Wielkie liczenie. Kolej na samorząd. Rozmowa z Krzysztofrm Telegą, wiceprezesem BOŚ. Czym jest faktoring? Kolej na gminy

Transkrypt

1 132/2011 lipiec/sierpień Rozmowa z Hanną Majszczyk, wiceminister finansów Rozmowa z Krzysztofrm Telegą, wiceprezesem BOŚ Akademia INSPIRE w gminach Czym jest faktoring? Targi Renexpo Poland Kolej na gminy Wielkie liczenie Kolej na samorząd I

2 II

3 W numerze: Wielkie liczenie 2 Czy resort fi nansów przyjmie wszystkie propozycje przedstawione przez korporacje samorządowe? Limity pod kontrolą 5 Do 2013 blisko progu znajdą się Szczecin, Żory i Łódź. Prestiż zobowiązuje 8 Przestrzeń dla wszystkich 9 Przykłady inspiracji 11 Informacja przestrzenna w zadaniach gminy Obligacje komunalne? Warto z BOŚ Bankiem 13 Link do Europy 14 Wyjątkowa inicjatywa skierowana do środowiska samorządowego Źródła finansowania odnawialnych źródeł 18 Czym jest faktoring? 21 Bilet powrotny 22 Zamknięte linie kolejowe w krajobrazie Przedgórza Sudeckiego i próba ich reaktywacji Prawo i życie 28 W jaki sposób gmina może stać się właścicielem linii kolejowej? Choć nie ucichła jeszcze dyskusja związana z koniecznością ograniczeń w zadłużaniu się jednostek samorządowych, wprowadzonej rozporządzeniem ministra fi nansów z grudnia ubiegłego roku, warunki podejmowania przedsięwzięć inwestycyjnych w polskich gminach stają się na pewno trudniejsze. Do zadłużenia jednostek wliczane są już nie tylko kredyty i pożyczki czy papiery dłużne, ale także zobowiązania wynikające z umów o partnerstwie publiczno-prywatnym, leasingu i umów z odroczonym terminem zapłaty dłuższym niż rok. Na szczęście rząd zrezygnował z pomysłu narzucenia limitów defi cytu na samorządowe budżety, nie zwolni to jednak władz samorządowych z obowiązku oszczędzania. Jest to efekt wstępnego porozumienia między stroną rządową a samorządową, choć Ministerstwo Finansów analizuje jeszcze propozycję strony samorządowej Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego w sprawie sposobu objęcia podsektora samorządowego procedurą ograniczenia defi cytu sektora fi nansów publicznych. W tym kontekście polecamy na łamach obecnego wydania Gminy rozmowę z Hanną Majszczyk, Podsekretarzem Stanu w Ministerstwie Finasów. Choć Krajowa Rada Regionalnych Izb Obrachunkowych opublikowała listę blisko stu samorządów, dla których nowe przepisy oznaczają rezygnację z części inwestycji i konieczność wdrażania programu oszczędnościowego liczymy na to, że Waszym gminom uda się uniknąć tej sytuacji i wytrwać mimo, mamy nadzieję przejściowych, trudności na ścieżce rozwoju polskich gmin oraz dokończyć rozpoczęte i planowane inwestycje. Obok Funduszy Europejskich nie do przecenienia w spinaniu fi nansowym inwestycji pozostaje rola banków i instytucji kredytowych. Bankiem dobrze znanym i przyjaznym środowisku w szczególności samorządowemu jest Bank Ochrony Środowiska. Polecamy zatem lekturę wywiadu z Krzysztofem Telegą, wiceprezesem BOŚ, prezentującym aktualną ofertę banku dla jednostek samorządowych, szczególnie w obszarze przedsięwzięć środowiskowych. Uwadze naszych czytelników polecamy również pozostałe, prezentowane na łamach 132 już wydania naszego magazynu, materiały i oferty poświęcone wspieraniu projektów, fi nansowania i realizacji planów inwestycyjnych i rozwojowych JST. Trochę miejsca poświęcamy również, to także w kontekście działań inwestycyjnych, możliwościom zagospodarowania nieczynnych linii kolejowych, których jest w Polsce nie mało, a zamiast dalej ulegać niszczeniu mogą stać się kołem zamachowym rozwoju lokalnej i regionalnej turystyki i towarzyszącej jej infrastruktury. Fundacja, w partnerstwie z Polskimi Liniami Kolejowymi nadal uczestniczy w programie wpierania jednostek samorządowych w przejmowaniu nieczynnej infrastruktury kolejowej Wędrujemy Kolejowym Szlakiem. Ponieważ w październiku br. kończy się realizowany przez Fundację projekt edukacyjny Nasza Gmina Chroni Klimat, którego podsumowaniem będzie uroczysta konferencja i rozstrzygnięcie konkursu na najbardziej ekoenergetyczną gminę, pragniemy już Państwa zaprosić do uczestnictwa w naszej konferencji, zaplanowanej na 27 października br. na pierwszych w Polsce targach RENEXPO Poland. Szczegóły na stronie Fundacji oraz portalu Zapraszamy zatem Państwa do lektury bieżącego wydania Gminy oraz dzielenia się z nami swoim zdaniem i opiniami. czasopismo dla wójtów, burmistrzów, prezydentów miast, starostów partner Programu Informacyjnego Wsparcia Samorządów Terytorialnych Partner GMINY WYDAWCA: Fundacja Promocji Gmin Polskich Prezes Adolf Reut, areut@cigg.pl ul. Jaworzyńska 7/3, Warszawa, tel./faks: , , , fundacja@cigg.pl Redaktor naczelny Mikołaj Niedek, mniedek@cigg.pl Redaktor odpowiedzialny Wojciech Koczanowicz Współpraca redakcyjna Włodzimierz Kaleta, Klaudia Sanetra Urszula Ciołeszyńska, Krzysztof Malinowski Biuro Wydawnictw Informacyjnych: Dyrektor Katarzyna Iwaniuk, Anita Pawelec koordynator komunikacji internetowej, apawelec@cigg.pl Krzysztof Jaszczuk marketing, kjaszczuk@cigg.pl Przemysław Rogucki marketing, reklama, e.mail: progucki@cigg.pl Współpraca Serwis Samorządowy Polskiej Agencji Prasowej i eksperci ISSN

4 Czy resort fi nansów przyjmie wszystkie propozycje przedstawione przez korporacje samorządowe? Wielkie liczenie W ciągu najbliższych tygodni okaże się czy dojdzie do pełnego kompromisu rządu z lokalną administracją w sprawie ograniczenia deficytu przez sektor samorządowy. Wciąż otwarte pozostaje pytanie czy, a jeśli tak to w jakim zakresie, resort finansów przyjmie propozycje przedstawione przez korporacje samorządowe pod koniec czerwca. Na razie w ministerstwie trwa wielkie liczenie. Sprawa nowej reguły wydatkowej w sektorze samorządowym pojawiła się na początku tego roku. Na jednym z posiedzeń zespołu fi nansów Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego resort fi nansów przedstawił propozycję stopniowego ograniczania defi cytu sektora fi nansów publicznych. Pomysł zakłada, że defi cyt budżetowy (różnica między wydatkami a dochodami w poszczególnych latach) miałby wynosić maksymalnie 4 proc. w roku 2012, 3 proc. w roku 2013 oraz do 1 proc. w roku 2015 i kolejnych latach. Zmianę rząd uzasadnia koniecznością spełnienia kryteriów konwergencji, umożliwiających przyjęcie przez Polskę euro. Jednak rządowa propozycja od samego początku spotkała się z ostrym protestem całego środowiska samorządowego. Reprezentanci wszystkich korporacji samorządowych podnosili argumenty, że ograniczenie możliwości zaciągania kredytów na inwestycje doprowadzi do załamania rozwoju miast oraz wielu kluczowych przedsięwzięć, co w efekcie może doprowadzić do utraty funduszy europejskich na lata Dopiero pod koniec maja przedstawicielom rządu i samorządom udało się wypracować wstępne porozumienia w sprawie ograniczenia defi cytu przez samorządy, co miałoby dać oszczędność ok. 0,4 pkt proc. PKB. Do pełnego porozumienia wciąż jednak daleko. Minister Rostowski poprosił przedstawicieli lokalnej administracji o przygotowanie propozycji rozwiązań w zakresie ograniczenia defi cytu sektora JST. Strona samorządowa przesłała swoją propozycję pod koniec czerwca. Samorządowcy zgodzili się w niej na wprowadzenie limitu defi cytu w wysokości 0,6 proc. PKB (obecnie 8,5 mld zł). Wyjątkiem miałby być rok 2012, kiedy limit ma wynieść 10 mld zł. Samorządowe warunki Przedstawiciele miast i gmin postawili jednak pewne warunki. Zaproponowali, aby przy ustalaniu poziomu defi cytu JST nie uwzględniano defi cytu: wynikającego z finansowania nadwyżki budżetowej z lat ubiegłych, wolnymi środkami oraz przychodami z prywatyzacji, wynikającego ze zobowiązań zaciągniętych na realizację projektów w części fi nansowanej ze środków Unii Europejskiej, za zgodą Ministra Finansów spowodowanego przypadkami nadzwyczajnymi, takimi jak klęski żywiołowe i nadzwyczajne wydarzenia fi nansowe na terenie JST, wynikającego ze zobowiązań przejętych przez jednostkę samorządu terytorialnego, która dokonała przekształcenia samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej na podstawie przepisów ustawy o działalności leczniczej, wynikającego ze zobowiązań zaciągniętych na realizację projektów współfi nansowanych w ramach Narodowego programu przebudowy dróg lokalnych. Strona samorządowa Komisji Wspólnej zaproponowała też, by w przygotowanych przez ministerstwo fi nansów ostatecznych rozwiązaniach znalazła się możliwość wprowadzenia procedury ograniczenia nadmiernego defi cytu samorządów. Byłaby ona jednak uruchamiana w porozumieniu z KWRiST. Resort myśli Od kilku tygodni w ministerstwie trwa analiza skutków dla budżetu powyższych rozwiązań. Na początku lipca, wiceminister fi nansów Hanna Majszczyk, w rozmowie z PAP poinformowała, że propozycje samorządów wymagają ze strony resortu przeliczenia. Zastrzegła nawet, że mogą być kosztowne z punktu widzenia poziomu defi cytu. Podkreśliła też, że część postulatów warta jest rozważenia, pod warunkiem utrzymania defi cytu samorządów poniżej wartości referencyjnej. Jeżeli wszystko zmieściłoby się w 10 mld zł, dawałoby pewność osiągnięcia tego pułapu, to jesteśmy jak najbardziej zainteresowani rozmowami i dalszymi pracami nad kształtem przepisów zadeklarowała. Nie jest źle Tymczasem jak wskazują ostatnie dane ministerstwa fi nansów za 2010 rok, sytuacja fi nansowa JST nie wygląda tak źle jak pierwotnie prognozowano. Okazało się, że łączne dochody wszystkich samorządów były wyższe o 5,1 proc. niż rok wcześniej i wyniosły 162,8 mld zł. Wydatki sięgnęły natomiast 177,8 mld zł. Oznacza to, że defi cyt zamknął się w kwocie 15 mld zł, pomimo że na początku ubiegłego roku różnicę między wydatkami a dochodami zaplanowano na sumę 25,8 mld zł. Defi cyt był niższy mimo niezrealizowania całości dochodów z danych resortu fi nansów wynika, że udało się to w 97,6 proc. Wynikało to z faktu, że administracja lokalna ostrożnie podchodziła do ubiegłorocznych wydatków plan wykonano jedynie w 92,3 proc. Największe wpływy samorządów to tzw. dochody własne m.in. podatki i opłaty lokalne, wpływy z PIT i CIT oraz dochody z majątku. Wyniosły one w sumie 78,6 mld zł. Dochody samorządów (głównie gmin) z PIT wyniosły 26,9 mld zł. Tymczasem jesienią 2009 roku MF zakładało, że będzie to 27,5 mld zł. 2

