiegów higienicznych w jamie ustnej zmniejsza zapadalność na próchnicę nawet o około 30-40%. Zaobserwowano również zależność między higieną a stanem przyzębia: im gorsza higiena, tym bardziej nasilone objawy patologiczne [8]. Ważną grupę czynników powodujących zaburzenia czynnościowe narządu żucia, w tym bruksizm, stanowią te, związane ze stresem, emocjami i wzmożonym napięciem [9]. Spostrzeganie własnej skuteczności jest wyznacznikiem zamiarów i działań w różnych obszarach zachowań zdrowotnych. Zarówno zamiar zaangażowania się w określone działania zdrowotne, jak i aktualne zachowanie są pozytywnie powiązane z przekonaniami dotyczącymi własnej skuteczności [10]. Zatem należy przypuszczać, że im wyższe poczucie skuteczności, tym bardziej pozytywne stomatologiczne zachowania zdrowotne. Cel badań Próba oceny stanu higienicznego jamy ustnej oraz stomatologicznych zachowań zdrowotnych studentów Wydziału Nauk o Zdrowiu Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Materiał i metody W pracy wykorzystano trzy metody badawcze: metodę sondażu diagnostycznego, metodę testów osiągnięć oraz metodę szacowania. Użyto następujących narzędzi badawczych: autorskiego kwestionariusza ankiety, autorskiego testu wiadomości, wystandaryzowanej Skali Uogólnionej Własnej Skuteczności (Generalized Self-Efficacy Scale GSES) autorstwa R. Schwarzer, M. Jerusalem w adaptacji Z. Juczyńskiego [10]. Autorski kwestionariusz ankiety składał się z 49 pytań, z czego 7 stanowiła metryczka zawierająca dane socjo-demograficzne. Narzędzie to posłużyło do oceny stanu higienicznego jamy ustnej oraz stomatologicznych zachowań zdrowotnych badanej grupy studentów. Test wiadomości zawierał 19 pytań jednokrotnego wyboru. Za każdą poprawną odpowiedź, respondent mógł otrzymać 1 punkt. Poziom wiedzy określono w następujący sposób: bardzo niski (0-3 pkt), niski (4-7 pkt), średni (8-11 pkt), wysoki (12-15 pkt), bardzo wysoki (16-19 pkt). Celem tego narzędzia było zbadanie wiedzy na temat profilaktyki stomatologicznej oraz zasad higieny jamy ustnej. Skala Uogólnionej Własnej Skuteczności zawierała 10 stwierdzeń. Badany miał za zadanie zaznaczyć wybraną przez siebie odpowiedź. Na każde twierdzenie miał do wyboru cztery odpowiedzi: 1 nie, 2 raczej nie, 3 raczej tak, 4 tak. Suma wszystkich punktów dawała ogólny wskaźnik poczucia własnej skuteczności, który mógł mieścić się w granicach od 10 do 40 punktów. Im wyższy był wynik, tym większe poczucie własnej skuteczności. Uzyskany wynik można było też interpretować w odniesieniu do norm stenowych: 1-4 stena (1-24 pkt) przyjęto traktować jako wynik niski, 5-6 stena (25-29 pkt) wynik przeciętny, 7-10 stena (30-40 pkt) wynik wysoki. Badania zostały przeprowadzone w dniach od 11 marca do 22 kwietnia 2013 roku wśród studentów Wydziału Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum na kierunku: Fizjoterapia, Pielęgniarstwo, Położnictwo, Ratownictwo Medyczne, Zdrowie Publiczne. Wyniki badań zostały opracowane za pomocą programu R (wersja 3.0.0) oraz programu Microsoft Office Excel Do obliczenia zależności wykorzystano: test chi-kwadrat, test t-studenta, test ANOVA (analizę wariancji). Za poziom statystycznie istotny przyjęto wartość p=0,05 [11]. Wyniki W badaniach wzięło udział 202 studentów, w tym kobiet było 87,6%. Wiek respondentów przedstawiał się następująco: 70,3% miało lat, 28,7% lat, a 1,0% lat. Spośród badanych, 98,5% było stanu wolnego, a 1,5% żyło w związku małżeńskim. Wśród badanych największą grupę stanowili studenci, którzy na stałe mieszkali na wsi (38,1%). W mieście
3 Majda A i wsp. Stan higieny jamy ustnej i stomatologiczne zachowania zdrowotne studentów kierunków medycznych 897 powyżej 100 tys. mieszkańców mieszkało 27,7% badanych, w mieście liczącym tys. mieszkańców 17,8%, w mieście do 50 tys. mieszkańców 16,4%. Spośród badanych, 43,6% studiowało pielęgniarstwo, 26,2% położnictwo, 12,9% zdrowie publiczne, 8,9% ratownictwo medyczne. Najmniejszą grupę badanych stanowili studenci fizjoterapii 8,4%. Na pierwszym roku studiów pierwszego stopnia było 61,4% badanych, 25,7% na drugim roku studiów pierwszego stopnia, 7,9% na drugim roku studiów drugiego stopnia, a 5,0% na trzecim roku studiów pierwszego stopnia. Dochód miesięczny w rodzinie u 31,7% badanych wynosił zł, u 27,7% było to ponad 3000 zł, u 26,7% zł, natomiast u 13,9% zł. Wiedza studentów kierunków medycznych na temat zasad higieny jamy ustnej Połowa badanych (50,5%) swoją wiedzę określiła jako wystarczającą, 5,0% jako wysoką, 42,5% jako niską, natomiast tylko 2,0% jako bardzo niską. Żadna osoba nie oceniła swojej wiedzy bardzo wysoko. Obiektywną ocenę wiedzy ankietowanych na temat zasad higieny jamy ustnej uzyskano przeprowadzając test wiadomości. Odsetek osób posiadających wiedzę na poziomie niskim wyniósł 17,8%, badanych z wiedzą na poziomie bardzo niskim było tylko 2,5%, natomiast z wiedzą na poziomie bardzo wysokim nie było. Zdecydowanie przeważała liczba badanych z wiedzą na poziomie średnim i wysokim. Stanowili oni odpowiednio 64,9% i 14,8%. Następnie dokonano porównania wiedzy deklarowanej przez badanych z wiedzą obiektywną (tab. I), z którego wynika, rozbieżność w ocenie i samoocenie. Nieco ponad połowa studentów (55,5%) oceniła swoją wiedzę na poziomie wystarczającym/średnim i wysokim, tj. niżej niż w teście wiadomości, w którym taki poziom uzyskało cztery piąte studentów (79,7%). Stan zębów i higieny jamy ustnej w opinii studentów kierunków medycznych Zdaniem 25,3% badanych rzadko bolały ich zęby, 23,8% bolały sporadycznie, 23,3% bardzo rzadko, 18,7% nie bolały wcale, 4,9% bolały, ale nie sprecyzowali jak często, a 4,0% bolały często. Największą grupę ankietowanych (57,9%) stanowiły osoby, które nie miały zębów leczonych kanałowo, 19,8% miało leczony kanałowo jeden ząb, 9,4% dwa zęby, 7,4% trzy zęby, 4,5% cztery zęby, 0,5% pięć zębów i również 0,5% więcej niż sześć zębów. Ubytków wypełnionych plombami więcej niż sześciu zębów miało 21,3% badanych, 14,9% miało wypełnione plombami trzy zęby, 12,9% dwa zęby, również 12,9% cztery zęby, także 12,9% pięć zębów, 12,4% żadnego zęba, 9,3% jeden ząb, a 3,4% sześć zębów. Według deklaracji studentów 81,2% z nich nie miało braków w uzębieniu, 7,9% brakowało dwóch zębów, 6,4% jednego zęba, 3,5% czterech zębów, 0,5% trzech zębów i również 0,5% więcej niż sześć zębów. Zdaniem tylko 31,7% badanych nigdy nie krwawiły im dziąsła, u pozostałych (68,3%) występowało krwawienie z dziąseł ze zróżnicowaną częstotliwością. Występowania aft (nadżerek) w jamie ustnej nie zadeklarowało 68% badanych, zdaniem 12% zdarzały się bardzo