działalności gospodarczej i jej ograniczenia

Transkrypt

1 W ol n o ś ć działalności gospodarczej i jej ograniczenia Problematyka prawna i aksjologiczna Pod redakcją Mirosława Karpiuka W a rwsazras zwa aw a

2 RECENZENCI prof. zw. dr hab. Stanisław Pikulski prof. zw. dr hab. Bronisław Ryś prof. dr hab. Henryk Szczerbiński REDAKCJA I KOREKTA Jolanta Sierakowska SKŁAD I ŁAMANIE Tomasz Fabiański PROJEKT OKŁADKI Tomasz Fabiański Copyright by ALMAMER Szkoła Wyższa, Warszawa 2011 Wszelkie prawa zastrzeżone. Każda reprodukcja lub adaptacja całości bądź części niniejszej publikacji, niezależnie od zastosowanej techniki reprodukcji (drukarskiej, fotograficznej, komputerowej i in.), wymaga pisemnej zgody wydawcy. ALMAMER Szkoła Wyższa Warszawa, ul. Wolska 43 ISBN DRUK I OPRAWA Zakład Wydawniczy DrukTur sp. z o.o Warszawa, ul. Wolska 43 tel wydawnictwo@druktur.pl

3 Spis treści Słowo wstępne dr Jan RAJCHEL Rozważania z pogranicza polityki i przedsiębiorczości dr Piotr SZRENIAWSKI Idea wolności gospodarczej dr Małgorzata POLINCEUSZ Ograniczenia swobody działalności gospodarczej w ramach rynku wewnętrznego państw Unii Europejskiej dr Stanisław KANIEWSKI Wolność działalności gospodarczej i jej ograniczenia w polskim porządku prawnym dr Karol DĄBROWSKI Wolność działalności gospodarczej a publicznoprawna reglamentacja dr Norbert SZCZĘCH Zasada wolności działalności gospodarczej w praktyce konstytucyjnej. Wybrane zagadnienia problemowe dr Sylwia NASZYDŁOWSKA, dr Marcin MAZURYK Zakres uprawnień ministra skarbu państwa w kontekście konstytucyjnej zasady wolności działalności gospodarczej

4 4 Spis treści dr Marta POMYKAŁA Bezpieczeństwo państwa jako ważny interes publiczny uzasadniający reglamentację działalności gospodarczej mgr Dawid KASZUBA, dr Katarzyna SIENKIEWICZ-MAŁYJUREK Ograniczenia wolności działalności gospodarczej w sferze bezpieczeństwa publicznego dr Kamil SIKORA Koncesja jako administracyjnoprawna forma ograniczenia wolności (swobody) działalności gospodarczej mgr Oksana IEVSIUKOWA Koncesje w ramach działalności gospodarczej w prawie polskim dr Viktoriya BABYAK Regulowana działalność gospodarcza w prawie polskim mgr Dominik TYRAWA Reglamentacja produkcji, obrotu i reklamy alkoholu w kontekście swobody działalności gospodarczej. Wybrane problemy dr Jakub KOSOWSKI Reglamentowanie działalności gospodarczej w dziedzinie usług turystycznych. 227 mgr inż. Tomasz ANDRYSIAK Ochrona rynku przed żywnością niespełniającą wymagań dotyczących bezpieczeństwa dr Mirosław KARPIUK Licencja jako warunek prowadzenia działalności gospodarczej w zakresie świadczenia usług transportu drogowego i transportu kolejowego dr Krzysztof BOJARSKI Samorząd gospodarczy czy wolność mnogością się mierzy? dr Viktoriya BABYAK Samorząd zawodowy jako forma reglamentacji wykonywania zawodu zaufania publicznego

5 Spis treści 5 dr Małgorzata CZURYK Spółka partnerska jako forma prowadzenia działalności przez przedstawicieli wolnych zawodów dr Martin BOŻEK Ograniczenia działalności gospodarczej dotyczące osób pełniących funkcje publiczne (przyczyny, zakres ograniczeń i ich postacie) mgr Oksana IEVSIUKOWA Ograniczenia w obszarze gospodarki komunalnej samorządu terytorialnego w Polsce mgr Marzena MYŚLIŃSKA Mediacja jako nowa forma rozwiązywania sporów gospodarczych dr Jan BOGUSKI Strefy dynamicznego rozwoju na świecie dr Ryszard JURKOWSKI Wpływ etyki na działalność gospodarczą dr Marek CZYRKA Etatyzm czy liberalizm? Wolność gospodarcza w okresie urzędowania Franciszka Ksawerego Druckiego-Lubeckiego, Stanisława Staszica i Eugeniusza Kwiatkowskiego Wykaz tabel i rycin Wykaz tabel Wykaz rycin