5 Wyższe niż zakładane były natomiast dochody z podatku od nieruchomości (wyniosły 15,1 mld zł). Plan dochodów z tego tytułu został wykonany w 101 proc., a wpływy były wyższe niż w 2009 r. o 6,6 proc. W 2010 r., w porównaniu do 2009 r., jednostki samorządu terytorialnego przeznaczyły na wydatki majątkowe o 2,6% więcej środków w sumie 44,2 mld zł. Pozostałe 133 mld to wydatki bieżące, z których znaczna część (43,4 proc.) trafi ła na wynagrodzenia i ich pochodne. Lista zobowiązań W ubiegłym roku zobowiązania samorządów wyniosły ponad 50 mld zł. Największy udział stanowiły w nich długoterminowe kredyty i pożyczki. W stosunku do 2009 roku zobowiązania wzrosły o 36,7 proc. Ponad dwukrotnie zwiększyły się natomiast zobowiązania samorządów z tytułu kredytów i pożyczek na realizację programów i projektów fi nansowanych z udziałem środków unijnych. Z danych MF wynika ponadto, że wskaźnik zadłużenia po pomniejszeniu o zobowiązania związane z projektami unijnymi był w 174 jednostkach wyższy od 50%, z czego 17 gmin przekroczyło ustawowy wskaźnik 60%. Nowy kłopot Proponowane przez rząd ograniczenia defi cytu to nie jedyny problem samorządów. Pod koniec grudnia 2010 r. ministerstwo fi nansów wydało inne rozporządzenie, które wywołało spore zamieszanie w JST. Mowa o rozporządzeniu w sprawie szczegółowego sposobu klasyfi kacji tytułów dłużnych zaliczanych do państwowego długu publicznego, w tym do długu Skarbu Państwa. Ministerstwo fi nansów zaproponowało w nim zmianę zakresu tytułów dłużnych wliczanych do samorządowego długu. Od 1 stycznia tego roku do zadłużenia wliczane są także m.in. umowy partnerstwa publiczno-prywatnego, leasing i tzw. kredyty kupieckie. Dla niektórych jednostek oznaczało to zbliżenie się lub nawet przekroczenie ustawowego limitu zadłużenia, który może wynieść maksymalnie 60% dochodów budżetowych. Krajowa Rada Regionalnych Izb Obrachunkowych opublikowała nawet listę blisko stu samorządów, dla których nowe przepisy oznaczają rezygnację z części inwestycji i konieczność wdrażania programu oszczędnościowego. Czytanie konstytucji Praktycznie od momentu ukazania się rozporządzenia wielu ekspertów, z prof. Michałem Kuleszą na czele podważa konstytucyjność nowych rozwiązań. W opinii prawnej z lutego br. profesor uznał, że dokument narusza m.in. art. 92 ust. 1 konstytucji, w myśl którego rozporządzenie jest wydawane zgodnie z dyspozycją zawartą w ustawie, a także art. 216 zgodnie z którym sposób obliczania państwowego długu publicznego stanowi materię ustawową. Jak tłumaczył w marcu Serwisowi Samorządowemu PAP wójt gminy Łubianka i członek zarządu ZGW RP, Jerzy Zająkała, rozporządzenie z 23 grudnia 2010 roku w sprawie szczegółowego sposobu klasyfi kacji tytułów dłużnych zaliczanych do państwowego długu publicznego z dnia na dzień znacznie zbliżyło część samorządów do ustawowych granic zadłużenia. Zdaniem członka zarządu Związku Gmin Wiejskich, ministerstwo fi nansów złamało zasadę nie działania prawa wstecz. Reforma fasadowa prof. Witold Orłowski, doradca ekonomiczny PricewaterhouseCoopers Dokonaliśmy reformy samorządowej, ale reforma finansów publicznych w znacznej mierze była fasadowa uważa prof. Witold Orłowski, doradca ekonomiczny firmy PricewaterhouseCoopers. Jak przypomniał podczas zorganizowanej przez Bank Gospodarstwa Krajowego konferencji Przyszłość finansów samorządów terytorialnych dochody, inwestycje, dług, zdecentralizowane fi nanse publiczne polegają na tym, że samorząd w dużej mierze sam decyduje ile ma środków i na co je przeznacza. Zdaniem eksperta PwC, za decentralizacją państwa powinna iść decentralizacja fi skalna. Wydaje mi się, że Polsce zrobiliśmy reformę, w której samorządy w niewielkim stopniu kontrolują to ile wydają stwierdził profesor Orłowski. Jak przekonywał, w dużej mierze wydatki gmin i powiatów mają charakter sztywny, a obowiązki są przerzucane z administracji rządowej na samorządową. W związku z tym defi cyt w dużej mierze pozostaje zmienną, za którą trudno jest bezpośrednio winić samorządy podkreślił profesor. Zdaniem Witolda Orłowskiego, w sporze administracji lokalnej z rządem o defi cyt racja leży po obu stronach. Argumenty samorządów są mocne przyznał profesor. Jak jednak dodał, jeśli państwo polskie odpowiada za dług konstytucyjnie, to muszą istnieć bardziej skuteczne mechanizmy jego kontrolowania. W opinii eksperta PricewaterhouseCoopers, samorządy muszą zredukować defi cyt, jednak w rozsądnej wielkości i uwzględniającej sytuację poszczególnych jednostek. Witold Orłowski zwrócił również uwagę, że państwo nie jest w stanie zrealizować wszystkich inwestycji samodzielnie. Trzeba szukać innych sposób fi nansowania, na przykład przez prywatyzację usług publicznych lub partnerstwo publiczno-prywatne dodał. /dp/ 3

6 Jak dodał, gdyby gminy wiedziały, że zmienią się zasady wyliczania długu inaczej podchodziłyby do planowania inwestycji. Gdyby nie nastąpiło uchylenie tego złowieszczego prawa, wiele gmin nie mogłoby korzystać ze środków unijnych. Taki skutek uprawniałby do nazwania MF sabotażystą, gdyż działałby ewidentnie na szkodę Polski i polskich samorządów mówił wówczas Jerzy Zająkała. Trybunał rozsądzi Ostatecznie swoje zapowiedzi o zaskarżeniu rozporzadzenia do Trybunału Konstytucyjnego Związek Gmin Wiejskich zrealizował 29 czerwca składając formalny wniosek do Trybunału o uchylenie wadliwego prawa. Niezależnie od gmin wiejskich, podobny wniosek w sprawie braku zgodności rozporządzenia w sprawie tytułów dłużnych zaliczanych do długu publicznego z ustawą zasadniczą przygotowali radni Krakowa. Ich zdaniem kwestionowane przepisy wpływają bezpośrednio na politykę i możliwości fi nansowe samorządów, znacznie je ograniczając. We wniosku do Trybunału radni podnoszą, że w rozporządzeniu ministra znalazły się regulacje, które powinny być wprowadzone wyłącznie poprzez nowelizację ustawy o fi nansach publicznych. Zgodnie z procedurą wnioski, które zostały skierowane do Trybunału przechodzą najpierw wstępną procedurę rozpoznawczą. Na posiedzeniu niejawnym sędzia decyduje, czy nadać sprawie bieg. Właściwa rozprawa może odbyć się po kilku, a nawet kilkunastu miesiącach od dostarczenia przez gminę dokumentów. Najważniejsze, że w pryncypiach jesteśmy zgodni - mówi wiceminister fi nansów Hanna Majszczyk Czas na szczegóły Hanna Majszczyk, podsekretarz stanu w Ministerstwie Finansów Na jakim etapie są negocjacje dotyczące mechanizmu ograniczającego deficyt sektora JST? Hanna Majszczyk: Na razie są ramy porozumienia, strona samorządowa podała swoje propozycje. My się zgadzamy, że dla podsektora samorządowego jest pułap 10 mld zł, ale trzeba wypracować mechanizm jak kontrolować jego nieprzekroczenie. Wstępne pomysły my przedstawiliśmy. Natomiast teraz strona samorządowa opracowuje szczegóły swojej propozycji na ten temat. Samorządowcy na lipcowym posiedzeniu zespołu finansów KWRiST zaproponowali wprowadzenie do kalendarza budżetowego terminów, po których JST już nie będą mogły dokonywać zmian swoich WPF-ach. Zna Pani te ustalenia? To wszystko jest na razie jeszcze nieułożone. Strona samorządowa musi jeszcze we własnym gremium wypracować pewne rozwiązania, bo wiadomo, że to jest z ich punktu widzenia istotne, kiedy dokonują zmian w budżetach i WPF-ach. Natomiast tak naprawdę nie przedstawiono nam jeszcze tych szczegółów. Będzie to najprawdopodobniej bliżej następnego posiedzenia zespołu. Czy resort już odniósł się do postulatów i propozycji strony samorządowej z początku lipca? Te propozycje zawierają dość ogólne spostrzeżenia na temat tego jak JST widzą podejście do defi cytu. Najważniejsze, że w pryncypiach, czyli że potrzebny jest mechanizm, i jaki będzie próg, jesteśmy zgodni. Natomiast w propozycjach z 6 lipca nie ma technicznych szczegółów dotyczących tego jak kontrolować defi cyt. Oczywiście będziemy się starać mieć na bieżąco dopływ informacji jak jest on realizowany. Z kolei takie szczegóły jak np. konieczność wyrażania zgody na indywidualne podnoszenie progu, czy wprowadzenie terminu, po którym nie będzie można dokonywać zmian bez zgody w WPF-ach, musi być zapisane w akcie prawnym. Czy pełny kompromis w sprawie deficytu jest możliwy przed końcem wakacji? Ale my mamy kompromis.... który jest tylko wstępny. To jest najważniejszy kompromis. Gdybyśmy się nie zgodzili, że w ogóle ma być jakiś mechanizm defi cytu to byśmy byli w punkcie wyjścia. Dla nas było najważniejsze to, że jest zgoda strony samorządowej, że w ogóle próg defi cytu ma być pilnowany. Szanujemy poglądy strony samorządowej dlatego chcemy żeby jej przedstawiciele sami przygotowali szczegóły tego mechanizmu, które my zapiszemy i dopracujemy. Jest tysiące wątków, które trzeba zapisać, bo się potem wymkną. Tak naprawdę w połowie sierpnia będziemy o tym bardziej szczegółowo dyskutować. Myślę, że po kolejnym spotkaniu zespołu fi nansów KWRiST będzie więcej wiadomo. Po co właściwie te zmiany, skoro prognozy dotyczące deficytu JST w przyszłym roku nie są niepokojące? Dzięki temu nie ma obawy, że wprowadzimy mechanizmy ograniczające. /mp/ 4