rzadko, 11% rzadko, 8% sporadycznie, a 1% często. Większość, bo aż 73,6% badanych nie korzystało z zabiegów wybielających zęby u stomatologa, 23,6% korzystało z nich, gdy uznało, że ich zęby źle wyglądają, 2,4% korzystało 1 raz w roku, a 0,4% 1 raz na dwa lata. Prawie połowa ankietowanych (43,6%) nie korzystała z zabiegów usuwania kamienia nazębnego, 25,7% korzystało, gdy uznało, że ich zęby źle wyglądają, 23,3% korzystało 1 raz w roku, 3,9% 2 razy w roku, a 3,5% 1 raz na dwa lata. Niespełna połowa badanych (49,5%) uznała stan swojej jamy ustnej jako dobry, 31,7% osób jako zadowalający, 14,9% jako bardzo dobry, natomiast 3,9% ankietowanych jako zły. Częstość korzystania przez studentów kierunków medycznych z usług stomatologa Ponad jedna trzecia badanych (38,1%) korzystała z usług stomatologa 1 raz na 6 miesięcy, 31,2% 1 raz w roku, 14,4% 1 raz na 2 lata, 5,9% tylko w razie bólu, 5,5% 1 raz na 3 miesiące, 2,5% nie korzystało z usług stomatologa, 1,9% korzystało z nich 1 raz w miesiącu, a 0,5% rzadziej niż 1 raz na 2 lata. Niespełna połowa badanych (47,5%) ostatnio była u stomatologa 1-6 miesięcy temu, 28,3% 7-12 miesięcy temu, 19,8% 1 2 lata temu, 1,9% 3-4 lata temu, również 1,9% nigdy nie było u stomatologa, a 0,6% ostatnio było u stomatologa ponad 4 lata temu. Najczęstszym powodem wizyt u stomatologa okazały się być wizyty kontrolne (60,4%), 23,3% badanych odwiedzało stomatologa z powodu bólu zęba, 8,9% z powodu próchnicy, 2,9% z powodu kamienia nazębnego, 1,5% z powodu chorób dziąseł, natomiast 0,5% z powodu nadwrażliwości zębów, 2,5% w ogóle nie chodziło do stomatologa. Zapytano badanych, co ich motywuje do wizyt u stomatologa oraz co ich powstrzymuje przed tymi wizytami. Najczęstszą motywacją do wizyt u stomatologa okazała Tabela I. Subiektywna i obiektywna ocena poziomu wiedzy badanych na temat zasad higieny jamy ustnej Table I. Subjective and objective assessment of subjects level of knowledge on rules of oral hygiene Poziom wiedzy Ocena subiektywna % Ocena obiektywna % Bardzo wysoki 0,0 0,0 Wysoki 5,0 14,8 Wystarczający/średni 50,5 64,9 Niski 42,5 17,8 Bardzo niski 2,0 2,5 Razem
4 898 Probl Hig Epidemiol 2014, 95(4): się profilaktyka stomatologiczna (89,1%), natomiast najczęstszym czynnikiem powstrzymującym bariera finansowa (29,7%), brak czasu (24,3%). Stomatologiczne zachowania zdrowotne przejawiane przez studentów kierunków medycznych Badani studenci zostali poproszeni o uszeregowanie podanych metod zapobiegania próchnicy w skali od 1 do 6, gdzie 1 oznaczało metodę najczęściej, a 6 najrzadziej stosowaną. Z badań wynika, że respondenci najczęściej stosowali jako metodę zapobiegania próchnicy szczotkowanie zębów, a najrzadziej ograniczali spożywanie cukru (tab. II). Blisko połowa ankietowanych (44%) przeznaczała na higienę jamy ustnej w ciągu doby około 10 minut, 34,2% 5 minut, 10,4% mniej niż 5 minut, 7,9% około 20 minut oraz 3,5% więcej niż 20 minut. Połowa badanych (50%) poświęcała jednorazowo na szczotkowanie zębów około 2-3 minut, 39,1% około 4-5 minut, 4,9% około 6-7 minut, 4,5% mniej niż minutę, a 1,5% około 8-9 minut. Aż 23,3% badanych zdarzało się wyjść z domu bez umycia zębów. Badanych poproszono także o zaznaczenie, jak często używają podane środki do higieny jamy ustnej. Oceny częstości stosowania poszczególnych środków higieny dokonywali na skali od 1 do 8, gdzie 1 oznaczało używanie codzienne, natomiast 8 nie używanie nigdy. Badanie wykazało, że ankietowani najczęściej stosowali pastę i szczoteczkę do zębów, natomiast najrzadziej irygator stomatologiczny (tab. III). Badani w zdecydowanej większości wybierali do mycia zębów szczoteczkę tradycyjną (90,1%), tylko 4% myło zęby szczoteczką elektryczną, natomiast 5,9% szczoteczką elektryczną i tradycyjną. Spośród badanych 40,1% wymieniało szczoteczkę raz na trzy miesiące, 25,3% raz na sześć miesięcy, 15,8% raz w miesiącu, 12,4% raz na dwa miesiące, a 6,4% raz na rok. Prawie połowa badanych (44,5%) nie używała płynów do płukania jamy ustnej, natomiast pozostali (55,5%) używali je z różną częstotliwością, twierdząc, że płyn zwalcza bakterie, odświeża oddech, chroni przed próchnicą, jest łatwy i przyjemny w stosowaniu. Zależność między stosowanymi substancjami psychoaktywnymi a stanem higieny jamy ustnej studentów kierunków medycznych Spośród ankietowanych 73,4% nie paliło papierosów, 9,4% paliło okazjonalnie, 7,4% paliło 1-5 papierosów dziennie, 5,9% paliło 6-10 papierosów dziennie, a 3,9% paliło papierosów dziennie. Stan higieny jamy ustnej badanych nie zależał istotnie statystycznie od palenia papierosów (t=1,2; p=0,3). Połowa badanych (50%) spożywała alkohol rzadko, 34,7% bardzo rzadko, 8,4% w ogóle, a 6,9% często. Stan higieny jamy ustnej zależał istotnie statystycznie od picia alkoholu: im częstsze było spożywanie alkoholu przez badanych, tym gorszy stan higieny jamy ustnej (F=4,4; p=0,01). Zależność między dietą a stanem higieny jamy ustnej studentów kierunków medycznych Ponad jedna trzecia badanych (38,1%) żuła gumę do żucia od czasu do czasu, 25,3% więcej niż 2 razy dziennie, 13,9% 2 razy dziennie, 10,4% praktycznie cały dzień, 8,9% raz dziennie, a 3,4% nigdy. Badani najczęściej spożywali czekoladę, a najrzadziej słodkie sosy i kremy. W badanej grupie 61% ankietowanych słodziło napoje cukrem, 1% słodzikiem, natomiast 38% nie słodziło. Badani najczęściej pili herbatę (średnio 3 szklanki dziennie), a najrzadziej mleko (średnio 0,82 szklanki dziennie). Stan higieny jamy ustnej badanych nie zależał istotnie statystycznie od żucia gumy (F=1,4, p=0,3), spożywania słodyczy (F=0,3; p=0,8), słodzenia napojów (t=0,5; p=0,6). Wpływ danych socjo-demograficznych na stan higieny jamy ustnej i stomatologiczne zachowania zdrowotne studentów kierunków medycznych Stan higieny jamy ustnej oceniono na podstawie pytania 1 oraz pytań 3-7 z kwestionariusza ankiety. Stomatologiczne zachowania zdrowotne oceniono na podstawie pytań 19, 22, 23, 27 i 28 z kwestionariusza ankiety. Każdej z odpowiedzi przypisano wartość od 0 do 1, tak aby 1 oznaczało najbardziej prawidłowe, a 0 najbardziej nieprawidłowe zachowania. W ten sposób otrzymano skalę od 0 do 5, gdzie 5 oznaczało Tabela II. Hierarchia metod zapobiegania próchnicy w badanej grupie Table II. Hierarchy of caries prevention methods in studied group Metoda zapobiegania próchnicy Pozycja w hierarchii średnia SD Szczotkowanie zębów 1,4 0,9 Używanie płynów do płukania jamy ustnej 3,8 1,5 Używanie nici dentystycznych 3,8 1,3 Czyszczenie języka 3,8 1,5 Regularne wizyty u stomatologa 3,9 1,6 Ograniczenie spożywania cukru 4,5 1,5 Tabela III. Środki higieny jamy ustnej stosowane przez badanych Table III. Oral hygiene cleaning agents used by subjects Środek higieny Częstość stosowania średnia SD Pasta do zębów 2,6 0,9 Szczoteczka do zębów 2,6 1,0 Guma do żucia 4,3 2,5 Woda 4,4 1,9 Płyny do płukania jamy ustnej 5,1 2,9 Nici dentystyczne 5,8 2,8 Wykałaczki 7,3 1,7 Irygator stomatologiczny 8,0 0,0
