Oceany. na sprzedaż. Ranking detalistów pod kątem strategii pozyskiwania ryb i produktów rybnych oraz owoców morza.

Transkrypt

1 Oceany na sprzedaż Ranking detalistów pod kątem strategii pozyskiwania ryb i produktów rybnych oraz owoców morza

2 2 Greenpeace to międzynarodowa organizacja pozarządowa, działająca na rzecz ochrony środowiska naturalnego na całym świecie. Jej działania koncentrują się na kilku głównych obszarach tematycznych związanych z szeroko pojętą ochroną przyrody: lasy, morza i oceany, substancje toksyczne, klimat i energia, organizmy modyfikowane genetycznie. Głównymi celami kampanii Morza i Oceany są: utworzenie sieci rezerwatów morskich na 40% obszarów światowych mórz i oceanów, wprowadzenie zasad zrównoważonego wykorzystania zasobów morskich na pozostałych obszarach morskich, wprowadzenie całkowitego zakazu na połowy głębinowe. Aby zachować niezależność, Greenpeace nie przyjmuje dotacji od rządów, partii politycznych i firm. Działania organizacji finansowane są wyłącznie dzięki wsparciu indywidualnych darczyńców. Więcej informacji na stronie:

3 Spis treści 1. Wstęp 4 2. Przełowienie mórz i oceanów Trałowanie denne Przyłów Łamanie prawa Społeczności lokalne 5 3. Połowy zrównoważone 5 4. Hodowla 6 5. Zrównoważona strategia pozyskiwania ryb 6 i produktów rybnych 6. Oznakowanie produktów rybnych 6 7. Certyfikaty jakości 7 8. Kryteria klasyfikujące połowy i hodowle 7 9. Czerwona Lista Wyniki rankingu detalistów Pytania do rankingu i punktacja Interpretacja punktacji Opisy detalistów Podsumowanie 12 Greenpeace/Gavin Newman 3

4 4 1. Wstęp Naukowcy biją na alarm. Jeśli nie zmieni się nasze podejście do wykorzystania zasobów morskich na bardziej zrównoważone i odpowiedzialne, to większość znanych nam dziś gatunków ryb może niedługo przestać istnieć. Krytyczna sytuacja światowych łowisk doprowadziła do tego, że coraz częściej świadomi konsumenci chcą kupować produkty, które powstały z zachowaniem zasad zrównoważonego wykorzystania zasobów. Dużą rolę w poprawie sytuacji żywych zasobów morskich może odegrać rynek, a przede wszystkim przetwórcy i dystrybutorzy produktów rybnych. Zmiany na lepsze należy zapoczątkować poprzez powszechne wprowadzenie zrównoważonych strategii pozyskiwania ryb i produktów rybnych w sieciach detalistów, które są w Polsce najistotniejszym kanałem sprzedaży tych produktów. Od zasad, które zostaną wprowadzone zależy, czy do konsumentów trafią produkty pochodzące z połowów zrównoważonych i hodowli przyjaznych środowisku. Greenpeace publikuje drugą edycję rankingu działających na terenie Polski detalistów, którego celem jest przedstawienie sytuacji na polskim rynku pod kątem pozyskiwania i wprowadzania do obrotu ryb i produktów rybnych. W opracowaniu tym omówione są również główne kwestie związane z rybołówstwem komercyjnym i akwakulturami. 2. Przełowienie mórz i oceanów Ludzkość od zawsze czerpała z bogactwa mórz i oceanów. Doprowadziło to do tego, że obecnie coraz więcej gatunków morskich jest zagrożonych wyginięciem. Rosnące zapotrzebowanie na ryby i owoce morza oraz odpowiadający temu gwałtowny rozwój światowego rybołówstwa ma bardzo negatywny wpływ na ekosystemy morskie. Wpływ ten rośnie z roku na rok, ponieważ połowy prowadzone są na coraz większą skalę. Według statystyk Organizacji Narodów Zjednoczonych do Spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO) większość łowisk uważa się obecnie za wyczerpane, nadmiernie 1 eksploatowane albo uszczuplone : Greenpeace/Grace Greenpeace/Gavin Newman 1 FAO, The State of Word Fisheries and Acquaculture (SOFIA), % światowych łowisk jest eksploatowana w pełni lub na granicy wyczerpania zasobów 7% światowych łowisk jest już przetrzebionych Tylko 3% światowych łowisk nie jest w pełni eksploatowanych 1. Tylko 1% światowych łowisk odbudowuje się 2.1 Trałowanie denne Przemysłowe floty rybackie pustoszą światowe łowiska, używając nowych, skuteczniejszych technologii i coraz potężniejszych jednostek. Bardzo często stosuje się destrukcyjne techniki połowowe. Należy do nich głównie trałowanie denne, podczas którego statki ciągną za sobą sieci służące do przeczesywania oraz obszarów przydennych. Stosowanie tej metody połowowej