7 Jeszcze w tym roku do 60-proc. limitu zadłużenia zbliżą się Kraków, Siedlce i Wrocław. Do 2013 blisko progu znajdą się Szczecin, Żory i Łódź. Limity pod kontrolą Żadne z badanych przez BAS miast na prawach powiatu nie prognozuje przekroczenia ustawowego limitu do 2014 r. W marcu 2011 r. Biuro Analiz Sejmowych (BAS) przeprowadziło badanie ankietowe wśród miast na prawach powia tu i województw na temat stanu i prognoz dotyczących ich fi nansów oraz zadłużenia. Na ankietę BAS odpowiedziało łącznie 69 jednostek, w tym 15 województw oraz 54 miasta (na 65 miast na prawach powiatu). Z zebranych danych wynika, że w obydwu grupach jednostek nie zostało, ani też nie jest prognozowane, przekroczenie ustawowego 60-procentowego limitu średniej relacji zadłużenia do dochodów ogółem. W przypadku województw w 2010 r. tylko województwo mazowieckie wykazało poziom wskaźnika długu/dochodów ogółem powyżej 50 proc. (dokładnie 56,05 proc.). Jest to też jedyne województwo, które w kolejnych dwóch latach przedstawiło malejącą tendencję badanej relacji. W 2010 r. średni wskaźnik Z/D dla województw wyniósł 28,07 proc. W kolejnych latach prognozowany jest systematyczny wzrost tej relacji do poziomu 49,3 proc. w 2013 r. (tj. ostatnim roku obowiązywania starych limitów zadłużenia). W 2011 r. analizowany wskaźnik ma przekroczyć poziom 40 proc. już w przypadku sześciu województw, tj. mazowieckiego, dolnośląskiego, lubelskiego, lubuskiego, opolskiego oraz po morskiego. Z kolei w 2013 r. aż osiem województw przewiduje poziom relacji długu/dochodów ogółem powyżej 50 proc. W przypadku badanych miast, w latach prognozowany średni wskaźnik zadłużenia do dochodów ogółem ma utrzymywać się na stabilnym poziomie około 39 proc. Wskaźnik średniego zadłużenia dochodów ogółem w badanej grupie JST (w%) Wynik ten ma być osiągnięty przez zrównoważenie wyników pomiędzy miastami wykazującymi stały wzrost analizowanej relacji, jak i jednostkami, które rela cję tą zamierzają obniżać. W pierwszej grupie miast widoczny jest wzrost wskaźnika długu/dochodów ogółem w przypadku około połowy jednostek. W okresie ma się zwiększyć liczba miast zadłużonych powyżej 40 proc. z 16 do 28. Wzrośnie też liczba miast, które przekroczą poziom 50 proc. długu do docho dów ogółem z 4 w 2010 r. do 18 w 2013 r. Żadna z badanych jednostek nie prognozuje jednak przekroczenia ustawowego limitu 60 proc. Najbliżej tego wyniku (w granicach 58 60%) będą: Kraków, Siedlce i Wrocław w 2011 r., Szczecin, Wrocław i Żory w 2012 r. oraz Szczecin i Łódź w 2013 r. Wśród miast, które prognozują w ciągu najbliższych kilku lat obni żenie relacji długu do dochodów są: Bytom, Jelenia Góra, Mysłowice, Nowy Sącz, Ostrołęka, Piekary Śląskie, Ruda Śląska, Rybnik, Suwałki, Świ noujście i Tychy. Z miast wyżej zadłużonych (powyżej 40% na 2011 r.) wyraźną prognozę obniżki badanej relacji wykazały: Chełm, Kalisz, Koszalin, Leszno, Siedlce. Nowym rodzajem ograniczenia, które ma obowiązywać sa morządy od 2014 r. jest tzw. indywidualny wskaźnik zadłużenia samorządów (IWZ). Został on zdefi niowany w art. 243 ustawy o fi nansach publicznych zgodnie ze skomplikowanym wzorem, w którym stosunek spłaty długu i odsetek w danym roku (rozchodów z tytułu spłaty rat kapitałowych oraz wykupu obligacji powiększonych o wydatki bieżące na obsługę długu) do dochodów ogółem tego roku nie może przekroczyć średniej arytmetycznej obliczanej odrębnie dla każdego roku z kolejnych trzech lat poprzedzających dany rok. Przeprowadzona przez BAS analiza wykazała, że większość badanych jednostek, mimo braku takiego obowiązku, już od tego roku przedstawia kształtowanie IWZ w ramach wieloletniej prognozy fi nanso wej wprowadzonej ustawowo od 2011 r. Wśród 52 miast, które udzieliły odpowiedzi na temat kształtowania się IWZ, 30 z nich w 2012 r. prognozuje przekroczenie limitu zadłużenia wynikającego z obliczonej wartości formuły średniej z lat poprzednich. Sytuacja ta nieznacznie miałaby się poprawić w 2013 r. W ostatnim roku obowiązywania starych limitów, miasta deklarują spełnienie IWZ przez większą ich liczbę. Jednak zgodnie z obec nymi prognozami, w 2014 r. kilka samorządów pozostanie na krawędzi wypełnienia wyznaczonych indywidualnie ograni czeń, gdyż różnica pomiędzy wielkościami po obu stronach wzoru IWZ wynosi czasami kilka setnych procenta. 5

8 RENEXPO Poland Międzynarodowe Targi i Konferencje dotyczące Odnawialnych Źródeł Energii i Energooszczędnego Budownictwa i Remontów , Warszawskie Centrum EXPO XXI Odnawialne źródła energii odgrywają coraz to większą role we współczesnym świecie, z racji tego, że podlegają one naturalnemu procesowi odnowy nie grozi nam ich defi cyt. Również Polska ukierunkowuje się w stronę energii ze źródeł odnawialnych. Targi RENEXPO Poland doskonale wpisują się w tą tendencję. RENE- XPO Poland odbędą się w dniach w Warszawie, w EXPO XXI. Swoim zakresem obejmą one nieomalże całą tematykę związaną z energią ze źródeł odnawialnych, remontami i budownictwem energooszczędnym. Targi składają się z następujących bloków tematycznych: biogaz, biomasa energetyka wodna i wiatrowa energetyka solarna budownictwo pasywne pojazdy elektryczne. RENEXPO Poland to forum spotkań ekspertów z branży energii odnawialnej i platforma wymiany wiedzy i doświadczeń. Na każdy temat przygotowywana jest wystawa z udziałem wiodących fi rm na rynku polskim i europejskim. Wystawie towarzyszy forum wystawców, które daje fi rmom dodatkową możliwość prezentacji swoich towarów i usług. A to jeszcze nie wszystko! Każdemu blokowi tematycznemu towarzyszy konferencja, ewentualnie seminarium lub workshop. Temat: Biogaz I tak oto REECO Poland wspólnie z gronem wybitnych specjalistów przygotowuje konferencje Biogaz w Polsce stan obecny i kierunki rozwoju do roku Organizator kładzie główny nacisk na biogazownie rolnicze i ich perspektywy rozwoju. Polska ma ogromne możliwości, jeśli chodzi o biogazownie rolnicze. Fakt ten dostrzega te coraz więcej fi rm, które inwestują w tą dziedzinę energetyki odnawialnej. Są to jednak nie tylko duże fi rmy ale także środowiska rolnicze. Organizator konferencji fi rma REECO Poland Sp. z o.o. chce również przyczynić się do rozwoju biogazowni rolniczych i pokazać, ze Polska ma ogromny potencjał i trzeba go tylko umiejętnie wykorzystać. Oczywiście niezbędne jest przy tym wsparcie instytucji rządowych i dlatego w konferencji weźmie udział przedstawiciel Ministerstwa Gospodarki, który przedstawi plany rządowe w tym kierunku. Grzegorz Wiśniewski (Instytut Energetyki Odnawialnej) przedstawi sytuacje na rynku i perspektywy rozwoju biogazu w Polsce. Tematyką rozwoju biogazowni rolniczych, ich rolą i napotykanymi problemami zajmie się przedstawiciel Krajowej Rady Izb Rolniczych. Zdzisław Ginalski (Ośrodek Doradztwa Rolniczego Radom) wygłosi wykład na temat roślin energetycznych i ich zastosowania w produkcji biogazu. Prezes Polskiego Stowarzyszenia Biogazu przedstawi problematykę akceptacji społecznej biogazowni rolniczych. Przedstawiciele wiodących fi rm na rynku polskim i europejskim zaprezentują swoje doświadczenia związane z planowaniem biogazowni, pozyskiwaniem niezbędnych zezwoleń i wsparcia fi - nansowego. Temat biogazu będzie również częścią planowanego Forum Wystawców, gdzie fi rmy będą mogły przedstawić nie tylko swoje produkty i usługi, ale także doświadczenia związane z budową biogazowni. Temat: Budownictwo pasywne Budynki pasywne to nowa idea związana u oszczędzaniem energii w nowoczesnym budownictwie. Idea ta cieszy się dużą popularnością w Europie i zyskuje na znaczeniu również w Polsce. Z tego właśnie powodu organizator pragnie zwrócić uwagę na tą tematykę. Wystawie na temat budownictwa pasywnego, będzie towarzyszyć Forum Wystawców i konferencja. Tematyka konferencji jest dość innowacyjna, ponieważ dotyczy ona remontów z użyciem komponentów budynku pasywnego. Chęć współpracy z organizatorem zadeklarowało wiele wybitnych osób i instytucji. I tak oto przy konferencji współpracuje SAPE Polska, NAPE, Zrzeszenie Audytorów Energetycznych, Polski Instytut Budownictwa Pasywnego, Instytut Budynków Pasywnych i oczywiście Biura Architektów. Konferencja bazuje nie tylko na teorii, przedstawionych będzie również wiele przykładów z praktyki. Temat: Biomasa Pozostałe konferencje są organizowane wspólnie z partnerami RE- ECO Poland sp. z o.o. Z Polską Izbą Biomasy organizator planuje wysokiej jakości konferencje Biomasa w Polsce rozwój i perspektywy dla inwestorów. Biomasa jest jednym z najstarszych źródeł energii odnawialnych i stanowi dużą konkurencję dla źródeł tradycyjnych. Według ekspertów będzie ona wkrótce należeć do najważniejszych źródeł energii w Polsce. W trakcie konferencji przedstawiciele instytucji przedstawią obecny stan legislacyjny, możliwości fi nansowania i uzyskania wsparcia oraz plany na przyszłość. Wiodące fi rmy na rynku polskim zaprezentują swoje doświadczenie jak również problemy polskiego sektora biomasy i propozycje ich rozwiązania. Temat: Energetyka wodna Towarzystwo Energetyki Wodnej i REECO Poland zapraszają na wyjątkowe spotkanie w ramach europejskiego projektu STRE- AMMAP, któremu towarzyszyć będzie konferencja Dziś i jutro energetyki wodnej w Polsce i Unii Europejskiej. Cykl Spotkań Walidacyjnych Projektu STREAMMAP jest organizowany w 10 krajach Unii Europejskiej. Oczekuje się, że w dyskusjach panelowych wezmą udział przedstawiciele agencji energetycznych i statystycznych, władz lokalnych, stowarzyszeń hydroenergetycznych, operatorzy sieci i elektrowni wodnych, ministerstw, kręgów odpowiedzialnych za politykę wobec sektora, wytwórców słowem wszystkich, którzy mogą wnieść wkład w walidację dokumentu strategicznego i podniesienie jakości bazy danych HYDI. Dyskusja będzie rejestrowana, a raport z niej zostanie przekazany zespołowi redakcyjnemu. Dokument w ostatecznej formie ukaże się drukiem w roku Udział w Spotkaniu jest bezpłatny. Z kolei zadaniem konferencji będzie dostarczenie osobom, fi rmom i instytucjom zainteresowanym informacji o stanie i perspektywach rozwoju energetyki wodnej w kraju i w Unii Europejskiej. Zaproszenia do przedstawienia swojej opinii w formie wystąpienia konferencyjnego kierujemy do przedstawicieli URE, Ministerstwa Gospodarki, Ministerstwa Środowiska/KZGW, wybranych inwestorów i biur projektowych oraz konsultacyjnych, a także stowarzyszeń działających na rzecz energetyki wodnej. Czynimy też starania o pozyskanie wystąpień przedstawicieli odpowiednich urzędów, fi rm, instytucji i stowarzyszeń z Republiki Czeskiej i Słowacji. Konferencję zakończy dyskusja nawiązująca do tematyki wystąpień i Spotkania Walidacyjnego. 6

