Analiza ofert pracy w prasie regionalnej

Transkrypt

1 Analiza ofert pracy w prasie regionalnej Kalisz, grudzieo

2 Spis treści Wstęp... 3 Metodologia... 5 Oferty pracy w Życiu Kalisza... 8 Analiza ofert pracy w Głosie Wielkopolskim Oferty pracy w prasie lokalnej i regionalnej porównanie Podsumowanie Aneks Polska klasyfikacja zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy

3 Wstęp Prezentowane opracowanie Analiza ofert pracy w prasie regionalnej powstało w ramach realizacji Projektu pt. Kaliski rynek pracy szanse i zagrożenia, który jest współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki (Priorytet VI Rynek pracy otwarty dla wszystkich, Działanie 6.1 Poprawa dostępu do zatrudnienia oraz wspieranie aktywności zawodowej w regionie, Poddziałanie Wsparcie powiatowych i wojewódzkich urzędów pracy w realizacji zadań na rzecz aktywizacji zawodowej osób bezrobotnych w regionie). Przedmiotowy Projekt jest realizowany przez Powiatowy Urząd Pracy w Kaliszu oraz Gminę Brzeziny w partnerstwie z Handlowym Euroconsult. Biurem Celem głównym projektu jest poprawa sytuacji na rynku pracy powiatu kaliskiego, dzięki opracowaniu kompleksowej diagnozy rynku pracy powiatu kaliskiego i obszarów z nim bezpośrednio związanych oraz przygotowanie rekomendacji koniecznych do wdrożenia działao w roku Diagnoza rynku pracy powiatu kaliskiego w szczególnym stopniu dotyczyd będzie także sytuacji na rynku pracy poszczególnych kategorii społecznych (w tym w szczególności kategorii zagrożonych wykluczeniem społecznym na rynku pracy: kobiet, długotrwale bezrobotnych, niepełnosprawnych, absolwentów). Cel główny zostanie osiągnięty dzięki realizacji celów szczegółowych, takich jak: analiza kierunków kształcenia w odniesieniu do zapotrzebowania zgłaszanego przez pracodawców oraz wyników badania zawodów nadwyżkowych i deficytowych, diagnoza sytuacji na kaliskim rynku pracy i w obszarze pomocy społecznej, analiza barier w dostępie do oferty szkoleniowej i do ofert pracy, sytuacja poszczególnych grup społecznych, w tym tzw. grup zagrożonych wykluczeniem społecznym (kobiety, długotrwale bezrobotni, osoby 3

4 niepełnosprawne), poprawa sytuacji w/w grup w okresie 1 roku od wdrożenia rekomendacji, opracowanie rekomendacji do wdrożenia przez instytucje systemu rynku pracy, edukacji i pomocy społecznej oraz JST, promocja wyników badania poprzez publikację raportu, stronę internetową oraz konferencję podsumowującą. W prezentowanej analizie wykorzystane zostały przede wszystkim dane oferty pracy zamieszczone czterech portalach internetowych w okresie od lipca do listopada 2010 roku. 4

5 Metodologia Analiza ofert pracy zamieszczonych w prasie regionalnej i lokalnej przeprowadzona została w ciągu 5 miesięcy od 1 lipca do 18 listopada 2010 roku, co pozwoliło uchwycid zmiany w liczbie i rodzaju zamieszczanych ogłoszeo (popycie i podaży pracy). Dla celów analizy uwzględniono ogłoszenia zamieszczane w Życiu Kalisza (prasa lokalna) oraz w Głosie Wielkopolskim (prasa regionalna). O ile w Życiu Kalisza znalazły się oferty pracy przeznaczone niemal wyłącznie dla mieszkaoców ziemi kaliskiej, o tyle w Głosie Wielkopolskim zamieszczane były oferty przeznaczone dla znacznie szerszego grona odbiorców. Analiza ofert dla całego regionu Wielkopolski będzie zatem stawid tło porównawcze dla rozważao nad potrzebami kaliskiego rynku pracy. Należy pamiętad, że większośd ofert pracy w Głosie Wielkopolskim siłą rzeczy skierowana jest do mieszkaoców największego ośrodka miejskiego Poznania, jednakże Kalisz należy do czołówki miast w regionie pod względem liczby mieszkaoców (trzecie co do wielkości miasto województwa wielkopolskiego, po Koninie), co oznacza, że oferty regionalne również mogą odnosid się do osób poszukujących zatrudnienia zamieszkałych w Kaliszu. Ponadto należy mied na uwadze coraz większą mobilnośd społeczeostwa, która umożliwia podejmowanie zatrudnienia nawet w znacznej odległości od miejsca zamieszkania bez konieczności zmiany miejsca zameldowania. Życie Kalisza to tygodnik ukazujący się na obszarze obejmującym miasto powiatowe Kalisz oraz przyległe tereny. Poza informacjami z subregionu można znaleźd tam ogłoszenia z rynku pracy, a także aktualności z rynku nieruchomości. Z kolei Głos Wielkopolski jest gazetą regionalną, ukazującą się na obszarze całego województwa wielkopolskiego. Z uwagi na dośd duży zasięg prasy, Głos Wielkopolski posiada trzy wydania regionalne: Poznao i tereny przyległe, Piła i tereny przyległe oraz Kalisz i okolice. Do 5

6 celów analizy wykorzystano wydanie kaliskie Głosu Wielkopolskiego. Analizie poddano zamieszczone tam ogłoszenia o pracę w dziale dam pracę oraz zatrudnię. Oferty pracy po zgromadzeniu poddano kodowaniu w oparciu o polską klasyfikację zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy (Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 10 grudnia 2002 roku - Dziennik Ustaw z 2002 r. Nr 222 poz. 1868). Zgodnie z nią wyróżnionych zostało 10 grup wielkich, podzielonych w dalszej kolejności na grupy duże, średnie i elementarne: Tabela 1. Struktura grup wielkich klasyfikacji i poziomy kwalifikacji Liczba grup w ramach grupy wielkiej Lp. Nazwa grupy wielkiej dużych średnich elementarnych Liczba zawodów i specjalności Poziom kwalifikacji 1 Parlamentarzyści, wyżsi urzędnicy i kierownicy Specjaliści Technicy i inny średni personel Pracownicy biurowi lub Pracownicy usług osobistych i sprzedawcy Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeo Pracownicy przy pracach prostych lub Siły zbrojne RAZEM

7 Dla celów analizy została wykorzystana także wyszukiwarka zawodów i specjalności (zamieszczona na stronie: za pomocą której precyzowano zaklasyfikowanie danego zawodu lub specjalności do określonej grupy zawodów (np. po wpisaniu zawodu ankieter wyszukiwarka zwracała kod ). 7

