Polska na tle gospodarki europejskiej

Transkrypt

1 Polska na tle gospodarki europejskiej Ryszard Petru Przewodniczący Rady Towarzystwa Ekonomistów Polskich 24 listopada 2012, Jesienna Szkoła Leszka Balcerowicza

2 Strefa euro nie może wyjść z impasu Niemożliwa trójca celów polityki gospodarczej Mundella- Fleminga Otwartość na międzynarodowe przepływy kapitału Saldo rachunku obrotów bieżących(% PKB) Skuteczna polityka pieniężna Chiny Stabilność kursu walutoweg o Źródło: Eurostat. Strefa euro nie jest optymalnym obszarem walutowym. Brak koordynacji polityki fiskalnej oraz mobilności siły roboczej zadecydował o podziale w strefie euro na Północ i Południe.

3 Głównym problemem jest utrata konkurencyjności przez kraje Południa ULC (2000=100) #N/D! Utrata konkurencyjności GER IRE GRE POR Źródło: Eurostat. Utrata konkurencyjności w krajach Południa nie może zostać zamortyzowana przez deprecjację kursu walutowego.

4 oraz coraz większe uzależnienie Południa od Północy Należności narodowych banków centralnych strefy euro od EBC (procent PKB) Realny przyrost kredytu prywatnego (yoy, procentowa zmiana) sty 04 sty 06 sty 08 sty 10 sty 12-1 sty 10 lip 10 sty 11 lip 11 sty Niemcy Grecja Włochy Portugalia Hiszpania USA Strefa euro Źródło: IMF. Rosnąca pozycja Bundesbanku vs. EBC wskazuje na nierównomierny rozkład płynności w sektorze bankowym strefy euro. Kraje Południa otrzymują płynne środki z EBC, które częściowo wyciekają do krajów Północy w efekcie kryzysu

5 a także niemożliwe do spełnienia obietnice socjalne Wydatki socjalne* (ESA95, % PKB) Dług publiczny UE przed kryzysem i obecnie (ESA95, %PKB) Transfery socjalne w naturze, w gotówce i pozostałe. Źródło: Eurostat. Europejski model państwa opiekuńczego wypalił się, a niektóre państwa zadeklarowały niemożliwe do spełnienia obietnice

6 z czego biorą się problemy płynności i kosztów obsługi długu Oprocentowanie 10-letnich obligacji Niemiec, Włoch i Hiszpanii 8 Koszty obsługi długu publicznego (ESA 95, %PKB) Niemcy Włochy Hiszpania Źródło: Eurostat., stooq.pl w szczególności w warunkach, gdy zostały odcięte od finansowania rynkowego i wpadły w spiralę długu. EBC teraz działa, ale nie wiadomo na jak długo.

7 Stąd niepewność i recesja w strefie euro Dług publiczny (ESA95, % PKB) Konieczność powstrzymani a wzrostu długu Wpływ konsolidacji fiskalnej (1% PKB) na wzrost PKB (pkt. proc. dynamiki PKB) wyniki analizy VAR Kryterium z Maastricht wymusza działania konsolidacyjne Wybrane wskaźniki koniunktury dla strefy euro (pkt.odch.std.) które muszą odbić się czkawką na PKB Linią przerywaną oznaczono 95% przedziały ufności. Oś pozioma: lata, oś pionowa: pkt proc. odch. tempa wzrostu PKB Wzrost PKB (% r/r, sa) Źródło: Eurostat, Reuters, Alesina A., Favero C., Giavazzi F. The output effect of fiscal consolidations, NBER Working Paper No PMI wskaźnik managerów logistyki, ESI wskaźnik nastrojów przedsiębiorstw Komisji Europejskiej, Wsk. Ufn. Kons wskaźnik nastrojów konsumentów Komisji Europejskiej

8 I presja na drukowanie pieniędzy Relacja wielkości bilansów Fed i ECB a kurs EURUSD Źródło: Fed, ECB, Reuters. Skutkiem kreacji pieniądza przez główne banki centralne świata jest de facto wojna walutowa

9 co pomaga USA PKB Inwestycje niemieszkaniowe Konsumpcja

10 A kurs złotego jest od tego wszystkiego zależny Kurs złotego ( =100) Obligacje Skarbu Państwa w rękach nierezydentów wrz 08 gru 08 mar 09 cze 09 wrz 09 gru 09 mar 10 cze 10 wrz 10 gru 10 mar 11 cze 11 wrz 11 gru 11 mar 12 cze 12 wrz 12 EURPLN USDPLN Źródło: Reuters, MF, NBP.