9 Pozostałe tematy: energetyka solarna, pompy ciepła oraz inne atrakcje Targów RENEXPO Poland 2011 Również dr Stanisław Pietruszko i Towarzystwo Fotowoltaiki zaangażowali się w przygotowanie workshopu na temat Fotowoltaika dziś i jutro Polska na tle krajów sąsiadujących. Dr Brunon Grochal i Polskie Stowarzyszenie Pomp Ciepła zaprezentują seminarium Pompy ciepła zmniejszenie emisji CO2 i oszczędność energii. Sieć Ośrodków Enterprise Europe Network w Polsce i fi rma REECO Poland Sp. z o. o., zapraszają do wzięcia udziału w bezpłatnych spotkaniach kooperacyjnych organizowanych w dniu 27 października 2011 r. podczas Targów RENEXPO Poland Giełda Kooperacyjna przeznaczona jest dla przedsiębiorców chcących nawiązać współpracę z fi rmami z szeroko rozumianej branży energetycznej, w szczególności związanej z energia ze źródeł odnawialnych i energooszczędnym budownictwem. Z racji tego, ze środowisko rolnicze to jedna z ważnych grup docelowych RENEXPO organizator planuje również Dzień Rolnictwa. Jest to przedsięwzięcie niekomercyjne, udział bezpłatny. W organizacje Dnia Rolnictwa włączyło się wiele ważnych instytucji i organizacji. Reprezentowane będą miedzy innymi Izby Rolnicze, Ośrodki Doradztwa Rolniczego, Fundacja na Rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa, SAPE i przedstawia oni swoje działania związane z energia odnawialna i skierowane do środowiska rolniczego. Stowarzyszenie Poszanowanie Energii i Środowiska SAPE Polska przedstawi program Bioenergy Farm skierowany do rolników. W swoich planach organizator nie pominął również tak ważnej grupy jak samorządowcy i dla nich ma w swojej ofercie Dzień Samorządowca, który służy spotkaniu samorządowców celem wymiany doświadczeń z dziedziny energii ze źródeł odnawialnych oraz nawiązywania nowych kontaktów. Dzień Samorządowca jest również przedsięwzięciem niekomercyjnym i służy szerzeniu idei energii ze źródeł odnawialnych. Organizator dołoży ze swojej strony starań, aby przybyło jak najwięcej reprezentantów środowisk samorządowych, przedstawione będą też przykłady gmin, które są pionierami jeśli chodzi o energie ze źródeł odnawialnych. Fundacja Promocji Gmin Polskich w ramach targów, przy wsparciu organizatora, przygotowuje konferencje podsumowującą projekt Nasza Gmina Chroni Klimat, na której będą wręczone Statuetki Lidera Zielonej Energii. Fundacja Promocji Gmin Polskich i REECO Poland Sp. z o.o. wydadzą wspólnie publikację targowa czasopisma Gmina RENEXPO Poland Energia odnawialna dla Polski. Instytut Energetyki Odnawialnej wraz z Konfederacją Pracodawców Lewiatan i przy wsparciu REECO Poland Sp. z o.o. planuje Forum Odnawialnych Źródeł Energii, w którym udział wezmą przedstawiciele Ministerstwa Gospodarki. Rozmowy będą dotyczyć przygotowywanej nowej ustawy o energii ze źródeł odnawialnych. RENEXPO Poland z pewnością powtórzy sukces innych targów i konferencji organizowanych przez Grupę REECO. Kontakt i informacje: REECO Poland Sp. z o.o. Małgorzata Bartkowski ul. Bartycka 22B/21A, Warszawa tel: , fax: bartkowski@reeco.eu O Grupie REECO: Organizator targów REECO Poland Sp. z o.o. jest częścią Grupy REECO z siedzibą główną w Niemczech i oddziałami w Salzburgu (Austria), Brukseli (Belgia), Warszawie (Polska), Budapeszcie (Węgry) i Aradzie (Rumunia). Od roku 1997 ponad odwiedzających z 70 krajów uczestniczyło w targach i konferencjach organizowanych przez RE- ECO. Terminy targów i konferencji dostępne są na stronie internetowej 1. Międzynarodowe Targi Energetyczne Targi i konferencje na temat energii odnawialnej» Dzień Rolnictwa» Dzień Samorządowca» Spotkania kooperacyjne» Forum wystawców 26 28/10/2011 EXPO XXI Center, Warszawa 7

10 Prestiż zobowiązuje Rozmowa z Krzysztofem Telegą, wiceprezesem Banku Ochrony Środowiska Bank zajmuje wysoką pozycję w sektorze bankowym w finansowaniu samorządów, czy BOŚ nadal będzie aktywnym uczestnikiem tego rynku? BOŚ współpracuje z samorządami od początku swojej działalności, a w roku bieżącym obchodzimy jubileusz 20-lecia. Jednostki samorządu terytorialnego i ich spółki komunalne stanowią strategiczną grupę klientów banku. Wg rankingu Rzeczpospolitej BOŚ S.A. zajmuje 3. miejsce w fi nansowaniu samorządów. Udzielamy kredytów na różnego rodzaju inwestycje infrastrukturalne: np. oczyszczalnie ścieków, kanalizację sanitarną, wodociągi, termomodernizację obiektów użyteczności publicznej, budowę dróg. Finansujemy wszelkie potrzeby samorządów, ich jednostek organizacyjnych i spółek komunalnych. Ponadto BOŚ od wielu lat jest w czołówce banków organizatorów emisji obligacji komunalnych, zajmując 5. miejsce pod względem liczby programów oraz 8. miejsce pod względem wartości zadłużenia emitentów. Bank nadal będzie aktywnie uczestniczył w rynku obsługi jednostek sektora fi nansów publicznych. Czy Bank zwiększy udział w finansowaniu przedsięwzięć proekologicznych i w jakim zakresie? Bank Ochrony Środowiska S.A., zgodnie ze swoją misją, wspiera realizację przedsięwzięć w ochronie środowiska. Finansowanie inwestycji proekologicznych odbywa się poprzez udzielanie kredytów ze środków własnych Banku i banków zagranicznych, również w ramach konsorcjów z innymi bankami, jak i we współpracy z donatorami środków, jakimi są przede wszystkim Narodowy i Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska. Bank stale poszukuje partnerów do wspólnego fi nansowania inwestycji w ochronie środowiska. Dzięki udziałowi donatorów środków, proponujemy Klientom również kredyty preferencyjne, o obniżonym od komercyjnego oprocentowaniu, udzielane na bardziej dogodnych warunkach. W związku z obowiązkiem dostosowania się Polski do wymagań unijnych, przed samorządami stoją bardzo duże zadania, w szczególności określone w Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków oraz Krajowym Planie Gospodarki Odpadami. I tu BOŚ nadal będzie aktywnym uczestnikiem systemu fi nansowania. Bank również wspiera projekty w zakresie energetyki ze źródeł odnawialnych, której rozwój wymaga poniesienia bardzo wielu nakładów. Od 20 lat udzielanie kredytów proekologicznych jest czynnikiem wyróżniającym BOŚ na rynku fi nansowym. Dzięki wykwalifi kowanej kadrze banku, Klient przychodzący do BOŚ uzyska wsparcie merytoryczne pod kątem dostosowania kredytu do realizowanego projektu, rozliczania efektów rzeczowych i ekologicznych, itp. Strategia banku zakłada wspieranie wszelkich inicjatyw i projektów w zakresie ochrony środowiska, infrastruktury komunalnej i zrównoważonego rozwoju. Projekt ustawy o efektywności energetycznej zakłada też włączenie jednostek sektora publicznego w realizację zadań służących oszczędności zużycia energii. I tu zakładamy również aktywność banku w zakresie fi nansowania zadań, skutkujących zmniejszeniem zużycia energii, co umożliwi różnym podmiotom uzyskiwanie białych certyfi katów. Na jakich płaszczyznach Bank opiera współpracę z samorządami? BOŚ posiada szeroką gamę rozwiązań fi nansowych, zarówno o charakterze preferencyjnym, jak i komercyjnym, które służą kompleksowej obsłudze budżetu samorządów i ich jednostek organizacyjnych, jak też fi nansowaniu działalności bieżącej i inwestycyjnej. Jednocześnie Bank oferuje produkty kredytowe przeznaczone na współfinansowanie projektów realizowanych przez samorządy przy wsparciu funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. Ponadto, oprócz atrakcyjnego systemu lokowania wolnych środków i obsługi pracowników samorządów, na szczególną uwagę zasługują obligacje komunalne. BOŚ od wielu lat jest aktywnym uczestnikiem rynku emisji obligacji komunalnych. Bank oferuje kompleksową obsługę emisji obligacji komunalnych, w tym wsparcie merytoryczne w zakresie tworzenia właściwej struktury emisji obligacji, dostosowanej do możliwości fi nansowych emitenta, projektu uchwały w sprawie emisji obligacji, prostą procedurę organizacji emisji z pominięciem czasochłonnego przetargu publicznego, gwarancję dojścia emisji do skutku, postawienie środków do dyspozycji w dacie określonej przez Klienta, możliwość rozłożenia emisji na poszczególne serie, wykupywane nawet po kilku latach, co pozwala zmniejszać obciążenia fi nansowe emitenta w okresie realizacji inwestycji. Istotna jest także możliwość traktowania emisji jako wkładu własnego przy inwestycjach współfi nansowanych ze środków Unii Europejskiej oraz możliwość nieodpłatnej promocji emitenta na rynku kapitałowym. Czy planowane jest pozyskiwanie nowych linii zagranicznych? 8

