zintegrowanych systemów zarządzania przedsiębiorstwem. Publikacje te w dużej części wdrożenie zintegrowanych systemów zarządzania przedsiębiorstwem.

Transkrypt

1 Prof. dr hab. inż. Ryszard Tadeusiewicz Kraków, al. Mickiewicza 30 Kierownik Katedry Automatyki i Inżynierii Biomedycznej AGH; Doktor Honoris Causa dwunastu uczelni krajowych i zagranicznych Członek CK, Członek Panelu Ekspertów ST7 Narodowego Centrum Nauki, Członek Polskiej Akademii Umiejętności; Prezes Krakowskiego Oddziału PAN Członek Akademii Inżynierskiej, член Российской Академии Естественных Наук Participe Pleno Jure Academiae Europensis Scientarum Artium Litterarumque Fellow of World Academy of Art and Science; Euro-engineer FEANI Senior Member of IEEE; professional member of ACM; member of SPIE 21 lipca 2012 Kraków, Recenzja osiągnięć naukowych dra Piotra Soji w związku z przewodem habilitacyjnym toczącym się na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie Formalną podstawą do przedłożenia tej recenzji jest pismo Dziekana Wydziału Zarządzania UEk, prof. Pawła Luli (nr R-DWZ /12 z dnia , a także pismo Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów nr BCK-II-L-6294/12 z dnia W obu wymienionych pismach zostałem wskazany jako recenzent w tym przewodzie habilitacyjnym, więc na podstawie tego zlecenia przedkładam niniejszym moją opinię. Niniejsza recenzja przedkładana jest w ramach przewodu habilitacyjnego prowadzonego zgodnie z nowymi zasadami ustalonymi w Ustawie z dnia 18 marca 2011 roku (Dz. U. Nr 84, poz. 455) o zmianie (miedzy innymi) Ustawy o stopniach naukowych i o tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki z dnia 14 marca 2003 roku, Dziennik Ustaw Nr 65, poz W związku z tym wzorcem do sformułowań zawartych w tej recenzji jest głównie artykuł 16 cytowanej Ustawy z dnia 18 marca 2011 roku, narzucający odmienny od dotychczas stosowanego sposób oceny, a nawet odmienny sposób nazywania tych dokonań Habilitanta, które są podstawą do ewentualnego nadania stopnia naukowego. Podstawą do końcowego wniosku tej recenzji jest podlegające ocenie osiągnięcie naukowe Kandydata, natomiast w nowej ustawie nie ma mowy o dysertacji habilitacyjnej ani o dorobku Kandydata, więc do tych pojęć w niniejszej recenzji nie będę się odnosił. Osiągnięcie naukowe będące podstawą do podjęcia decyzji muszę ocenić zgodnie punktem 1 artykułu 16 cytowanej Ustawy z dnia 18 marca 2011 roku. O przyznanie Kandydatowi stopnia doktora habilitowanego w określonej dyscyplinie naukowej mogę wnioskować tylko wtedy, gdy stwierdzę, że wspomniane osiągnięcie naukowe może zostać ocenione jako stanowiące znaczący wkład Autora w rozwój tej dyscypliny naukowej. Po zapoznaniu się z przedłożoną mi dokumentacją z przyjemnością stwierdzam i potwierdzam, że dr Piotr Soja, adiunkt w Katedrze Informatyki Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie posiada takie osiągnięcie oraz że osiągnięcie to stanowiące znaczący wkład Autora w rozwój dyscypliny nauki o zarządzaniu lokującej się w dziedzinie nauk ekonomicznych. Spróbuję teraz wykazać, na czym to osiągnięcie polega. 1

2 Otóż zgodnie z punktem 2 podpunkt 1 artykułu 16 przywoływanej tu Ustawy osiągnięciem, będącym podstawą do nadania Panu Piotrowi Soji stopnia naukowego doktora habilitowanego jest jednotematyczny cykl publikacji. Cykl ten (zgodnie z sugestią zawartą w autoreferacie Kandydata) można zatytułować: Zarządzanie projektami wdrożeniowymi zintegrowanych systemów zarządzania przedsiębiorstwem. Publikacje te w dużej części znam, ponieważ zajmując się problematyką analizy i projektowania systemów informatycznych do zarządzania przedsiębiorstwem miałem okazję studiować publikacje dra Soji oraz miałem możliwość korzystania z tych prac w mojej pracy dydaktycznej zarówno przy przygotowywaniu i prowadzeniu wykładów ze wskazanej