5 Greenpeace/Christian Islund skutkuje dewastacją rozległych raf koralowych oraz innych siedlisk przydennych wraz z całym bogactwem podwodnego ekosystemu. Metoda ta jest uważana przez naukowców za jedną z najbardziej szkodliwych dla morskiego ekosystemu Przyłów Podczas połowów w sieci bardzo często trafiają gatunki bez wartości handlowej, są to zarówno drobne organizmy jak i ptaki, czy ssaki morskie. Po wciągnięciu na pokład są one martwe lub okaleczone, a następnie wyrzucane za burtę jako odpad. Przyłów może stanowić około 25% całego połowu, a w niektórych przypadkach nawet 80% Łamanie prawa Kolejnym problemem są nielegalne, nieraportowane i niekontrolowane połowy. Straty, które z ich powodu ponosi międzynarodowa społeczność szacuje się od 9,5 2 do 23 miliardów USD rocznie. Proceder ten przyjmuje różne formy w zależności od regionu. Najważniejsze z nich to omijanie prawa poprzez stosowanie tzw. tanich bander, przekraczanie otrzymanych limitów połowowych i nieprzestrzeganie okresów ochronnych, łamanie przepisów lokalnych 3 organizacji regulujących rybołówstwo Społeczności lokalne Problem niezrównoważonego wykorzystywania zasobów morskich to także kwestia przyszłości samego rybołówstwa, utrzymania stanowisk pracy oraz zapewnienia bezpieczeństwa żywnościowego, szczególnie w lokalnych społecznościach, gdzie Greenpeace/Steve Morgan rybołówstwo od wieków było podstawą ich egzystencji. Zostają one często pozbawione środków do życia, gdyż nie mogą konkurować z ogromnymi statkami przetwórniami, które doprowadzają do wyczerpania łowisk. Dodatkowym problemem jest rozwój farm rybnych, które bezpośrednio oddziaływują na zmianę linii brzegowej oraz na zanieczyszczenie wód. Tym samym utrudniając dostęp do zasobów naturalnych. 3. Połowy zrównoważone Bogactwo żywych zasobów wód uważane było za nieograniczony dar natury. Jednakże, wraz ze wzrostem wiedzy i dynamicznym rozwojem rybołówstwa, mit ten został obalony w skutek uświadomienia sobie, że żywe zasoby wód, chociaż odnawialne, jednak nie są nieograniczone i potrzebują właściwego zarządzania, jeśli ich udział w tworzeniu dobrobytu rosnącej ludności świata, w aspekcie żywieniowym, ekonomicznym i socjalnym, ma być zachowany. Ze względu na powyższe Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa (ang. FAO) stworzyła Kodeks Odpowiedzialnego Rybołówstwa. Określa on zasady i międzynarodowe standardy praktyk rybackich w celu zapewnienia skutecznej ochrony oraz prawidłowego zarządzania żywymi zasobami morskimi z poszanowaniem dla ekosystemów i różnorodności biologicznej. Kodeks uznaje żywieniowe, ekonomiczne, społeczne, środowiskowe i kulturowe znaczenie rybołówstwa, oraz interesy wszystkich tych, którzy są związani z tym sektorem. Bierze on pod uwagę charakterystykę biologiczną zasobów i ich środowiska oraz interesy konsumentów i innych użytkowników. 2 Marine Resource Assessment Group. Illegal, Unreported, Unregulated Fishing. Policy Brief,

