U C H W A Ł A Nr XI / 57 /07 Rady Miejskiej w Zwierzyńcu z dnia 26 kwietnia 2007 r.

Transkrypt

1 U C H W A Ł A Nr XI / 57 /07 Rady Miejskiej w Zwierzyńcu z dnia 26 kwietnia 2007 r. w sprawie przyjęcia Strategii rozwiązywania problemów społecznych w Gminie Zwierzyniec na lata Na podstawie art.17 ust.1 pkt 1 ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej /Dz. U. Nr 64, poz. 593 z późn. zm./ - uchwala się, co następuje: Przyjmuje się Strategię rozwiązywania problemów społecznych w Gminie Zwierzyniec na lata , stanowiącą załącznik do uchwały. 1 2 Wykonanie uchwały powierza się Burmistrzowi Zwierzyńca. 3 Uchwała wchodzi w Ŝycie z dniem podjęcia. Przewodniczący Rady Miejskiej Andrzej Budzyński 1

2 Zał. do uchwały Nr XI/57/07 RM w Zwierzyńcu z dn r. STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH W GMINIE ZWIERZYNIEC NA LATA

3 SPIS TREŚCI I WSTĘP Procedura tworzenia Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Podstawy merytoryczne Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Źródła pozyskiwania informacji ZałoŜenia metodologiczne...11 II. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA GMINY ZWIERZYNIEC PołoŜenie geograficzne Historia Zwierzyńca Gospodarka Gminy Sytuacja demograficzna...15 III. DIAGNOZA I ANALIZA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH W GMINIE ZWIERZYNIEC Charakterystyka pomocy społecznej Ubóstwo Bezrobocie Niepełnosprawność Długotrwała choroba Alkoholizm Narkomania Przemoc w rodzinie Potrzeby ochrony macierzyństwa Bezradność w sprawach opiekuńczo - wychowawczych Bezdomność Przestępczość w tym przestępczość wśród nieletnich Rola organizacji pozarządowych w realizacji polityki społecznej

4 IV. MISJA...47 V. INDENTYFIKACJA MOCNYCH I SŁABYCH STRON śycia SPOŁECZNO - GOSPODARCZEGO - ANALIZA SWOT...47 VI. CELE STRATEGII I KIERUNKI ZAPOBIEGANIA ZAGROśENIOM SPOŁECZNYM Cel główny Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Cele pośrednie...54 VII. Aktywizacja społeczności lokalnych do rozwiązywania problemów społecznych.55 VIII. Sposoby monitorowania i wdraŝania strategii...56 IX. Wnioski i uwagi końcowe

5 I. WSTĘP Zadaniem własnym gminy o charakterze obowiązkowym jest opracowanie i realizacja gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka. PowyŜszy obowiązek wynika z art. 17 ustawy z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (Dz.U. Nr 64 poz. 593). Opracowanie strategii rozwiązywania problemów społecznych jest szansą pełniejszego wykorzystania wszystkich zasobów publicznych i niepublicznych i ich koordynacji. Przy opracowywaniu Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Gminy Zwierzyniec dokonano przeglądu najistotniejszych problemów Ŝycia społecznego - analizując ich źródła oraz poziom natęŝenia, ustalone zostały słabe i mocne strony tego stanu rzeczy, a takŝe prognozy szans i zagroŝeń jakie naleŝy brać pod uwagę przy planowaniu sposobów rozwiązywania problemów. Nowe regulacje prawne w zakresie pomocy społecznej zwiększyły zakres działań dla samorządu terytorialnego. Nastąpiło przeniesienie organizacji świadczenia pomocy z państwa na organy samorządowe. Decentralizacja polityki społecznej umoŝliwia diagnozę potrzeb społeczności lokalnej oraz dobór skutecznych metod ich zaspokojenia. Dzięki temu stworzona została moŝliwość opracowania zintegrowanego programu pomocy rodzinie, w wyniku którego udzielana pomoc będzie wszechstronna i kompleksowa. 5

