Ins talacja i k onfiguracja

Transkrypt

1 Ubuntu 7.4 Ubuntu to prz yjaz ny d a użytk ow nik a s ys t m op racyjny, w k tórym praw i w s z ys tk o m oż m y z robić m todą k ik aną. > s tr.3 Java cz.5 Kontynuacja k urs u program ow ania w jęz yju Java. > s tr.14 Gim p - Tw orz ni Us rbara Tutoriaprz ds taw ia jak z a pom ocą program u Gim p s tw orz yć w łas ny Us rbar. > s tr.46 Ins taacja i k onfiguracja s rw rów W W W FTP w s ys t m i Mandriva Linux

2 W s tępniak W iosna dook oła: słońc przygrz w a już całk i m przyj m ni, drz w a ob sypują się iśćm i, w szystk o tak i now i św i ż. Tak ż św iat syst m ów op racyjnych opanow ał w ios nny ntuzjazm now ości: z ogrom nym zask ocz ni m przyję iśm y w szyscy inform ację o w ydaniu stab i n j w rsji PLD a jak o ż, jak w iadom o, j dna jask ółk a w iosny ni czyni, rozk w itły i k o jn pąk i na op n sourc 'ow ym drz w i : Ub untu 7.0 4, M andriva Spring, Xtr am, D b ian Syst m y t z p w nością goszczą już na W aszych dysk ach ch oć m am tak ą cich ą nadzi ję, ż ni u w szystk ich - ci b ędą m i i m oż iw ość zapoznać się z artyk ułam i prz dstaw iającym i dw a z nich : Ub untu i M andrivę Xtr am. Z w i k ą przyj m nością m ogę W as poinform ow ać, ż po długi j prz rw i na łam y Dragonii pow rócił k urs Javy, k tóry dotrzym yw ać b ędzi tow arzystw a ni strudzon m u cyk ow i artyk ułów o program ow aniu w C+ +. W tym num rz postanow i iśm y zw rócić się troch ę b ardzi j w stroną m ni j zaaw ansow anych użytk ow nik ów inuk sa im proponuj m y opis jak ni zw yk prosto, przy użyciu graficznych k onfiguratorów, postaw ić s rw ry w w w i ftp. A do t go w szystk i go św i żutk a porcja gim pow ych poradnik ów, ni zw yk ak tua ny prob m spam u, słów k i k a o r nd ringu 3D, o ap ik acjach do tw orz nia stron w w w, o... Ech, długo b y w ym i niać. M oż po prostu zasiądźci w ygodni w fot u i prz czytajci całość 10 num ru Dragonia M agazin. Do cz go zach ęca W as Piotr Krak ow iak d ragon W s z ys tk i m at riały s ą objęt praw m autors k im (na z as adach ic ncji Cr ativ Com m ons ). Ni ponos im y odpow i dz ia ności z a tr ść ogłos z ń. Naz w y firm, naz w y h and ow i z nak i tow arow, j ś i z os tały użyt w pub ik acji, to j dyni w c ach inform acyjnych i s ą w łas nością pos z cz gó nych podm iotów. S PIS T R E Ś C I 3 - Ubuntu M andriva Xtr am 9 - C+ + cz ęść Java cz ęść Program ow ani w s ys t m i GNU/Linux cz Ins ta acja i k onfiguracja s rw rów W W W FTP 27 - Lż js z odpow i dnik i program ów K DE/GNO M E 33 - Jak os iągnąć s uk c s cz y i k rótk a h is toria firm y Cis co 35 - Spam, Spam, k och any s pam 39 - Lyx - całk i m inny dytor 42 - K povm od r cz ęśc Ap ik acj do tw orz nia s tron w w w 46 - Gim p - Tw orz ni Us rbara 50 - Gim p - Pud łk o Piotr K rak ow iak (dragon) - z ałożyci, k oordynacja, s k ład, r dak tor Tom as z Cz unk o (tom cas h ) - r dak tor, opi k a nad w w w, n w s y M aci k M a inow s k i (borim ir),k arokoz ioł(axio) - r dak torz y, organiz acja k onk urs ów, opi k a nad forum, n w s y Piotr Sz w cz uk, RafałDom rack i (RD) - r dak torz y, opi k a nad h os tingi m Tom as z Łucz ak, M ich ałrz pk a - r dak torz y M aci k Rut ck i, A k s andra Brz z ińs k a - r dak torz y, k or k ta Pau ina Budz oń - r dak tor W s półpracujący: Prz m k K a ick i, Tom as z B dnars k i, K rz ys z tofbis k up w w w : h ttp://w w w.dragonia.p forum : h ttp://w w w.forum -dragonia.b.p -m ai : dragonia.m agaz gm ai.com 2

3 Ubuntu 7.04 F is ty Faw n Dziś Ub untu j st najpopu arni jszym syst m m spod znak u pingw ina (w g. distrow atch.com ). ADRIAN ŁUBIK Z m iany pok rótc i s z cz góły t ch nicz n D acz go Ubuntu? Ub untu to przyjazny d a użytk ow nik a syst m op racyjny, w k tórym praw i w szystk o m oż m y zrob ić m todą k ik aną. Ub untu dostępny j st w postaci płyt Liv - CD, ab y użytk ow nik prz d insta acją m ógłsię zaznajom ić z syst m m. Posiada prosty w ob słudz insta ator graficzny, z k tórym poradzi sob i naw t osob a, k tóra Linuk sa w idzi pi rw szy raz na oczy. Z araz po insta acji w idzim y ładny k ran pow ita ny troch ę przypom inający t n z M S W indow s - już po ch w i i m oż m y się za ogow ać i k orzystać z dob rodzi jstw syst m u. Insta acja oprogram ow ania j st b ardzo prosta w ystarczy k ik nąć w m nu Ap ik acj > Dodaj/Usuń... zna źć k onk r tny program i k ik nąć Insta uj. Użytk ow nik ów n ostrady zap w n uci szy prosty k onfigurator Ub un o, dzięk i k tór m u sk onfigurują tę usługę w k i k a ch w i. Syst m posiada b ardzo dob r w sparci d a k om put rów prz nośnych oraz d a t ch no ogii w spi rających t raz dom yś nym synt zator m dźw ięk u j st sp ak, k tóry ob sługuj w i język ów, w tym po sk i. Tros z k ę h is torii Ub untu to staro afryk ańsk i słow o, k tór oznacza Człow i cz ństw o w ob c innych. W dług t j id o ogii syst m m a b yć w o ny i dostępny d a k ażd go. Pi rw sza w rsja syst m u pojaw iła się w paździ rnik u rok u. Nad proj k t m czuw a firm a Canonciai stara się w ydaw ać now w rsj syst m u w r gu arnych odstępach czasow ych co pół rok u. Dzięk i so idn j podstaw i, jak ą j st D b ian, Ub untu j st syst m m stab i nym i posiada w i r pozytoriów oprogram ow ania. Dom yś nym środow isk i m graficznym od początk u b yło GNO M E, tw órcy syst m u w ys k cjonow a i odpow i dnio oprogram ow ani tak, ab y ni b yło k i ku program ów prz znaczonych do t go sam go, ok r ś on go c u, prz z co dostaj m y syst m z k om p tnym w yposaż ni m od razu po insta acji. Z czas m pow stało k i k a siostrzanych dystryb ucji, k tór różnią się od si b i dom yś ni stosow anym środow isk i m graficznym. O ficja n dystryb ucj poza Ub untu, to Kub untu (z KDE), Xub untu (z XFCE) oraz Edub untu prz znaczon do zastosow ań duk acyjnych. W rsja 7.0 4, w ydana 19 k w i tnia w nosi sporo now ości i zm ian ułatw iających użytk ow nik ow i codzi nną pracę przy k om put rz. Syst m b azuj na jądrz z s rii , w ięc posiada b ardzo dob r w sparci d a now ych t ch no ogii tak ich, jak np. w irtua izacja. W raz z now ym jądr m dostaj m y św i żą porcję st row nik ów Ub untu od t j w rsji posiada dom yś ni zainsta ow an k om rcyjn st row nik i np. d a k artw i- Fi. X.org zak tua izow ano do do w rsji 7.2 a GNO M E do w rsji

4 O pis z m ian W now ym w ydaniu, pi rw sz, co zob aczym y now go, to now y m n dż r partycji oraz asyst nt m igracji, k tóry pom oż prz ni ść w ięk szość dok um ntów i ustaw i ń z poprz dni go syst m u (W indow s ub Linuk sa). Ko jną now ością j st now y syst m uruch am iania upstart, k tóry b yłdostępny już w poprz dni j w rsji syst m u, cz dopi ro w tym w ydaniu m oż m y zob aczyć j go m oż iw ości syst m uruch am ia się naw t k i k anaści s k und szyb ci j od poprz dnich w rsji syst m u. Następną rz czą, k tórą zauw aża użytk ow nik, j st autom atyczna insta acja k od k ów gdy prób uj m y odtw orzyć fi m ub m uzyk ę w form aci, d a k tór go ni m a w syst m i k od k a, odtw arzacz m u tim dia ny pow iadom i o tym insta ator oprogram ow ania, k tóry zaproponuj insta ację odpow i dnich k om pon ntów, i j ż i użytk ow nik się zgodzi, już po ch w i i m oż się ci szyć sw oim utw or m m uzycznym ub fi m m. Ub untu F isty Faw n posiada łatw y w ob słudz m n dż r f k tów pu pitu, k tóry um oż iw ia poprz z j dno k ik nięci m yszą uruch om i ni tak ich f k tów, jak ż ując ok na, anim acj oraz pu pit na trójw ym iarow j k ostc (oczyw iści, ab y m óc się ci szyć tym i w odotrysk am i, trz b a posiadać odpow i dnią k artę graficzną z ak c racją 3D, ob sługiw aną prz z Xg ub AIGLX). Do dom yś n j insta acji dołączono tak ż ap t m n dż ra si ci, poprz z k tóry m ożna łatw o zarządzać si ciam i prz w odow ym i i b zprz w odow ym i. Następnym m nt m j str strict d M anag r, czy i program do zarządzania st row nik am i urządz ń. M am y w nim m oż iw ość w yb oru, czy ch c m y używ ać st row nik ów O p nsourc, czy t ż zam k niętych, dostarczanych prz z produc nta sprzętu. Poza tym odśw i żony zostałint rf js użytk ow nik a now y w yg ąd b ootsp ash a oraz m otyw graficzny H um an, w sk ład k tór go w ch odzi t m at d a GNO M E, a tak ż z staw ik on. Pods um ow ani Podsum ow ując, Ub untu to syst m d a k ażd go. Syst m, k tóry j st gotow y do pracy, już po insta acji, posiada spójny i m iły d a ok a w yg ąd, m nóstw o graficznych k onfiguratorów, dzięk i cz m u użytk ow nik zapom ina o czym ś tak im, jak t rm ina, a co naj- w ażni jsz syst m j ststab i ny i szyb k i. Link i O ficja na strona syst m u h ttp://ub untu.com Po sk a strona Ub untu h ttp://ub untu.p Po sk i forum h ttp://forum.ub untu.p P an ta Ub untu h ttp://p an t.ub untu inux.org Czyt nia Ub untu h ttp://czyt nia.ub untu.p 4

5 "Po acy ni gęs i, s w oją M andriv m ają" M andriva Xtr am Now y proj k t M andrivy Po and: M andriva Xtr m, w z budz a w i k ontrow rs ji. D acz go?co s praw ia, ż ni k tórz y w ych w a ają t n s ys t m, a inni ni m ogą go z ni ść?o z a tach, w adach, udogodni niach i prob m ach M andrivy Xtr m roz m aw iają Pau ina i M aci k. całk ow ici od Po ak ów d a Po ak ów, k tóra zach ęci naw t początk ujących użytk ow nik ów do głęb sz go zapoznania si z Linuk s m? M: M uszę się z Tob ą zgodzić - insta acja przypom niała m i star, (ni )dob r czasy, k i dy w ystarczyło położyć przysłow iow ą c głę na k aw iszy ENTER i m ożna b yło pójść na k aw ę. Brak ow ało m i m oż iw om: Trudno j st m i j dnoznaczni odpow i dzi ć ści w yb oru pak i tów, a syst m j st prz znaczony na to pytani. Z acznijm y m oż od sam go początk u, d a początk ujących i oni racz j zam iast m i jsc m na czy i od insta acji Xtr m na dysk u. Co o ni j dysk u b ędą się m artw ić tym, b y w r szci sk ończyć sądzisz?w proc si insta acji w prow adzono p w n sam ą insta ację. Ty k o, ż tak da k o posunięt zm iany, k tór - jak się dom yś am - m ają zach ęcić po- uproszcz ni m oż zni ch ęcać osob y troch ę b ardzi j czątk ujących do insta acji syst m u. I ość czynności, ob znan z syst m m. Na szczęści insta M - M ACIEK M ALINO W SK I acja prz jak i na ży w yk onać w trak ci proc su insta acji, b i ga spraw ni i ni spotk ał m się na żadnym j j P PAULINA BUDZ O Ń znaczni zm ni jszono. tapi z w ięk szym i prob m am i. J ś i m iałb ym się cz piać, to ty k o do k onfiguracji si ci, k tóra na tym M: Przyznam, ż Xtr m to dystryb ucja, k tóra P: Syst m rz czyw iści sam się k onfiguruj tapi przygody z syst m m sk ończyła się ni pow ospraw iła m i prob m y z oc ną. Z j dn j strony po- standardow y insta ator M andrivy dom yś ni uruch a- dz ni m. siada w i ci k aw ych rozw iązań i opcji, z drugi j m ia się w język u po sk im. Poza m oż iw ością w yb oru zdarzają się j j dziw n w padk i, k tór potrafią po- język a i partycji, na k tór j b ędzi znajdow ał się sys- P: To d at go, z m asz ni standardow a k artę psuć dob r w raż ni i ostudzić zapał. Błędy są t m, ni m am y zb yt w i do pow i dz nia w trak ci si ciow ą :) U m ni ni b yło prob m ów z k onfiguraszcz gó ni uciąż iw d a początk ujących, d a sam j insta acji. Ni m am y m oż iw ości w yb oru cją Eth rn tu. Idźm y da j. Po prz b rnięciu prz z ink tórych w k ońcu ta dystryb ucja j stprz znaczona. pak i tów, k tór ch c m y m i ć w syst m i ani b oot o- sta ator, m oż m y uruch om ić syst m. Poci szającym ad ra j dyn, co m oż m y, to w yb ór pom iędzy j st fak t, ż przynajm ni j ni w idać na h oryzonci P: R z czyw iści Xtr m m iała b yć dystryb ucją, graficznym a t k stow ym m nu Grub a i m i jsc m, w żadnych b łędów, m im o ż syst m j st zb udow any na prz znaczoną sp cja ni d a po sk ich użytk ow nik ów k tórym zostani zapisany. A co, j ś i ch ciałab ym Li- w rsji t stow jm andrivy dom yś ni insta ow an ap ik acj to t, k tórych naj- o?i ni ch ciałab ym insta ow ać Fir foxa?no cóż, fak części j oni używ ają, do t go B ry, k tóry m a działać tyczni Fir foxa m ogę sob i usunąć po insta acji, a M : Sam start syst m u j st b zprob m ow y, a b z dodatk ow j k onfiguracji i now y th m KDE, Li o... ni st ty, m uszę się zaprzyjaźnić z Grub m? już popraw n w yłącz ni go na m oim sprzęci nigdy p łn w rsj C d gi i CrossO v r O ffic. Jak m yś isz, Cała insta acja zaczyna troch ę przypom inać insta o- m i się ni udało. Po w yb raniu opcji w yłącz k om puxtr m b ędzi pi rw szą po sk a dystryb ucja w ani W indow sa. t r m onitor gaśni i syst m w ydaj się w ch odzić w 5

6 n udogodni ni k ik ając praw ym m yszk i na t n w łaśni przycisk, m ożna prz łączać sty m nu z t go, k tóry j st (opisany jak o stysuse) na standardow y KDE. Po w i u trudach da si zm i nić orygina ny w yg ąd, a j stto straszni trudn! ni sk ończoną pęt. Pom aga w ów czas ty k o tw ardy r s t.j ś i ch odzi o w yg ąd pu pitu i zastosow any now y t m at, to b ardzo przypadły m i do gustu. Syst m w yg ąda napraw dę św i tni z m n dż r m B ryi f k t m ognia. Dodatk ow o t m at pu pitu ustaw iony jak o dom yś ny i dw a b ardzo dob rz pasując do całości ap ty Sup rkaram b y dop łniają ob razu. Żad n inny syst m ni daj w dom yś n j insta acji tak w i u b aj rów, k tór ni w ym agają żadn j dodatk ow jpracy z nasz jstrony. P: W dług m ni, całość j st straszni ci m na. Z na azłam t ż ni dociągnięcia t go now go w yg ądu syst m u przycisk uk ryw ania pan u j ststandardow o b iały, m im o ż cała r szta pan u j st czarna. Po prz łącz niu m otyw u w C ntrum St row ania KDE, ni m a m oż iw ości pow rotu do orygina n go w yg ądu, co d a m ni j st strasznym ni dopatrz ni m! Dodatk ow o k ażda tak a zm iana spraw ia, ż nazw y ok i n k na pan u rob ią się czarn. Z m iana k o oru cał go pan u j st oczyw iści m oż iw a, a przycisk Start zaw sz pozostaj czarny. J st tu j dnak p w - M: U m ni prob m m b yły standardow o insta ow an st row nik i z stronk i Nvidi. Ściągnął m ni co starszą w rsję i po ich zainsta ow aniu B ry zacząłśm igać aż m iło naw t po k ik nięciu w ik onę na pu pici. B rydziałał u m ni b ardzo płynni. M: Przyznam się, ż aż tak b ardzo ni za- J dnak czasam i doch odziło do taj m niczych zagłęb iał m się w ustaw i nia m otyw u. J st ś pszą w i sz ń ni k tórych program ów. Przypuszczał m, ż t st rk ą od m ni :- ) Z r sztą nigdy ni zm i niam w iną są w łaśni f k ty 3D i rz czyw iści po ich ustaw i ń dom yś nych w yg ądu, poni w aż z j dn j w yłącz niu dziw n prob m y znik nęły. Ciężk o w inić strony w ogó ni m am ta ntu p astyczn go, a po j dnak tw órców dystryb ucji za ni stab i ność t go drugi jak oś zaw sz m am w ażni jsz spraw y na gło- m n dż ra. w i k i dy doryw am się do now j dystryb ucji. A co m yś isz o f k tach 3D? P: M asz racj. J dnak ja u si b i ni zauw ażyłam k onf ik tów m i dzy 3D a ap ik acjam i. Z a to zaraz P: Przy pi rw szym uruch om i niu, p łna na- po ich uruch om i niu na sam ym początk u m iałam dzi i k ik nęłam w ik onk ę z ogi m 3D. Ch w i a zasta- prob m y. Przyg ądałam się otw art m u ok nu i zanow i nia i... b iały k ran : Co najm ni j ci k aw... uw ażyłam, ż znik nęły pask i tytułow. H m m... Po prób ow ałam k ik ać m yszk ą i rz czyw iści ch w i i poszuk iw ań udało m i się odna źć w m nu (a w idziałam, ż ta b i prób uj coś z si b i w yk rz sać, to w ca ni j st łatw...) m n dż r B ry a. Pięk na a jak oś j jni w ych odziło. rz cz. Udało m i się zm usić go, ż b y m n dż r m M: R ów ni ż na tym tapi spotk ał m się z pi rw szym i pow ażni jszym i prob m am i z syst m m. Szk oda, ż m iała to b yć j dna z j go m ocnych stron. P: Cóż, m oż B rynas ni ub i :). Ni m iałam inn j m oż iw ości, w ięc w cisnęłam Ctr + A t+ Back spac. H uh, udało się, Xy się zr s tow ały, za ogow ałam się j szcz raz. Tym raz m spraw dziłam, co k ryj się pod tym sk rót m na pu pici. O dnośnik do /usr/b in/b ry start. O tw orzyłam k onso ę (b o w yk onaj po c ni ni istni j w tym m nu...) i w pisałam b ry. Z now u ch w i a zastanow i nia i... znow u b yło ci k aw i, b o b ryzadziałał. 6

7 ok i n b yłb ry, a ni Kw in (to u m ni coś czy to na praw dę b yło ustaw i ni dom yś n?). Parę godzin późni j, po w i u zab aw ach i r starci k om put ra, ok azało się, ż ik onk a W łącz pu pit 3D j dnak zaczęła działać... ci k aw ty, j ś i ch odzi u m ni o B ry a, k tóry działa b z k onfiguracji. M: Pozostaj m i ć ty k o nadzi ję, ż m i iśm y po prostu p ch a z dob or m sprzętu do dystryb ucji. Co sądzisz o po sk ich ak c ntach w dystryb ucji?tw órcy ni uk ryw ają, ż tw orzona j st prz z Po ak ów d a Po ak ów. P: Fak tyczni, a j dnak ni w szędzi w idać spo szcz ni syst m u. M oją uw agę zw rócił pi s k w trayu. O k azało si, ż to w yszuk iw ark a K rry B ag. Syst m m iałb yć cały po po sk u, j dnak tu w idać ni dok ończon tłum acz ni. Przynajm ni j m ożna się uśm i ch nąć, w idząc podpow i dzi jak szuk ać(rys.k rry.png). M: Ko jny raz zask oczyłaś m ni sw oją dok ładnością. Przyznam, ż ni zw rócił m na to uw agi, a pi sk a racz j pośpi szni zam k nął m. Ni ub ię m i ć k i om trow go tray'a. P: Praw dę m ów iąc, zaraz po zrob i niu t go zrzutu t ż go zam k nęłam :) Na szczęści k toś pom yś ał ż b y ik onk a Sup rk aram b y ni pok azyw ała si w trayu.z m i niając troch ę t m at- j dną z za txtr m są dodan st row nik i do m od m u Sp dtouch w idaćcałk ow ici po sk i ak c nt.ż b y k orzystaćz N ostrady ub NET24, w ystarczy podłączyć m od m i prz jść prz z k r ator połącz nia. Tak prosto to ch yb a naw tw W indow si ni j st:). M: Ja po w i u prob m ach z insta acją N ostrady parę at t m u po prostu k upił m sob i rout r z m od m m ADSL, szk oda, ż ni b yło w t dy Xtr m oszczędziłb ym 250 zł i m ógłb ym j w ydać na tę dystryb ucję. Dob rz, ż sk ończy iśm y z narz k ani m, m oż pora prz jść do p usów, k tór na p w no ta dystryb ucja posiada. P: J dnym z nich j st dom yś ni, poza Fir fox m, zainsta ow ana O p ra b yłam m i zask oczona jak o użytk ow niczk a t jw łaśni prz g ądark i. M: M i podob a się to, ż w raz z syst m m dostaj m y sporą iczb ę k om unik atorów. W ydaj m i się, ż to Kadu zasługuj na najw ięk szą uw agę, poni w aż Xtr m jak o ch yb a j dyna dystryb ucja dostarcza go i ni m usim y podpinać żadnych z w nętrznych r pozytoriów. O prócz Kadu m am y rów ni ż PSI. ni uci szyłob y nasz go Nacz n go. Poza tym j st t ż am u. M: K i nt m si ci P r2p r dostępnym w Xt r m j st ni ty k o am u, m ożna zna źć j szcz P: Poza tym w m nu zna azłam Kop t. Azur usa i DC. M oim zdani m b ardzo dużym Szk oda, ż żadn go z nich ni używ am. Tu j dnak p us m syst m u są w t yczk i do ob sł ugi ap t ów javy i zna azłam k o jny p us na płyci z Xtr m j st ob i k t ów f ash t ost at ni w naj now sz j w rsj i 9. Gaim i to najnow sza b ta6. W o ałab ym b tę5, b o 6 Na ży rów ni ż w spom ni ć o k om p ci k od k ów do m a p w n irytując m ni b łędy, a prz ci ż ni tim dia nych, w tym rów ni ż m ożna m i ć w szystk i go.crosso v r i C d ga oczyw i- ob sługi form atów m u ści t ż są. Do t go w szystk i standardow ap ik acj. zam k niętych. M: CrossO v r i C d ga to m oim zdani m opcj, k tór uci szą najb ardzi j osob y prz siadając się z W indow sa. Dystryb ucja podob ni jak w cz śni jsza w rsja posiada LinDVD - sp cja ny program prz znaczony d a syst m ów Linux, k tóry um oż iw ia ga n og ądani fi m ów DVD. P: No i w i innych ap ik acji w id o. Z ci k aw szych pozycji dostrz głam j szcz Scrib usa, co p w - P: Podsum ow ując, m oim zdani m, Xtr m ni j st do k ońca dopracow ana gdyb y została udostępniona podob ni do Liv CD M tiss (oczyw iści, b z CrossO v r i C d gi), w szyscy m og ib y się z nią zapoznać. W rsja fina na pow inna b yć w ydana dopi ro po opub ik ow aniu M andrivy Spring ( ). Pozw o iłob y to unik nąć w i b łędów, k tór w ystępują w Xtr m i dałob y m oż iw ość dok ończ nia dystryb ucji. 7