6 6 Państwa i wszyscy związani z rybołówstwem zachęcani są do stosowania Kodeksu w praktyce, czyli do prowadzania połowów w sposób zrównoważony. Połowy takie to te, które nie powodują zniszczeń w żadnych zasobach mórz i oceanów. Zrównoważone połowy wykorzystują techniki i narzędzia, które nie obniżają zdolności odradzania się poławianego gatunku oraz mogą być stosowane przez nieograniczony czas bez 4 nieodwracalnej szkody dla ekosystemu morskiego. 4. Hodowla ryb Hodowla gatunków morskich znana jako akwakultura jest praktykowana w niektórych regionach świata nawet od lat. Hoduje się ryby słodkowodne i morskie, skorupiaki (krewetki, kraby, raki), ostrygi, a także rośliny (wodorosty). Jednakże od połowy lat 80-tych ubiegłego stulecia hodowla ryb i produkcja przetworów rybnych gwałtownie wzrosła podążając za wzrostem popytu. Farmy rybne są często promowane jako środek pomocny w przezwyciężaniu kryzysu łowisk. Zaletą produktów pochodzących z hodowli jest głównie cena, niemniej ich wpływ na środowisko może być destrukcyjny i wręcz przyczyniać się do nadmiernych połowów gatunków dzikich. Do najważniejszych problemów związanych z hodowlami organizmów morskich należą: - zanieczyszczenia naturalnych zbiorników wodnych przez odprowadzanie do morza ogromnej ilości odchodów ryb hodowlanych, hormonów i środków odrobaczających stosowanych na farmach, - wzrost połowów drobnych ryb odławianych na paszę dla ryb hodowlanych (do wyprodukowania 1 kg ryb na farmie potrzebne jest nawet do kilkunastu kilogramów drobnych ryb przetworzonych na mączkę lub olej), co w istocie podważa sens powstawania farm tworzonych w celu przezwyciężenia kryzysu łowisk, - rozwój chorób i pasożytów wśród ryb hodowanych i rozprzestrzenianie się ich na dziko żyjące osobniki, - budowa farm może doprowadzić do zniszczenia obszaru nadmorskiego (np. wycinanie lasów namorzynowych), co w efekcie powoduje większą podatność terenów położonych wzdłuż linii brzegowej na niszczące działanie sztormów i innych zjawisk pogodowych. Dodatkowo zniszczone zostają naturalne siedliska innych gatunków. 5. Zrównoważona strategia pozyskiwania ryb i produktów rybnych Odpowiedzialna strategia zaopatrywania w produkty rybne powinna zawierać szczegółową definicję pojęcia zrównoważony zarówno dla naturalnych łowisk, jak i dla hodowli. Należy w niej wyszczególnić zasady mówiące o identyfikowaniu i nabywaniu produktów z ryb pochodzących ze zrównoważonych połowów, a także przedstawić propozycję, w jaki sposób informacje te będą udostępniane konsumentom. Idea odpowiedzialnej strategii zaopatrywania w produkty rybne odnosi się do trzech głównych zasad: USUNĄĆ NAJGORSZE rezygnacja ze sprzedaży wszystkich gatunków znajdujących się na czerwonej liście Greenpeace. PROMOWAĆ NAJLEPSZE zwiększenie w asortymencie udziału produktów rybnych pochodzących ze źródeł odpowiadających standardom zrównoważonej strategii zaopatrywania w produkty rybne. ULEPSZAĆ POZOSTAŁE podejmowanie współpracy z dostawcami i innymi udziałowcami na rzecz zrównoważonej gospodarki zasobami rybnymi. 6. Oznakowanie produktów rybnych Prawidłowe oznakowanie produktów rybnych oraz ich pełna identyfikowalność, czyli możliwości sprawdzenia z jakiej jednostki pochodzi dana partia ryb i kiedy zostały złowione, jest bardzo skutecznym narzędziem przeciwdziałającym wszelkim nielegalnym procederom. Identyfikowalność powinna być możliwa na wszystkich etapach obrotu produktami rybnymi: od momentu złowienia, poprzez wszystkie etapy przetwórstwa i dystrybucji aż do dotarcia do konsumenta. Oznacza to wyeliminowanie ryzyka zakupu ryb pochodzących z nielegalnych, nieregulowanych i nieraportowanych połowów. Żeby mieć taką pewność, konieczne jest 4 Kodeks odpowiedzialnego rybołóstwa, Organizacja Narodów Zdjednoczonych ds. Wyżywienia i Rolnictwa - FAO, Rzym, Iwama, G.K. (1991). Interactions between aquaculture and theh environment. Critical Reiviews in Environmental Control 21 (2):

