Raport z badania BADANIE TREŚCI MODUŁOWYCH OGŁOSZEŃ REKRUTACYJNYCH ZAPOTRZEBOWANIE PRACODAWCÓW NA ZAWODY I KWALIFIKACJE PRÓBA REALIZACJA TERENOWA

Transkrypt

1 BADANIE TREŚCI MODUŁOWYCH OGŁOSZEŃ REKRUTACYJNYCH ZAPOTRZEBOWANIE PRACODAWCÓW NA ZAWODY I KWALIFIKACJE PRÓBA Raport z badania Zamawiający: REALIZACJA TERENOWA Wykonawca: Autor: ANALIZA Magdalena Mentrak Tomasz Tędziagolski Warszawa, 22 grudnia 2008r WIEDZA

2 1. Spis treści 1. Spis treści Streszczenie Wprowadzenie Metodologia Stanowiska Informacje ogólne Stanowiska i hierarchia Stanowiska a kwalifikacje Zachęty pracodawców Zakres obowiązków Profile najczęściej występujących stanowisk Podsumowanie Branża Branża a stanowiska Branża a kwalifikacje Zachęty dotyczące warunków zatrudnienia Podsumowanie Hierarchia Hierarchia a kwalifikacje Zachęty do podjęcia zatrudnienia Obowiązki Podsumowanie Wnioski i rekomendacje

3 2. Streszczenie Przedmiotem badania zrealizowanego na zlecenie Urzędu Pracy m.st. Warszawy była analiza treści modułowych ogłoszeń rekrutacyjnych, które ukazały się w prasie i internecie w okresie od 18 sierpnia do 18 listopada 2008 roku i dotyczyły ofert pracy dla Warszawy i powiatów sąsiadujących. Głównym celem badania było poznanie zapotrzebowania pracodawców na zawody i kwalifikacje. Wyniki analizy przedstawiono w trzech częściach. Kolejno rozważa się, jak wymagania pracodawców, zakresy pracowniczych obowiązków oraz zachęty i korzyści oferowane przez firmy szukające pracowników kształtują się dla: a) różnych stanowisk, b) rozmaitych branż, oraz c) poszczególnych poziomów hierarchii pracowniczej. Stanowiska. Największy popyt na pracę dotyczy stanowisk związanych ze sprzedażą, informatyką i nowoczesnymi technologiami, finansami i księgowością oraz administracją i HR. Nieco mniej ofert pojawia się w obszarze obsługi klienta i serwisu. W przypadku działu sprzedaży firmy oferują pracę przede wszystkim na stanowiskach przedstawicieli handlowych, kierowników sprzedaży, key account managerów, ale także sprzedawców i telemarketerów. Oferty pracy dla informatyków dzielą się na dwie główne kategorie: oferty dla programistów i dla administratorów sieci z ponad dwukrotną przewagą tych pierwszych. Rekrutacja na stanowiska administracyjne prowadzona jest na stanowiska od sprzątaczek po dyrektorów działu HR, jednak najwięcej pracy jest dla asystentów i specjalistów. Do działów związanych z produkcją, gastronomią, logistyką i transportem poszukuje się przede wszystkim pracowników najniższego szczebla. Istnieje różnica w zapotrzebowaniu na niektóre stanowiska w zależności od lokalizacji. Oferty pracy dla informatyków, finansistów i księgowych oraz z działów administracyjno-personalnych stanowią największy odsetek wśród ofert dla Warszawy. Zawody poszukiwane najczęściej w stolicy wcale nie są równie popularne wśród pracodawców oferujących zatrudnienie w powiatach sąsiadujących. W tamtej lokalizacji szuka się przede wszystkim do działów: logistyka, zakupy, magazyn. Częstym wymaganiem pojawiającym się w ofertach pracy jest posiadanie wyższego wykształcenia. Dyplom ukończenia studiów jest najczęściej wymagany w przypadku 3

4 stanowisk z obszaru badań i analiz, IT i zarządzania. Natomiast w gastronomii, obsłudze klienta i serwisie oraz działach logistycznych często wystarczy średni poziom wykształcenia. Poza edukacją formalną ukończoną na odpowiednim poziomie, pracodawcy wymagają również wykazania się wiedzą i kwalifikacjami przydatnymi na danym stanowisku. Znajomość języka angielskiego wymagana jest przede wszystkim od kandydatów do działów marketingu, bardzo dobry poziom języka angielskiego ma znaczenie w działach analitycznobadawczych (specjaliści ds. analiz, badacze, analitycy systemów biznesowych) i administracyjno-personalnych (dyrektorzy działów prawnych, specjaliści ds. rekrutacji, ale również stanowiska asystenckie). Od kandydatów do pracy w obszarze sprzedaży, produkcji, a także chcących pracować w magazynie rzadziej niż w innych działach oczekuje się kompetencji językowych. Drugim wymaganym językiem jest niemiecki, jednak pojawia się w ogłoszeniach dużo rzadziej. Poza obszarem gastronomii wszędzie od kandydatów wymaga się umiejętności obsługi komputera i znajomości podstawowych programów (Word, Excel) na poziomie co najmniej podstawowym. Lepszą niż przeciętna orientację w tej kwestii powinny mieć osoby chcące podjąć zatrudnienie w działach związanych z HR, finansami, marketingiem i PR oraz badawczo-analitycznych. Księgowi i pracownicy działów inżynieryjno-projektowych powinni dodatkowo znać specjalistyczne oprogramowanie. W przypadku księgowych będą to takie aplikacje jak Płatnik i Symfonia, od inżynierów wymaga się znajomości programu projektowego AutoCAD. Trzeba zaznaczyć, że nie tylko pracownicy działów finansowo-księgowych powinni dobrze orientować się w takich kwestiach jak budżetowanie, rozliczanie czy ogólnej wiedzy finansowej. Takiej wiedzy oczekuje się również m.in. od analityków, statystyków, kierowników zespołów ds. analiz, koordynatorów ds. kontroli. Drugim ważnym wymaganiem stawianym kandydatom jest znajomość aktualnych przepisów prawnych związanych z charakterem wykonywanej pracy. Wiedza z zakresu prawodawstwa wymieniana jest w ogłoszeniach na stanowiska z obszaru finansów i księgowości, administracji, jak również od badaczy, analityków i kontrolerów jakości. W ogłoszeniach wielu pracodawców informuje również o korzyściach wynikających z podjęcia oferowanego przez nich zatrudnienia. W 1/5 ogłoszeń pojawia się zachęta w postaci pakietu socjalnego - przede wszystkim prywatnej opieki medycznej, ale w jego skład często wchodzą również dodatkowe ubezpieczenia, nauka języków obcych, karnety na basen, 4