8 P: Na razi Xtr m śr dnio nadaj się do codzi nn go użytk u, czas m potrafi b ardzo utrudnić norm a n k orzystani z k om put ra. Z ostała stw orzona pod k ąt m B ry a i j go f k tów, d at go fak tyczni, znudz ni codzi nnym życi m m ogą sob i pok ik ać w ok na i poog ądać f k ty prz jścia. M: J dnak ni m ożna pow i dzi ć, ż Xtr m j st złą dystryb ucją, ni m ożna o ni j pow i dzi ć, ż j st prz ciętna, b o na p w no w i c ch pozw a a się j j w yb ić z tłum u, a ni j st to t ż syst m w yb itny. J stto zapow i dź b ardzo ob i cując jgałęzi w rozw oju produk tów M andrivy i m am nadzi ję, ż k o jn w rsj b ędą coraz psz. Now m nu j st b ardzo w ygodnym rozw iązani m. Prz d w szystk im ułatw ia poruszani się po syst m i użytk ow nik om b z dośw iadcz nia. Z aaw ansow ani t ż doc niają j go za ty po prostu M andriva Xtr m to proj k t, k tór go c m j st m a w ięk sz m oż iw ości k onfiguracji i dostosow ania zb udow ani ak tyw n j społ czności w ok ół do potrz b. dystryb ucji M andriva Linux. W ydani dystryb ucji M andriva Linux Xtr m j st pi rw szym tap m, Z a ty k tórych ni w idać od raz u m ającym pok azać w jak im stopniu m oż m y Ch ciałb ym t ż zw rócić uw agę na za ty, k tór m odyfik ow ać dystryb ucję dostosow ując ją do zostały pom inięt. M am na m yś i prz d w szystk im w łasnych potrz b. Dzięk i t m u w ydaniu ch ci iśm y dosk onałą ob sługę w ięk szości m od m ów do pok azać, ż po sk a społ czność m oż m i ć znaczący n ostrady. W spółpracuj m y z TP S.A. w tym w k ład w ostat czny k ształt dystryb ucji M andriva zak r si. Przygotow a iśm y odpow i dni pak i ty, Linux dostępn jw Po sc. k tór rozw iązują w ięk szość trudności z k onfiguracją graficzn. A d acz go ni? Pok ażm y użytk ow nik om, k tórzy znają ty k o W indow s, ż Linux m a tak duż m oż iw ości, ż b z trudu m oż dostosow ać się do ich przyzw yczaj ń. I ż m a do zaof row ania znaczni w ięc j. M: W p łni się z Tob ą zgadzam. W syst m i j st j szcz zb yt w i dziur i to b ardzo rzucających się w oczy. M am nadzi j, ż w raz z k o jnym i ak tua izacjam i syst m u uda się w y im inow ać w szystk i b łędy. Tom as z G rz yb s z fd z i ału T ch ni cz n go Am az i s.n ts p. z o. o. Pi rw szą w rsję Xtr m, k tórą opub ik ow a iśm y w m arcu, zb udow a iśm y w oparciu o R C 1 dycji Spring. J st to w rsja t stow a, w k tór j, ni st ty, ni udało się unik nąć znaczących b łędów. Część z nich została w yk azana prz z M aćk a i Pau inę. Z częścią ni sposób się ni zgodzić, a część "w yk azanych w ad" to zam i rzon działania. Brak w yb oru pak i tów w insta atorz, insta ow ani dom yś ni duż j iczb y oprogram ow ania j st rozw inięci m fi ozofii z M andriva Discov ry dystryb ucji d a początk ujących. Idzi za tym m ak sym a n uproszcz ni proc su insta acji oraz dostarcz ni środow isk a gotow go do pracy. połącz ń ADSL. Doda iśm y tak ż w i st row nik ów do jądra syst m u. To j st z k o i w ynik w spółpracy z NTT Syst m. T stuj m y d a nich b ardzo dużo sprzętu i przygotow uj m y odpow i dni m odyfik acj jądra. Ef k t j st tak i, ż po scy użytk ow nicy m ają pi j niż inni :- ) O statnio na przyk ład uruch om i iśm y M andrivę na płyci głów n j, k tóra ni j st j szcz oficja ni dostępna na rynk u. O b sługa ni j st id a na, a najw ażni jsz, ż działa. To m a b yć dystryb ucja tw orzona prz z po sk ą społ czność. J ż i b ędzi m y ch ci i m i ć tak i k o ory, to cz m u ni? To ty k o od nas b ędzi za żało. Ni ograniczam y się niczym tw orząc dystryb ucję. Ch c m y m i ć dystryb ucję, k tórą b ędzi m y z ch ęcią używ a i, k tóra b ędzi inna niż w szystk i. I m am y nadzi ję, ż społ czność to doc ni angażując się ak tyw ni w rozw ój dystryb ucji. Jak? Potrz b uj m y prz d w szystk im W aszych opinii, sug stii i zgłosz ń jak W aszym zdani m pow ini n w yg ądać t n syst m. R ów ni potrz b n b ędzi t stow ani i zgłaszani b łędów. Co da j? Ko jna w rsja Xtr m pojaw i się w m aju. Z ostani oparta o stab i n w ydani Spring. W y im inow an zostaną z ni j zauw ażon b łędy. Dojdzi k i ka now ych m ntów, k tór j szcz b ardzi j w yróżnią ni pow tarza ny ch arak t r dystryb ucji. A j ż i ch odz i o w yg ąd... D acz go Xtr m j st tak b ardzo podob ny do W indow sa? Pas k zadań, k o orystyk a, m otyw y 8

9 C+ + cz ęść 9 J dną z w i u rz cz y, k tór odróżniają ISO C+ + od ANSI C j s t dz i dz icz ni. O dpow i dz m y s obi najpi rw na pytani cz ym w łaściw i j s t dz i dz icz ni, a nas tępni w cz ym m oż nam pom óc? M ACIEJ M ALINO W SK I "borim ir" Dzi dziczon w ISO C+ + m ogą b yć typy danych a ni ich gz m p arz. Dzi dziczyć m ogą k asy i struk tury, a ni uni. Dzi dzicz ni j st b ardzo podob n do dzi dzicz nia znan go b io ogii - po ga na tym, ż potom k otrzym uj inform acj g n tyczną od sw oich rodziców. Podob ni j st w przypadk u dzi dzicz nia w ISO C+ + - j dna k asa, k tórą um ow ni nazw i m y potom k, otrzym uj zaw artość(porów nać ją m ożna do inform acji g n tyczn j) od k asy podstaw ow j(nazw ijm y ją rodzic m ). K asa poch odna m oż m i ć j dną ub w i k as podstaw ow ych. Dzi dzicz ni zapisuj m y w następujący sposób : cass rodzic { // trść kasy ; cass potomk: pubic rodzic { // trść kasy ; W tym przypadk u potom k m a ty k o j dn go rodzi- przodk u. O b razuj to następująca tab a. W yg ądać to m oż dosyć sk om p ik ow ani, a j st ca. M ożna dzi dziczyć k asy, k tór sam dzi dziczyły. Tw orzym y w t n sposób drz w o poch odz nia: cass dziadk { // trść kasy ; cass babcia { // trść kasy ; cass ojcic : pubic dziadk, pubic babcia { // trść kasy ; cass matka { // trść kasy ; cass corka : pubic ojcic, pubic matka { // trść kasy ; Sposób zapisu dzi dzicz nia j stb ardzo prosty. Przypom ina d finiow ani zw yk ł j k asy: po dw uk ropk u prz d naw ias m k am row ym um i szczam y oddzi on prz cink am i nazw y k as ( ub struk tur), k tór są dzi dziczon - poprz dzon sposob m ich dzi dzicz nia. Sposób dzi dzicz nia opisyw any j st przy pom ocy tak ich sam ych tryb ów co dostęp do sk ładow ych k asy. R ozróżniam y: pub ic, prot ct d i privat. Sposób dzi dzicz nia ok r ś a w jak i sposób odnosim y się do sk ładow ych odzi dziczonych po p w na r guła najb ardzi j ib ra nym tryb m dostępu j st pub ic (oznacza on, ż w szyscy m ogą odnosić się do sk ładow j), późni j prot ct d (do sk ładow j odnosić się m ogą ty kok asy dzi dzicząc ją), a privat j st najb ardzi j r stryk cyjny (odnosić się m ogą do tych sk ładow ych ty kok asy i funk cj zaprzyjaźnion, ni dozw o on j st odnosz ni się prz z potom k ów ). Z asada j st tak a, ż typ dzi dzicz nia zm i nia tryb y dostępu sk ładow ych b ardzi j ib ra nych od si b i na sw oją w artość. Na przyk ład j ś i typ m dzi dzicz nia j st prot ct d, to m nty sk ładow k asy podstaw ow j o tryb i dostępu pub ic zm i niają tryb dostępu na prot ct d, prot ct d i privat ni zm i niają sw oich tryb ów. Tryb y dostępu um oż iw iają nam prz jrzyst zaproj k tow ani int rf jsu k asy i uk ryw ani zb ędnych danych prz d użytk ow nik am i- program istam i k orzystającym i z nasz jpracy. Z asada j st prosta: j ś i jak aś sk ładow a m a b yć podstaw ow ym int rf js m k asy, to j st ona dostępna d a w szystk ich pub ic. J ś i dana sk ładow a ni j st podstaw ow a i ni pow inna b yć używ ana prz z zw yk łych użytk ow nik ów, a m oż się przydać k asi dzi dzicząc j, to j st ona opatrzona dostęp m prot ct d. J ś i natom iast dana sk ładow a j st m nt m w w nętrzn - 9

10 go m ch anizm u k asy i nik t ni pow ini n m i ć do ni jdostępu, to pow inna b yć typu privat. Napiszm y program, k tóry w yk orzystuj dzi dzicz ni. Posłużym y się tutaj p w nym i przyk ładam i z św iata z w nętrzn go. mrcds c_kasa; //(8) c_kasa.koor = "czarny"; c_kasa.poozni_x = 12; c_kasa.poozni_y = 100; c_kasa.tmp_kim = 17; cass pojazd { pubic: int prdkosc_max; int poozni_x; int poozni_y; ; //(1) rowr trc; //(9) trc.prdkosc_max = 40; trc.przoznia = 21; cass samochod : pubic pojazd { pubic: char *koor; ; //(2) amfibia gpa; //(10) gpa.wypornosc = 1; gpa.poozni_x = 25; gpa.poozni_y = 133; gpa.samochod::prdkosc_max = 60; gpa.odz::prdkosc_max = 20; cass mrcds : pubic samochod { pubic: int tmp_kim; ; //(3) cass rowr : pubic pojazd { pubic: int przoznia; ; //(4) cass odz { pubic: int wypornosc; int prdkosc_max; ; //(5) rturn 0; cass amfibia : pubic odz, pubic samochod { //(6) ; int main() { pojazd jakis_pojazd; //(7) jakis_pojazd.poozni_x = 10; jakis_pojazd.poozni_y = 12; Program nic ni w ypisuj na standardow w yjści, d at go ni dodał m p ik u nagłów k ow go iostr am. Sam a k om pi acja w ystarcza b y potw i rdzić, ż pow yższy k od j stpopraw ny. 1)D finiuj m y typ pojazd, k tóry m oż posłużyć do opisania dow o n go pojazdu. J go sk ładow ym i są w i k ości w spó n d a w szystk ich pojazdów np. prędk ość m ak sym a na i położ ni w prz strz ni X:Y. 2)D finiuj m y typ sam och od, k tóry dzi dziczy typ pojazd. W typi sam och od d finiuj m y dodatk ow o j dną sk ładow ą k o or. Dodatk ow ą, b o dzi dzicząc typ pojazd dzi dziczy rów ni ż w szystk i j go sk ładow. Poni w aż w typi pojazd tryb m dostępu do sk ładow ych j st pub ic podob ni jak tryb dzi dzicz nia k asy, to ostat czni są on dostępn w k asi sam och od jak o sk ładow pub ic (na początk u b y ni k om p ik ow ać ni potrz b ni zagadni nia, b ędzi m y stosow ać najprostsz z m oż iw ych sposob ów dzi dzicz nia). Z godn j stto z w cz śni jsza tab ą. 3)D finiuj m y typ m rc d s, k tóry dzi dziczy k asę sam och od. Dodaj m y sk ładow ą t m p_ k im oznaczającą t m p raturę na jak ą ustaw iono k im atyzację :- ). 4)D finiuj m y typ row r, k tóry rów ni ż j st p w nym rodzaj m pojazdu. D at go dzi dziczm y t n typ. Dodaj m y sk ładow ą, k tóra um ow ni oznacza i ość prz łoż ń. 5)D finiuj m y typ odz. Dodaj m y sk ładow w yporność i prędk ość m ak sym a na, k tór są ch arak t rystyczn d a gz m p arzy typu łódź. 6)Tutaj m am y przyk ład dzi dzicz nia w i ok rotn go. Typ am fib ia j st po części rodzaj m łodzi, a po części sam och odu. Z t go pow odu dzi dziczy ob a typy. Poni w aż zaw i rają on w szystk o, co potrz b n do opisu am fib ii, ni d finiuj m y dodatk ow ych sk ładow ych (j ś i ty k o b yła b y tak a potrz b a, to m og ib yśm y to uczynić). 7)Z aczynam y używ ać zd finiow anych prz z nas typów. Najpi rw utw orzym y ob i k t typu pojazd. Z astanów m y się czy tw orz ni typu pojazd m a jak iś s ns?ch yb a racz j ni. J st to b ardzo ogó ny typ. W zasadzi trudno w yob razić sob i k onk r tn go prz dstaw ici a typu pojazd. W przyszłości poznam y sposób na zapisani tak i j sytuacji w ISO C+ +. Typ, k tóry używ am y w h i rarch ii dzi dzicz nia ty k o po to, b y zaznaczyć (tak jak w naszym przyk ładzi ) zw iązk i m iędzy p w nym i typam i poch odnym i, nazyw ać b ędzi m y typ m w irtua nym i dzięk i p w n m u sp cyficzn m u zapisow i uni m oż iw im y tw orz ni ob i k tów t go typu. W da sz j części program u w idzim y, ż m oż m y sw ob odni odnosić się do sk ładow ych typu pojazd i przypisyw ać im k onk r tn w artości. 8)Tw orzym y gz m p arz typu m rc d s. M oż m y sw ob odni odnosić się do sk ładow ych zd finiow anych b zpośr dnio w tym typi jak i odzi dziczo- 10

11 nych po typi pojazd. 9 )Id ntyczni zach ow uj się gz m p arz tr c k asy row r. 10 )Tw orzym y ob i k t k asy am fib ia. Z ach ow uj się on podob ni do pow yższych. M oż m y sw ob odni odnosić się do sk ładow ych ob u typów podstaw ow ych. J st j dnak p w na różnica. O b a typy posiadają sk ładow ą pr dk osc_ m ax. Prędk ość m ak sym a na łodzi w yraża j j prędk ość na w odzi, a sam och odu na ądzi. Poni w aż am fib ia porusza się w tym i tym środow isk u - m a ob i w artości, k tór ni m uszą b yć prz ci ż sob i rów n. Poni w aż odni si ni się do t j sk ładow j spow odow ało b y ni j dnoznaczność k om pi ator ni w i działb y do k tór j k onk r tni m a się odni ść - stosuj m y tutaj zapis, przy pom ocy k tór go jaw ni ok r ś am y sk ładow ą, k tór go typu dok ładni nam ch odzi. Stosuj m y tutaj dob rz znany op rator '::'. M ów i on k om pi atorow i, ż raz ch c m y odni ść się do sk ładow jpr dk osc_ m ax odzi dziczon jpo typi odz, a raz po typi sam och od. Dzi dzicz ni opisyw ać m oż m y przy pom ocy tak zw an go diagram u dzi dzicz nia, w k tórym strzałk i ok r ś ają pok r w i ństw o k as, a grotw sk azuj na k asę podstaw ow ą (rodzica), a w ięc j st prz ciw ny do k i runk u dzi dziczon j inform acji. M oż w yg ądać jak poniższy. Sk oro w i m y już czym j st dzi dzicz ni i jak się j w najprostsz j form i im p m ntuj, w arto się dow i dzi ć po co j w prow adzono do język a, b o prz ci ż ni po to, b y tw orzyć am fib i. Dzi dzicz ni to k o j- ny z m ntów język a, k tóry um oż iw ia pow tórn w yk orzystani k odu. Sk oro m am y już dob rz napisaną k asę, a za ży nam na dodaniu do ni j dodatk ow ych m ntów, to pi j utw orzyć now y typ, k tóry ją dzi dziczy i zaw i ra w ym agan sk ładow. Ni j st to j dnak k r s zastosow ań k as. Jak się prz k onam y w następnych częściach k ursu, k asy um oż iw iają nam ganck i i b ardzo prost im p m ntow ani ob i k tów, k tór w p w i n ogiczny sposób są z sob ą pow iązan ch oćb y poprz z sw oj funk cj p łnion w program i. Przyk ład m zastosow ania k as i dzi dzicz nia są ni m a w szystk i syst m y ok i nk ow. E m nty tak i jak przycisk i, ok na dia ogow, ob i k ty m nu tw orzon są jak o typy, k tór dzi dziczą p w n typy podstaw ow. Dzięk i t m u m ają podstaw ow sk ładow ok r ś ając to czy m ają b yć w idoczn, jak i m ają rozm iar itp, a rów ni ż p w n sk ładow sp cyficzn d a sw oj go typu np. w przypadk u ob i k tów ch ck b ox m oż to b yć stan zaznaczony/odznaczony, k tór go próżno szuk ać w przypadk u ik ony druk ow ania dok um ntu. M im o t go, ż różnią się od si b i, to posiadają p w n sk ładow, k tór um oż iw iają z b rani ich w h i rarch ię. Co daj nam s nsow ni ułożona h i rarch ia?bardzo w i. Pozna iśm y już m ch anizm funk cji prz ładow anych. W i m y, ż k om pi ator m oż w yb i rać funk cj na podstaw i prz k azyw anych do ni j zm i nnych. Dzięk i cz m u inacz j m oż ob służyć dodaw ani iczb całk ow itych i zm i nnoprz cink ow ych. Podob ny m ch anizm m oż m y stosow ać w odni si niu do gz m p arzy r pr z ntujących typy z h i rarch ii k as. Ty k o, ż tutaj m am y j szcz inną, pszą m oż iw ość. Poni w aż w i m y, ż row r, am fib ia i m rc d s to w zasadzi pojazdy, b o dzi dziczą k asę pojazd w ok r ś onym pok o niu, m oż m y tak i ob i k ty prz k azać do funk cji, k tóra przyjm uj jak o argum nty ty k o ob i k ty pojazd. Funk cja przyjm ująca pojazdy m oż przyjąć dow o ny typ, k tóry dzi dziczy pojazd. Dzięk i t m u b z prz ładow yw ania, funk cją o t j sam j nazw i, m oż m y ob sługiw ać najróżni jsz typy poch odn. O tym, jak się to rob i, porozm aw iam y j dnak w przyszłych odcink ach. M am nadzi ję, ż udało m i się w as w stępni prz k onać, ż dzi dzicz ni to napraw dę si n narzędzi. W przyszłości poznam y w ięc j szcz gółów zw iązanych z dzi dzicz ni m, a tym sam ym i m oż iw ości zastosow ania t jt ch nik i program ow ania. W i m y, ż k asy m ogą m i ć sk ładow, k tór są ob i k tam i. W i m y, ż k asa w m om nci j j tw orz nia uruch am ia k onstruk tor. Dzi j się to zaw sz, naw t j ś i ni zd finiow a iśm y żadn go k onstruk tora - w ów czas rusza k onstruk tor dom yś ny, k tóry przygotow any j st prz z k om pi ator. Konstruk tor dom yś ny to tak i, k tóry m ożna uruch om ić b z podaw ania żadnych argum ntów. M oż ni przyjm ow ać żadnych argum ntów, ub w szystk i j go argum nty m ogą m i ć w artości dom yś n. O to przyk łady dw óch k onstruk torów dom yś nych : konstruktor() { //ciało konstruktora 11

12 konstruktor(int arg1 = 1, char *napis = jakis tkst ) { //ciało konstruktora O b a m ogą b yć uruch om ion b z podaw ania żadnych argum ntów, w ięc ob a są popraw nym i k onstruk toram i dom yś nym i, a ob a ni m ogą zna źć się w j dn j k asi poni w aż doprow adziło b y to do sytuacji k onf ik tu, w k tór j k om pi ator ni w i działb y, k tóry k onstruk tor dom yś ny m a uruch om ić. Gdy d finiuj m y now ą k asę, k tóra zaw i ra jak i ś ob i k ty sk ładow, to w k onstruk torz nasz j k asy, w j go iści inicja izacyjn j, m oż m y w yw ołać k onstruk tory ob i k tów sk ładow ych. J ś i t go ni zrob im y, k om pi ator uruch om i za nas k onstruk tory dom yś n, a j ś i dana k asa ich ni m a, to w ów czas zw róci b łąd. Jak k onstruow any j st ob i k t z ob i k tam i sk ładow ym i? Najpi rw uruch am ian są k onstruk tory ob i k tów sk ładow ych, a późni j nasz go ob i k tu. Niszcz ni ob i k tów odb yw a się w prz ciw nym k i runk u. Najpi rw niszczony j st nasz ob i k t, a pot m ob i k ty sk ładow. Podob ni sytuacja w yg ąda w przypadk u k as dzi dziczonych. R ów ni ż najpi rw uruch am ian są k onstruk tory k as, k tór dzi dziczym y, a dopi ro późni j nasz. Niszcz ni odb yw a się w stronę prz ciw ną. R ów ni ż w przypadk u odzi dziczonych k as m usim y w yw ołać w iści inicja izacyjn j odpow i dni k onstruk tor - ch yb a, ż k asa m a dom yś ny, w prz ciw nym razi na tapi k om pi acji spotk am y się z b łęd m. J ś i k asa m a i ob i k ty sk ładow, i k asy, k tór dzi dziczy, to najpi rw są uruch am ian k onstruk tory k as odzi dziczonych, a na k ońcu sk ładow ych. D struk tory startują odw rotni. #incud <iostram> using namspac std; cass przodk { //(1) pubic: przodk(int wart) { cout << "\tstartuj konstruktor przodka (" << wart << ")" << nd; ~przodk() { cout << "\tstartuj dstruktor przodka" << nd; ; cass skadnik { //(2) pubic: skadnik(char *napis) { cout << "\tstartuj konstruktor składnika (" << napis << ")" << nd; ~skadnik() { cout << "\tstartuj dstruktor składnika " << nd; ; cass potomk: pubic przodk { //(3) pubic: potomk() : przodk(12), pojdynczy("pojdynczy") { cout << "\tstartuj konstruktor potomka" << nd; ~potomk() { cout << "\tstartuj dstruktor po- tomka" << nd; privat : skadnik pojdynczy; ; int main() { cout << "Tworzymy gzmparz kasy potomk" << nd; potomk jdn; //(4); cout << "Niszczymy gzmparz kasy potomk" << nd; rturn 0; W ynik działania program u: Tw orzym y gz m p arz k asy potom k Startuj k onstruk tor przodk a (12) Startuj k onstruk tor sk ładnik a (poj dynczy) Startuj k onstruk tor potom k a Niszczym y gz m p arz k asy potom k Startuj d struk tor potom k a Startuj d struk tor sk ładnik a Startuj d struk tor przodk a 1)Program j st b ardzo prosty i m a w yk azać, ż napraw dę k onstruk tory i d struk tory startują w ok r ś on j k o jności. Posłużym y się trz m a k asam i. Posiadać b ędą j dyni k onstruk tory i d struk tory, k tór b ędą nas inform ow ać o postępach tw orz nia i niszcz nia ob i k tów. Pi rw szą k asą j st przod k b z k onstruk tora dom yś n go, poni w aż w ym aga prz k azania j dn j w artości w yśw i t an j w k om unik aci. 2)K asa sk adnik, id ntyczna pod w zg ęd m funk cjo- 12

13 now ania co przod k. 3)K asa potom k dzi dziczy k asę przod k i zaw i ra gz m p arz k asy sk ładnik. Poni w aż zarów no przod k jak i sk ładnik ni m ają dom yś nych k onstruk torów m usim y jaw ni w yw ołać j w iści inicja izacyjn j k onstruk tora k asy potom k. K asa przod k j st dzi dziczona i po prostu w yw ołuj m y j jk onstruk tor, stosując nazw ę k asy, a następni naw iasy i argum nt prz k azyw any do k onstruk tora. W przypadk u sk ładow jużyw am y j jnazw y do w sk azania ob i k tu, k tór go k onstruk tor m a ruszyć i rów ni ż prz k azuj m y odpow i dni argum nty do k onstruk tora. 4)Tw orzym y ob i k t k asy potom k. Na w ydruk u działania program u w idzim y, ż najpi rw staruj k onstruk tor przodk a, pot m sk ładow ji na k ońcu potom k a. Niszcz ni ob i k tu odb yw a się w prz ciw ną stronę, najpi rw d struk tor potom k a, pot m sk adow ji na k ońcu przodk a. Są to podstaw ow inform acj o dzi dzicz niu, k tór pow ini n posiadać k ażdy program ista piszący w C+ +. W k o jnych częściach b ędzi m y coraz b ardzi j zagłęb iać się w niuans dzi dzicz nia: poznam y k asy w irtua n i po im orfizm oraz płynąc z ich stosow ania k orzyści.