5 Majda A i wsp. Stan higieny jamy ustnej i stomatologiczne zachowania zdrowotne studentów kierunków medycznych 899 najbardziej prawidłowe, a 0 najbardziej nieprawidłowe zachowania. Stan higieny jamy ustnej nie zależał istotnie statystycznie od płci (t=0,5; p=0,6), wieku (t=0,1; p=0,9), miejsca stałego zamieszkania (F=1,3; p=0,3), kierunku studiów (F=0,7; p=0,6), roku studiów (F=0,6; p=0,6), miesięcznego dochodu rodzinny (F=0,4; p=0,7). Stomatologiczne zachowania prozdrowotne zależały istotnie statystycznie od płci: mężczyźni wykazywali bardziej prawidłowe zachowania niż kobiety (t=2,3; p=0,02), nie zależały natomiast istotnie statystycznie od wieku (t=0,1; p=0,9), miejsca stałego zamieszkania (F=0,2; p=0,9), kierunku studiów (F=1,4; p=0,3), roku studiów (F=1,8; p=0,1), miesięcznego dochodu rodzinny (F=1,1; p=0,4). Zależność między poczuciem własnej skuteczności a stomatologicznymi zachowaniami zdrowotnymi studentów kierunków medycznych W badanej grupie 64,4% studentów miało wysokie poczucie własnej skuteczności, 32,2% średnie poczucie własnej skuteczności, natomiast 3,4% niskie poczucie własnej skuteczności. Średnie poczucie własnej skuteczności w badanej grupie wyniosło 30,2 punktów (7 sten), co plasowało grupę na dolnej granicy poziomu wysokiego. Poczucie własnej skuteczności zależało istotnie statystycznie od kierunku studiów: najwyższe poczucie własnej skuteczności mieli studenci ratownictwa medycznego i zdrowia publicznego, a najniższe studenci pielęgniarstwa, położnictwa i fizjoterapii (c 2 =15,6; p=0,04). Stomatologiczne zachowania prozdrowotne nie zależały istotnie statystycznie od poczucia własnej skuteczności studentów na żadnym kierunku studiów medycznych (F=0,5; p=0,6). Dyskusja W siedmiu krajach Europy (Niemcy, Francja, Włochy, Hiszpania, Wielka Brytania, Irlandia i Polska) przeprowadzono badanie pod tytułem Nawyki Europejczyków związane z higieną i zdrowiem jamy ustnej. Jego wyniki potwierdziły, iż takie determinanty, jak zamożność społeczeństwa oraz kultura wpływają na stosunek, co do wizyt u lekarza oraz dbałości o higienę jemy ustnej. I tak, szczotkowanie zębów po każdym posiłku jest najczęściej stosowanym zabiegiem higienicznym wśród Europejczyków (41%). Aż 78% Włochów i 72% Hiszpanów szczotkuje zęby po każdym posiłku, podczas gdy najrzadziej robią to Brytyjczycy (11%) i Irlandczycy (14%) [4]. Na podstawie analizy danych w badaniach własnych, prawie połowa studentów kierunków medycznych oceniała stan swojej jamy ustnej jako dobry (49,5%), na drugim miejscu jako stan zadowalający (31,7%), 14,9% ankietowanych określiła stan swojej jamy ustnej jako bardzo dobry, natomiast 3,9% jako zły. Podobne dane ukazują badania opublikowane w literaturze przedmiotu. Wyniki badań Bocianowskiego i Leśniewskiego przedstawiają się następująco: 55,9% badanych oceniło stan swojej jamy ustnej jako dobry, 26,1% jako zadawalający, 15,5% bardzo dobry i 2,5% zły [12]. Kaczmarek, Mysiak-Dębska oraz Dębska-Łasut prowadziły badania wśród studentów medycyny oraz studentów stomatologii. Uzyskane wyniki wyglądały podobnie do powyższych. Stan jamy ustnej na poziomie dobrym oceniło 54,2% studentów stomatologii oraz 50% studentów medycyny, na poziomie bardzo dobrym 36,1% studentów stomatologii i 31,2% studentów medycyny, natomiast na poziomie zadowalającym 9,7% studentów stomatologii i 18,8% studentów medycyny. Nikt w obu tych grupach nie ocenił źle stanu swojej jamy ustnej [13]. Wyniki badań, przeprowadzonych wśród studentów stomatologii opublikowano także w artykule autorstwa Wrzyszcz-Kowalczyk, Herman, Piesiak-Pańczyszyn oraz Jankowskiej. Dane z tej publikacji przedstawiały się następująco: 90% badanych określiło stan swojej jamy ustnej jako dobry a pozostałe 10% jako zadowalający. Żaden z badanych studentów stomatologii nie ocenił źle stanu swojej jamy ustnej [14]. Największa grupa studentów (38,1%) odpowiedziała, że z usług stomatologa korzysta raz na sześć miesięcy, podobnie 31,2% raz w roku, na trzecim miejscu (14,4%) raz na dwa lata, 5,9% korzystało z usług stomatologa tylko w razie bólu zęba, a 2,5% w ogóle nie chodziło do stomatologa, 5,5% udawało się na wizytę raz na trzy miesiące oraz 1,9% raz w miesiącu. Badania przeprowadzone w 2005 roku w Klinice Stomatologii Zachowawczej i Periodontologii Akademii Medycznej w Poznaniu ukazały, że badani najczęściej korzystali z usług stomatologa co pół roku (61%), na drugim miejscu znalazły się dwie odpowiedzi liczące po 15% badanych osób, w których jedna grupa deklarowała wizyty raz na 3 miesiące, a druga raz w roku. Najmniejszy odsetek badanych (9%) stanowiły osoby udające się do stomatologa tylko w razie bólu [5]. Najczęstszym powodem wizyt u stomatologa okazała się być wizyta kontrolna (60,4%), na drugim miejscu (23,3%) ból zęba, a na trzecim (8,9%) próchnica, 2,5% badanych w ogóle nie korzystało z usług stomatologa. Odmienne dane prezentuje w swym artykule Borysewicz-Lewicka oraz Wochna- Sobańska. Najczęstszym powodem (45%) zgłoszenia do lekarza dentysty była chęć leczenia próchnicy, następnie 25% ból zęba, 10% usunięcie zęba i 5% krwawienie z dziąseł [15]. Respondenci w badaniach własnych pytani o powód, dla którego nie chodzą do stomatologa odpowiadali najczęściej, że powstrzymują ich względy finansowe (29,7%), brak czasu (24,3%). W badaniach
