Urząd Miasta Świnoujście Operat uzdrowiskowy Uzdrowisko Świnoujście CZĘŚĆ OGÓLNA

Transkrypt

1 Urząd Miasta Świnoujście Operat uzdrowiskowy Uzdrowisko Świnoujście CZĘŚĆ OGÓLNA

2 O P E R A T UZDROWISKO - ŚWINOUJŚCIE Adres : Urząd Miasta Świnoujście ul. Wojska Polskiego 1/5 Obszar Uzdrowiska: Dzielnica Uzdrowiskowa Powierzchnia Uzdrowiska: 970 ha Nazwa uzdrowiska: Uzdrowisko - Świnoujście Zleceniodawca: Urząd Miasta w Świnoujściu Wykonawca: Fundacja Uzdrowiska ul. Szolc Rogozińskiego 5/ Warszawa Zespół w składzie: 1) mgr inŝ. budownictwa - Wadim Karpiński 2) mgr inŝ. instalacji sanitarnej - Jolanta Sielicka 3) lek med. Zdzisław Cieślukowski - specjalista balneologii i med. fizykalnej 4) Przedsiębiorstwo Geo - Projekt Sp. zo.o. Warszawa 2

3 I. Część opisowa - ogólna Spis treści A 1) Podstawy prawne opracowania operatu... str. 4 2) Świnoujście -charakterystyka, połoŝenie, historia... str. 5 3) Środowisko naturalne uzdrowiska... str. 13 4) Infrastruktura techniczna... str. 19 5) Określenie obszaru uzdrowiska- strefy ochrony uzdrowiskowej uzdrowiska... str. 29 6) Zakłady i urządzenia lecznictwa uzdrowiskowego... str Profile lecznicze uzdrowiska - Wskazania i przeciwwskazania do leczenia uzdrowiskowego w Świnoujściu 7) Opis ujęć wód leczniczych... str Dokumentacja Uzdrowiskowego Zakładu Górniczego 8) Opis klimatu na obszarze Świnoujścia... str. 77 9) Perspektywy rozwoju uzdrowiska - plan zagospodarowania przestrzennego... str ) Spełnienie kryteriów uzyskania statusu uzdrowiska... str ) Bibliografia... str ) Elektroniczny zapis części ogólnej operatu B Świadectwa potwierdzające właściwości lecznicze wód, wydane przez Państwowy Zakład Higieny w Warszawie - Oddział w Poznaniu C Świadectwo potwierdzające właściwości lecznicze klimatu, wystawione przez Polską Akademię Nauk w Warszawie D Uchwała Rady Miasta Świnoujścia II. Część graficzna operatu 1. mapa strefy A ochrony uzdrowiskowej w skali 1: mapa strefy B ochrony uzdrowiskowej (zaznaczona strefa A ) skala 1: mapa strefy C ochrony uzdrowiskowej (zaznaczona strefa A i B ) skala 1: mapa obszaru i terenu górniczego 1:

4 1. Podstawy prawne opracowania operatu Przedmiotem opracowania operatu dla uzdrowiska Świnoujście, leŝącego w województwie zachodniopomorskim jest udokumentowanie przez władze administracyjne miasta spełnienia wymogów koniecznych do prowadzenia lecznictwa uzdrowiskowego w uzdrowisku Świnoujście, w myśl obowiązujących przepisów prawnych,. Opracowanie operatu oparto o podstawy formalno prawne zawarte w : - ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym, uzdrowiskach i obszarach ochrony uzdrowiskowej oraz gminach uzdrowiskowych (Dz.U. z dnia 1 września 2005 r. Nr 167 poz.1399 z późn. zm) - ustawie z dnia 4 lutego 1994 r. prawo geologiczne i górnicze (Dz.U. z 2005 r. Nr 228 poz.1947 z późn. zm.) - ustawie z dnia 18 lipca 2001 r. prawo wodne (Dz.U z dnia 11 października 2001 r. Nr 111 poz.1229 z późn. zm.) - ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. prawo ochrony środowiska (Dz.U. z dnia 20 czerwca 2001 r. Nr 62 poz. 627 z późn. zm.) - ustawie z dnia 7 lipca 1994 r. prawo budowlane (Dz. U. Nr 106 poz z późn. zm.) - ustawie z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. z dnia 10 maja 2003 r. Nr 80 poz. 717 z późn. zm) - ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych (Dz. U. Nr. 273 poz.2703 z późn. zm.) - ustawie z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2005 r. Nr 45 poz.435 z późn. zm.) - ustawie z dnia 7 lipca 2006 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz.U. z 2006 r. Nr 121 poz. 844 z późn. zm) - ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r.o odpadach (Dz. U. z 20 czerwca 2001 r. Nr 62 poz. 628 z późn. zm.) - rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. z dnia 3 grudnia 2004r Nr 257 poz z późn. zm.) - rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 28 lipca 2004 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w środowisku (Dz. U. z dnia 13 sierpnia 2004 Nr 178 poz.1841) - ustawie z dnia 13 września 1966 r o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz.U. Nr.132 poz. 622 z późn. zm.). 4