6 1.1 Procedura tworzenia Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych jest to zwarty dokument zawierający koncepcję działania ukierunkowanego na długoterminową pomoc w zaspokojeniu niezbędnych potrzeb osób i rodzin oraz umoŝliwienie Ŝycia w warunkach odpowiadających godności człowieka. Dokument ten składa się z następujących elementów: Diagnozowanie sytuacji społecznej w gminie: - dane demograficzne, informacje o ryku pracy, identyfikacja problemów społecznych, zasoby instytucjonalne i kadrowe, warunki gospodarcze. Formułowanie misji: - swoista prośba określenia poŝądanego stanu w perspektywie czasu. Opracowanie misji polega przede wszystkim na poszukiwaniu podstawowych wartości, na których opierać się powinna całość działania. Analiza SWOT: - czyli porządkowanie informacji pod kątem ich przydatności do strategii oraz grupowaniu problemów na słabe i mocne strony w poszczególnych obszarach problemowych. Ponadto naleŝy dokonać oceny problemu pod względem jego znaczenia. Monitoring: - bezpośrednia i ciągła informacja na temat skuteczności i wydajności danego programu. Monitoring powinien być prowadzony w sposób ciągły w oparciu o wskazania w opracowanych programach w postaci spodziewanych rezultatów realizacji poszczególnych celów, programów i zadań. 1.2 Podstawy merytoryczne Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych Podstawą do opracowania strategii są następujące przepisy prawne: 6

7 Ustawa z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (Dz.U. Nr 64 poz. 593 z późn. zm). Warunki prawne i organizacyjne systemu pomocy społecznej do dnia 1 maja 2004r. określała ustawa z dnia 29 listopada 1990r. o pomocy społecznej (Dz.U. Nr 64 poz. 414, późn. zm z 1998r.) Według ustawy pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umoŝliwienie osobom i rodzinom przezwycięŝenia trudnych sytuacji Ŝyciowych, których nie są one w stanie pokonać wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i moŝliwości (art. 2 ust. 1 ustawy). Ustawa o pomocy społecznej określa: 1. zadanie z zakresu pomocy społecznej, 2. rodzaje świadczeń z pomocy społecznej oraz zasady i tryb ich udzielania, 3. organizacje pomocy społecznej, 4. zasady i tryb postępowania kontrolnego w zakresie pomocy społecznej. Ustawa wymienia równieŝ przypadki w jakich udziela się pomocy społecznej. Według ustawy o pomocy społecznej pomoc udzielana jest osobom i rodzinom w szczególności z powodu: - ubóstwa, - sieroctwa, - bezdomności, - niepełnosprawności, - długotrwałej lub cięŝkiej choroby, - przemocy w rodzinie, - potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności, - bezradności w sprawach opiekuńczo - wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych lub wielodzietnych, - braku umiejętności w przystosowaniu do Ŝycia młodzieŝy opuszczającej placówki opiekuńczo - wychowawcze, - trudności w integracji osób, które otrzymały status uchodźcy, - trudności w przystosowaniu do Ŝycia po zwolnieniu z zakładu karnego, - alkoholizmu lub narkomanii, - zdarzenia losowe i sytuacji kryzysowej, 7

8 - klęski Ŝywiołowej lub ekologicznej. Ustawa z dnia 28 listopada 2003r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U. Nr 228 poz z późn. zm) Ustawa określa warunki nabywania prawa do świadczeń rodzinnych oraz zasady ustalania, przyznawania i wypłacanie tych świadczeń. Świadczeniami rodzinnymi są: - zasiłek rodzinny oraz dodatki do zasiłku rodzinnego, - świadczenia opiekuńcze: zasiłek pielęgnacyjny i świadczenie pielęgnacyjne, - zapomoga wypłacana przez gminę na podst. art. 22a, - jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia dziecka. Ustawa o postępowania wobec dłuŝników alimentacyjnych oraz zaliczce alimentacyjnej z dnia 22 kwietnia 2005r. (Dz.U. Nr 86 poz. 732 z późn. zm.) Ustawa określa zasady postępowania wobec osób zobowiązanych do świadczenia alimentacyjnego na podstawie tytułu wykonawczego, jeŝeli egzekucja prowadzona przez komornika sądowego jest bezskuteczna oraz przyznawanie zaliczek alimentacyjnych dla osób samotnie wychowujących dzieci uprawnionych do świadczenia alimentacyjnego na podstawie tytułu wykonawczego, którego egzekucja jest bezskuteczna. Ustawa o zatrudnieniu socjalnym z dnia 13 czerwca 2003r. (Dz.U. Nr 122 poz. 1143) Ustawa o zatrudnieniu socjalnym stwarza szanse na powrót do społeczeństwa osobom, które z róŝnych powodów znalazły się na marginesie Ŝycia społecznego. Ustawa kładzie nacisk na edukację i aktywizację środowisk marginalizowanych zawodowo i społecznie, a takŝe na wspieranie zatrudnienia dla tych grup. Tym osobom nowa ustawa oferuje zatrudnienie socjalne, rozumiane jako uczestnictwo w "inkubatorach społecznych" - Centrach Integracji Społecznej lub jako wspierane zatrudnienie socjalne u przedsiębiorców w Centrach Integracji Społecznej bądź w ramach własnej działalności gospodarczej w formie spółdzielni. 8