5 dofinansowanie nauki, a nawet finansowanie zagranicznych wczasów. Najczęściej takie pozapłacowe dodatki do wynagrodzenia oferowane są pracownikom działów związanych z inżynierią i projektowaniem (w prawie połowie ogłoszeń), nowoczesnymi technologiami i kontrolą jakości. Praca w międzynarodowym środowisku oferowana jest często inżynierom, informatykom i pracownikom działów finansowych. Osobom z działów gastronomia i IT częściej niż pracownikom innych działów oferowane jest wsparcie profesjonalistów. Z analizowanych ogłoszeń wynika, że najmniejsze możliwości awansu zawodowego mają pracownicy produkcji, z drugiej strony są grupą, której najczęściej pracodawcy proponują stabilne zatrudnienie. Na rozwój zawodowy i zdobywanie nowych doświadczeń najbardziej mogą liczyć pracownicy działów obsługi klienta i serwisu, IT i inżynieryjno-projektowych. Branże. Rozpatrując analizowane oferty z podziałem na branże, można zauważyć duży popyt na pracę w finansach i bankowości oraz IT i telekomunikacji. W źródłach wytypowanych do badania pojawiło się stosunkowo mało ogłoszeń dotyczących stanowisk w administracji publicznej, a ich źródłem jest w zdecydowanej większości przypadków prasa. W Warszawie poszukuje się osób do pracy w branżach bankowość, finanse i IT/Telecom, natomiast duży odsetek ofert pracy poza stolicą związany jest z budownictwem, przemysłem i logistyką. Niezależnie od branży, z wyjątkiem administracji publicznej, duże zapotrzebowanie występuje na stanowiska związane z obszarem sprzedaży. Firmy z branży odzieżowej i sieci handlowe poszukują pracowników na stanowiska kasjerów i sprzedawców. Także branże sportowo-turystyczna, FMCG, farmaceutyczna, media-edukacja, reklamowa i przemysł mają duże zapotrzebowanie na stanowiska z obszaru sprzedaży: głównie przedstawicieli handlowych. Poza tym dla każdej z branż duży odsetek ogłoszeń dotyczy stanowisk związanych z główną działalnością firmy: np. firmy logistyczne poszukują spedytorów, logistyków i magazynierów 48% ofert firm z branży LTS dotyczyło tego typu stanowisk. Kandydaci do pracy w konsultingu powinni znać bardzo dobrze angielski, natomiast w administracji publicznej i sieciach handlowych nacisk na znajomość języka angielskiego jest najmniejsza. Warto podkreślić, że w branży budowlano-sanitarnej i w przemyśle częściej niż w innych branżach pojawiają się oferty z wymaganiem znajomości języka niemieckiego. W 5

6 tej ostatniej grupie częściej niż gdzie indziej oczekuje się od kandydatów znajomości języka rosyjskiego. Specjalistyczne programy komputerowe wykorzystywane są głównie w branży budowlano-sanitarnej, reklamowej i konsultingowej. W ofertach pracy w branżach budowlano-sanitarnej, sportowo-turystycznej i finansowo-bankowej dosyć często zamieszczana jest informacja o konieczności dobrej orientacji w rynku. Oczekuje się znajomości zagadnień związanych z daną dziedziną, produktów oferowanych na rynku, posiadania kontaktów do potencjalnych klientów, a także znajomości działań konkurencji. Największy odsetek ofert z wymaganiem odnośnie orientacji w aktualnych przepisach prawnych występuje w administracji publicznej, często pojawia się także w ofertach z branży energetycznej (np. na stanowiskach kierownik ds. technicznych, specjalista ds. umów czy przedstawiciel handlowy). Sieci handlowe oferują kandydatom do pracy pakiet socjalny oraz stabilność zatrudnienia przy jednoczesnej dużej elastyczności pracy (przede wszystkim w postaci możliwości ustalania godzin pracy). Na spore bezpieczeństwo polegające m.in. na podpisaniu umowy o pracę lub ciągłości zatrudnienia mogą również liczyć osoby szukające pracy w administracji publicznej i branży odzieżowej. W narzędzia pracy najczęściej wyposażani są pracownicy branży farmaceutycznej. Zatrudnienie w wielokulturowym środowisku czy uczestnictwo w międzynarodowych projektach znalazło się jako zachęta w sporym odsetku ogłoszeń dotyczących pracy w konsultingu, badaniach i doradztwie personalnym. Firmy takie jak Deloitte, Accenture czy Gemius podkreślają międzynarodowość takich stanowisk jak konsultant ds. rekrutacji, account manager, księgowy czy nawet na stanowiskach asystentów. W tej branży ważna jest również możliwość współpracy i nauki od najlepszych specjalistów w swojej dziedzinie. Atrakcyjna ścieżka kariery stanowi częstą zachętę do podjęcia pracy w branży finanse/bankowość pojawia się praktycznie na wszystkich rodzajach stanowisk: specjalistów, doradców klienta, informatyków czy kierowników. Jednak największy odsetek ogłoszeń z taką zachętą ze strony pracodawcy występuje w ogłoszeniach sieci handlowych. Możliwość awansu jest tutaj oferowana przede wszystkim pracownikom szeregowym. 6

7 Na szkolenia mogą szczególnie liczyć pracownicy branży HoReCa, sportowoturystycznej i farmaceutycznej. W ogłoszeniach dla administracji publicznej oferta szkoleniowa pojawia się rzadziej niż w co piątym ogłoszeniu. Atrakcyjną i odpowiedzialną pracę oferują firmy z branży sportowo-turystycznej (np. specjaliści ds. turystyki w biurach podróży) oraz reklamowej (np. specjaliści ds. eventów, project managerowie jak i programiści php). Interesujący zawód proponują również firmy z branży konsultingu, HR, finansów i IT. Hierarchia. W ogłoszeniach objętych badaniem znalazło się najwięcej ofert dla specjalistów (43%), na drugim miejscu znalazły się oferty dla asystentów, a na kolejnych miejscach dla kierowników, pracowników fizycznych i dyrektorów. W Warszawie najczęściej poszukiwaną grupą są specjaliści, natomiast w powiatach sąsiadujących częściej poszukuje się pracowników fizycznych. W przypadku rekrutacji na stanowiska od średniego szczebla po dyrektorskie kandydaci przeważnie muszą legitymować się wykształceniem wyższym. Ponadto warto podkreślić, że od dyrektorów w prawie połowie ofert wymaga się co najmniej 4-5 letniego doświadczenia w pracy na podobnym stanowisku. Do podjęcia pracy na stanowiskach asystenckich w prawie połowie przypadków wystarczy wykształcenie średnie, jednak niewiele mniej ofert zawiera wymaganie posiadania dyplomu wyższej uczelni. Od pracowników fizycznych wymagane jest wykształcenie średnie lub zasadnicze zawodowe. Kolejnym wymaganiem stawianym kandydatom jest znajomość języków obcych. Język angielski najlepiej powinni znać kierownicy, najrzadziej wymagany jest od pracowników fizycznych. Poza tym w przypadku stanowisk asystenckich częściej niż w przypadku innych grup pojawiają się wymagania odnośnie znajomości innych języków obcych. Panuje tutaj duża różnorodność, ale najbardziej popularne są język niemiecki i francuski. Od pracowników wyższego szczebla (kierownicy i dyrektorzy) wymagana jest wiedza z zakresu zarządzania zasobami ludzkimi i projektami. Te dwie grupy cechuje również wysoki poziom wymagań odnośnie znajomości rynku. Kandydaci na stanowiska asystenckie powinni posiadać najwyższe kompetencje ze wszystkich grup stanowisk odnośnie obsługi komputera i znajomości pakietu MS Office. Z kolei od specjalistów najczęściej oczekuje się znajomości specjalistycznego oprogramowania. 7