6 900 Probl Hig Epidemiol 2014, 95(4): Borysewicz-Lewickiej i Wochna-Sobańskiej, głównym czynnikiem był strach przed bólem (34,9%), na drugim miejscu znalazł się brak czasu (27,6%) oraz brak potrzeby (16,4%). Istotną rolę odgrywała również bariera finansowa (19,4%) [15]. Czas jednorazowego szczotkowania zębów w badanej grupie wynosił najczęściej 2-3 minuty (50%) lub 4-5 minut (39,1%). W większości wybierano tradycyjną szczoteczkę do zębów (90,1%). W badaniach Bocianowskiego i Leśniewskiego najczęściej odpowiadano, że szczotkowanie trwa około 1 minuty (47,9%) oraz 2 minuty (28,9%) [12]. Substancje psychoaktywne oraz dieta bogata w węglowodany bardzo niekorzystnie wpływają na stan jamy ustnej i tkanek przyzębia. Tytoń obniża ph płytki nazębnej, co zwiększa jej mineralizację, a w efekcie powoduje odkładanie się kamienia. W wyniku penetracji osadu nikotynowego dochodzi do powstawania nieestetycznych czarnobrunatnych przebarwień. Ponadto u osób palących obserwuje się problem z nieświeżym oddechem [6]. Wśród respondentów 26,6% paliło papierosy i 91,6% piło alkohol (z czego 50% rzadko, 34,7% bardzo rzadko, a 6,9% często). Edukacja zdrowotna, mająca na celu poszerzenie wiedzy i umiejętności jednostek w zakresie stomatologicznych zachowań zdrowotnych, może wpłynąć na dokonywanie świadomych wyborów i podejmowanie działań na rzecz zdrowia własnego, oddziaływanie na grupy profesjonalistów i osób kreujących politykę zdrowotną, społeczną oraz edukacyjną. Niezwykle ważna jest promocja zdrowia, która umożliwi zwiększenie kontroli nad determinantami zdrowia jamy ustnej. Wnioski 1. Poziom wiedzy czterech piątych studentów na temat zasad higieny jamy ustnej sprawdzony testem wiadomości był na poziomie średnim i wysokim, a jednej piątej na poziomie niskim i bardzo niskim. 2. Tylko niespełna połowa studentów oceniła stan swojej jamy ustnej jako dobry, prawie wszyscy mieli plombowane zęby. Dla połowy studentów czynnikiem powstrzymującym przed wizytą u stomatologa była bariera finansowa i brak czasu. 3. Studenci najczęściej stosowali jako metodę zapobiegania próchnicy szczotkowanie zębów z użyciem pasty, a najrzadziej ograniczali spożywanie cukru, nieliczni korzystali ze szczoteczki elektrycznej, prawie połowa nie używała płynów do płukania jamy ustnej. 4. Stan higieny jamy ustnej studentów zależał istotnie statystycznie od picia alkoholu, tj. im częstsze było spożywanie alkoholu przez studentów, tym gorszy stan higieny jamy ustnej. Stomatologiczne zachowania zdrowotne studentów zależały istotnie statystycznie od płci, mężczyźni deklarowali bardziej prawidłowe zachowania niż kobiety. Piśmiennictwo / References 1. Niedzielska I, Wziątek-Kuczmik D. Wpływ zębopochodnych ognisk infekcji na choroby innych narządów przegląd piśmiennictwa. Chir Pol 2007, 9: Borysewicz-Lewicka M, Przystanowicz A. Aktualne tendencje w promocji zdrowia jamy ustnej. Stomatol Współcz 2001, 8(3): Wochna-Sobańska M, Lubowiedzka-Gontarek B, Szydłowska- Walendowska B, Proc P. Wpływ higieny jamy ustnej na intensywność próchnicy u osób dorosłych mieszkających od urodzenia na terenie z ponadoptymalną zawartością fluoru w wodzie pitnej. J Stomatol 2008, 61(5): Wyniki badań Nawyki Europejczyków związane z higieną i zdrowiem jamy ustnej. zdrowie/1825,artykul,polacy-czesciej-zuja-gume-niz-myjazeby.html ( ). 5. Wędrychowicz-Welman A, Prymas A, Lewandowski P, Uram K. Stan jamy ustnej i stomatologiczne zachowania prozdrowotne studentów stomatologii. Dent Med Probl 2006, 43(2): Kaiser B. Skuteczna profilaktyka. MH, Warszawa Nyvad B. Rola higieny jamy ustnej. [w:] Próchnica zębów. Fejerskov O, Kidd E. (red). Urban & Partner, Wrocław 2006: Krajewski W. Podstawy profilaktyki stomatologicznej. Metodyka i środki. Med Tour International, Warszawa Gmyrek-Marciniak A. Wpływ warunków ekonomicznych na zdrowie jamy ustnej. Mag Stomatol 2004, 2: Juczyński Z. Zachowania zdrowotne i wartościowanie zdrowia. [w:] Narzędzia pomiaru w promocji i psychologii zdrowia. Juczyński Z (red). Pracownia Testów Psychologicznych, Warszawa 2001: Sobczyk M. Statystyka. PWN, Warszawa Bocianowski J, Leśniewski G. Stan higieny jamy ustnej i zachowania prozdrowotne studentów na podstawie badań ankietowych. Mag Stomatol 2010, 2(214): Kaczmarek U, Mysiak-Dębska M, Dębska-Łasut K. Wiedza i zachowania prozdrowotne dotyczące jamy ustnej studentów pierwszych lat studiów stomatologii i medycyny. Dent Med Probl 2011, 48(4): Wrzyszcz-Kowalczyk A, Herman K, Piesiak-Pańczyszyn D, Jankowska K. Zachowania prozdrowotne studentów stomatologii i innych uczelni w zakresie zdrowia jamy ustnej. Mag Stomatol 2011, 5: Borysewicz-Lewicka M, Wochna-Sobańska M. Stomatologiczne zachowania prozdrowotne ludności Polski w świetle badań epidemiologicznych wykonanych w roku 2003 w ramach programu Miesiąc totalnie zdrowego uśmiechu. Czas Stomatol 2007, LX(6):
PROGRAM ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY DLA DZIECI W WIEKU SZKOLNYM
PROGRAM ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY DLA DZIECI W WIEKU SZKOLNYM Program powstał we współpracy z Wojewódzkim Centrum Zdrowia Publicznego w Łodzi oraz Konsultantem Wojewódzkim w dziedzinie stomatologii dziecięcej,
Bardziej szczegółowoProgram zapobiegania próchnicy dla dzieci w wieku szkolnym
Program zapobiegania próchnicy dla dzieci w wieku szkolnym Program zapobiegania próchnicy dla dzieci w wieku szkolnym powstał we współpracy z Wojewódzkim Centrum Zdrowia Publicznego w Łodzi oraz Konsultantem
Bardziej szczegółowoPROGRAM ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY DLA DZIECI W WIEKU SZKOLNYM
PROGRAM ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY DLA DZIECI W WIEKU SZKOLNYM Program powstał we współpracy z Wojewódzkim Centrum Zdrowia Publicznego w Łodzi oraz Konsultantem Wojewódzkim w dziedzinie stomatologii dziecięcej,
Bardziej szczegółowoZrozumieć związek między zdrowiem jamy ustnej i stanem całego organizmu
Zrozumieć związek między zdrowiem jamy ustnej i stanem całego organizmu JAK STAN JAMY USTNEJ WPŁYWA NA OGÓLNY STAN ZDROWIA Organized by In partnership with Stan Twojej jamy ustnej odzwierciedla stan Twojego
Bardziej szczegółowoCzęstość zabiegów higieny jamy ustnej i problemy zdrowotne jamy ustnej wśród studentów medycyny i stomatologii Pomorskiej Akademii Medycznej
Olszowski Probl Hig Epidemiol T, Walczak A. 2010, Częstość 91(3): zabiegów 501-505higieny jamy ustnej i problemy zdrowotne jamy ustnej wśród studentów... 501 Częstość zabiegów higieny jamy ustnej i problemy
Bardziej szczegółowoSERIA PRODUKTÓW TIENS DO HIGIENY JAMY USTNEJ. Zdrowe zęby, wspaniały uśmiech!
SERIA PRODUKTÓW TIENS DO HIGIENY JAMY USTNEJ Zdrowe zęby, wspaniały uśmiech! Znaczenie opieki stomatologicznej Światowy Dzień Zdrowia Jamy Ustnej 12 września Zęby mają wpływ na: Rozdrabnianie pokarmu Poprawność
Bardziej szczegółowoPoradnik Detalisty JAMY USTNEJ HIGIENA. Modelowa półka. Co wybrać? Tendencje rynkowe
Poradnik Detalisty Modelowa półka Co wybrać? Tendencje rynkowe HIGIENA JAMY USTNEJ Dbajmy o zęby Pasty do zębów Zdrowie jamy ustnej ma bezpośredni wpływ na zdrowie naszego organizmu i samopoczucie każdego
Bardziej szczegółowoSeria do pielęgnacji jamy ustnej TIENS
[bbbbbbbkkk [bbbbbbbkkk Zdrowe zęby, wspaniały uśmiech Seria do pielęgnacji jamy ustnej TIENS R&D Center Product Management Dept. Znaczenie opieki stomatologicznej Czy wiesz kiedy jest dzień zdrowych zębów?
Bardziej szczegółowoRyzyko próchnicy? Nadwrażliwość zębów? Choroby dziąseł? Profilaktyka u dzieci. Co może dać Ci profilaktyczne dbanie o zęby?