9 Drugą formą pomocy przewidzianą w ustawie jest wspieranie zatrudnienia osób, które uległy wykluczeniu społecznemu. Wspieranie moŝe polegać na skierowaniu danej osoby przez Powiatowy Urząd Pracy do pracy u przedsiębiorcy. Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994r.o ochronie zdrowia psychicznego (Dz.U. Nr 111 poz. 535 z późn. zm) W świetle ustawy ochronę zdrowia psychicznego zapewniają organy administracji rządowej i samorządowej oraz instytucje do tego powołane. Ochrona zdrowia psychicznego w szczególności polega na: - promocji zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym, - zapewnienie osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy niezbędnych do Ŝycia w środowisku rodzinnym i społecznym, - kształtowanie wobec osób z zaburzeniami psychicznymi, właściwych postaw społecznych, a zwłaszcza zrozumienie tolerancji, Ŝyczliwości, a takŝe przeciwdziałaniu ich dyskryminacji. Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003r. o działalności poŝytku publicznego i wolontariacie (Dz.U. Nr 96 poz. 873) Jest to akt prawny wprowadzający kompleksowe rozwiązania dotyczące podstawowych dziedzin działalności organizacji pozarządowych w Polsce. Ustawa reguluje kwestie: - prowadzenie działalności poŝytku publicznego, - uzyskanie przez organizacje pozarządowe statusu organizacji poŝytku publicznego oraz konsekwencje z tym związane, - nadzór nad prowadzeniem działalności poŝytku publicznego, - wolontariat. Ustawa z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz.U. Nr 35 poz. 230 z późn. zm) Ustawa zobowiązuje gminę do podejmowania działań zmierzających 9

10 do ograniczenia spoŝywania napojów alkoholowych oraz zamiany struktury ich spoŝywania, inicjowanie i wspieranie przedsięwzięć mających na celu zmianę obyczajów w zakresie sposobu spoŝywania tych napojów, działania na rzecz trzeźwości w miejscu pracy, przeciwdziałanie powstawaniu i usuwaniu następstw naduŝywania alkoholu, a takŝe wspieranie działalności w tym zakresie organizacji społecznych i zakładów pracy. Ustawa z dnia 21 czerwca 2001r. o ochronie praw lokatorów mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie kodeksu cywilnego (Dz.U Nr 71 poz. 733 z późn. zm.) Ustawa reguluje zasady i formy ochrony praw lokatorów oraz zasady gospodarowania mieszkaniowym zasobem gminy. Tworzenie warunków do zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych naleŝy do zadań własnych gminy. Gmina na zasadach i warunkach przewidzianych w ustawie zapewnia lokale socjalne i lokale zamienne, a takŝe zaspokaja potrzeby mieszkaniowe gospodarstw domowych o niskich dochodach. Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 123 poz. 776 z późn. zm.) Ustawa dotyczy osób, których stan fizyczny, psychiczny lub umysłowy trwale lub okresowo utrudnia, ogranicza bądź uniemoŝliwia wypełnianie ról społecznych, a w szczególności zdolności do wykorzystania pracy zawodowej, jeŝeli uzyskały orzeczenie: - o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności (lekki, umiarkowany, znaczny), - całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy na podstawie odrębnych przepisów, - o rodzaju i stopniu niepełnosprawności osoby, która ukończyła 16 rok Ŝycia na podstawie odrębnych przepisów. Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. Nr 99 poz. 1001) 10

