Piaskownica. Jej esencją, jak ujęła to urbanistka Jane. pokonała salon

Transkrypt

1 konkurs

2 Piaskownica pokonała salon Polska się zmienia, nasze miasta pięknieją. Wreszcie nie jest to tylko zasługa inwestycji prywatnych, lecz także publicznych. Przestrzenie wspólne: rynki i place, ulice i aleje, skwery i parki znów nabierają blasku. To one stanowią o istocie miejskości TEKST: Dariusz Bartoszewicz, ZDJĘCIA: Urzędy Miast Jej esencją, jak ujęła to urbanistka Jane Jacobs w książce Śmierć i życie wielkich amerykańskich miast, jest balet ulicy, który potrzebuje sceny i widzów biorących czynny udział w całym tym show. Bez przestrzeni publicznych i przechodniów, bez miejsc spotkań dostępnych dla wszystkich nie ma miasta. Jest co najwyżej jego namiastka lub karykatura. Tylko jak tańczyć, spacerować, chodzić na szpilkach, kiedy na scenie placów i rynków czyhają dziury? Po co przychodzić wie-czorem, jeśli oświetlenie jest kiepskie i niewiele widać? I wreszcie obserwowanie ludzi ze spuszczonymi głowami (patrzą pod nogi, by się nie potknąć) znad bawarki i leniwych czy nóżek z galaretą z czymś mocniejszym, to nie to samo co delektowanie się baletem ulicy znad filiżanki espresso. Dobra kawa zawsze smakuje najlepiej na pięknym placu, rynku czy deptaku. A jeśli jeszcze blisko jest morze, to o piękniejszych okolicznoścach natury i kultury można tylko pomarzyć.

3 Bulwar Nadmorski i plac zabaw w Gdyni Właśnie dlatego tak dobrze wypadła Gdynia w III edycji konkursu AMS Bramy Kraju. Zdobyła główną nagrodę za deptak i plac zabaw na Plaży Śródmieście. Jury zachwyciły nowoczesne parasole-lampy w duchu morskim i pomysł urządzenia placu zabaw na piasku. Ten ludyczny charakter przestrzeni publicznej, w której deptak prowadzi do małpiego raju dla dzieci sprawił, że idea wielkiej piaskownicy pokonała salony z kamienia. Na konkurs samorządy miast dużych i małych nadesłały kilkadziesiąt przykładów inwestycji w przestrzeń publiczną. Kraków pochwalił się kilkoma realizacjami: na Plantach, które pięknieją w oczach, przeobrażaniem placów św. Ducha, Wszystkich Świętych i Czartoryskich, a także Ogrodem Doświadczeń im. Stanisława Lema. Przemyśl zaprezentował m.in. przebudowę nawierzchni ul. Franciszkańskiej i placu Niepodległości. Mysłowice zgłosiły zmiany w rejonie placu Wolności, ul. Grunwaldzkiej i rynku. Słupsk przypomniał, że kiedyś był nazywany małym Paryżem i inwestuje, by ul. Nowobramska znów zachwyciła przyjezdnych. Na tle tych realizacji wyróżnił się Rzeszów (III nagroda w konkursie). To miasto ma bardzo oryginalny, bo kilkupoziomowy salon widoczny i ukryty. Przy okazji rewitalizacji Rynku Staromiejskiego włodarzom udało się zrealizować drugą część Podziemnej Trasy Turystycznej, która ma teraz w sumie 369 m długości. Składa się ona z systemu piwnic, tzw. sklepów ziemnych, dawnych kupieckich magazynów, w których można oglądać ekspozycję historyczno-edukacyjną. Warto też wspomnieć o dopiero planowanej atrakcji przy rynku Muzeum Dobranocek, do którego ściągać będą miłośnicy Misia Uszatka czy Jacka i Agatki.