dziedziny jak i (zwłaszcza!) przy prowadzeniu seminariów magisterskich i przy dyplomowaniu kolejnych magistrów (przeciętnie 10 rocznie). Cenię wysoko prace naukowe dra Soji oraz jak już wspomniałem - wykorzystuję je niejednokrotnie w moich bieżących pracach naukowych i dydaktycznych, ale zapoznałem się z nimi ponownie (w szerszym zakresie) przygotowując niniejszą opinię i stwierdzam, że stanowią one osiągnięcie wnoszące znaczący wkład. Wkład ten polega przede wszystkim na dogłębnej dyskusji czynników zagadnień warunkujących pomyślne wdrożenie zintegrowanych systemów zarządzania przedsiębiorstwem. Jest to problem o bardzo dużym znaczeniu naukowym i praktycznym. Z punktu widzenia praktyki ważne jest to, żeby unikać niepowodzeń zdarzających się niestety stosunkowo często przy wdrożeniach systemów informatycznych zarządzania. Z danych amerykańskich, do których mam dostęp, wynika, że ten problem wciąż jest nie rozwiązany i prowadzi do niesłychanie kosztownych strat. Dane amerykańskiej grupy konsultingowej Standish Group wskazują na to, że duża część projektów systemów informatycznych zarządzania kończy się niepowodzeniem, a w okresie ostatnich kilku lat sytuacja uległa pogorszeniu. Warto może przytoczyć w tym miejscu kilka liczb, żeby zobaczyć wartość i ważność osiągnięć naukowych dra Soji we właściwym świetle. Otóż po okresie, który słusznie nazwano kryzysem oprogramowania w USA (które są zdecydowanym liderem we wdrożeniach zintegrowanych systemów zarządzania przedsiębiorstwem) na początku wieku osiągnięto postęp w dziedzinie skuteczności wdrożeń. Przytaczając wyrywkowo dwa zestawy liczb możemy ten postęp ocenić ilościowo. Otóż w roku 1996 (wybranym jako przykładowy rok okresu kryzysem oprogramowania) aż 40% wdrożeń zintegrowanych systemów zarządzania przedsiębiorstwem zakończyło się w USA niepowodzeniem (według Standish Group Inc.), 33% wdrożeń prowadziło do tego, że systemy nie osiągały zakładanych parametrów, ale były uznawana za wdrożone, a tylko 27% wdrożeń można było uznać za całkowicie pomyślne. Podjęte środki zaradcze (stosowanie metodyk PMBOK, PRINCE2 oraz COBIT) a także zastosowanie tak zwanych metodyk zwinnych (głównie SCRUM) doprowadziło do tego, że na przykład w 2002 roku analogiczna statystyka, jak przytaczana wyżej dla roku 1996, wyglądała o wiele bardziej optymistycznie: tylko 15% wdrożeń zintegrowanych systemów zarządzania przedsiębiorstwem zakończyło się w USA niepowodzeniem, 51% wdrożeń zakończyło się częściowym sukcesem a aż 34% wdrożeń można było uznać za całkowicie pomyślne. Niestety sukces był chwilowy. Badania Standish Group w 2009 pokazały obraz wysoce niepokojący: 24% wdrożeń zakończyło się niepowodzeniem, 44% wdrożeń nie osiągało zakładanych parametrów, a tylko 32% wdrożeń można było uznać za całkowicie pomyślne. 2

3 Nie zamierzam tu rozwijać tego tematu, chociaż przytoczone wyniki są o tyle dziwne, że w okresie od 2002 do 2009 roku zwiększyła się liczba ekspertów w zakresie zarządzania projektami, lepsze są szkolenia oraz powstały lepsze narzędzia. Dodatkowo pełniejsza jest informacja o metodykach zarządzania oraz wypracowano lepsze zasady współpracy między interesariuszami projektu. A jednak wdrożenia projektów nadal kończą się niepowodzeniami, a każde takie niepowodzenie poza zmarnowanym wysiłkiem wielu ludzi przynosi dodatkowo ogromne straty finansowe. Oczywiście można wskazać powody obserwowanego stanu rzeczy: nastąpił dynamiczny rozwój sektora informatycznego, stosowane są coraz to nowsze, nie zawsze dobrze rozpoznane rozwiązania, złożoność systemów jest większa, a czas dostawy produktów ulega skróceniu itp. Ale fakt jest niezaprzeczalny: Dziedzina zarządzania projektami wdrożeniowymi zintegrowanych systemów zarządzania przedsiębiorstwem którą wybrał jako obszar swojej aktywności naukowej dr Soja