14 Java cz ęść 5 W poprz dnim num rz Dragonii prz ds taw ił m s w oją ap ik ację jk ata og. Jak z ap w n pam iętaci, program t n z os tałnapis any w Javi, prz y użyciu z int grow an go środow is k a N tb ans. W dz is i js z ym artyk u ch cę prz ds taw ić głów n z ałoż nia program ow ania w Javi. W cz śni js z cz ęści k urs u Javy m ożna z na źć w num rach 1, 2, 3 i 4 Dragonii. Prz d prz cz ytani m cz ęści piąt j k urs u po cam k turę w cz śni js z ych artyk ułów. PRZ EM YSŁAW K ALICK I instrukcjaprzygotowująca1; instrukcjaprzygotowująca2; instrukcjaprzygotowująca3; instrukcjaprzygotowująca4; Systm.out.printn("Przygotowuj trsc wydruku"); tów. Czym są t ob i k ty? Bardzo dob ry artyk uł O b i k tow ość m ożna zna źć w Dragonii num r 6. W szystk i działania jak i program w Javi m usi w yk onać są zapisan jak o m tody w k asi, natom iast dan m ogą b yć prz ch ow yw an jak o po ak asy. Być m oż ni k tórzy pom yś ą, ż ładow ani w szystk i go do ob i k tów to prz rost form y nad tr ścią, a to ty k o pozory: po odrob ini w praw y program uj się rów ni spraw ni, naw t przy m ałych proj k tach.w ystarczy zm i nićsw oj m yś ni i prz ni si ni program u z język a w yk onyw an go s k w ncyjni ( inia po inii) do ob i k tow go - tak i go jak Java - ni stanow i w ięk sz go prob m u. Przyk ładow o, m am y program napisany s k w ncyjni, k tóry inia po inii k odu przygotow uj w ydruk dok um ntu i w ysyła go na druk ark ę: pubic void Drukuj(){ //kod drukujący instrukcjadrukująca1; instrukcjadrukująca2; Systm.out.printn("Drukuj to co mi kazano"); O i w program ow aniu s k w ncyjnym zm iana k o jności w yk onania instruk cji w program i j st m oż iw a ty k o poprz z instruk cj sk ok u (pam iętn GO TO ), to w program i napisanym ob i k tow o instrukcjaprzygotowująca1; instrukcjaprzygotowująca2; instrukcjaprzygotowująca3; instrukcjaprzygotowująca4; instrukcjadrukująca1; instrukcjadrukująca2; Co j st najw ażni jszą zasadą przy program ow aniu w Javi? Na p w no to, ż w szystk o, co m a b yć w yk onan w program i, m usi b yć ujęt w ob i k ty. O b i k ty, czy inacz j m ów iąc k asy, w ym uszają inny sposób m yś nia o tw orz niu program u. Inacz j proj k tuj się ob i k tow y program, inacz j tak i, To w ujęciu ob i k tow ym m oż w yg ądać tak : k tóry j st w yk onyw any inia po inii (z w ntua ni w p cionym i instruk cjam i sk ok u do inii inn j niż pubic cass Wydruk { k o jna), a zup łni inacz j proc dura ny (gdzi k od pubic Wydruk() { często pow tarzany ujęty j st w odręb n b ok i). Gdy patrzym y na prob m, k tóry ch c m y rozw iązać za popubic void przygotujdowydruku(){ m ocą program u, to na ży go ująć jak o zb iór ob i k //kod przygotowujacy wydruk ponow n w yk orzystani raz napisan j k asy i j j m tody j st b ana n. Pok ażę to na przyk ładzi program u napisan go z w yk orzystani m zd finiow an j w cz śni j k asy W ydruk. Poni w aż j st m zw o- 14

15 nnik i m ułatw iania sob i pracy w szędzi tam, gdzi to ty k o j st m oż iw, pok ażę jak tw orzyć proj k ty w m oim u ub ionym środow isk u do tw orz nia ap ik acji javow ych N tb ans, w ak tua n j w rsji 5.5. Z acznijm y od ściągnięcia i zainsta ow ania środow isk a program istyczn go N tb ans. W ystarczy w jść na stronę w w w.n tb ans.org i k ik nąć w ink Dow n oad N tb ans IDE. Po ściągnięciu prosty insta ator zainsta uj cał IDE na naszym k om put rz. cisk i m Brow s ), odznaczam y dodatk ow opcj znajdując się niż j S t as M ain Proj ct oraz Cr at M ain C ass. Ef k ty ob u tych opcji uzysk am y późni j. a spośród typów p ik ów ( Fi Typ s ) w yb i rzm y Java C ass i w tym m om nci m am y ok no do tw orz nia now j k asy. Jak o ż to b ędzi k asa pi rw sza nasz go program u, nazw i m y ją tak sam o jak cały nasz proj k t, czy i O b i k ty. Będzi to nasza głów na k asa st rująca. Ab y utw orzyć nasz pi rw szy przyk ładow y proj k tna ży zrob ić: uruch om ić N tb ans z m nu Fi w yb rać N w proj ct m am y utw orzony now y, pusty proj k t. Ni m am y w nim żadn j k asy, w ięc potrz b a ją t raz utw orzyć: z m nu Fi w yb i rzm y pozycję N w Fi. Jak o Pack ag w piszm y p.dragonia, tak b ędzi nazyw ać się pak i t, do k tór go b ędzi na żała k asa głów na. Po tym k ik nijm y Finish W dytorz otw arty zostani p ik z źródł m k asy O b i k ty. Całą tr ść zastąpm y następującym w pis m : packag p.dragonia; pubic cass Obikty { następni nacisk am y k aw isz N xt na form atc N w Java ap ication w pisuj m y w po u Proj ct Nam nazw ę nasz go now go proj k tu (tutaj: O b i k ty), podaj m y m i jsc, gdzi m ają b yć prz ch ow yw an p ik i nasz go proj k tu (m oż m y zdaćsię na dom yś ną ok a izację a b o zm i nićją przy- pubic Obikty() { pubic static void main(string[] args) { Systm.out.printn("Poczatk programu"); Spośród k at gorii p ik ów w yb i rzm y Java C ass s, Wydruk druk=nw Wydruk(); druk.przygotujdowydruku(); druk.drukuj(); 15

16 Systm.out.printn("Konic programu"); M am y już utw orzoną głów na k asę nasz go program u. Posiada ona j dną sp cja ną m todę o nazw i m ain z odpow i dnim i param tram i i dzięk i t m u ta k asa m oż b yć uruch om iona jak o program. Linia zaw i rająca w pis [k od]w ydruk druk =n w W ydruk ();[k od]j stpodk r ś ona na cz rw ono i opatrzona dodatk ow ym k om ntarz m cannot find sym b o. W szystk o się zgadza, w t j inii d k aruj m y ob i k t typu W ydruk, k tóry j st ni znany w tym proj k ci. Czas na zd finiow ani t jk asy. Po raz k o jny z m nu Fi w yb i ram y N w Fi, ponow ni spośród k at gorii p ik ów w yb i rzm y Java C ass s, a spośród typów p ik ów ( Fi Typ s ) w yb i rzm y Java C ass T raz jak o nazw ę k asy w piszm y W ydruk, a jak o nazw ę pak i tu w piszm y a b o w yb i rzm y z rozw ijan j isty p.dragonia W dytorz otw orzyła się tr ść p ik u źródłow go k asy W ydruk, zastąpm y ją następującą tr ścią: packag p.dragonia; pubic cass Wydruk { pubic Wydruk() { pubic void przygotujdowydruku(){ //kod przygotowujacy wydruk Systm.out.printn("Przygotowuj trsc wydruku"); pubic void Drukuj(){ //kod drukujący Systm.out.printn("Drukuj to co mi kazano"); Kod t j k asy j st sk opiow any z k asy z początk u artyk ułu. No i m am y cały działający program. Pub iczna k asa W ydruk posiada dw i m tody przygotujdow ydruk u oraz Druk uj. O b i m tody są m todam i pub icznym i, w ięc m ożna j w yw oływ ać z z w nątrz, z inn j k asy. Przyk ładow a d k aracja oraz w yw ołani naszych m tod zapr z ntow ał m w k asi głów n jnasz go proj k tu, czy i O b i k ty. T raz w ystarczy sk om pi ow ać i uruch om ić tak przygotow any proj k t: m oż m y w yb rać ik onk ę zi on go trójk ąta a b o z m nu R un : R un M ain Proj ct. Poni w aż j dnocz śni m oż m y m i ć otw artych w i proj k tów, m usim y t n ak tua ni otw arty w yb rać jak o głów ny. J szcz zostaj nam form a ność, czy i w sk azani k asy m ając jm todę m ain, k tóra to k asa m a b yć uruch om iona po sk om pi ow aniu. W naszym proj k ci m am y ty k o j dną tak ą k asę, w ięc to czysta form a ność. Po tych k rok ach pozostaj nam już ty k o ob jrz ni f k tów działania nasz go program u, czy i w ypisani k o jnych zaprogram ow anych k om unik atów : Na początk u w yśw i t any j st k om unik at, k tóry um i szczony j st w m todzi m ain k asy O b i k ty, następni w yw oływ any są m tody k asy W ydruk, a na k oni c ostatni po c ni z m tody m ain. To pow inno dać f k ttak i jak pow yż j. Z apam iętajm y, ż ap ik acja m oż b yć uruch om iona z k asy posiadając j m todę m ain. N tb ans sam potrafi tw orzyć tak i k asy, w m oim przyk ładzi sp cja ni zostało to pom inięt. O b i nasz k asy (O b i k ty oraz W ydruk ) znajdują się w tym sam ym pak i ci o nazw i p.dragonia. Poprz z pak i t rozum i m y tak ą grupę k as, k tór są sob i dob rz znan. Ni m a żadnych prz ciw w sk azań ab y nazw a tak i go pak i tu b yła dow o na, a przyjęło się, ż nazw a j st odw róconym adr s m strony W W W tw órców dan go pak i tu. O b i k asy posiadają w pis pack ag p.dragonia; co j dnoznaczni w sk azuj na przyna żność do t go pak i tu. W k asi głów n j O b i k ty m am y zd finiow any ty ko j d n ob i k t typu W ydruk, a nic ni stoi na prz szk odzi, ab y ob i k tów t go typu b yła dow o na i ość. W inii Wydruk druk=nw Wydruk(); w ystarczy zm i nić nazw ę ob i k tu druk na dow o ni inną i m oż m y pow ołać k o jny ob i k t k asy W ydruk, np. Wydruk druk2=nw Wydruk(); N tb ans w znacznym stopniu w spom aga pisani program ów w Javi. O j go k o jnych m oż iw ościach oraz innych w łaściw ościach język a Java b ędzi ci m og i prz czytać już w k o jn j części k ursu Java. 16

17 Program ow ania w s rodow is k u gnu cz.2 m oż działać popraw ni, a ni zaw sz. R óżnic w działaniu program u uw idocznić się m ogą, ch oć ni m uszą, w m om nci gdy z otw art go p ik u k orzysta w ięc jniż j d n program (proc s). W poprz dnim odcink u poz na iśm y pods taw ow funk cj s łużąc do otw i rania, cz ytania, pis ania i prz m i s z cz ania s ię po z aw artości p ik u. Są to pods taw ow op racj, k tór będą prz z nas j s z cz w i ok rotni używ an. P w n opcj z poprz dni j cz ęści w ym agają dok ładni js z go w yjaśni nia. M ACIEJ M ALINO W SK I "borim ir" Na pi rw szy ogi ń pójdą dw i b ardzo w ażn opcj tryb u otw arcia - O _ EXCLi O _ APPEND. O pcja O _ EXCL zap w nia nam, ż j ś i prób uj m y otw orzyć p ik z opcją O _ CR EAT, a p ik t n istni j - to funk cja op n pow róci z b łęd m, zab zpi czając nas tym sam ym prz d sk asow ani m zaw artości p ik u. Druga opcja zap w nia, ż jak ak o w i k op racja zapisu b ędzi poprz dzona ustaw i ni m w sk aźnik a pozycji na k oni c p ik u. Dzięk i t m u ni m a ni b zpi cz ństw a, ż nadpisz m y istni jąc w nim dan. J ś i b ow i m p ik sk łada się z si dm iu b ajtów, m y j st śm y ustaw i ni na b ajci 2 i zapisz m y 3 b ajty to ni zw ięk szym y rozm iaru p ik u, a nadpisz m y znajdując się w nim dan od b ajtu 2 do 4. Rys. 1. O rganiz acja inform acji o otw artych p ik ach. M oż m y się zastanaw iać po co nam t dw a tryb y otw arcia sk oro m ożna j zastąpić. Tryb dopisyw ania na k ońcu m ożna zastąpić s k w ncją: sk(fd, 0, SEEK_END); writ(fd, buff, rozmiar); R z czyw iści w w ięk szości przypadk ów k od t n Z anim w yjaśnim y sob i t n prob m, m usim y zrozum i ć jak syst m ob sługuj działając w nim program y i otw art prz z ni p ik i. Po pi rw sz : w syst m ach Unix (a w ięc rów ni ż i w Linuk si ) uruch om iony program nazyw any j st proc s m. Każdy proc s posiada tak zw aną tab icę d sk ryptorów p ik ów. Tab ica ta ind k sow ana j st w artością d sk ryptora otw art go p ik u. Prz k azując d sk ryptor do dow o n j funk cji prz k azuj m y ind k s tab icy d sk ryptorów p ik ów, przy pom ocy k tór go m a szuk ać w ięc j inform acji. Ind k s odpow iada adr sow i, k tóry w sk azuj na odpow i dni w pis tab icy p ik ów. Tab ica ta znajduj się już w prz strz ni jądra syst m u i zaw i ra inform acj o tym, k tór p ik i są otw art, w jak im tryb i (odczyt, zapis, dopisyw ani do k ońca) i jak a j st b i żąca pozycja w sk aźnik a p ik u. W tab icy p ik ów znajduj się k o jny adr s odnoszący się do tab icy i- w ęzłów. W tab icy i- w ęzłów zapisan są upraw ni nia do p ik u, num r i- w ęzła, rozm iar i typ p ik u oraz w i innych inform acji (poni w aż m oż b yć ich w i ni w szystk i zostały zaznaczon na rysunk u). W t n sposób syst m prz - 17

18 ch ow uj inform acj o otw artych prz z proc sy p ik ach. Każda op racja odczytu, zapisu, ustaw i nia w sk aźnik a odpow i dnio zm i nia w artość pozycji w sk aźnik a w tab i p ik ów, a d a k ażd go z proc sów oddzi ni. O b cni syst m y w yk orzystują m todę podziału czasu. Każdy proc s dostaj na w łasność proc sor na p w i n ok r s czasu zw any k w ant m czasu. Kw anty czasu są b ardzo k rótk i i proc sy dostają proc sor naprz m i nni. Dzięk i odpow i dnio szyb k i m u prz łączaniu ich, użytk ow nik m a w raż ni, ż proc sy w yk onują się rów no g. Z j dn jstrony to rozw iązani spraw ia, ż m oż m y pracow ać z syst m m int rak cyjni, a z drugi j doprow adza do sytuacji, w k tór j proc sy w yk onują się k aw ał k po k aw ałk u. M ogą b yćprz rw an i w znaw ian w różnych m om ntach.syst m ni gw arantuj, ż proc sy b ędą uruch am ian w ok r ś on j k o jności i ż uda się im w dan j j dnostc czasu w yk onać w szystk i w ym agan czynności. To j stw łaśni pow ód w i u prob m ów. J ś i w ięc j niż j d n proc s pracuj z p w nym zasob m, a k ońcow y w ynik za żny j st od k o jności w jak i jproc sy są uruch am ian, to tak ą sytuację nazyw am y sytuacją w yścigu. Z ałóżm y, ż m am y dw a proc sy. Każdy proc s b ędzi ch ciałdopisać dan do k ońca p ik u i k ażdy b ędzi posługiw ał się pow yższą m todą w yk orzystującą najpi rw ustaw i ni na k ońcu p ik u w sk aźnik a poprz z w yw ołani funk cji s k, a następni zapisani danych poprz z w rit. Biorąc pod uw agę to, ż używ am y syst m u z podział m czasu, proc s pi rw szy ustaw ia w sk aźnik w p ik u na k ońcu i następuj prz łącz ni proc su. Startuj proc s drugi - ustaw ia sw ój w sk aźnik na k ońcu i dopisuj dan na k ońcu p ik u. P ik zw ięk sza sw ój rozm iar. Po p w nym czasi st row ani pow raca do pi rw sz go proc su. M a już ustaw iony w sk aźnik, a ni w sk azuj on już na k oni c p ik u, a j dyni na m i jsc prz d danym i dodanym i prz z proc s drugi. J ś i t raz zaczni dopisyw ać sw oj dan to nadpisz dan poprz dnik a. J st to ty ko przyk ładow a sytuacja i w rz czyw istości syst m m ógłb y zup łni inacz j prz łączyć nasz proc sy. Prob m spow odow any j st tym, ż syst m op racyjny m oż prz łączyć dw a proc sy m iędzy k o jnym i w yw ołaniam i funk cji, a naw t w ich trak ci. R ozw iązani m t go prob m u j st otw arci p ik u z opcją O _ APPEND. Dzięk i cz m u ni m usim y ręczni ustaw iać w sk aźnik a na k oni c p ik u. O p racja zapisu i ustaw i nia w sk aźnik a w yk onyw ana j st prz z j dno w yw ołani funk cji. M ów im y, ż j st to op racja atom ow a. Podob ni j st z opcją O _ EXCL. Dzięk i ni j w j dn j atom ow j op racji otw arcia spraw dzam y czy p ik istni j i j ś i ni to go tw orzym y. ok r ś ają upraw ni nia ustaw ion d a pozostałych. M oż się w ydaw ać to dziw n, a j ś i j st śm y w łaścici m p ik u, to m oż m y od b rać sob i w stosunk u do ni go praw a i w ów czas ni b ędzi m y m og iz ni go k orzystać. Na p w no k ażdy z nas używ ając jak i jś odm iany Unixa b yłzm uszony do zm iany praw dostępu do p ik u. Z poprz dni j części k ursu w i m y, ż m am y 9 praw dostępu opisujących nasz m oż iw ości w zg ęd m p ik u. Dodatk ow o m am y j szcz b it pk i, b it ustanow i nia użytk ow nik a i b it ustanow i nia grupy. W m om nci, gdy prób uj m y otw orzyć p ik, syst m spraw dza k im j st śm y. J ś i j st śm y adm inistrator m (root) to m am y dostęp ni ograniczony i m oż m y zrob ić z p ik i m dosłow ni w szystk o. W prz ciw nym razi, syst m spraw dza czy j st śm y w łaścici m p ik u. J ś i tak, to nasz upraw ni nia opisują upraw ni nia w łaścici a. J ś i ni j st śm y w łaścici m p ik u, to syst m spraw dza czy m oż na żym y do grupy, k tóra j st w łaścici m p ik u. J ś i tak, to nasz upraw ni nia rów noznaczn są z upraw ni niam i ustaw ionym i d a t j grupy. J ś i w szystk i pow yższ w arunk i są fałszyw, to nasz upraw ni nia Jak już w i m y, w Unik si w szystk o j st p ik i m. M oż m y rozróżnić 7 typów p ik ów : zw yk ł p ik i, k ata ogi, k o jk i FIFO, dow iązania sym b o iczn, gniazda, urządz nia znak ow, urządz nia b ok ow ; O prócz praw do p ik u m oż m y ustaw ić j szcz trzy dodatk ow w łaściw ości. Pi rw szą z nich j st b it pk i. W zasadzi ob cni ni j st w stosunk u do p ik ów w yk orzystyw any. Daw ni j ustanow i ni go przyspi szało uruch am iani popu arnych program ów, poni w aż ich k od ni b ył usuw any z pam ięci. Bit ustanow i nia użytk ow nik a pow oduj, ż j ś i uruch am iam y program, k tóry m a ustaw iony t n b it to naszym id ntyfik ator m w syst m i staj się id ntyfik ator w łaścici a p ik u. Id ntyczni j st z b it m grupy. Inform acj o praw ach i typi p ik u zapisyw an są w tab icy i- w ęzłów ub v- w ęzłów, w za żności od syst m u p ik ów. M oż m y do nich uzysk ać dostęp poprz z grupę funk cji syst m ow ych stat. Będzi m y o nich rozm aw iać w przyszłym num rz Dragonii. Funk cj dup i dup2 służą do pow i ania d sk ryptorów p ik ów. 18

