WYMAGANIA EDUKACYJNE Z FIZYKI DLA GIMNAZJUM Wymagania na poszczególne oceny przy realizacji programu i podręcznika Świat fizyki klasa I

Transkrypt

1 Wymagania konieczne (dopuszczająca) wymienia przyrządy, za pomocą których mierzymy długość, temperaturę, czas, szybkość i masę podaje zakres pomiarowy przyrządu przelicza jednostki długości, czasu i masy mierzy wartość siły w niutonach za pomocą siłomierza oblicza wartość ciężaru posługując się odczytuje gęstość substancji z tabeli na podstawie gęstości podaje masę określonej objętości mierzy objętość ciał za pomocą menzurki pokazuje, że skutek nacisku ciał na podłoże zależy od wielkości powierzchni zetknięcia podaje jednostkę ciśnienia i jej wielokrotności na podstawie wyników sporządza wykres zależności jednej wielkości fizycznej od drugiej w podanym wcześniej układzie osi wymienia stany skupienia ciał i podaje ich przykłady, podziały i cechy podaje przykłady topnienia, krzepnięcia, parowania podaje temperatury krzepnięcia i wrzenia wody odczytuje z tabeli temperatury WYMAGANIA EDUKACYJNE Z FIZYKI DLA GIMNAZJUM Wymagania na poszczególne oceny przy realizacji programu i podręcznika Świat fizyki klasa I Wymagania podstawowe (dostateczna) wymienia jednostki wszystkich mierzonych wielkości podaje dokładność przyrządu oblicza wartość średnią arytmetyczną wyników wykazuje doświadczalnie, że wartość siły ciężkości jest wprost proporcjonalna do masy ciała uzasadnia potrzebę wprowadzenia wielkości wektorowej wyznacza doświadczalnie gęstość ciała stałego o regularnych kształtach (9.1) wyznacza doświadczalnie gęstość cieczy oblicza gęstość substancji podaje jednostki gęstości wykazuje, że skutek nacisku na podłoże, zależy od wielkości powierzchni zetknięcia ciała z podłożem oblicza ciśnienie za pomocą wzoru przelicza jednostki ciśnienia na podstawie wyników zgromadzonych w tabeli sporządza samodzielnie wykres zależności jednej wielkości fizycznej od drugiej opisuje stałość objętości i nieściśliwość cieczy wykazuje doświadczalnie ściśliwość gazów wymienia i opisuje zmiany stanów skupienia ciał podaje przykłady skraplania, sublimacji i resublimacji I półrocze Wymagania rozszerzone (dobra) wyjaśnia na przykładach przyczyny występowania niepewności pomiarowych zapisuje różnice między wartością końcową i początkowa wielkości fizycznej podaje cechy wielkości wektorowej przelicza gęstość wyrażoną w kg/m 3 na g/cm 3 i na odwrót opisuje zależność ciśnienia atmosferycznego od wysokości nad poziomem morza rozpoznaje zjawiska, w których istotną rolę odgrywa ciśnienie atmosferyczne i urządzenia, wykazuje, że jeśli dwie wielkości są do siebie wprost proporcjonalne, to wykres zależności jednej od drugiej jest półprostą wychodzącą z początku układu osi wykazuje doświadczalnie zachowanie objętości ciała stałego przy zmianie jego kształtu podaje przykłady zmian właściwości ciał spowodowanych zmianą temperatury i skutki spowodowane przez tę zmianę opisuje zależność temperatury wrzenia od ciśnienia opisuje zależność szybkości parowania od temperatury wykazuje doświadczalnie zmiany objętości ciał podczas krzepnięcia wykorzystuje do obliczeń prostą proporcjonalność przyrostu odpowiednich wielkości Wymagania dopełniające (b. dobra) wyjaśnia pojęcie szacowania wartości wielkości fizycznej wyjaśnia, co to jest rząd wielkości zapisuje wynik pomiaru bezpośredniego wraz z niepewnością rysuje wektor obrazujący siłę o zadanej wartości zaokrągla wynik pomiaru wyjaśnia, czym różni się mierzenie wielkości fizycznej od jej wyznaczania wyjaśnia zasadę działania wybranego urządzenia, w którym istotną rolę odgrywa ciśnienie wyznacza doświadczalnie ciśnienie atmosferyczne za pomocą strzykawki i siłomierza wyciąga wnioski o wartościach wielkości fizycznych na podstawie kąta nachylenia wykresu do osi poziomej opisuje właściwości plazmy wyjaśnia przyczyny skraplania pary wodnej zawartej w powietrzu, np. na okularach, szklankach i potwierdza to doświadczalnie wyjaśnia zachowanie taśmy bimetalicznej i jej zastosowania praktyczne 1

2 topnienia i wrzenia podaje przykłady rozszerzalności temperaturowej w życiu codziennym i technice podaje przykłady dyfuzji podaje przyczyny tego, że ciała stałe i ciecze nie rozpadają się na oddzielne cząsteczki podaje przykłady pierwiastków i związków chemicznych wyjaśnia, dlaczego gazy są ściśliwe a ciała stałe nie podaje przykłady sposobów, którymi można zmienić ciśnienie gazu w zamkniętym zbiorniku, rozróżnia pojęcia tor ruchu i droga klasyfikuje ruchy ze względu na kształt toru wymienia cechy charakteryzujące ruch prostoliniowy jednostajny zapisuje wzór prędkości i nazywa występujące w nim wielkości oblicza wartość prędkości ze wzoru na przykładzie wymienia cechy prędkości, jako wielkości wektorowej oblicza średnią wartość prędkości wyznacza doświadczalnie średnią wartość prędkości biegu lub pływania lub jazdy na rowerze (9.2) podaje przykłady ruchu przyspieszonego i opóźnionego podaje wartość przyspieszenia ziemskiego podaje przykłady ruchu jednostajnie przyspieszonego podaje przykłady rozszerzalności temperaturowej ciał stałych, cieczy i gazów opisuje anomalną rozszerzalność opisuje zachowanie taśmy bimetalicznej opisuje doświadczenie uzasadniające hipotezę o cząsteczkowej budowie ciał opisuje zjawisko dyfuzji przelicza temperaturę wyrażoną w skali Celsjusza na skalę Kelvina i na odwrót na wybranym przykładzie opisuje zjawisko napięcia powierzchniowego, wyjaśnia rolę mydła i detergentów podaje przykłady atomów i cząsteczek opisuje różnice w budowie ciał stałych, cieczy i gazów wyjaśnia, dlaczego na wewnętrzne ściany zbiornika gaz wywiera parcie opisuje ruch ciała w podanym układzie odniesienia na podstawie różnych wykresów odczytuje drogę przebywaną przez ciało w różnych odstępach czasu oblicza drogę przebytą przez ciało na podstawie wykresu zależności u ( t) wartość prędkości w km/h wyraża w m/s i na odwrót uzasadnia potrzebę wprowadzenia do opisu ruchu wielkości wektorowej prędkości planuje czas podróży na podstawie mapy i oszacowanej średniej szybkości pojazdu odróżnia średnią wartość prędkości od chwilowej wartości prędkości opisuje ruch jednostajnie przyspieszony z wykresu zależności v(t) odczytuje przyrosty szybkości w określonych jednakowych odstępach czasu podaje wzór na wartość przyspieszenia podaje jednostki przyspieszenia wykazuje doświadczalnie zależność szybkości dyfuzji od temperatury opisuje związek średniej szybkości cząsteczek gazu lub cieczy z jego temperaturą podaje przykłady działania sił spójności i sił przylegania podaje przykłady wykorzystania zjawiska włoskowatości w przyrodzie wyjaśnia pojęcia: atomu, cząsteczki, pierwiastka i związku chemicznego objaśnia, co to znaczy, że ciało stałe ma budowę krystaliczną wyjaśnia, od czego zależy ciśnienie w zbiorniku obiera układ odniesienia i opisuje ruch prostoliniowy w tym układzie opisuje położenie ciała za pomocą współrzędnej x oblicza przebytą przez ciało drogę ruchem prostoliniowym jako doświadczalnie bada ruch jednostajny prostoliniowy i formułuje wniosek s ~ t sporządza wykres zależności s ( t ) na podstawie wyników sporządza wykres zależności u ( t) na podstawie danych opisuje ruch prostoliniowy jednostajny sporządza wykres zależności u ( t) dla ruchu jednostajnie przyspieszonego sporządza wykres zależności a ( t ) dla ruchu jednostajnie przyspieszonego podaje interpretację fizyczną pojęcia przyspieszenia przekształca poznane wzory i zależności i oblicza występujące w nich wielkości rozkłada jednostki poznanych wielkości na jednostki podstawowe wyjaśnia, szybkość dyfuzja uzasadnia wprowadzenie skali Kelvina opisuje ruchy Browna wyjaśnia zjawisko menisku wklęsłego i włoskowatości doświadczalnie szacuje średnicę cząsteczki oleju wyjaśnia, co to znaczy, że spoczynek i ruch są względne rozróżnia drogę i przemieszczenie wykonuje zadania obliczeniowe, wykonuje zadania obliczeniowe, korzystając z poznanych wzorów i zależności, łącząc je ze sobą podaje przykład dwóch wektorów przeciwnych rysuje wektor obrazujący prędkość o zadanej wartości (przyjmując odpowiednią jednostkę) podaje definicję prędkości średniej opisuje ruch, w którym wartość przemieszczenia jest równa drodze odróżnia wartość średniej prędkości od średniej wartości prędkości ustala rodzaj ruchu na podstawie wykresów (t), odczytuje przyrosty szybkości w podanych odstępach czasu sporządza wykres zależności a(t), znając wartość przyspieszenia 2

3 II półrocze Wymagania konieczne (dopuszczająca) rozróżnia pojęcia tor ruchu i droga klasyfikuje ruchy ze względu na kształt toru wymienia cechy charakteryzujące ruch prostoliniowy jednostajny zapisuje wzór prędkości i nazywa występujące w nim wielkości oblicza wartość prędkości ze wzoru na przykładzie wymienia cechy prędkości, jako wielkości wektorowej oblicza średnią wartość prędkości wyznacza doświadczalnie średnią wartość prędkości biegu lub pływania lub jazdy na rowerze (9.2) podaje przykłady ruchu przyspieszonego i opóźnionego podaje wartość przyspieszenia ziemskiego podaje przykłady ruchu jednostajnie przyspieszonego rozpoznaje oddziaływania bezpośrednie i na odległość potrafi pokazać wzajemność oddziaływań podaje przykład sił równoważących się podaje przykład wypadkowej dwóch sił zwróconych zgodnie i przeciwnie na przykładach ciał spoczywających wskazuje siły równoważące się rozpoznaje zjawisko bezwładności w podanych przykładach objaśnia zasadę akcji i reakcji na wskazanym przykładzie Wymagania podstawowe (dostateczna) opisuje ruch ciała w podanym układzie odniesienia na podstawie różnych wykresów odczytuje drogę przebywaną przez ciało w różnych odstępach czasu oblicza drogę przebytą przez ciało na podstawie wykresu zależności u ( t) wartość prędkości w km/h wyraża w m/s i na odwrót uzasadnia