11 Aktualnie BOŚ oferuje linie kredytowe z następujących banków zagranicznych: Bank Rozwoju Rady Europy (CEB), Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) oraz Bank Kreditanstalt für Wiederaufbau (KfW). Kredyty z linii kredytowej EBI przeznaczone są na fi nansowanie projektów inwestycyjnych związanych z rozwojem i utrzymaniem infrastruktury komunalnej oraz ochroną środowiska, realizowanych także przy udziale środków pomocowych Unii Europejskiej. Kredyty z CEB udzielane są na fi nansowanie inwestycji infrastrukturalnych oraz poprawy jakości życia mieszkańców, np. oczyszczalni ścieków, zagospodarowania odpadów, budowy dróg lokalnych, modernizacji szkół i obiektów sportowych. Ostatnia linia z KfW jest to linia KfW6, tak zwany Kredyt z Klimatem, który w ramach Programu Efektywności Energetycznej w Budynkach służy fi nansowaniu prac termomodernizacyjnych oraz modernizacji systemów grzewczych, jak też instalacji kolektorów słonecznych oraz pomp ciepła. BOŚ zaangażował się w Inicjatywę JESSICA. Dlaczego? Czy warto zainteresować się pożyczkami dostępnymi w ramach tego projektu? Zaangażowaliśmy się w ten projekt, ponieważ bardzo dobrze wpisuje się w misję naszego banku. BOŚ od lat wspiera różnego typu inwestycje infrastrukturalne, szczególnie zaś te, które są bliskie ekologii, a także przyczyniają się do poprawy standardu życia Polaków. Tymczasem głównym celem Inicjatywy JESSICA jest właśnie zwiększenie potencjału gospodarczego regionu poprzez rewitalizację miejskich terenów zdegradowanych oraz pobudzenie gospodarcze obszarów poprzemysłowych i powojskowych. Warto przy tym podkreślić, że fi nansowanie przedsięwzięć infrastrukturalnych w ramach programu JESSICA jest wyjątkowo tanie. Benefi cjenci, a więc jednostki samorządu terytorialnego, szkoły czy spółki komercyjne mogą dostać swego rodzaju miks kredytowy. Zgodnie z założeniami projektu, część środków fi nansujących konkretne przedsięwzięcie, na przykład 40 proc., może pochodzić z pożyczki JESSICA. Pozostałą pulę 60 proc. zapewnia bank w ramach kredytu komercyjnego. Takie wymieszanie fi nansowania w praktyce oznacza to, że łączny koszt dla klienta może wynieść nawet mniej niż stopa WIBOR. Jest to bardzo atrakcyjna oferta. O wsparcie finansowe w ramach Inicjatywy JESSICA mogą ubiegać się między innymi jednostki samorządu terytorialnego, spółki prawa handlowego, przedsiębiorstwa, szkoły wyższe oraz inne podmioty prowadzące działalność gospodarczą. Z programu na razie można korzystać na terenie Wielkopolski i województwa zachodniopomorskiego (tu pożyczki oferuje właśnie BOŚ). Ale w tym roku ruszą kolejne takie projekty w województwach pomorskim i śląskim. Rozmawiał: Włodzimierz Kaleta Przestrzeń dla wszystkich Wywiad z Moniką Rusztecką, koordynatorką projektu Akademia INSPIRE w Centrum Informacji o Środowisku UNEP/GRID Warszawa Co oznacza INSPIRE? INfrastructure for SPatial InfoRmation in Europe czyli Infrastruktura Informacji Przestrzennej w Europie. Skrótem INSPIRE określamy Dyrektywę, wspólnotowy akt prawa ustanawiający ramy dla europejskiej infrastruktury informacji przestrzennej w krajach członkowskich Unii Europejskiej. INSPIRE zobowiązuje te kraje do zapewnienia krajowej infrastruktury informacji przestrzennej. Zobowiązanie to wypełniane jest w dwóch wymiarach. Po pierwsze w wymiarze prawnym, poprzez dostosowanie prawa do postanowień Dyrektywy w Polsce takim aktem jest ustawa o infrastrukturze informacji przestrzennej, oraz znowelizowane akty np. prawo geodezyjne. Drugim wymiarem jest aspekt techniczno-organizacyjny, który polega na zapewnieniu infrastruktury technicznej oraz odpowiednich procedur i standardów technicznych, przepisów wykonawczych, które zapewnią harmonizację, współdziałanie systemów geoinformacyjnych. Jego bezpośrednim efektem jest w naszym kraju powstanie narodowego geoportalu (geoportal.gov.pl) będącego centralnym punktem dostępowym do zasobów danych przestrzennych. Głównym celem INSPIRE jest stworzenie zdolności współdziałania (interoperacyjności) w zakresie informacji przestrzennej, aby zapewnić jej powszechną dostępność. Współdziałanie to będzie zapewnione poprzez harmonizację, rozumianą jako działania organizacyjne, techniczne i prawne prowadzące do zapewnienia spójności zbiorów danych przestrzennych oraz usług z nimi związanych. Kluczowe idee INSPIRE zaspisane są w tzw. pryncypiach INSPIRE, których mamy 5: 1. Dane powinny być pozyskiwane tylko jeden raz oraz przechowywane i zarządzane w sposób najbardziej poprawny i efektywny przez odpowiednie instytucje i służby. 2. Powinna być zapewniona ciągłość przestrzenna danych tak, aby było możliwe pozyskanie różnych zasobów, z różnych źródeł oraz aby możliwe było ich udostępnianie wielu użytkownikom i do różnorodnych zastosowań. 3. Dane przestrzenne powinny być przechowywane na odpowiednim (jednym) poziomie administracji publicznej i udostępniane podmiotom na wszystkich pozostałych poziomach. 9

12 4. Dane przestrzenne niezbędne do odpowiedniego zarządzania przestrzenią na wszystkich poziomach administracji publicznej powinny być powszechnie dostępne (tj. bez warunków ograniczających i/lub utrudniających ich swobodne wykorzystanie). 5. Powinien być zapewniony dostęp do informacji o tym, jakie dane przestrzenne są dostępne i na jakich warunkach, a także informacja umożliwiająca użytkownikowi ocenę przydatności tych danych do swoich celów. Kluczowymi benefi cjentami INSPIRE powinny być instytucje administracji publicznej, które dzięki lepszej dostępności do danych przestrzennych będą mogły efektywniej wypełniać swoje zadania i tym samym stwarzać lepszy dostęp do informacji dla społeczeństwa. Dlaczego jest to temat ważny dla samorządów i jakie mogą z tego odnieść korzyści? Temat jest bardzo ważny dla samorządów bo bezpośrednio dotyka działań, jakie na nich spoczywają. Jak wiadomo przeważająca większość decyzji jakie są podejmowane przez samorządy ma odniesienie przestrzenne i dotyczy przestrzeni. Dlatego też zwiększenie roli informacji przestrzennej i podejmowanie decyzji w oparciu o taką informację niewątpliwie wspomaga działania w samorządach. Oczywiście trzeba się liczyć z tym, że wymaga to odpowiedniego przygotowania jest to jednak nowa wiedza dla wielu pracowników gmin stąd takie programy jak Akademia INSPIRE czy projekty Głównego Urzędu Geodezji i Kartografi i. Korzyści wydają się niepodważalne i oczywiste szybszy dostęp do informacji, łatwy sposób prezentacji informacji o przestrzeni, lepsze analizowanie zależności i potencjalnych konfl iktów np. w odniesieniu do inwestycji, a nawet wzmocnienie działań promocyjnych w gminach poprzez prezentowanie informacji na geoportalach. Moim zdaniem najważniejszym wyzwaniem dla gmin jest dostrzeżenie tych korzyści oraz otwartość na wyzwania związane ze świadomym użytkowaniem elementów infrastruktury informacji przestrzennej w praktyce to przede wszystkim korzystanie z zasobów geoportal.gov. pl i portali regionalnych gdzie udostępniane są również dane Powiatowego Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartografi cznej, umiejętność korzystania z usług danych przestrzennych serwowanych przez dysponentów danych: służby geodezyjne i kartografi czne oraz agendy zw. ochroną środowiska, gospodarką wodną, zarządzaniem kryzysowym itp. Jakie są rezultaty projektu Akademia INSPIRE? Rezultatów jest całkiem sporo Akademia INSPIRE była dość dużym przedsięwzięciem i te rezultaty projektu można podzielić na dwie zasadnicze grupy. Pierwsza to materiały edukacyjne jakie udało się przygotować w ramach programu szkoleniowego począwszy od samej koncepcji programu szkoleniowego, który bazuje na pracy zespołowej w gminie (nie odnosi się zatem do działań indywidualnych pracowników), poprzez materiały szkoleniowe dot. informacji przestrzennej, zagadnień dot. obszarów Natura 2000, planowania przestrzennego, form współpracy w samorządach, a kończąc na narzędziach edukacyjnych takich jak platforma e-learning oraz geoportal dla gmin. W drugiej grupie, z mojego punktu widzenia zdecydowanie ważniejszej, są wyniki pracy zespołów z gmin, które uczestniczyły w projekcie i ukończyły wszystkie jego elementy: były na szkoleniach stacjonarnych, opracowały projekt odnoszący się do problematyki ochrony środowiska lub planowania przestrzennego. Gmin takich które wytrwały z nami do końca było 45, z czego 23 wzięły udział w konkursie na najciekawszy projekt. Projekty te, nazywane przez nas studiami przypadku przyczyniły się w ogromnej mierze do praktycznego zastosowania informacji przestrzennej w działaniach gmin. Niezależnie od wielkości i możliwości jednostki (gminy miejskiej czy wiejskiej) okazało się, że Akademia INSPIRE uruchomiła wśród pracowników, ale też i decydentów, potrzebę wykorzystywania informacji przestrzennej niejako rutynowo, w praktyce codziennych zadań np. przy miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego czy przy planowaniu inwestycji czy w konsultacjach społecznych, czy w spotkaniach ze społecznościami lokalnymi. Znakomita większość projektów gmin to dobre praktyki, przykłady do inspiracji dla innych jednostek. Najlepsze prace zostały uhonorowane na konferencji projektu gdzie zostały docenione przez wielu ekspertów z dziedziny planowania przestrzennego i Systemów Informacji Geografi cznej nie tylko w Polsce ale również w Norwegii. Ten rezultat jest niewątpliwie dla nas jako organizatorów i autorów projektu Akademia INSPIRE najważniejszy. Z tymi najlepszymi pracami można się zapoznać na stronie projektu ( gdzie serdecznie zapraszam! Co oznacza partycypacja społeczna w kontekście zarządzania geoinformacją? Informacja przestrzenna może być wykorzystywana na potrzeby partycypacji społecznej w celu lepszej prezentacji planowanych przedsięwzięć czy dokumentów planistycznych czy danych o środowisku, ale wydaje mi się, że nie ma bezpośredniego przełożenia partycypacji społecznej na zarządzanie geoinformacją. Związek jest pośredni to znaczy powinien być zapewniony dostęp do informacji przestrzennej aby mogła ona być wykorzystana na potrzeby partycypacji. Jednak trzeba to traktować bardziej w kategoriach świadomego i pełnego wykorzystywania zasobów danych niż zarządzania nimi to bezpośrednio gmin nie dotyczy, zarządzania danymi w myśl IIP odbywa się na poziomie Powiatowego Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartografi cznej gminy są w głównej mierze użytkownikami tych zasobów. Być może ulegnie to zmianie gdy zostanie prawnie usankcjonowany wymóg prowadzenia spraw planowania przestrzennego w formie systemu informacji przestrzennej wtedy to przełożenie będzie bardziej bezpośrednie, ale czy taki wymóg będzie tego jeszcze nie wiemy. Gdzie można dalej zdobywać wiedzę nt. geoinformacji? Trudno w zwarty sposób odpowiedzieć na to pytanie wszystko zależy od oczekiwań pracowników gmin i możliwości czasowych. Na pewno warto wykorzystać okazję i brać udział w szkoleniach organizowanych przez Główny Urząd Geodezji i Kartografi i w ramach projektu POKL pracownicy samorządów mogą brać udział w tych szkoleniach bezpłatnie, są one profi lowane pod potrzeby osób pracujących przy sprawach środowiska, geodezji oraz planowania przestrzennego ( Można również zrobić krok dalej i podnosić swoje kwalifikacje na studiach podyplomowych, których jest obecnie całkiem sporo w ofercie na rynku lista studiów pl/? menu=46882,46889,46966&page=schools&school_ type=4&search=1&link=informatoredukacja-studia-podyplomowe. Na bieżąco warto się wsłuchiwać w materiały publikowane na portalach takich jak geoforum.pl gugik.gov.pl 10