8 7 lipca 14 lipca 21 lipca 30 lipca 4 sierpnia 11 sierpnia 18 sierpnia 28 sierpnia 1 września 8 września 15 września 22 września 29 września 6 października 13 października 20 października 27 października 2 listopada 10 listopada 17 listopada Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Oferty pracy w Życiu Kalisza W dniach od 1 lipca do 17 listopada ukazało się 20 numerów tygodnika Życie Kalisza. Ogółem zebrano do analizy 493 ogłoszenia, jakie zostały zamieszczone na łamach tej gazety w omawianym okresie. Oznacza to, że średnio na jedno wydanie przypadło 25 ofert zatrudnienia. Wykres 1: Liczba ofert pracy w Życiu Kalisza Źródło: Opracowanie własne na podstawie zamieszczonych ofert Najmniej (11 ogłoszeo) pojawiło się 7 lipca, najwięcej (55 ofert) 29 września. Może to mied związek z sezonem w sadach jabłkowych i innymi pracami sezonowymi w ogrodnictwie. Możliwe też, że gwałtowny wzrost liczby ogłoszeo tuż przed koocem września 8

9 miał związek z faktem rozpoczęcia roku akademickiego i sporo studentów, którzy pracowali tymczasowo w wakacje porzuciło pracę nie mogąc pogodzid jej z nauką. Wykres 2: Oferty pracy zamieszczone w Życiu Kalisza według klasyfikacji zawodów (0) SIŁY ZBROJNE (1) PRZEDSTAWICIELE WŁADZ PUBLICZNYCH, WYŻSI URZĘDNICY I KIEROWNICY (2) SPECJALIŚCI (3) TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL (4) PRACOWNICY BIUROWI (5) PRACOWNICY USŁUG OSOBISTYCH I SPRZEDAWCY (6) ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY (7) ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY (8) OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEO (9) PRACOWNICY PRZY PRACACH PROSTYCH Źródło: Opracowanie własne na podstawie zamieszczonych ofert Analizując oferty pod kątem klasyfikacji zawodów (według wielkich grup) widad, że najwięcej ogłoszeo znalazło się w grupie Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy (176), natomiast najmniej - w grupie Pracownicy przy pracach prostych (1 oferta). W ogóle nie odnotowano ofert w grupie Siły zbrojne, co wynika z faktu, że w tej grupie rekrutacja pracowników odbywa się innymi sposobami aniżeli oferty pracy zamieszczane w ogłoszeniach prasowych, internetowych. Zaskakuje nieco stosunkowo mała liczba (5) ofert pracy w grupie Rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy zważywszy na dośd silnie rozwinięty sektor rolniczy w gminach otaczających Kalisz oraz liczne prace sezonowe, na jakie 9

10 niewątpliwie występuje tam zapotrzebowanie. Tymczasem w grupie Robotnicy przy pracach prostych, gdzie kwalifikuje się pomocników przy pracach polowych jest tylko jedno ogłoszenie. Rolnicy prawdopodobnie nie kierują ogłoszeo o zapotrzebowaniu na takich pracowników do Życia Kalisza, gdyż jest to gazeta silnie związana ze środowiskiem miejskim. Rolnicy wolą szukad pracowników wśród ludności z najbliższej okolicy, preferują więc ogłoszenia w prasie o szerszym zasięgu lub co jest bardziej prawdopodobne wykorzystują do ich rekrutacji sieci kontaktów osobistych (pracowników i pomocników przy pracach ogrodowych oraz rolnych poszukują poprzez kręgi rodzinne i towarzyskie). W dalszej części raportu zaprezentowana zostanie charakterystyka poszczególnych tzw. grup wielkich ze względu na występujące w nich grupy zawodowe. W najliczniejszej, bo zawierającej blisko 1/3 ofert pracy grupie Robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy, najwięcej ofert pracy dotyczyło następujących zawodów: Szwaczki, hafciarki i pokrewni (56), co wiąże się z dużą ilością firm odzieżowych i manufaktur tekstylnych znajdujących się w okolicach Kalisza. Drugą pod względem ilości ofert pracy grupą byli Robotnicy budowy dróg i pokrewni (32). Oferty te dotyczyły budowy i remontów dróg, dla zawodów takich jak brukarz czy układacz nawierzchni drogowych. Dużo ofert pracy było w warsztatach samochodowych, gdzie na zatrudnienie mogli liczyd przedstawiciele grup takich jak: mechanicy (11), lakiernicy (3), spawacze (12), elektromechanicy (5), czy też blacharze (6). Czwartą, wyraźną branżą, jaką można tu wyróżnid, było budownictwo i remonty, gdzie poszukiwano przede wszystkim murarzy, tynkarzy, monterów instalacji sanitarnych, cieśli i stolarzy budowlanych w sumie 17 ofert. Pozostałe propozycje zatrudnienia dotyczyły drobnego przemysłu przetwórstwa spożywczego (8), oraz specjalistów od obsługi i montażu maszyn głównie urządzeo klimatyzacyjnych (12 ofert). Wśród Pracowników usług osobistych i sprzedawców największe zapotrzebowanie było na fryzjerów, kosmetyczki, manikiurzystki, pedikiurzystki i wizażystki, dla których 10

11 pojawiło się 37 ogłoszeo. Wiąże się to z dużą ilością salonów kosmetycznych i zakładów fryzjerskich, jakie ostatnio są otwierane w Kaliszu. Liczne kursy i szkolenia organizowane przez PUP oraz otwarcie dotacje na rozpoczęcie własnej działalności gospodarczej sprawiły, że duża ilośd osób postanowiła otworzyd taką właśnie działalnośd. Drugą z kolei grupą byli sprzedawcy i ekspedienci (22 oferty). W sumie 10 ofert dotyczyło usług gastronomicznych: dla kucharzy i kelnerów. Pozostałe oferty dotyczyły pracowników ochrony (3) oraz osób zatrudnianych do pomocy w gospodarstwach domowych, a więc: opiekunek dla dziecka, dla osób starszych lub ogrodników (w sumie 9 ogłoszeo). Trzecią co do ilości ofert grupą byli Technicy i inny średni personel. W tej kategorii najwięcej ofert dotyczyło Agentów do spraw sprzedaży (handlowców) (30), czyli głównie telemarketerów i przedstawicieli handlowych. 14 ofert dla średniego personelu biurowego - sekretarzy, asystentów oraz księgowych. Znalazły się też oferty dla doradców inwestycyjnych w sektorze bankowym (7 ofert) oraz pośredników i doradców zawodowych (8). 4 oferty skierowane były do Techników nauk chemicznych, fizycznych i pokrewnych, a konkretniej laborantów chemicznych. W grupie Operatorzy i monterzy maszyn i urządzeo większośd ofert dotyczyła kierowców samochodów osobowych i ciężarowych w sumie aż 35 ofert, przeważnie w firmach kurierskich, spedycyjnych. 7 ofert dotyczyło obsługi ciężkiego sprzętu maszyn drogowych, dźwigów, ale też i wózków widłowych. W kolejnej grupie: Przedstawiciele władz publicznych, wyżsi urzędnicy i kierownicy 17 ofert pracy dotyczyło Kierowników wewnętrznych jednostek organizacyjnych działalności podstawowej zaś 13 Kierowników pozostałych wewnętrznych jednostek organizacyjnych. Wśród Specjalistów (grupa zawodowa 2) najbardziej poszukiwanymi pracownikami byli: Pielęgniarki i położne (7 ofert), Specjaliści kultury i sztuki (5), Specjaliści nauk społecznych i pokrewnych (4) oraz Lekarze dentyści (3). 11