potrzebę wprowadzenia do opisu ruchu wielkości wektorowej prędkości planuje czas podróży na podstawie mapy i oszacowanej średniej szybkości pojazdu odróżnia średnią wartość prędkości od chwilowej wartości prędkości opisuje ruch jednostajnie przyspieszony z wykresu zależności v(t) odczytuje przyrosty szybkości w określonych jednakowych odstępach czasu podaje wzór na wartość przyspieszenia podaje jednostki przyspieszenia podaje przykłady oddziaływań podaje przykłady skutków oddziaływań oblicza wartość i określa zwrot wypadkowej sił analizuje zachowanie się ciał na podstawie pierwszej zasady dynamiki wykazuje doświadczalnie, że siły wzajemnego oddziaływania mają jednakowe wartości, ten sam kierunek, przeciwne zwroty i różne punkty przyłożenia podaje przykłady świadczące o tym, że Wymagania rozszerzone (dobra) obiera układ odniesienia i opisuje ruch prostoliniowy w tym układzie opisuje położenie ciała za pomocą współrzędnej x oblicza przebytą przez ciało drogę ruchem prostoliniowym jako doświadczalnie bada ruch jednostajny prostoliniowy i formułuje wniosek s ~ t sporządza wykres zależności s ( t ) na podstawie wyników sporządza wykres zależności u ( t) na podstawie danych opisuje ruch prostoliniowy jednostajny sporządza wykres zależności u ( t) dla ruchu jednostajnie przyspieszonego sporządza wykres zależności a ( t ) dla ruchu jednostajnie przyspieszonego podaje interpretację fizyczną pojęcia przyspieszenia podaje przykłady układów ciał wzajemnie oddziałujących oblicza wartość i określa zwrot siły równoważącej sił oblicza wartość i określa zwrot wypadkowej kilku sił działających na ciało wzdłuż jednej prostej o zwrotach zgodnych i przeciwnych opisuje doświadczenie potwierdzające pierwszą zasadę dynamiki opisuje zjawisko bezwładności na dowolnym przykładzie wskazuje siły wzajemnego oddziaływania, rysuje je i podaje cechy tych sił opisuje zjawisko odrzutu podaje przyczyny występowania sił tarcia Wymagania dopełniające (b. dobra ) wyjaśnia, co to znaczy, że spoczynek i ruch są względne rozróżnia drogę i przemieszczenie wykonuje zadania obliczeniowe, wykonuje zadania obliczeniowe, korzystając z poznanych wzorów i zależności, łącząc je ze sobą podaje przykład dwóch wektorów przeciwnych rysuje wektor obrazujący prędkość o zadanej wartości (przyjmując odpowiednią jednostkę) podaje definicję prędkości średniej opisuje ruch, w którym wartość przemieszczenia jest równa drodze odróżnia wartość średniej prędkości od średniej wartości prędkości ustala rodzaj ruchu na podstawie wykresów (t), odczytuje przyrosty szybkości w podanych odstępach czasu sporządza wykres zależności a(t), znając wartość przyspieszenia wskazuje siły wewnętrzne i zewnętrzne w układzie ciał oddziałujących opisuje doświadczenie i przeprowadza rozumowanie, z którego wynika, że siły akcji i reakcji mają jednakową wartość 3

4 podaje przykłady, w których na ciała poruszające się w powietrzu działa siła oporu powietrza wymienia niektóre sposoby zmniejszania i zwiększania tarcia podaje przykłady parcia gazów i cieczy na ściany zbiornika podaje przykłady wykorzystania prawa Pascala wyznacza doświadczalnie wartość siły wyporu działającej na ciało zanurzone w cieczy (9.3) podaje przykłady działania siły wyporu opisuje ruch ciała pod działaniem stałej siły wypadkowej podaje przykłady wykonania pracy w sensie fizycznym i jej jednostkę wyjaśnia, co to znaczy, że urządzenia pracują z różną mocą podaje jednostkę mocy 1 W wyjaśnia, co to znaczy, że ciało posiada energię mechaniczną podaje jednostkę energii 1 J podaje przykłady ciał posiadających energię potencjalną ciężkości i energię kinetyczną wymienia czynności, które należy wykonać, by zmienić energię potencjalną ciała omawia przemiany energii mechanicznej na podanym przykładzie wskazuje w swoim otoczeniu przykłady dźwigni dwustronnej i wyjaśnia jej praktyczną przydatność wartość siły oporu powietrza wzrasta wraz ze wzrostem szybkości ciała opisuje że siły tarcia występujące przy toczeniu i przy przesuwaniu podaje przykłady pożytecznych i szkodliwych skutków działania sił tarcia podaje prawo Pascala wskazuje przyczyny występowania ciśnienia hydrostatycznego i jego skutki podaje warunek pływania i tonięcia ciała zapisuje wzorem drugą zasadę dynamiki i odczytuje ten zapis i stosuje podaje warunki konieczne do tego, by w sensie fizycznym była wykonywana praca oblicza pracę ze wzoru podaje przykłady urządzeń pracujących z różną mocą oblicza moc na podstawie wzoru podaje jednostki mocy i przelicza je podaje przykłady zmiany energii mechanicznej przez wykonanie pracy opisuje każdy z rodzajów energii mechanicznej podaje przykłady przemiany energii potencjalnej w kinetyczną i na odwrót, posługując się zasadą zachowania energii mechanicznej opisuje zasadę działania dźwigni dwustronnej podaje warunek równowagi dźwigni dwustronnej wyznacza doświadczalnie nieznaną masę za