4 Im więcej przykładów urządzania przestrzeni publicznych w polskich miastach, tym łatwiej o uogólnienia i wnioski. Widać, że mamy kompleks wiejskiego domu z pokojem tylko na pokaz i do przyjmowania gości. Albo mieszczańskiego salonu, który rzuca na kolana, przytłaczając ozdobnością mebli. Rynek i plac ma być salonem, do którego najlepiej pasują panie z loczkami i panowie z bokobrodami w spodniach zaprasowanych w kant. Ławki muszą być masywne i zwaliste, z żeliwa, z kolorowego kamienia i stali. Ciężko doszukać się w ich formach finezji albo przynajmniej ducha naszych czasów. O pierwsze miejsce z Gdynią walczyła Warszawa, łatwo pokonując Kraków. Stołeczne Krakowskie Przedmieście nabrało blasku jak z obrazów Canaletta, poświata bije od płyt złocistego granitu na poszerzonych chodnikach i bruku na zwężonych jezdniach. W przestrzeni tej ulicy, przy której stoją najwspanialsze pałace i kościoły, znalazło się miejsce na nowy design. Prostą, współczesną formę mają ławki z drewna i żeliwa czy kamienia, przystanki, szklane kubiki z reprodukcjami obrazów Canaletta, kosze na śmieci, donice na kwiaty. Tej opływowej i minimalistycznej nowo-czesności przybędzie po postawieniu kiosków i słupów ogłoszeniowych. Wszystkie meble uliczne są unikatowe, zaprojektowane specjalnie dla Krakowskiego Przedmieścia. Warszawa pokazała, że w zabytkowym salonie stare może sąsiadować z nowym. I przypomniała o czymś jeszcze. Że w salonie nie musi być łyso. Urządzanie wielu rynków i ulic w Polsce zaczyna się od wycinki drzew. A wtedy salon po remoncie przypomina patelnię, na której balet ulicy nie bardzo chce się toczyć, zwłaszcza latem w upalne dni. Dlatego urządzając na nowo nasze miasta, nie zapominajmy o zieleni. Krakowskie Przedmieście w Warszawie

5 GDYNIA Bulwar Nadmorski z placem zabaw na Plaży Śródmieście I

6 Rozciągający się wzdłuż gdyńskiej plaży Bulwar Nadmorski to jedno z ulubionych miejsc mieszkańców Trójmiasta i turystów. Wyposażony został w 43 parasole, które w ciągu dnia chronią przed słońcem, a po zmierzchu pełnią funkcję latarni. Zarówno design, jak i materiały, z których zostały wykonane, nawiązują do morskiego charakteru miasta. Częścią bulwaru jest wkomponowany w plażę nowoczesny plac zabaw. Jury doceniło przede wszystkim umiejętne wykorzystanie zalet, jakie daje bliskość morza i plaża. Powstała przestrzeń przyjazna ludziom umożliwiająca spacerowiczom aktywny wypoczynek i różne formy rekreacji. Parasole, pełniące po zmroku funkcję latarni, przypominają swą formą ożaglowanie statku i nawiązują do charakteru Gdyni żeglarskiej stolicy Polski. Jury oceniało obie inwestycje łącznie ze względu na ich bliskie położenie, jednolitość projektu i wyposażenia w meble miejskie. Autorem projektu był Jacek Dorosz. Realizację ukończono w 2007 r.

7 WARSZAWA Krakowskie Przedmieście II nagroda Krakowskie Przedmieście, po długo oczekiwanym remoncie, stało się najbardziej reprezentacyjnym traktem Warszawy. Modernizacja ulicy polegała m.in. na poszerzeniu chodników, wymianie nawierzchni i wyposażeniu w meble miejskie, a także w artystyczne elementy szklane kubiki z reprodukcjami obrazów Canaletta. Jury uznało, że z prawdziwie europejskim rozmachem zrealizowano projekt nawiązujący do historycznej zabudowy Traktu Królewskiego, w który gustownie wkomponowano nowoczesne meble miejskie. Dzięki temu Krakowskie Przedmieście przeszło kompleksową metamorfozę, tworząc przestrzeń publiczną o jakości niespotykanej w skali kraju, nie tracąc przy tym historycznego charakteru. Projekt rozwiązań architektonicznych stworzył arch. Krzysztof Domaradzki, wystrój ulicy prof. Jerzy Porębski i Grzegorz Niwiński z Towarzystwa Projektowego. Prace zrealizowano w 2 etapach (wrzesień 2006-maj 2007, oraz sierpień 2007-czerwiec 2008).

8

9 RZESZÓW Trasa turystyczna z Rynkiem III nagroda Trasa turystyczna przebiegająca pod kamienicami i płytą rzeszowskiego Rynku to unikatowy kompleks podziemnych piwnic i korytarzy, które wspólnie ze zrekonstruowaną Starówką stanowią jedną z największych atrakcji miasta. Ostatnim etapem prac rewaloryzacyjnych była realizacja II części Trasy wraz z rekonstrukcją Rynku, na którym pojawiły się nowe źródła światła, ławki czy kosze na śmieci. Jurorzy zwrócili uwagę na niezwykłe połączenie dwóch światów tego pod płytą Rynku i tego ponad nią. Docenili harmonijne nawiązanie do indywidualnego charakteru miejscowości bez zbędnej przesady i stylistycznych zgrzytów oraz powiązanie czytelnej przestrzeni publicznej z interesującym scenariuszem turystycznego spaceru po przylegających do Rynku zabytkach. Prace zrealizowano według koncepcji architektów: Krzysztofa Popińskiego i Pawła Skrzypca. Realizację zakończono w 2007 r.