11 Ustawa określa zadania państwa w zakresie promocji zatrudnienia, łagodzenia skutków bezrobocia oraz aktywizacji zawodowej. Zadania realizowane są poprzez instytucje rynku pracy działające w celu: - pełnego i produktywnego zatrudnienia, - osiągnięcie wysokiej jakości pracy, - zasobów ludzkich, - wzmocnienie integracji oraz solidarności społecznej. Ustawa z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałania narkomanii (Dz.U. Nr 179 poz. 1485) Ustawa określa zasady i tryb postępowania w zakresie przeciwdziałania narkomanii oraz zobowiązuje organy administracji rządowej do przeciwdziałania naruszeniom prawa dotyczącego obrotu, wytwarzania, przetwarzania, przerobu i posiadania substancji, których uŝywanie moŝe prowadzić do narkomanii. 1.3 Źródła pozyskiwania informacji. Podstawą tworzenia gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych są zapisy następujących dokumentów: - Strategia Rozwoju Województwa Lubelskiego , - Narodowa Strategia Integracji Społecznej dla Polski, - Gminny Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii na rok 2006 przyjęty Uchwałą Nr LIV/ 279/06 Rady Miejskiej w Zwierzyńcu z dnia 26 stycznia 2006r., - Powiatowy Program Zapobiegania Przestępczości oraz Ochrony Bezpieczeństwa Obywateli i Porządku Publicznego na terenie miasta Zamościa i Powiatu Zamojskiego na lata przyjęty do realizacji Uchwałą Nr XL VIII/641/2002 Rady Miejskiej w Zamościu, - program wyrównywania róŝnic miedzy regionami opracowany przez PFON w Warszawie i zatwierdzony Uchwałą Nr 27/2003 rady Nadzorczej PFRON z dnia 5 czerwca 2003r., 11

12 1.4 ZałoŜenia metodologiczne Prowadzenie racjonalnej i długofalowej polityki społecznej polega na wspomaganiu i kreowaniu rozwoju róŝnych dziedzin. Priorytetowym narzędziem polityki społecznej jest opracowywanie strategii pozwalającej na określenie problemów społecznych oraz definiowanie celów prowadzonych do ich rozwiązania. Główne załoŝenia metodologiczne przyjęte przy opracowaniu polityki społecznej dla miasta i gminy Zwierzyniec obejmują: - charakterystyka i diagnoza problemów gminy oraz ich lokalizacja, - zastosowanie analizy SWOT polegającej na grupowaniu problemów na słabe i mocne strony, - sformułowanie misji i wizji, - zdefiniowanie głównego celu strategicznego i celów pośrednich, - uzasadnienie prawidłowego doboru celów oraz ich efektywności, - długi horyzont czasowy - rok 2013 powiązany z programowaniem krajowym oraz Unii Europejskiej tj , - efektywność dokumentu umoŝliwiająca dostosowanie do zmieniających się warunków zewnętrznych i monitorowanie. 12

13 II. Ogólna charakterystyka Gminy Zwierzyniec 2.1. PołoŜenie geograficzne Miasto i gmina Zwierzyniec leŝą w zachodniej części powiatu zamojskiego, 30 km od Zamościa i około 95 km od Lublina. Powierzchnia gminy to 157km 2. Liczba ludności zamieszkująca gminę stanowi 6,63 % ludności powiatu oraz 0,34 % ludności województwa. Miasto leŝy na wysokości 222 m n.p.m. i uchodzi za stolicę Roztocza nad rzeką Wieprz na Roztoczu Środkowym. Na zachód od Zwierzyńca w odległości 3 km przebiega granica pomiędzy wapienno - piaskowym Roztoczem Środkowym a lessowym Pasem Zachodnim. Zwierzyniec uchodzi za stolicę Roztocza Środkowego. Miasto ze wszystkich stron otoczone jest lasami, które zajmują aŝ 66% powierzchni gminy. Administracyjnie Zwierzyniec wchodzi w skład powiatu zamojskiego w województwie lubelskim Historia Zwierzyńca Zwierzyniec został załoŝony przez kanclerza Jana Zamoyskiego w 1593 r. na terenie tzw. Włości Szczebrzeskiej, włączonej do ordynacji zamojskiej. Wówczas utworzono tu drugi w Polsce zwierzyniec myśliwski, ogrodzony 30 kilometrowym parkanem oraz wybudowano okazały dwór modrzewiowy. Dało to początek miejscowości. W latach Teresa i Kazimierz Zamoyscy w podzięce za narodziny długo oczekiwanego syna Klemensa wybudowali kościół barokowy na jednej z wysp stawu. Na początku XIX wieku Zamoyscy przenieśli do Zwierzyńca Zarząd Ordynacji Zamojskiej. Dało to impuls do intensywnego rozwoju miejscowości. Wybudowano wtedy domy dla urzędników ordynackich, wysyłano ich za granicę, aby zdobywali 1 Strona internetowa www. zwierzyniec.info.pl 13