jest dziedziną ważną dla praktyki i bardzo wymagającą z punktu widzenia nauki. W tej ważnej i trudnej dziedzinie dr Soja uzyskał znaczące i wartościowe wyniki naukowe, które stanowią osiągnięcie uzasadniające nadania stopnia naukowego doktora habilitowanego. Pierwszym ze składników tego osiągnięcie było dokonane przez Kandydata rozpoznanie obszarów uwarunkowań wdrożeń zintegrowanych systemów zarządzania przedsiębiorstwem, co było warunkiem koniecznym dla uzyskania znaczących naukowych osiągnięć na tym gruncie. Drugim ważnym osiągnięciem Kandydata było uwzględnienie dynamicznego charakteru procesu wdrażania zintegrowanego systemu zarządzania przedsiębiorstwem oraz prześledzenie, jak zmienia się ważność krytycznych czynników sukcesu w zależności od etapu wdrożenia. Jest to podejście zdecydowanie innowacyjne, oryginalne i cenne, gdyż w większości wcześniejszych opracowań wielu autorów determinanty sukcesu wdrożenia traktowane były w sposób atemporalny, ignorujący czynnik czasu i dynamikę wielu procesów, co zdecydowanie zubożało proponowane metody. Dr Soja pokonał tę barierę i rozważał wdrożenie jako proces rozłożony w czasie ze wszystkimi konsekwencjami takiego podejścia. Trzecim osiągnięciem była profesjonalna identyfikacja i ocena trudności i barier występujących podczas wdrożenia. Szczególnie ważnym aspektem tego osiągnięcia było wychwycenie i uwzględnienie przez dra Soję uwarunkowań procesu wdrażania zintegrowanego systemu zarządzania przedsiębiorstwem specyficznych dla gospodarek wschodzących, reprezentowanych przez Polskę. Z tego, co mi wiadomo, nikt wcześniej podobnej ewidencji nie przeprowadził, więc to osiągnięcie dra Soji oceniam szczególnie wysoko. Czwartym osiągnięciem jest zdefiniowanie i szczegółowe opracowania różnorodnych metod wykrywania determinant sukcesu wdrażania zintegrowanego systemu zarządzania przedsiębiorstwem. Tu znowu w wielu punktach osiągnięcia dra Soji jestem skłonny uznać za wręcz pionierskie, ponieważ nadał on naukowy kształt i systematykę działaniom, które do tej pory były domeną empirii połączonej z intuicją zespołu wdrożeniowego, a zwłaszcza jego kierownika. Nie ulega wątpliwości, że propozycje naukowe dra Soji we wskazanym tu obszarze są tym 3

4 elementem Jego licznych osiągnięć, który znajdzie najłatwiej zastosowanie w praktyce. Wymienione wyżej osiągnięcia Habilitanta zdecydowanie spełniają wymagania artykułu 16 cytowanej wyżej Ustawy i to daje mi prawo do sformułowania na końcu tej recenzji pozytywnej konkluzji. Do tej pory odnosiłem się wyłącznie jakościowo do tych prac dra Soji, które stały się składnikami cyklu Jego publikacji, stanowiącego podstawowe osiągnięcie oceniane pod kątem rozważanej habilitacji. Obecnie chciałbym wziąć pod uwagę kilka wskaźników ilościowych. Najważniejszy składnik rozważanego cyklu publikacji stanowi pięć prac opublikowanych w czasopismach znajdujących się na tak zwanej Liście Filadelfijskiej. Niemniej ważnym osiągnięciem Kandydata są artykuły w czasopismach nie znajdujących się w bazie JCR oraz rozdziały w monografiach. Takich prac naliczyłem w dorobku dra Soji 59 i jest to liczba naprawdę satysfakcjonująca. Oceniając całościowy dorobek naukowy Kandydata trzeba wziąć pod uwagę nie tylko to, ile prac On napisał, ale trzeba także spróbować oszacować, jaki był skutek naukowy tej twórczości. Według danych zawartych w dostarczonych mi materiałach sumaryczny impact factor publikacji naukowych dra Soji wynosi 7.005, a liczba cytowań opublikowanych przez niego prac naukowych według Google Scholar wynosi 229. Jak to zwykle bywa, w obrębie bazy Web of Science podane są znacznie skromniejsze wyniki: publikacje dra Soji według tego źródła były cytowane 8 razy, a indeks Hirscha wyznaczony na podstawie Web of Science wynosi 2. Nie jest to dużo, ale w naukach ekonomicznych