12 Spośród Pracowników biurowych najwięcej ofert (9) dotyczyło Pracowników do spraw ewidencji materiałowej, transportu i produkcji, czyli najczęściej magazynierów oraz Pracowników obsługi biurowej gdzie indziej niesklasyfikowanych (4 oferty). Jeśli chodzi o Rolników, ogrodników, leśników i rybaków, to poszukiwani byli w analizowanym okresie czasu jedynie ogrodnicy 3 oferty. Dodatkowe wymagania zatrudniających, odnosiły się najczęściej do umiejętności, cech osobowościowych lub doświadczenia zawodowego potencjalnych pracowników. Takie dodatkowe wymagania widniały przy niemal połowie wszystkich ofert pracy. Umieszczanie w ofercie pracy dodatkowych informacji na temat oczekiwanych przez pracodawcę umiejętności lub kwalifikacji potencjalnych pracowników służy m.in. wstępnej selekcji, sprecyzowaniu oczekiwao zatrudniającego odnośnie przyszłego pracownika, próbny oszczędności czasu podczas rekrutacji, itp. W Życiu Kalisza 242 oferty pracy uzupełnione były o dodatkowe wymagania wobec kandydatów: 12

13 Wykres 3: Dodatkowe wymagania zamieszczane w ofertach pracy w Życiu Kalisza doświadczenie zawodowe 88 prawo jazdy kat. B 27 dyspozycyjnośd język angielski prawo jazdy kat. C niekaralnośd język niemiecki osoby niepełnosprawne prawo jazdy kat. E wiek >50 lat wiek < 30 lat język francuski język hiszpaoski inny język obcy licencja ochroniarska Źródło: Opracowanie własne na podstawie zamieszczonych ofert Wymóg wcześniejszego doświadczenia zawodowego (najczęściej na podobnym stanowisku dotyczy to przede wszystkim stanowisk kierowniczych) powtarzał się najczęściej aż 88 razy, co oznacza, że zawierało go niemal 1/5 wszystkich ogłoszeo (18%). Warto przyjrzed się bliżej temu wymogowi otóż 1/5 przyszłych pracodawców oczekuje od pracowników doświadczenia, ale to doświadczenie nie musi byd dłuższe niż 5 lat (żadne ogłoszenie nie zawierało informacji z doświadczeniem min. 5 letnim ). Może wynikad to 13

14 m.in. z faktu, że pracodawcy chcieliby, aby pracownik był już gotowy do podjęcia obowiązków i nie wymagał dodatkowego szkolenia, wdrażania na stanowisko, a jednocześnie będzie skłonny zredukowad swoje oczekiwania finansowe w przeciwieostwie do kandydata z dłuższym stażem zawodowym. Drugim najbardziej popularnym wymogiem jest posiadanie prawa jazdy, które jest konieczne w przypadku firm transportowych, kurierskich czy spedycyjnych, ale też bardzo istotne dla przedstawicieli handlowych, którzy niejednokrotnie zmuszeni są służbowo przemieszczad się na znaczne odległości w celu pozyskania/utrzymania klientów. Do najpopularniejszych wymogów należy także znajomośd języków obcych (przede wszystkim języka angielskiego, ale wybór języka obcego uzależniony jest od posiadania określonych zagranicznych kontrahentów). Niekaralnośd głównie dotyczy przyszłych pracowników ochrony osób i mienia, jest to wymóg konieczny do spełnienia, ale taki warunek może także postawid inny pracodawca. W przypadku ochrony również często pojawia się wymóg posiadania pozwolenia na broo, jednakże w analizowanym przedziale czasowym żadna oferta pracy nie była tak uwarunkowana. Licencji ochroniarskiej wymagał tylko jeden pracodawca. Popularne jest oferowanie zatrudnienia w tej branży wraz z możliwością uzyskania takiej licencji. Orzeczenie o niepełnosprawności wymagane jest w firmach, które mają przystosowane dla takich osób miejsca pracy. PFRON współfinansuje pensje niepełnosprawnych pracowników, zaś pracodawcy mogą liczyd na ulgi podatkowe. Dodatkowo w firmach zatrudniających powyżej 25 pracowników, jeżeli zatrudnienie osób niepełnosprawnych jest na niższym poziomie aniżeli 6%, pracodawca płaci ustawowo naliczane kwoty na Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych 1. 1 Art. 21. Ust. 1 ustawy o rehabilitacji 14

15 Liczba ofert pracy Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Analiza ofert pracy w Głosie Wielkopolskim Analizie poddano ogółem 8788 ofert pracy zamieszczonych na łamach Głosu Wielkopolskiego w terminie od 1 lipca do 18 listopada. W Głosie Wielkopolskim regionalnym dzienniku województwa wielkopolskiego oferty pracy pojawiają się niemal codziennie, dodatkowo raz w tygodniu ukazuje się dodatek praca.gratka.pl tworzony przy współpracy z portalem gratka.pl oraz Weekend. Rynek pracy, gdzie poza aktualnymi ofertami (zazwyczaj jest ich wówczas znacznie więcej) publikowane są artykuły związane z lokalnymi rynkami pracy (np. poszukiwane zawody, studia, które gwarantują prace, zbiorowe zwolnienia w lokalnych zakładach pracy, wynagrodzenia itd.) Rozkład liczby ofert pracy w poszczególnych miesiącach analizowanego okresu przedstawia się następująco: Wykres 4: Liczba ofert pracy w Głosie Wielkopolskim (*do dnia 18 listopada) * lipiec sierpieo wrzesieo październik listopad Serie Źródło: Opracowanie własne na podstawie zamieszczonych ofert 15

16 Wykres 5: Średnia dzienna liczba ofert pracy w Głosie Wielkopolskim według miesięcy (*do dnia 18 listopada) * 20 0 lipiec sierpieo wrzesieo październik listopad Źródło: Opracowanie własne na podstawie zamieszczonych ofert W codziennych wydaniach Głosu Wielkopolskiego liczba ogłoszeo oscyluje w granicach ok. 30, natomiast w dodatkach takich jak weekendowy rynek pracy jest ich znacznie więcej liczba ta wynosi ok. 70, czasem nawet powyżej

17 Wykres 6: Oferty pracy zamieszczone w Głosie Wielkopolskim według klasyfikacji zawodów i specjalności (0) SIŁY ZBROJNE (1) PRZEDSTAWICIELE WŁADZ PUBLICZNYCH, WYŻSI URZĘDNICY I KIEROWNICY (2) SPECJALIŚCI (3) TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL 879 (4) PRACOWNICY BIUROWI 614 (5) PRACOWNICY USŁUG OSOBISTYCH I SPRZEDAWCY 1416 (6) ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY 76 (7) ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY 2854 (8) OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEO 1197 (9) PRACOWNICY PRZY PRACACH PROSTYCH Źródło: Opracowanie własne na podstawie zamieszczonych ofert Jak widad struktura ofert pracy zamieszczanych w Głosie Wielkopolskim pokrywa się z tą w Życiu Kalisza. Wyjątkiem tutaj jest grupa 9 Pracownicy przy pracach prostych, która stanowi 7% ogólnej liczby ogłoszeo, podczas gdy w Życiu Kalisza pojawiło się tylko jedno takie ogłoszenie. Przy bardziej pogłębionej analizie zauważymy jednak dośd znaczne rozbieżności między ofertami w poszczególnych grupach. W Głosie Wielkopolskim podobnie jak w Życiu Kalisza, najwięcej ofert pracy skierowanych było w ciągu analizowanych 5 miesięcy do robotników przemysłowych i rzemieślników (grupa 7). Wśród tej grupy najliczniejszą branżą jest branża budowlanoremontowa, do jej przedstawicieli skierowanych było ponad 50% ofert z tej kategorii, dla zawodów takich jak: murarz, tynkarz, malarz, dekarz, stolarz, cieśla, betoniarz, zbrojarz, monter rusztowao, posadzkarz, glazurnik, szklarz, monter instalacji sanitarnych, elektryk itp. 17