8 Istnieje zależność pomiędzy częstością występowania w ofertach niektórych zachęt, a miejscem stanowiska w hierarchii. Narzędzia pracy pojawiają się najczęściej w ofertach na stanowiska dyrektorów, kierowników i specjalistów, natomiast stabilność zatrudnienia i pakiet socjalny to korzyść akcentowana przede wszystkim w ogłoszeniach dotyczących pracowników fizycznych. W ofertach dotyczących najniższego szczebla stanowisk często pojawia się również informacja o elastycznym czasie pracy. Możliwość współpracy z profesjonalistami to korzyść oferowana przez pracodawców na każdym szczeblu stanowisk, jednak pracownicy fizyczni już raczej nie mogą liczyć na międzynarodowe środowisko pracy. Podążanie wytyczoną ścieżką kariery i rozwój w ramach struktur firmy występuje jako zachęta głównie na wyższych szczeblach stanowisk (specjaliści, kierownicy, dyrektorzy). Specjaliści są częściej niż inne grupy motywowani możliwością zwiększania kwalifikacji (awans poziomy). Mniejsze możliwości awansu na stanowiskach położonych niżej w hierarchii są rekompensowane ofertą szkoleniową. Warto również zauważyć, że liczba ofert z takimi zachętami jak atrakcyjność i samodzielność stanowiska jest tym większa im wyżej dane stanowisko jest usytuowane w strukturze firmy. Obowiązki wymagające samodzielnego podejmowania decyzji, tworzenia planów czy zawierające element zarządzania są związane z wyższym szczeblem stanowisk. Praca z komputerem i dokumentami to zadania przede wszystkim asystentów i specjalistów. Proponowane rekomendacje. 1. Stan pożądany: Przedstawiony w raporcie katalog najczęściej poszukiwanych grup stanowisk (patrz rozdział 5.6) powinien stać się punktem wyjścia do analizy faktycznych (a nie tylko deklarowanych w ogłoszeniu) kompetencji wymaganych na poszczególnych stanowiskach. Rekomendacja: Badanie wśród pracodawców mające na celu ustalenie rzeczywistego zapotrzebowania na kwalifikacje (wywiady z pracodawcami i pracownikami działów personalnych, analiza dokumentów). 2. Stan pożądany: Poszukujący pracy powinni mieć dobrą orientację w ciągle rozwijających się internetowych zasobach ofert pracy i umieć aktywnie i skutecznie z nich korzystać. Rekomendacje: 8

9 - Instytucje i organizacje nastawione na pomoc osobom poszukującym pracy powinny w swojej ofercie szkoleniowo-doradczej kłaść nacisk na edukację i trening w zakresie aktywnego i skutecznego wykorzystywania internetu jako źródła ofert pracy. - Zwiększanie kompetencji uczniów w zakresie wykorzystywania internetu w poszukiwaniu zatrudnienia powinno także znaleźć się w ofercie edukacyjnej szkół ponadgimnazjalnych. 3. Stan pożądany: Osoby, które są uczestnikami warszawskiego rynku pracy i szukają zatrudnienia albo osoby, które dopiero wejdą na ten rynek posiadają odpowiednią informację na temat popytu pracodawców na zawody i kwalifikacje oraz mają możliwość nabywać wiedzę i kwalifikacje, które pozwolą im sprostać wymaganiom rynku i znaleźć atrakcyjne zatrudnienie. Rekomendacja: Informacja nt. najbardziej poszukiwanych stanowisk na warszawskim rynku pracy i związanych z nimi wymagań adresowana do: a) osób poszukujących pracy oraz do tych, którzy wejdą na rynek pracy w niedalekiej przyszłości; b) placówek edukacyjnych i szkoleniowych, tak, aby mogły one dostosować swoją ofertę edukacyjną do sytuacji na rynku pracy. 4. Stan pożądany: Mieszkańcy powiatów sąsiadujących z Warszawą powinni mieć świadomość, że rozszerzając poszukiwanie zatrudnienia z lokalnego rynku pracy na rynek Warszawski przeciętnie dziesięciokrotnie zwiększają swoją szansę na znalezienie pracy. Rekomendacja: Instytucje i organizacje nastawione na pomoc osobom poszukującym pracy, zamieszkałym na terenie powiatów sąsiadujących z Warszawą powinny informować swoich klientów o korzyściach wynikających z rozszerzenia obszaru poszukiwania pracy na teren Warszawy. 3. Wprowadzenie Badanie zrealizowano na zamówienie Urzędu Pracy m. st. Warszawy. Jego przedmiotem była analiza treści modułowych ogłoszeń o pracę na terenie Warszawy i powiatów sąsiadujących, które ukazały się w prasie i internecie w okresie: 18 sierpnia 18 listopada 2008 roku. Głównym celem badania było poznanie zapotrzebowania pracodawców 9

10 na zawody i kwalifikacje. Przyjęto, że wyniki analizy będą interesujące i użyteczne dla osób aktualnie poszukujących zatrudnienia oraz dla tych, którzy wejdą na rynek pracy w przyszłości, a teraz zastanawiają się jaki zawód wybrać i jakie kwalifikacje zdobywać. Postawiono następujące główne pytania badawcze: Na jakie stanowiska poszukuje się najwięcej pracowników? W jakich branżach jest najwięcej ofert pracy? Jak przedstawia się zapotrzebowanie na pracowników na różnych szczeblach hierarchii pracowniczej? Jakie wymagania pracodawcy stawiają kandydatom, zależnie od stanowiska, branży i szczebla w hierarchii pracowniczej? Jakie korzyści firmy oferują poszukiwanym pracownikom i w jaki sposób zależą one od stanowiska, branży i szczebla w hierarchii pracowniczej? Jakie zakresy obowiązków przypisywane są poszczególnym stanowiskom w zależności od ich umiejscowienia w hierarchii pracowniczej? Postanowiono również sprawdzić, jak będą się różnić odpowiedzi na wyżej postawione pytania jeżeli analiza przeprowadzona będzie oddzielnie dla oferty pracy na terenie Warszawy i ogłoszeń oferujących zatrudnienie w powiatach sąsiadujących ze stolicą. Przyjęto także, że warto sprawdzić, czy ogłoszenia zamieszczane bezpośrednio przez pracodawców różnią się w interesujących nas wymiarach od ofert zamieszczanych za pośrednictwem firm rekrutacyjnych. 4. Metodologia Metoda badawcza i obiekty badania. Badanie polegało na analizie treści ofert pracy. Zbiór analizowanych ogłoszeń został określony przez zamawiającego. Po pierwsze zdecydowano, że badane będą oferty pracy ukazujące się w prasie i internecie. Z tytułów prasowych do badania wybrano warszawskie wydania poniedziałkowych dodatków do dwóch ogólnopolskich dzienników: Gazety Wyborczej i Dziennika Polska Europa Świat, czyli: Gazeta Praca oraz Praca Rozwój Kariera. Przyjęto, że analizie zostaną poddane tylko ogłoszenia modułowe (tj. pominięto ogłoszenia drobne). Ze źródeł internetowych do analizy zakwalifikowano trzy branżowe portale: pracuj.pl, jobpilot.pl oraz hrk.pl. Po drugie, ustalono, że badanie obejmie ogłoszenia, które ukażą się w okresie od poniedziałku 18 10