10

11 SZCZECIN 15 ławeczek na 15-lecie Wyróżnienie 15 ławeczek zrobionych z surowców wtórnych pojawiło się w Szczecinie z okazji 15-lecia firmy Remondis, która ufundowała ich realizację. Obiekty o niekonwencjonalnych i niepowtarzalnych kształtach wykonane zostały m.in. z tektury, butelek plastikowych, klawiatur komputerowych, łańcuchów od wózków widłowych itp. Ławeczki były eksponowane w parkach miejskich i reprezentacyjnych punktach miasta. Użycie nietrwałych materiałów sprawiło, że część z nich została już zniszczona. Jury przyznało realizacji wyróżnienie pozaregulaminowe i doceniło zarówno ciekawe designerskie projekty, jak i to, że do ich realizacji użyto surowców wtórnych, a ekologia to jedno z głównych haseł wyznaczających rozwój Szczecina. Autorzy pomysłu pokazali, że z odpadów może powstać nowa jakość, która znakomicie odnajduje się w przestrzeni publicznej, pełni funkcje użytkowe i jednocześnie jest dziełem sztuki wzbogacającym otoczenie, a także atrakcją dla mieszkańców i turystów. Ławki powstały we współpracy z rzeźbiarką Moniką Szpener. Realizację ukończono przed 30 czerwca 2008 r.

12

13 KRAKÓW Plac Wszystkich Świętych i plac Książąt Czartoryskich

14 Nową aranżację placu Książąt Czartoryskich zaplanowano w całości z kamienia. Różnica w poziomach posadzki placu wydziela w sposób naturalny odrębne obszary funkcjonalne: plateau przed wejściem do Arsenału i Klasztorku, a obniżoną część dla plenerowej wystawy obrazów na murze przy Bramie Floriańskiej. Z kamienia wykonane są też elementy małej architektury ławki, kosz na śmieci przy Bramie Floriańskiej, a także obrzeże planowanego winobluszczu przy Baszcie Stolarzy. Autorami koncepcji przebudowy placu są architekci Piotr Lewicki i Kazimierz Łatak. Inwestycję zrealizowano w 2006 r. Rewaloryzacja placu Wszystkich Świętych obejmowała obok wymiany nawierzchni zasadzenie nowych roślin, wyposażenie w zindywidualizowane meble miejskie i elementy małej architektury: informator multimedialny pokazujący rozwój miasta na przestrzeni wieków, ławki, kosze na śmieci, pachołki uliczne, stojaki rowerowe, słupki pod znaki drogowe, maszty flagowe oraz budkę telefoniczną. Projekt przygotowała Pracownia Konserwacji zabytków Arkona sp. z o. o. Projekt zrealizowano w 2007 r. Jury wyróżniło obie przestrzenie łącznie. W przypadku placu Czartoryskich docenione zostało wyważone i nader udane wprowadzenie nowoczesnych akcentów i współczesnych form do historycznej, zabytkowej tkanki miasta.

15 GDYNIA Ulica Świętojańska z placem Kaszubskim Wyróżnienie

16 Ulica Świętojańska z placem Kaszubskim zabudowana została obiektami i meblami nawiązującymi stylem do architektury modernistycznej lat 20. i 30. XX wieku. W ramach inwestycji wymieniono także nawierzchnię, poszerzono chodniki. Nowe meble miejskie, tj. pachołki drogowe, stojaki na rowery, kosze na śmieci, ławki, obudowy drzew oraz oświetlenie, wykonane zostały przede wszystkim ze stali, kamienia i żeliwa. Słupy oświetleniowe wyposażono w znormalizowane uchwyty na bannery reklamowe, a wiaty przystankowe zyskały powierzchnie na ogłoszenia i plakaty. Realizację wyróżniono przede wszystkim za kompleksowe wyposażenie przestrzeni w meble miejskie. Doceniono także udaną próbę uporządkowania wkomponowanej w przestrzeń reklamy. Mimo pozornej niezgodności różnych linii projektowych elementy wyposażenia doskonale się uzupełniają, tworząc spójną i atrakcyjną wizualnie całość. Głównym projektantem modernizacji ulicy był arch. Krzysztof Kozłowski. Inwestycję zakończono w 2006 r.