18 Następną wyraźną grupę stanowią oferty pracy w warsztatach samochodowych, dla mechaników, lakierników itp. 173 oferty przeznaczone były dla osób szukających zatrudnienia w przetwórstwie spożywczym, głównie dla piekarzy, cukierników i rzeźników. Dużo ofert (139) skierowanych było dla krawców i modystek. Jedynie 22 oferty skierowane były do szwaczek, czyli mniej niż 1% z tej grupy. Przypomnijmy, że w Życiu Kalisza była to najliczniej reprezentowana kategoria poszukiwanych zawodów. Wynika to z lokalnego charakteru tej gazety skierowanej głównie do mieszkaoców Kalisza, który jest miastem, gdzie branża włókiennicza jest zdecydowanie najbardziej rozwinięta w porównaniu z resztą Wielkopolski. Dlatego też najłatwiej tu o znalezienie wykwalifikowanych pracowników związanych z tym zawodem. W Głosie Wielkopolskim zabrakło ofert dla kategorii Robotnicy budowlani dróg i pokrewni, która to także licznie reprezentowana była w lokalnej gazecie. Wśród Pracowników usług osobistych i sprzedawców najliczniej poszukiwani byli sprzedawcy, ekspedienci, księgarze, także ekspedytorzy w sprzedaży wysyłkowej (361 ofert). Tak duża liczba ofert wiąże się z rotacją, jaka następuje na tych stanowiskach bardzo często w charakterze sprzedawcy zatrudniani są studenci, tylko dorabiający sobie w ten sposób i często zmieniający miejsce pracy. Tuż za nimi uplasowali się Fryzjerzy, kosmetyczki i pokrewni (294), co potwierdza tezę o dynamicznym rozwoju tej branży w regionie. Niemal tyle samo ofert było związane z gastronomią dla kucharzy i kelnerów. 188 ofert dotyczyło usług ochroniarskich, zaś 95 opiekunek dla dzieci i osób starszych. We wszystkich tych przypadkach rozkład ofert w analizowanych wydawnictwach był podobny. Głos Wielkopolski na swych łamach zamieszczał też ogłoszenia dla osób poszukujących pracy w zawodzie modela (45 ofert) oraz osób do towarzystwa i hostess (133), których zabrakło w Życiu Kalisza. W grupie Operatorzy maszyn i urządzeo najczęściej poszukiwani są kierowcy samochodów ciężarowych 656 ofert, co stanowi w niej ponad połowę. Ponad trzy razy 18

19 mniej ofert dotyczy kierowców samochodów osobowych (182). Poszukiwani są także Operatorzy pojazdów wolnobieżnych i pokrewni 147 ofert, oraz operatorzy maszyn i urządzeo wydobywczych i pokrewni (75). Zdecydowanie mniej ofert pracy dotyczyło monterów urządzeo (34), operatorów maszyn poligraficznych i papierniczoprzetwórczych (22) oraz operatorów maszyn i urządzeo o obróbki drewna i produkcji papieru (13). W kolejnej grupie Techników i innego średniego personelu zdecydowanie najwięcej ofert skierowanych było do handlowców i przedstawicieli handlowych (465 ofert). Tak duża liczba ofert dla przedstawicieli handlowych wiąże się m.in. z dużą rotacją, jaka w tym zawodzie występuje. Nie każdy ma odpowiednie predyspozycje do prowadzenia handlu bezpośredniego, a zarobki, jakie się tam uzyskuje, w zdecydowanej większości oparte są na wynikach sprzedaży, także osoby, które nie osiągają oczekiwanych wyników szybko rezygnują z tej formy zatrudnienia. Zdecydowanie mniej propozycji pracy skierowanych było do księgowych (63), pośredników ubezpieczeniowych (55), pracowników do spraw finansowych i handlowych (45), pracowników działalności artystycznej, rozrywki i sportu (39), dealerów i maklerów aktywów finansowych i pokrewnych (36). Pozostałe oferty skierowane były do przedstawicieli takich zawodów, jak technik technologii żywności, dietetyk, fizjoterapeuta (32 oferty), zaopatrzeniowiec (22), czy grafik komputerowy (11). Spośród pracowników niewykwalifikowanych najwięcej ofert można było znaleźd dla sprzątaczek i pomocy domowych (317), dużo było też dla robotników przy pracach prostych w przemyśle (110), oraz pomocników na buddowie (97). 66 propozycji pracy dotyczyło myjni samochodowych, zdarzały się też oferty dla robotników magazynowych, szatniarzy, ulicznych sprzedawców, rozlepiaczy afiszów, ładowaczy nieczystości płynnych i tym podobnych. 19

20 W kategorii pracowników biurowych najczęściej poszukiwano pracowników obrotu pieniężnego czyli kasjerów, sprzedawców biletów, inkasentów oraz pracowników kolektur (168 ofert), niewiele mniej informatorów, pracowników biur podróży, recepcjonistów, telefonistów (141) oraz magazynierów (117). 48 ofert skierowanych było do sekretarek, zaś pozostałe dotyczyły techników prac biurowych, pracowników do spraw ewidencji ludności, spraw osobowych, pracowników kancelaryjnych i innych. Najwięcej ofert w grupie Przedstawicieli władz publicznych, wyższych urzędników i kierowników skierowanych było do kierowników i menadżerów związanych z handlem i usługami oraz marketingiem w sumie 250 ofert. Z kolei w grupie Specjalistów największa liczba ofert skierowana była do osób związanych ze służbą zdrowia: dla farmaceutów (72), lekarzy (19) oraz pielęgniarek i położnych (16). Następnie są specjaliści do spraw ekonomicznych i zarządzania (25 ofert), specjaliści kultury i sztuki (24), specjaliści nauk społecznych i pokrewnych (23) oraz inżynierowie i pokrewni (23). Jeśli chodzi z kolei o grupę Ogrodników, leśników, rolników i rybaków (grupa 6), to spośród 76 ofert zamieszczonych na łamach Głosu Wielkopolskiego w ciągu 5 miesięcy najwięcej skierowanych było do ogrodników (56 ofert), z kolei z grupy rolników oferty przeznaczone były dla: rolników produkcji roślinnej (7) oraz hodowców zwierząt i pokrewnych (4). Natomiast z grupy leśnicy i rybacy żadna oferta nie była przeznaczona dla tych ostatnich, jedynie dla leśników 7 ofert. Jeśli chodzi o Głos Wielkopolski, to dodatkowe wymagania w stosunku do przyszłych, potencjalnych pracowników znalazły się aż w 2837 ofertach. Oznacza to, że co trzecia oferta (dokładnie 32%) zawierała dodatkowy wymóg. 20