7 przestrzeganie wymogu identyfikowalności. Jasna informacja dla klientów i standardowe zaopatrzenie produktu w etykietę ułatwią konsumentowi wybranie właściwego produktu. Zgodnie z polskim prawem, dostosowanym do wymogów unijnych, na produktach rybnych powinny znajdować się następujące informacje: 1. handlowe oznaczenie produktu, 2. naukowa nazwa gatunku, 3. metoda produkcji (złowione w morzu, wodach, śródlądowych, wyhodowane), 6 4. obszar połowu (z reguły numer FAO) Mimo powyższych wymogów, produkty rybne trafiające do sklepów są niekiedy oznakowane w sposób niewystarczający i niezrozumiały dla konsumenta. Dotyczy to szczególnie wyrobów przetworzonych. W celu dostarczenia konsumentowi pełnych informacji o pochodzeniu danego produktu oraz by eliminować możliwość nielegalnych, nieraportowanych i nieregulowanych połowów, Greenpeace postuluje, by na etykietach pojawiły się również informacje o tym, czy hodowla lub połów były prowadzone w sposób zrównoważony. Dodatkowo obszar połowu powinien być opisany dokładniej, ponieważ oznakowania FAO obejmuje zbyt rozległy teren (np. region FAO 27 to zarówno Morze Północne jak i Bałtyckie). Oznakowane tak powinny być wszystkie produkty zawierające w swoim składzie organizmy morskie. 7. Certyfikaty Na rynku istnieje kilka certyfikatów dotyczących ryb i produktów rybnych. Wszystkie one zapewniają, że certyfikowane nimi ryby zostały złowione lub wyhodowane w sposób zrównoważony, oraz że stanowią najlepszy produkt, który konsument może kupić. Greenpeace uważa, że nie istnieją żadne całkowicie wiarygodne oznaczenia dla ryb i owoców morza pozyskanych w sposób zrównoważony. Jak dotąd problemy naszych oceanów są dalekie od rozwiązania a zasady zapobiegania i podejścia ekosystemowego nie zostały włączone do systemu zarządzania łowiskami. Obecnie oznakowanie ryb i owoców morza może co najwyżej pomóc zidentyfikować najlepszy wybór z określonego łowiska. Takie oznaczenia nie są adekwatnymi wskaźnikami tego, czy dane łowisko jest Greenpeace/Konrad Konstantynowicz zarządzane w sposób zrównoważony. Nie gwarantuje również, że produkty zostały złowione legalnie. Z pewnością nie są wskaźnikami tego, czy zakup danego produktu jest najlepszym wyborem według wszystkich kryteriów. Ponieważ nie istnieje jeden całkowicie rzetelny certyfikat, zapewnienie, że sprzedawane ryby i owoce morza pochodzą ze zrównoważonych łowisk jest indywidualną sprawą każdego detalisty. 8. Kryteria oceny połowów i hodowli We współpracy z naukowcami Greenpeace opracował kryteria pomagające zidentyfikować najbardziej szkodliwe praktyki hodowlane i połowowe. Rybołówstwo, które operuje na obszarach łowisk przełowionych lub takich, które niebawem zostaną wyczerpane oraz używające destrukcyjnych technik połowowych klasyfikowane jest jako czerwone. Na czerwono klasyfikowane są akwakultury, stosujące pasze oparte głównie na mączce lub oleju rybnym, zawierające genetycznie modyfikowane organizmy oraz te, które mają inny negatywny wpływ na środowisko. W przypadku gdy dany gatunek pochodzi z takich połowów lub hodowli, jest on umieszczany na krajowej Czerwonej Liście Greenpeace gatunków morskich zagrożonych wyginięciem lub takich, których połowy lub hodowla wpływają destrukcyjnie na środowisko naturalne. Jeśli nawet dany produkt uzyskał certyfikat, a pochodzi z gatunku występującego na którejkolwiek z czerwonych list Greenpeace lub podobnych wykazach innych organizacji, detaliści powinni zrezygnować z jego sprzedaży. 6 Rozporządzenie Rady (WE) Nr 104/2000 z 17 grudnia 1999 z r.w sprawie wspólnej organizacji rynków produktów rybołówstwa i akwakultury. 7

8 9. Czerwona lista 8 Na bazie kryteriów klasyfikujących zrównoważone połowy i przyjazne środowisku hodowle została stworzona Czerwona Lista Gatunków Morskich Greenpeace. Znalazły się na niej te gatunki, które powinny zostać wycofane z sprzedaży, a które znajdują się w ofercie działających na terenie Polski detalistów. Kryteria, według których poszczególne gatunki. trafiają na czerwoną listę zostały opracowane przez międzynarodowe grupy naukowców oraz na bazie danych dostarczonych przez Międzynarodową Unię Ochrony Przyrody (ang. IUCN). Wybrane gatunki morskie znalazły się na tej liście, ponieważ: - znajdują się na między narodowych listach gatunków zagrożonych, - są one bardzo wrażliwe na destrukcyjne skutki prowadzenia intensywnych połowów, - ich populacje są nadmiernie eksploatowane, - techniki wykorzystywane w połowach lub hodowli tych ryb są destrukcyjne dla środowiska naturalnego i stanowią zagrożenie dla innych gatunków, Na polskiej Czerownej Liście Greenpeace znalazły się następujące gatunki: tuńczyk błękitnopłetwy Thunnus thynnus, tuńczyk żółtopłetwy Thunnus albacares, opastun (tuńczyk wielkooki) Thunnus obesus, dorsz atlantycki Gadus morhua, wszystkie gatunki rekinów, węgorz Anguilla anguilla, morszczuk Merluccius merluccius, halibut atlantycki Hipoglossus hipoglossus, halibut grenlandzki Reinhardtius hipoglossoides, miruna nowozelandzka (grenadier) Macruronus novaezelandiae, Gładzica Pleuronectes platessa, karmazyn pospolity Sebastes marinus, karmazyn mentelasebastes mentella, różne gatunki krewetek: Black tiger, Penaeus monodon, Litopenaeus vannamei, sola Solea solea, łosoś atlantycki Salmo salar. 10. Wyniki rankingu detalistów W sektorze wielkopowierzchniowych sklepów spożywczych, w Polsce działa ponad 200 hipermarketów, kilka tysięcy supermarketów i dyskontów spożywczych. Wśród hipermarketów dominującą pozycję zajmują cztery główne sieci handlowe Auchan Polska Sp. z o.o., Carrefour Sp. z o.o., Real Sp. z o.o., i Tesco Marcin Król Polska Sp. z o.o. Liderami segmentu delikatesowego supermarketów są głównie Alma Markety Sp. z o.o., Bomi S.A., Piotr i Paweł S.A., a segmentu podstawowego Carrefour Sp. z o.o., Tesco Polska Sp. z o.o. oraz Kaufland Polska Markety Sp. z o.o. Jednym z najszybciej rozwijających się dyskontów jest Lidl Sklepy 7 Spożywcze Sp. z o.o.. Do wzięcia udziału w rankingu zostały zaproszone wszystkie ww. sieci. Źródłem informacji były odpowiedzi udzielone przez detalistów na specjalnie w tym celu przygotowany zestaw pytań. W przypadku odmowy udzielenia odpowiedzi, informacje na temat strategii pozyskiwania ryb i produktów rybnych były sprawdzane przez pracowników oraz wolontariuszy Greenpeace bezpośrednio w sklepach, na stronach internetowych oraz w innych dostępnych publikacjach. Na pytania nie odpowiedziały: Alma Market S.A, Bomi S.A oraz Carrefour Polska Sp. z o.o. 7 Marketbeat wiosna 2010, Cushman & Wakefield, str 16