5 2. Świnoujście charakterystyka, połoŝenie, historia Świnoujście, jedno z najatrakcyjniejszych miast polskiego wybrzeŝa, połoŝone jest na północno-zachodnim krańcu Polski. Jest jedynym miastem w Polsce leŝącym na kilkudziesięciu wyspach. Jego granice stanowią: od południa Zalew Szczeciński, od północy Morze Bałtyckie, od zachodu granica państwowa z Niemcami, zaś od strony wschodniej gmina Międzyzdroje. To właśnie dzięki swojemu wyjątkowemu połoŝeniu Świnoujście jest miastem o wielu obliczach z jednej strony waŝnym ośrodkiem gospodarki morskiej (jednym z czterech kluczowych portów w Polsce) i bazą marynarki wojennej, z drugiej popularnym uzdrowiskiem i miejscowością turystyczną. Miasto leŝy na kilkudziesięciu wyspach, zamieszkane są trzy z nich: Uznam, Wolin i Karsibór. Na wyspie Uznam znajduje się centrum administracyjno-usługowe, Dzielnica Uzdrowiskowa wraz z obiektami turystyczno-uzdrowiskowymi. LewobrzeŜna część Świnoujścia połoŝona na wyspie Uznam, ukształtowana w XVII wieku jako miasto a później takŝe kurort, do dnia dzisiejszego stanowi zasadniczy zurbanizowany człon miejski. Tutaj mieszka 80% populacji Świnoujścia. Tylko 40 km2 wyspy naleŝy do Polski, pozostała część, tj. 380 km2 znajduje się po niemieckiej stronie wyspy Wolin. Jest to największa polska wyspa. Oddzielona jest od stałego lądu cieśniną Dziwną, która tworzy rozlewiska Zatok Cichej i Madejskiej, Zalewu Kamieńskiego i Jeziora Wrzosowskiego. Część Świnoujścia leŝąca na wyspie Wolin (dzielnice Warszów, Przytór- Łunowo i Ognica) pełni funkcję dzielnicy przemysłowej; tu znajdują się największe zakłady związane z gospodarką morską oraz węzły komunikacyjne- terminal promowy, dworzec PKP i PKS. Tutaj dochodzi droga międzynarodowa E-65. Trzecia zamieszkała wyspa to Karsibór są tu doskonałe warunki do rozwoju agroturystyki, uprawiania wędkarstwa i sportów wodnych. Jedyną łączność pomiędzy wyspami Wolin i Uznam stanowią dwie przeprawy promowe. Z uwagi na swoje połoŝenie Świnoujście posiada wyjątkowo korzystne warunki dla rozwoju gospodarki morskiej i turystyki. Terminal promów morskich w Świnoujściu zapewnia stałe połączenia ze Szwecją i Danią dla pasaŝerów, samochodów osobowych, cięŝarowych i wagonów kolejowych. Terminal stanowi waŝne ogniwo łączące Europę środkową i południową ze Skandynawią. 5

6 W zachodniej części miasta, na wyspie Uznam, przebiega granica polsko-niemiecka z przejściem otwartym dla ruchu drogowego Świnoujście - Ahlbeck, natomiast w południowo-zachodniej części z podobnym przejściem Świnoujście - Garz. Zniesienie kontroli paszportowej, a takŝe udostępnienie obu przejść dla ruchu samochodowoautokarowego spowodowało, Ŝe miasto stało się jeszcze bardziej dostępne, szczególnie dla turystów z Niemiec czy Skandynawii. Od strony Niemiec do wyspy Uznam dociera kolej drogi federalne numer B 110 i 111. Po niemieckiej stronie granicy w odległości 12 km znajduje się lotnisko Heringsdorf.Od Berlina dzieli Świnoujście zaledwie 160 km, do brzegów Szwecji jest 175 km, do Danii 150 km. Miasto Świnoujście połoŝone w województwie zachodniopomorskim posiada status miasta na prawach powiatu i jest jednym z największych w województwie zachodniopomorskim Obejmuje obszar, połoŝony w 53 0 i 55 0 szerokości geograficznej długości geograficznej E 14 14' i leŝy na wysokości 5 m n.p.m.. Liczba mieszkańców : ( stan na r) Gęstość zaludnienia wynosi 207 os/km 2. Ogółem powierzchnia: ha w tym: - uŝytki rolne ha, - grunty leśne oraz zadrzewione ha, - grunty pod wodami ha, - grunty zabudowane ha, - nieuŝytki ha, - tereny róŝne 157 ha Historia W 1170 i 1173 na obu brzegach Świny załoŝono gródki straŝnicze zniszczone najazdem duńskim w 1177 i odbudowane w latach W latach Świnoujście z całym Pomorzem Zachodnim stało się lennem Danii. W 1628 wojska cesarskie opanowały ujście Świny i wybudowały umocnienia broniące dostępu na Świnę od strony morza. 24 czerwca 1630 na wyspie Uznam wylądowały wojska szwedzkie. Król Szwecji Gustaw II Adolf pięć dni spędził w Karsiborze. Kończący wojnę trzydziestoletnią ( ) pokój westfalski pozostawił miasto wraz z całym Pomorzem Zachodnim Szwecji do 1720, kiedy to Prusy odkupiły wyspy Wolin i Uznam za sumę 10 mln. talarów w złocie. 6

