Plan zadań państwowej służby geologicznej do realizacji w 2015 roku i latach następnych

Transkrypt

1 I. WSTĘP... 4 II. PROGRAM SUROWCE MINERALNE CHARAKTERYSTYKA PRAC WYKONYWANYCH W PROGRAMIE ZADANIA NOWE PSG PLANOWANE DO REALIZACJI OD 2015 R Identyfikacja surowców kluczowych dla polskiej gospodarki wraz z opracowaniem długookresowego programu eksploracji złóż kopalin w Polsce i określeniem możliwości pozyskania tych surowców z innych źródeł (substytucja, surowce wtórne, odzysk z odpadów Weryfikacja formacji metalogenicznych w Polsce w aspekcie występowania pierwiastków rzadkich i krytycznych... 8 III. PROGRAM BEZPIECZNA INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO CHARAKTERYSTYKA PRAC WYKONYWANYCH W PROGRAMIE ZADANIA NOWE PSG PLANOWANE DO REALIZACJI OD 2015 R Prowadzenie działań przez państwową służbę geologiczną w związku z wystąpieniem zdarzeń incydentalnych, awarii lub katastrof (prace interwencyjne) Opiniowanie prac z zakresu: kartografii geologicznej, geologii środowiskowej, geozagrożeń, geologii morza, geologii gospodarczej, hydrogeologii, georóżnorodności i geoturystyki wykonywanych w ramach zadań PSG oraz innych opracowań IV. PROGRAM KARTOGRAFIA GEOLOGICZNA PODSTAWOWA CHARAKTERYSTYKA PRAC WYKONYWANYCH W PROGRAMIE ZADANIA NOWE PSG PLANOWANE DO REALIZACJI OD 2015 R Baza danych punktów dokumentacyjnych Szczegółowej Mapy Geologicznej Polski w skali 1: Etap III Mapa Litogenetyczna Polski w skali 1: III etap realizacji V. LABORATORIUM MODELOWANIA STRUKTUR I PROCESÓW GEOLOGICZNYCH CHARAKTERYSTYKA PRAC WYKONYWANYCH W LABORATORIUM ZADANIA NOWE PSG PLANOWANE DO REALIZACJI OD 2015 R Trójwymiarowy, cyfrowy model pokrywy osadowej bloku Gorzowa VI. PROGRAM GEOZAGROŻENIA CHARAKTERYSTYKA PRAC WYKONYWANYCH W PROGRAMIE VII. PROGRAM BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNE CHARAKTERYSTYKA PRAC WYKONYWANYCH W PROGRAMIE ZADANIA NOWE PSG PLANOWANE DO REALIZACJI OD 2015 R Zadania państwa wykonywane przez państwową służbę geologiczną dla potrzeb opracowania oceny perspektywiczności geologicznej zasobów złóż węglowodorów oraz przygotowania materiałów przetargowych dla organu koncesyjnego na podstawie art par. 6 pgg Zadania państwa wykonywane przez państwową służbę geologiczną dla odnowienia bazy surowców energetycznych: węgli brunatnych, kamiennych i antracytów na podstawie art par. 1 pgg Zabezpieczenie stratotypowych odcinków rdzeni wiertniczych, etap III: dodatkowe badania na rdzeniach oraz prace logistyczno-techniczne w archiwach rdzeni VIII. PROGRAM GEOLOGIA MORZA CHARAKTERYSTYKA PRAC WYKONYWANYCH W PROGRAMIE ZADANIA NOWE PSG PLANOWANE DO REALIZACJI OD 2015 R Kartografia 4D w strefie brzegowej południowego Bałtyku etap I IX. GEOINFORMACJA CHARAKTERYSTYKA PRAC WYKONYWANYCH ZAKŁAD INFORMACJI O ZŁOŻACH I OBSZARACH GÓRNICZYCH ZADANIA NOWE PSG PLANOWANE DO REALIZACJI OD 2015 R Aktualizacja map koncesji z uwzględnieniem aktualnych granic złóż objętych własnością górniczą Prowadzenie rejestru obszarów górniczych Sporządzanie krajowego bilansu zasobów złóż kopalin w roku 2015, 2016 oraz