9 10.1 Pytania do rankingu i punktacja Pytanie dotyczyły siedmiu kategorii: - identyfikowalność produktów przyznane punkty zależały od ilości produktów w ofercie, co do których detalista może prześledzić cały łańcuch produkcyjny, tj. od momentu złowienia danego gatunku lub produkcji na farmie do momentu wprowadzenia go do sprzedaży, - odpowiedzialna strategia przyznane punkty zależały od tego, czy detalista posiada spisaną strategię zaopatrywania w produkty rybne, jak również od jej jakości, - definicja odpowiedzialnej strategii punkty były przyznawane za sprecyzowanie określenia ryby oraz produkty rybne pozyskane w sposób zrównoważony oraz wprowadzanie zasad pozyskiwania takich produktów na podstawie ściśle określonych kryteriów oceniających jakość połowów i hodowli, - zasady odpowiedzialnej strategii punkty przyznawane były za wprowadzanie trzech podstawowych zasad takiej strategii: usunąć najgorsze, promować najlepsze, ulepszyć pozostałe, - oznakowanie produktów przyznane punkty zależały od jakości i ilości informacji o produktach zawartych na ich etykietach - rozwiązania w praktyce przyznane punkty zależały od działań podjętych w praktyce zgodnych z deklarowaną odpowiedzialną strategią, - promocja przyznane punkty zależały od kroków podjętych przez detalistę w celu podniesienia świadomości klientów w zakresie pochodzenia ryb i produktów rybnych Interpretacja punktacji W każdej z siedmiu kategorii można było uzyskać maksymalnie 36 punktów a w ogólnej punktacji 252. W zależności od uzyskanych punktów można było określić jakość działań detalisty na rzecz pozyskiwania ryb i produktów rybnych w sposób odpowiedzialny oraz zaangażowanie w ochronę ekosystemów morskich, tak by dostarczać swoim klientów produkty najwyższej jakości przy jednoczesnym poszanowaniu środowiska naturalnego. Nazwa 1. Lidl Kaufland Piotr i Paweł Identyfikowalność pochodzenia produktów Odpowiedzialna strategia Definicja odpowiedzialnej strategii Zasady odpowiedzialnej strategii Real Tesco Auchan Alma Oznakowanie produktów Rozwiązania w praktyce Promocja Ilość punktów w 2010 Ilość punktów w Dobrze. Wdrażana jest odpowiedzialna strategia pozyskiwania ryb i produktów rybnych. Niezbędny jest jednak ciągły monitoring, by utrzymać ja na właściwym poziomie Średnio. Detalista ma przygotowaną odpowiedzialną strategię pozyskiwania ryb i produktów rybnych, jednak nie jest ona wystarczająco dobra. Należy jak najszybciej wprowadzić odpowiednie zmiany Źle! Detalista nie posiada odpowiedzialnej strategii pozyskiwania ryb i produktów rybnych. Powinien wprowadzić ja jak najszybciej 9. Carrefour Bomi Tabela 1. Ilość punktów z podziałem na kategorie 9