pomocą dźwigni dwustronnej, linijki i ciała o znanej masie (9.4) wykazuje od czego zależy siła tarcia wykorzystuje prawo Pascala w zadaniach obliczeniowych objaśnia zasadę działania podnośnika hydraulicznego i hamulca samochodowego podaje wyniki obliczeń zaokrąglone do dwóch i trzech cyfr znaczących wyjaśnia pływanie i tonięcie ciał, wykorzystując zasady dynamiki zna siłę wyporu ć kg mö podaje wymiar 1 niutona ç 1 N=1 s 2 č ř 2 1 kg m wyraża jednostkę pracy 1 J= 2 s objaśnia sens fizyczny pojęcia mocy wyjaśnia pojęcia układu ciał wzajemnie oddziałujących oraz sił wewnętrznych w układzie i zewnętrznych spoza układu oblicza energię potencjalną względem dowolnie wybranego poziomu zerowego stosuje zasadę zachowania energii mechanicznej do rozwiązywania zadań obliczeniowych opisuje zasadę działania bloku nieruchomego i kołowrotu przekształca poznane wzory i zależności i oblicza występujące w nich wielkości rozkłada jednostki poznanych wielkości na jednostki podstawowe wyjaśnia, przyczyny występowania siły sprężystości wykazuje od czego zależy siła sprężystości wyjaśnia, na czym polega sprężystość podłoża, rozwiązuje jakościowo problemy dotyczące siły tarcia wyprowadza wzór na ciśnienie słupa cieczy na dnie cylindrycznego naczynia p = r gh przeprowadza rozumowanie związane z wyznaczeniem wartości siły wyporu wyjaśnia pochodzenie siły nośnej i zasadę unoszenia się samolotu oblicza drogi przebyte w ruchu jednostajnie przyspieszonym w kolejnych jednakowych przedziałach czasu sporządza wykres zależności W ( s) oraz F ( s ), odczytuje i oblicza pracę na podstawie tych wykresów wykonuje zadania wymagające stosowania równocześnie kilku wzorów wyjaśnia i zapisuje związek D E = W za pomocą obliczeń udowadnia, że E p = W siły wypadkowej lub E k = W siły wypadkowej objaśnia i oblicza sprawność urządzenia mechanicznego na podstawie odpowiedniego rozumowania wyjaśnia, w jaki sposób maszyny proste ułatwiają nam wykonywanie pracy oblicza niepewność pomiaru masy metodą najmniej korzystnego przypadku z Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który w zakresie swojej wiedzy z fizyki spełnia wszystkie wymagania jak na ocenę bardzo dobrą, a ponadto wykazuje się wiedzą i umiejętnościami znacznie wykraczającymi poza program nauczania. Pożądany jest także jego udział w konkursach oraz szczególnie aktywna postawa w zajęciach pozalekcyjnych. Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań na ocenę dopuszczającą. 4

5 Wymagania na poszczególne oceny przy realizacji programu i podręcznika Świat fizyki klasa II I półrocze Wymagania konieczne (dopuszczająca) podaje przykłady wykonania pracy w sensie fizycznym i jej jednostkę wyjaśnia, co to znaczy, że urządzenia pracują z różną mocą podaje jednostkę mocy 1 W wyjaśnia, co to znaczy, że ciało posiada energię mechaniczną podaje jednostkę energii 1 J podaje przykłady ciał posiadających energię potencjalną ciężkości i energię kinetyczną wymienia czynności, które należy wykonać, by zmienić energię potencjalną ciała omawia przemiany energii mechanicznej na podanym przykładzie wskazuje w swoim otoczeniu przykłady dźwigni dwustronnej i wyjaśnia jej praktyczną przydatność podaje przykłady, w których na skutek zamiany pracy na energię wewnętrzna ciała zna sens fizyczny temperatury, ciepła i energii wewnętrznej oraz ich jednostki podaje przykłady przewodników i izolatorów ciepła objaśnia zjawisko konwekcji odczytuje z tabeli wartości ciepła właściwego analizuje znaczenie, dużej wartości ciepła właściwego wody odczytuje z tabeli temperaturę topnienia i ciepło topnienia opisuje od czego zależność szybkości parowania odczytuje z tabeli temperaturę wrzenia i ciepło parowania wskazuje w otoczeniu przykłady ciał wykonujących ruch drgający objaśnia, co to są drgania i ich rodzaje podaje znaczenie podstawowych pojęć objaśnia, co to są fale i ich rodzaje demonstruje falę poprzeczną i podłużną Wymagania podstawowe (dostateczna) podaje warunki konieczne do tego, by w sensie fizycznym była wykonywana praca oblicza pracę ze wzoru podaje przykłady urządzeń pracujących z różną mocą oblicza moc na podstawie wzoru podaje jednostki mocy i przelicza je podaje przykłady zmiany energii mechanicznej przez wykonanie pracy opisuje każdy z rodzajów energii mechanicznej podaje przykłady przemiany energii potencjalnej w kinetyczną i na odwrót, posługując się zasadą zachowania energii mechanicznej opisuje zasadę działania dźwigni dwustronnej podaje warunek równowagi dźwigni dwustronnej wyznacza doświadczalnie nieznaną masę za pomocą dźwigni dwustronnej, linijki i ciała o znanej masie (9.4) wymienia składniki energii wewnętrznej opisuje związek średniej energii kinetycznej cząsteczek z temperaturą opisuje przepływ ciepła (energii) od ciała do ciała podaje przykłady występowania konwekcji opisuje proporcjonalność ciepła do masy i przyrostu jego temperatury oblicza