11 sierpnia do wtorku 18 listopada 2008 roku. Po trzecie, zdecydowano, że analizie poddane zostaną wszystkie ogłoszenia, jakie ukażą się we wspomnianym okresie, pod warunkiem, że oferuje się w nich pracę na terenie Warszawy lub w powiatach sąsiadujących. W tym miejscu warto wymienić kilka ograniczeń, związanych z tak określoną próbą badawczą. Przede wszystkim należy skomentować wyłączenie z analizy ogłoszeń drobnych. Podział ofert pracy na modułowe i drobne jest adekwatny zwłaszcza dla ogłoszeń prasowych oferty pierwszego rodzaju są większe, posiadają elementy graficzne, są kolorowe i, co za tym idzie, znacząco droższe. W konsekwencji z prasowych ogłoszeń modułowych korzystają przede wszystkim duże firmy szukające pracowników na stanowiska od specjalisty wzwyż. Ograniczenie analizy do ogłoszeń modułowych skutkuje nadreprezentacją stanowisk wyższego szczebla w stosunku do rzeczywistej sytuacji na warszawskim rynku pracy. Zrezygnowanie z ogłoszeń drobnych nie ma natomiast znaczenia dla analizy ofert zamieszczanych w internecie wszystkie wybrane portale mają w swojej ofercie wyłącznie ogłoszenia modułowe. Należy także pamiętać, że opisu stanowiska zawartego w ogłoszeniu o pracę nie można uważać za obiektywną i wyczerpującą charakterystykę danego miejsca pracy. Pracodawca pomija w ofercie pracy wiele istotnych, z punktu widzenia badacza, informacji na temat danego stanowiska, po to, aby jego ogłoszenie: a) było zwięzłe i komunikatywne; b) kształtowało pozytywny wizerunek pracodawcy i czyniło atrakcyjnym oferowane miejsce pracy. W związku z powyższym, profile stanowisk, jakie wyłaniają się z analizy ogłoszeń modułowych to raczej obraz gry rynkowej pracodawców, niż wyczerpujący opis rzeczywistego zapotrzebowania na zawody i kwalifikacje. Można zauważyć, że dla niniejszej analizy szczególnie dotkliwy okazał się ów zwięzły charakter ogłoszeń tylko część badanych ofert zawierała informacje pozwalające odpowiedzieć na wszystkie pytania badawcze. Zmienne. W pierwszym etapie analizy w treści każdego badanego ogłoszenia wyodrębniono następujące rodzaje informacji: ogłoszeniodawca (kto zamieścił ogłoszenie - pracodawca czy firma rekrutacyjna?), nazwa firmy poszukującej pracownika, nazwa stanowiska, lokalizacja pracy (Warszawa czy powiat sąsiadujący), poziom wykształcenia kandydata, profil wykształcenia kandydata, wymagane uprawnienia i certyfikaty/zaświadczenia, doświadczenie zawodowe, wiedza i kwalifikacje, umiejętności 11

12 miękkie, korzyści oferowane przez pracodawcę, zakres obowiązków na oferowanym stanowisku. Jeżeli w danej ofercie informacje określonego rodzaju nie pojawiły się (np. nie podano żadnych wymaganych umiejętności miękkich ), zaznaczano, że w ogłoszeniu tym jest brak danych w zakresie informacji danego rodzaju (umiejętności miękkie brak danych). Każdej ofercie przypisano też datę oraz miejsce jej ukazania się (nazwa gazety lub portalu). W drugim etapie analizy dla wcześniej wyodrębnionych rodzajów informacji opracowano kategorie analityczne, inaczej mówiąc: wielość i rozmaitość informacji z określonej grupy sklasyfikowano w kilka lub kilkanaście rozłącznych i wyczerpujących kategorii. W efekcie każdemu ogłoszeniu przypisana została jedna wartość każdej z następujących zmiennych: 1. Źródło ogłoszenia (nazwa gazety lub portalu) 2. Data zamieszczenia ogłoszenia 3. Ogłoszeniodawca (pracodawca, firma rekrutacyjna) 4. Branża pracodawcy 1 (farmacja, FMCG 2, marketing/reklama; IT/TELECOM 3 ; HoReCa 4 ; Budownictwo/sanitarna/nieruchomości/HVAC 5 ; energetyka; LTS 6 /kurierzy/kolporterzy; finanse/bankowość; media/edukacja/wydawnictwa; konsulting/badania/doradztwo personalne; odzieżowa; sport/turystyka; sieci handlowe/markety; administracja publiczna; przemysł/maszyny/motoryzacja/elektronika/poligrafia) 5. Lokalizacja pracy (Warszawa czy powiat sąsiadujący) 6. Dział firmy 7, do którego poszukuje się pracownika (zarządzanie/project management; projektowanie/inżynieria/technologia; produkcja; obsługa klienta/serwis; kontrola jakości/nadzór; badania/analiza/rozwój; 1 kategoryzacja własna w oparciu o: raporty Głównego Urzędu Statystycznego, Polską Klasyfikację Działalności (PKD), portal pracuj.pl. 2 FMCG Fast Moving Consumer Goods (ang.), oznacza produkty szybko zbywalne. Należą do nich m.in. artykuły spożywcze, kosmetyki, chemia gospodarcza, drobne artykuły gospodarstwa domowego. 3 branża informatyczno-telekomunikacyjna. 4 HoReCa hotele, restauracje, catering. 5 HVAC - akronim angielskiego wyrażenia Heating, Ventilation, Air Conditioning ogrzewanie, wentylacja, klimatyzacja. 6 LTS logistyka, transport, spedycja. 7 kategoryzacja własna w oparciu o: raport płacowy firmy Advisory Group TEST Human Resources oraz portale

13 HR 8 /administracja/prawo; LTS/zakupy/magazyn; sprzedaż/marketing/pr 9 ; finanse/księgowość/kontroling; IT(administratorzy sieci, programiści); gastronomia) 7. Miejsce w hierarchii pracowniczej (dyrektorzy; kierownicy/menadżerowie; specjaliści; asystenci/szeregowi pracownicy umysłowi; szeregowi pracownicy fizyczni) Wiedza/kwalifikacje 8. Poziom wykształcenia kandydata (wyższe; niepełne wyższe 10 ; policealne; średnie; zasadnicze zawodowe; podstawowe) 9. Profil wykształcenia kandydata (architektura/budownictwo; farmacja/medycyna, prawo /administracja; plastyczne/artystyczne finanse/ekonomia; IT; nauki społeczne; gastronomia; zarządzanie/marketing; automatyka/elektrotechnika; rolnictwo/ogrodnictwo) 10. doświadczenie (ilość lat pracy na podobnym stanowisku) 11. Znajomość języka angielskiego (komunikatywna, dobra, bardzo dobra) 12. Znajomość specjalistycznego słownictwa w języku angielskim 13. Znajomość języka niemieckiego (tak; nie) 14. Znajomość języka francuskiego (tak; nie) 15. Znajomość języka rosyjskiego (tak; nie) 16. Znajomość języka włoskiego (tak; nie) 17. Znajomość innego języka (tak; nie) 18. Obsługa komputera (dobra, bardzo dobra) 19. Znajomość specjalistycznego oprogramowania (tak; nie) 20. Zarządzanie zasobami ludzkimi (tak, nie) 21. Zarządzanie projektem (tak, nie) 22. Znajomość technik sprzedaży (tak, nie) 23. Znajomość technik obsługi klienta (tak, nie) 24. Wiedza dotycząca regulacji prawnych w danej branży (tak, nie) 25. Znajomość zagadnień finansowych (tak, nie) 8 HR human resources z ang. zasoby ludzkie. 9 PR public relations.- z ang. kontakty z otoczeniem. 10 rozumiane jako posiadanie tytułu licencjata lub inżyniera. 13