21 Wykres 7: Dodatkowe wymagania w zamieszczonych ofertach pracy na łamach Głosu Wielkopolskiego doświadczenie zawodowe (mniej niż 5 lat) prawo jazdy kat. C prawo jazdy kat. E prawo jazdy kat. B dyspozycyjnośd osoby niepełnosprawne język angielski język niemiecki wiek powyżej 50 lat wiek poniżej 30 lat licencja ochroniarska niekaralnośd język francuski doświadczenie zawodowe (5 lat i więcej) prawo jazdy kat. D język rosyjski język hiszpaoski inny język obcy Źródło: Opracowanie własne na podstawie zamieszczonych ofert Wymagania dodatkowe w stosunku do przyszłych pracowników zamieszczane w Głosie Wielkopolskim pokrywają się z tymi z Życia Kalisza. Warto zauważyd, że jeśli zsumujemy wszystkie kategorie (B, C i E), to posiadanie prawa jazdy jest najczęściej oczekiwanym wymogiem. Nie dziwi to, zważywszy, że kierowcy są najbardziej poszukiwaną grupą zawodową. 21

22 Dużo ofert zawiera sformułowanie dyspozycyjnośd pod czym kryd się może zarówno gotowośd do odbywania podróży służbowych, jak i nienormowany czas pracy. Oferty pracy w prasie lokalnej i regionalnej porównanie Oferty pracy zgromadzone w ciągu 5 miesięcy (od lipca do listopada 2010 roku) w prasie lokalnej ( Życie Kalisza ) i regionalnej ( Głos Wielkopolski ) zostały poddane analizie porównawczej pod względem liczby, rodzajów ofert a także wymagao dodatkowych, jakie kierowane są do potencjalnych pracowników. W ciągu omawianego okresu w Życiu Kalisza zamieszczonych zostało 493 ogłoszeo skierowanych do osób poszukujących pracy. W tym samym czasie, w dzienniku Głos Wielkopolski zebrano niemal 18 razy więcej aż 8788 ofert pracy. Przeliczając na jedno wydanie tygodnika i dziennika, w Głosie Wielkopolskim ukazywało się nieco ponad 62 ogłoszenia, natomiast w Życiu Kalisza mniej niż 25 ofert pracy. Na poniżej zamieszczonym wykresie przedstawione zostały różnice w ilości ogłoszeo dla głównych grup zawodowych, jakie występują dla analizowanej prasy: 22

23 Wykres 8: Porównanie liczby ofert w prasie lokalnej i regionalnej z podziałem na grupy zawodowe (1) PRZEDSTAWICIELE WŁADZ PUBLICZNYCH, WYŻSI URZĘDNICY I KIEROWNICY 0.0% (0) SIŁY ZBROJNE Życie Kalisza 0.0% (2) SPECJALIŚCI (3) TECHNICY I INNY ŚREDNI PERSONEL (4) PRACOWNICY BIUROWI (5) PRACOWNICY USŁUG OSOBISTYCH I SPRZEDAWCY (6) ROLNICY, OGRODNICY, LEŚNICY I RYBACY (7) ROBOTNICY PRZEMYSŁOWI I RZEMIEŚLNICY (8) OPERATORZY I MONTERZY MASZYN I URZĄDZEO (9) PRACOWNICY PRZY PRACACH PROSTYCH 6.1% 2.9% 4.3% 3.0% 1.0% 0.9% 0.2% 3.2% 7.0% 7.7% 10.0% 9.1% 15.6% 16.2% 16.1% 13.6% Głos Wielkopolski 35.7% 32.5% 0.0% 10.0% 20.0% 30.0% 40.0% Źródło: Opracowanie własne na podstawie zamieszczonych ofert Pod względem liczbowym największe różnice dotyczą grupy zawodowej 7 ( robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy ) ponad 2600 ofert więcej zamieścił Głos Wielkopolski. Dwie kolejne grupy 8 ( operatorzy maszyn i urządzeo ) oraz 5 ( pracownicy usług osobistych i sprzedawcy ) również były mocno zróżnicowane pod względem liczby ofert pracy 23

24 (odpowiednio ponad 1300 i ponad 1100 ofert więcej zamieszczonych na łamach Głosu ). W tym zestawieniu najmniejsze różnice odnotowad można dla grupy zawodowej rolników, ogrodników, leśników i rybaków (grupa 6) zaledwie 70 ogłoszeo więcej w Głosie. Z kolei procentowe zestawienie, które z pewnością jest znacznie bardziej adekwatne, pokazuje, że różnice nie są aż tak znaczne. Dla przykładu w grupie zawodowej 5 ( pracownicy usług osobistych i sprzedawcy ) różnice niemal nie występowały w odniesieniu do liczby wszystkich zamieszczonych ofert w obu tytułach, podobna sytuacja dotyczy grupy 6 ( rolnicy, ogrodnicy, leśnicy i rybacy ). Niemal jedna trzecia (32%) ogłoszeo oferujących zatrudnienie zamieszczonych na łamach Głosu Wielkopolskiego w ciągu 5 analizowanych miesięcy zawierała dodatkowe wymagania, poza podaniem zawodu lub branży, w której potencjalny pracownik miałby zostad zatrudniony. W Życiu Kalisza z kolei dodatkowe wymagania były dołączone do niemal połowy ofert (49,1%), które ukazały się od lipca do 18 listopada. Najbardziej popularnym wymaganiem w obu przypadkach była koniecznośd posiadania wcześniejszego doświadczenia zawodowego od zgłaszających się kandydatów (w przypadku Życia Kalisza taki wymóg zawierała ponad 1/3 ofert pracy wzbogacona o dodatkowe warunki). Najbardziej zbliżone liczebnie były następujące wymagania skierowane do potencjalnych kandydatów na wolne stanowiska: posiadanie prawa jazdy kat. B (ok. 11% w obu tytułach), dyspozycyjnośd (ok. 7%), znajomośd języka angielskiego (ok. 6%) i języka niemieckiego (ok. 5%). Z kolei znaczne różnice odnosiły się do następujących wymogów: doświadczenie zawodowe (zdecydowanie częściej takie żądanie wysuwali pracodawcy zamieszczający ogłoszenie w Życiu Kalisza ), prawo jazdy kat. C i E (tego znacznie częściej wymagali pracodawcy przesyłający ofertę dla Głosu Wielkopolskiego ). Szczegółowe dane dotyczące różnic pomiędzy wymaganiami zamieszczonymi w ofertach pracy przez pracodawców przedstawia poniższy wykres. 24

25 Wykres 9: Porównanie liczby ofert w prasie lokalnej i regionalnej zawierających dodatkowe wymagania dla kandydatów doświadczenie zawodowe (mniej niż 5 lat) 21.1% 36.4% prawo jazdy kat. C 6.2% 19.0% prawo jazdy kat. E prawo jazdy kat. B 4.5% 11.2% 10.8% 13.8% dyspozycyjnośd osoby niepełnosprawne język angielski język niemiecki wiek powyżej 50 lat wiek poniżej 30 lat licencja ochroniarska 7.4% 6.7% 4.5% 6.1% 6.6% 5.9% 5.0% 4.6% 4.1% 4.5% 2.5% 4.3% 0.4% 0.9% niekaralnośd język francuski doświadczenie zawodowe (5 lat i więcej) prawo jazdy kat. D język rosyjski 0.7% 2.1% 0.6% 0.0% 0.5% 0.0% 0.5% 0.0% 0.0% 5.8% język hiszpaoski inny język obcy 1.7% 0.0% 1.7% 0.0% Życie Kalisza Głos Wielkopolski 0.0% 10.0% 20.0% 30.0% 40.0% 25