19 Przyk ład zastosow ania pow yższ jfunk cji. Funk cj t zw racają now y d sk ryptor p ik u odnoszący się do t go sam go p ik u w tab i p ik ów ub - 1 w przypadk u b łędu. Ni są używ an zb yt często, a potrafią b yć b ardzo przydatn. Funk cja dup przyjm uj d sk ryptor p ik u, k tóry m a pow i ić i zw raca now y, zw iązany z tym sam ym w pis m w tab i p ik ów. Druga funk cja dup2 przyjm uj rów ni ż d sk ryptor p ik u do pow i nia, a oprócz ni go rów ni ż num r d sk ryptora p ik ów, z k tórym m a go pow iązać. J ś i j st on otw arty, to zostaj zam k nięty. Dzięk i t m u m oż m y np. otw arty p ik pow i ić jak o standardow w yjści ub w jści. #incud #incud #incud #incud #incud #incud #incud <unistd.h> <sys/typs.h> <sys/stat.h> <sys/fcnt.h> <stdib.h> <string.h> /*(1)*/ <stdio.h> int main() { int fd; /*(2)*/ char *w = "wypisujmy przz writ na STDOUT_FILENO\n"; /*(3)*/ char *p = "wypisujmy przz fputs na stdout\n"; writ(stdout_fileno, w, strn(w)); /*(4)*/ Funk cja dup j st starsza. Poni w aż daw ni j ni b yło funk cji dup2, to ab y pow i ić dany d sk ryptor p ik u z ok r ś onym num r m, stosow ano następujący k od: fputs(p, stdout); fd = opn("./now_wyjsci", O_WRONLY O_CREAT O_TRUNC, S_IRUSR S_IWUSR); /*(5)*/ cos(fd2); fd3 = dup(fd1); dup2(fd, STDOUT_FILENO); Poni w aż zaw sz syst m zw raca najm ni jszą z m oż iw ych w artości d sk ryptora to - o i żad n inny num r oprócz fd2 ni j st w o ny - dup pow iąż z fd1 num r zam k nięt go w cz śni j fd2. Ni m a j dnak prost go sposob u na to, b y pow iązać zup łni dow o ny num r z fd1. W tym m i jscu z pom ocą przych odzi nam funk cja dup2. Pow yższ w yw ołania m ożna sprow adzić do następując go: fd3 = dup2(fd1, fd2); Z d sk ryptor m fd1 pow iązany zostani d sk ryptor p ik u o num rz rów nym fd2. now y b ędzi m y m usi i zm i niać żadnych dodatk ow ych inij k w program i. 2)W t j zm i nn j zapisz m y d sk ryptor otw art go w trak ci działania program u p ik u. 3)Dw a w sk aźnik i do c- string. 4)W ypisuj m y nasz c- stringi przy użyciu w yw ołania syst m ow go w rit i funk cji b ib iot czn j fputs na standardow w yjści, k tórym j stt rm ina. 5)O tw i ram y (j ś i podany p ik ni istni j, to go tw orzym y) now y p ik. 6)Pow i am y d sk ryptor p ik u i przypisuj m y m u num r standardow go w yjścia. O d t j pory standardow ym w yjści m staj się t n p ik. 7)Potw i rdz ni pow yższ jop racji. Ponow ni w ypisuj m y dan na standardow w yjści, a tym raz m pojaw iają się w p ik u. M ożna się o tym prz k onać podg ądając zaw artość nasz go p ik u. /*(6)*/ Pow yższ funk cj to j dnak często za m ało b y pisać pow ażn program y. W stosunk u do otw artych d sk ryptorów p ik ów rozróżniam y j szcz dw i w ażn funk cj fcnti ioct. writ(stdout_fileno, w, strn(w)); /*(7)*/ fputs(p, stdout); xit(0); 1)Dodaj m y dw a now p ik i nagłów k ow. P ik string.h dodaj d k aracj funk cji ob sługi napisów. Ko jny - stdio.h dodaj d k aracj funk cji standardow j b ib iot k i w jścia/w yjścia. W program i używ ać b ędzi m y funk cji str n, k tóra zw raca długośćc- stringu.dzięk i ni jj ś i zm i nim y zw artość napisu, k tór go adr s zapam iętuj m y w zm i nn j w, ni 19

20 Funk cja fcnt dostarcza nam w i dodatk ow ych m oż iw ości odnoszących si do d sk ryptorów.w norm i PO SIX zd finiow ano podstaw ow m oż iw ości ok r ś an prz z argum nt cm d. Funk cja zw raca - 1 w przypadk u b łędu, w prz ciw nym razi zw racana w artość za żna j st od argum ntu cm d. Trz ci argum ntza ży rów ni ż od w artości cm d. Z astosow ani opcji F_ DUPFD j st rów now ażn następując m u w yw ołaniu funk cji dup2: fd3 = dup2(fd1, fd2); odpow i dnik w yk orzystujący funk cję fcnt : cos(fd2); fd3 = fcnt(fd1, F_DUPFD, fd2); W t j części k ursu ni b ędzi m y om aw iać opcji zw iązanych z ryg am i, znacznik am i uruch om i nia i ustaw i ni m ob sługi sygnałów. Z ajm i m y się nim i dopi ro gdy dok ładni poznany za żności m iędzy proc sam i i funk cj jak i p łnią sygnały w syst m i. J dyn czym się zajm i m y dzisiaj, to opcj zw iązan z znacznik am i otw arcia. M oż się zdarzyć, ż nasz program otrzym a od jak i goś inn go program u d sk ryptor odnoszący się do otw art go p ik u. W arto w ów czas m óc stw i rdzić w jak im tryb i otw arto dany p ik. O pcj t rów ni ż przydają się, gdy w trak ci działania program u ch c m y np. ustaw ić b y p ik ob sługiw any b ył b z b ok ow ania. W trak ci pisania program ów zdarzają się często b ardzo różn sytuacj i zaw sz w arto m i ć w i dodatk ow ych opcji, k tór um oż iw ią nam ganck i rozw iązani prob m ów. J ś i m am y p ik otw arty ty k o do odczytu, a nag ch c m y coś do ni go zapisać, to m usim y się iczyć z tym, ż jak ak o w i k prób a zapisu zak ończy się b łęd m. J dnym z w yjść j st zam k nięci d sk ryptora p ik u i otw arci go na now o z now ym i upraw ni niam i, a z drugi j strony m oż m y w ganck i sposób zm i nić ustaw i nia już otw art go d sk ryptora w łaśni przy pom ocy funk cji fcnt. Do tak ich op racji służą opcj F_ GETFLi F_ SETFL. W syst m i Linux m oż m y zm i niać ty k o znacznik i O _ APPEND, O _ NO NBLO CK, O _ ASYNC i O _ DIR ECT. J ś i ch c m y ok r ś ić w jak im tryb i dostępu otw orzono dany p ik, to m usim y otrzym aną m ask ę b itow ą porów nać z m ask ą O _ ACCM O DE i dopi ro pot m z odpow i dnim i w artościam i. W yk orzystani pow yższych opcji poniższy program. #incud #incud #incud #incud #incud pr z ntuj <sys/stat.h> <sys/typs.h> <fcnt.h> <stdio.h> <stdib.h> int main() { int mask, tryb; int fd; if( (fd = opn("./nowy_pik.txt", O_RDWR O_CREAT O_APPEND O_NONBLOCK, S_IRWXU)) == -1) { prror("opn"); xit(1); if( (mask = fcnt(fd, F_GETFL)) == -1) { prror("fcnt"); xit(1); switch(mask & O_ACCMODE) { cas O_RDWR: printf("odczyt-zapis, "); brak; cas O_RDONLY: printf("tyko do odczytu, "); brak; cas O_WRONLY: printf("tyko do zapisu, "); brak; ; if(mask & O_APPEND) { printf("appnd, "); if(mask & O_NONBLOCK) { printf("bz bokowania, "); if(mask & O_SYNC) { 20

21 printf("zapis synchroniczny, "); if(mask & O_ASYNC) { printf("zapis asynchroniczny, "); putc('\n', stdout); xit(0); Program j st b ardzo prosty i ni w ym aga ch yb a tłum acz nia. Funk cja ioctj st praw dziw ym potw or m j ś i ch odzi o m oż iw ości w syst m i p ik ów. Przy j j pom ocy w yk onuj się w sz k i op racj w jścia/w yjścia, k tór z różnych pow odów ni m ogą b yć w yk onan zw yk łym i funk cjam i syst m ow ym i np. ustaw i ni tyk i ty dysk u, op racj na gniazdach i w i, w i innych. M oż iw ości t j funk cji opisan są na stroni podręcznik a m an (2) ioct _ ist i ni sposób w szystk ich ich tutaj opisać. Funk cja podob ni jak fcntpob i ra jak o pi rw szy argum nt d sk ryptor otw art go p ik u. Jak o drugi argum nt opcję, k tórą w yk orzystuj m y. Trz ci argum nt j st za żny od drugi go. Funk cja zw raca w razi b łędu - 1, a w razi popraw n go w yk onania nasz go żądania 0. Jak o przyk ład w yk orzystania t j funk cji napisz m y b ardzo prosty program, k tóry w ysuw a tack ę napędu CDR O M. #incud #incud #incud #incud #incud #incud <sys/stat.h> <sys/typs.h> <fcnt.h> <sys/ioct.h> <inux/cdrom.h> <stdib.h> //(1) int main() { int fd; if( (fd = opn("/dv/cdrom", O_RDWR O_NONBLOCK)) == -1) { //(2) prror("opn"); xit(1); if( ioct(fd, CDROMEJECT) == -1 ) { //(3) prror("ioct"); xit(1); xit(0); 1)P ik t n odszuk ał m na stroni m an (2) ioct _ ist. Z aw i ra on d finicj stałych, k tór używ an są prz z funk cję ioctdo ob sługi napędu CDR O M. 2)O tw i ram y p ik odpow iadający urządz niu CDR O M. Koni czn j st dodani opcji O _ NO NBLO CK, b o b z ni j j ś i w urządz niu ni m a płyty CD funk cja op n pow róci z b łęd m. 3)Prz k azuj m y do funk cji ioctd sk ryptor p ik u odnoszący się do urządz nia CDR O M i żądani w ysunięcia tack i. To dzisiaj dw i ostatni funk cj. Służą on do w ym usz nia zapisania danych. M im o t go, ż om aw ian do t jpory funk cj są funk cji ni b uforow anym i, to d a przyspi sz nia działania op racji w jścia/w yjścia jądro przydzi a j dnostk om dysk ow ym b ufory w pam ięci i dok onuj tak zw an go za- pisu z opóźni ni m. Przyśpi sza to op rację w jścia/w yjścia, a j dnocz śni pow oduj p w n zagroż ni. M iędzy zm ianą danych a ich zapis m w pam ięci ni u otn j jak ą j st dysk, istni j p w i n ok r s czasu, gdy dan znajdują się w pam ięci głów n j R AM, k tóra - jak w i m y - j st pam ięcią u otną. W przypadk u aw arii syst m u zm iany m ogą b yć utracon. J st to szcz gó ni ni b zpi czn w przypadk u b az danych, k tór tracą w ów czas często sw oją spójność. J ś i zm iany dan go p ik u pow inny b yć na b i żąco zapisyw an na dysk u m oż m y: otw orzyć go z opcją O _ SYNC, ustaw ić tę opcję d a otw art go już d sk ryptora p ik u przy pom ocy funk cji fcnt ub użyć j dn j z pow yższych funk cji. Funk cja sync ni przyjm uj żadnych argum ntów i ni zw raca żadn j w artości. Pow raca od razu po w yw ołaniu i ni cz k a na fizyczn zapisani danych, a j dyni odk łada żądani zapisania w jądrz. Jądro k o jno ob sługuj żądania - z t go pow odu fizyczn zapisani danych na dysk odb yw a się z opóźni ni m. Funk cja ta ni daj nam m oż iw ości och rony danych. Funk cja fsync pob i ra d sk ryptor p ik u, k tór go zm iany m ają zostać zapisan i pow raca dopi ro gdy dan znajdą się na dysk u, ub w m om nci w yk rycia b łędu. O znacza to, ż pow rót t j funk cji b z b łędu j st rów now ażny z pom yś nym zapisani m danych. Funk cja zw raca w artość - 1 w przypadk u b łędu, ub 0 j ś i w szystk o j stw porządk u. Pozna iśm y dzisiaj r sztę funk cji używ anych do op racji w jścia/w yjścia d a otw artych p ik ów. W następn j części k ursu zajm i m y się int rf js m dostarczanym prz z jądro do ob sługi syst m u p ik ów i k ata ogów. 21

22

23 Ins ta acja i k onfiguracja s rw rów W W W FTP w s ys t m i M andriava Linux W i u z nas s taj w s ytuacji, w k tór j prz ydaj s ię um i jętność k onfiguracji s rw rów H TTP i FTP. Ni j dnok rotni m ów i s ię, ż w s ys t m i Linux ins ta acja i k onfiguracja tak ich s rw rów w ym aga duż go nak ładu pracy oraz s porych um i jętności. T n artyk uł pok az uj, ż w ca tak być ni m us i. k rotni pracując jak o usługi syst m ow ob ciążają nasz syst m. K RZ YSZ TO F BISKUP Do przygotow ania prz w odnik a, po k onfiguracji s rw rów, użyto dystryb ucji M andriva Linux Fr (dystryb ucja do pob rania z s rw rów ftp://ftp.n uug.n /pub /os/linux/distr/m andriva/officia /iso/ /DVD), m at riał dotyczy ni ty k o w rsji , a tak ż w szystk ich dystryb ucji M andriva Linux. Już w proc si insta acji syst m u m oż m y go w stępni przygotow ać do p łni nia żądanych funk cji, w tym c u w ok ni dia ogow ym W yb ór grup pak i tów w sk ażm y po a W b /FTP oraz Bazy danych (R ys. 1.), dodatk ow o proponuję ni insta ow ać żadnych zb yt cznych program ów, k tór ty ko zajm ują dodatk ow m i jsc na dysk u, a ni j dno- R ys.2 R ys.1 Po zainsta ow aniu syst m u uruch am iam y C ntrum St row ania M andriva Linux(M CC) i z m nu w yb i ram y zarządzani oprogram ow ani m w c u zainsta ow ania k r atora Drak w izard (R ys. 2.). Kr ator Drak w izard to program, k tóry zw ięk sza m oż iw ości M CC. Po zainsta ow aniu pak i tów k r atora ponow ni uruch am iam y M CC, w k tórym pojaw iły si now pozycj (R ys. 3.): - Udostępni ni p ik ów, - Usługi si ciow, - Uw i rzyt ni ni, - Praca grupow a. Nas int r suj opcja Udostępni ni p ik ów, a w t jzak ładc : - Konfiguracja s rw ra W W W, - Konfiguracja s rw ra FTP, Z aczynam y od k onfiguracji s rw ra W W W, k ik ając w odpow i dnią ik onę(r ys. 4.). J ś i s rw r apach b ył zainsta ow any to jak o pi rw szy k om unik at k r atora pojaw ia si nam apach - m od_ us rdir ni zainsta ow any... (R ys. 5.), j ż i ni zainsta ow a iśm y w cz śni j s rw ra, to pi rw szy k om unik at k r - 23

24 O czyw iści w yb i ram y da j, po zainsta ow aniu odpow i dnich pak i tów pojaw ia si k o jny k om unik at k r atora(r ys. 6.) inform ujący nas o gotow ości do k onfiguracji s rw ra W W W (gotow ość j st rów noznaczna z zainsta ow ani m w ym aganych pak i tów ), k ik ając da j rozpoczynam y k onfigurację. Trz cim tap m k onfiguracji j st w sk azani głów n go k ata ogu dok um ntów h tm, dom yś ni var/w w w /h tm. Po w yk onaniu t j op racji, k r ator inform uj nas, ż w szystk i inform acj z b ran prz z ni go zap w niają m oż iw ość popraw n go ustaw i nia, j ż i j szcz ch c m y coś zm i nić w yb i ram y w st cz, w prz ciw nym razi : da j. Pi rw sz ok no k r atora k onfiguracji(r ys. 7.) daj J ś i ni w ystąpiła jak aś ni spodzi w ana sytuacja nam m oż iw ość udostępniania zasob ów w si ci ok a - następny (ostatni) k om unik at inform uj nas o pon j (Intran t) i si ci g ob a n j (Int rn t) zaznacza- praw nym zak ończ niu k onfiguracji s rw ra. m y odpow i dni opcj i prz ch odzim y da j. Ab y spraw dzić popraw ność działania strony głów n j W drugim tapi k onfiguracji(r ys. 8.) m am y m oż i- w prz g ądarc w pisz adr s h ttp:// oca h ost(r ys 9.). W arto spraw dzić tak ż popraw ność w yśw i t ania R ys.3 R ys.6 atora dotyczyć b ędzi w łaśni t j czynności. M oduł us rdir program u apach służy do udostępniania(protok oł m h ttp) danych na żących do użytk ow nik ów, znajdujących się w sp cja nym podk ata ogu (zazw yczajpub ic_ h tm ). strony d a użytk ow nik ów : w tym c u oguj m y się na k onto j dn go z nich a następni prz ch odzim y do k ata ogu dom ow go, a w nim do k ata ogu pub ic_ h tm (j ś i tak i ni istni j to go tw orzym y) i tw o- R ys.5 w ość w łącz nia ub w yłącz nia opisan go w cz śni j m odułu us rdir, po zaznacz niu t go po a k o jnym k rok i m k r atora b ędzi w sk azani nazw y podk ata ogu użytk ow nik a do udostępniania dok um ntów, dom yś ni j st to k ata og pub ic_ h tm, j ś i ni udostępniam y k ata ogów użytk ow nik ów to od razu prz jdzi m y k rok da j. R ys.4 R ys.7 24

25 k ona iśm y t czynności, to ab y się up w nić co do popraw ności działania m odułu, w prz g ądarc w pisuj m y adr s h ttp:// oca h ost/~ nazw a_ użytk ow nik a/ gdzi nazw a użytk ow nik a oznacza ogin użytk ow nik a, d a k tór go przygotow a iśm y t stow y k ata og i p ik. Popraw ny w ynik tak i j k onfiguracji d a użytk ow nik a o nazw i us r prz dstaw ia R ys. 10., j ż i k tóryś z k om unik atów prz g ądark i ni odpow iada naszym ocz k iw aniom, na ży spraw dzić ustaw i nia k ata o- R ys.8 R ys.11 rzym y tam dok um nt ind x.h tm a w j go zaw artości dow o ną tr ść (np. Strona użytk ow nik a działa). W ażn ab y k ata og pub ic_ h tm i zaw arty w nim p ik m iałodpow i dni atryb uty tzn. praw o do odczytu prz z w szystk ich użytk ow nik ów. Gdy już w y- w ra j st dok onyw any przy pom ocy narzędzia k r atora. Z aczynam y od uruch om i nia M CC, następni w yb i ram y zak ładk ę Udostępniani p ik ów i Konfiguracja s rw ra FTP. R ys.10 R ys.9 gów ( praw o odczytu prz z użytk ow nik ów ), działani s rw ra ( w ntua ni w yk onać j go start, m ożna t go dok onaćk orzystając z M CC Syst m Usługi..szuk am y h ttpd i w yb i ram y uruch om ). Po r starci s rw ra w szystk o pow inno działać. Druga część nasz j pacy to insta acja i k onfiguracja s rw ra FTP. Prz b i ga ona b ardzo podob ni do poprz dni j. O czyw iści cały proc s insta acji i k onfiguracji s r- Pi rw szy k om unik at k r atora (R ys. 11.) inform uj nas o tym, ż ni j st zainsta ow any s rw r FTP(oczyw iści t n k om unik at ni pojaw i się użytk ow nik om, k tórzy m aja zainsta ow any pak i t Proftpd). O czyw iści w yb i ram y da j w c u zainsta ow ania ni zb ędn go pak i tu, po czym otrzym uj m y k om unik at (R ys. 12.) o gotow ości k r atora do k onfiguracji s rw ra FTP. W yb i rając opcję da j przystępuj m y do pi rw sz go k rok u k onfiguracji (R ys. 13.), k tór go c m j st ok r ś ni w jak i j si ci b ędzi dostępny nasz s rw r, gdzi Int rn t si ć g ob a na, Intran t si ć ok a na. R ys.12 25

26 ść ustaw i nia pozostałych param trów s rw ra FTP. Pi rw sz po nr portu dom yś na w artość 21 ni proponuję t go zm i niać, k o jn po zaznacz nia Funk cja ch rota - po j jzaznacz niu użytk ow nik m a dostęp ty k o do w łasn go k ata ogu za cam zaznacz ni t j opcji, zw ięk sza b ow i m b zpi cz ństw o danych oraz zm ni jsza m oż iw ości naruszania danych prz z użytk ow nik ów ; ostatni po z zw a a na transf r p ik ów prz z inn s rw ry FTP proponuję ni zaznaczani t go po a, ab y ni zw ięk szać nadm i rni ruch u w si ci. R ys.13 R ys.16 Po ustaw i niu odpow i dnich opcji prz ch odzim y do drugi go k rok u(r ys. 14.), w k tórym podaj m y nazw ę s rw ra, - m ai adm inistratora oraz m am y m oż iw ość zaznacz nia opcji Z zw a aj na ogow ani roota, co daj praw o ogow ania się na s rw r sup r- użytk ow nik ow i. nik a. Na sam k oni c nasz go artyk ułu spraw dzim y czy w naszym syst m i zainsta ow an są j szcz dw i w ażn rz czy, m oduł PH P (R ys. 17.) d a s rw ra apach i pak i t M ysql (R ys. 18.), w c u w yk onania tych czynności uruch am iam y M CC a w nim Z arządzani oprogram ow ani m. M oż iw ość tą racz j odradzam z w zg ędów b zpi cz ństw a, ch oć oczyw iści w yb ór na ży do W as. Trz ci k rok k onfiguracji(r ys. 15.) daj nam m oż iw or ys.15 R ys.14 Czw arty k rok k r atora inform uj nas o z b ranych inform acjach, a w yb i rając da j zob aczym y ostatni ok no k r atora pow iadam iając nas o pom yś nym zak ończ niu k onfiguracji s rw ra FTP.Z ostało nam ty k o spraw dzić czy s rw r działa, najprości j w prz g ądarc w pisać adr s ftp:// oca h ost/, a w ok ni dia ogow ym nazw ę użytk ow nik a i h asło tak i jak ogin i h asło w syst m i. Popraw ni działający s rw r (R ys 16.) d a użytk ow nik a o nazw i us r w yśw i t a zaw artość k ata ogu dom ow go użytk ow - R ys.17 26