14 wykształcenie oraz zatrudniano specjalistów z Anglii, Włoch i Niemiec. Pracowali oni w nowo powstających zakładach przemysłowych takich jak pierwsza w Polsce fabryka maszyn rolniczych ( 1804r.), browar funkcjonujący do dzisiaj (1806r.). Na przełomie XIX i XX wieku Zwierzyniec stał się modną miejscowością letniskową. W 1905 r. rozebrano ogrodzenie zwierzyńca myśliwskiego. Zwierzyniec był równieŝ krwawym świadkiem wydarzeń wojennych. W czasie II wojny światowej w Zwierzyńcu znajdował się obóz dla jeńców francuskich przekształcony potem w obóz przejściowy dla pacyfikowanej i wysiedlanej ludności Zamojszczyzny. Zwierzyniec wyszedł obronną ręką, ale miejscowości sąsiednie trzeba było odbudować. W 1990 r. Zwierzyniec otrzymał prawa miejskie Gospodarka gminy Bardzo duŝy wpływ na gospodarkę gminy ma powstały 1974 r. Roztoczański Park Narodowy, który zajmuje powierzchnię ok ha. Park oraz jego obiekty sprzyjają rozwojowi turystyki, co korzystnie wpływa na rozwój miejscowości z drugiej zaś strony jest ograniczeniem do rozwoju przemysłu. Podstawową cechą gospodarki Zwierzyńca jest przewaga małych przedsiębiorstw oraz firm świadczących usługi na rzecz mieszkańców gminy. Jednym z największych zakładów produkcyjnym jest firma Jobon Sp. z.o.o., która jest równieŝ największym pracodawcą w regionie (zatrudnionych jest ok. 980 osób). Następnym, co do wielkości zakładem pracy są Lubelskie Zakłady Piwowarskie, w których zatrudnienie znajduje 39 osób. Mieszkańcy gminy zatrudnieni są równieŝ w Nadleśnictwie (61osób), Roztoczańskim Parku Narodowym (85 osób). Spółce Wodnej (12 osób), w Urzędzie Miejskim, gminnych jednostkach organizacyjnych oraz punktach usługowych (tj. sklepy spoŝywcze, przemysłowe, gastronomia, wytwórnia wód, piekarnia, tartaki, zakłady odzieŝowe, stacja paliw, mechanizacja pojazdów, fryzjerstwo, introligatorstwo, weterynaria, apteki, usługi stolarskie i wulkanizacja). Na szczególną uwagę zasługuje to, Ŝe bardzo dynamicznie rozwija się agroturystyka. W 1997r. w Zwierzyńcu powstało Stowarzyszenie Kwaterodawców i 14