7 W latach wobec konieczności wnoszenia wysokich opłat za przepływanie cieśniną Peenestrom (ten akwen razem z Wolgast naleŝał do Szwecji do 1815) rząd pruski postanowił umoŝliwić Ŝeglugę Świną do Szczecina i rozpoczął pogłębianie jej głównego koryta. W 1743 na północ od wioski Swine powstało osiedle o nazwie Swinemünde, oficjalnie ogłoszone portem morskim w 1747 roku. Świnoujście uzyskało prawa miejskie od Fryderyka Wielkiego w Ujście Świny ujęto w latach w dwa kamienne falochrony a w latach w celu usprawnienia Ŝeglugi pomiędzy Szczecinem a Bałtykiem w południowo-wschodniej części wyspy Uznam przekopano Kanał Piastowski. Czynnikiem inspirującym rozwój funkcji uzdrowiskowej było powstanie w 1822 r Towarzystwa Budowy Kąpieliska Morskiego, które w okresie gospodarczego regresu szukało nowych rozwiązań, głównie dla aktywizacji gospodarczej miasta. ZałoŜenie w 1823r Spółki Akcyjnej Kąpielisko Morskie pozwoliło na inaugurację w tym samym roku pierwszego sezonu dla 389 kuracjuszy. W miarę rozwoju funkcji uzdrowiskowej, w celu podniesienia standardu uzdrowiska, wzorem innych kurortów wprowadzono do funkcji uzdrowiska w 1826 r - kąpiele lecznicze. W 1836r następuje przejęcie Spółki przez Zarząd Miasta. Pod koniec lat dziewięćdziesiątych XIX wieku powiązań komunikacyjnych zdecydowanie wpłynął na zwiększenie (czterokrotne) liczby pacjentów. Poszukiwania wód solankowych zostały uwieńczone sukcesem w 1897r a eksploatacja pierwszych źródeł przyśpieszyła rozwój uzdrowiska. W ciągu kolejnych 20 lat powstała ekskluzywna dzielnica nadmorska wyposaŝona w urządzenia przyrodolecznicze na europejskim poziomie. Szczególny rozwój funkcji uzdrowiskowej nastąpił w okresie międzywojennym, kiedy to Świnoujście pełniło rolę uzdrowiska i kąpieliska morskiego dla tysięcy pacjentów rocznie. Rozkwit ten przerwała drastycznie II wojna światowa w wyniku której ucierpiała równieŝ zabudowa Dzielnica Nadmorska. Rozwój przestrzenny Świnoujścia, w tym takŝe rozwój funkcji uzdrowiskowej i rekreacyjnej wiązał się przez wiele lat z ograniczeniami wynikającymi z lokalizacji tu baz wojsk radzieckich, które w duŝej mierze zajmowały atrakcyjne tereny miasta w tym Dzielnicę Nadmorską. Po wycofaniu w 1957 roku wojsk radzieckich z tego terenów nadmorskich ponownie zaczęła rozwijać się funkcja turystyczno-uzdrowiskowa. W 1959 r Świnoujście uzyskało status uzdrowiska. Funkcja ta jest sukcesywnie rozwijana: restaurowane są obiekty, wyposaŝana w nowoczesne urządzenia, podnosi się standard świadczonych usług. urządzenia baza zabiegowa, 7

8 podnosi się standard świadczonych usług. Uzdrowisko Świnoujście jest jednym z wiodących uzdrowisk w Polsce. Zabytki i atrakcje turystyczne Świnoujście jest miastem atrakcyjnie turystycznym nie tylko ze względu na jego walory naturalne, ale równieŝ liczne atrakcje turystyczne Jedną z większych atrakcji turystycznych stanowi kompleks zabytkowych XIX- wiecznych fortyfikacji ( Fort Anioła, Fort Zachodni, Fort Gerharda). Obiekty te są zagospodarowane i prowadzona jest w nich róŝnego rodzaju działalność: muzealna, wystawiennicza, kulturalna, spotkania integracyjne. Corocznie forty odwiedza kilkadziesiąt tysięcy turystów. Wśród innych atrakcji naleŝy wymienić: - dawny ratusz, dziś siedziba Muzeum Rybołówstwa Morskiego. Znajdują się tu zbiory prezentujące historię rybołówstwa, dzieje miasta i regionu, stare przyrządy nawigacyjne, okazy fauny morskiej, miejsce wielu wystaw. - falochrony u wejścia do portu ( Zachodni ze Stawą "Młyny" w kształcie wiatraka, Falochron Wschodni - budowany w latach , na prawobrzeŝnej części miasta na wyspie Wolin o długości przeszło 1400 metrów w głąb morza). - Latarnia Morska Świnoujście z 1858, najwyŝsza nad Bałtykiem; 68 m wysokości; znajduje się w dzielnicy Warszów przy ujściu Świny. - muszla koncertowa na promenadzie w Dzielnicy Nadmorskiej nieopodal plaŝy. Odbywają się tu koncerty, festyny i letni festiwal studencki FAMA. - zabytkowe obiekty m.in. poczta główna, kapitanat portu, kamienice w śródmieściu i Dzielnicy Nadmorskiej. - 8

9 - kościoły : Chrystusa Króla,neogotycki kościół Matki Boskiej Stella Maris z końca XIX wieku, we wnętrzu znajdują się witraŝe o duŝej wartości artystycznej, gotycki kościół Najświętszej Marii Panny w Karsiborzu z XV wieku, z ołtarzem z XV wieku i amboną z XVII wieku. - wieŝa widokowa po byłym kościele garnizonowym Marcina Lutra z 1905, zniszczonym pod koniec II wojny światowej przy ulicy Paderewskiego 7. - Park Zdrojowy załoŝony w latach przez Piotra Józefa Lenne. Zajmuję powierzchnię 40 ha poprzecinanych 17 kilometrami alejek i ścieŝek. Rosną tutaj rzadkie okazy drzew, głównie śródziemnomorskich. Park jest stopniowo rewaloryzowany w celu przywrócenia mu świetności - Delta Wsteczna Świny cenny przyrodniczo obszar, skupiający wiele rzadkich i chronionych gatunków roślinności wśród nich: zbiorowiska solniskowe, szuwary kłociowe, wielopostaciowy szuwar trzcinowy. - rezerwat przyrody Karsiborska Kępa na wyspie Karsibór; gnieździ się tutaj około 140 gatunków ptaków. - Miasto dysponuje bardzo dobrze rozwiniętą siecią szlaków pieszych i rowerowych. W ostatnich latach w granicach administracyjnych miasta oznakowanych zostało ponad 100 km szlaków turystycznych. Wzrasta równieŝ długość oddanych do uŝytku ścieŝek rowerowych. 9