14 26. Dobra znajomość rynku (tak, nie) 27. Certyfikaty/zaświadczenia (prawo jazdy kat. B, kat. C, uprawnienia budowlane, aktualna książeczka Sanepidu, zaświadczenie o niekaralności, zarejestrowana własna firma, uprawnienia SEP 11, uprawnienia do obsługi wózków widłowych, certyfikat Ministerstwa Finansów dla księgowych, certyfikaty językowe) Zachęty/korzyści 28. Narzędzia pracy 12 - np. telefon, laptop, samochód (tak, nie) 29. Stabilność zatrudnienia - umowa o pracę/możliwość długotrwałej współpracy z firmą (tak, nie) 30. Pakiet socjalny np. opieka zdrowotna, nauka angielskiego, karnet na siłownię (tak, nie) 31. Elastyczność np. nienormowany czas pracy, praca w domu (tak, nie) 32. Atrakcyjne wynagrodzenie (tak, nie) 33. Prowizje, premie (tak, nie) 34. Wizerunek pracodawcy (tak, nie) 35. Międzynarodowy charakter pracy (tak, nie) 36. Atmosfera (tak, nie) 37. Młody ambitny zespół (tak, nie) 38. Kontakt z profesjonalistami (tak, nie) 39. Kariera (tak, nie) 40. Szkolenia (tak, nie) 41. Zdobywanie doświadczenia zawodowego (tak, nie) 42. Atrakcyjność pracy (tak, nie) 43. Odpowiedzialne, samodzielne stanowisko (tak, nie) Umiejętności miękkie 44. Umiejętność nawiązywania kontaktów, komunikatywność (tak, nie) 45. Solidność, dokładność, dobra organizacja pracy (tak, nie) 46. Umiejętność pracy w zespole (tak, nie) 47. Kreatywność, inicjatywa, innowacyjność (tak, nie) 11 uprawnienia wydawane przez Stowarzyszenie Elektryków Polskich. 12 umożliwiające mobilne wykonywanie zadań. 14

15 48. Umiejętność rozwiązywania problemów/konfliktów (tak, nie) 49. Samodzielność/odpowiedzialność, umiejętność podejmowania decyzji (tak, nie) 50. Dyspozycyjność (tak, nie) 51. Wysoka kultura osobista (tak, nie) 52. Dynamizm, energia, zapał optymizm (tak, nie) 53. Odporność na stres (tak, nie) 54. Zdolność analitycznego myślenia (tak, nie) 55. Orientacja na cele (tak, nie) Obowiązki Współpraca z klientem (tak, nie) 57. Zarządzanie zespołem, procesem, projektem (tak, nie) 58. Raportowanie (tak, nie) 59. Odpowiedzialność finansowa (tak, nie) 60. Tworzenie strategii, planu (tak, nie) 61. Realizacja strategii, planu (tak, nie) 62. Praca z dokumentami (tak, nie) 63. Praca z komputerem (tak, nie) 64. Pozyskiwanie klientów (tak, nie) 65. Praca z dotychczasowymi klientami (tak, nie) 66. Wykonywanie pracy fizycznej (tak, nie) Każda z powyższych zmiennych ma również wartość: brak danych; wartość tą przypisywano ofercie, jeżeli dana zmienna należy do tego rodzaju informacji, dla którego w pierwszym etapie analizy stwierdzono brak danych (np. jeżeli dla oferty X w pierwszym etapie analizy stwierdzono brak danych odnośnie umiejętności miękkich, to dla tej oferty zmienne: przyjmują wartość: brak danych). Wartości: nie oraz brak danych mają zatem różne interpretacje; brak danych oznacza, że w danym ogłoszeniu w ogóle nie zamieszczono informacji określonego rodzaju, natomiast nie mówi o tym, że dana informacja nie pojawia się, mimo obecności innych informacji tego samego rodzaju. 13 kategoryzacja własna w oparciu o: Armstrong, M. Zarzadzanie zasobami ludzkimi, część II rzdz. 12 Analiza i opis stanowiska pracy, Kraków

16 5. Stanowiska 5.1 Informacje ogólne W okresie 18 sierpnia 18 listopada 2008 zostało przeanalizowanych modułowych ogłoszeń rekrutacyjnych ukazujących się na 3 portalach internetowych i w 2 gazetach codziennych. Po weryfikacji danych ostatecznej analizie, będącej przedmiotem tego raportu, zostało poddanych ogłoszeń. Źródłem większości ogłoszeń jest internet, oferty zamieszczane w poniedziałkowych dodatkach do Gazety Wyborczej i Dziennika stanowią około jednej trzeciej wszystkich publikowanych w tym czasie ogłoszeń. Liczba ogłoszeń modułowych wg źródła n= Dziennik Gazeta HRK Jobpilot Pracuj.pl 0 internet prasa Wykres 1 Zdecydowana większość ogłoszeń to oferty pracy w Warszawie prawie , przy 739 ofertach dla okolicznych powiatów. W ponad 2000 ogłoszeń lokalizację zatrudnienia określono nieprecyzyjnie: cała Polska, woj. mazowieckie, albo w ogóle jej nie podano. Lokalizacja ilość ogłoszeń Warszawa 9930 Okolice Warszawy 739 Warszawa i okolice 245 Pozostałe cała Polska 408 woj. Mazowieckie 1081 brak informacji 1120 Inne 4 Razem

17 Tabela 1 Liczba ofert pracy z podziałem na lokalizacje Pracodawcy częściej poszukują pracowników samodzielnie, niż za pośrednictwem firm rekrutacyjnych udziały tych dwóch typów ogłoszeń to odpowiednio: 59% i 41%; nie mniej jednak odsetek ofert zamieszczonych przez firmy rekrutacyjne wydaje się być wysoki. Liczba ogłoszeń modułowych wg zamieszczającego ofertę n= % 80% % 40% firma rekrutacyjna pracodawca % 0% Wykres 2 Najczęściej poszukiwane są stanowiska, których obszarem działania jest sprzedaż w badanym okresie oferty tego typu stanowią 30% wszystkich zamieszczonych. Na kolejnych miejscach znalazły się wakaty z obszaru IT 12% ogłoszeń, oferty dotyczące: finansów i księgowości oraz HR i administracji po 11%. obszar działania w firmie ilość ogłoszeń częstość Sprzedaż % IT % finanse/controlling/księgowość % HR, administracja % LTS, zakupy, magazyn 924 7% obsługa klienta/serwis 823 6% marketing/pr 749 6% Zarządzanie 584 4% Produkcja 448 3% badania, analiza, rozwój 438 3% projektowanie/inżynieria/technologia 389 3% Inne 256 2% kontrola jakości/nadzór 156 1% Gastronomia 141 1% brak danych 116 1% Razem % Tabela 2 Najczęściej poszukiwane grupy stanowisk 17