3M ESPE Skuteczna ochrona jamy ustnej Ryzyko próchnicy? Choroby dziąseł? Nadwrażliwość zębów? Profilaktyka u dzieci Co może dać Ci profilaktyczne dbanie o zęby? Drogi Pacjencie, Czy odczuwasz ból podczas
Bardziej szczegółowoPomóż mi odpowiednio dbać o zdrowie zębów i dziąseł
Pomóż mi odpowiednio dbać o zdrowie zębów i dziąseł Przewodnik dla rodziców Program edukacji stomatologicznej Instytutu Blend-a-med Oral-B Niesamowity świat higieny jamy ustnej Drogi Rodzicu, wprowadź
Bardziej szczegółowoWiedza dzieci i młodzieży z województwa lubelskiego na temat zastosowania przyborów higienicznych w profilaktyce próchnicy zębów
PRACA ORYGINALNA Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2014, Tom 20, Nr 3, 335 340 www.monz.pl Wiedza dzieci i młodzieży z województwa lubelskiego na temat zastosowania przyborów higienicznych w profilaktyce
Bardziej szczegółowoZĘBÓW WYBRAŁA I OPRACOWAŁA: MARIA SAŁAMACHA
METODY MYCIA ZĘBÓW WYBRAŁA I OPRACOWAŁA: MARIA SAŁAMACHA WSTĘP Sami z pewnością wiecie, że nie ma nic lepszego od uczucia świeżości i czystości w ustach. Efektem właściwej higieny zębów i dziąseł są usta
Bardziej szczegółowoPROGRAM ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY DLA DZIECI W WIEKU SZKOLNYM
Załącznik nr 1 do Umowy Nr z dnia 2011 roku PROGRAM ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY DLA DZIECI W WIEKU SZKOLNYM Łódź, listopad 2009 roku Wprowadzenie Program zapobiegania próchnicy dla dzieci w wieku szkolnym powstał
Bardziej szczegółowoPróchnica zębów. Antonina Kawecka PSSE w Kamieniu Pomorskim 2015roku
Antonina Kawecka PSSE w Kamieniu Pomorskim 2015roku Rodzaje zębów Zęby (łac. dens ząb, l.mn. dentes) złożone, twarde twory anatomiczne w jamie ustnej. Stanowią element układu trawienia i służą do rozdrabniania
Bardziej szczegółowoZalecenia w zakresie higieny jamy ustnej dla kobiet w ciąży.
Zalecenia w zakresie higieny jamy ustnej dla kobiet w ciąży. W 2014 roku, z inicjatywy Polskiego Towarzystwa Stomatologii Dziecięcej i firmy Colgate powołany został Polski Oddział Sojuszu dla Przyszłości
Bardziej szczegółowoAktualny stan wiedzy na temat indywidualnej profilaktyki fluorkowej choroby próchnicowej u dzieci i młodzieży
Aktualny stan wiedzy na temat indywidualnej profilaktyki fluorkowej choroby próchnicowej u dzieci i młodzieży Niezależny Panel Ekspertów Prof. dr hab. n. med. Barbara Adamowicz - Klepalska Prof. dr hab.
Bardziej szczegółowoProgram profilaktyki próchnicy dla dzieci w wieku 12 lat z terenu Miasta Kościerzyna na lata
Program profilaktyki próchnicy dla dzieci w wieku 12 lat z terenu Miasta Kościerzyna na lata 2017-2019 UCHWAŁA NR XXXVII/./2016 RADY MIASTA KOŚCIERZYNA z dnia 26 października 2016 r. w sprawie przystąpienia
Bardziej szczegółowofoliogramy przedstawiające budowę jamy ustnej oraz rodzaje zębów, lusterka
Metadane scenariusza Higiena jamy ustnej 1. Cele lekcji a) Wiadomości Uczeń: - zna budowę jamy ustnej, - zna ogólny plan budowy zęba i wymienia rodzaje zębów, - zna ogólne zasady profilaktyki jamy ustnej,
Bardziej szczegółowoNZOZ CENTRUM UŚMIECHU www.centrum-usmiechu.pl HIGIENA JAMY USTNEJ
HIGIENA JAMY USTNEJ W etiopatogenezie chorób przyzębia najistotniejszą rolę odgrywają miejscowe czynniki zapaleniotwórcze: płytka bakteryjna i kamień nazębny Zapalenie dziąseł jest odwracalne, może trwać
Bardziej szczegółowoZALECENIA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY U DZIECI NIEPEŁNOSPRAWNYCH. Opracowanie
Projekt współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej oraz ze środków Ministerstwa Zdrowia ZALECENIA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA
Bardziej szczegółowoGMINNA JABŁONNA REALIZACJA GMINNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI I PROMOCJI ZDROWIA W ROKU 2016 STOMATOLOGIA RAPORT Z BADANIA ANKIETOWEGO
GMINNA JABŁONNA REALIZACJA GMINNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI I PROMOCJI ZDROWIA W ROKU 216 STOMATOLOGIA RAPORT Z BADANIA ANKIETOWEGO Celem przeprowadzenia ankiety było poznanie opinii na temat realizacji
Bardziej szczegółowoJama ustna zwierciadłem organizmu
Światowy Dzień Zdrowia Jamy Ustnej Jama ustna zwierciadłem organizmu Anna Lella Przewodnicząca Komisji ds. Współpracy Międzynarodowej NRL Prezydent ERO-FDI Dlaczego o tym mówimy? FDI podaje kluczowe fakty
Bardziej szczegółowoMaria Borysewicz Lewicka 1, Magdalena Wochna-Sobańska 2
Czas. Stomatol., 2007, LX, 6, 377-383 2007 Polish Dental Society http://www.czas.stomat.net Stomatologiczne zachowania prozdrowotne ludności Polski w świetle badań epidemiologicznych wykonanych w roku
Bardziej szczegółowoPIELĘGNACJA ZĘBÓW DZIECKA.
PIELĘGNACJA ZĘBÓW DZIECKA. Dzieci czują się dobrze mając czyste i zdrowe zęby. Rodzice odgrywają kluczową rolę w pielęgnacji zębów swoich dzieci. Regularne wizyty u dentysty, prawidłowa higiena jamy ustnej
Bardziej szczegółowodr Przemysław Bury Centrum Stomatologii Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu
Projekt badań profilaktycznych z zakresu zdrowia jamy ustnej, skierowany do dzieci uczęszczających w roku szkolnym 2010/2011 do klas I i VI szkół podstawowych prowadzonych przez Gminę Śrem Opracowanie:
Bardziej szczegółowokwestionariusze badania ankietowego, karta badania, broszura informacyjna dla pacjentek,
Dr hab. o. med. Jerzy Krupiński, emeryt. profesor oadzw. ŚUM Katedra i Zakład Stomatologii Zachowawczej z Endodoocją ŚUM w Katowicach Kraków, 5 kwietnia 2018 Recenzja pracy doktorskiej lek. dent. Marty
Bardziej szczegółowoZapraszamy do sklepu Producent: Waterpik 419,00 zł 369,00 zł Waga: 1.1kg. Kod QR: Irygator WP-100E ULTRA:
HAPPYDENTAL Rafał Rogula ul. Bajana 39b/a 54-29 Wrocław, PL NIP 949-89-63-28 info@happydental.pl Tel. 7-349-77-90/9 Zapraszamy do sklepu www.happydental.pl WATERPIK WP-00E2 ULTRA - stacjonarny irygator
Bardziej szczegółowoWSTĘP PRZYGOTOWANIE BADAŃ
Raport z realizacji Programu profilaktyki próchnicy skierowanego do dzieci uczęszczających w roku szkolnym 2009/2010 do klas I i VI szkół podstawowych finansowanego przez Miasto Poznań WSTĘP Stomatologiczne
Bardziej szczegółowoWyniki badania ankietowego przeprowadzonego dla mieszkańców Torunia
Wyniki badania ankietowego przeprowadzonego dla mieszkańców Torunia 1. Jak Pani/Pan ocenia swój ogólny stan zdrowia? zdecydowanie dobry 13,45% raczej dobry 48,90% ani dobry, ani zły 21,52% raczej zły 14,18%
Bardziej szczegółowoCHOROBY PRZYZĘBIA jak zmotywować pacjenta do zmiany nawyków?