27 Lż js z odpow i dnik i program ów K DE/GNO M E Nini js z y artyk uł będz i pośw ięcony z am i nnik om oprogram ow ania ins ta ow an go s tandardow o z środow is k am i graficz nym i K DE/GNO M E program am i, k tór ch oć ni różnią s ię z bytnio funk cjona nością, to j dnak z używ ają m ni jm ocy proc s ora i pam ięci. K ARO LKO Z IO Ł "Axio" KDE i GNO M E to dw a sztandarow środow isk a graficzn d a syst m ów Unix. Pom im o t go, iż są w ysoc funk cjona n i k onfigurow a n, to j dnak posiadają j dną w adę w ym agania sprzętow. Ch ociaż w dzisi jszych czasach standard m j stk om put r z 2 GH z proc sora i 512 M B R AM - u, to j dnak są udzi, k tórzy posiadają sprzęt o param trach typu: proc sor 20 0 M H z i 64 M B R AM - u (a u m ni na ucz ni są gorsz k om put ry). I ch cą na tak ich m aszynach insta ow ać GNU/Linuk sa. Prob m j st tak i, ż w ięk szość us r- fri nd y dystryb ucji insta uj się dom yś ni z dość przyciężk aw ym i środow isk am i KDE ub GNO M E. Z araz od zw ą się głosy to m ożna zm i nić prz ci ż na jak iś k k i m n dż r ok i n, np. F uxb ok sa. Prob m w tym, ż goły F uxb ox posiada d a osób prz siadających się na Linuk sa z W indow sa b ardzo m ałą funk cjona ność. A na podan j pow yż j m aszyni (20 0 M H z, 64 M B) tak i W indow s 9 5 spok ojni sob i ch odzi. A w raz z nim W ord, Int rn t Exp or r i cała k ik a na funk cjona ność.natom iastsztandarow program y op nsourcow, tak i jak O p no ffic, Fir fox, Konq u ror czy Am arok b ędą na t j sam j k onfiguracji sprzętow j ch odzić dość w o no. Nini jszy artyk uł b ędzi prób ą zna zi nia m ni jzasob oż rnych odpow i dnik ów k asycznych i b ardzi j popu arnych program ów. Postaram się tak ż pok azać jak int grow ać program y odpow i dzia n za ob sługę odpow i dnich typów p ik ów z m n dż r m p ik ów. A w szystk o to, ab y tak ż na słab sz j m aszyni stw orzyć w ygodn, funk cjona n środow isk o pracy, tak ż d a tych, co ub ią sob i w szystk o w yk ik ać (b o ni k ażdy ub i prz ci ż pracę z k onso ą, ch ociaż w w i u przypadk ach praca z nią j stw ygodni jsza i szyb sza niż z program am i graficznym i). Na potrz b y t go artyk ułu stw orzył m dw a ok r ś nia: KDE- ik (program w sty u KDE, zazw yczaj dostarczany dom yś ni z tym środow isk i m i oparty o b ib iot czk ę Qt) oraz GNO M E- ik (program dostarczany dom yś ni z GNO M E, oparty o Gtk i za żny od różnych k om pon ntów GNO M E). Środow is k o graficz n /M n dż r ok i n Z azw yczaj, gdy j st m ow a o pracy z Linuk s m na słab szych k om put rach, to om aw iana j st zm iana środow isk a graficzn go na jak i ś ż jsz, m ni j zasob oż rn. Ch ociaż zm iana m n dż ra ok i n na inny to ni w szystk o, stanow i j dnak podstaw ę do p w nych działań. O m n dż rach ok i n pisano już dużo, w ięc ni b ędę się rozpisyw ał. Propozycj : F uxb ox, B ack b ox, W indow M ark r, Tw m, W m ii2, Ic W M M ój w yb ór: F uxb ox A to d at go, ż posiada w szystk o co pow ini n, czy i: zarządzani ok nam i, m nu podręczn i pas k zadań. Dodatk ow o j st w ysoc k onfigurow a ny poprz z dycję t k stow ych p ik ów k onfiguracyjnych. Ba, naw t ci, k tórzy przyzw yczai i się do ik on k m ogą j m i ć - w ystarczy zainsta ow ać program fb d sk [1]. Strona dom ow a F uxb ok sa to [2]. Jak dytow ać m nu F uxb ok sa?na ży w y dytow ać p ik ~ /.f uxb ox/m nu w sposób następujący: - - j ż i ch c m y dodać podm nu, w pisuj m y [submnu] (nazwa_podmnu)..tutaj będą wpisy programów... [nd] Podm nu m ożna zagni żdżać w sob i w sty u: sub m nu1- > sub m nu2- > sub m nu3 itp. - - natom iast w pisy program ów tw orzy się w dług w zorca [xc] (nazwa_wpisu) {nazwa_piku_wykonywango <ściżka_do_ikony> Z r sztą w arto poob s rw ow ać dom yś ny p ik m nu i zob aczyć jak to j stfirm ow o ułożon. Przyk ładow y w pis z naszym i now ym i program am i m oż b yć następujący: [xc] (Trmina) {atrm [submnu] (Moj programy) [xc] (Nao Fi Managr) {nao [xc] (XnViw) {xnviw -browsr [xc] (MPayr) {gmpayr </usr/shar/pixmaps/mpayr.xpm> 27

28 [nd] Jak ustaw ić tap tę w F uxb ok si?i na to j st sposób. Do p ik u ~ /.f uxb ox/init dopisuj m y następującą inię: sssion.scrn0.rootcommand: dispay ściżka_do_tapty przy czym zam iast disp ay (insta ow an go z Im ag M agick ) m oż b yć t ż w m s tb g (część sk ładow a W indow M ak ra) czy f h. Po odpow i dzi na inn pytania dotycząc F uxb ok sa zapraszam na strony [3]i [4]. M n dż r p ik ów J dną z najw ażni jszych i najczęści jużyw anych ap ik acji j st m n dż r p ik ów. O d w ygody j go użytk ow ania za ży w duż j m i rz w ygoda użytk ow ania syst m u. M n dż r p ik ów pow ini n b yć: - - funk cjona ny (prz łączani się m iędzy w idok i m j dno- a dw upan ow ym, m iło b y b yło, ab y ob sługiw ałarch iw a) - - w ygodny w ob słudz i co za tym idzi intuicyjny (używ ać drag'n'drop, prost sk róty k aw iszow ) - - szyb k i (b y ni zacinałsię przy istow aniu s t k p ik ów ) - - łatw o k onfigurow a ny (ab y ni trz b a b yło szuk ać długo jak i jś opcji, np. przyporządk ow ania program u do ok r ś on go typu p ik ów ). KDE & GNO M E- ik : Konq u ror, Krusad r, Nauti us Propozycj : R ox, Nao, G ntoo, Th unar M ój w yb ór: Nao Fi M anag r Daw ni j znany pod nazw ą O p nspac. Posiada w idok j dno- b ądź dw upan ow y. Prz ch odzić m iędzy k ata ogam i m ożna t ż k ik ając w odpow i dni k ata og na pask u inii ści żk i. O czyw iści j st t ż pas k adr su, gdzi m ożna w pisać ści żk ę do dan go k ata ogu. Program j st oparty o syst m p uginów, ob sługuj arch iw a i k ata ogi si ciow prz z protok ółftp.program m a w ygodny i st tyczny int rf js. W ażni jsz ik onk i (tak i jak opcj w idok u czy ik ony k opiuj/w k j) są ładni zgrupow an na pask u narzędziow ym. M nu podręczn t ż m i się spodob ało. Program potrafi w yśw i t ać m iniaturk i p ik ów graficznych. Z p w nością ap ik acja ta m a duży pot ncjałi ci szy to, ż j st ciąg rozw ijana. I co najci k aw sz, autor m t go program u j st Po ak - M at usz Dw orak. Strona dom ow a Nao znajduj się pod adr s m [5]. Innym b ardzo dob rym, k k im (i prz z to b ardzo popu arnym ) m n dż r m p ik ów j st R ox [6]. Po pi rw sz m uszę przyznać, ż j st b ardzo szyb k i. Co do funk cjona ności, to b rak ow ało m i pask a adr su do w pisyw ania przydługich ści ż k. Z a to m iła j st m oż iw ość stw orz nia zak ład k, czy t ż tw orz nia Nao Fi M anag r w w idok u dw u pan ow ym R ox b ardzo s zyb k i m n dż r p ik ów m iniatur k p ik ów graficznych. R ox j st program m o b ardzo sz rok ich m oż iw ościach. O dpow i dnio ustaw iony potrafi np. zarządzać pu pit m. D at go często j st używ any jak o m n dż r pu pitu w środow isk ach, k tór ni posiadają tak ow go (np. F uxb ox). O dpow i dnik i k onso ow : m c O dtw arz acz audio KDE & GNO M E- ik : Am arok, Audacious, List n, Noatun Propozycj : QuodLib t, Exai Po ciłb ym z spok oj m XM M S- a, gdyb y ni to, ż proj k t ni j st już rozw ijany. XM M S b yłb ardzo dob rym odtw arzacz m m uzyk i, w sz ch stronnym i ni za b ardzo ob ciążającym k om put r (b o b ył oparty o Gtk 1.x a ni jak j go k ony o Gtk 2.x ub Qt). W zw iązk u z sw oją popu arnością docz k ałsię w i u k onów, tak ich jak BM P czy Audacious. R ozw ijany j st t ż proj k t XM M S2, k tóry m a za zadani prz ni si ni XM M S w Gtk 2.x. W w y icz niu odtw arzaczy audio pom ijam graficzn k i nty M PD, gdyż tak i ap ik acj k orzystają z ni co inn j t ch no ogii słuch ania m uzyk i niż zw yczajn audio p ay ry (poprz z uk ryt go d m ona M PD, a to t m at na od- 28

29 dzi ny artyk uł). M ój w yb ór: QuodLib t Z arów no QuodLib t [7] jak i Exai [8] posługują się zb iżoną w izją int rf jsu (prz g ąd p ik ów po w j stroni, zaś p ay ista po praw j) oraz działani (b aza pios n k oparta o sk anow ani ok r ś onych fo d rów ). Exai za to podpadł m i tym, ż zb yt b zk rytyczni w zoruj się na Am arok u (k tóry sk ądinąd b ardzo ub ię i uw ażam za b ardzo dob ry audio p ay r, a ni st ty przyciężk aw y), m ożna naw t zaryzyk ow ać stw i rdz ni, ż to tak i Am arok, ty k o ż napisany w Gtk. Z a to QuodLib t m a ż jszy (napisany w Pyth oni i b azujący na Gtk ) i b ardzi j ub ogi int rf js oraz ni dużo opcji. A co najw ażni jsz w ygodni się w nim odtw arza m uzyk ę. W tand m i z QuodLib t dostaj m y tak ż drugą ap ik ację dytor tagów m p3 o nazw i Ex Faso. Funk cjona ność QuodLib t rozsz rzają iczn w tyczk i, w śród k tórych m ożna w ym i nić co ci k aw sz : w tyczk ę szuk ającą w W ik ip dii inform acji o artyści ub t ż p ugin ob sługujący ipoda. ną z najczęści jużyw anych ap ik acji. D at go t ż w ażn j st, ab y k orzyst ani z ni j b ył o w ygodn. O dtw arzacz w id o M ożna się spi rać, k t óra z prz g ądar k j st naj pkde & GNO M E- ik : KM P ay r, Kaff in, Tot m sza, a t naj popu arni j sz m aj ą j dną znaczącą Propozycj : W t j dzi dzini oprogram ow ania m im o różnych nak ład k (Kp ay r, Km p ay r) nada w adę są dość zasob oż rn, w zw iązk u z czym uruądark i na b ardzo słab ym k om put k ró uj M p ay r [9 ]. J go int rf js graficzny ni j st ch om i ni prz g i zb yt ob ciążający, j dnak ni k tórym ż jszym m n - rz trw a troch ę... troch ę za długo. Z k o ądark i t k stow są b ardzo szyb k i i dość w ydż rom ok i n k łopot m oż spraw ić j go sp cyficzna prz g ają na dw uczęściow ość podział na ok no odtw arzania godn w ob słudz, natom iast ni pozw a w yśw i t ani m nt ów graficznych i w b udow aw id o oraz na ok no zw iązan z pan m st row ania. nych w st rony m nt ów t ypu f ash (t o ak urat W tryb i p łno k ranow ym m oż się zdarzyć, ż t ta). A w spółcz sn strony int rn drugi ok i nk o b ędzi prz szk adzało nam w og ąda- m oż b yć t ż za niu fi m u. D at go proponow ałb ym k rok da j w od- tow są b ardzo m ocno opart w sw j b udow i na m ntach graficznych. ch udzaniu int rf jsu całk ow ita r zygnacja z GUI. ik : Fir fox, O p ra, Konq u ror, Dow o ny p ik w id o m ożna odtw orzyć za pom ocą po- KDE & GNO M E- c nia (tu na przyk ładzi p ik u.avi z napisam i w for- Epiph any Propozycj : Di o, Kaz h ak as m aci.txt): M ój w yb ór: Di o M ała, b ardzo szyb k a prz g ądarmpayr nazwa_piku_wido.avi nazwa_piku_z_napi- k a. Napisana w język u C, używ a Gtk. Bardzo szyb k o sami.txt się uruch am ia i szyb k o w czytuj strony. W ady: ni ob sługuj CSS, Javy ani Java Scriptu. Tak w ięc naab y używ ać m p ay ra b z int rf jsu graficzn go na- daj się do prz g ądania ni prz ładow anych w sz ży się nauczyć przynajm ni j k i k u podstaw ow ych k im i ap tam i stron. Strona dom ow a proj k tu to sk rótów k aw iaturow ych, a po ich naucz niu się [11]. k orzystani z program u to sam a przyj m ność. M ożna t ż podpisać m p ay ra jak o dom yś ny odtw arzacz w id o w m nadż rz p ik ów i otw i rać fi my za pom ocą k ik nięcia m yszk ą. A o tym w da sz j części artyk ułu. A t rnatyw ą d a M p ay ra j st oczyw iści Xin [10 ] (a sam odzi n Xin, a ni j go nak ładk i, tak i jak Kaff in, Cod in czy Tot m ), aczk o w i k m i osob iści przyj m ni jk orzystało się z M P ay ra. O dtw arzacz m u zyk i Qu odlib t O dpow i dnik i k onso ow : m p3b ast r, m ocp Prz g ądark i int rn tow Prz g ądark a stron W W W j st ostatnim i czasy j d- D i o podczas otw i rania inu k s ow go Goog 29

30 A t rnatyw ą j st Kaz h ak as [12], k tóra ch oć o w i b ardzi j funk cjona na (b o oparta na si nik u G ck o), to j dnak j st w o ni jsza od Di o (a i tak uruch am ia się szyb ci jniż Fir fox). O dpow i dnik i k onso ow : ynx, ink s, w 3m Di o podczas otw i rania inuk sow go Goog Prz g ądark i grafik i KDE & GNO M E- ik : Gw nvi w, Eog, Gth um b Propozycj : Im ag M agick, XnVi w, xzgv Gdyb y ch odziło ty k o o og ądani ob razów, to po ciłb ym program disp ay z pak i tu Im ag M agick (k tóry oprócz t go posiada w i ci k aw ych narzędzi do ob rób k i i k onw rsji ob razów ). W t dy p ik graficzny otw i ram y po prostu po c ni m : dispay pik.jpg Natom iast j ż i ch odzi o typow ą prz g ądark ę p ik ów graficznych, tzn. k asyczni z trz m a pan am i: drz w o k ata ogów, m iniaturk i i podg ąd ob razu, to XnVi w i w itu jący GNU po cam XnVi w. Program t n j st dostępny na w i p atform, m.in. W indow s, Linux, *BSD, So aris. O b sługuj b ardzo dużo form atów graficznych (w dług strony tw órcy [13] potrafi ob sługiw ać 40 0 form atów p ik ów graficznych, w tym zapisyw ać do 50 form atów ). O prócz prz g ądania p ik ów graficznych, XnVi w posiada b ardzo dob r narzędzi do k onw rsji form atów nconv rt. XnVi w posiada opcj rotacji i sk a ow ania ob razów oraz k i k anaści fi trów, np. Gaussian b ur czy m osaic. XnVi w i w itujący GNU Em u ator t rm ina a Em u ator t rm ina a to b ardzo często używ ana ap ik acja. Bo po co prz łączać się za pom ocą A t+ Ctr + F1 i F7 sk oro w szystk o m ożna zrob ićw k onso i w środow isk u graficznym. W praw dzi w raz z Xorg- i m dostarczany j ststandardow y m u ator t rm ina a xt rm, a ch ociaż j st on szyb k i i w zup łności sp łnia sw oj zadani, to j dnak j st dość ub ogi w opcj (ni posiada ani k art, ani m oż iw ości (ps duo)prz zroczystości) - co w ym usza szuk ania j go zam i nnik ów. KDE & GNO M E- ik : Konso, Gnom - t rm ina Propozycj : at rm, urxvt, rxvt, m rxvt, t rm M ój w yb ór: At rm J st szyb k i, ob sługuj funk cję prz zroczyst go tła (a racz j tak zw aną ps udo- prz zroczystość, k tóra po ga na rob i niu zrzutu k ranu prz z ap ik ację i ustaw ianiu t go jak o tła t rm ina a). Ni st ty ni ob sługuj k art, a d a m ni osob iści ni j st to duża prz szk oda. Pi rw otni At rm b ył m u ator m t rm ina a d a m n dż ra ok i n Aft rst p, w zorow anym na rxvt, a z czas m zdob ył dużą popu arność. Strona dom ow a program u to [14]. At rm - a k onfiguruj się poprz z dycję p ik u.xd fau ts ub.xr sourc s (w za żności od dystryb ucji) znajdując go się w k ata ogu dom ow ym użytk ow nik a. Na przyk ład m oja k onfiguracja d a at rm a w p ik u.xd fau ts j stnastępująca: atrm*oginsh:tru atrm*transparnt:tru atrm*shading:50 atrm*background:back atrm*forground:whit atrm*scrobar:fas atrm*scrobar_right:tru atrm*transpscrobar:tru atrm*savlins:30000 atrm*font:*-*-fixd-mdium-r-norma--*-140-*-**-*-iso atrm*bodfont:*-*-fixd-bod-r-norma--*-*-140*-*-*-*-iso atrm*tinting:#66ff66 M yś ę, ż znacz ni opcji j st dość oczyw ist. Z ach ęcam do prób ow ania różnych k om b inacji, tak ab y nasz at rm w yg ądałjak naj pi j. Z aaw ansow any program istyczny dytor t k stow y KDE & GNO M E- ik : Kw rit, Kat, G dit Propozycj : N dit, X m acs, SciTE, GVim, T a M ój w yb ór: SciTE O b sługuj podśw i t ani sk ładni d a prz szło 30 język ów program ow ania. Posiada przyj m ny int rf js i k i k a ni zb ędnych d a program isty a pożyt cznych opcji jak : num row ani inii, zaznaczani b iałych znak ów (tj. spacji i tab u acji) i znak ów k ońca inii, tryb czcionk i m onotypiczn j (j ż i sk ładnia język a w ym aga duż j st tyk i k odu), zaw ijani k odu. M ożna k om pi ow ać z poziom u ap ik acji (j ż i w cz śni j zd finiuj m y j j k om pi atory, b o ni zaw sz znajduj t dom yś n ). Ci k aw ą opcją j stm oż iw ość k sportu pisan go t k - 30

31 stu/k odu np. do p ik ów.pdf,.t x,.rtf czy innych. SciTE potrafi otw i rać w i p ik ów na raz z w zg ędu na ob sługę k art. Potrafi tak ż zapam iętyw ać (i oczyw iści późni j w czytyw ać) s sj. SciTE [15] j st dytor m pow stałym w oparciu o p atform ę Scinti a p ik ów? Ab y w p łni ci szyć się z odch udzon go środow isk a graficzn go i odch udzonych ap ik acji na żało b y zautom atyzow ać uruch om iani tych ostatnich. Dob rym pom ysł m j st przypisani w m n dż rz p ik ów ok r ś onych ap ik acji do ok r ś onych typów p ik ów. Na przyk ład ch ci ib yśm y b y po podw ójnym k ik nięciu na p ik z rozsz rz ni m.avi w Nao Fi M anag r uruch am iałsię nam m p ay r. A m oż przypisać p ik i.m p3 do QuodLib t?pow yższy sch m at opiszę d a dw óch popu arnych m n dż rów p ik ów R ox- a i Nao. R ox Ab y sk ojarzyć dany rodzajp ik u do dan jap ik acji k ik am y na p ik praw ym przycisk i m m yszk i i w yb i ram y z m nu podręczn go P ik - > O k r śak cję (a b o po zaznacz niu p ik u nacisk am y * przy czym z ni w iadom ych pow odów program ni przyjm ow ał * z k aw iatury num ryczn j, w ięc m usiał m k ik ać Sh ift+ 8).Pojaw i sięok i nk o, w k tórym m oż m y przyporządk ow ać ap ik ację b ądź d a dan go rozsz rz nia p ik u, b ądź d a cał j grupy p ik ów (do grupy im ag na przyk ład na żą p ik i z rozsz rz ni m.png,.jpg i inn ). Daną ap ik ację m oż - m y b ądź prz ciągnąć i upuścić z m n dż ra p ik ów, b ądź t ż po prostu w pisać po c ni p ik u w yk onyw a n go. M am nadzi ję, ż ob raz k w szystk o w yjaśni. Przyk ładow o ch ciał m przypisać program disp ay (z pak i tu Im ag M agick ), ab y w yśw i t ałdom yś ni p ik i z rozsz rz ni m.png po k ik nięciu na tak ow y w R ox- i. oraz graficzna b ib iot czk ę Gtk. Jak natom iast zrob ić coś podob n go w Nao? Tu sytuacja j st trosz czk ę utrudniona (tw órca program u m ógłb y to dopracow ać). W ch odzim y do Configuration (k asyczna ik onk a z narzędziam i na pask u narzędziow ym ) i Fi Typ S ttings. Następni z isty w yb i ram y typ ap ik acji (np. vid o/xm svid o) oraz z następn j isty zw an j D fau t Com m and w yb i ram y ap ik ację odpow i dzia ną za dom yś ną ob sługę p ik u (w naszym przypadk u ni ch to b ędzi M p ay r). I znów ob raz k d a rozjaśni nia sytuacji. Jak zint grow ać w yb ran ap ik acj z m n dż r m Sk ąd j dnak m am y w i dzi ć jak i j st dok ładny typ Edytor t k s tow y SciTE oraz k od w Fortrani 31

32 p ik u d a dan go rozsz rz nia?nic prostsz go. Nao dom yś ni pok azuj w m n dż rz p ik ów k i ka k uczow ych inform acji o p ik u: nazw ę, upraw ni nia oraz w łaśni typ p ik u. Innym prob m m j st, gdy ch ci ib yśm y potrak tow ać dany rodzaj p ik u k om ndą ni w ystępującą w śród tych zd finiow anych prz z tw órcę program u. W t dy m usim y znów w jść do ok na k onfiguracji i w yb rać zak ładk ę Com m ands S ttings. Na sam ym do ok na j st m i jsc na w pisani now j k om ndy. Po w pisaniu k om ndy k ik am y ty k o na przycisk N w Com m and i gotow. Dodana k om nda znajduj się w iści rozw ijan j i m oż m y ją przypisać tak, jak w cz śni j. M am nadzi ję, ż t n artyk ułprzyb iżyłtroch ę zagadni ni a t rnatyw nych program ów o funk cjona no- ści ni ustępując j standardow ym sk ładnik om KDE czy GNO M E. Ab y w yb rać naj psz z nich, na żałob y k ażdy zainsta ow ać i prz t stow ać (ni na ży się b zk rytyczni sug row ać sub i k tyw n j oc ni autora w yrażon j w podpunk tach 'M ój w yb ór'). Tak w ięc m ił go t stow ania i użytk ow ania życzę. [9 ]h ttp://w w w.m p ay rh q.h u/ [10 ]h ttp://xin h q.d / [11]h ttp://w w w.di o.org/ [12]h ttp://k az h ak as.sourc forg.jp/ [13]h ttp://w w w.xnvi w.com / [14]h ttp://w w w.aft rst p.org/at rm.ph p [15]h ttp://w w w.scinti a.org/scite.h tm O dnośnik i do stron: [1]h ttp://f uxb ox.org/fb d sk / [2]h ttp://f uxb ox.org/ [3]h ttp://f uxb oxp.org/ [4]h ttp://forum.f uxb oxp.org/ [5]h ttp://nao. inux.p / [6]h ttp://rox.sourc forg.n t/ [7]h ttp://w w w.sacr dch ao.n t/q uod ib t/ [8]h ttp://w w w. xai.org/ 32