10 Kaufland Lidl Piotr i Paweł Real Tesco Auchan Alma Carrefour Bomi Tabela 2. Gatunki z Czerwonej listy Greenpeace dostępne u detalistów Opisy detalistów Lidl Sklepy Spożywcze Sp. z o.o. Lidl należy do międzynarodowej grupy przedsiębiorstw Schwarz Group, w której skład wchodzą niezależne spółki prowadzące aktywną działalność na terenie całej Europy. Historia sieci Lidl sięga lat 30- tych XX wieku, 9 a pierwsze sklepy pod szyldem tej marki powstały w Niemczech w latach 70- tych XX wieku. Obecnie w wielu krajach Europy istnieje około 800 sklepów dyskontowych tej marki a w Polsce ponad 350. Lidl posiada w swojej ofercie: puszki i przetwory rybne oraz ryby mrożone i wędzone. Sieć ta uzyskała pierwsze miejsce w rankingu. W porównanie do zeszłego roku otrzymała 80 punktów więcej. Firma nie odpowiedziała na kwestionariusz do rankingu, lecz przesłała wyczerpujący list, na podstawie którego zostały przyznane odpowiednio punkty w poszczególnych dziedzinach. Lidl opublikował w roku 2009 wytyczne odnośnie zrównoważonej strategii zaopatrywania w produkty rybne. Są w niej zawarte zasady dotyczące prowadzenia zrównoważonych połowów oraz przyjaznych środowisku akwakultur. Lidl prowadzi również monitoring wsteczny swoich produktów, a wszyscy dostawcy otrzymują jasne wytyczne w kwestii pozyskiwania produktów rybnych. Ponadto Lidl prowadzi szkolenia dla swoich pracowników. Na stronie internetowej oraz w gazetkach reklamowych można uzyskać informacje o produktach rybnych pozyskiwanych w ramach zrównoważonej polityki rybnej. Kaufland Polska Markety Sp. zo.o. Niemiecka sieć supermarketów Kaufland należy do grupy kapitałowej Schwarz Group. Sklepy sieci Kaufland znajdują się w Niemczech, na Słowacji, w Polsce, 10 Chorwacji i Rumunii. W Polsce otwartych jest obecnie ponad 600 placówek. Pierwszy supermarket tej sieci w Polsce powstał w 2001 roku. Kaufland posiada w swojej ofercie: puszki i przetwory rybne oraz ryby mrożone i wędzone. Kaufland odpowiedział na kwestionariusz i uzyskał jedną z najwyższych not w rankingu. W porównaniu do ubiegłego roku uzyskał o 68 punktów więcej. Centrala Kaufland w Niemczech już w 2007 r. zainicjowała prace nad wdrożeniem odpowiedzialnej strategii pozyskiwania 8 Dane na dzień 17 marca

11 ryb i produktów rybnych. Kaufland Polska również posiada taką strategię. Nie jest ona jednak jeszcze upubliczniona. Przy podejmowaniu decyzji o zakupie produktów rybnych Kaufland szuka alternatyw dla gatunków zagrożonych wyginięciem. Z ich oferty zostały wycofane: rekin, węgorz oraz karmazyn. Kaufland wpływa również na swoich dostawców, by stosowali zasady zrównoważonego pozyskiwania ryb i produktów rybnych. Produkty w sklepach tej sieci są oznakowane relatywnie dobrze, a detalista możne prześledzić ich cały łańcuch produkcyjny. Piotr i Paweł S.A. Piotr i Paweł to sieć polskich delikatesów. Pierwszy sklep powstał w Poznaniu w 1990 roku. Dziś już 70 sklepów 11 obecnych jest w 45 miastach w całym kraju. Piotr i Paweł posiada w swojej ofercie: puszki i przetwory rybne oraz ryby świeże, mrożone i wędzone. Delikatesy Piotr i Paweł odpowiedziały na kwestionariusz do ankiety. Sieć ta otrzymała 158 punktów, w porównaniu do zeszłego roku więcej aż o 102 punkty. Tym samym przesunęła się z jednego z ostatnich miejsc na trzecie. Delikatesy Piotr i Paweł deklarują posiadanie odpowiedzialnej strategii pozyskiwanie ryb i produktów rybnych oraz, że jest ona publicznie dostępna. W ramach tej strategii zostają wprowadzane dwie z trzech zasad: promować najlepsze i ulepszać resztę. Większość produktów rybnych oferowanych przez te delikatesy jest objęta powyższą strategią. wewnętrznych audytów. Real jest w stanie prześledzić cały łańcuch produkcyjny większości oferowanych produktów rybnych. Tesco Polska Sp. z o.o. Pierwszy sklep Tesco został otwarty w 1929 roku w północnym Londynie. Dziś supermarkety tej sieci znajdują się w 14 krajach świata: Wielkiej Brytanii, Irlandii, USA, Polsce, Czechach, na Węgrzech, Słowacji, w Turcji, Indiach, Tajlandii, Malezji, Korei Południowej, 14 Japonii i Chinach. W Polsce sieć ta działa od 1995 roku i posiada obecnie 326 sklepów. Tesco ma w swojej ofercie: puszki i przetwory rybne oraz ryby świeże, mrożone i wędzone. Firma odpowiedziała na zestaw pytań do rankingu i uzyskała w nim piąte miejsce, otrzymując 68 punktów, tyle samo co w edycji zeszłorocznej. Z odpowiedzi wynika, że sieć posiada zrównoważoną politykę pozyskiwania ryb i produktów rybnych. Nie jest ona jednak dostępna publicznie. Polityka ta obejmuje dwie z trzech zasad: promować najlepsze oraz ulepszać resztę. Jednak, zgodnie z deklaracją firmy, tylko nieznaczna część produktów rybnych mieści się w tej strategii. Tesco nie prowadzi szkoleń swoich pracowników ani nie działa na rzecz podniesienia świadomości konsumentów w kwestii wyboru produktów rybnych. W supermarketach tej sieci można znaleźć większość z gatunków znajdujących się na Czerwonej Liście Greenpeace. Real Sp z o.o. Sieć Real powstała w Niemczech w 1992 roku. Sklepy Real znajdują się w Niemczech, Polsce, Rumunii i Rosji. Hipermarkety Real należą do grupy Metro trzeciego na 12 świecie koncernu handlowego. Sklepy Real istnieją w 13 Polsce od 1995 roku, obecnie jest ich 54. Real posiada w swojej ofercie: puszki i przetwory rybne oraz ryby świeże, mrożone i wędzone Firma w odpowiedzi na ankietę przesłała list, na podstawie którego zostały przyznane odpowiednio punkty w poszczególnych dziedzinach. Real deklaruje, że posiada spisaną zrównoważoną strategię pozyskiwania ryb i produktów rybnych. Wraz z organizacjami pozarządowymi i certyfikującymi sieć ta podejmuje działania na rzecz zrównoważonego rybołówstwa i akwakultury. Wpływa również na swoich dostawców poprzez przeprowadzenie m.in. Auchan Polska Sp. z o.o. Sieć supermarketów Auchan powstała we Francji w 1961 roku. W Polsce istnieje od 1996 i posiada 26 obiektów na 15 terenie całego kraju. Obecnie sklepy te znajdują się również we Francji, Włoszech, w Hiszpanii, Portugalii, Luksemburgu, na Węgrzech, w Rumunii, Rosji, Maroku, 16 Chinach i na Tajwanie. Auchan posiada w swojej ofercie: puszki i przetwory rybne oraz ryby świeże, mrożone i wędzone Auchan nie odpowiedział na ankietę. Przesłała natomiast krótki list, na podstawie którego zostały przyznane odpowiednio punkty w poszczególnych dziedzinach. Sieć supermarketów uzyskała 87 punktów (w roku )