18 Ranking najczęściej oferowanych stanowisk w Warszawie jest nieco inny od analogicznego zestawienia dla powiatów sąsiadujących ze stolicą. Ogłoszenia dla informatyków stanowią 14% wszystkich ogłoszeń, w których podana jest Warszawa jako miejsce pracy i tyko niecałe 3% ofert dla powiatów sąsiadujących ze stolicą. Z kolei oferty stanowisk związanych z logistyką, zakupami, magazynem oraz z produkcją stanowią odpowiednio 20% i 11% ogłoszeń dla okolic Warszawy, a 6% (LTS) i 3% (produkcja) dla Warszawy. Przedmiotem porównania są tylko oferty, które wyraźnie wskazują na jedną z lokalizacji: Warszawę lub sąsiadujące z nią powiaty. Nie uwzględniono natomiast ogłoszeń, w których brakowało informacji o miejscu pracy, bądź też podana lokalizacja nie wykluczała żadnej z dwóch analizowanych kategorii. stanowisko/obszar Warszawa okolice Warszawy marketing/pr/sprzedaż 33,92% 28,22% IT 14,28% 2,90% finanse/controlling/księgowość 12,03% 8,99% HR/administracja 11,88% 9,82% LTS/zakupy/magazyn 6,28% 20,47% obsługa klienta/serwis 5,89% 9,82% zarządzanie 4,24% 2,77% Badania/analiza/rozwój 3,62% 1,66% projektowanie/inżynieria/technologia 2,72% 2,35% Produkcja 2,63% 10,79% Gastronomia 1,32% 0,69% kontrola jakości/nadzór 1,19% 1,52% Tabela 3 Najczęściej poszukiwane grupy stanowisk w Warszawie i powiatach sąsiadujących Analiza wykazała, że profil najczęściej poszukiwanych stanowisk wyznaczony na podstawie ogłoszeń zamieszczonych przez pracodawców nie różni się od analogicznego rozkładu wyznaczonego dla ofert zamieszczonych przez firmy zewnętrzne. Innymi słowy, nie jest tak, że ogół firm rekrutacyjnych specjalizuje się, w porównaniu z grupą pracodawców, w wyszukiwaniu pracowników do jakichś konkretnych działów. Niezależnie od typu stanowiska, w internecie można znaleźć więcej wakatów niż w prasie. Internetowe portale rekrutacyjne są najlepszym źródłem ofert dla stanowisk informatycznych aż 86% analizowanych ogłoszeń IT pochodzi z sieci. Najmniejsza przewaga ofert internetowych dotyczy stanowisk związanych z produkcją, udział ogłoszeń internetowych w tym dziale to: 51%. 18

19 gastronomia zarządzanie projektowanie/inżynieria/technologia HR, administracja produkcja LTS, zakupy, magazyn kontrola jakości/nadzór obsługa klienta/serwis marketing/pr/sprzedaż badania, analiza, rozwój IT finanse/controlling/księgowość 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100 % Internet Prasa Wykres 3 Gdzie szukać ofert pracy na stanowisko z danego działu? Jak wspomniano, pracodawcy częściej poszukują pracowników samodzielnie, niż za pośrednictwem firm rekrutacyjnych. Podobna tendencja utrzymuje się również wtedy, gdy analizę przeprowadzamy osobno dla każdego działu jedynym obszarem w firmie, dla którego pracowników częściej poszukują firmy rekrutacyjne jest produkcja (54%). Działem, w którym częściej niż przeciętnie potrzeby rekrutacyjne obsługiwane są przez firmę zewnętrzną jest inżynieria i projektowanie odpowiedni odsetek to niemal 50%. Z kolei oferty z obszaru kontroli jakości i nadzoru są znacznie częściej niż przeciętnie zamieszczane bezpośrednio przez pracodawców tylko 32% ofert zamieściły firmy rekrutacyjne. 19

20 gastronomia zarządzanie projektowanie/inżynieria/technologia HR, administracja produkcja LTS, zakupy, magazyn kontrola jakości/nadzór obsługa klienta/serwis marketing/pr/sprzedaż badania, analiza, rozwój IT finanse/controlling/księgowość 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% pracodawca firma zewnętrzna Wykres 4 Ogłoszenia pracodawców i firm rekrutacyjnych dla poszczególnych działów 5.2. Stanowiska i hierarchia Zdecydowana większość ogłoszeń niemal 90% - dotyczących obszaru gastronomii to rekrutacja na stanowiska najniższego szczebla. Poszukiwani są kelnerzy, barmani, kucharze, bariści. Również produkcja i magazyn to działy w firmie, w których istnieje duże zapotrzebowanie na szeregowych pracowników. W przypadku produkcji będą to takie zawody jak brygadziści, mechanicy, operatorzy maszyn, spawacze, ślusarze czy tokarze; natomiast w kategorii LTS/zakupy/magazyn zapotrzebowanie jest głównie na magazynierów, pakowaczy i operatorów wózków widłowych. 20

21 gastronomia zarządzanie projektowanie/inżynieria HR, administracja produkcja LTS, zakupy, magazyn kontrola jakości/nadzór obsługa klienta/serwis marketing/pr/sprzed badania, rozwój IT finanse/ksieg. 0% 20% 40% 60% 80% 100% dyrektorzy kierownicy specjaliści asystenci pracownicy szeregowi Wykres 5 Jak poszczególne grupy stanowisk umiejscowione są w strukturze firmy? Największa popyt na stanowiska asystenckie występuje w działach administracyjnych, gdzie prawie 60% ogłoszeń dotyczyło tej grupy. Zapotrzebowanie na asystentów rozpatrywane łącznie w pionach HR i administracyjnym wynosi ok. 50%, jest tak dlatego, że w dziale personalnym poszukuje się przede wszystkim specjalistów, a dopiero w następnej kolejności asystentów. Praca dla specjalistów oferowana jest najczęściej w działach związanych z projektowaniem oraz koniecznością posiadania ścisłej, eksperckiej wiedzy. Obszary IT oraz związane z inżynierią i projektowaniem odznaczają się wyraźnie spłaszczoną hierarchią pracowniczą - dominuje grupa ekspertów (85%), wakaty na stanowiska kierownicze oraz oferty dla asystentów pojawiają się dziesięciokrotnie rzadziej. 21

22 Działy ogólnego zarządzania oraz w mniejszym stopniu marketing/pr/sprzedaż i produkcyjny charakteryzują się dużym popytem na stanowiska kierownicze. Co czwarta rekrutacja w obszarze marketingu i sprzedaży dotyczy szczebla kierowniczego - poszukiwani są product managerowie, brand managerowie i PR managerowie, a w sprzedaży przede wszystkim regionalni kierownicy sprzedaży i key account managerowie. Bardziej szczegółowa analiza ujawnia, że to obszar marketingu ma większe zapotrzebowanie na kadrę zarządzającą; w dziale sprzedaży, rozpatrywanym oddzielnie, dominuje popyt na specjalistów. Dział dyrektorzy kierownicy specjaliści asystenci pracownicy fizyczni Suma marketing/pr 2% 46% 37% 13% 1% 100% Sprzedaż 3% 21% 49% 16% 10% 100% Tabela 4 Struktura hierarchiczna stanowisk w działach marketing/pr oraz sprzedaż Stanowiska kierownicze poszukiwane w produkcji to m.in. kierownicy budowy, kierownicy utrzymania ruchu, kierownicy produkcji, w skład tej grupy weszli też koordynatorzy produkcji. Najmniejsze zapotrzebowanie na kadrę kierowniczą występuje w obszarze inżynierii, gastronomii i IT odpowiednio: 5,4%, 8,5%, 8,6%. Oferty na stanowiska dyrektorskie w większości przypadków trudno jest zaklasyfikować do konkretnego obszaru. Kategoria zarządzanie obejmuje stanowiska w firmie, które dotyczą szeroko pojętego zarządzania i nie dają się przyporządkować do żadnego innego działu. Albo dotyczą one stanowisk najwyższego szczebla, tzw. top management (dyrektor generalny, dyrektor zarządzający), albo też stanowisk związanych z zarządzaniem jakąś placówką (dyrektor oddziału, dyrektor szkoły). 5.3 Stanowiska a kwalifikacje Poziom wykształcenia. W 72% ofert pracy wymagano wykształcenia wyższego, a w 24% zakończonej edukacji na poziomie średnim. poziom wykształcenia częstość Wyższe 72% niepełne wyższe 3% Policealne 0% Średnie 24% Zasadnicze zawodowe 1% Podstawowe 0% suma 100,00% Tabela 5 Wymagany poziom wykształcenia kandydatów 22