26 Źródło: Opracowanie własne na podstawie zamieszczonych ofert Podsumowanie W okresie od lipca do 18 listopada 2010 roku zgromadzono ponad 9000 ofert pracy zamieszczonych na łamach dwóch tytułów: Głosu Wielkopolskiego (dziennika regionalnego) oraz Życia Kalisza (tygodnika o charakterze lokalnym). Jak można zaobserwowad najwięcej ofert pracy w analizowanym okresie dotyczyło branży transportowej, handlowej i budowlano-remontowej. Kierowców zarówno ciężarówek, samochodów jak i autobusów dotyczyło ponad 800 ogłoszeo, co stanowi nieomal 9% wszystkich ogłoszeo, jakie się ukazały w obu czasopismach. W tej grupie najbardziej poszukiwani byli kierowcy z kategorią prawa jazdy C i C+E w sumie 656 ofert. Jeszcze więcej ofert pojawiło się w handlu; sprzedawcy, przedstawiciele handlowi, menadżerowie sprzedaży, kierownicy sklepów to prawie 10% ogólnej liczby poszukiwanych pracowników. Wśród nich najwięcej, bo aż 465 ofert było dla przedstawicieli handlowych. W budownictwie liczba ofert pracy wynosiła w sumie około 1,5 tysiąca prawie 17%, ale rozbitych na kilkanaście specjalności. Najpopularniejszym zawodem był tu murarz 284 oferty pracy i tynkarz 196 ofert. Duża liczba ofert dotyczy także sprzątaczek i pomocy domowych (317 ofert) oraz fryzjerów i kosmetyczek (294 oferty). Wysokie miejsce na liście najbardziej poszukiwanych zawodów zajmują też kucharze (193) i ochroniarze (188), niewiele mniej mechanicy samochodowi (140), oraz hostessy (133). Najbardziej znaczące w tym zestawieniu jest to, że wśród najbardziej poszukiwanych zawodów brak takich, do których konieczne jest posiadanie wyższego wykształcania. Potwierdza to tezę o nadmiernej ilości osób z wyższym wykształceniem na rynku pracy i niedoborze absolwentów szkół zawodowych i technicznych, zwłaszcza w budowlance branży 26

27 budowlanej. Najbardziej poszukiwane zawody, czyli kierowcy z prawem jazdy kat. C+E czy robotnicy branży budowlanej sugerują, aby powiatowe urzędy pracy oraz inne instytucje rynku pracy więcej kursów organizowały w tym kierunku, a także w branżach najbardziej poszukiwanych, a nie np. florystek, dla których nie pojawiła się ani jedna oferta pracy w ciągu 5 analizowanych miesięcy. Znaczące, że porównując dane z ofert pracy zamieszczonych w prasie ze statystykami prowadzonymi przez powiatowy urząd pracy w Kaliszu (por. Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie grodzkim i ziemskim kaliskim, stan na 30 czerwca 2010 roku), można dojśd do wniosku, że w zestawieniach najbardziej poszukiwanych pracowników i osób zarejestrowanych jako bezrobotne według zawodów, widnieją niemal te same grupy zawodowe. Dla przykładu kaliscy bezrobotni najliczniej reprezentują następujące zawody: sprzedawca, technik mechanik, ślusarz, krawiec, szwaczka, technik budownictwa, a więc te, do których w dużej mierze kierowane są oferty pracy w prasie kaliskiej. Odrębną kategorię stanowią natomiast bezrobotni absolwenci, dla których faktycznie ofert pracy nie ma. Najczęściej rejestrują się absolwenci następujących kierunków: specjaliści ds. ekonomicznych i zarządzania, archeolodzy, socjolodzy, inżynierowie budownictwa, ekonomiści, nauczyciele, specjaliści administracji publicznej. Taki stan rzeczy potwierdza tezę o nadprodukcji na kaliskim rynku absolwentów szkół wyższych, dla których brak ofert pracy i którzy w dużej mierze zasilają szeregi osób bez pracy i bez prawa do zasiłku. 27

28 Aneks Polska klasyfikacja zawodów i specjalności dla potrzeb rynku pracy STRUKTURA KLASYFIKACJI ZAWODÓW I SPECJALNOŚCI 1 PRZEDSTAWICIELE WŁADZ PUBLICZNYCH, WYŻSI URZĘDNICY I KIEROWNICY 11 PRZEDSTAWICIELE WŁADZ PUBLICZNYCH, WYŻSI URZĘDNICY, ZAWODOWI DZIAŁACZE 111 Przedstawiciele władz publicznych i wyżsi urzędnicy 1111 Przedstawiciele władz publicznych Parlamentarzysta Polityk Przedstawiciel władzy samorządowej 1112 Wyżsi urzędnicy Wyższy urzędnik paostwowy Wyższy urzędnik samorządowy 112 Zawodowi działacze 1121 Zawodowi działacze organizacji politycznych Zawodowy działacz organizacji politycznej 1122 Zawodowi działacze organizacji społecznych Zawodowy działacz organizacji społecznej 1123 Zawodowi działacze organizacji związkowych Zawodowy działacz organizacji związkowej 12 KIEROWNICY DUŻYCH I ŚREDNICH ORGANIZACJI 121 Dyrektorzy generalni, wykonawczy, prezesi i ich zastępcy 1211 Dyrektorzy generalni, wykonawczy i prezesi Dyrektor generalny Dyrektor wykonawczy Prezes Syndyk 1212 Zastępcy dyrektorów generalnych i prezesów Zastępca dyrektora/prezesa do spraw badawczo-rozwojowych Zastępca dyrektora/prezesa do spraw finansowo-administracyjnych Zastępca dyrektora/prezesa do spraw marketingu i dystrybucji Zastępca dyrektora/prezesa do spraw osobowych i szkolenia Zastępca dyrektora/prezesa do spraw techniczno-produkcyjnych Pozostali zastępcy dyrektorów generalnych i prezesów 122 Kierownicy wewnętrznych jednostek organizacyjnych działalności podstawowej 1221 Kierownicy wewnętrznych jednostek organizacyjnych działalności podstawowej w rolnictwie, łowiectwie, leśnictwie i rybołówstwie Kierownik wewnętrznej jednostki działalności podstawowej w rolnictwie, łowiectwie, leśnictwie i rybołówstwie 1222 Kierownicy wewnętrznych jednostek organizacyjnych działalności podstawowej w przemyśle przetwórczym 28