33 Jak os iągnąć s uk c s? cz y i k rótk a h is toria firm y Cis co Cz y k tok o w i k w yobraża s obi życi w t raźni js z ym św i ci b z roz głych, śr dnich i z up łni m ałych s i ci?si ć n rg tycz na, w odociągow a, k ana iz acyjna, t k om unik acyjna, th rn tow a... i w i innych. Dodatk ow o j s t śm y bom bardow ani s i ciam i i urz ądz niam i b z prz w odow ym i ch ociażby np. t fony k om órk ow. szych szcz gółach o czym sz rz jpóźni j. Daw no, daw no t m u ni b yło int rn tu i... (od razu w trącą sw oj trzy grosz sc ptycy różn j m aści) ni b yło w irusów, ni trz b a b yło się m artw ić o och ronę danych na tak im poziom i jak ob cni itp. Tak, j dnak czy k tok o w i k z W as w yob raża sob i funk cjonow ani dzisi jsz go św iata b z si ci zd cydow ani ni. M oż b z int rn tu udałob y się na m ni jszą sk a ę ni co prz trw ać b z si ci th rn t NIE! J dno prost słow o - Cisco słow o k ucz do poznania początk ów si ci roz głych W AN w t ch no ogii ATM i innych k onk ur ncyjnych oraz si ci oto M ASZ CZ UNKO "tom cas h " k a nych LAN a w szystk o za spraw ą popu aryzacji rout rów. Ch ociaż sam i pracow nicy Cisco ni w ym yw tak w i k im gąszczu różnorodnych trak tów ś i i rout ra, to dzięk i podjęciu działań rozw ojow ych k om unik acyjnych k ażdy prób uj zna źć m i jsc i m ark tingow ych zaw ojow a i ryn k si ci d a w łasn j m ał j si ci. Na k ażdym po u sym b o t k om unik acyjnych. J dna m ała ni gdyś fir m m ostu j st ni zw yk szyb k o k ojarzony. Sym b onok a am ryk ańsk a założona prz z parę nauk ow ców w ocz sności, stab i ności i ciągł go podążania za zdorozrosła się do ni b otycznych w ręcz rozm iarów w b yw ani m coraz sz rsz go grona odb iorców poprz z b łysk aw icznym t m pi. Sz r g spraw nych m anag w ym yś ani ciąg now ych t ch no ogii. W ch łarów, dob rz opłacana k adra pracow nicza to k ucz niani m ni jszych firm, k tórych t ch no ogi m ogą do suk c su. Urządz nia firm y Cisco i w szystk ich ok azać się prz łom ow, j dnak ż przy zach ow aniu firm, k tór ta firm a prz jęła, są znan na całym zgodności przynajm ni j na poziom i śr dnim zaśw i ci. W zasadzi firm a ta tw orzy norm y d a cał rządzania podob n go do t go prow adzon go w firgo św iata j ż i ch odzi o ruch si ciow y, si ci różn go m i m aci rzyst j. K ucz do suk c su tk w i w s dni typu, urządz nia do ich ob sługi i całą infrastruk turę rozsądnych prz jęć dopracow anych w najm ni j- dook oła. Firm a otrzym ała przydom k si ciow y M icrosoft. T dw a słow a oddają całość opisu firm y na C. J dnak proszę się ni pom y ić w oc ni do zab orczości i różnych sztucz k, często ni uczciw ych, firm i Cisco zup łni ni po drodz. Sk rót it row y C$ (na w zór M $) ni j st praw idłow y. Firm a, podob ni jak M icrosoft, db a o pracow nik ów, zysk i i ob roty ob u firm są ogrom n. Na tym j dnak ch yb a sk ończym y podob i ństw a. Pozostają różnic. A tych j st już znaczni w ięc j. Ni w głęb iając się w szcz góły R k in int rn tu ni j st k ojarzony ź, m im o ogrom n go w pływ u na b ranżę k om put row ą. Ki k a fak tów (proszę ni k ojarzyć z k am panią G t th facts :- ) - przyp. tłum.): rok założ nia firm y prz z L onarda Bosack a i Sandrę L rn r. Sandy L rn r i L n Bosack pozna i się pod k oni c at 70. O b oj pracow a i na Uniw rsyt ci Stanford - Sandy na w ydzia k onom ii, L n inform atyk i. Z ak och ani ni m og i w ysyłać do si b i istów k tronicznych. Ich w ydziałow si ci ni b yły z sob ą k om patyb i n. W ow ym czasi na Stanfordzi działało 20 odręb nych si ci ok a nych i ty ż sam o zup łni z sob ą ni zgodnych syst m ów poczty k troniczn j. Para nauk ow ców zna azła środ k na tę do g iw ość. R out r - czarn pud łk o, k tór 33

34 rządzania. Na cz firm y staj znak om ity m anag r ansow any prz z Don Va tin, Joh n M orgridg. Prz dsięb iorstw o w ch odzi na gi łdę duży rozw ój firm y pod znak om itym k i row nictw m M orgridg 'a. w rok u roczna w artość sprz daży prz k racza 1 m d USD. Fundam nty, k tór w prow adziłjoh n: b isk a w spółpraca z k i ntam i, rozw ójprz z prz jęcia innych spół k i w yk orzystani now ocz snych t ch no ogii do zarządzania ob cni - st r prz jm uj Joh n Ch am b rs fach ow i c, tak w j dnym słow i m ożna ok r ś ić t go w yjątk ow go człow i k a. Do p rf k cji doprow adził sposób w ch łaniania now ych nab ytk ów. Ni prz szk odził w znak om it j inform atyzacji prz dsięb iorstw a i ni zapom niał ż to k i nt j st d a Cisco najw ażni jszy prz jęci firm y Link sys urządz nia W LAN zdob yci now go k aw ałk a rynk u poprz z w ch łonięci Sci ntific At anta (urządz nia S t- TopBox) prz syła dan i tłum aczy j w tak i sposób, b y b yły Po rok u , czy i od jściu założyci i, firzrozum iał d a k om put rów w innych si ciach. W. Tak jak dodani żaciągu k i k u k o jnych at nastąpił b urz iw y rozw ój m a Cisco dostała w iatr w żag g a typu fok w łodziach dodaj im sk rzyd ł tutaj Cisco. m am y do czyni nia z podob ną sytuacją. Z ap anow an w sposób p rf k cyj ny prz j ęcia innych firm pow o19 87 w sparci m finansow ym zajm uj się Don Va tin z S q uoia Capita. Tak napraw dę poszuk iw a- dują zw ięk sz ni pot ncjału firm y m atk i. ę przy t m atyc prz jęć. n prz z Sandrę pi niądz nigdy ni zostały Z atrzym ajm y się na ch w i w yk orzystan. Sprz daż rout rów szła znak om ici i Cała proc dura rozpoczyna się na długo prz d podjęci m jak ich k o w i k rok ow ań z połyk aną firm ą. zd cydow ani w ystarczała na finansow ani now ych k i Gr m ium ab y oc nić proj k tów. Natom iast Don Va tin zrob iłnapraw dę W Cisco zb i ra się W i ni zły int r s. Z a 2,5 m n do arów k upił j dną czy zab aw a w prz jm ow ani dan j firm y się w opłaca. Po podjęciu d cyzji ofiara j strozk łatrz cią ak cji Cisco. Ich w artość j st ob cni szacow a- ogó dana na czynnik i pi rw sz. Spraw dzan są w sz k i na na 10 0 m d USD założyci odch odzą z firm y now a ra za- najdrob ni jsz szcz góły. Po w ysoc drob iazgow j proc durz spraw dzając j zapada w yrok : prz jm uj m y b ądź ni. I tak firm a na C. ciąg pozostaj na topi rozw iązań k tór potrz b uj ryn k. T raz k i k a słów o trzoni k ażd go prz dsięb iorstw a czy i o j go pracow nik ach. Z nak om ici m anag row i i dob i rani w dług ścisł go k ucza pracow nicy są ni odzow ną m ark ą tw orzącą suk c s pot ntata z San José w stani Ka ifornia (gdzi m i ści się si dzib a firm y). Koronnym przyk ład m j st P t r So vik sk rom na osob a, b z k tór j k o os ok azałb y się o g inianych nogach tzn. runął po prz k rocz niu ob rotów rocznych 1 m d USD. T n zajm ujący stanow isk o Ch i f Inform ation O ffic r sp cja ista w drożył i dosz ifow ałzint grow any syst m sprz daży i w sparcia t ch niczn go: Cisco Con ction O n in. P r łk ę w k oroni si ciow go M S. Słuch ać k i ntów i of row ać im to cz go potrz b ują oraz zap w nić znak om itą ob sługę prz d i po sprz dażną d w iza suk c su! Struk tura, jak ą pr z ntuj Cisco, j st praw i p rf k cyjna. Stały rozw ój oraz w k raczani na coraz now rynk i zb ytu to podstaw a funk cjonow ania na ciasnym podw órk u. M oż czas dołączyć sw oj podani do innych, k tór tygodniow o trafiają do c ntra i w San José. Kto w i, m oż to Ty drogi czyt nik u rów ni ż b ędzi sz tw orzyłf nom n sym b o u Go d n Gat... 34

35 Spam, s pam, k och any s pam Prz ypom nij s obi, i raz y k toś poprz z -m ais ug row ał Ci z ak up Viagry podając w w ątp iw ość Tw oj z drow i? R k am y pr paratów m ających pow ięk s z yć nam w s z ys tk o, co m oż iw ( ub of rując najnow s z y orygina ny z gar k Ro xa) z a w ają nas z s k rz ynk i pocz tow. To i tak ty k o cz ęść t go, co k rąży po Si ci; dz ięk i fi trow aniu w iadom ości na s rw rach pocz tow ych, do nas doci ra ty k o ułam k int rn tow go śm i cia. ruję w staw iani adr su w ob raz k i um i szcz ni go w tak i j postaci w Int rn ci. W ięk szość program ów w yszuk ujących pot ncja nych - m ai i ni b ędzi w stani dodać Tw oj go do sw oj j b azy. Innym prostym rozw iązani m j st dodani jak i goś w yrazu, np.: jasio@ m oja.dom na.p _ w ytnij_ to. J dnak w przypadk u prostych dodatk ów, zab i g t n m oż b yć b zsk ut czny. Z b ytni sk om p ik ow ani spow oduj, ż osob a zw i dzająca Tw oją stronę ni b ędzi w stani popraw ni zaadr sow ać istu... Najw ażni jsza spraw a: n i k ik aj n a żad n od n ośn ik w - m ai u i n i od pow iad ajn a tak i is t! M ACIEK RUTECK I Ni st ty, spam rzy stosują coraz b ardzi j w yrafinow an form y dotarcia do pot ncja n go k i nta - co praw da adm inistratorzy coraz b ardzi j udosk ona ają fi try, a zaw sz dzi j się to z p w nym opóźni ni m. Ef k t j st tak i, ż do nas doci ra ni ch ciana k or spond ncja. O k azuj się, ż i w t dy ni j st śm y b zb ronni i oprócz b i rn j postaw y (fi trow ani poczty w program i pocztow ym ) m oż m y prz jść do of nsyw y. Artyk uł t n j st sk rótow ym prz w odnik i m d a zw yk łych użytk ow nik ów ch cących w a czyć z spam m. Spam ob razk ow y, ob cna zm ora Int rn tu Po pi rw sz : profi ak tyk a. Ni podaw aj b z jak i gok o w i k zab zpi cz nia sw oj go adr su m ai na sw oj j (i cudz j) stroni int rn tow j. M ożna to zrob ić na różny sposób, ja osob iści pr f - W arto tak ż m i ć dw a - m ai. J d n pub iczny, k tóry, ni st ty, m usim y pośw ięcić na pastw ę spam rów, używ am y go na forach int rn tow ych, m ai ing istach. Drugi pryw atny d a znajom ych. J dnak i w t dy m oż m y paść ofiarą r k am. Przypom nijci sob i, i razy otrzym a iści łańcusz k szczęścia, zw róćci uw agę i tam j stadr sów - m ai, o k tórych w iadom o, ż są p w niak am i... spam r b y się uci szył. Podob ni jak w ysyłasz coś do grupy udzi, k tórzy się w zaj m ni ni znają, w pisujich adr sy w po ach Uk ryty adr sat. Tu z r sztą k łania się n tyk i ta i ustaw a o och roni danych osob ow ych. Często spam rzy są tak b zcz ni, ż ignorują w sz k i prz pisy, tw i rdząc, ż ni łam ią praw a. K asyk ą j stzam i szcz ni tak i go t k stu w - m ai u: 35

36 List został prz słany prz z s rw is b ranżow y w w w.xxx.pd o osób /firm, k tór m ogą b y ć zaint r sow an tak im i inform acjam i. Prz praszam y b ard zo, j ś i czują się Państw o uraż ni pow y ższą form ą istu. J ż i ni ży czą sob i Państw o otrzy m y w ać od nas jak ich k o w i k inform acji d rogą k troniczną, prosim y o od słani t go istu m ai m zw rotny m. Żadna firm a/osob a pryw atna ni m a praw a w ysyłać r k am y do nas b z w cz śni jsz j i w yraźni j nasz j zgody. R gułą j st, ż r j strując się na jak i ś stroni, po podaniu - m ai a dostaj m y ist zw rotny proszący o pow tórn potw i rdz ni ch ęci r j stracji (np. poprz z k ik nięci w odnośnik w iści ). J ś i j dnak k toś nag zaczyna nam cok o w i k w ysyłać, to j st to zw yk łym prz stępstw m. Ni odpow iadajm y na tak i isty, b o w t n sposób zap w nim y sob i da szą dostaw ę r k am y. Gdy m am y do czyni nia z firm ą na t r ni k raju, m ożna w t dy w ysłać zapytani z poniższym t k st m : Proszę o w y k azani, ż ud zi ono zgod y na prz sy łani inform acji h and ow y ch na ad r s... (art. 10. i 4. ustaw y o św iad cz niu usług d rogą k troniczną, Dz.U h ttp://k s.s jm.gov.p /proc4/ustaw y /40 9 _ u.h tm h ttp://isip.s jm.gov.p /s rv t/s arch?tod o=fi & i d =W DU & ty p =3& nam =D Lj.pd f d ncji pry w atn j, w szcz gó ności ni ży czę sob i otrzy m y w ać na ni go r k am, of rtoraz inny ch prz sy ł k m asow y ch. W y sy łając na m ój ad r s t go rod zaju prz sy łk i zgad zasz się na um i szcz ni Tw oich ad r sów na w szy stk ich m oż iw y ch czarny ch istach oraz b ok ow ani ich zaw sz i w szęd zi. W y sy łając pocztę na t n ad r s autom aty czni zgad zasz się na j go w ntua ną pub ik ację. k tór zostaną pob ran z Int rn tu w m om nci otw arcia istu. Dzięk i t m u rozsyłający m a p w ność, ż ist dotarł do k onk r tn go odb iorcy. W arto w yk orzystyw ać dob r program y pocztow, k tór zaw sz się pytają prz d pob rani m cz gok o w i k z Si ci, np. Th und rb irda (rysun k ): W arning: ab ov ad d r ss is m ad avai ab on y for privat com m unications and I d on't w ant to r c iv any ad v rtis m nts, off rs and oth r b u k m ai ings. S nd ing such th ings to th ab ov ad d r ss y ou auth oriz m to p ac Your ad d r ss s on any avai ab b ack ists and b ock ing th m v ry w h r and v ry tim. S nd ing m aito th ab ov ad d r ss y ou auth oriz m to m ak y our m ssag pub ic y avai ab. R FC 1855, R FC R FC h ttp://w w w.i tf.org/rfc/rfc1855.txt R FC h ttp://w w w.i tf.org/rfc/rfc2635.txt J ś i k toś fak tyczni trafił na naszą stronę i m yś ał, ż nas j go produk t zaint r suj, to w tym m om nci pow ini n zr zygnow ać. Ni st ty, w w ięk Z w yk po tym k ończy się k or spond ncja... szości przypadk ów - m aipoch odzi z b azy g n row adodatk ow ym argum nt m w dysk usji m oż b yć za- n j autom atyczni i m toda j st sk ut czna ty ko w m i szcz ni poniższ j w iadom ości na sw oj j przypadk u rozm ow y z k onk r tną osob ą. stroni, gdzi poda iśm y dan k ontak tow : Z anim prz jdzi m y do b ardzi j of nsyw nych m tod, w arto w spom ni ć o w yb orz program u Uw aga: pod any ad r s służy w y łączni d o k or spon- pocztow go. Spam często zaw i ra w sob i ob razk i, Konfigurując osob ist go fir w a a sob i i znajom ym w arto zab ok ow ać połącz nia w ych odząc na port 25 (połącz nia ni szyfrow an ). W ob cnych czasach w ięk szość pow ażni jszych adm inistratorów of ruj połącz nia szyfrow an. W ostat czności, gdyb yśm y m i i k onto na jak im ś ni typow ym s rw rz, m ożna zrob ić w yjąt k w r gu na fir w a u. J st to dosyć dr w niana po ityk a, a dzięk i ni j m oż m y unik nąć ni potrz b nych zadrażni ń z sw oim adm inistrator m. J ś i dzi im y łącz pom iędzy znajom ych (sąsiadów, k o gów w ak ad m ik u) najw ygodni j j st zab ok ow ać połącz ni na rout rz. Co p w i n czas spraw dzajm y jak i połącz nia int rn tow w yk onuj nasz k om put r. 36

37 O f ns yw a, cz y i jak dać w k ość s pam row i. Co zrob ić, gdy k o jny raz otrzym am y spam od t j sam j firm y?m oż m y w ysłać raport do Spam Copa. Co to daj?o tóż dużo adm inistratorów k orzysta z b azy t j firm y. Każd zgłosz ni o ni pożądan j k or spond ncji j st odnotow yw an i przy dostat czni duż j i ości spow oduj w pisani dan j dom ny (z k tór j przysz dłspam ) na czarną istę. Prak tyk a pok azuj, ż j st to b ardzo sk ut czn rozw iązani, z k tór go k orzystają duż porta int rn tow (tak ż po sk i ).W yb rał m tak i, gdyż j stdosyć prost i w ym aga m inim um ing r ncji z strony sam go użytk ow nik a. W pi rw sz j k o jności w jdźm y na stronę h ttp://w w w.spam cop.n t/: I dok onuj m y r j stracji w ch odząc na zak ładk ę R port Spam i odnajduj m y w i rsz R gist r for th Fr R porting S rvic, w yp łniam y ob ydw a po ai k ik am y na S nd autorization m ai : O trzym am y - m aizw rotny, gdzi na ży potw i rdzić r j strację. Po j j dok onaniu w jdźm y na głów ną stronę Spam Copa i na zak ładc Login za ogujm y się. W arto tak ż zaznaczyć Login xpir s in: na duży ok r s czasu (d a nasz j w ygody). T raz m oż m y raportow ać spam z strony w k jając nagłów k i istu, a tak i rozw iązani j st m ało w ygodn. W raz z k ont m dosta iśm y unik a ny adr s - m ai, na k tóry m oż m y prz syłać spam. Po od b raniu k o jn go - m ai a zach ęcając go nas do zak upu Viagry i podając go w w ątp iw ość naszą pot ncję (z góry prz praszam w szystk i Pani za przyk łady, a r k am proponujących pow ięk szani b iustu j st jak na razi m ni j w stosunk u do viagropodob nych sp cyfik ów ). K ik am y w naszym program i pocztow ym na prz k aż da j (forw ard) i jak o adr sata w pisuj m y nasz adr s, otrzym any z Spam Copa: Z anim w yś m y ist drob n uw agi (ch oć b ardzo w ażn ). Z tr ści istu usuw am y w szystk i tr ści dodan prz z nasz program pocztow y (podpisy itp.), tak jak pow yż j. Ni raportujm y jak o spam r k am, k tór zgodzi iśm y się otrzym yw ać w ram ach b zpłatn go k onta pocztow go (zab rania t go r gu am in). J ś i na danym forum zgodzi iśm y się na otrzym yw ani r k am, tak ż t go ni raportujm y. Tutaj w yjątk i m m oż b yć prz k azani adr sów - m aiprz z adm inistratora strony ob c j osob i (r gu am in prz staj ob ow iązyw ać zgodni z praw m ). Inny prob m : j ś i k orzystasz z prz k azyw ania poczty z j dn go k onta na drugi (z s rw ra A do s rw ra B), to pam iętaj, ż b y w późni jszym zatw i rdzaniu raportu (w spom nę o tym za ch w i ę) usunąć adr sy dom n, gdzi są nasz k onta pocztow (s rw r A zostani potrak tow any jak o spam r). O dznaczam y go na iści R port spam to: (rysun k xxx). A t raz w róćm y do nasz go istu. Gdy up w nim y się, ż ni pop łni iśm y b łędu, w yś ijm y go. Po p w nym czasi otrzym am y - m aizw rotny z prośb ą ok ik nięci w odnośnik : 37

38 h ttp://groups.goog.com /group/p.int rn t.m ordp ik /topics. P łny r gu am in znajduj się pod adr s m : h ttp://w w w.us n t.p /opisy/p.int rn t.m ordp ik. Po w jściu na stronę odznaczam y adr sy, w przypadk u k tórych m am y p w ność, ż ni b rały udziału w rozsyłaniu spam u i k ik am y S nd Spam R port(s) Now : rys xxx: Ja ty k o k rótk o w spom nę o podstaw ow ych zasadach, g n ra ni pisz się o: - spam i rozsyłanym pocztą k troniczną; - spam i na grupach dysk usyjnych ; - m ai b om b ingu; - "czarnych istach " źród ł spam u i fi trach antyspam ow ych ; - k onfiguracji antyspam ow j czytnik ów poczty i grup dysk usyjnych oraz s rw rów poczty i grup dysk usyjnych ; - fi trow aniu ni ch cian j poczty i w iadom ości z grup dysk usyjnych ; - " istach " adr sów - m aiużyw anych prz z spam rów ; - r ak cji spam rów i ich provid rów na sk argi; - praw nych asp k tach spam ow ania i zw a czania spam u; - w ysłał m spam : jak w yjść z tw arzą po w padc. Podsum ow ani Jak w idać w a k a z spam m ni j st trudna i naw t tak i działania potrafią uprzyk rzyć życi co poni k tórym prz dsięb iorcom. J st j d n dodatk ow y pozytyw tak i j działa ności: b ędąc ak tyw nym m am y szansę trafić na czarną istę osób, do k tórych ni opłaca się w ysyłać r k am. J st t ż p w i n m inus. Czas m spam rzy w b zsi n j złości b ędą prób ow a i w ysłać do nas sp cja ni w ięc j r k am, b ądź zapisać istę w ysyłk ow ą. J st to rodzaj m p w Często autorzy w ątk ów podają nagłów k i i- nas na jak ąś stów, k tór b yły spam m i/ ub odnośnik do Spam Co- n go b zrozum n go zach ow ania, gdyż w t n sposób pa, gdzi zostały zgłoszon (t n sam adr s, w k tóry ujaw niają adr sy IP, z k tórych są rozsyłan int rn iw i k ik a iśm y po w ysłaniu raportu, potw i rdzając go). tow śm i ci. J dnak ni j st to zb ytnio uciąż pow oduj j dyni zab aw n k om nt arz pod adr Z aś w tytu postu podają firm ę, k tóra się r k as m spraw ców na iści dysk usyj n j, m uj, adr s IP, z k tór go w ysłano ist itp. Na po sk im Ki fi pub ik uj m y ty k o spam poch odzący z Po sk i.ni w k jajci cał jw iadom ości, ty k o nagłów - Podczas pisania artyk ułu sk orzystano z następugdzi szuk ać pom ocy? k turę po cam osob om ch cącym istów (w Th und rb irdzi są dostępn w m nu jących stron (ich Na k ońcu artyk ułu podał m adr sy, k tór na- k i posz rzyć sw oj ą w i dzę): W idok > Źródł o w iadom ości). Przyk ł ad t ak i go po żałob y odw i dzić w pi rw sz j k o jności. M i jh ttp://spam.jogg r.p / sc m, k tór w arto znać j st po sk i Ki fi, czy i stu poniż j: h t t p://nospam p.n t / M ordp ik, grupa dysk usyjna dostępna pod adr s m : 38