23 Analizie poddano wszystkie ogłoszenia, w których wystąpiła informacja o wymaganym poziomie wykształcenia. Wykształcenie wyższe wymagane jest w 89% ogłoszeń dla stanowisk z obszarów: zarządzanie (np. dyrektorzy placówek, country managerowie, project managerowie, dyrektorzy zarządzający), projektowanie/inżynieria/technologia (projektanci, architekci, inżynierowie), kontrola jakości/nadzór (audytorzy wewnętrzni, inspektorzy nadzoru, kierownicy kontroli jakości), w 88% dla stanowisk badawczych i analitycznych (specjaliści ds. planowania, analitycy rynku), a w 87% dla działu IT (programiści, administratorzy baz danych). Odsetek ogłoszeń z kryterium wykształcenia niepełnego wyższego nie przekracza 5%, jednak w części tych ofert wymaganie to jest sformułowane jako możliwość posiadania statusu studenta ostatnich lat studiów. Największy odsetek ogłoszeń z pożądanym wykształceniem co najmniej średnim pojawia się w przypadku stanowisk związanych z gastronomią (64%; głównie kucharze i kelnerzy). Takiego poziomu wykształcenia oczekuje się często w ofertach dla stanowisk z działów: obsługi klienta/serwisu (38%, np. doradcy, technicy serwisu, asystenci obsługi klienta) oraz LTS, zakupy, magazyn (37%, np. spedytor międzynarodowy, specjalista ds. zakupów, magazynier, kierownik magazynu). Ukończenie szkoły zawodowej jest wystarczające jedynie w 4 obszarach stanowisk, ale tylko w jednym z nich występuje w znaczącej (1/5) liczbie ogłoszeń w produkcji. W żadnej grupie stanowisk nie pojawiło się ogłoszenie z wymaganym jedynie najniższym poziomem wykształcenia. Profil wykształcenia. W ogłoszeniach na stanowiska z obszarów technicznych, produkcyjnych i zaopatrzeniowych wymagane jest przede wszystkim wykształcenie o profilu technicznym, inżynieryjnym. Architektura/budownictwo pojawia się jako profil wykształcenia szczególnie często w przypadku stanowisk z obszaru zarządzania i projektowania/inżynierii (odpowiednio 28% i 27%). Profil inżynieryjno-techniczny (elektromechanika, automatyka, mechatronika, etc.) stanowi największy procent ogłoszeń dotyczących stanowisk produkcyjnych (69%; automatyk, technik utrzymania ruchu, dyrektor zakładu) i związanych z obsługą klienta, serwisem (66%; technik serwisu, serwisant sprzętu medycznego). Wykształcenie z zakresu finansów i bankowości występuje w największym odsetku ogłoszeń dla stanowisk finansowych (89%), ale pojawia się również jako wymaganie w prawie 60% ogłoszeń dla działów LTS, zakupy, magazyn (np. specjalista ds. zakupów, asystent działu spedycji, kierownik magazynu) i w ponad połowie ogłoszeń z obszaru 23

24 badawczo-analitycznego (specjalista ds. analiz i monitoringu, analityk-statystyk). Wykształcenie medyczne lub pokrewne pojawia się w 17% ofert z obszaru kontroli jakości (specjalista ds. kontroli jakości) i 14% z obszaru marketingu, PR i sprzedaży (product manager OTC, przedstawiciel ds. promocji, przedstawiciel medyczny). Edukacja z zakresu informatyki jest wymagana w 70% ogłoszeń z obszaru IT (programiści, administratorzy sieci, konsultanci SAP), ale występuje również w ponad 15% ogłoszeń z obszarów: zarządzanie, projektowanie, inżynieria, technologia, obsługa klienta/serwis, badania/analiza. Wykształcenie administracyjne lub prawnicze najczęściej występuje w ogłoszeniach na stanowiska z działów administracyjnych i personalnych (32%); w ofertach dotyczących tych działów występuje również najwyższy odsetek tych z wymaganym wykształceniem humanistycznym (nauki społeczne socjologia, psychologia, stosunki międzynarodowe, lingwistyka). 24

25 gastronomia IT finanse/controlling/księgowość marketing/pr/sprzed LTS, zakupy, magazyn HR, administracja badania, analiza, rozwój kontrola jakości/nadzór obsługa klienta/serwis produkcja projektowanie/inżynieria/technologia zarządzanie 0,00% 20,00 % 40,00 % 60,00 % 80,00 % 100,0 0% 120,0 0% 140,0 0% 160,0 0% 180,0 0% architektura/budownictwo finanse/ekonomia zarządzanie/marketing farmacja/medycyna IT automat., elektrotech. administracja, prawo nauki społeczne rolnictwo, ogrodnictwo plastyczne, artystyczne gastronomiczne Wykres 6 Wymagany profil wykształcenia w zależności od działu 14 Doświadczenie zawodowe. W 36% ofert rekrutacyjnych (4859 ogłoszeń) pracodawca określił wymagania odnośnie doświadczenia zawodowego. Dla większości stanowisk, dla których została podana informacja odnośnie doświadczenia, przeważa konieczność posiadania od roku do 3 lat stażu pracy na podobnym stanowisku lub w podobnej branży. Najwyższy odsetek ogłoszeń z takim wymaganiem występuje w działach IT i gastronomia (po 88%). Wysokie i bardzo wysokie wymagania odnośnie doświadczenia zawodowego występują w przypadku działu zarządzania i działów o profilu technicznym i inżynieryjnym: 14% ofert pracy dla stanowisk z działu inżynieryjno-projektowego wymaga od kandydatów co najmniej 4-5 letniego doświadczenia, w aż 24% ogłoszeń poszukiwano kandydatów z co najmniej 14 Dla każdego z działów zestawiono obok siebie procentowy udział ofert, w których wymagano danego profilu wykształcenia. Wartości nie sumują się do 100%, gdyż w jednej ofercie mogły pojawić się jednocześnie dwa lub więcej wymagań odnośnie profilu wykształcenia. 25

26 dziesięcioletnim stażem pracy. Tak dużego stażu pracy wymagano też w rekrutacjach na stanowiska w działach kontroli jakości i produkcji (34% i 25%) oraz zarządzania. gastronomia zarządzanie projektowanie/inżynieria/technologia HR, administracja produkcja LTS, zakupy, magazyn kontrola jakości/nadzór obsługa klienta/serwis marketing/pr/sprzed badania, analiza, rozwój IT finanse/controlling/księgowość 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% 1-3 lata 4-5 lat 6-9 lat powyzej 10 lat kilka lat Wykres 7 Wymagania odnośnie stażu pracy dla poszczególnych grup stanowisk Znajomość języka angielskiego. W ponad połowie ogłoszeń o pracę wymagano dobrej, albo bardzo dobrej znajomości języka angielskiego. znajomość języka angielskiego częstość nie wymagana 41% Komunikatywny 1% Dobry 35% bardzo dobry 23% suma 100% Tabela 6 Wymagania dotyczące znajomości języka angielskiego Znajomość angielskiego jest najrzadziej wymagana w przypadku kandydatów chcących pracować w obszarze produkcji. W 63% ogłoszeń dotyczących tego działu, w których podano wymagania, co do wiedzy i umiejętności kandydatów, nie znalazł się język angielski. Związane jest to z dużą liczbą ofert pracy na stanowiska najniższego szczebla. Również w zdecydowanej większości ofert pracy dla stanowisk z działu magazynu (82%) nie 26