CHOROBY PRZYZĘBIA jak zmotywować pacjenta do zmiany nawyków? BADANIE EPIDEMIOLOGICZNE Tylko 1,7% populacji dorosłych Polaków nie wymaga działań profilaktyczno-leczniczych w zakresie chorób przyzębia 1,7%
Bardziej szczegółowoPROGRAM PROFILAKTYCZNY MÓJ ŚNIEŻNOBIAŁY UŚMIECH Program realizowany będzie w roku szkolnym 2002/2003 w klasie I w Szkole Podstawowej w Jankowicach
PROGRAM PROFILAKTYCZNY MÓJ ŚNIEŻNOBIAŁY UŚMIECH Program realizowany będzie w roku szkolnym 2002/2003 w klasie I w Szkole Podstawowej w Jankowicach Opracowała Anna Seidel Próchnica jest najczęstszym schorzeniem
Bardziej szczegółowoNZOZ CENTRUM UŚMIECHU PRÓCHNICA ZĘBÓW. lek. dent. Joanna Goraś lek. dent. Paulina Pieniążek
PRÓCHNICA ZĘBÓW lek. dent. Joanna Goraś lek. dent. Paulina Pieniążek Czym jest próchnica? Jest chorobą zakaźną tkanek twardych zęba wywołaną przez bakterie. Aby doszło do rozwoju próchnicy muszą zaistnieć
Bardziej szczegółowoautorzy: Martyna Młynarczyk, Eliza Olech, Mariola Rusnak
autorzy: Martyna Młynarczyk, Eliza Olech, Mariola Rusnak Spis treści 1. Środki do utrzymania higieny jamy ustnej. 2. Testy środków stomatologicznych. 3. Budowa zęba. 4. Wnioski. 5. Bibliografia. Podstawowe
Bardziej szczegółowoNZOZ CENTRUM UŚMIECHU www.centrum-usmiechu.pl WYBIELANIE ZĘBÓW
WYBIELANIE ZĘBÓW bezpieczna metoda pełna opieka PRZYCZYNY PRZEBARWIEŃ ZĘBÓW Stosowanie antybiotyków z grupy tetracyklin Przedawkowanie fluoru Niektóre choroby ogólnoustrojowe (choroby endokrynologiczne,
Bardziej szczegółowoSylabus na rok 2014-2015
Sylabus na rok 04-05 () Nazwa przedmiotu Propedeutyka stomatologiczna w pracy położnej () Nazwa jednostki prowadzącej Instytut Położnictwa i Ratownictwa Medycznego przedmiot Katedra: Położnictwa (3) Kod
Bardziej szczegółowoInformacje dla pacjenta. Piękny uśmiech przez całe życie.
Informacje dla pacjenta Piękny uśmiech przez całe życie. Nowoczesna profilaktyka. Piękny uśmiech przez całe życie. Profesjonalne czyszczenie zębów. Wystarczy wygodnie usiąść. Teraz możesz się szeroko uśmiechać.
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych nr 130/2012 z dnia 16 lipca 2012 r. o projekcie programu Intensyfikacja zapobiegania próchnicy dzieci i młodzieży
Bardziej szczegółowoRAPORT Z BADANIA ANKIETOWEGO NA TEMAT WPŁYWU CENY CZEKOLADY NA JEJ ZAKUP. Katarzyna Szady. Sylwia Tłuczkiewicz. Marta Sławińska.
RAPORT Z BADANIA ANKIETOWEGO NA TEMAT WPŁYWU CENY CZEKOLADY NA JEJ ZAKUP Katarzyna Szady Sylwia Tłuczkiewicz Marta Sławińska Karolina Sugier Badanie koordynował: Dr Marek Angowski Lublin 2012 I. Metodologia
Bardziej szczegółowoZadbaj o swój uśmiech z pastami TianDe
Zadbaj o swój uśmiech z pastami TianDe Według stanu uzębienia można określić wiek i stan zdrowia nie tylko u konia Śnieżnobiały hollywoodzki uśmiech oznaka niskiego poziomu hemoglobiny; Mlecznobiały kolor
Bardziej szczegółowoPROGRAM PROFILAKTYKI ZDROWEGO UZĘBIENIA DLA UCZNIÓW KLAS I III SZKÓŁ PODSTAWOWYCH. / opracowała mgr Beata Ciurla /
PROGRAM PROFILAKTYKI ZDROWEGO UZĘBIENIA DLA UCZNIÓW KLAS I III SZKÓŁ PODSTAWOWYCH / opracowała mgr Beata Ciurla / 1 GŁÓWNE ZAŁOŻENIA I CHARAKTERYSTYKA PROGRAMU Dbałość o zęby nie jest naszą cechą narodową.
Bardziej szczegółowoPowiedz tak. pięknym zębom! zdrowym, r Viv
Powiedz tak zdrowym, pięknym zębom! ade r Viv en d a i-kids Ivoclar Vivadent Pediatric Dental Solutions Lakier z fluorem mocna i trwała ochrona zębów Zdrowe, piękne zęby na całe życie Dlaczego zdrowie
Bardziej szczegółowoOcena stomatologicznych zachowań zdrowotnych dzieci niepełnosprawnych badania ankietowe rodziców*
Czas. Stomatol., 2008, 61, 11, 767-774 2008 Polish Dental Society http://www.czas.stomat.net Ocena stomatologicznych zachowań zdrowotnych dzieci niepełnosprawnych badania ankietowe rodziców* Evaluation
Bardziej szczegółowoWoda najlepiej gasi pragnienie
Woda najlepiej gasi pragnienie dr inż. Agnieszka Sulich Centrum Komunikacji Społecznej Zawartość wody w ciele zależy od: Wieku Płci Budowy ciała http://www.alvogenors.com/whatisdehydration 90 % 75 % 70
Bardziej szczegółowoAlkohol- wzorce konsumpcji, postawy, zachowania i stereotypy w województwie świętokrzyskim
Alkohol- wzorce konsumpcji, postawy, zachowania i stereotypy w województwie świętokrzyskim W miesiącu listopadzie i grudniu 2005 r. na zlecenie Zarządu Województwa Świętokrzyskiego zostały przeprowadzone
Bardziej szczegółowoGłównym czynnikiem wywołującym chorobę przyzębia są bakterie znajdujące się w płytce nazębnej.
Paradontoza Paradontoza Paradontoza to drugie po próchnicy najczęściej spotykane schorzenie jamy ustnej i obecnie główna przyczyna utraty zębów u dorosłych. Jest to choroba przyzębia, czyli wszystkich
Bardziej szczegółowoSTOMATOLOGIA ZACHOWAWCZA
STOMATOLOGIA ZACHOWAWCZA Stomatologia zachowawcza- zajmuje się metodami zachowania naturalnych właściwości zębów, które zostały utracone na skutek działania bodźców zewnętrznych. Najgroźniejszym z nich
Bardziej szczegółowoTemat pracy: Higiena jamy ustnej. Smalec Grzegorz Grzelak Krzysztof Antoniak Grzegorz
Temat pracy: Higiena jamy ustnej Smalec Grzegorz Grzelak Krzysztof Antoniak Grzegorz Spis treści Wstęp 1. Szczoteczka do zębów 2. Metody szczotkowania zębów i oczyszczania języka 3. Płukanie jamy ustnej
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych nr 129/2012 z dnia 16 lipca 2012 r. o projekcie programu Program profilaktyki próchnicy u dzieci na lata 2013-2015
Bardziej szczegółowoPremature loss of milk teeth by preschool children
Premature loss of milk teeth by preschool children Przedwczesna utrata zębów mlecznych u dzieci przedszkolnych Ewa Ogłodek, Danuta Moś stres maxeve@ caries of deciduous teeth in children is an important
Bardziej szczegółowoProgram pielęgnacji jamy ustnej TianDe Nieskromny uśmiech
Program pielęgnacji jamy ustnej TianDe Nieskromny uśmiech Zęby są takim samym organem jak serce, wątroba czy nerki Zęby to jedyna częśd ludzkiego organizmu, która nie posiada właściwości samoregeneracji
Bardziej szczegółowoPodsumowanie Styl życia Czynnikami behawioralnymi Subiektywna ocena stanu zdrowia fizycznego i psychicznego.
Podsumowanie Styl życia odgrywa współcześnie bardzo ważną rolę w etiologii większości chorób przewlekłych w krajach uprzemysłowionych. Czynnikami behawioralnymi, które mają największy wpływ na zdrowie
Bardziej szczegółowo8 osób na 10 cierpi na choroby przyzębia! Wiemy jak Państwu pomóc
Terapia vectorowa bezbolesny powrót przyzębia do zdrowia W terapii tej wykorzystujemy najlepszą dostępną technologię Vector Paro, która gwarantuje delikatne i bezbolesne leczenie przyczynowe oraz podtrzymujące,
Bardziej szczegółowoKOMUNIKATzBADAŃ. Wydatki gospodarstw domowych na leki i leczenie NR 114/2016 ISSN
KOMUNIKATzBADAŃ NR 114/2016 ISSN 2353-5822 Wydatki gospodarstw domowych na leki i leczenie Przedruk i rozpowszechnianie tej publikacji w całości dozwolone wyłącznie za zgodą CBOS. Wykorzystanie fragmentów
Bardziej szczegółowo23 kwietnia 2015 r. Epidemia próchnicy w Polsce! Lekarze alarmują: zły stan opieki stomatologicznej nad dziećmi!