ciepło właściwe na podstawie wzoru opisuje zjawisko topnienia podaje znaczenie w przyrodzie dużej wartości ciepła topnienia lodu opisuje proporcjonalność dostarczanego ciepła w temperaturze topnienia do masy Wymagania rozszerzone (dobra) 2 1 kg m wyraża jednostkę pracy 1 J= 2 s objaśnia sens fizyczny pojęcia mocy wyjaśnia pojęcia układu ciał wzajemnie oddziałujących oraz sił wewnętrznych w układzie i zewnętrznych spoza układu oblicza energię potencjalną względem dowolnie wybranego poziomu zerowego stosuje zasadę zachowania energii mechanicznej do rozwiązywania zadań obliczeniowych opisuje zasadę działania bloku nieruchomego i kołowrotu przekształca poznane wzory i zależności i oblicza występujące w nich wielkości rozkłada jednostki poznanych wielkości na jednostki podstawowe wyjaśnia, dlaczego podczas ruchu z tarciem nie jest spełniona zasada zachowania energii mechanicznej wyjaśnia związek między zmianą temperatury a zmianą energii wewnętrznej wykorzystując model budowy materii, objaśnia zjawisko przewodzenia ciepła wymienia sposoby zmiany energii wewnętrznej ciała wyjaśnia zjawisko konwekcji opisuje znaczenie konwekcji na podstawie proporcjonalności Q ~ m, Q ~ D T definiuje ciepło właściwe wyjaśnia sens fizyczny ciepła właściwego na podstawie proporcjonalności Q ~ m definiuje ciepło topnienia substancji wyjaśnia sens fizyczny pojęcia ciepła topnienia opisuje zależność temperatury wrzenia od zewnętrznego ciśnienia na podstawie proporcjonalności Q ~ m Wymagania dopełniające (b. dobra i celująca) sporządza wykres zależności W ( s) oraz F ( s ), odczytuje i oblicza pracę na podstawie tych wykresów wykonuje zadania wymagające stosowania równocześnie kilku wzorów wyjaśnia i zapisuje związek D E = W za pomocą obliczeń udowadnia, że E p = W siły wypadkowej lub E k = W siły wypadkowej objaśnia i oblicza sprawność urządzenia mechanicznego na podstawie odpowiedniego rozumowania wyjaśnia, w jaki sposób maszyny proste ułatwiają nam wykonywanie pracy oblicza niepewność pomiaru masy metodą najmniej korzystnego przypadku podaje i objaśnia związek E w śr ~ T formułuje pierwszą zasadę termodynamiki uzasadnia przepływ energii w trakcie konwekcji opisuje zasadę działania wymiennika ciepła i chłodnicy opisuje zależność szybkości przekazywania ciepła od różnicy temperatur objaśnia, dlaczego podczas topnienia i krzepnięcia temperatura pozostaje stała, doświadczalnie wyznacza ciepło topnienia lodu opisuje zasadę działania chłodziarki opisuje przykłady drgań tłumionych i wymuszonych wykorzystuje drugą zasadę dynamiki do opisu ruchu wahadła uzasadnia, dlaczego fale podłużne mogą się rozchodzić w ciałach stałych, cieczach i gazach, a fale poprzeczne tylko w ciałach stałych rysuje wykres obrazujący drgania cząstek ośrodka, w którym rozchodzą się dźwięki z 5

6 podaje różnice między tymi falami wytwarza dźwięki o małej i dużej częstotliwości (9.13) wymienia, od jakich wielkości fizycznych zależy wysokość i głośność dźwięku i barwy ciała, analizuje (energetycznie) zjawisko parowania i wrzenia opisuje proporcjonalność ilości ciepła do masy cieczy zamienianej w parę podaje znaczenia w przyrodzie dużej wartości ciepła parowania wody opisuje przemiany energii w ruchu drgającym doświadczalnie wyznacza okres i częstotliwość drgań wahadła i ciężarka na sprężynie (9.12) demonstrując falę, posługuje się podstawowymi pojęciami wykazuje w doświadczeniu, że fala niesie energię i może wykonać pracę opisuje mechanizm wytwarzania dźwięku podaje rząd wielkości szybkości fali dźwiękowej w powietrzu wyjaśnia, co nazywamy ultradźwiękami i infradźwiękami definiuje ciepło parowania wyjaśnia sens fizyczny pojęcia ciepła parowania odczytuje amplitudę i okres z wykresu x ( t ) opisuje zjawisko izochronizmu wahadła opisuje mechanizm przekazywania drgań podaje cechy fali dźwiękowej opisuje występowanie w przyrodzie i zastosowania infradźwięków i ultradźwięków Wymagania konieczne (dopuszczająca) wskazuje w otoczeniu przykłady ciał wykonujących ruch drgający objaśnia, co to są drgania i ich rodzaje podaje znaczenie podstawowych pojęć objaśnia, co to są fale i ich rodzaje demonstruje falę poprzeczną i podłużną podaje różnice między tymi falami wytwarza dźwięki o małej i dużej częstotliwości (9.13) wymienia, od jakich wielkości fizycznych zależy wysokość i głośność dźwięku i barwy opisuje budowę atomu i jego składniki elektryzuje ciało przez potarcie i zetknięcie z ciałem naelektryzowanym (9.6) bada doświadczalnie oddziaływanie między ciałami naelektryzowanymi przez tarcie i formułuje wnioski Wymagania podstawowe (dostateczna) opisuje przemiany energii w ruchu drgającym doświadczalnie wyznacza okres i częstotliwość drgań wahadła i ciężarka na sprężynie (9.12) demonstrując falę, posługuje się podstawowymi pojęciami wykazuje w doświadczeniu, że fala niesie energię i może wykonać pracę opisuje mechanizm wytwarzania