11 Podobnie jak rynek akcji 120 WIG20 ( =100) Indeksy bazowych rynków akcji ( =100) wrz 08 gru 08 mar 09 cze 09 wrz 09 gru 09 mar 10 cze 10 wrz 10 gru 10 mar 11 cze 11 wrz 11 gru 11 mar 12 cze 12 wrz 12 Źródło: Reuters.

12 Ale kryzysy finansowe nie są nowym zjawiskiem Odsetek państw znajdujących się w kryzysie bankowym (%) Rozmiary sektora bankowego (13 rozwiniętych krajów*, aktywa zagregowane sektora bankowego, relacja do PKB) Pod uwagę brano 23 kraje bogate oraz 44 średniozamożne i biedne, które były niepodległe w danym roku. Kredyty/PK B Aktywa/PKB M2/PKB *USA, Kanada, Australia, Dania, Francja, Niemcy, Włochy, Japonia, Holandia, Norwegia, Hiszpania, Szwecja, Wielka Brytania. Źródło: Qian R., Reinhart C., Rogoff K. On graduation from default, inflation and banking crisis: elusive or illusion?, NBER Working Paper No Schularick M. Taylor A.M., Credit booms gone bust: monetary policy, leverage cycles and and financial crises , American Economic Review, Vol. 102, No 2, Choć kryzysy finansowe w historii gospodarki światowej powtarzały się wielokrotnie, to obecny kryzys ma zdecydowanie większy wpływ na gospodarkę ze względu na istotną wielkość sektora bankowego względem całości gospodarki oraz na okres relatywnej stabilizacji, w szczególności w systemie Bretton Woods.

13 Kryzys wchodzi także do naszego regionu i wywiera wpływ na Polskę Wzrost PKB w regionie Konsumpcja w Polsce Inwestycje w Polsce Inflacja w Polsce Źródło: Raport o inflacji NBP.

14 W II kwartale PKB rósł znacząco wolniej Dekompozycja wzrostu PKB (pkt. proc.) Źródło: GUS. W II kw. br. nastąpiło skokowe dostosowanie poziomu aktywności gospodarczej do bieżących warunków popytowych.

15 Dane ze sfery realnej potwierdzają osłabienie wzrostu Produkcja sprzedana przemysłu (% r/r) Produkcja budowlanomontażowa (% r/r) 10,0 40 8,0 30 6,0 20 4,0 10 2,0 16,0 14,0 Sprzedaż detaliczna (% r/r) ,0 12, ,0 8,0 6,0 4,0 2,0 Źródło: GUS. 0, VII 2011 VIII 2011 IX 2011 X 2011 XI 2011 XII 2012 I 2012 II 2012 III 2012 IV 2012 V 2012 VI 2012 VII 2012 VIII 2012 IX 2011 VII 2011 VIII 2011 IX 2011 X 2011 XI 2011 XII 2012 I 2012 II 2012 III 2012 IV 2012 V 2012 VI 2012 VII 2012 VIII 2012 IX 2012 X 0, VII 2011 VIII 2011 IX 2011 X 2011 XI 2011 XII 2012 I 2012 II 2012 III 2012 IV 2012 V 2012 VI 2012 VII 2012 VIII 2012 IX 2012 X -2,0-4,0

16 Do tej pory ratował nas eksport, który w tej chwili słabnie Dekompozycja geograficzna rocznej dynamiki eksportu (mld EUR) Źródło: Raport o inflacji NBP.

17 Co przekłada się na perspektywy wzrostu gospodarczego Projekcja PKB Źródło: Raport o inflacji NBP.

18 I inflacji Projekcja inflacji CPI Źródło: Raport o inflacji NBP.

19 Na szczęście wyniki firm wciąż są dobre 40 Wyniki finansowe przedsiębiorstw niefinansowych* (mld zł) Zatrudniających powyżej 49 osób. Źródło: GUS.

20 Podsumowanie 1. Strefa euro przetrwa 2. Ale czeka nas długotrwała recesja w strefie wspólnej waluty 3. Dotychczasowe działania EBC nie rozwiązały bo i nie mogły rozwiązać fundamentalnych problemów strefy euro 4. Polska gospodarka odczuje recesje w strefie euro i będzie rozwijała się wolniej 5. Kluczowa dla przyszłości będzie determinacja polityków europejskich. To w ich rękach jest najbliższa przyszłość kontynentu