29 Kierownik wewnętrznej jednostki działalności podstawowej w przemyśle przetwórczym 1223 Kierownicy wewnętrznych jednostek organizacyjnych działalności podstawowej w budownictwie Kierownik wewnętrznej jednostki działalności podstawowej w budownictwie 1224 Kierownicy wewnętrznych jednostek organizacyjnych działalności podstawowej w handlu hurtowym i detalicznym Kierownik wewnętrznej jednostki działalności podstawowej w handlu hurtowym i detalicznym 1225 Kierownicy wewnętrznych jednostek organizacyjnych działalności podstawowej w gastronomii, hotelarstwie i turystyce Kierownik wewnętrznej jednostki działalności podstawowej w gastronomii, hotelarstwie i turystyce 1226 Kierownicy wewnętrznych jednostek organizacyjnych działalności podstawowej w gospodarce magazynowej, transporcie i łączności Kierownik wewnętrznej jednostki działalności podstawowej w gospodarce magazynowej, transporcie i łączności 1227 Kierownicy wewnętrznych jednostek organizacyjnych działalności podstawowej w przedsiębiorstwach obsługi biznesu Kierownik wewnętrznej jednostki działalności podstawowej w przedsiębiorstwach obsługi biznesu 1228 Kierownicy wewnętrznych jednostek organizacyjnych działalności podstawowej w przedsiębiorstwach usług osobistych, porządkowych i pokrewnych Kierownik wewnętrznej jednostki działalności podstawowej w przedsiębiorstwach usług osobistych, porządkowych i pokrewnych 1229 Kierownicy wewnętrznych jednostek organizacyjnych działalności podstawowej gdzie indziej niesklasyfikowani Kierownik wewnętrznej jednostki działalności podstawowej gdzie indziej niesklasyfikowany 123 Kierownicy pozostałych wewnętrznych jednostek organizacyjnych 1231 Kierownicy działów finansowych i administracyjnych Kierownik działu finansowego i administracyjnego 1232 Kierownicy działów osobowych i pokrewnych Kierownik działu osobowego i działów pokrewnych 1233 Kierownicy działów marketingu i sprzedaży Kierownik działu marketingu i sprzedaży 1234 Kierownicy działów reklamy, promocji i pokrewnych Kierownik działu reklamy, promocji i działów pokrewnych 1235 Kierownicy działów zaopatrzenia i dystrybucji Kierownik działu zaopatrzenia i dystrybucji 1236 Kierownicy działów informatyki Kierownik działu informatyki 1237 Kierownicy działów badawczo-rozwojowych Kierownik działu badawczo-rozwojowego 1239 Kierownicy pozostałych wewnętrznych jednostek organizacyjnych gdzie indziej niesklasyfikowani Kierownik wewnętrznej jednostki organizacyjnej gdzie indziej niesklasyfikowany 13 KIEROWNICY MAŁYCH PRZEDSIĘBIORSTW 131 Kierownicy małych przedsiębiorstw 1311 Kierownicy małych przedsiębiorstw w rolnictwie, łowiectwie, leśnictwie i rybołówstwie Kierownik małego przedsiębiorstwa w rolnictwie, łowiectwie, leśnictwie i rybołówstwie 1312 Kierownicy małych przedsiębiorstw w przemyśle przetwórczym Kierownik małego przedsiębiorstwa w przemyśle przetwórczym 29

30 1313 Kierownicy małych przedsiębiorstw w budownictwie Kierownik małego przedsiębiorstwa w budownictwie 1314 Kierownicy małych przedsiębiorstw w handlu hurtowym i detalicznym Kierownik małego przedsiębiorstwa w handlu hurtowym i detalicznym 1315 Kierownicy małych przedsiębiorstw w gastronomii, hotelarstwie i turystyce Kierownik małego przedsiębiorstwa w gastronomii, hotelarstwie i turystyce 1316 Kierownicy małych przedsiębiorstw w gospodarce magazynowej, transporcie i łączności Kierownik małego przedsiębiorstwa w gospodarce magazynowej, transporcie i łączności 1317 Kierownicy małych przedsiębiorstw obsługi biznesu Kierownik małego przedsiębiorstwa obsługi biznesu 1318 Kierownicy małych przedsiębiorstw usług osobistych, porządkowych i pokrewnych Kierownik małego przedsiębiorstwa usług osobistych, porządkowych i pokrewnych 1319 Kierownicy małych przedsiębiorstw gdzie indziej niesklasyfikowani Kierownik małego przedsiębiorstwa gdzie indziej niesklasyfikowany 2 SPECJALIŚCI 21 SPECJALIŚCI NAUK FIZYCZNYCH, MATEMATYCZNYCH I TECHNICZNYCH 211 Fizycy, chemicy i pokrewni 2111 Fizycy i astronomowie Astrofizyk Astronom Fizyk 2112 Meteorolodzy Meteorolog Synoptyk 2113 Chemicy Chemik Chemik - technologia chemiczna 2114 Specjaliści nauk o Ziemi Geofizyk Geograf Geolog Oceanolog Pozostali specjaliści nauk o Ziemi 212 Matematycy, statystycy i pokrewni 2121 Matematycy i pokrewni Aktuariusz Matematyk Pozostali matematycy i pokrewni 2122 Statystycy Demograf Statystyk 213 Informatycy 2131 Projektanci i analitycy systemów komputerowych Administrator baz danych Administrator systemów komputerowych 30

31 Analityk systemów komputerowych Inżynier systemów komputerowych Projektant systemów komputerowych Pozostali projektanci i analitycy systemów komputerowych 2132 Programiści Programista Projektant stron internetowych (webmaster) Pozostali programiści 2139 Informatycy gdzie indziej niesklasyfikowani Administrator sieci informatycznej Inspektor bezpieczeostwa systemów teleinformatycznych Specjalista zastosowao informatyki Pozostali informatycy gdzie indziej niesklasyfikowani 214 Inżynierowie i pokrewni 2141 Architekci, urbaniści i pokrewni Architekt Architekt krajobrazu Architekt wnętrz Urbanista Pozostali architekci, urbaniści i pokrewni 2142 Inżynierowie budownictwa i inżynierii środowiska Inżynier budowy mostów Inżynier budownictwa - budowle i drogi wodne Inżynier budownictwa - budownictwo ogólne Inżynier budowy dróg Inżynier budownictwa - linie, węzły i stacje kolejowe Inżynier geotechnik Inżynier inżynierii środowiska - gospodarka wodna i hydrologia Inżynier inżynierii środowiska - instalacje sanitarne Inżynier inżynierii środowiska - melioracje Inżynier inżynierii środowiska - oczyszczanie miast i gospodarka odpadami Inżynier inżynierii środowiska - systemy wodociągowe i kanalizacyjne Inżynier systemów bezpieczeostwa jądrowego i ochrony radiologicznej Pozostali inżynierowie budownictwa i inżynierii środowiska 2143 Inżynierowie elektrycy Inżynier elektryk Inżynier kolejowych sieci elektroenergetycznych Pozostali inżynierowie elektrycy 2144 Inżynierowie elektronicy i telekomunikacji Inżynier elektronik Inżynier telekomunikacji 2145 Inżynierowie mechanicy Inżynier mechanik - maszyny i urządzenia do obróbki metali Inżynier mechanik - maszyny i urządzenia energetyczne Inżynier mechanik - maszyny i urządzenia przemysłowe Inżynier mechanik - mechanika precyzyjna Inżynier mechanik - środki transportu Inżynier mechanik - technologia mechaniczna 31