dźwięku podaje rząd wielkości szybkości fali dźwiękowej w powietrzu wyjaśnia, co nazywamy ultradźwiękami i infradźwiękami wskazuje w otoczeniu zjawiska elektryzowania przez tarcie II półrocze Wymagania rozszerzone (dobra) odczytuje amplitudę i okres z wykresu x ( t ) opisuje zjawisko izochronizmu wahadła opisuje mechanizm przekazywania drgań podaje cechy fali dźwiękowej opisuje występowanie w przyrodzie i zastosowania infradźwięków i ultradźwięków określa jednostkę ładunku wyjaśnia elektryzowanie przez tarcie podaje jakościowo, od czego zależy wartość siły wzajemnego oddziaływania ciał opisuje budowę krystaliczną wyjaśnia, jak rozmieszczony jest, ładunek w przewodniku, a jak w izolatorze demonstruje elektryzowanie przez indukcję wyjaśnia elektryzowanie przez indukcję za pomocą modelu wyjaśnia pojęcie i rolę 6 Wymagania dopełniające (b. dobra i celująca) opisuje przykłady drgań tłumionych i wymuszonych wykorzystuje drugą zasadę dynamiki do opisu ruchu wahadła uzasadnia, dlaczego fale podłużne mogą się rozchodzić w ciałach stałych, cieczach i gazach, a fale poprzeczne tylko w ciałach stałych rysuje wykres obrazujący drgania cząstek ośrodka, w którym rozchodzą się dźwięki podaje i objaśnia prawo Coulomba rysuje wektory sił wzajemnego oddziaływania dwóch kulek naelektryzowanych potrafi doświadczalnie wykryć, czy ciało jest przewodnikiem czy izolatorem wyjaśnia mechanizm wyładowań atmosferycznych objaśnia polaryzację izolatora

7 podaje przykłady przewodników i izolatorów objaśnia budowę i zasadę działania elektroskopu analizuje przepływ ładunków podczas elektryzowania, stosując zasadę zachowania ładunku podaje jednostkę napięcia wskazuje woltomierz, jako przyrząd do pomiaru napięcia wymienia źródła napięcia: buduje najprostszy obwód składający się z ogniwa, żarówki (lub opornika) i wyłącznika podaje jednostkę natężenia prądu buduje najprostszy obwód prądu i mierzy natężenie prądu w tym obwodzie podaje jego jednostkę buduje prosty obwód według schematu mierzy napięcie i natężenie prądu na odbiorniku podaje prawo Ohma mierzy natężenie prądu w różnych miejscach obwodu, w którym odbiorniki są połączone szeregowo lub równolegle mierzy napięcie na odbiornikach wchodzących w skład obwodu, wykazuje doświadczalnie, że odbiorniki połączone szeregowo mogą pracować tylko równocześnie, a połączone równolegle mogą pracować niezależnie od pozostałych odczytuje i objaśnia dane z tabliczki znamionowej odbiornika odczytuje zużytą energię elektryczną na liczniku podaje przykłady pracy wykonanej przez prąd elektryczny podaje jednostki pracy prądu podaje jednostkę mocy prądu podaje rodzaj energii, w jaki może zmieniać się energia elektryczna objaśnia elektryzowanie przez dotyk i tarcie bada doświadczalnie oddziaływania między ciałami naelektryzowanymi przez zetknięcie i formułuje wnioski opisuje budowę przewodników i izolatorów objaśnia pojęcie jon opisuje mechanizm zobojętniania ciał naelektryzowanych wyjaśnia uziemianie ciał opisuje przepływ prądu w przewodnikach, posługuje się pojęciem napięcia elektrycznego wymienia i opisuje skutki przepływu prądu w przewodnikach rysuje schemat najprostszego obwodu, posługując się symbolami elementów wchodzących w jego skład oblicza natężenie prądu ze wzoru oblicza opór przewodnika na podstawie wzoru oblicza opór, korzystając z wykresu I(U) rysuje schematy obwodów elektrycznych, buduje obwód elektryczny zawierający kilka odbiorników według podanego schematu (9.7) oblicza pracę prądu elektrycznego ze wzoru oblicza moc prądu ze wzoru przelicza jednostki pracy oraz mocy prądu opisuje doświadczalne wyznaczanie mocy żarówki (9.9) objaśnia sposób, w jaki wyznacza się ciepło właściwe wody za pomocą czajnika elektrycznego (9.5) napięcia elektrycznego wskazuje kierunek przepływu elektronów w obwodzie i umowny kierunek prądu mierzy napięcie na żarówce (oporniku) objaśnia proporcjonalność q ~ t przelicza jednostki ładunku wykazuje doświadczalnie proporcjonalność I ~ U i definiuje opór elektryczny przewodnika (9.8) sporządza wykresy I(U) oraz odczytuje wielkości fizyczne na podstawie wykresów Wyjaśnia cechy połączeń szeregowego i równoległego opisuje przemiany energii elektrycznej w grzałce, silniku odkurzacza, żarówce objaśnia sposób dochodzenia do wzoru Pt cw = mdt wykonuje obliczenia zaokrągla wynik przekształca poznane wzory i zależności i oblicza występujące w nich wielkości rozkłada jednostki poznanych wielkości na jednostki podstawowe wykorzystuje w problemach jakościowych związanych z przepływem prądu zasadę zachowania ładunku oblicza opór zastępczy w połączeniu szeregowym i równoległym odbiorników objaśnia rolę bezpiecznika w instalacji elektrycznej wyjaśnia przyczyny zwarcie w obwodzie elektrycznym wyjaśnia przyczyny porażeń prądem elektrycznym rozwiązuje problemy związane z przemianami energii w odbiornikach energii elektrycznej Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który w zakresie swojej wiedzy z fizyki spełnia wszystkie wymagania jak na ocenę bardzo dobrą, a ponadto wykazuje się wiedzą i umiejętnościami znacznie wykraczającymi poza program nauczania. Pożądany jest także jego udział w konkursach oraz szczególnie aktywna postawa w zajęciach pozalekcyjnych. Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań na ocenę dopuszczającą. 7