27 wspomina się o języku angielskim. Jednak aż 43% ofert na stanowiska kierownicze w tym obszarze zawiera wymaganie znajomości angielskiego na poziomie dobrym. Wymagania językowe znacząco wyższe niż dla stanowisk magazynowych formułowano w ofertach pracy w logistyce i zakupach. dział brak informacji komunikatywny dobry bardzo dobry< Suma zakupy 17% 0% 41% 41% 100% LTS 44% 1% 32% 23% 100% magazyn 81,97% 1% 12% 5% 100% Tabela 7 Jaki poziom znajomości języka angielskiego jest wymagany w wybranych działach? Poziom wymagań odnośnie języka angielskiego jest wyraźnie inny dla ofert pracy na stanowiskach marketingowych i sprzedażowych. W ponad połowie ogłoszeń sprzedażowych język angielski nie znalazł się na liście kwalifikacji koniecznych do podjęcia pracy; oferty związane z marketingiem jedynie w 25% przypadków nie wymieniały języka angielskiego. Rozbieżność między tymi dwoma grupami jest szczególnie widoczna w przypadku stanowisk najwyższego szczebla. O ile jedynie 35% kandydatów na dyrektorów sprzedaży czy dyrektorów handlowych powinno znać język angielski na poziomie przynajmniej dobrym, o tyle takie wymaganie stawiane jest w ponad połowie ofert dla dyrektorów marketingu i pokrewnych stanowisk. dział/obszar hierarchia nie podano komunikatywny dobry bardzo dobry< suma marketing/pr dyrektorzy 7% 0% 53% 40% 100% kierownicy 20% 0% 33% 47% 100% specjaliści 30% 0% 39% 31% 100% asystenci 35% 0% 28% 37% 100% pracownicy fizyczni 83% 0% 17% 0% 100% marketing/pr - suma 26% 0% 35% 39% 100% Sprzedaż dyrektorzy 40% 0% 34% 25% 100% kierownicy 37% 0% 38% 25% 100% specjaliści 62% 1% 28% 9% 100% asystenci 63% 0% 24% 13% 100% pracownicy fizyczni 85% 1% 11% 3% 100% sprzedaż suma 56% 1% 29% 14% 100% Tabela 8 Poziom znajomości języka angielskiego w działach marketing/pr i sprzedaż z podziałem na hierarchię 27

28 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% finanse/controlling/księgowość IT badania, analiza, rozwój marketing/pr/sprzed obsługa klienta/serwis kontrola jakości/nadzór LTS, zakupy, magazyn produkcja HR, administracja projektowanie/inżynieria/technologia zarządzanie gastronomia brak informacji komunikatywny dobry bardzo dobry< Tabela 9 Poziom znajomości języka angielskiego w poszczególnych działach W 70% ogłoszeń modułowych na stanowiska dyrektorskie w wymaganiach zamieszczało informacje o co najmniej dobrej znajomości języka angielskiego. Angielski na poziomie bardzo dobrym i biegłym jest pożądany w największym stopniu w działach badawczo-analitycznych, personalnych i administracyjnych. Z analizy wynika, że informatycy, inżynierowie, projektanci nie tylko powinni dobrze znać ogólny język angielski, ale również dobrze posługiwać się branżowym słownictwem w tym języku. Takie wymaganie obecne było w 13% ofert związanych z obszarem IT i ponad 8,5% ofert związanych z projektowaniem i inżynierią. Pozostałe języki. Język niemiecki to drugi w kolejności język wymagany przez pracodawców, pojawia się jednak sporadycznie, tj. w ok. 4% ogłoszeń. Najczęściej powinni go znać pracownicy działów serwisowych - 12,5% ofert tego typu zawierało takie wymaganie 28

29 (75 ogłoszeń). Języki: włoski, rosyjski i francuski są jeszcze mniej popularne - francuski jest obecny w nieco więcej, niż 2% ogłoszeń dla działów inżynieryjnych i analitycznobadawczych, natomiast włoski najczęściej pojawia się w ofertach na stanowiska finansowe i księgowe. IT marketing/pr badania, analiza, rozwój sprzedaż LTS, zakupy, magazyn finanse/controlling/księgowość projektowanie/inżynieria zarządzanie HR, administracja kontrola jakości/nadzór gastronomia produkcja obsługa klienta/serwis 0,00% 2,00% 4,00% 6,00% 8,00% 10,00 % 12,00 % 14,00 % 16,00 % niemiecki francuski rosyjski włoski inne Wykres 8 Inne języki obce wymagane w poszczególnych działach 15 18,00 % 20,00 % Komputer i oprogramowanie. W ponad połowie ogłoszeń, w których podawano kwalifikacje, jakie powinien spełniać kandydat, nie wspomniano o wymaganiach dotyczących obsługi komputera. Wydaje się jednak, że faktu tego nie należy interpretować jako braku zapotrzebowania pracodawców na tego rodzaju umiejętność, ale raczej jako pomijanie tego wymogu z uwagi na jego oczywistość. 15 Interpretacja wykresu analogiczna jak przedstawiono w przypisie dla Wykresu 6. 29

30 Bardzo dobrej obsługi komputera wymagano w ok. 11% ofert. Kwalifikacji tej najczęściej wymaga się w obszarze HR i administracji (22%), a następnie w działach: finanse/controlling/księgowość, marketing/pr oraz badania/analiza/rozwój. Niski odsetek takich wymagań w ogłoszeniach dla stanowisk gastronomicznych i produkcyjnych wynika z dużego zapotrzebowania na pracowników fizycznych w tych obszarach. Natomiast fakt małej liczby ogłoszeń z takim wymaganiem dla działów IT i projektowych wynika z ich wysokiej specjalizacji, znacznie przewyższającej kompetencje mieszczące się pod pojęciem bardzo dobra obsługa komputera. Znajomość specjalistycznych programów komputerowych wymagana jest w obszarze inżynierii i projektowania (45%) podstawowym narzędziem jest program AutoCAD. Także pracownicy finansowo-księgowi i produkcyjni powinni znać specjalistyczne programy użytkowe, takie jak Płatnik czy programy do kosztorysowania. komputer - poziom1 komputer - poziom 2 specjalistyczne programy LTS, zakupy, magazyn 39% 15% 7% HR, administracja 34% 23% 10% Obsługa klienta/serwis 34% 8% 8% Kontrola jakości/nadzór 33% 14% 9% Sprzedaż 29% 8% 2% finanse/controlling/księgowość 27% 18% 19% Produkcja 26% 4% 15% Badania, analiza, rozwój 25% 16% 11% marketing/pr 23% 17% 5% zarządzanie 19% 8% 13% projektowanie/inżynieria/technologia 15% 4% 45% gastronomia 8% 0% 1% IT 7% 3% 11% Tabela 10 Wymagana umiejętność obsługi komputera w poszczególnych działach Pozostałe kwalifikacje. W analizowanych ogłoszeniach wśród wymaganych od kandydatów wiedzy i kwalifikacji znalazły się również: zarządzanie ludźmi, zarządzanie projektem, znajomość technik sprzedaży, technik obsługi klienta, wiedza dotycząca regulacji prawnych z danego obszaru, finansów oraz dobra znajomość rynku lub branży, których dotyczy oferta. Konieczność posiadania wiedzy z zakresu zarządzania występuje najczęściej w ofertach dla stanowisk z obszaru ogólnego zarządzania. Umiejętności związane z 30