32 Inżynier mechanizacji rolnictwa Inżynier spawalnik Pozostali inżynierowie mechanicy 2146 Inżynierowie chemicy Inżynier inżynierii chemicznej Inżynier technologii chemicznej Pozostali inżynierowie chemicy 2147 Inżynierowie górnicy, metalurdzy i pokrewni Inżynier górnik - górnictwo ropy naftowej, gazu i surowców płynnych Inżynier górnik - górnictwo węgla brunatnego Inżynier górnik - górnictwo węgla kamiennego Inżynier górnik - wiertnictwo Inżynier hutnik Inżynier inżynierii materiałowej Inżynier odlewnik Pozostali inżynierowie górnicy, metalurdzy i pokrewni 2148 Inżynierowie geodeci i kartografowie Inżynier geodeta - fotogrametria i teledetekcja Inżynier geodeta - geodezja górnicza Inżynier geodeta - geodezja inżynieryjno-przemysłowa Inżynier geodeta - geodezja urządzania terenów rolnych i leśnych Inżynier geodeta - geodezyjne pomiary podstawowe i satelitarne Inżynier geodeta - geomatyka Inżynier geodeta - kataster i gospodarka nieruchomościami Kartograf Pozostali inżynierowie geodeci i kartografowie 2149 Inżynierowie i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani Inspektor dozoru jądrowego Inspektor dozoru technicznego Inżynier automatyki i robotyki Inżynier biocybernetyki i inżynierii biomedycznej Inżynier kliniczny Specjalista kontroli jakości Inżynier normowania pracy Inżynier organizacji i planowania produkcji Inżynier poligraf Inżynier pożarnictwa Inżynier sprzedaży Inżynier technologii betonów Inżynier technologii ceramiki Inżynier technologii drewna Inżynier technologii przetwórstwa skóry Inżynier technologii szkła Inżynier transportu (logistyk) Inżynier urządzeo zabezpieczenia i sterowania ruchem kolejowym Inżynier włókiennik Legalizator Metrolog 32

33 Normalizator Specjalista bezpieczeostwa i higieny pracy Specjalista do spraw pakowania i opakowao Inżynier transportu kolejowego Pozostali inżynierowie i pokrewni gdzie indziej niesklasyfikowani 22 SPECJALIŚCI NAUK PRZYRODNICZYCH I OCHRONY ZDROWIA 221 Specjaliści nauk biologicznych 2211 Biolodzy Antropolog Biolog Ekolog Genetyk Mikrobiolog Mikrobiolog kliniczny Pozostali biolodzy 2212 Biotechnolodzy Biotechnolog 2213 Biochemicy, biofizycy i pokrewni Biochemik Biofizyk Fizyk medyczny Pozostali biochemicy, biofizycy i pokrewni 222 Specjaliści nauk rolniczych i pokrewni 2221 Inżynierowie rolnictwa, leśnictwa i pokrewni Doradca rolniczy Gleboznawca Inżynier leśnictwa Inżynier ogrodnictwa Inżynier rolnictwa Inżynier rybactwa Inżynier zootechniki Specjalista ochrony środowiska Pozostali inżynierowie rolnictwa, leśnictwa i pokrewni 2222 Specjaliści technologii żywności i żywienia człowieka Specjalista żywienia człowieka Inżynier technologii żywności Specjalista dietetyk 223 Specjaliści ochrony zdrowia (z wyjątkiem pielęgniarek i położnych) 2231 Lekarze Lekarz - alergologia Lekarz - anestezjologia i intensywna terapia Lekarz - angiologia Lekarz - audiologia i foniatria Lekarz - balneologia i medycyna fizykalna Lekarz - chirurgia dziecięca Lekarz - chirurgia klatki piersiowej 33

34 Lekarz - chirurgia naczyniowa Lekarz - chirurgia ogólna Lekarz - chirurgia onkologiczna Lekarz - chirurgia plastyczna Lekarz - chirurgia szczękowo-twarzowa Lekarz - choroby płuc Lekarz - choroby wewnętrzne Lekarz - choroby zakaźne Lekarz - dermatologia i wenerologia Lekarz - diabetologia Lekarz - diagnostyka laboratoryjna Lekarz - endokrynologia Lekarz - epidemiologia Lekarz - farmakologia kliniczna Lekarz - gastroenterologia Lekarz - genetyka kliniczna Lekarz - geriatria Lekarz - hematologia Lekarz - immunologia kliniczna Lekarz - kardiochirurgia Lekarz - kardiologia Lekarz - kardiologia dziecięca Lekarz - medycyna nuklearna Lekarz - medycyna paliatywna Lekarz - medycyna pracy Lekarz - medycyna ratunkowa Lekarz - medycyna rodzinna Lekarz - medycyna sądowa Lekarz - medycyna sportowa Lekarz - medycyna transportu Lekarz - mikrobiologia lekarska Lekarz - nefrologia Lekarz - neonatologia Lekarz - neurochirurgia Lekarz - neurologia Lekarz - neurologia dziecięca Lekarz - okulistyka Lekarz - onkologia i hematologia dziecięca Lekarz - onkologia kliniczna Lekarz - ortopedia i traumatologia narządu ruchu Lekarz - otorynolaryngologia Lekarz - patomorfologia Lekarz - pediatria Lekarz - położnictwo i ginekologia Lekarz - psychiatria Lekarz - psychiatria dzieci i młodzieży Lekarz - radiologia i diagnostyka obrazowa Lekarz - radioterapia onkologiczna 34

35 Lekarz - rehabilitacja medyczna Lekarz - reumatologia Lekarz - seksuologia Lekarz - toksykologia kliniczna Lekarz - transfuzjologia kliniczna Lekarz - transplantologia kliniczna Lekarz - urologia Lekarz - zdrowie publiczne Lekarz - ginekologia onkologiczna Lekarz - hipertensjologia Lekarz - neuropatologia Lekarz - otorynolaryngologia dziecięca Lekarz - urologia dziecięca Pozostali lekarze 2232 Lekarze dentyści Lekarz dentysta - chirurgia stomatologiczna Lekarz dentysta - chirurgia szczękowo-twarzowa Lekarz dentysta - epidemiologia Lekarz dentysta - ortodoncja Lekarz dentysta - periodontologia Lekarz dentysta - protetyka stomatologiczna Lekarz dentysta - stomatologia dziecięca Lekarz dentysta - stomatologia zachowawcza z endodoncją Lekarz dentysta - zdrowie publiczne Pozostali lekarze dentyści 2233 Lekarze weterynarii Lekarz weterynarii 2234 Farmaceuci Farmaceuta - farmacja apteczna Farmaceuta - farmacja kliniczna Farmaceuta - farmacja przemysłowa Farmaceuta - farmacja szpitalna Farmaceuta - specjalista jakości leków Farmaceuta - zielarstwo Farmakolog Pozostali farmaceuci 2239 Specjaliści ochrony zdrowia (z wyjątkiem pielęgniarek i położnych) gdzie indziej niesklasyfikowani Diagnosta laboratoryjny Epidemiolog Fizjoterapeuta Logopeda Optometrysta Promotor zdrowia Specjalista organizacji i zarządzania w ochronie zdrowia Specjalista ratownictwa medycznego Specjalista terapii uzależnieo Specjalista zdrowia publicznego Toksykolog 35