6

7 Słowo wstępne Instytucja wolności działalności gospodarczej to nie jest zagadnienie jednowymiarowe. Jego złożoność wynika z dynamiki i wielości procesów zachodzących w ramach tej instytucji. Wyłącznie interdyscyplinarne ujęcie przedmiotowego zagadnienia pozwoli uchwycić jego sens. Swoboda działalności gospodarczej to nie jedynie normatywne podstawy podejmowania inicjatyw gospodarczych według własnej wizji. Ponadto należy ją traktować nie tylko jako zjawisko prawne czy ekonomiczne, lecz również jako zjawisko filozoficzne czy społeczne, jako wartość, a także jako cechę demokratycznego państwa prawnego. W związku z tym wszelkie jej ograniczenia muszą mieć charakter wyjątkowy. Ingerencja w zakres swobody działalności gospodarczej będzie inicjatywą szczególną, a do tego musi być uzasadniona. Wszelkie wątpliwości co do stosowania wyjątków od tej zasady należy rozstrzygać na rzecz zakazu ograniczania tej wolności. Ograniczenia muszą wynikać wprost z ustawy, a ich zakres musi być precyzyjnie określony. Oczywiście muszą być one podyktowane koniecznością ochrony ważniejszego interesu publicznego. Wolność działalności gospodarczej to instytucja prawnoustrojowa Rzeczypospolitej Polskiej, stanowiąca jej fundamentalną zasadę. W związku z tym stanowi ona wyznacznik działań legislacyjnych zwykłego ustawodawcy w regulacji przedmiotowej sfery. Jest ona stymulatorem rozwoju gospodarczego państwa. Niemniej jednak wraz z tym rozwojem musi również następować wzrost poczucia odpowiedzialności za ramy korzystania z wolności gospodarczej, która nie ma charakteru absolutnego. Ograniczenia zasad ustrojowych w demokratycznym państwie prawnym (w tym zasady wolności działalności gospodarczej) muszą wynikać z potrzeby zapewnienia dóbr publicznych o charakterze niezbędnym do funkcjonowania państwa i społeczeństwa. Podstawą każdego ustroju, w tym także gospodarczego, jest sprawiedliwość. Wolność działalności gospodarczej musi również ją respektować. Sprawiedliwość,

8 8 Słowo wstępne wolność, rzetelność powinny być wpisane w ustrój gospodarczy państwa, aby państwo to było przyjazne obywatelowi i tak przez niego postrzegane. Są to cechy niezbędne z punktu widzenia jego istnienia. Swoboda działalności gospodarczej jest instytucją, która łączy obywatela z państwem. Państwo wyznacza społeczeństwu sferę, w ramach której może ono samo zawiadywać własnymi sprawami, zaspokajając potrzeby gospodarcze. Pilnując, by samodzielna inicjatywa społeczna w sferze gospodarczej nie wykraczała poza ramy określone przez państwo, musi ono jednak posiadać prawne możliwości ingerencji. Zasada ta wyraża istotę społeczeństwa obywatelskiego i jego wolę do organizowania się w ramach demokratycznego państwa, w którym jego prawa są respektowane. Reguła ta (wolność działalności gospodarczej) jako element ładu publicznoprawnego jest dookreślana przez dobre obyczaje gospodarcze, zasady współżycia społecznego czy system wartości moralnych. Koniecznym czynnikiem współczesnych stosunków społeczno-gospodarczych jest administracyjnoprawna reglamentacja działalności gospodarczej. Celem takiej reglamentacji jest eliminacja zagrożeń w relacji państwo społeczeństwo, wynikających z działalności gospodarczej prowadzonej w sposób wolny. Władza publiczna musi chronić, za pośrednictwem posiadanego instrumentarium, również interes społeczny zagrożony przez działania przedsiębiorcy. Ochrona taka powinna być jednak proporcjonalna do zagrożenia. Ingerencja państwa w zakres wolności działalności gospodarczej jest niezbędna, aczkolwiek nie może godzić w jej istotę. Celem niniejszej monografi i jest wskazanie mechanizmów kształtujących proces działalności gospodarczej z uwzględnieniem zasady wolności gospodarczej oraz możliwości jej ograniczania. Jest to zagadnienie niezwykle rozległe, więc może być rozpatrywane na wielu płaszczyznach. Autorzy poszczególnych części opracowania analizują wybrane zagadnienia związane ze swobodą występującą w sferze gospodarczej, przedstawiając własne postulaty w tym obszarze, co pozwala im na szczegółowe, indywidualne ujęcie przedmiotowego zagadnienia. Mirosław Karpiuk