10 Kultura i sport Wśród obiektów kulturalnych naleŝy wymienić muzeum, Miejska Biblioteka Publiczna wraz z filiami, galerie, amfiteatr, muszla koncertowa: Muszla koncertowa Głównym animatorem kultury jest Miejski Dom Kultury, który jest organizatorem róŝnorodnych imprez kulturalnych: wystaw, koncertów, przedstawień teatralnych. Miejski Dom Kultury zarządza amfiteatrem i muszlą koncertową w których organizowane są imprezy w sezonie letnim skierowane do turystów, kuracjuszy i mieszkańców. Do waŝniejszych imprez odbywających się w mieście naleŝą imprezy cykliczne niektóre o charakterze ogólnopolskim. - Festiwal Artystyczny MłodzieŜy Akademickiej, znany jako FAMA, w którym od lat młodzieŝ akademicka z całej Polski prezentuje swoje artystyczne umiejętności w muszli koncertowej. - Dni Morza - Świnoujścia - cykl imprez artystycznych i sportowych nawiązujących do morskiego charakteru miasta: Neptunalia, Noc Świętojańska, liczne wystawy okolicznościowe oraz Święto Marynarki Wojennej. - Międzynarodowy Festiwal Piosenki Morskiej "Wiatrak" festiwal z wieloletnią tradycją, składający się z przeglądu konkursowego szant, wieczoru ballad, nocnego śpiewania, rejsu promem po Bałtyku. Dodatkowo organizowane są morskie regaty "Wiatrak" jako impreza towarzysząca. - Świnoujskie Wieczory Organowe koncerty odbywające się od czerwca do sierpnia w kościele Chrystusa Króla z 1927 z udziałem wybitnych organistów krajowych i zagranicznych. 10

11 Ponadto w mieście odbywa się szereg imprez rekreacyjnych, sportowych organizowanych na obiektach sportowych naleŝących do miasta m.in. stadionie miejskim, kortach tenisowych, hali sportowej, salach przyszkolnych, pływalni miejskiej. W sezonie letnim miejscem organizacji imprez rekreacyjnych jest plaŝa miejska zarządzana przez Ośrodek Sportu i Rekreacji Wyspiarz. Na terenie miasta działają ponadto siłownie, kluby fitnes, skatepark a zimą lodowisko. Gospodarka Główne dziedziny gospodarki w mieście to gospodarka morska, turystyka z funkcją uzdrowiskową, handel i usługi. NajwaŜniejsze przedsiębiorstwa, związane z gospodarką morską i firmy produkcyjne zlokalizowane są w prawobrzeŝnej części miasta, w dzielnicy Warszów. NaleŜą do nich: Morska Stocznia Remontowa, Port Handlowy Świnoujście Sp. zo.o., Polskie LNG, Terminal Promowy, Euro-Terminal Sp. zo.o,, VGN Polska, Zarząd Morskich Portów Szczecin i Świnoujście, duński holding AKS, Kreatina sp.z o.o zakład przetwórstwa mięsnego. Turystyka rozwija się przede wszystkim na wyspie Uznam i koncentruje się w Dzielnicy Uzdrowiskowej. Miasto dysponuje około 9000 miejsc noclegowych w ponad 80 obiektach róŝnego typu ( hotelach, pensjonatach, sanatoriach, innych obiektach hotelarskich, kwaterach prywatnych.). Największym pracodawcą w tej dziedzinie jest Uzdrowisko Świnoujście S.A. Główne formy turystyki to turystyka uzdrowiskowa, turystyka wypoczynkowa, turystyka aktywna ( Ŝeglarstwo, turystyka rowerowa) Na terenie miasta działa ponadto szereg firm świadczących usługi turystyczne ( biura podróŝy, przewodnicy, przewoźnicy, wypoŝyczalnie rowerów.) Miasto posiada dobrze rozwiniętą bazę handlową, wykorzystywaną równieŝ przez mieszkańców okolicznych miejscowości, w tym miast po niemieckiej części wyspy Uznam. Na terenie miasta działalność prowadzi: 3 centra handlowe, 2 pasaŝe handlowe, 17 supermarketów oraz kilkadziesiąt mniejszych obiektów handlowych. Edukacja Na obszarze miasta działają: przedszkola ( 6), szkoły podstawowe (9), gimnazja (10), licea ogólnokształcące i inne szkoły średnie (26), ponadto szkoły policealne, szkoły artystyczne, szkoły językowe, szkoły wyŝsze i inne. 11

12 Ochrona zdrowia i pomoc społeczna: Przychodnie, ośrodki zdrowia i poradnie - 8 Praktyki lekarskie - 10 Szpitale ogólne - 3 ŁóŜka w szpitalach/na 10tys. ludności - 24,5 Apteki i punkty apteczne - 13 śłobki i oddziały Ŝłobkowe - 1 Domy i zakłady opieki społecznej -3 12