8 Wymagania konieczne (dopuszczająca) podaje jednostkę napięcia wskazuje woltomierz, jako przyrząd do pomiaru napięcia wymienia źródła napięcia: buduje najprostszy obwód składający się z ogniwa, żarówki (lub opornika) i wyłącznika podaje jednostkę natężenia prądu buduje najprostszy obwód prądu i mierzy natężenie prądu w tym obwodzie podaje jego jednostkę buduje prosty obwód według schematu mierzy napięcie i natężenie prądu na odbiorniku podaje prawo Ohma mierzy natężenie prądu w różnych miejscach obwodu, w którym odbiorniki są połączone szeregowo lub równolegle mierzy napięcie na odbiornikach wchodzących w skład obwodu, wykazuje doświadczalnie, że odbiorniki połączone szeregowo mogą pracować tylko równocześnie, a połączone równolegle mogą pracować niezależnie od pozostałych odczytuje i objaśnia dane z tabliczki znamionowej odbiornika odczytuje zużytą energię elektryczną na liczniku podaje przykłady pracy wykonanej przez prąd elektryczny podaje jednostki pracy prądu podaje jednostkę mocy prądu podaje rodzaj energii, w jaki może zmieniać się energia elektryczna opisuje oddziaływania między biegunami demonstruje działanie prądu w przewodniku na igłę magnetyczną Wymagania na poszczególne oceny przy realizacji programu i podręcznika Świat fizyki klasa III I półrocze Wymagania podstawowe (dostateczna) Wymagania rozszerzone (dobra) Wymagania dopełniające (b. dobra i celująca) opisuje przepływ prądu w przewodnikach, za pomocą modelu wyjaśnia pojęcie wykorzystuje w problemach jakościowych posługuje się pojęciem napięcia i rolę napięcia elektrycznego związanych z przepływem prądu zasadę elektrycznego wskazuje kierunek przepływu zachowania ładunku wymienia i opisuje skutki przepływu elektronów w obwodzie i umowny oblicza opór zastępczy w połączeniu prądu w przewodnikach kierunek prądu szeregowym i równoległym odbiorników rysuje schemat najprostszego obwodu, mierzy napięcie na żarówce (oporniku) objaśnia rolę bezpiecznika w instalacji posługując się symbolami elementów objaśnia proporcjonalność q ~ t elektrycznej wchodzących w jego skład przelicza jednostki ładunku wyjaśnia przyczyny zwarcie w obwodzie oblicza natężenie prądu ze wzoru wykazuje doświadczalnie elektrycznym oblicza opór przewodnika na podstawie proporcjonalność I ~ U i definiuje wyjaśnia przyczyny porażeń prądem wzoru opór elektryczny przewodnika (9.8) elektrycznym oblicza opór, korzystając z wykresu I(U) sporządza wykresy I(U) oraz odczytuje rozwiązuje problemy związane z przemianami rysuje schematy obwodów elektrycznych, wielkości fizyczne na podstawie energii w odbiornikach energii elektrycznej buduje obwód elektryczny zawierający wykresów obrazuje linie pola magnetycznego kilka odbiorników według podanego Wyjaśnia cechy połączeń szeregowego podaje przykłady zjawisk związanych z schematu (9.7) i równoległego magnetyzmem ziemskim oblicza pracę prądu elektrycznego ze opisuje przemiany energii elektrycznej opisuje właściwości magnetyczne substancji wzoru w grzałce, silniku odkurzacza, żarówce buduje model i demonstruje działanie silnika na oblicza moc prądu ze wzoru objaśnia sposób dochodzenia do wzoru prąd stały przelicza jednostki pracy oraz mocy prądu Pt opisuje fale elektromagnetyczne opisuje doświadczalne wyznaczanie mocy cw = mdt objaśnia zjawiska zaćmienia Słońca i Księżyca żarówki (9.9) wykonuje obliczenia rysuje konstrukcyjnie obraz dowolnej figury w objaśnia sposób, w jaki wyznacza się zaokrągla wynik zwierciadłach ciepło właściwe wody za pomocą czajnika przekształca poznane wzory i opisuje zjawisko całkowitego wewnętrznego elektrycznego (9.5) zależności i oblicza występujące w odbicia opisuje zachowanie igły magnetycznej nich wielkości wyjaśnia budowę światłowodów stosuje regułę prawej dłoni opisuje rozkłada jednostki poznanych wyjaśnia działanie filtrów optycznych budowę elektromagnesu wielkości na jednostki podstawowe oblicza zdolność skupiającą soczewki ze wzoru wyjaśnia zasadę działania silnika na prąd opisuje oddziaływanie magnesu i opisuje mechanizm rozchodzenia się obu stały podaje przykłady wykorzystania tego rodzajów fal nazywa rodzaje fal elektromagnetycznych oddziaływania podaje przykłady zastosowania fal używa pojęcia pola magnetycznego elektromagnetycznych opisuje pole magnetyczne wykazuje, że światło rozchodzi się po opisuje elektromagnes liniach prostych podaje informacje o prądzie zmiennym opisuje zjawisko rozproszenia światła w sieci elektrycznej podaje cechy obrazów powstających w 8