39 LyX - całk i m inny dytor Artyk uł prz ds taw ia m ało z nany, a Do w prow adz nia t k stu potrz b ny j st w łaśni dyci k aw y dytor LyX, k tóry um oż iw ia w y- tor. W w prow adzanym t k ści um i szczon są po c nia T X- a. D a ścisłości LyX k orzysta z dia k tu k orz ys tani T X-a do s k ładu t k s tu T X- a LaT X. prz y m inim a n j z m iani prz yz w ycz apods taw ow różnic j ń. TO M ASZ ŁUCZ AK W s tęp Ni rzadk o użytk ow nicy k orzystający z dytorów tak ich jak Ab iw ord czy poch odzących z różnych *O ffic patrzy i zazdrośni na w ynik sk ładu za pom ocą T X- a. Ni ch ęć do nauk i język a program ow ania (T X to język program ow ania) ub zw yk ły b rak czasu stanow ią często zb yt dużą b ari rę do pok onania. Tu w łaśni j stm i jsc d a LyX- a, k tóry pozw a a na zm inim a izow ani ow jb ari ry. K rótk i w prow adz ni d a ni w taj m nicz onych LyX w odróżni niu od,,zw yk łych '' dytorów typu Ab iw ord służy w prow adzaniu t k stu ni zaś j go form atow aniu na potrz b y w ydruk u. Tym zajm uj się syst m T X. T X to syst m sk ładu pub ik acji o b ardzo w ysok i j jak ości typograficzn j, z szcz gó nym uw zg ędni ni m sk ładu form uł m at m atycznych. T X jak o tak i ni posiada int rf jsu użytk ow nik a, j st w yw oływ any w sadow o i prz tw arza p ik i t k stow na np. p ik PDF. Podstaw ow ym i różnicam i w zg ęd m innych dytorów T X- ow ych, j st to, ż LyX ni w yśw i t a,,zak ęć'' T Xow ych, p ik i zapisuj w w łasnym form aci, a t k st w ok ni dytora j st pr form atow any (rys. 1). M im o pr form atow ania t k stu ni j stto dytor W YSIW YG (ang. w h at you s is w h at you g t), a tzw. W YSIW YM (ang. w h at you s is w h at you m an). Czy i: to, co w idzim y, j st tym, o co nam ch odzi, a jak to zostani złożon prz z T X- a j stspraw ą w tórną - T X na p w no b ędzi starałsię zrob ić to jak naj pi j potrafi. Tryb W ISIW YG j st m ęczący przy dłuższ j pracy i odciąga uw agę autora od tr ści. W LyX- i zaś t k st j st pr form atow any na ty, b y w yróżnić tytu aria, zm iany w i k ości fontów czy w yśw i t ać w y icz nia. D a w ygody pisania, w k onfiguracji program u m ożna ustaw ić w i k ość i k rój t k stu w yśw i t an go w dytorz, a tak ż j go pow ięk sz ni i k o ory.dom yś n b ado- różow tło ni nadw ręża oczu autora. Z m iany t ni m ają żadn go w pływ u na w ynik sk ładu, służą j dyni w ygodzi autora. Praca z LyX- m Now y dok um nt m ożna w LyX- i utw orzyć na dw a R ys.1 sposob y: prz z w yb ór z szab onu ub otw arci pust go dok um ntu. W ustaw i niach dok um ntu k asę w yb i ra się z isty, m ożna podać dodatk ow opcj k asy, ustaw i nia strony czy i w yk ik ać pr am b ułę (rys. 2). Ustaw i nia dok um ntu zaw i rają tak ż po do w pisania w łasnych,,zak ęć'' do pr am b uły. LyX udostępnia tak ż m oż iw ość tw orz nia szab onów, na podstaw i k tórych tw orzon są now dok um nty. Szab ony dok um ntów to nic inn go jak zw yk ł dok um nty LyX- a, w k tórych w pisano przyk ładow y t k st. Szab ony są b ardzo w ygodn w przypadk u b ardzi j sk om p ik ow anych dok um ntów, np. pr z ntacji, artyk ułów w k asach dostarczonych 39

40 w staw iony rysun k m a b yć w yśw i t any w dytorz, a j ś i tak to w jak i j sk a i. W staw k i z rysunk am i ub tab am i m ożna zw ijać(jak na rys.3) prz z co ni zajm ują uw agi. Podczas pisania t k stu LyX ni pozw a a na w pisani dw óch spacji ob ok si b i, ni działa w nim tab u ator oraz ni m ożna utw orzyć pust go w i rsza. M ożna b y to uznać za nadgor iw ość, b o to już zadani T X- a, a przy k sporci do p ik u t k stow go uzysk uj m y spójny w yg ąd, b z,,dziur'' w t k ści. Po w pisaniu t k stu pora na k om pi ację, k tóra LyXi nazyw a się podg ąd m, gdyż po k om pi acji uruch ar ys.2 m iana j st autom atyczni prz g ądark a p ik u w ynik ow go. Co b ardzo w ygodn i m ił, to LyX k om prz z pi uj dok um nt ty razy, i j st to ni zb ędn, tak w ydaw cę czy naw t istów. n Tytu aria, w y icz nia i tym podob n podstaw ow b y w szystk i spisy i r f r ncj zaw i rały ak tua i w dok um nci m am y b ib iografię ub środow isk a i po c nia w yb i ra się z isty, um i szczo- w pisy. J ś n jw w jczęści pask a narzędzi (rys.1), tuż pod m - sk orow idz, to są tak ż uruch am ian odpow i dni jności. nu. Z m iany w i k ości czy k roju pism a, ustaw i nia program y w odpow i dni jk o i odak apitu dok onyw an są już za pom ocą odpow i d- Gdy w dok um nci b ędzi b łąd, to LyX w yśw i t pow i dni ok i nk o z istą b łędów, k tór pozw a a na nich ok i n dia ogow ych. W yb ór podstaw ow ych środow isk i po c ń dycyjnych dostępny j st za po- naw igację po dok um nci do m i jsc, k tór w sk azał at go, m ocą sk rótów k aw iszow ych, k tór znak om ici przy- T X. Błędów ni pow inno b yć dużo, ch oćb y d ż LyX sam w staw ia nazw y środow isk, k tór w yb i raspi szają pracę. isty. Etyk i ty i odnośnik i, h asła do ind k su, spisy, tab, m y z D a uł atw i nia naw igacji i przyb iż nia w ynik u auob razk i, w staw k i, cytaty, przypisy itd. - czy i t om at yczni num ruj w y icz nia i num row an w szystk i podstaw ow m nty dok um ntu tytu aria, a tak ż tw orzy spis tr ści d a łatw i jsz jnam am y dostępn w m nu ub w pask ach narzędzi, za w igacji po dok um nci. Ni złym pom ysł m są zapom ocą j dn go ub dw u k ik nięć m yszy. LyX of ruj w ygodn narzędzia do dycji tab (rys. k ładk i, k tórych w dok um nci m ożna ustaw ić aż 3) dostępn w prost na pask u narzędzi oraz po naci- pięć. dz ni śnięciu praw go k aw isza m yszy. Z m iana uk ładu Narzędzi m ni do prz c ni nia j st ś oram i tab i, justow ania, łącz nia k om ór k w w i rszach, zm ian, k tór są zaznaczan w dok um nci k o (rys. 3). W prow adzon zm iany m ożna zat w i rdzić ram k i itp., są łatw do uzysk ania w LyX- i. ub odrzucić. Ponadt o L yx m a w b udow aną W staw i ni rysunk ów do t k stu rów ni ż ni stanow i i w rsji w yk orzystującą R CS, ni j st prob m u. D a w ygody autorów m ożna ok r ś ić czy ob sługę k ontro to CVS czy Sub v rsion, a pszy rydz niż nic. Bardz i jz aaw ans ow an m oż iw ości Autorzy dytora ni zapom ni i o w yraż niach m at m atycznych, m ożna j b ardzo w ygodni dytow ać (rys. 4). Ponadto pan sym b o i m at m atycznych znak om ici ułatw ia w yszuk ani odpow i dnich sym b o i. LyX potrafi w pisan w dok um nci w yraż ni prz k azać do syst m ów a g b ry k om put row j (M axim a, O ctav, M ath m atica i M ap ), a w ynik zostani zw rócony po ob icz niach do dok um ntu. Pow ażny artyk uł w ym aga przytocz nia b ib iografii. W tym zak r si LyX nas ni zaw odzi, pozw a ając na łatw k orzystani z b azy b ib iografii. Sam ą b azę m usim y utw orzyć poza LyX- m. Ni k tór program y do zarządzania b azą b ib iografii (np. Tk Bib T X i pyb ib iograph r) potrafią k om unik ow ać się z LyX- m za pom ocą potok u. Gdy potrz b uj m y w staw ić po c ni T X- a, to oczyw iści m oż m y to zrob ić za pom ocą w staw k i T Xo- R ys.3 40

41 w j. W ów czas w pisuj m y k od, k tór go LyX ni b ędzi int rpr tow ał, a k tóry zostani przytoczony dosłow ni. Przy pracy z dużym i dok um ntam i w ygodni j st j podzi ić na m ni jsz części - podział pracy na np. czt rdzi ści dok um ntów sk ładow ych ni stanow i prob m u. Ch oć k ażdy dok um ntlyx- a posiada w łasn ustaw i nia (tzw. pr am b ułę), to j ś i j stw łączany do dok um ntu głów n go, to LyX,,w idzi'' ty k o tr ść. Pozw a a to na k om pi ację k ażd go dok um ntu oddzi ni jak i w całości. Do dok um ntu głów n go m oż m y w łączać ni ty k o p ik i LyX- a, a tak ż p ik i LaT X- a czy p ik i t k stow np. istingi program ów. pam iętać, ż j ś i ch c m y w k ata ogu z dok um nt m LyX- ow ym m i ć tak ż p ik w ynik ow y, to na ży dok um nt w y k sportow ać, inacz j po zam k nięciu dok um ntu b ądź dytora ni b ędzi m y m i i p ik u w ynik ow go. LyX of ruj k sport (via T X) do form atu DVI i PDF oraz do PS, TXT, a tak ż do H TM L ub innych form atów, o i dostępny j stodpow i dni k onw rt r. LyX m oż k orzystać następujących program ów do spraw dzania pisow ni: asp, isp i h sp. Ni st ty, spraw dzani pisow ni w LyX- i ni działa podczas pisania i trz b a uruch om ić j ręczni. Spraw dzani pisow ni rozpoczyna się od m i jsca, w k tórym um i szczony j stk ursor. O sob iw ością LyX- a j stsposób k orzystania z k as dok um ntów. Edytor udostępnia ty k o t k asy dok um ntu, k tór istni ją w insta acji T X- a, a k tór m ają sw oj p ik i k onfiguracyjn t xttt{*. ayout. Każda k asa m usi posiadać w łasny p ik k onfiguracyjny. D a w ięk szości popu arnych k as (k asy standardow, m w c s, m m oir, k om a- script, b am r i s tk a innych ) tak i p ik i istni ją. P ik i k onfiguracyjn zaw i rają inform acj o opcjach k asy i w yg ądzi środow isk w dytorz. W szystk i środow isk a, k tór ch c m y m i ć dostępn na iści, m uszą b yć zd finiow an w p ik u k onfiguracyjnym. Podczas pi rw sz go uruch om i nia, dytor dok onuj autom atyczn j k onfiguracji w yszuk ując w szystk i ni zb ędn m u program y i spraw dza dostępność k as. O s ob iw ości LyX-a Inform acj t ch nicz n o dytorz R ys.4 Na czas k om pi acji LyX tw orzy k ata og tym czasow y, w k tórym są zapisyw an w szystk i sk onw rtow an p ik i dok um ntów oraz do k tór go są k opiow an w szystk i p ik i zw iązan, np. ob razk i. Na ży k orzystania z potok u), co w ynik a z arch it k tury syst m u op racyjn go. W raz z dytor m dostarczana j st ni zła dok um ntacja, k tór j k tura pozw a a na b ardzo szyb k i w droż ni się do św iadom go k orzystania z program u. Ni st ty, j j w rsja po sk a ni j st k om p tna i ak tua na. Dok um ntacja sk łada się z trz ch części: sam ouczk a, j szcz ni prz tłum aczon go podręcznik a użytk ow nik a i opisu zaaw ansow anych m oż iw ości. Edytor rozw ija się, m oż ni gw ałtow ni, a za to sta. Istni j tak ż j go w rsja oznaczona jak o CJK, prz znaczona do język ów da k ow sch odnich. Nach odząca w rsja 1.5 b ędzi już natyw ni k orzystać z k odow ania UNICO DE, um oż iw i otw arci w i u b uforów z j dnym dok um nt m czy b ędzi posiadać zarządzani s sjam i. W ięc j szcz gółów dotyczących dytora na ży szuk ać na stroni int rn tow j: ur {h ttp://w w w. yx.org Z ak ończ ni Istotną za tą LyX- a j st otw arci św iata T X- a osob om o nik ł j ub żadn j w i dzy o nim. Innym i słow y: m ożna k orzystać z LyX- a b z żadn j w i dzy o T X- u, a im w ięk sza j st św iadom ość użytk ow nik a, tym w ięk sz m oż iw ości j go w yk orzystania. Edytor LyX dostępny j st na p atform y: Linux, M aco S oraz M S W indow s i k orzysta z b ib iot k Qt. Ni st ty, w rsja d a W indow s j stw zg ęd m pozostałych k k o,,upoś dzona'' (np. b rak m oż iw ości 41

42 K povm od r cz ęść IIIprz ygody z św iatł m W poprz dnich dw óch num rach T n pi rw szy m ożna ok r śić jak o k ąt rozch ynia m agaz ynu om ów ił m pods taw ow funk - r fk tora, k tóry ok aa źródło św iatła w 'am pi '.Drugą w artość m ożna z k o i rozum i ć jak o w i k ość cj program u, pow i dz iał m jak tw o- sam jżarów k i w r fk torz.j śiw ięc ustaw im y 'farz yć bardz i j z łożon obi k ty z k i k u off' na 45, i 'radius' (prom i ń) na tą sam ą ub w ięk pros tych, porus z ył m t ż z grubs z a szą w artość, uzysk am y św iatło punk tow o ostr j k w s tię św iat ł i tw orz nia k rajobra- k raw ędzi. J śizaś 'radius' j st m ni jszy od 'faoff' uzysk am y płynn prz jści m iędzy św iatł m a z ów. Ci, k tórz y pam iętają obraz jak i w ó- ci ni m. R ysun k 1 prz dstaw ia prob m w sposób w cz as s tw orz y iśm y k rajobraz górs k i b yć m oż zrozum iaszy niż słow a. z k i k om a ocz k am i w odnym i być m oż z acz ę i s ię z as tanaw iać jak w ła- Tw orz ni pow i trz a ściw i ucz ynić to j s z cz natura ni jkpovm od r of ruj zasadniczo dw a spos z ym. sob y utw orz nia w pom i szcz niu czy k rajob razi M ICH AŁ RZ EPK A Trzy najprostsz a zaraz m naj f k tyw ni jsz sposob y na nadani życia nasz m u k rajob razow i to użyci odpow i dni go ośw i t nia, k o orystyk i oraz m ntów prz szk adzających św iatłu, tak ich jak 'm dia' oraz 'fog'. Św iatła po raz k o jny Najprości j k ontro ow ać dram atyzm sc ny za pom ocą r f k torów. W KpovM od rz, oprócz usta nia tak ich oczyw istych param trów jak ok a izacja, punk t ośw i t nia i k o or, na ży opanow ać j szcz dw a w ażn param try 'fa off' i 'radius'. R ys.1: Z w j param tr 'radiu s ' o w ięk s z jw artości niż 'fa off', z praw jm ni js zy porann j m gi łk i. R ysun k 2 ob razuj różnicę pom iędzy tym i typam i. M g przyzi m n j m ożna oczyw iści podać t ż param tr 'a titud ', k tóry ok r ś i, jak w ysok o m a sięgać zam g ni. Ef k t m gły w połącz niu z ob i k t m 'sk ysph r ' opisyw anym w poprz dnim num rz pom oż stw orzyć 'p łnopraw n ' ni b o. A co to za ni b o b z ch m ur i słońca?ef k ty zadym i nia czy k urzu w pom i szcz niu, a bo w idzia n źródła św iatła m ożna rob ić w m od rz za pośr dnictw m ob i k tu 'm dia'. f k tu 'atm osf ry'. Prostszy sposób, a dający św i tn r zu taty w tak ich k rajob razach jak t n z poprz dni go poradnik a, to 'fog', czy i m gła. Utw órz w ięc pusty proj k t a b o j ś i posiadasz p ik z górsk im k rajob raz m z poprz dni go num ru i um i ść na sc ni ob i k t'fog' (dostępny w m nu 'atm osph ric ff cts'). Na początk u ni ujrzysz żadn j m gły, a to Prz pis na ch m urę d at go ż ni m a ona b arw y, a co w ażni jsz ni usta ono param tru 'distanc ' - czy i w idoczności. W idoczność podaj m y w j dnostk ach siatk i, czy i np. w przypadk u dom yś n j sc ny jak ą s rw uj KpovM od r (zi ony sz ścian) w ystarczy param tr 10, ab y h oryzont znik nął. Dom yś na m gła m a ustaw iony tryb 'constant', czy i j st j dnorodna w cał j sc ni. J ś i zm i nisz typ m gły na 'ground', uzysk asz R ys 2: 'Grou nd fog' m gi łk a przyzi m na k ontra nisk o płożącą się m głę, pom ocną np. przy tw orz niu 'cons tantfog' m gła j dno ita 42

43 R ys 3: Sz ścian w yparow ał;z w js trony w idać drz w o ob i k tów k oni czn do s tw orz nia tak i j ch m u ry. Poniż j prz dstaw ię a t rnatyw ny sposób tw orz nia ch m ur, inny niż t n z poprz dni go k ursu, gdzi uży iśm y odpow i dnio zab arw ion go ob i k tu 'sk ysph r '. Stw órz now y dok um nt. Następni dodaj płaszczyznę zi m i i pok o oruj ją (ob i k t 'p an '). T raz przyb iż k am rę do sz ścianu na ty, ab y dob rz go w idzi ć w ok ni r nd row ania. Pow i dzm y, ż ch c m y ab y nasz sz ścian znik nął w ch m urz dym u. W w łaściw ościach ob i k tu zaznacz 'h o ow ' to spraw i ż sz ścian b ędzi pusty w środk u. Następni w w łaściw ościach k o oru sz ścianu (so id co or) znajdź w łasność 'transm it' i ustaw na '1'. To uczyni sz ścian zup łni ni w idocznym. T raz w staw do środk a sz ścianu ob i k t 'int rior' (w nętrz ). O d t j ch w i i nasz sz ścian m oż już, po odpow i dni j ob rób c, służyć za odizo ow an od otocz nia pom i szcz ni.w staw do ni go ob i k t'm dia'. W w łasnościach j go zaznacz opcję 'scatt ring' oraz ustad a t j ostatni j k o or inny niż czarny, a naj pi j b ardzo ci m ny. O b i k t 'm dia' m usi w i dzi ć, jak i j potrz b uj m y gęstości i jak m a w yg ądać w łaściw i t n dym. Inform acj t prz ch ow uj ob i k t 'd nsity', k tóry na ży w staw ić do ob i k tu 'm dia'. W r szci, do ob i k tu d nsity w staw ob i k t 'patt rn' oraz 'co or ist' ( ista b arw ) z czt r m a ub pięciom a 'so id co oram i' (od ci m noszar go, po b iały). W razi prob m u patrz rysun k 3. W ob i k ci 'm dia' oprócz 'scatt ring' zm i nić m ożna t ż ' xtinction'. W yższa w artość, np. 10, spraw i, ż dym zaczni poch łaniać int nsyw ni j św iatło, co zaow ocuj pojaw i ni m się ci nia za sz ścian m. W ob i k ci 'patt rn', k tóry um i ści iśm y w 'd nsity', w arto dok onać k i k u zm ian: typ zm i nić z 'agat ' na 'gradi nt', oraz w łączyć opcję 'turb u nc ', w ni j zaś ustaw ić param try x,y,z na 1,1,1. Ek sp rym ntow aćm ożna t ż z w łaściw ościam i sam go ob i k tu 'm dia' m odyfik ując w artości 'int rva s' (np. na 13) oraz 'm in/m ax sam p s' (np m in: 1, m ax: 10 ). W arto j dnak k sp rym ntow ać zm ni jszyw szy rozdzi czość r nd row an go ob razu, gdyż trw a to b ardzo długo. Ab y pi j w idzi ć f k t, m oż sz um i ścić za sz ścian m św iatło, tak ab y prz św i cało prz z now outw orzony ob i k t. J ś i t raz um i ścisz św iatło punk tow w w nątrz sz ścianu, w prosty sposób otrzym asz źródło św iatła, k tór m oż sz odpow i dnio rozb udow ać, tw orząc np. atarnię u iczną (patrz rysun k 4). W arto w spom ni ć, ż sam ob i k t 'm dia' m oż m itow ać św iatło (w łaściw ość ' m ission'). R ysun k 5 prz dstaw ia zastosow ani opisanych w yż j t ch nik m gły, m diów oraz odpow i dni go użycia r f k torów w tw orzonym prz z R ys 4: Ni codzi nni nas w poprz dnim w yg ądająca pros ta atarnia num rz k rajob ra- ob i k t'm dia' jak o źródło zi. Słońc j stśw iatła;w łączony param tr ' m is s ion' i w s taw ion zrob ion ana ogicz- ośw i t ni. ni jak opisyw any w cz śni j sz ścian, dodatk ow o w pob iżu słońca um i szczony j st r f k tor k o oru cz rw on go sk i row any na sc nę pod nisk im k ąt m. Św iatło um i szczon w k u i rów ni ż m a k o or cz rw ony. W opcjach g ob a nych sc ny (g ob aoptions) ustaw ił m 'am b i nt co our' (k o or otocz nia) na znow u cz rw ony. Ch ętni do k sp rym ntow ania m ogą otw orzyć przyk ładow ą sc nę w yk orzystującą m dia, rozpow sz ch nianą w raz z sam ym M od r m. Z azw yczaj znajduj się ona w k ata ogu: '/opt/k d 3/sh ar /apps/k povm od r/ xam p s/sc n s/int ri or/m dia3.k pm '. R ys 5: Ni co w zb ogacona s c na z poradnik a u m i s zczon go w poprz dni j'd ragonii' 43