23 kwietnia 2015 r. Epidemia próchnicy w Polsce! Lekarze alarmują: zły stan opieki stomatologicznej nad dziećmi! 1 Epidemia próchnicy w Polsce (1) Częstość występowania próchnicy u dzieci w wieku 3-18
Bardziej szczegółowoWDRAŻANIE PROCEDUR HIGIENICZNYCH
WDRAŻANIE PROCEDUR HIGIENICZNYCH w zależności od indywidualnych potrzeb pacjenta Dr n.med. Grażyna Bulek-Juranek Ustalono ponad wszelką wątpliwość inicjujące tło bakteryjne chorób przyzębia i próchnicy
Bardziej szczegółowoProgram profilaktyki próchnicy zębów u dzieci w wieku przedszkolnym, 3-5 lat
Program profilaktyki próchnicy zębów u dzieci w wieku przedszkolnym, 3-5 lat 1. Podstawy prawne działań Gminy w obszarze zdrowia publicznego 1. Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym Rozdział
Bardziej szczegółowoTRYB ŻYCIA I PRZYJMOWANE SUPLEMENTY DIETY raport z badania. Warszawa, Grudzień 2017
TRYB ŻYCIA I PRZYJMOWANE SUPLEMENTY DIETY raport z badania Warszawa, Grudzień 2017 O badaniu Grupa docelowa Próba Realizacja Metodologia All 20+ użytkownicy Internetu N=220 Grudzień 2017 CAWI (online)
Bardziej szczegółowoZachowaj zęby na więcej niż 20 lat z Straumann Emdogain
Informacja dla pacjenta na temat leczenia chorób przyzębia Zachowaj zęby na więcej niż 20 lat z Straumann Emdogain Ponad 2 miliony leczonych pacjentów Co wiesz na temat choroby dziąseł i przyzębia? Choroby
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 286 SECTIO D 2003
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 286 SECTIO D 2003 Zakład Zarządzania i Ekonomiki Ochrony Zdrowia Akademii Medycznej w Lublinie Department of Health
Bardziej szczegółowoProfilaktyka próchnicy u kobiet ciężarnych zalecenia dla lekarzy stomatologów
Profilaktyka próchnicy u kobiet ciężarnych zalecenia dla lekarzy stomatologów W 2014 roku, z inicjatywy Polskiego Towarzystwa Stomatologii Dziecięcej i firmy Colgate powołany został Polski Oddział Sojuszu
Bardziej szczegółowo(Nie)przychodzi Polka do lekarza
()przychodzi Polka do lekarza Wyniki badania Kontakt: Aneta Jaworska Tel. +48 +48 (22) 592 63 00 e-mail: aneta.jaworska@grupaiqs.pl Z badania omnibusowego IQS96, przeprowadzonego przez instytut badawczy
Bardziej szczegółowoANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 5 1 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pielęgniarstwa Higher State Vocational School
Bardziej szczegółowoZachorowalność na próchnicę dzieci łódzkich w wieku przedszkolnym zakwalifikowanych do zabiegów profilaktyki fluorkowej
Czas. Stomat., 2005, LVIII, 5 Zachorowalność na próchnicę dzieci łódzkich w wieku przedszkolnym zakwalifikowanych do zabiegów profilaktyki fluorkowej Incidence of caries in preschool children living in
Bardziej szczegółowoStan zdrowia jamy ustnej i opieka stomatologiczna dla dzieci i młodzieży w Polsce
Stan zdrowia jamy ustnej i opieka stomatologiczna dla dzieci i młodzieży w Polsce prof. dr n. med. Dorota Olczak-Kowalczyk Konsultant krajowy w dziedzinie stomatologii dziecięcej Zakład Stomatologii Dziecięcej
Bardziej szczegółowoPAŹDZIERNIK MIESIĘCZNIK DLA RODZICÓW DZIECI Z PRZEDSZKOLA NR 24 W CHORZOWIE
NR 70 (104) 2015 PAŹDZIERNIK MIESIĘCZNIK DLA RODZICÓW DZIECI Z PRZEDSZKOLA NR 24 W CHORZOWIE Październik chodził drogą w wyrudziałym kaftanie, drzewom włosy malował jesiennymi farbami. Dobierał im kolory
Bardziej szczegółowoProgram pielęgnacji jamy ustnej TianDe Nieskromny uśmiech
Program pielęgnacji jamy ustnej TianDe Nieskromny uśmiech W higienie jamy ustnej szczoteczka do zębów jest ważniejsza niż pasta Wybór niewłaściwej szczoteczki do zębów nie tylko nie rozwiąże istniejących
Bardziej szczegółowoPLAN FLUORYZACJI KLASY 1,2,3 KLASY 4,5,6
Fluoryzacja W naszej szkole będziemy przeprowadzać fluoryzację w klasach I-VI jednorazowymi szczoteczkami. Będzie ona wykonywana 5 razy w ciągu roku wg przygotowanego grafiku, TYLKO u dzieci, których rodzice
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA NR XXXIX/291/2014 RADY GMINY W DOBRONIU. z dnia 24 kwietnia 2014 r. w sprawie przyjęcia do realizacji programu zdrowotnego na rok 2014
UCHWAŁA NR XXXIX/291/2014 RADY GMINY W DOBRONIU z dnia 24 kwietnia 2014 r. w sprawie przyjęcia do realizacji programu zdrowotnego na rok 2014 Na podstawie art. 7 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 8 marca 1990
Bardziej szczegółowoBadania pokazują, że jedynie w 1/5 zbadanych przedszkoli realizowana jest profilaktyka próchnicy zębów (Marcinkowska U. i wsp., 2013).
Przedszkolny Program Zdrowia Jamy Ustnej i Zapobiegania Próchnicy skierowany do dzieci z województwa zachodniopomorskiego pod hasłem Zdrowe zęby mamy - marchewkę zajadamy I. Diagnoza potrzeb. W Polsce
Bardziej szczegółowoWiedza i zachowania zdrowotne mieszkańców Lubelszczyzny a zmienne demograficzno-społeczne.
Michał Nowakowski Zakład Socjologii Medycyny i Rodziny Instytut Socjologii Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej Luiza Nowakowska Samodzielna Pracownia Socjologii Medycyny Katedra Nauk Humanistycznych Wydziału
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych nr 133/2012 z dnia 16 lipca 2012 r. o projekcie programu Program profilaktyczny zapobieganie chorobie próchnicowej
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji
Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji www.aotmit.gov.pl Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji nr 93/2015 z dnia 7 maja 2015 r. o projekcie programu Gminny program
Bardziej szczegółowoŚwiadomość stomatologiczna kobiet w ciąży
ROZDZIAŁ XIX PROFILAKTYKA I EDUKACJA ZDROWOTNA Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach Wydział Lekarski i Nauk o Zdrowiu The Jan Kochanowski University The Faculty of Medicine and Health Sciences GRAŻYNA
Bardziej szczegółowoBADANIE OPINII PUBLICZNEJ NA TEMAT OPIEKUNÓW RODZINNYCH
BADANIE OPINII PUBLICZNEJ NA TEMAT OPIEKUNÓW RODZINNYCH RAPORT Z BADANIA Gdańsk, 09.03.2017r. GRUPA BADANA GRUPA BADANA PŁEĆ WIEK WYKSZTAŁCENIE DOŚWIADCZENIE/WYKSZTAŁCENIE ZWIĄZANE Z OPIEKĄ 3 GRUPA BADANA
Bardziej szczegółowoOcena stanu zdrowia i form spędzania wolnego czasu przez mężczyzn
Ocena stanu zdrowia i form spędzania wolnego czasu przez mężczyzn Assessment of health and leisure activities by men Magdalena Stec 1, Miroslaw A. Kielak 2, Helena Hubalek, Jozef Belan, Daniela Ukropcova
Bardziej szczegółowoZapraszamy do sklepu Producent: 5 Pillars Research 17,00 zł Waga: 0.08kg. Kod QR: Opis płukanki BLUEM 50ml (MAŁY)
HAPPYDENTAL Rafał Rogula ul. Bajana 39b/1a 54-129 Wrocław, PL NIP 949-189-63-28 info@happydental.pl Tel. 71-349-77-90/91 Zapraszamy do sklepu www.happydental.pl BLUEM 50ml - specjalistyczna PŁUKANKA do
Bardziej szczegółowowhiteon bądź pewny białego uśmiechu
whiteon bądź pewny białego uśmiechu Coraz częściej zdajemy sobie sprawę z tego, że nasze zdrowie, kariera, relacje z innymi i to jak inni nas odbierają w dużej mierze zależy od nas samych. Z zaangażowaniem
Bardziej szczegółowoStan uzębienia polskich dzieci nie uległ poprawie od 100 lat!