12 Auchan deklaruje, ze posiada zrównoważoną strategię rozwoju sprzedaży produktów rybnych. Nie jest ona jednak dostępna publicznie w języku polskim na firmowej stronie internetowej. świeże nie są oznakowane wystarczająco i tylko od dobrej woli sprzedawcy zależy uzyskanie takich podstawowych informacji, jak łacińska nazwa gatunku, czy obszar połowu. 12 Alma Market S.A. Alma jest działającą od 1995 roku siecią polskich delikatesów, gdzie ceny towarów są wyższe niż w pozostałych supermarketach, a na półkach sklepów tej sieci można spotkać wiele wyszukanych produktów z różnych stron świata. Pierwsze delikatesy powstały w Krakowie. Obecnie na terenie Polski znajduje się sklepów tej firmy. Alma Market posiada w swojej ofercie: puszki i przetwory rybne oraz ryby świeże, mrożone i wędzone. W tym roku Alma Market nie odpowiedział na kwestionariusz do rankingu. Odpowiedzi na pytania zostały zebrane bezpośrednio w sklepach oraz na podstawie innych dostępnych publicznie informacji. W tegorocznej edycji rankingu Alma Market uzyskał 51 punktów, o 41 mniej niż rok wcześniej, co plasuje go na jednym z ostatnich miejsc rankingu. Mimo zeszłorocznych deklaracji o wycofaniu ze sprzedaży gatunków umieszczonych na Czerwonej liście Greenpeace, nadal na półkach tych delikatesów można znaleźć większość z nich. Alma Market nadal nie posiada publicznie dostępnej strategii pozyskiwania ryb i produktów rybnych. Carrefour Sp. z o.o. Carrefour Polska należy do francuskiej sieci 18 supermarketów. Pierwszy supermarket Carrefour powstał w 1963 roku we Francji. Obecnie sklepy tej sieci znajdują się w 30 krajach świata. Pierwszy polski hipermarket został otwarty w 1997 roku. Sieć posiada w 19 Polsce ponad 300 sklepów. Carrefour ma w swojej ofercie: puszki i przetwory rybne oraz ryby świeże, mrożone i wędzone. Firma nie odpowiedziała na ankietę. Informacje zostały zebrane bezpośrednio w sklepach oraz na podstawie innych dostępnych publicznie informacji. Wprawdzie na oficjalnej stronie internetowej, można znaleźć wzmiankę, że Carrefour działa na rzecz odpowiedzialnych połowów, jednak mimo to w sklepach tej marki można znaleźć większość gatunków znajdujących się na Czerwonej liście Greenpeace. Produkty rybne, a szczególnie ryby Bomi S.A. Bomi działa na polskim rynku od 1995 roku i obecnie 20 posiada 47 sklepów na terenie całego kraju. Sieć tych delikatesów rozpoczęła swoją działalność w Trójmieście. Pierwszy wielkopowierzchniowy sklep powstał w Gdyni. Bomi ma w swojej ofercie: puszki i przetwory rybne oraz ryby świeże, mrożone i wędzone Bomi odmówiło odpowiedzi na kwestionariusz do rankingu. Punkty zostały przyznane na podstawie informacji zebranych bezpośrednio w sklepach, dostępnych na stronach www lub z innych publicznie dostępnych źródeł. Bomi uzyskało najniższą notę ze wszystkich ankietowanych detalistów. Firma nie posiada odpowiedzialnej strategii zaopatrywania w ryby i produkty rybne. W sklepach trudno było uzyskać informacje na temat pochodzenia sprzedawanych produktów. W delikatesach tych można nabyć większość z zagrożonych gatunków umieszczonych na Czerwonej liście Greenpeace. 11. Podsumowanie Tegoroczny ranking wypadł znacznie lepiej niż zeszłoroczny. Większość supermarketów uzyskała więcej punktów niż rok temu. Alma Market S.A, Bomi S.A otrzymały mniej i uplasowały się na ostatnich miejscach w rankingu. Co dziwi, szczególnie biorąc pod uwagę, że obydwie firmy to delikatesy, sprzedające produkty droższe, ukierunkowane na wymagających klientów. Niższą notę uzyskał również Carrefour Sp. z o.o. Mimo uzyskania lepszych not przez większość detalistów istnieje jednak potrzeba udoskonalania już istniejących polityk, a tam gdzie ich brak, jak najszybszego ich wprowadzenia. Obecnie żaden z ankietowanych detalistów nie może zapewnić swoich konsumentów, że oferowane przez nich ryby i produkty rybne pochodzą w 100% ze zrównoważonych źródeł. - Identyfikowalność pochodzenia produktów większość detalistów jest w stanie prześledzić przynajmniej