13 Informacja przestrzenna w zadaniach gminy Przykłady inspiracji Studia przypadku realizowane przez wybrane gminy biorące udział w Programie Szkoleniowym Akademii INSPIRE Bolesławiec Monika Rutyna, Marta Gęsikowska Internetowy serwis planowania przestrzennego jako element wzmacniający partycypację społeczną w planowaniu przestrzennym w mieście Bolesławiec Celem działań było utworzenie serwisu internetowego poświęconego zagospodarowaniu przestrzennemu miasta Bolesławiec i umożliwienie za jego pośrednictwem partycypacji społecznej. Utworzono dwa serwisy mapowe: pierwszy z nich prezentuje obecnie obowiązujące miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, drugi zaś obszary, dla których wszczęto procedury planistyczne (aktualizacja/zmiany dotychczas obowiązujących dokumentów planistycznych). Projekt wiązał się z wykorzystaniem głównie lokalnych zasobów danych przestrzennych będących w dyspozycji Urzędu Miasta Bolesławiec oraz ich publikacją na geoportalu. W zadaniu wykorzystywano aplikacje ArcGIS i ArcGIS Server. Korzystanie z zasobów danych udostępnionych w ramach infrastruktury informacji przestrzennej (zarówno za pomocą usług sieciowych WMS/WFS, jak i bezpośrednio na geoportalach branżowych) nie było zatem nieodzowne podczas realizacji samego studium przypadku, lecz okazało się niezbędne przy realizacji pozostałych zadań konkursowych w trakcie Programu Szkoleniowego Akademii INSPIRE. Miasto ma zamiar coraz szerzej wykorzystywać geoinformację. Obecnie dobiegają końca prace nad ulepszoną wersją geoportalu. Oferuje on udostępnianie danych poprzez usługi sieciowe WMS/WFS oraz daje możliwość podłączenia danych z innych geoportali. Planowany jest zakup wysokorozdzielczej ortofotomapy z opracowaniem szczegółowego Numerycznego Modelu Terenu, trójwymiarowego modelu zabudowy miasta, modelu roślinności (w tym inwentaryzacji pomników przyrody) i mapy pokrycia terenu. Kolejne przedsięwzięcie to zakup nakładek do posiadanego oprogramowania umożliwiających prowadzenie wielu rejestrów miejskich w systemie teleinformatycznym bez konieczności znajomości obsługi programu ArcGIS, a także zakup aplikacji mapowej rozszerzającej funkcjonalność serwisów internetowych i intranetowych portalu miejskiego. Planowane jest także wprowadzenie procedur zarządzania kryzysowego wspomaganego narzędziami GIS. Osoba udzielająca informacji na temat studium przypadku: Monika Rutyna, Urząd Miasta Bolesławiec Rynek 41, Bolesławiec tel.: (75) , , m.rutyna@um.boleslawiec.pl Prezentacja ewolucji miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego w serwisie mapowym Zmiany planów 11

14 Zagórz Małgorzata Ząbkiewicz, Mariusz Zagórski Wybór miejsca lokalizacji biogazowni rolniczej w gminie Zagórz Studium przypadku dotyczyło opracowania czterech scenariuszy lokalizacji biogazowni, spośród których wybrano najkorzystniejszy pod względem uwarunkowań społecznych, przestrzenno-ekonomicznych i środowiskowych. Realizacja zadania była ściśle związana z wykorzystaniem danych przestrzennych i narzędzi geoinformacyjnych. Przy tworzeniu poszczególnych scenariuszy narzędzia geoinformacyjne były w największym stopniu pomocne np. przy wyznaczaniu obszaru przeznaczonego pod inwestycję (pomiary punktowe i powierzchniowe), obszarów i miejsc konfl iktowych (z obszarami chronionymi), pomiary odległości/długości (drogi dojazdowe itp.). Dostęp do komponentów infrastruktury informacji przestrzennej w zna-cznym stopniu ułatwił opracowanie scenariuszy. Korzystano też z danych udostępnianych poprzez usługi sieciowe WMS (np. obszary sieci Natura 2000 Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska). Najczęściej wykorzystywane były dane udostępnione na geoportalach branżowych; wojewódzkich (Baza Danych Topografi cznych, ortofotomapa, Państwowy Rejestr Granic); krajowych (Państwowy Rejestr Nazw Geografi cznych). Podczas realizacji studium przypadku wykorzystywane było oprogramowanie GIS typu desktop: Quantum GIS, a także aplikacje typu web- -GIS tj. geoportal Akademii INSPIRE, geoportal.gov.pl. Najczęściej korzystano z następujących funkcji aplikacji geoportal.gov. pl: pomiar powierzchni, pomiar odległości, tworzenie poligonów i buforów, odczytywania współrzędnych geografi cznych. W urzędzie gminy w Zagórzu możliwość korzystania w codziennej pracy z aplikacji typu web-gis (geoportal.gov.pl lub geoportal Akademii INSPIRE) jest niezwykle pomocne i przynosi wymierne korzyści. Dzięki wiedzy i umiejętnościom zdobytym podczas szkoleń specjalistycznych zorganizowanych w ramach projektu Geionformacja w praktyce Akademia INSPIRE i podzieleniu się nimi z koleżankami i kolegami z urzędu, od kilku miesięcy na stanowiskach związanych m.in. z wydawaniem decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, wypisów i wyrysów z MPZP, a także sporządzeniem załączników do uchwał dotyczących planowania przestrzennego niemal codziennie wykorzystuje się aplikację geoportal.gov. pl, znacznie ułatwiającą czynności urzędowe i pozwalającym na sprawniejsze załatwienie sprawy. Regularnie upowszechniane są także wśród mieszkańców informacje o narzędziach geoinformacyjnych oraz o możliwościach ich wykorzystania w życiu codziennym osób prywatnych. Osoba udzielająca informacji na temat studium przypadku: Mariusz Zagórski, Urząd Miasta i Gminy w Zagórzu ul. 3 Maja 2, Zagórz tel.: (13) w. 68, , mariusz. zagorski@interia.pl Lokalizacja biogazowi i miejsc konfliktowych scenariusz I wynikowy przedstawiony za po-mocą programu Quantum GIS. Powyższe przykłady dobrych praktyk zostaną szczegółowo opisane w publikacji podsumowującej efekty realizacji projektu, która ukaże się w niebawem i trafi do wszystkich jednostek samorządowych w kraju. 12

15 Obligacje komunalne? Warto z BOŚ Bankiem W ciągu ostatnich 15 lat Bank Ochrony Środowiska przygotował 114 programów emisji obligacji komunalnych. Współpracował przy tym zarówno z gminami wiejskim, powiatami, jak i miastami. Dzięki temu swoim partnerom może zaoferować wieloletnią wiedzę i doświadczenie. W tym roku mija 15 lat, odkąd Bank Ochrony Środowiska S.A. postawił pierwsze kroki na rynku obligacji komunalnych. Od pierwszej emisji w 1996 roku dla Miasta i Gminy Tarnobrzeg, udało się z sukcesem przeprowadzić jeszcze wiele innych i dzięki stale rozszerzanej współpracy z samorządami, BOŚ Bank stał się aktywnym uczestnikiem rynku obligacji. Wśród emitentów obligacji obsługiwanych przez Bank znalazły się zarówno małe gminy wiejskie, powiaty, jak i duże miasta (Grudziądz, Starachowice, Ruda Śląska, Piekary Śląskie, Świętochłowice). Jesteśmy bankiem, który przeprowadził jedną z najmniejszych emisji w Polsce albowiem wartość najniższego programu wyniosła zaledwie 500 tysięcy złotych! Największy program zorganizowany przez Bank to 50 milionów złotych. Jak widać zatem dla nas każdy klient jest ważny. Równie istotne jest to, że takie zróżnicowanie emitentów pozwoliło uzyskać wiedzę i doświadczenie, wykorzystywane do stałego podnoszenia standardu obsługi. Przygotowując program emisji obligacji jesteśmy świadomi specyfi cznych potrzeb małych gmin wiejskich czy powiatów, staramy się dostrzegać różnice w podejściu do fi nansowania różnych inwestycji. Naszym zdaniem, podejście mające na celu uczynienie procesu emisji możliwie najbardziej przejrzystym i czytelnym, mogło być jedną z głównych przyczyn tak dużego zainteresowania ofertą BOŚ Banku wśród małych jednostek samorządowych. Mamy nadzieję, że nauczyliśmy się razem z samorządami budować strukturę emisji, przygotowywać dokumentację i niekiedy prowadząc emitenta za rękę pomagać w realizacji programu. Z satysfakcją stwierdzamy, że pozycja BOŚ Banku na rynku organizacji emisji obligacji komunalnych ma swoje odbicie w liczbach. W rankingu Rzeczpospolitej wśród agentów emisji zajmujemy 5. miejsce wśród banków organizatorów emisji obligacji komunalnych pod względem liczby obsługiwanych programów emisji i 8. miejsce pod względem wartości zadłużenia emitentów z tytułu emisji obligacji komunalnych. BOŚ Bank w procesie wieloletniego doskonalenia oferty w zakresie organizacji emisji obligacji komunalnych podjął działania mające na celu identyfi kację najważniejszych dla jednostek samorządowych cech produktu jakimi są, w opinii BOŚ Banku: długie okresy karencji w spłacie kapitału, elastyczność w formułowaniu celów emisji oraz możliwość rozłożenia spłat kapitału na długi okres. Dlatego jesteśmy zdania, że to właśnie dana jednostka samorządu terytorialnego, najlepiej zna swoje potrzeby inwestycyjne oraz możliwości zadłużania się i spłaty zadłużenia. Tym samym to jednostka samorządu pełni główną rolę przy ustalaniu harmonogramu emisji obligacji, określaniu celów i terminu płatności zadłużenia. Nie narzucamy też wyboru stopy bazowej przyjętej do kalkulacji oprocentowania emitent może wybrać oprocentowanie oparte na dowolnej stawce WIBOR, choć rekomendowana jest stawka WIBOR 6M. Ma to tę korzyść, że oznacza półroczne okresy odsetkowe, a zatem mniej obciążające budżet, ale pozwalające na precyzyjne planowanie. Naszym zdaniem, w BOŚ Banku nie napotkacie Państwo skomplikowanych systemów naliczania prowizji za prowadzenie obsługi programu emisji obligacji komunalnych. Zasadą przyjętą przez BOŚ Bank jest pobieranie jednej prowizji za całość czynności związanych z przygotowaniem i obsługą tego typu projektów. Ważną cechą obligacji komunalnych, bardzo pomocną przy realizowaniu dużych przedsięwzięć inwestycyjnych, są relatywnie długie okresy karencji w spłacie kapitału. Łączna wartość emisji w ramach danego programu jest zazwyczaj dzielona na serie o różnych terminach emisji i wykupu. W praktyce wykup pierwszych serii obligacji rozpoczyna się najczęściej w czwartym lub piątym roku od momentu rozpoczęcia fi nansowania. Dla emitentów samorządowych istotna jest też możliwość rozłożenia spłat na okres kilku lat, przez co emisja takich papierów nie obciąża nadmiernie budżetu emitenta i pozwala zachować akceptowalny poziom ustawowych wskaźników w okresie trwania programu emisji obligacji. Godnym podkreślenia udogodnieniem dla samorządów jest, w naszej opinii, elastyczne podejście BOŚ Banku do określania celów emisji obligacji. Wśród celów (których określenia wymaga ustawa o obligacjach), które obsługujemy, znajdują się między innymi: finansowanie inwestycji drogowych, budowa szkół, obiektów sportowych i kulturalnych, remonty szpitali czy współfi nansowanie budowy oczyszczalni ścieków. Praktyką powszechnie przyjętą przez emitentów samorządowych jest defi niowanie szerokiej wiązki celów emisji, co pozwala elastycznie dostosowywać strumień środków pozyskanych z emisji do bieżących potrzeb inwestycyjnych. BOŚ Bank dopuszcza dużą elastyczność w terminach uruchamiania środków. To emitent decyduje o terminie wypłaty środków z tytułu emisji danej serii. W połączeniu z gwarantowanym przez Bank i w naszej opinii krótkim terminem przeprowadzenia emisji, powoduje to, że terminy pozyskania środków z emisji mogą być w pełni zsynchronizowane z terminami płatności na rzecz wykonawców inwestycji. Poza wyżej wymienionymi zaletami obligacji komunalnych jako instrumentu pozyskiwania środków na fi nansowanie długookresowych zadań inwestycyjnych, przypomnieć należy nieodpłatną promocję emitenta, ale również i to, że obecnie istnieje możliwość uzyskania dopłaty do wykupu obligacji. Wypłata dopłat jest realizowana na podstawie umowy dopłatowej, zawartej pomiędzy jednostką samorządu terytorialnego i Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Na jaki zakres pomocy ze strony BOŚ Banku może liczyć potencjalny emitent? Naszym zdaniem na szeroki, albowiem m.in. przygotowujemy emisję, obsługujemy płatności wynikające z emisji obligacji, prowadzimy ewidencję obligacji, gwarantujemy dojście emisji do skutku i obsługujemy wykup obligacji. Zapraszamy zatem do korzystania z naszych usług. Hanna Płuska Naczelnik Wydziału Obsługi Finansów Publicznych Bank Ochrony Środowiska S.A. 13