13 3. Środowisko naturalne uzdrowiska Z a s o b y i w a l o r y Miasto Świnoujście ma unikatowe w naszym kraju połoŝenie geograficzne jego obszar administracyjny obejmuje fragmenty dwóch wysp: Uznamu i Wolina, przedzielonych wodami Świny i Kanału Piastowskiego. Obszar lądowy miasta obejmuje niemal w całości tzw. Bramę Świny, skomplikowaną strukturę mierzejową, składającą się z ułoŝonych w róŝnych kierunkach trzech zespołów wydm wałowych (wydmy brunatne, Ŝółte i szare). Otaczające go wody (Zalew Szczeciński, Świna wraz z odnogami, Zatoka Pomorska) stanowią fragment wielkiego systemu rozciągającego się od Gozdowic do Zatoki Pomorskiej, odprowadzającego wody Odry do Zalewu Szczecińskiego, a następnie głównie przez Świnę do Bałtyku. Przepływ wód w tym systemie odbywa się zasadniczo w kierunku z południa na północ, ale jego intensywność zaleŝy od wielu zjawisk (w tym na terenach odległych od Świnoujścia, jak górna zlewnia Odry i południowa część Morza Bałtyckiego), toteŝ często dochodzi do tzw. cofki, czyli podnoszenia się stanu wód w korycie Świny i akwenach przyległych, a nawet do odwrócenia jej prądu i wlewów wód bałtyckich do Zalewu (z prędkością do 2,0-2,5 m/s). W rejonie Świnoujścia zbiegają się prądy morskie transportujące materiał piaszczysty z zachodu i wschodu, odkładające szeroką i jedyną na wybrzeŝu polskim przyrastającą plaŝę. Nadmiar tego materiału wnoszony jest podczas cofki do Zalewu Szczecińskiego i tam deponowany w postaci delty wstecznej Świny - archipelagu kilkudziesięciu płaskich wysp i wysepek, na których obserwuje się intensywny proces torfotwórczy. Podmokłe łąki, trzcinowiska, kanały i rowy skontrastowane z sąsiadującymi w niewielkiej odległości wzgórzami morenowymi Wolina i Uznamu tworzą unikatowy w Polsce typ krajobrazu. Ze względu na wyspowe połoŝenie miasta, zasoby wód podziemnych ograniczone są do wielkości infiltracji z opadów, a takŝe pozostają w kontakcie z zasolonymi wodami powierzchniowymi. Jedynym zbiornikiem słodkich wód podziemnych pod wyspami Uznam i Wolin jest nieciągła warstwa glacjalnych utworów holoceńsko - plejstoceńskich. Jest ona zasilana poprzez tzw. okna hydrauliczne przez wody opadowe od góry, a w przypadku nadmiernej eksploatacji wód słodkich przez słone wody kredowe od dołu. Zasilanie poziomu wodonośnego odbywa się głównie w półroczu zimowym (od połowy września do stycznia), a następnie do kwietnia utrzymuje się równowaga między zasilaniem a odpływem. Letnia pora roku jest okresem drenaŝu wód podziemnych, a przy jego 13

14 zbieŝności z wysokim stanem zasolonych wód powierzchniowych przedostają się one do warstwy wodonośnej. W warunkach naturalnych następuje wyparcie tych wód przez zwiększone ciśnienie wód opadowych, ale nadmierny pobór wód słodkich moŝe zahamować ten proces prowadząc do trwałego zmniejszenia ich zasobów. Wyjątkowe połoŝenie miasta oraz dotychczas umiarkowany i ograniczony przestrzennie zakres działalności portowo - przemysłowej przyczyniły się do zachowania szczególnie duŝej ilości elementów przyrody w stanie naturalnym lub zbliŝonym do naturalnego. Delta wsteczna Świny jest wśród nich najcenniejszym obszarem, skupiającym najwięcej rzadkich i chronionych gatunków roślinności (zbiorowiska solniskowe, szuwary kłociowe, wielopostaciowy szuwar trzcinowy, skupienia woskownicy europejskiej), które tworzą środowisko dla ginących gatunków fauny, a w szczególności ptaków (ostoja o znaczeniu europejskim). Obszar ten połoŝony jest na przecięciu 2 korytarzy ekologicznych o ponadregionalnym znaczeniu - wielkiego korytarza ekologicznego Doliny Odry, przebiegającego w kierunku południe-północ od południowej granicy Polski do Bałtyku i korytarza biegnącego w kierunku wschód-zachód, wzdłuŝ południowych brzegów morza. W jego obrębie znajduje się zachodnia część Wolińskiego Parku Narodowego (powierzchnia w obrębie miasta ha), stanowiąca jeden z istotnych elementów atrakcyjności turystycznej Świnoujścia. Przyrodniczym bogactwem miasta jest takŝe duŝa powierzchnia lasów (22,3% jego powierzchni ogólnej). PrzewaŜają w nich drzewostany sosnowe, często jednolite, w wielu wypadkach niezgodne lub częściowo niezgodne z siedliskiem. Występują takŝe drzewostany sosnowo-bukowe, bukowe i brzozowo-dębowe, szczególnie w najstarszych klasach wiekowych (ponad 100 lat). Torfowiska niskie w południowych częściach wysp Uznam i Wolin oraz w rynnach międzywydmowych, długotrwale podtapiane, porastają olsy. Charakterystyczny dla terenów nadmorskich zespół boru baŝynowego występuje tylko w 3 kompleksach. Najwięcej jest drzewostanów w średnich i starszych klasach wiekowych. Wszystkie lasy, z wyjątkiem lasów komunalnych i prywatnych (3,7% powierzchni leśnej), są uznane za ochronne, przy czym lasy w pasach technicznych Urzędu Morskiego są uznane za glebochronne (wzdłuŝ wybrzeŝa morskiego - szer. do 200 m) i wodochronne (wzdłuŝ Kanału Piastowskiego - szer. ok. 50 m), a w lasach państwowych występuje 6 nakładających się na siebie kategorii ochronnych (od 2 do 5 w jednym oddziale). Na terenach leśnych znajduje się rezerwat przyrody Karsiborskie Paprocie, szereg gniazd orlich i innych ptaków chronionych strefowo oraz liczne gatunki flory i fauny objęte ochroną prawną. Do szczególnie cennych pod tym względem naleŝą lasy w południowej części wyspy Uznam i na wyspie Karsibór. Część lasów w leśnictwie 14