17 KRAKÓW Ogród doświadczeń im. Stanisława Lema Nagroda prezesa Polskiej Organizacji Turystycznej

18 Ogród Doświadczeń im. Stanisława Lema w Krakowie to pierwszy w Polsce park edukacyjny. Przedsięwzięcie zostało stworzone zgodnie z koncepcją interaktywnej ekspozycji edukacyjnej, która bawiąc uczy. W rozciągającym się na obszarze 6 ha parku umieszczone zostały instalacje edukacyjne oraz ascetyczne meble miejskie. Realizacja otrzymała nagrodę specjalną prezesa Polskiej Organizacji Turystycznej za innowacyjność i odważny pomysł, który został kompleksowo zrealizowany. POT docenił potencjał turystyczny miejsca, aktywność przejawiającą się w organizowaniu licznych imprez kulturalnych i naukowych oraz możliwość nauki poprzez zabawę. Tak atrakcyjnie zagospodarowana przestrzeń, wyposażona w meble miejskie, konstrukcje pozwalające zrozumieć prawa fizyki, może stać się w przyszłości jedną z podstawowych atrakcji turystycznych Krakowa, wpływając na jego nowoczesny wizerunek. Autorami koncepcji ogrodu są architekci Krzysztof Ingarden, Jacek Ewy, Bartosz Haduch. Projekt zakończono przed 30 czerwca 2008 r.

19 Pozostałe nominowane realizacje SŁUPSK Ulica Nowobramska Nowe oblicze ulicy Nowobramskiej nawiązuje do przedwojennego klimatu miejsca. Po gruntownym remoncie pojawiły się na niej jednolite stylistycznie elementy lampy, ławki, kosze na śmieci, drogowskazy i ozdobny kwietny zegar. Nawet betonowe balkony na okolicznych domach wymienione zostały na żeliwne, podobne w stylu do mebli miejskich. Na fragmencie zmodernizowanej ulicy leżą szyny, na których znajduje się zabytkowy wagon tramwajowy przerobiony na kawiarnię i punkt IT. Autorem projektu był arch. Bogusław Micorek. Prace zakończono przed 30 czerwca 2008 r. MYSŁOWICE Ulica Grunwaldzka z Rynkiem Dzięki przebudowie ulicy Grunwaldzkiej i wyposażeniu jej w meble miejskie oraz elementy małej architektury Mysłowice zyskały spójną z historycznym charakterem dzielnicy przestrzeń publiczną. Wykonane z naturalnych materiałów (kamienia i drewna) ławki, donice i pojemniki na śmieci opatrzone zostały napisem Mysłowice, co podkreśla ich indywidualny charakter. Poszczególne etapy przebudowy realizowane były według projektów architektów Bogusława Wróbla, Joanny Lidwin i Stanisława Stanka. Inwestycja zrealizowana w latach

20 PRZEMYŚL Ulica Franciszkańska i plac Niepodległości Rozciągająca się od Miejskiej Bramy do Rynku ulica Franciszkańska jest jednym z najstarszych traktów miasta. Jej remont rozpoczął się w 1998 roku, kiedy zmieniona została nawierzchnia ulicy. Później pojawiły się oryginalne koliste siedziska z wnętrzem wypełnionym zielenią. Przebudowany i wyremontowany został także sąsiadujący z ulicą Franciszkańską plac Niepodległości. Dostawiono na nim nowe siedziska, zbudowano podświetloną fontannę, a na obrzeżach placu zamontowano ławki otoczone zielenią. Prace wykonane zostały według projektu arch. Jacka Mermona i Stanisława Bodziaka. Prace ukończono w 2008 r. PRZEMYŚL Fort Zniesienie Teren fortu zniszczonego podczas I wojny światowej poddany został częściowej renowacji. Stworzono trasę turystyczną, przebudowano parking, zbudowano amfiteatr, zainstalowano nowe oświetlenie i meble miejskie ławki, siedziska, kosze na śmieci, oraz elementy małej architektury, tj. mostki i przejścia. Dzięki inwestycji miasto zyskało atrakcyjną przestrzeń publiczną przystosowaną do odpoczynku i rekreacji, a także ciekawy obiekt turystyczny. Autorami projektu byli arch. Wiesław Czekierda i Tadeusz Ciach. Prace zakończono w 2008 r. REALIZACJE OCENIAŁ SĄD KONKURSOWY: Dariusz BARTOSZEWICZ, Lech KACZOŃ, Wojciech KACZURA, Grzegorz KISZLUK/Adam MIKOŁAJCZYK, Piotr PARNOWSKI, Michał STEFANOWSKI, Bogna ŚWIĄTKOWSKA