9 umieszczoną w pobliżu, (9.10) opisuje działanie elektromagnesu objaśnia, jakie przemiany energii zachodzą w silniku elektrycznym wskazuje najprostsze przykłady zastosowania fal elektromagnetycznych podaje przykłady źródeł światła podaje prawo odbicia zna rodzaje zwirciadeł wytwarza obraz w zwierciadle szkicuje zwierciadło kuliste wytwarza obraz w zwierciadłach wskazuje praktyczne zastosowania zwierciadeł podaje przykłady występowania zjawiska załamania światła rozpoznaje efekt rozszczepienia światła wyjaśnia rozszczepienie światła w pryzmacie posługuje się pojęciem ogniska, ogniskowej i osi głównej optycznej wytwarza za pomocą soczewki skupiającej ostry obraz przedmiotu na ekranie (9.14) podaje rodzaje soczewek wymienia ośrodki, w których rozchodzi się każdy z tych rodzajów fal zwierciadłach opisuje oś optyczną główną, ognisko, ogniskową i promień krzywizny zwierciadła doświadczalnie bada zjawisko załamania światła i opisuje doświadczenie (9.11) szkicuje przejście światła przez granicę dwóch ośrodków opisuje światło białe, wyjaśnia pojęcie światła jednobarwnego rysuje konstrukcje obrazów wytworzonych przez soczewki i omawia ich cechy wyjaśnia, na czym polegają wady wzroku: krótkowzroczności i dalekowzroczności porównuje szybkość rozchodzenia się obu rodzajów fal wyjaśnia transport energii przez fale podaje niektóre ich właściwości fal elektromagnetycznych wyjaśnia powstawanie cienia i półcienia rysuje konstrukcyjnie obrazy punktu lub odcinka w zwierciadłach wyjaśnia, na czym polega widzenie barwne doświadczalnie znajduje ognisko i mierzy ogniskową soczewki skupiającej opisuje zasadę działania prostych przyrządów optycznych porównuje wielkości fizyczne opisujące te fale i ich związki dla obu rodzajów fal wykorzystuje przystawanie trójkątów 9

10 II półrocze Wymagania konieczne (dopuszczająca) podaje przykłady źródeł światła podaje prawo odbicia zna rodzaje zwirciadeł wytwarza obraz w zwierciadle szkicuje zwierciadło kuliste wytwarza obraz w zwierciadłach wskazuje praktyczne zastosowania zwierciadeł podaje przykłady występowania zjawiska załamania światła rozpoznaje efekt rozszczepienia światła wyjaśnia rozszczepienie światła w pryzmacie posługuje się pojęciem ogniska, ogniskowej i osi głównej optycznej wytwarza za pomocą soczewki skupiającej ostry obraz przedmiotu na ekranie (9.14) podaje rodzaje soczewek wymienia ośrodki, w których rozchodzi się każdy z tych rodzajów fal Wymagania podstawowe (dostateczna) wykazuje, że światło rozchodzi się po liniach prostych opisuje zjawisko rozproszenia światła podaje cechy obrazów powstających w zwierciadłach opisuje oś optyczną główną, ognisko, ogniskową i promień krzywizny zwierciadła doświadczalnie bada zjawisko załamania światła i opisuje doświadczenie (9.11) szkicuje przejście światła przez granicę dwóch ośrodków opisuje światło białe, wyjaśnia pojęcie światła jednobarwnego rysuje konstrukcje obrazów wytworzonych przez soczewki i omawia ich cechy wyjaśnia, na czym polegają wady wzroku: krótkowzroczności i dalekowzroczności porównuje szybkość rozchodzenia się obu rodzajów fal wyjaśnia transport energii przez fale Wymagania rozszerzone (dobra) wyjaśnia powstawanie cienia i półcienia rysuje konstrukcyjnie obrazy punktu lub odcinka w zwierciadłach wyjaśnia, na czym polega widzenie barwne doświadczalnie znajduje ognisko i mierzy ogniskową soczewki skupiającej opisuje zasadę działania prostych przyrządów optycznych porównuje wielkości fizyczne opisujące te fale i ich związki dla obu rodzajów fal wykorzystuje przystawanie trójkątów Wymagania dopełniające (b. dobra i celująca) objaśnia zjawiska zaćmienia Słońca i Księżyca rysuje konstrukcyjnie obraz dowolnej figury w zwierciadłach opisuje zjawisko całkowitego wewnętrznego odbicia wyjaśnia budowę światłowodów wyjaśnia działanie filtrów optycznych oblicza zdolność skupiającą soczewki ze wzoru opisuje mechanizm rozchodzenia się obu rodzajów fal Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który w zakresie swojej wiedzy z fizyki spełnia wszystkie wymagania jak na ocenę bardzo dobrą, a ponadto wykazuje się wiedzą i umiejętnościami znacznie wykraczającymi poza program nauczania. Pożądany jest także jego udział w konkursach oraz szczególnie aktywna postawa w zajęciach pozalekcyjnych. Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie spełnia wymagań na ocenę dopuszczającą. 10

11 Zakres wiedzy i umiejętności ucznia na poszczególne oceny celująca bardzo dobra dobra dostateczna dopuszczająca klasa III klasa II klasa I Uwaga: Spełnienie wymagań z poziomu wyższego uwarunkowane jest spełnieniem wymagań niższych, co oznacza, że ubiegając się o kolejną, wyższą ocenę w danym roku nauki fizyki uczeń musi mieć opanowane również zagadnienia przyporządkowane ocenie niższej oraz zagadnienia powiązane z z lat wcześniejszych nauki (zgodnie ze schematami). 11