16 Wyjątkowa inicjatywa skierowana do środowiska samorządowego Link do Europy Nowy subserwis internetowy, prezentacja najciekawszych projektów realizowanych ze środków unijnych, aktualne informacje o konkursach oraz porady ekspertów i internautów czekają na samorządowców zajmujących się na co dzień Funduszami Europejskimi. Euroliderzy 2011 Specjalnie dla nich został przygotowany projekt Link do Europy, którego autorem jest Serwis Samorządowy PAP. Sukces w wyścigu o środki z Unii Europejskiej zależy przede wszystkim od wiedzy. W przypadku środków przeznaczonych dla samorządów, wielką pomocą jest wymiana doświadczeń pomiędzy osobami zajmującymi się pozyskiwaniem środków unijnych w gminach, powiatach i województwach. Jest o tyle istotne, że administracja samorządowa jest głównym beneficjentem funduszy europejskich. Tymczasem, duża część wniosków składanych przez administrację lokalną nie przechodzi oceny formalnej. Nadal wydano jedynie parę procent z ponad 2 mld złotych ze środków unijnych, przeznaczonych na budowę sieci internetowych przez samorządy. Link do Europy, przedsięwzięcie dofinansowane przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego ma na celu stworzenie platformy dla środowiska samorządowego. Ułatwiając wymianę informacji i pomysłów może być wsparciem dla osób, które zajmują się pozyskiwaniem i zagospodarowywaniem funduszy UE. Dla pozostałych uczestników sieci będzie doskonałą okazją do zdobywania wiedzy i ciekawych informacji na temat zmieniającej się rzeczywistości. Serwis Samorządowy PAP jest największym samorządowym medium internetowym w Polsce. Ma co miesiąc blisko 200 tys. unikalnych użytkowników, notuje 400 tys. wizyt oraz 30 mln odsłon stron. Serwis codziennie towarzyszy kilkunastu tysiącom pracowników urzędów w ich pracy. Link do Europy to wyjątkowa inicjatywa skierowana do środowiska samorządowego, a przede wszystkim osób zajmujących się w gminach, powiatach i województwach pozyskiwaniem unijnych środków. Do tej pory, nie było w Internecie jednego miejsca, w którym pracownicy jednostek samorządu terytorialnego mogli by odnaleźć skierowane specjalnie do nich aktualne i bieżące informacje dotyczące Funduszy Europejskich. Joanna Kuchta (SP Inowrocław): Błędem beneficjentów jest myślenie o projekcie dopiero w sytuacji, kiedy pojawia się konkurs Krzysztof Początek (UM Opole): Nie w tym rzecz za jaką kwotę realizowane są projekty, ale w tym jak zmieniają rzeczywistość Ryszard Zwojewski (UM Prudnik): Nie ma funduszu, z którego nie wyrwałbym pieniędzy. Każda okazja jest przez nas wyczekiwana Ewa Widera (UG Krzyżanowice): Jeśli ma się dobry pomysł, adresatów projektu i ludzi oraz zasoby do realizacji - nie ma się czego bać Opiekę merytoryczną nad przedsięwzięciem objął wybitny ekonomista i były szef zespołu doradców ekonomicznych Prezydenta RP prof. Witold Orłowski. 14

17 europejskich. W najbliższych tygodniach ogłoszony zostanie konkurs na najciekawszy pomysł wykorzystania przez samorządy Funduszy Europejskich. O wyborze laureata decydować będą Czytelnicy Serwisu. W Linku do Europy zauważane i doceniane są także konkretne osoby, które najbardziej zasłużyły się dla swojego najbliższego otoczenia w pozyskiwaniu środków unijnych. Od kilku lat Ministerstwo Rozwoju Regionalnego uhonorowuje najbardziej aktywnych na tym polu tytułami Euroliderów. Na łamach www. eurofundusze.pap.pl laureaci konkursu opowiadają o tym, jak wygląda ich codzienne życie, czym się różni praca w urzędzie od pracy w prywatnej fi rmie, jakie mają pomysły na pozyskiwanie kolejnych funduszy i skąd czerpią energię do pracy. Serwis Link do Europy to także bezpłatne porady udzielane przez doświadczonych praktyków: Michała Rutkowskiego, Beatę Bujak-Szwaczkę i Marka Chrószcza. Na potrzeby Linku do Europy zostali poproszeni o współpracę przy wyjaśnianiu wątpliwości, które na co dzień pojawiają się przy pisaniu wniosków, przygotowaniu niezbędnych dokumentów lub rozliczaniu projektów. Link do Europy dostępny jest pod adresem Serwis zawiera informacje związane z programami, których benefi cjentami są głównie samorządy. Dziennikarze na bieżąco śledzą m.in. jakie inwestycje w infrastrukturę wodno-kanalizacyjną realizują samorządy w ramach programu Infrastruktura i Środowisko. Zachęcają także administrację lokalną do sięgania po dotacje na sieci internetowe z programu Innowacyjna Gospodarka. Bacznie przyglądają się również realizacji programu Rozwój Polski Wschodniej. Najciekawsze zagadnienia są analizowane i publikowane w Temacie tygodnia. Swój wkład do Serwisu mają także urzędy. W ciągu dwóch miesięcy realizacji projektu Link do Europy opublikowanych zostało blisko pół setki przykładów samorządowych projektów współfi nansowanych ze środków Kolejnym etapem realizacji projektu Link do Europy będzie wydany w wersji drukowanej Europejski Poradnik Samorządowy PAP. Kolorowy i atrakcyjny grafi cznie magazyn trafi nieodpłatnie do wszystkich samorządów w Polsce. Dla tych, którzy nie będą mieli okazji zapoznać się z wydawnictwem bezpośrednio, wszystkie materiały zostaną udostępnione w formie pliku elektronicznego (PDF) na stronie Ponieważ Link do Europy, oprócz swojej odsłony internetowej ma być także okazją do bezpośredniej wymiany poglądów i doświadczeń, planowane są dwa spotkania integracyjne poświęcone tematyce pozyskiwania Funduszy Europejskich przez samorządy, w tym pokazywania korzyści płynących z realizacji unijnych projektów. Zostaną na nie zaproszeni przedstawiciele rządu, instytucji zarządzających programami operacyjnymi, Euroliderzy, samorządowcy oraz internauci zainteresowani tą tematyką. Oba spotkania odbędą się jesienią w Centrum Prasowym Polskiej Agencji Prasowej w Warszawie. Projekt Link do Europy będzie realizowany do 2 grudnia 2011 roku. Więcej informacji o przedsięwzięciu, możliwości publikacji materiałów w ramach rubryki Dobre praktyki oraz korzystania z porad eksperta można uzyskać pisząc na adres samorzad@pap.pl z dopiskiem Link do Europy. Projekt Link do Europy jest współfi nansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Pomoc Techniczna 15

18 W warunkach kryzysu i defi cytu fi nansów publicznych władze samorządowe gmin stanęły przed koniecznością skutecznego rozwiązywania wielu istotnych problemów społeczno- -gospodarczych które można sprowadzić do wielu pytań: w jaki sposób racjonalnie i efektywnie wykorzystywać zasoby własne tj. kadrowe, organizacyjne i fi nansowe? jak wygospodarować w budżecie gminy nadwyżkę operacyjną niezbędną dla pozyskania funduszy strukturalnych na realizację inwestycji komunalnych? jak zarządzać projektami inwestycyjnymi wymagającymi zaangażowania wielu kontrahentów, w tym również z sektora prywatnego? jak stworzyć instytucjonalne warunki dla współpracy i kooperacji fi rm i instytucji publicznych i prywatnych Ta nowa jakościowo sytuacja, w jakiej znajdują się władze gmin wymaga stosowania adekwatnych do zmieniających się uwarunkowań i możliwości rozwoju metod zarządzania. Pasywne postawy wobec problemów kształtowania procesów rozwojowych, oparte na podejściu bieżącym, zwanym potocznie działaniem od budżetu do budżetu, nie stwarzają możliwości wygospodarowania nadwyżki operacyjnej i efektywnego i innowacyjnego wykorzystania lokalnego potencjału ekonomicznego i społecznego (kapitału społecznego). Wymogi tak rozumianego procesu zarządzania gminą spełnia system zarządzania strategicznego. Swoją szansę na sukces wykorzystają tylko te gminy, w których umocnienie przedsiębiorczości i innowacyjności stanie się priorytetem rozwojowym władz lokalnych Tylko aktywne i profesjonalne władze lokalne są zdolne zapewnić zarówno dochody budżetowe gminom, jak i zamożność mieszkańcom i dochody oraz konkurencyjność lokalnemu biznesowi, stwarzając przyjazne warunki dla fi rm lokalnych oraz inwestorów: Funkcjonowanie firmy w wymiarze lokalnym zależy bowiem od: Operatywności i Przychylności urzędników samorządowych. Umiejętności w zakresie opracowania i wdrożenia Programów Rozwoju Przedsiębiorczości, Innowacyjności i Współpracy z organizacjami III sektora, w tym zwłaszcza: zidentyfi kowania lokalnych i regionalnych instytucji oraz organizacji tworzących otoczenie miejscowego biznesu, słabych stron systemu przedsiębiorczości i zarządzania oraz lokalnych barier innowacyjności przedsiębiorstw. Wiedzy w zakresie tworzenia otoczenia instytucjonalnego stymulującego; powstawanie lokalnych systemów innowacyjnych oddolne inicjatywy społeczności lokalnych w kierunku budowania formalnych i nieformalnych sieci kooperacji na rzecz dobra wspólnego. Wszelkie podejmowane przez samorządy lokalne działania, których celem jest ułatwianie zakładania i prowadzenia biznesu, wpisują się ponadto w strategię edukacyjną, mającą za zadanie kształtowanie postaw pro -przedsiębiorczych oraz upowszechnianie wzorców i modeli zachowań wśród lokalnego społeczeństwa. Centrum Doradztwa dla Samorządów Parsimonia zajmuje szczególne miejsce na rynku usług konsultingowych adresując ofertę do przedsiębiorczych samorządów w sektorze małych i średnich JST, których władze chciałyby sprostać powyższym wyzwaniom. Oferujemy szeroki zakres usług adresowanych do indywidualnych potrzeb samorządów lokalnych oraz fi rm prywatnych w parciu o najlepsze praktyki krajów i regionów o najwyższej atrakcyjności inwestycyjnej i zamożności mieszkańców. Realizując swą misję ffi rma PARSIMONIA oferuje władzom samorządów lokalnych wędkę, dzięki której zdołają sprostać wszystkim wymienionym wyżej wyzwaniom, w tym również dzięki wiedzy w zakresie: nowoczesnego zarządzania społecznym oddziaływaniem inwestycji i programów komunalnych opracowania, wdrożenia i ewaluacji programów, polityk i strategii rozwoju. Oferujemy wykonanie ewaluacji ex ante, mid term i ex post pod kątem społecznym i ekonomicznym dokumentów strategicznych oraz projektów poszczególnych inwestycji i programów realizowanych lub współfi nansowanych ze środków gminy Metody W swej działalności fi rma realizuje innowacyjne podejście do usług konsultingowych polegające na wyposażaniu samorządów w gotowe metody operacyjne przydatne do realizacji indywidualnych celów strategicznych oraz narzędzia otwierające dostęp do wszystkich potencjalnych źródeł fi - nansowania inwestycji. Znajdziemy mocne i słabe strony Twojej gminy i pomożemy Ci przełamać bariery i wykorzystać drzemiący w gminie potencjał. Usługi są szyte na miarę bo To Klient decyduje o zakresie i charakterze usług; Parsimonia oferuje pakiet typu magic box : na życzenie klienta określa potencjał inwestycyjny gminy, podpowiada metody wygospodarowania nadwyżki operacyjnej, doradza o jakie inwestycje klient może i powinien realizować, aby uzyskać dofi nansowanie i optymalnie zaspokoić potrzeby gminy z uwzględnieniem jej otoczenia zewnętrznego. Elżbieta Winiecka Warszawa ul. Niemcewicza7/9 m biuro@parsimonia.pl 16