44 Ap ik acj do tw orz nia s tron w w w K tóż z nas ni k orz ys ta z int rn tu, codz i nni prz g ądam y s trony W W W, w i u z nas z ajm uj s ię ich tw orz ni m, d at go pos tanow ił m prz ds taw ić k i k a narz ędz i prz ydatnych do tw orz nia s tron int rn tow ych w s ys t m i Linux. W s z ys tk i prz ds taw ion ap ik acj s ą typow ym i program am i w ch odz ącym i w s k ład najpopu arni js z ych dys trybucji inuk s a. K RZ YSZ TO F BISKUP Na pi rw szy ogi ń trafia ap ik acja B B u fis h w w rsji 1.0.5, j st ona otw artym oprogram ow ani m, rozpow sz ch nianym na ic ncji GPL, strona proj k tu h ttp://b u fish.op noffic.n /. Do najistotni jszych za tprogram u na ży za iczyć: 1.Ko orow ani sk ładni język ów : H TM L, PH P, C, Javy, JavaScriptu, JSP, SQL, XM L, Pyth ona, P r a, CSS oraz w i innych, m oż iw j sttw orz ni w łasnych r gułk o orow ania sk ładni; 2.Autom atyczn zam yk ani znacznik ów ; 3.Bardzo rozb udow an m nu, of rując b ardzo dużo różnorodnych funk cji: począw szy od w staw iania znacznik ów H TM La k ończąc na k r atorach sty ów CSS; 4.Pask i narzędzi podpięt do zak ład k, co znaczni zw ięk sza i ość m oż iw ych sk rótów, dodatk ow o j d n z pask ów m oż m y utw orzyć na w łasn potrz b y; 5.L w ostronn m nu podręczn z trz m a zak ładk am i: drz w o k ata ogów ułatw ia szyb i zapisyw ani i odczytyw ani p ik ów, ista funk cji zb iór funk cji język ów sk ryptow ych (PH P, P r ), znacznik ów (H TM L) i po c ń (CSS). zak ładk i; 6.Sz rok a gam a k odow ania t k stu łączni z najpopu arni jszym i standardam i; 7.Duż m oż iw ości ustaw i ń dytora łączni. 8.M oż iw ość g n row ania podg ądu strony w do- w o ni w yb ran jprz g ądarc int rn tow j; 9.Częściow spo szcz ni. O czyw iści ni m a róży b z k o ców, B u fish m a tak ż w ady i b rak i, k tórych ni sposób ni dostrz c, a w śród nich prz d w szystk im : 1.Częściow y b rak spo szcz nia; 2.Brak syt m u podpow i dzi; 3.M ała i ość k r atorów przyspi szających g n row ani stałych fragm ntów dok um ntów ; 4.Ni w i k i w sparci d a język a JavaScript. Podsum ow ując, dytor B u fish j st narzędzi m o ogrom nych m oż iw ościach, k tór na p w no ok ażą się pom ocn k ażd m u autorow i s rw isów int rn tow ych, a j go w ysok ą k asę doc nią szcz gó ni osob y w yk orzystując w w ięk szym stopniu sk ryptow język i program ow ania. Z w zg ędu na b rak tryb u W YSIW YG (ang. W h at You S Is W h at You G t - co znaczy dosłow ni : To Co W idzisz J st Tym Co O trzym asz) po cam t n program osob om posiadającym ch oćb y podstaw ow w iadom ości o tw orz niu stron int rn tow ych. Ko jnym program m poddanym nasz j ana izi j st Scr m (Sit CR ation and Editing EnvironM nt) w w rsji , k tóry podob ni jak poprz dnia ap ik acja j st w o nym oprogram ow ani m na ic ncji GP, strona proj k tu h ttp://w w w.scr m.org/. Do najb ardzi j istotnych za t program u na ży za iczyć: 1.Ko orow ani sk ładni H TM L; 44

45 w szystk im do tw orz nia prostych stron int rn tow ych w szyb k im t m pi dzięk i syst m ow i dynam icznych podpow i dzi d a język a H TM L. Z w zg ędu na nisk i w spom agani język ów sk ryptow ych, tw orz ni b ardzi jrozb udow yw anych s rw isów staj się trudni jsz. Z uw agi na fak t pracy w tryb i dycji k odu - podob ni jak B u fish - Scr m j st prz znaczony d a osób m ających opanow an podstaw ow w iadom ości o tw orz niu stron int rn tow ych. 2.Syst m dynam icznych podpow i dzi; 3.R ozb udow an m nu z k i k om a k r atoram i; 4.Pask i narzędziow ; 5.L w ostronn m nu z k i k om a opcjam i; 6.Z int grow any podg ąd z pow iadom i niam i o b łędach. Podob ni jak w przypadk u poprz dni go dytora, Scr m ni ustrz gł się b rak ów i ni dogodności, a w śród nich najb ardzi jrzucają się w oczy: 1.Brak po sk i j ok a izacji; 2.Brak k o orow ania sk ładni d a język ów innych niż H TM L; 3.M ała iczb a pozycji w m nu i na pask ach sk rótów ułatw iająca k r ow ani dok um ntów int rn tow ych ; 4.Praw i całk ow ity b rak w sparcia d a język ów sk ryptow ych ; 5.Ni w i k i w sparci d a CSS; 6.Ni w i k a m oż iw ość m odyfik acji ustaw i ń program u. Ana izując za i prz ciw, m ożna w niosk ow ać, ż Scr m j st program m prz znaczonym prz d Jak o trz ci na w arsztat t stow y trafia Nvu - w izua ny dytor stron w w w oparty na Kom pozytorz stron z pak i tu M ozi a, rozpow sz ch niany na w arunk ach Pub iczn j Lic ncji M ozi i, oficja na strona proj k tu h ttp://w w w.nvu.com /, po sk a strona h ttp://w w w.nvu.p /. Do podstaw ow ych za tap ik acji na żą: 1.W izua ny sposób dycji tw orz nia stron; 2.W sparci d a k odow go tryb u tw orz nia stron; 3.Po sk a ok a izacja język ow a; 4.Prz jrzyst i b ogat m nu w zorow an na k asycznych sty ach ; 5.Ko orow ani sk ładni; 6.Podg ąd grupy znacznik ów ( H tm Tags ); 7.W ysok a zgodność k odu z H TM L; 8.Spora iczb a k r atorów. Ni st ty, ni sam p usy za iczam y d a program u Nvu, pojaw ia się t ż spora i ość m inusów, w śród k tórych dom inują: 1.Bardzo nisk i stopi ń w sparcia d a CSS; 2.Brak w sparcia d a język ów sk ryptow ych ; 3.Nisk a m oż iw ość k onfiguracji; 4.Brak w sparcia przy tw orz niu dok um ntów int rn tow ych w tryb i k odow ym ; 5.Brak k o orow ania sk ładni d a język ów sk ryp- tow ych ; Po posum ow aniu w ięk szości c ch Nvu od razu dosz dł m do w niosk u, ż j st to ap ik acja sk i row ana głów ni do poczytujących w b m ast rów tw orzących prost dok um nty, w k tórych w yk orzystyw any j st prz d w szystk im czysty (sam ) język H TM L, z ni w i k im i dodatk am i sk ryptów ub sty ów. Na k oni c artyk ułu m ożna w yciągnąć dość pr cyzyjn w niosk i co do zastosow ania prz dstaw ionych tu ap ik acji. Każdy z program ów m a dość spr cyzow an zastosow ani, d a najb ardzi j zaaw ansow anych program istów ap ik acji int rn tow ych najb ardzi j odpow i dni w ydaj się B u fish, d a tw órców prostszych s rw isów w sk azani optym a n go narzędzia prz suw a się w stronę Scr m, natom iast do g n racji najprostszych dok um ntów najdogodni jszym narzędzi m j stnvu. 45

46 Gim p - Tw orz ni Us rbara W tym ni z adługim cz t rocz ęściow ym tutoria u pos taram s ię prz yb iżyć s pos ób s tw orz nia w łas n go Us rbara. M am nadz i ję, ż po k turz artyk ułu k ażdy będz i w s tani s tw orz yć s w ą w łas ną, ni pow tarz a ną grafik ę do podpis u. M ARIUSZ SO ŁTYSIAK "m arr k 13" Cz ęść 1: Tw orz ni napis u i obrys u. Pi rw szą rz czą, jak ą pow inniśm y w yk onać, b ędzi ściągnięci i zainsta ow ani czcionk i Visitor TT2 BR K, poni w aż ta czcionk a naj pi j zapr z ntuj się po w staw i niu do nasz j m ał j pracy. M ożna ją zna źć pod tym adr s m : h ttp://w w w.grsit s.com /fonts/ /v/VISITO R 2.TTF Po zapisaniu na dysk u, k opiuj m y p ik do k ata ogu ~ /.gim p- 2.2/fonts R ys.1 Uruch am iam y program GIM P, tw orzym y now y ob raz, w yb i ram y narzędzi t k stow (T) i ustaw iam y j następująco :R ys.1. W yp łnijm y ob raz jak im ś k o or m, na k tórym b ędzi dob rz w idoczny zarów no k o or b iały, jak i czarny. Proponuję #0 0 AEFF. R ys.2 Następni w yb i ram y k o or b iały i pisz m y coś (a k onk r tni j: t k st odzw i rci d ający późni jszą zaw artość us rb ara) na ob razi. O k no w arstw pow inno prz dstaw iać się następująco:r ys.2 O czyw iści w m i jscu "m arr k 13" b ędzi w idniał w pisany prz z Ci b i t k st. R ys.4 K ik nij praw ym przycisk i m na w arstw ę z t k st m i w yb i rz "Kanał a fa na zaznacz ni ". Z aznacz ponow ni stw orzoną w łaśni w arstw ę i prz jdź do ok na ob razu. Z m nu w y- R ys.5 b i rz "Z aznacz ni - > Pow ięk sz": R ys.4 W yb i ram y t raz k o or czarny oraz narzędzi W yp łni ni k ub łk i m (Sh ift + B). J go opcję ustaw iam y następująco: R ys.5 W yp łniam y zaznacz ni gotow y: i... voi a!. Napis j st T raz zajm i m y sięstw orz ni m ob rysu, czy i czarn j ram k i w ok ółnapisu. Stw órz now ą w arstw ę i um i ść ją pod w arstw ą z t k st m :R ys.3 R ys.3 46

47 Cz ęść 2: Tw orz ni i używ ani patt rnów. Tw orzym y now y ob raz o w ym iarach 3x3 ub proporcjona ni w ięk szy. W yb i ram y narzędzi O łów k (N) i ustaw iam y następująco: W pisuj m y nazw ę d a patt rnu, np. "3x3", "3 na uk os" itd. Potw i rdzam y stw orz ni. Prz ch odzim y do narzędzia "W yp łni ni k ub łk i m (Sh ift+ B)". Jak o "Typ w yp łni nia" zaznaczam y "D s ń" i z isty w yb i ram y stw orzony w łaśni patt rn. M oż m y w yp łnić nim ob raz k. Cz ęść 3: W ycinani r nd ra. Tw orzym y now ą, prz zroczystą w arstw ę. Prz ch odzim y do ok na ob razu. Pow ięk sz ni ustaw iam y na 80 0 % i rysuj m y tak i k ształt: R nd r j st nazw ą, k tórą przyjęło się stosow ać d a fragm ntu jak i goś ob razu w ycięt go w c u um i szcz nia na inn j grafic ; praw idłow o pojęci to oznacza k ońcow y w ynik prac w program ach 3D, j dnak pozw o ę sob i sk orzystać z t j nazw y w pi rw szym z w ym i nionych znacz ń. Pi rw szym k rok i m j st zdob yci dob r go r nd ra. Naj pi j j ś i k o ory tła i j go k ontur m ają w yraźny k ontrast. Pi rw szy przyk ład prz dstaw ię na podstaw i r nd ra, k tór go już w cz śni j w yk orzystał m do stw orz nia us rb ara: Usuw am y w arstw ę tła. Z górn go m nu w yb i ram y znacz ni - > Do d s nia": "Script- Fu- > Z a- Po zapisaniu na dysk, ładuj m y ob raz k do gim pa. Prz ch odzim y do ok na z w arstw am i. Z aznaczam y "Tło" i nacisk am y "Utw orz ni dup ik atu w arstw y", 47

48 pod istą w arstw. Usuw am y w arstw ę "Tło" k opia. tak, ab y została ty ko W yb i ram y narzędzi "Z aznaczani sąsiadujących ob szarów (Z )". Ustaw iam y próg na 15 i "Z aok rąg aj k raw ędzi " na 5. Prz ch odzim y do ok na ob razu i zaznaczam y b iał tło nacisk ając w pustych m i jscach w ym przycisk i m m yszy, przytrzym ując j dnocz śni k aw isz Sh ift(łącz ni zaznacz nia), tak ab y uzysk ać f k t: następni "Z aznacz ni - > Brak (Ctr + Sh ift+ A)". W f k ci otrzym uj m y ładni w ycięt ogo z zaok rąg onym i k raw ędziam i. W yp łniam y nasz go Us rbara patt rn m w g. drugi jczęści tutoria a. Cz ęść 4: Tw orz ni Us rbara. W ycinam y r nd r, prz dstaw iony w 3 tutoria ai wk jam y do nasz go Us rbara. części Tw orzym y now y ob raz o w ym iarach 350 x19. Są to standardow w ym iary k ażd go Us rbara(ni icząc w rsji m ini x19 ). W yp łniam y tło gradi nt m o k o orach #b 231 i #f13c38 w tak i sposób : Nacisk am y przycisk w arstw. Now a W arstw a, pod istą Z m nu w yb i ram y "Edycja- > W yczyść (Ctr+ K)", a 48

49 T raz z m nu w yb i ram y k o jno: W arstw a- > Sk a uj w arstw ę... Ustaw iam y następując w artości: Tw orzym y now ą w arstw ę, ni r zygnując z zaznacz nia i w yp łniam y j b iałym k o or m. Kryci now j w arstw y ustaw iam y na 20. W idok w arstw pow ini n w yg ądać tak : O czyw iści praca ta j st w yk onana ty k o na potrz b y t go tutoria a i ni na ży rob ić Us rbarów sch m atyczni. Na ży pam iętać ty k o o k i k u zasadach. Każdy Us rbar pow ini n m i ć: 1. W ym iary 350 x19 ub 150 x19 2. R am k ę 1px, zazw yczajczarną, cz ni k oni czni. 3. Połysk, standardow o b arw y b iał j, a ni m a żadnych form a nych prz słan k prz ciw użyciu inn go k o oru. W szystk o za ży od k onk r tn jpracy. 4. Napis w yk onany czcionk ą Visitor BR K TT2 o w i k ości 13px. M am nadzi ję, ż przy pom ocy t go tutoria a k ażd m u uda się stw orzyć w łasny Us rbar. Prz suw am y r nd r tak, ab y zna azł się w m i jscu tak im, jak poniż j. O czyw iści rob im y to narzędzi m "Prz suw ani w arstw i zaznacz ń (M )". Praca pow inna się prz dstaw iać podob ni jak ta: W sz k i pytania r k 13[at]gm ai.com proszę k i row ać Natom iastpraca tak : Następnym k rok i m j st stw orz ni napisu w g. 1 części tutoria a. T raz stw orzym y połysk, k tóry j st ni odłączną częścią k ażd go Us rbara.w yb i ram y narzędzi "Z aznaczani ob szarów iptycznych (E)" i tw orzym y zaznacz ni podob n do t go poniż j: T raz stw orzym y ram k ę. Ab y t go dok onać, m usim y w yk onać następując k rok i: 1. W yb i ram y z m nu "Z aznacz ni - > W szystk o (Ctr+ A)". 2. W yb i ram y "Z aznacz ni - > Z m ni jsz... - > 1px". 3. O dw racam y zaznacz ni w yb i rając "Z aznacz ni - > O dw róć (Ctr+ I)". 4. Tw orzym y now ą w arstw ę. 5. W yp łniam y zaznacz ni czarnym k o or m. Po tym zab i gu, nasz Us rbar j stgotow y: 49 na m ar-

50 Gim p - Pud łk o K IFER71 Ni b ędę się rozpisyw ał jak w yk onać proj k t ok ładk i. Ni o tym j stt n tutoria. Z i on ini pok azują m i jsca łam ania pud łk a. Ni j st to tutoriad a początk ujących, a osob y zapoznan z GIM P- m w stopniu podstaw ow ym pow inny dać sob i łatw o radę. Z aczynam y. 1.O tw órz now y ob raz o rozm iarach [b ]450 x550 pik s i. 2.Stw órz w nim ok ładk ę sw oj go pud łk a. 7.Dodajnow ą prz zroczystą w arstw ę. 8.Ko or pi rw szop anow y ustaw na czarny. 9.W yb i rz narzędzi R ysow ani pik s am i o ostrych k raw ędziach (ołów k ) (N). 10.Z m nu W idok w yb i rz Przyciągaj do siatk i, b ędzi ci w ygodni jrysow ać i zaznaczać w yb ran ob szary w da sz jczęści tutoria a. 11.Z zak ładk i Pędz w yb i rz pędz Circ (15). 12.Na now j w arstw i k ik nij ołów k i m na styk u pionow jprow adnicy i górn jk raw ędzi w arstw y. 13.Przytrzym ując k aw isz Sh ift prz ciągnij k ursor w zdłuż prow adnicy do do n jk raw ędzi w arstw y. 14.To sam o zrób na poziom jprow adnicy. 3.Ki dy ok ładk a j st gotow a, zapisz ją do form atu xcf. Da szą pracę w yk onasz w osob nym p ik u. 4.Z m nu Edycja w yb i rz Kopiujw idoczn. 5.Z t go sam go m nu w yb i rz W k jjak o now y. 6.T raz przyszła k o j na ustaw i ni prow adnic, k tór w yznaczają ini cięcia ok ładk i. Poziom ą ustaw w od głości 10 0 pik s i od górn jk raw ędzi ob razu. Pionow ą ustaw w od głości 10 0 pik s i od w jk raw ędzi ob razu. 50

51 15.T raz z m nu Fi try w yb i rz R ozm yci - > R ozm yci Gaussa W ok ni dia ogow ym fi tra prom i ń rozm ycia ustaw na 30 pik s iik ik nijo k. 17.W zak ładc W arstw y suw ak Kryci prz suń na 30 %. 18.W zak ładc W arstw y k ik nij PPM i na rozw iniętym m nu w yb i rz Połącz w idoczn w arstw y. 19.J dyną w arstw ę jak ą t raz m asz dup ik uj trzy razy. 20.Licząc od góry zm i ń nazw y w arstw na: góra, praw a i przód. 21.Na w arstw i W k jona w arstw a z m nu Z aznacz ni w yb i rz W szystk o. 22.Z m nu Edycja w yb i rz W yczyść. 23.Z m nu Z aznacz ni w yb i rz Brak. 24.Na w arstw i przód narzędzi m Z aznaczani ob szarów prostok ątnych zaznacz przód pud łk a. Z aczynasz od prz cięcia się prow adnic i ciągni sz k ursor do praw go do n go rogu w arstw y. J ś i tak, jak w sk azał m w punk ci 10 w łączył ś(aś) Przyciągaj do siatk i to zauw ażysz, ż ni trz b a w i k i j pr cyzji w prow adz niu k ursora. Na rysunk u zi onym k o or m narysow ał m granic zaznacz nia: 25.Z m nu W arstw a w yb i rz W yk adruj. 26.Usuń zaznacz ni. M nu Z aznacz ni - > Brak. 27.Krok i 24, 25 i 26 pow tarzasz na w arstw ach praw a i góra. a w zak ładc W arstw y pow inno to w yg ądać tak : Na w arstw i praw a prz ciągasz zaznacz ni od punk tu w sk azan go prz z prz cięci się poziom jprow adnicy i w j k raw ędzi w arstw y, do punk tu w yznaczon go prz z prz cięci się pionow j prow adnicy i do n jk raw ędzi w arstw y. Na w arstw i góra prz ciągasz zaznacz ni od punk tu w yznaczon go prz z prz cięci się pionow j prow adnicy i górn j k raw ędzi w arstw y, do punk tu prz cięcia się poziom j prow adnicy z praw ą k raw ędzią w arstw y. R ysunk i pog ądow : T raz pozm i niasz troch ę w ym iary w arstw i ob razu. 28.Każdą z w arstw, tak ż tą pustą (W k jona w arstw a), prz sk a uj do rozm iaru 60 0 x60 0 pik s i. M nu W arstw a - > Sk a uj w arstw ę.... Pam iętaj o odznacz niu łącznik a proporcji w ok ni sk a ow ania (k ik na łańcusz k ). 29.T raz w t n sam sposób prz sk a uj w ym iary płótna. M nu O b raz - > W ym iary płótna.... Jak w idzisz w arstw y uci k ły troch ę z k adru ob razu, na ży j tam ponow ni um i ścić 30.Ak tyw uj narzędzi Prz suw ani w arstw i zaznacz ń (M ). 31.Poustaw iaj w szystk i w arstw y w k adrz. M oż sz sob i w tym pom óc w łączając i w yłączając w idok w arstw w zak ładc W arstw y. 51

52 Ułoż ni pud łk a i późni jszy, rzucany prz z ń ci ń w ym agają przyci m ni nia j go b ok u. Ko jn k rok i pok azują jak to zrob ić. ni zrob ił ś(aś) t go w cz śni j. 48.W zak ładc Prostopadłościan są j szcz suw ak i Sk a a. Ustaw Y na 0.70, a Z na K ik nijw Podg ąd. Pow inno w yg ądać tak : 58.Utw órz now ą prz zroczystą w arstw ę. 59.W zak ładc W arstw y prz suń ją na sam dół. 32.W zak ładc W arstw y k ik nijna w arstw ę praw a. 33.Dodajnow ą prz zroczystą w arstw ę. 34.Przy pom ocy narzędzia W yp łniani k o or m ub d s ni m (Sh ift+ B) w yp łnij now ą w arstw ę czarnym k o or m. 35.Ustaw k ryci w arstw y na 30 %. 36.Połącz w arstw ę w dół. No i nadsz dłczas na tw orz ni pud łk a. 37.Ak tyw uj w arstw ę W k jona w arstw a. Na ni j w łaśni b ędzi stało pud łk o. 38.Z m nu Fi try w yb i rz O dw zorow ania - > O dw zorow ani na ob i k t. 39.W ok ni dia ogow ym odw zorow ania jak o O b i k t doc ow y ustaw Prostopadłościan i pocz k aj ch w i kę na f k t. 40.Z aznacz opcję Prz zroczyst tło. 41.Pom ocn j st t ż k ik nięci w opcję W yśw i t szk i t. 42.Prz jdź do zak ładk i Prostopadłościan. Tutaj poustaw iasz ściank i sw oj go pud łk a. 43.K ik nij w rozw ijan m nu Przód. Z ob aczysz tam w szystk i w arstw y sw oj go ob razu. W yb i rz w arstw ę przód. 44.W m nu Góra ustaw w arstw ę góra. 45.W m nu Praw a ustaw w arstw ę praw a. 46.K ik nij w przycisk Podg ąd. Pow inna pok azać się w arstw a przód. 47.J ś i znik nął w idok szk i tu, k ik nij dw a razy w W yśw i t aj szk i t ub w łącz w idok szk i tu j ś i 50.Prz jdź do zak ładk i Ułoż ni. 51.W opcji O b rótustaw X na 15, a Y na K ik nij O k i idź do k uch ni coś prz k ąsić, b o ch w i ę to potrw a. 60.Z zak ładk i D s ni w yb i rz d s ń W ood of som sort. or m ub W rócił ś(aś)? To dob rz. Ch c sz p w ni zob aczyć 61.Ak tyw uj narzędzi W yp łniani k o d s ni m (Sh ift+ B). sw oj pud łk o?no to do dzi ła. 62.W zak ładc O pcj narzędzia k ik nijna D s ń. 63.W yp łnijd s ni m now ą w arstw ę. 53.W yłącz w idok w arstw góra], praw a i przód. 64.Z apisz ob raz w form aci png i ch w asię sw oją 54.Z m nu Script- Fu w yb i rz Ci ń - > P rsp k tyw a. pracą. 55.W ok ni sk ryptu ustaw Kątna Prom i ń rozm ycia ustaw na 10. M ił go GIM P- ow ania. 57.Kryci na 30 i k ik nijo k. W ypadałob y na czym ś postaw ić to pud łk o. 52