15 Lubiewo znajduje się w obrębie strefy ochronnej WPN. DuŜą część lasów, zwłaszcza na wyspie Uznam, uznano za nieprzydatne lub zamknięte dla rekreacji. WaŜnym elementem środowiska przyrodniczego, zwłaszcza lewobrzeŝnej części Świnoujścia, jest urządzona zieleń miejska, w której skład wchodzą: Park Zdrojowy, promenada nadmorska (oba obiekty wpisane do rejestru zabytków), park przy ul. Chopina, cmentarz komunalny, obiekty sportowe w rejonie amfiteatru, ogrody działkowe (bardzo duŝy kompleks w zachodniej części miasta), niewielkie zieleńce i zieleń przyuliczna. W obrębie wymienionych obiektów znajduje się część zarejestrowanych pomników przyrody oraz duŝa ilość drzew i krzewów ozdobnych rzadkich, egzotycznych i o imponujących rozmiarach. Tereny zieleni na prawobrzeŝu i w rejonie fortów nad Świną są nie zinwentaryzowane i wymagają urządzenia - wyróŝniają się wśród nich 3 drzewa o pomnikowych rozmiarach przy latarni morskiej, dąb szypułkowy pomnik przyrody przy kościele w Przytorze, 600-metrowa aleja dębowa wzdłuŝ głównej drogi w Karsiborzu oraz 3 skupiska starodrzewu na terenach nieczynnych cmentarzy. Zbiorowiska cennej roślinności naturalnej występują w obrębie wydmy szarej i szczególnie dobrze wykształconej wydmy białej (pierwotnej) wzdłuŝ brzegu morskiego na półwyspie Przytorskim, natomiast na lewobrzeŝu w pasie oddzielającym promenadę od brzegu powszechnie występują sztucznie wprowadzone krzewy egzotyczne (wierzba kaspijska, oliwnik srebrzysty, karagana syberyjska, robinia biała). W Świnoujściu występuje szczególnie duŝe, w porównaniu do innych gmin nadmorskich, bogactwo świata zwierzęcego, zwłaszcza gatunków ptaków uznanych za ginące lub zagroŝone, a takŝe płazów i gadów. Najbogatsze skupiska fauny występują na wyspach i w lasach południowej części obszaru miasta, ale szereg gatunków (w tym takŝe chronione lub rzadkie) znajduje dogodne warunki rozwoju w środowiskach silnie zmienionych przez człowieka, jak: wody portowe i Kanał Piastowski (korytarz przemieszczania się ichtiofauny między Zalewem Szczecińskim a Bałtykiem), forty nad Świną (zimowiska nietoperzy), Park Zdrojowy (ornito- i herpetofauna). WyróŜnione wyŝej zasoby i walory środowiska przyrodniczego Świnoujścia, zarówno faunistyczne jak florystyczne skupiają się głównie w dziewięciu obszarach: A Zatoka Pomorska wraz z plaŝą, B wydma szara i biała na wyspach Uznam i Wolin, C Zalew Szczeciński wraz ze strefą brzegową, D Delta wsteczna Świny wraz z Ognickimi Łęgami oraz łąkami w strefie brzegowej Przytoru i Łunowa, E Wyspa Karsibór wraz z Karsiborską Kępą, 15

16 F Świna, wyspa Mielino, Kanał Piastowski, Kanał Mieliński, Kanał Mulnik, G Świdny Las na wyspie Uznam, H Międzyzdrojski Las na wyspie Wolin, I zurbanizowana część lewobrzeŝa (głównie Park Zdrojowy). Najmniej cennym zasobem przyrodniczym na terenie Świnoujścia jest rolnicza przestrzeń produkcyjna (niespełna 10% powierzchni miasta), której wartość naleŝy do najniŝszych w regionie. 872 ha gruntów rolnych na terenie Przytoru, Ognicy, Wydrzan i Karsiboru, z czego 84% stanowią uŝytki zielone, a resztę głównie ogrody działkowe. O b s z a r y i o b i e k t y p r a w n i e c h r o n i o n e Na mocy ustawy z dn. 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. Nr 924, poz. 880 z późniejszymi zmianami: Woliński Park Narodowy część zachodnia (Rozporządzenie Rady Ministrów z dn r., plan ochrony Parku zatwierdzony w 1999r.), Rezerwat przyrody Karsiborskie Paprocie ochrona najliczniejszego na Pomorzu Zachodnim stanowiska długosza królewskiego oraz wiciokrzewu pomorskiego, a takŝe 2 gniazd orła bielika (Zarządzenie MOŚZNiL z dn r.) Obszary Natura 2000 Wolin i Uznam PLH320019, Delta Świny PLB320002, Zatoka Pomorska PLB990003, Ostoja na Zatoce Pomorskiej PLH990002, Zalew Szczeciński Pomniki przyrody: Na mocy Uchwały Rady Miasta Świnoujścia ustanowiono niŝej wymienione pomniki przyrody tj. : I.14 sztuk pojedynczych drzew rosnących na terenie Gminy Miasta Świnoujście : Dąb szypułkowy o obwodzie pnia 335cm rosnący na Cmentarzu Komunalnym przy ul. Sąsiedzkiej, przy ogrodzeniu vis a vis kościoła, działka nr 635 obręb 17, Dąb szypułkowy o obwodzie pnia 316cm rosnący na skrzyŝowaniu ul. Sąsiedzkiej i ul. Szmaragdowej, działka nr 398 obręb 18, Dąb szypułkowy o obwodzie pnia 649cm rosnący na terenie Szkoły Podstawowej nr 2 przy ul. Białoruskiej, działka nr 240/3 obręb 12, Dąb szypułkowy o obwodzie pnia 362cm rosnący w pasie drogowym ul. Białoruskiej, vis a vis Szkoły Podstawowej nr 2, działka nr 9 obręb 12, 16