15 skupia obecnie 40 kwater prywatnych i agroturystycznych. Dysponują one łącznie około 500 miejscami noclegowymi. Stowarzyszenie jest członkiem Polskiej Federacji Turystyki Wiejskiej Gospodarstwa Gościnne oraz Lubelskiego Związku Stowarzyszeń Agroturystycznych. W Zwierzyńcu turyści mogą równieŝ skorzystać z hoteli, ośrodków wypoczynkowych, schronisk młodzieŝowych oraz pól biwakowych. W sezonie wakacyjnym zwiększa się ilość miejsc pracy. W hotelach i restauracjach najchętniej zatrudniane są osoby młode zwłaszcza studenci, którzy mają przerwę wakacyjną. Od 1998 r. gmina pozyskuje fundusze unijne, które wpływają na poprawę jakości Ŝycia mieszkańców oraz rozwój gospodarczy. W celu poprawy atrakcyjności Zwierzyńca oraz przyciągnięcia większej liczby turystów wykonano szereg inwestycji. W latach realizowany jest przez Gminę Zwierzyniec projekt zatytułowany: Poprawa jakości obsługi turystów w zabytkowym centrum Zwierzyńca, finansowany przez Unię Europejską w ramach sektorowego Programu Operacyjnego Modernizacja i restrukturyzacja sektora Ŝywnościowego oraz rozwój obszarów wiejskich W ramach projektu wykonano nowe oświetlenie oraz chodnik przy kościele na wyspie oraz ścieŝkę rowerową. Następnym zrealizowanym projektem jest Organizacja Bazy Turystycznej przy Zalewie Rudka w Zwierzyńcu, zakupiono sprzęt pływający i ratunkowy oraz wykonano prace remontowe. W ramach funduszy unijnych pozyskano środki finansowe na utworzenie Biura Obsługi Ruchu Turystycznego, otwarto punkt informacji turystycznej oraz wydano w kilku językach foldery promujące gminę. Zmodernizowana została kotłownia komunalna, przerobiona z kotłowni węglowej na gazową, która obecnie zaopatruje w ciepło zakłady pracy, spółdzielnie mieszkaniowe oraz indywidualnych odbiorców. Wybudowano drogę gminną do miejscowości Bagno, oraz przebudowano wodociąg we wsi Sochy, a takŝe rozpoczęto budowę kanalizacji na kilku osiedlach Zwierzyńca. Zmodernizowana została Przechodnia Zdrowia. Budynek został przebudowany oraz dostosowany do obsługi osób niepełnosprawnych. W ramach pozyskanych środków z funduszy unijnych wybudowano salę gimnastyczną przy Szkole Podstawowej w Wywłoczce oraz zakupiono oprogramowanie komputerowe i pomoce dydaktyczne dla szkół 15

16 podstawowych i gimnazjum. Gmina Zwierzyniec w 2005 r. roku została laureatem konkursu organizowanego przez Krajową Izbę Gospodarczą i Instytut Badań nad Demokracją i Przedsiębiorstwem Prywatnym i otrzymała tytuł Gmina Fair Play. Celem konkursu jest promowanie gmin przyjaznych dla inwestorów, kreowanie wzorców skutecznej promocji, wdraŝanie wysokich standardów etycznych wśród pracowników Sytuacja demograficzna Gmina podzielona jest na Zwierzyniec- miasto oraz 10 sołectw. Gminę zamieszkuje 7357 osób, z czego w mieście mieszka Liczba ludności od 10 lat zmniejsza się. Powodem takiej sytuacji jest ujemny przyrost naturalny oraz migracje mieszkańców do większych aglomeracji gdzie moŝna znaleźć lepsze warunki Ŝycia. Od dnia 1 maja 2004r. nasiliła się równieŝ emigracja w celach zarobkowych do krajów starej Unii Europejskiej. Tabela 1. Mieszkańcy Zwierzyńca i sołectw w latach Nawa miejscowości Rok 2000 Rok 2001 Rok 2002 Rok 2003 Rok 2004 Rok 2005 Zwierzyniec Wywłoczka Turzyniec Topólcza śurawnica Kosobudy Obrocz Guciów Sochy Bagno Tabela 2 Liczba ludności gminy w latach Rok Liczba 2 Dane Urzędu Stanu Cywilnego w Zwierzyńcu. ludności