taki wynik ustalony w Web of Science nastawionej raczej na nauki przyrodnicze i ścisłe - może być uznany za zdecydowanie zadowalający. Dla pełnej informacji sprawdziłem sam za pomocą programu Publish or perish dorobek Kandydata i uzyskałem znacznie lepsze wyniki, niż podane wyżej. Sumarycznej liczby cytowań nie podaję, bo miałem trudności z odfiltrowaniem danych dotyczących opiniowanego Piotra Soji zajmującego się informatyką ekonomiczną i systemami wspomagania decyzji w zarządzaniu od publikacji innych autorów podpisanych jako P. Soja, zajmujących się na przykład takimi tematami, jak Endobronchial ultrasound-guided needle aspiration in the non-small cell lung cancer staging albo Assessment of airway caliber in quantitative videobronchoscopy czyli autorów zdecydowanie nie będących ocenianym tu Habilitantem. Jednak analiza naukowego wpływu prac TEGO właśnie Piotra Soji dostarczona w odpowiedzi na moje zapytanie za pomocą programu Publish or perish pozwala na wystawienie Mu zdecydowanie pozytywnej oceny. W szczególności program Publish or perish raportował (w dniu odpowiadającym dacie tej recenzji), że publikacja dra Soji Success factors in ERP systems implementations: lessons from practice z 2006 roku miała aż 88 cytowań. Wprawdzie wynik ten jest zawyżony przez fakt, że w 2006 roku w czasopiśmie Journal of Enterprise Information Management ukazały się dwa artykuły Kandydata o tym samym tytule (odpowiednio w numerach 19 (6), i 19 (4), ) które się w programie raportującym skleiły ale nie ulega wątpliwości, że ta właśnie praca dra Soji miała szeroki naukowy rezonans. Również dość stary artykuł Kandydata: Integrating professionalism and workplace issues into the computing and information technology 4

5 curriculum: report of the ITiCSE'99 working group on professionalism opublikowany w międzynarodowym składzie autorskim w 1999 roku doczekał się 25 cytowań, a praca What are real problems in enterprise system adoption? z 2009 roku miała 20 cytowań. Nie poszerzam tu raportu z tych przeprowadzonych przeze mnie amatorsko badań bibliometrycznych, ale zdecydowanie mam podstawy do twierdzenia, że dorobek naukowy dra Soji ma dobry międzynarodowy odbiór i jest pozytywnie oceniany. Oceniając osiągnięcia naukowe dra Piotra Soji warto także wspomnieć, że od szeregu lat bierze On aktywny udział w projektach naukowo-badawczych realizowanych w Katedrze Informatyki Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. Do chwili obecnej był uczestnikiem ośmiu projektów naukowo-badawczych oraz pełniłem rolę kierownika w dwóch projektach. Bierze również udział w projektach naukowo-badawczych finansowanych ze źródeł zewnętrznych. Obecnie jest uczestnikiem międzynarodowego projektu badawczego INNOvation TRAINing IT Central Europe (INNOTRAIN IT) finansowanego ze środków Unii Europejskiej. Brał także udział w międzynarodowym projekcie badawczym Trust for e- government Services in Transition Economies finansowanym przez sztokholmski The Swedish Institute. Współuczestniczył również w projekcie prowadzonym przez Zakład Demografii w Katedrze Statystyki UEK i finansowanym przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego pt. Starzenie się ludności w Polsce na tle krajów Unii Europejskiej demograficzne uwarunkowania i społeczno-ekonomiczne konsekwencje. Wymienione fakty świadczą o tym, że Kandydat swoją misję naukową traktuje bardzo profesjonalnie i nowocześnie, więc Jego awans będzie z korzyścią zarówno dla Niego, jak i dla zatrudniającej Go Katedry, Uczelni i całej polskiej Nauki. Domykając tę recenzję stwierdzam i potwierdzam, że osiągnięcia naukowe dra Piotra Soji zdecydowanie predestynują Go do uzyskania stopnia naukowego doktora habilitowanego i jako recenzent i członek Komisji w tym przewodzie będę zdecydowanie głosował za nadaniem Mu tego stopnia. 5