17 Cedrzyniec Kalifornijski o obwodzie pnia 173cm rosnący na terenie Przedszkola nr 10 przy ul. Monte Cassino 25, działka nr 343/2 obręb 6, Platan klonolistny o obwodzie pnia 447cm rosnący w pasie drogowym przy ul. Boh. Września 39, działka nr 145 obręb 7, Cis pospolity o obwodach pni 94cm i 83cm, rosnący na terenie Wojskowej Administracji Mieszkaniowej przy ul. Boh. Września, vis a vis Kapitanatu Portu, działka nr 132/2 obręb 7, Sosna pospolita o obwodzie pnia 162cm wraz z bluszczem pospolitym rosnąca na terenie nieruchomości przy ul. Konopnickiej 2, działka nr 74/4 obręb 1, Wiąz Camperdowna o obwodzie pnia 78cm rosnący na terenie parku przy ul. Szopena, vis a vis budynku nr 14, działka nr 57 obręb 6, Lipa drobnolistna o obwodzie pnia 395cm rosnąca w pasie drogowym ul. I-go Maja przy kościele, działka nr 30 obręb 19, Dąb szypułkowy o obwodzie pnia 313cm rosnący na terenie działki nr 104 obręb 1, vis a vis nieruchomości przy ul. Sienkiewicza 21, Świerk sitkajski o obwodzie pnia 234cm rosnący na terenie Leśnictwa Świnoujście, działka nr 304/2 obręb 10, oddział 304a, Dąb szypułkowy o obwodzie pnia 502cm rosnący na terenie Leśnictwa Świnoujście, działka nr 315 obręb 10, oddział 315g, Sosna pospolita o obwodzie pnia 302cm rosnąca na terenie Leśnictwa Świnoujście- Przytór, działka nr 147 obręb 16, oddział 147d. II. 3 sztuki krzewów rosnących na terenie Gminy Miasta Świnoujście : Ostrokrzew kolczasty o obwodach pni 62cm i 44cm rosnący na terenie naleŝącym do Energetyki Szczecińskiej S.A. przy ul. Konopnickiej 5 i 7, działka nr 94 obręb 1, Ostrokrzew kolczasty o obwodzie pnia 52cm rosnący na terenie działki nr 104 obręb 1, vis a vis nieruchomości przy ul. Sienkiewicza 21, Ostrokrzew kolczasty o obwodzie pnia 57cm rosnący na terenie nieruchomości przy ul. Sienkiewicza 18, działka nr 179 obręb 1. III. 8 grup drzew rosnących na terenie Gminy Miasta Świnoujście: 17

18 Platan klonolistny (2 sztuki) o obwodach pni 380cm i 342cm rosnących przy drodze dojazdowej do latarni morskiej, vis a vis wejścia do Fortu Gerharda, działka nr 20/1 obręb 11, Cis pospolity (2 sztuki) o obwodach pni 109cm i 82cm rosnących na terenie nieruchomości przy ul. Barlickiego 6, działka nr 24 obręb 14, Cis pospolity (2 sztuki) o obwodach pni 132cm i 113cm rosnących przy wejściu głównym do budynku Kapitanatu Portu Świnoujście, działka nr 116/2 obręb 7, Cis pospolity (2 sztuki) o obwodach pni 90cm i 43cm rosnących na terenie nieruchomości przy ul. Orkana 4, działka nr 172 obręb 1, Cis pospolity (2 sztuki) o obwodach pni 123cm i 87cm rosnących u zbiegu ul. Szopena i ul. Paderewskiego, działka nr 238 obręb 6, Lipa krymska (17 sztuk) o obwodach pni od 113cm do 92cm rosnących na terenie Cmentarza Komunalnego przy ul. Karsiborskiej, przy głównym wejściu, działka nr 176 obręb 10, Dąb szypułkowy (90 sztuk) o obwodach pni od 171cm do 379cm rosnących w pasie drogowym ul. I-go Maja, działka nr 13 obręb 15, Cis pospolity (2 sztuki) o obwodach pni 97cm i 62cm rosnących na terenie Przedszkola przy ul. Warszawskiej 13, działka nr 594 obręb 5. Fauna strefy ochronne gniazd: orła bielika, kani rdzawej, kani czarnej i rybołowa, ok. 85 gatunków podlegających ochronie (wg Waloryzacji przyrodniczej miasta Świnoujście Biuro Konserwacji Przyrody Szczecin 1998), miejsca rozrodu i regularnego przebywania zwierząt gatunków chronionych (wydry, świstuna, krakwy, płaskonosa, roŝeńca, błotniaka łąkowego i stawowego, kokoszki, czajki, krwawodzioba, biegusa zmiennego, mewy pospolitej i Ŝółtonogiej, rybitwy rzecznej, wąsatki oraz Ŝaby śmieszki, jeziorkowej, wodnej, ropuchy szarej, a takŝe zaskrońca) na terenie Wysp Bielawek Zarządzenie Nr 72/98 Wojewody Szczecińskiego z dnia 10 kwietnia 1998r. 18