17 Analizując powyŝsze tabele zauwaŝyć moŝna spadek liczby ludności od roku 1995, w którym gminę zamieszkiwało 7591 mieszkańców do liczby 7357 w roku 2005 tj. o 234 osoby czyli o 3% ogółu ludności gminy. Tabela 3. Ludność według płci i ekonomicznych grup wieku Wyszczególnienie Ogółem MęŜczyźni Kobiety Ogółem: W wieku: 1. przedprodukcyjnym (męŝczyźni i kobiety w wieku 0-17) 2. produkcyjnym (męŝczyźni w wieku lata i kobiety w wieku 18-59) 3. mobilnym (męŝczyźni i kobiety w wieku lata) 4. niemobilnym (niemobilnym męŝczyźni wieku lata, kobiety w wieku lat) 5. poprodukcyjnym (męŝczyźni w wieku 65 i więcej, kobiety w wieku 60 lat i więcej) Na 100 osób w wieku produkcyjnym przypada osób w wieku nieprodukcyjnym Z powyŝszych danych statystycznych wynika, Ŝe największą kategorię mieszkańców gminy stanowią osoby w wieku produkcyjnym, a najmniejszą w wieku poprodukcyjnym. Wielkości te są podobne do danych w województwie i powiecie. Niekorzystnym zjawiskiem jest natomiast wyŝszy stosunek ilości osób w wieku nieprodukcyjnym do ilości osób w wieku produkcyjnym. 17

18 III. Diagnoza i analiza problemów społecznych w gminie Zwierzyniec 3.1. Charakterystyka pomocy społecznej Pomoc społeczna pełni znaczącą funkcję zabezpieczenia społecznego, a jej przedmiotem są działania ukierunkowane na przeciwdziałanie i łagodzenie skutków przemian dokonujących się w obszarach Ŝycia społecznego. W Zwierzyńcu instytucją wykonującą zadania naleŝące do właściwości gminy z zakresu pomocy społecznej jest Miejsko Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej powołany Postanowieniem Nr 1/90 Naczelnika Miasta i Gminy Zwierzyniec z dnia 31 marca 1990r. w celu zabezpieczenia prawidłowej realizacji zadań wynikających z ustawy z dnia 29 listopada 1990r. o pomocy społecznej. Ośrodek Pomocy Społecznej realizuje zadania zlecone z zakresu administracji rządowej, zadania określone w ustawie o świadczeniach rodzinnych, dodatkach mieszkaniowych, przeciwdziałania alkoholizmowi oraz ustawę o systemie oświaty oraz o podatku dochodowym od osób fizycznych. Połączenie w ramach jednej instytucji zadań wynikających z realizacji w/w ustaw pozwala objąć rodzinę i osobę kompleksowym systemem wsparcia oraz skuteczniej rozwiązać problemy społeczne. Ośrodek Pomocy Społecznej realizuje zadania o charakterze własnym, własnym obowiązkowym i zleconym. Do zadań własnych o charakterze obowiązkowym naleŝy: - opracowanie i realizacja gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka, - sporządzenie bilansu potrzeb gminy w zakresie pomocy społecznej, - udzielenie schroniska, zapewnienie posiłku oraz niezbędnego ubrania osobom tego pozbawionym, - przyznawanie i wypłacanie zasiłków okresowych, - przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych, 18

19 - przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków powstałych w wyniku zdarzenia losowego, - przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków na świadczenia zdrowotne osobom bezrobotnym oraz innym osobom niemającym dochodu i moŝliwości uzyskania świadczenia na podstawie przepisów o powszechnym ubezpieczeniu w narodowym Funduszu Zdrowia, - przyznawanie zasiłków celowych w formie biletu kredytowanego, - opłacanie składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za osobę, która rezygnuje z zatrudnienia w związku koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub cięŝko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie nie zamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem, - praca socjalna, - organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych, w tym specjalistycznych, w miejscu zamieszkania, z wyłączeniem specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi, - prowadzenie i zapewnienie miejsc w placówkach opiekuńczo - wychowawczych wsparcia dziennego lub mieszkaniach chronionych, - tworzenie gminnego sytemu profilaktyki i opieki nad dzieckiem i rodziną, - doŝywianie dzieci, - sprawianie pogrzebu, w tym osobom bezdomnym, - kierowanie do domu pomocy społecznej i ponoszenie odpłatności za pobyt mieszkańca gminy w tym domu, - sporządzenie sprawozdawczości oraz przekazywanie jej właściwemu wojewodzie, równieŝ w wersji elektronicznej, z zastosowaniem systemu informatycznego, - utworzenie i utrzymanie ośrodka pomocy społecznej, w tym zapewnienie środków na wynagrodzenie pracowników. Do zadań własnych gminy naleŝy: - przyznawanie i wypłacanie zasiłków specjalnych celowych, - przyznawanie i wypłacanie pomocy na ekonomiczne usamodzielnienie w formie zasiłków, poŝyczek oraz pomocy w naturze, - prowadzenie i zapewnienie miejsc w domach pomocy społecznej i ośrodkach 19