Stan uzębienia polskich dzieci nie uległ poprawie od 100 lat! W pierwszej połowie XX w. na setkę dzieci w wieku 7 16 lat, zaledwie dwoje miało zdrowe wszystkie zęby.z ostatnich danych opublikowanych przez
Bardziej szczegółowoKierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego
Kierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu, typ przedmiotu (podstawowy, kierunkowy) Stomatologia dziecięca i profilaktyka stomatologiczna
Bardziej szczegółowoCzynniki kształtujące akceptację endometriozy wstępne wyniki
Czynniki kształtujące akceptację endometriozy wstępne wyniki Aleksandra Andysz andysz@imp.lodz.pl Zakład Psychologii Zdrowia i Pracy Międzynarodowa Konferencja Naukowo-Szkoleniowa Jubileusz 40-lecia Wydziału
Bardziej szczegółowoCENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI
Vilmorus Ltd. CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-58 - 95, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89 INTERNET
Bardziej szczegółowoOGÓLNOPOLSKI PROGRAM EDUKACJI ZDROWOTNEJ DLA PRZEDSZKOLAKÓW W ROKU SZKOLNYM 2016/2017 AKADEMIA AQUAFRESH
OGÓLNOPOLSKI PROGRAM EDUKACJI ZDROWOTNEJ DLA PRZEDSZKOLAKÓW W ROKU SZKOLNYM 2016/2017 AKADEMIA AQUAFRESH I. WSTĘP W roku szkolnym 2016/2017 Akademia Aquafresh rozpoczęła szóstą edycję Ogólnopolskiego Programu
Bardziej szczegółowoRok akademicki 2015/2016. Dr hab. n. med. Prof.UR Bogumił Lewandowski
Rok akademicki 05/06 () Nazwa Propedeutyka stomatologiczna w pracy położnej () Nazwa jednostki prowadzącej Instytut Położnictwa i Ratownictwa Medycznego przedmiot Katedra: Położnictwa (3) Kod - (4) Studia
Bardziej szczegółowoStan zdrowia, problemy i potrzeby zdrowotne pracowników w kontekście struktury wieku i starzenia się
Stan zdrowia, problemy i potrzeby zdrowotne pracowników w kontekście struktury wieku i starzenia się Eliza Goszczyńska Krajowe Centrum Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy Instytut Medycyny Pracy im. prof.
Bardziej szczegółowoAnaliza zachowań prozdrowotnych kobiet ciężarnych w aspekcie utrzymania zdrowia jamy ustnej badanie ankietowe
Borgis Med Rodz 2017; 20(2): 98-104 Agnieszka Kuchta 1, Barbara Kochańska 2 Analiza zachowań prozdrowotnych kobiet ciężarnych w aspekcie utrzymania zdrowia jamy ustnej badanie ankietowe Health behaviour
Bardziej szczegółowoCzwarta edycja Programu Chroń Dziecięce Uśmiechy Q&A
Czwarta edycja Programu Chroń Dziecięce Uśmiechy Q&A 1. Dlaczego akcja edukacyjno-profilaktyczna programu Chroń Dziecięce Uśmiechy skupia się na przeglądach stomatologicznych a nie leczeniu zębów? Polski
Bardziej szczegółowoRadiologiczna ocena progresji zmian próchnicowych po zastosowaniu infiltracji. żywicą o niskiej lepkości (Icon). Badania in vivo.
Renata Zielińska Radiologiczna ocena progresji zmian próchnicowych po zastosowaniu infiltracji żywicą o niskiej lepkości (Icon). Badania in vivo. Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Zakład Stomatologii
Bardziej szczegółowoUrząd Miejski Łaziska Górne. Plac Ratuszowy 1. 43 170 Łaziska Górne. woj. śląskie. nazwa programu zdrowotnego:
Załącznik nr 1 do Uchwały Nr. Rady Miejskiej w Łaziskach Górnych z dnia.. Urząd Miejski Łaziska Górne Plac Ratuszowy 1 43 170 Łaziska Górne woj. śląskie nazwa programu zdrowotnego: PROFILAKTYKA PRÓCHNICY
Bardziej szczegółowoZachowania zdrowotne kobiet w ciąży w 2009 i 2012 roku Przedstawione poniżej wyniki badań opracowano na podstawie: Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży. Ekspertyza oparta na wynikach ogólnopolskich badań
Bardziej szczegółowoZachowania zdrowotne kobiet w ciąży w 2009 i 2012 roku
Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży w 2009 i 2012 roku Przedstawione poniżej wyniki badań opracowano na podstawie: Zachowania zdrowotne kobiet w ciąży. Ekspertyza oparta na wynikach ogólnopolskich badań
Bardziej szczegółowoW jaki sposób... profilaktyka. może zmienić Twoje życie? Wszystko, co musisz wiedzieć, aby zachować zdrowe zęby na lata!
W jaki sposób... profilaktyka może zmienić Twoje życie? Wszystko, co musisz wiedzieć, aby zachować zdrowe zęby na lata! Próchnica Próchnica to choroba, która powoduje stopniowe i nieodwracalne niszczenie
Bardziej szczegółowoStan pierwszych zębów trzonowych stałych studentów medycyny i stomatologii Akademii Medycznej w Białymstoku
Czas. Stomat., 2005, LVIII, 11 Stan pierwszych zębów trzonowych stałych studentów medycyny i stomatologii Akademii Medycznej w Białymstoku The dental status of permanent first molars in students of Dental
Bardziej szczegółowoCHOROBA PRÓCHNICOWA U DZIECI W WIEKU 0-5 LAT W POLSCE I NA ŚWIECIE.
CHOROBA PRÓCHNICOWA U DZIECI W WIEKU 0-5 LAT W POLSCE I NA ŚWIECIE Próchnica zębów o przewlekła, bakteryjna, wieloczynnikowa choroba zakaźna, która aktualnie pozostaje najczęstszym schorzeniem wieku dziecięcego,
Bardziej szczegółowoprogram profilaktyczny
program profilaktyczny I. WSTĘP Zdrowe i piękne zęby świadczą o zdrowym i dobrym samopoczuciu. W stosunku do dzieci w wieku przedszkolnym potrzebny jest nie program leczenia, ale zapobiegania próchnicy
Bardziej szczegółowoPolski Oddział ACFF Powiedz STOP próchnicy już DZIŚ dla zdrowych zębów w przyszłości
Polski Oddział ACFF Powiedz STOP próchnicy już DZIŚ dla zdrowych zębów w przyszłości Czym jest Światowy Dzień Przyszłości Wolnej od Próchnicy? Światowy Dzień Przyszłości Wolnej od Próchnicy (World Cavity-Free
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych nr 264/2013 z dnia 21 października 2013 r. o projekcie programu Program profilaktyki próchnicy dla dzieci w wieku
Bardziej szczegółowoKamil Barański 1, Ewelina Szuba 2, Magdalena Olszanecka-Glinianowicz 3, Jerzy Chudek 1 STRESZCZENIE WPROWADZENIE
Czynniki socjodemograficzne wpływające na poziom wiedzy dotyczącej dróg szerzenia się zakażenia w kontaktach niezwiązanych z procedurami medycznymi wśród pacjentów z WZW typu C Kamil Barański 1, Ewelina
Bardziej szczegółowoWarszawa, czerwiec 2013 BS/89/2013 SUKCES ŻYCIOWY I JEGO DETERMINANTY
Warszawa, czerwiec 2013 BS/89/2013 SUKCES ŻYCIOWY I JEGO DETERMINANTY Znak jakości przyznany CBOS przez Organizację Firm Badania Opinii i Rynku 11 stycznia 2013 roku Fundacja Centrum Badania Opinii Społecznej
Bardziej szczegółowoAgencja Oceny Technologii Medycznych
Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych nr 56/2014 z dnia 22 kwietnia 2014 r. o projekcie programu Program profilaktyczny dotyczący profilaktyki próchnicy
Bardziej szczegółowoPROGRAM PROFILAKTYCZNY ZDROWY ZĄBEK PRZEDSZKOLA SAMORZĄDOWEGO NR 14 W WAŁBRZYCHU ROK SZKOLNY 2014/2015
PROGRAM PROFILAKTYCZNY ZDROWY ZĄBEK PRZEDSZKOLA SAMORZĄDOWEGO NR 14 W WAŁBRZYCHU ROK SZKOLNY 2014/2015 Założenia programu: Wiek przedszkolny to czas w życiu dziecka, w którym kształtują się przyzwyczajenia
Bardziej szczegółowo