19 4. Infrastruktura Techniczna KOMUNIKACJA Transport morski Terminal Promowy Świnoujście jest największym i najnowocześniejszym terminalem promowym w Polsce. Regularnie kursują stąd promy do Szwecji: (Trelleborga i Ystad) i Dani (Kopenhaga). Do Świnoujścia zawijają równieŝ liczne statki spacerowe i wycieczkowe umoŝliwiające rejsy do szeregu okolicznych kąpielisk niemieckich i polskich. Od 2008 roku uruchomione zostało połączenie wodolotowe do Szczecina. Komunikacja zbiorowa Usługi autobusowej komunikacji zbiorowej na terenie miasta świadczone są przez Komunikację Autobusową Sp.z.o.o. Komunikacja miejska realizuje przewozy na terenie miasta Świnoujścia, zarówno na wyspie Wolin jak i Uznam, oraz połączenie z Międzyzdrojami. Od 2004 w mieście uruchomiono linię europejską łączącą Świnoujście z niemieckimi kurortami Ahlbeck, Heringsdorf, Bansin. Komunikację pomiędzy obiema wyspami przez cała dobę zapewniają dwie przeprawy promowe. Dworzec autobusów dalekobieŝnych znajduje się na wyspie Wolin ( nieopodal dworca PKP dalekobieŝne) Ze Świnoujścia odchodzą autobusy m.in. do Gdańska, Kołobrzegu, Jeleniej Góry. Na trasie Świnoujście- Szczecin, Świnoujście-Kamień Pomorski połączenia realizowane są przez przewoźników prywatnych ( mibrobusy). Stacja kolei PKP znajduje się na wyspie Wolin. Z miasta kursują pociągi regionalne do Szczecina jak równieŝ pociągi dalekobieŝne (pospieszne, Ex oraz TLK) do róŝnych miast m.in do Krakowa, Warszawy, Wrocławia, Poznania, Katowic, Kielc czy Lublina. W sezonie letnim PKP znacznie zwiększa liczbę połączeń. W 2008 roku uruchomione zostało na wyspie Uznam połączenie kolejowe z niemiecką siecią kolei. Uznamska kolej Uzdrowiskowa dojeŝdŝa do stacji Świnoujście. Infrastruktura drogowa Świnoujście leŝy na początku drogi krajowej 3, która jest częścią trasy europejskiej E65, wiodącej z północy na południe Europy od Malmö, przez Ystad, dalej promem do Polski; od Świnoujścia przez Szczecin, Gorzów Wlkp., Zieloną Górę do Jakuszyc, następnie przez Czechy, Słowację, Węgry, Chorwację, Macedonię, Grecję do miejscowości Kalamata, a dalej promem przez Morze Kreteńskie na Kretę. W granicach miasta 19

20 przebiega ponadto droga krajowa nr. 93 dochodząca do granicy z Niemcami (dawne przejście Świnoujście Garz). Długości dróg w granicach administracyjnych Miasta Świnoujście: - drogi krajowe , 21 m - drogi powiatowe ,4 m - drogi gminne ,54 m Z a o p a t r z e n i e w w o d ę Źródła wody Źródłem zaopatrzenia w wodę Świnoujścia są głównie zasoby wód podziemnych z utworów czwartorzędowych polskiej części wyspy Uznam i zachodniej części wyspy Wolin ( Półwysep Przytorski). Ujęcia wody Sieć miejska zaopatrywana jest w wodę z czerech podziemnych ujęć wody o łącznych zasobach wody podziemnej Q max = 660 m 3 /h. Dla lewobrzeŝnej części miasta źródłem zaopatrzenia w wodę są dwa ujęcia Granica i Wydrzany, pracujące na dwóch niezaleŝnych stacjach uzdatniania. Dla prawobrzeŝnej części miasta źródłem zaopatrzenia w wodę są dwa ujęcia ODRA i NA WYDMACH, z których woda uzdatniana jest na jednej wspólnej stacji uzdatniania wody (SUW) ODRA. Uzdatnianie wody SUW Granica dysponuje tradycyjną metodą uzdatniania wody poprzez natlenianie i filtrację na filtrach z wypełnieniem chalcedonitowym.woda uzdatniona moŝe być przetłaczana bezpośrednio do sieci miejskiej lub pośrednio,poprzez zbiorniki retencyjne ( dwie komory o łącznej pojemności 3500 m3 ). Ilość wody kierowana do miasta jest regulowana automatycznie za pomocą przepustnic, w zaleŝności od ciśnienia wody w sieci miejskiej. Zbiorniki retencyjne zapewniają pokrycie zapotrzebowania na wodę w godzinach szczytowych oraz miesiącach letnich. Woda z SUW Granica posiada warunkowe dopuszczenie do spoŝycia, przy zwiększonej, w stosunku do obowiązujących norm, zawartości Ŝelaza i manganu. Występuje ono głównie przy zwiększonej wydajności stacji. 20