20 wsparcia o zasięgu gminnym oraz kierowanie do nich osób wymagających opieki, - podejmowanie innych zadań z zakresu pomocy społecznej wynikających z rozeznanych potrzeb gminy, w tym tworzenie i realizacja programów osłonowych, - współpraca z powiatowym urzędem pracy w zakresie upowszechnienie ofert pracy oraz informacji o wolnych miejscach pracy, upowszechniania informacji o usługach poradnictwa zawodowego i o szkoleniach. Do zadań zleconych z zakresu administracji rządowej realizowanych przez gminę naleŝy: - przyznawanie i wypłacanie zasiłków stałych, - opłacanie składek na ubezpieczenie zdrowotne określonych w przepisach o powszechnym ubezpieczeniu w Narodowym Funduszu Zdrowia, - organizowanie i świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania dla osób z zaburzeniami psychicznymi, - przyznanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków związanych z klęska Ŝywiołową lub ekologiczną, - prowadzenie i rozwój infrastruktury środowiskowych domów samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi, - realizacja zadań wynikających z rządowych programów pomocy społecznej, mających na celu ochronę poziomu Ŝycia osób, rodzin i grup społecznych oraz rozwój specjalistycznego wsparcia. Tabela 4. Kwota środków wydatkowanych na pomoc społeczną w gminie Zwierzyniec w latach Wyszczególnienie Rok 2001 Rok 2002 Rok 2003 Rok 2004 Rok 2005 Ogółem środki na zadania pomocy społecznej w tym: , , , , ,48 zadania własne , , , , ,48 zadania zlecone , , , , ,00 20

21 Z danych przedstawionych w tabeli 4 wynika, Ŝe środki na realizację zadań w zakresie zadań własnych pomocy społecznej co roku wzrasta. Zmniejszenie środków na realizację zadań zleconych w 2002r. spowodowane jest faktem zamiany ustawy o pomocy społecznej i przejście zadań związanych z przyznawaniem i wypłatą rent socjalnych od miesiąca października 2002r. do ZUS. NiŜej zamieszczona tabela 5 przedstawia dane charakteryzujące liczbę osób korzystających z pomocy społecznej oraz wydatkowane kwoty na róŝnego rodzaju świadczenia z pomocy społecznej i inne formy pomocy dla mieszkańców gminy Zwierzyniec. Dokonując analizy danych w tabeli naleŝy stwierdzić, Ŝe generalnie kwota środków finansowych na pomoc społeczną i inne świadczenia dla mieszkańców wrasta. Analizując liczbę osób korzystających z poszczególnych rodzajów pomocy naleŝy stwierdzić, Ŝe najwięcej osób korzysta z zasiłków celowych, doŝywiania oraz z zasiłków okresowych. WaŜnym świadczeniem były zasiłki z tytułu ochrony macierzyństwa, przy czym w 2004r. ta forma pomocy udzielana była do miesiąca kwietnia, bowiem od 1 maja 2004r. w nowej ustawie o pomocy społecznej nie ma juz tego świadczenia, poniewaŝ zasiłek z tytułu urodzenia dziecka jest świadczeniem rodzinnym przyznawanym w trybie przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych. Analizując charakter udzielanych świadczeń w ramach zadań zleconych naleŝy stwierdzić, Ŝe w poszczególnych latach zauwaŝa się zmniejszenie liczby zasiłków. Zasiłki pielęgnacyjne, rodzinne, zasiłki stałe, zasiłki okresowe gwarantowane, wypłacane są z ustawy o świadczeniach rodzinnych. Zmiana ustawy o pomocy społecznej i ustawy o świadczeniach rodzinnych, wprowadziła zamiast dotychczasowego katalogu świadczeń dla rodziny, nowe pojecie świadczeń rodzinnych tj. zasiłek rodzinny z dodatkami. Na świadczenia rodzinne od miesiąca maja do końca grudnia 2004r. wydatkowano kwotę ,00 złotych, w całym roku 2005 kwotę ,00 zł. 21