13 zakazu na połowy głębinowe. 3. Wprowadzenie całkowitego morskich. obszarach pozostałych na morskich zasobów wykorzystania zrównoważonego 2. Wprowadzenie zasad światowych mórz i oceanów. morskich na 40% obszarów rezerwatów sieci Utworzenie 1. morskiej: kampanii cele Główne częściowo cykl powstawania oferowanych produktów. Real deklaruje możliwość prześledzenia całego łańcucha produkcyjnego, od złowienia ryby, do dostarczenia jej do sklepu. Podobnie sytuacja ma się w Kauflandzie i Lidlu. Największy problem z identyfikowalnością swoich produktów rybnych może mieć Bomi. - Posiadanie spisanej odpowiedzialnej strategii pozyskiwania ryb i produktów rybnych większość sieci posiada przynajmniej zarysy takiej strategii. Są one jednak niewystarczająco szczegółowe oraz w licznych przypadkach niedostępne publicznie. W przypadku Almy i Bomi nie udało się ustalić, czy delikatesy te posiadają taką strategię. - Definicja odpowiedzialnej strategii najlepiej to pojęcie zdefiniowane jest przez Tesco, natomiast w Bomi i Almie nie udało nam się uzyskać informacji na ten temat. - Oznakowanie produktów we wszystkich sklepach oznakowanie ryb i produktów rybnych powinno zostać ulepszone. Brakuje głównie nazw łacińskich gatunków oraz geograficznie opisanego obszaru połowu, jak również metod połowu i hodowli. Częste są również sytuacje, że ryby z dwóch rożnych gatunków są sprzedawane pod tą samą nazwą lub nazwa polska jest sprzeczna z naukową nazwą gatunku. - Rozwiązanie w praktyce praktyczne wdrożenie zasad odpowiedzialnej polityki pozyskiwania ryb i produktów rybnych wymaga jeszcze wielu działań ze strony detalistów. W tej kategorii najlepiej wypadł Lidl, najgorzej natomiast Bomi. - Promocja znaczną wagę do tej kategorii przywiązuje Lidl i Kaufland, najmniejszą Tesco, Auchan i Bomi. Wszystkie sieci detalistów powinny podjąć szersze działania na rzecz kształtowania świadomości konsumentów poprzez informacje publikowane w gazetkach reklamowych, na stronach internetowych oraz poprzez prowadzenie szkoleń pracowników. Więcej informacji na temat kampani Greenpeace/Gavin Newman 13

14 Greenpeace/Gavin Newman Okładka: zdj. Greenpeace/Gavin Newman Wyprodukowano na papierze ekologicznym. Greenpeace Polska ul. Lirowa Warszawa tel Więcej informacji na: 14