19 Nie zwyciężysz na dzisiejszym rynku używając wczorajszych procesów... Dr H. James Harrington Zdolność gmin i przedsiębiorców do współpracy na rzecz rozwoju innowacyjnego - miarą zaawansowania procesu integracji gospodarki lokalnej z Unią Europejską Oferujemy szeroki zakres usług, dostosowanych do indywidualnych potrzeb samorządów lokalnych, oraz firm prywatnych w oparciu o najlepsze praktyki krajów, w których wprowadzenie nowoczesnych metod myślenia zarządczego w sektorze publicznym. Parsimonia proponuje również ogólne i specjalistyczne szkolenia dla kadr zarządzających i przedsiębiorstw w zakresie zarządzania zmianą, rozumianą jako proces dostosowania strategii organizacji do zmieniającego się otoczenia rynkowego i instytucjonalnego, w którym firma funkcjonuje. Tylko aktywne i profesjonalne władze lokalne są zdolne zapewnić wysoką innowacyjność i konkurencyjność lokalnych firm. Na życzenie klientów pomagamy w ocenie sprawności procesów planowania i zarządzania strategicznego w gminie począwszy od zdefiniowania celów strategicznych oraz zadań, po ewaluację strategii. Oferujemy wykonanie ewaluacji ex ante, mid term i ex post pod kątem społecznym i ekonomicznym; lokalnych dokumentów strategicznych to jest strategii rozwoju i wieloletnich planów inwestycyjnych projektów poszczególnych inwestycji i programów realizowanych z środków gmin ewaluacji ekonomicznej realizacji strategii w szerszym środowisku Jeżeli zarząd gminy jest zainteresowany, aby opinia o jego pracy zależała od rzeczywistych wyników, a nie od kaprysu mediów i notowań partii politycznych, chce uniknąć niepotrzebnych konfliktów przy realizacji inwestycji chce wykonywać swój mandat tak, jak tego naprawdę oczekują wyborcy musi zastosować nowoczesne zarządzanie społecznym oddziaływaniem inwestycji i programów komunalnych oraz finansami gminy. Firma PARSIMONIA oferuje zarówno przygotowanie gminy do nowoczesnego zarządzania społecznym oddziaływaniem inwestycji i programów komunalnych, jak i opracowania, wdrożenia i ewaluacji programów, polityk i strategii rozwoju. Oferujemy wykonanie ewaluacji ex ante, mid term i ex post pod kątem społecznym i ekonomicznym dokumentów strategicznych oraz projektów poszczególnych inwestycji i programów realizowanych lub współ finansowanych ze środków gminy Ocena ex ante dokumentów strategicznych obejmuje zbadanie: czy zakładane cele strategiczne i operacyjne zostaną zrealizowane, a oczekiwane przez mieszkańców i inwestorów efekty zostaną osiągnięte czy do maksimum wykorzystane zostaną możliwości dofinansowania zadań zapisanych w WPI z funduszy unijnych, a mieszkańcy uznają, że otrzymali za publiczne pieniądze to, czego oczekiwali w jakim stopniu rozmaite grupy popierają wydanie środków publicznych na realizację danego programu lub inwestycji Ewaluacja strategii i poszczególnych projektów jest dla dobra władz samorządów lokalnych i inwestorów zalecana przez Unię Europejską. Przystępując do realizacji inwestycji władze znają odpowiedź na pytania: kto jest beneficjentem, czyje interesy faktyczne zostaną naruszone, kto będzie użytkownikiem (w niektórych przypadkach użytkownicy i beneficjenci to ta sama grupa, w niektórych są to inne grupy) jaka może być reakcja tych mieszkańców gminy, których nie dotyczą rezultaty danej inwestycji ani uciążliwości związane z jej realizacją Dla aktywnych i nastawionych na poszukiwanie szans rozwojowych władz gmin i właścicieli przedsiębiorstw, fundamentalne znaczenie ma odpowiedź: co mają do zaoferowania władzom gmin i powiatów właściciele przedsiębiorstw zlokalizowanych na ich terenie? co władze gminy mogą zrobić dla rozwoju biznesu lokalnego w gminie oraz na jakie czynniki lokalizacji inwestycji? Ewaluacja określi, na ile strategia i jej realizacja przyczynia się do rozwoju lokalnego kapitału sieciowego i zbudowania społecznej tkanki przedsiębiorczości. Analizę ekonomiczną uzupełniamy analizą socjologiczną. Stabilizacja polityczna i ciągłość działań samorządu zależy bowiem ostatecznie od oceny dokonanej przez mieszkańców i ich zachowania przy urnie wyborczej. 17

20 Źródła finansowania odnawialnych źródeł W procesie ubiegania się o środki unijne w ramach działania krajowego lub regionalnych programów operacyjnych z zakresu odnawialnych źródeł energii niezwykle istotne jest właściwe przygotowanie inwestycji do etapu realizacji. Złożenie wniosku aplikacyjnego powinno być dopiero jednym z ostatnich elementów prac przedrealizacyjnych. Pierwszym krokiem w procesie przygotowania projektu powinna stanowić analiza efektywności inwestycji z punktu widzenia wybranego źródła energii dla danej lokalizacji. Jednostki Samorządu Terytorialnego, ich związki lub spółki do nich należące, jednostki budżetu państwa i przedsiębiorcy mogą korzystać z bardzo wielu różnych źródeł dofi nansowania przedsięwzięć z zakresu odnawialnych źródeł energii. Znalezienie właściwego źródła fi nansowego wsparcia dla przedsięwzięcia z zakresu odnawialnych źródeł energii zależy od: typu beneficjenta (osoby fi zyczne, przedsiębiorcy, samorządy lub ich związki, jednostki budżetu państwa); rodzaju OZE (kolektory słoneczne, fotowoltaika, wiatr, woda, biomasa, biogaz, pompy ciepła, geotermia); skali inwestycji. Środki fi nansowe przeznaczone na wsparcie tych inwestycji mogą pochodzić ze źródeł: 1. krajowych (NFOSiGW, BOŚ, BGK, ARR); 2. unijnych (Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko, Regionalne Programy Operacyjne, GEF); 3. zagranicznych Środki te przyznawane są na szczeblu centralnym (NFO- ŚiGW, ARiMR) lub regionalnym (WFOŚiGW, Regionalne Programy Operacyjne, Program Rozwoju Obszarów Wiejskich) i mogą przyjmować różne formy: dotacji, kredytu, pożyczki, dopłaty do oprocentowania lub kapitału kredytu itp. Finansowanie ze środków NFOŚiGW Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej dysponuje szerokim spektrum możliwości fi nansowania przedsięwzięć związanych z odnawialnymi źródłami energii. Do roku 2012 ze środków krajowych, NFOŚiGW zamierza przeznaczyć na ten cel ponad 2,5 mld zł. Pieniądze na ten cel pochodzą z opłat zastępczych i kar, jakie Urząd Regulacji Energetyki nakłada na producentów elektryczności za niespełnienie wymogu zapewnienia w sprzedawanej przez siebie energii odpowiedniego jej udziału pochodzącego ze źródeł odnawialnych. NFOŚIG powierzono również wdrażanie kilku działań fi nansowanych ze środków unijnych (w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko) oraz z tzw. funduszy norweskich. Kierunki i zasady wsparcia wykorzystywania OZE przez NFOŚiGW określone są w Programie Priorytetowym dla przedsięwzięć w zakresie odnawialnych źródeł energii i obiektów wysokosprawnej kogeneracji w Części I jest to tzw. Program OZE 1. Budżet ustalony został na poziomie 1,5 mld zł, na dofi nansowanie określonych przedsięwzięć: Wytwarzania energii cieplnej przy użyciu biomasy (źródła rozproszone o mocy nie wyższej niż 20 MWt). Wytwarzania energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu przy użyciu biomasy (źródła rozproszone o mocy nie wyższej niż 3 MWe). Wytwarzania energii elektrycznej i/lub ciepła z wykorzystaniem biogazu powstałego w procesach odprowadzania lub oczyszczania ścieków albo rozkładu szczątek roślinnych i zwierzęcych. Budowa, rozbudowa lub przebudowa instalacji wytwarzania biogazu rolniczego celem wprowadzenia go do sieci gazowej dystrybucyjnej i bezpośredniej. Elektrownie wiatrowe o mocy nie wyższej niż 10 MWe Pozyskiwanie energii z wód geotermalnych. Elektrownie wodne o mocy nie wyższej niż 5 MWe. Wysokosprawna kogeneracja bez użycia biomasy. Działania powyższe adresowane są zarówno do Jednostek Samorządu Terytorialnego, ich spółek, związków i jednostek budżetowych, jak i do przedsiębiorstw i gospodarstw rolnych (rolników). Program wdrażany będzie do końca 2015 r. Ogłoszenia o konkursach zamieszczane są na stronie jak również w prasie ogólnokrajowej. Formy, w których będzie przyznawane dofi nansowanie to oprocentowane pożyczki. Udzielenie dofi nansowania może być poprzedzone promesą pożyczki. Dofi nansowanie w części przeznaczonej na koszty przygotowania niezbędnych projektów i dokumentacji udzie- 18