2 15. Obsługa systemu informacji geologicznej INFOGEOSKARB w okresie ZAKŁAD ROZWOJU SYSTEMÓW INFORMATYCZNYCH ZADANIA NOWE PSG PLANOWANE DO REALIZACJI OD 2015 R Utrzymanie i rozwój systemów informatycznych PIG-PIB na potrzeby realizacji zadań PSG i PSH Prowadzenie Banku Danych Wód Podziemnych Zaliczonych do Kopalin (wody lecznicze, termalne i solanki) NARODOWE ARCHIWUM GEOLOGICZNE ZADANIA NOWE PSG PLANOWANE DO REALIZACJI OD 2015 R Prowadzenie centralnego archiwum geologicznego (CAG) w zakresie gromadzenia i udostępniania informacji geologicznej Digitalizacja dokumentów Narodowego Archiwum Geologicznego etap I ZAKŁAD UTRZYMANIA I EKSPLOATACJI SYSTEMÓW INFORMATYCZNYCH X. DZIAŁ INFORMACYJNY PIG-PIB CHARAKTERYSTYKA PRAC WYKONYWANYCH W DZIALE ZADANIA NOWE PSG PLANOWANE DO REALIZACJI OD 2015 R Aktualizacja i utrzymanie Centralnego Rejestru Geostanowisk Polski (CRGP) o nowe geostanowiska na terenie całej Polski GEOLOGIA SAMORZĄDOWA serwis informacyjno-edukacyjny PIG-PIB w zakresie geologii, górnictwa, ochrony środowiska, administracji i przepisów prawa XI. REALIZACJA ZADAŃ PSG POWIERZONYCH PRZEZ MINISTRA ŚRODOWISKA ZGODNIE Z USTAWĄ Z DNIA 9 CZERWCA 2011 R. PRAWO GEOLOGICZNE I GÓRNICZE (DZ. U. NR 162, POZ. 981) ZADANIA NOWE PSG PLANOWANE DO REALIZACJI OD 2015 R Analizy uwarunkowań bezpieczeństwa surowcowego Polski na tle czynników międzynarodowych XII. KARTY ZADAŃ PSG PLANOWANYCH DO REALIZACJI OD 2015 ROKU Identyfikacja surowców kluczowych dla polskiej gospodarki wraz z opracowaniem długookresowego programu eksploracji złóż kopalin w Polsce i określeniem możliwości pozyskania tych surowców z innych źródeł (substytucja, surowce wtórne, odzysk z odpadów) Weryfikacja formacji metalogenicznych w Polsce w aspekcie występowania pierwiastków rzadkich i krytycznych Prowadzenie działań przez państwową służbę geologiczną w związku z wystąpieniem zdarzeń incydentalnych, awarii lub katastrof (prace interwencyjne) Opiniowanie prac z zakresu: kartografii geologicznej, geologii środowiskowej, geozagrożeń, geologii morza, geologii gospodarczej, hydrogeologii, georóżnorodności i geoturystyki wykonywanych w ramach zadań PSG oraz innych opracowań Baza danych punktów dokumentacyjnych Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1: etap III87 6. Mapa Litogenetyczna Polski w skali 1: III etap realizacji Trójwymiarowy, cyfrowy model pokrywy osadowej bloku Gorzowa Zadania państwa wykonywane przez państwową służbę geologiczną dla potrzeb opracowania oceny perspektywiczności geologicznej zasobów złóż węglowodorów oraz przygotowania materiałów przetargowych dla organu koncesyjnego na podstawie art par. 6 pgg Zadania państwa wykonywane przez państwową służbę geologiczną dla odnowienia bazy surowców energetycznych: węgli brunatnych, kamiennych i antracytów na podstawie art par. 1 pgg Zabezpieczenie stratotypowych odcinków rdzeni wiertniczych, etap III: dodatkowe badania na rdzeniach oraz prace logistyczno-techniczne w archiwach rdzeni Kartografia 4D w strefie brzegowej południowego Bałtyku Etap I Aktualizacja map koncesji z uwzględnieniem aktualnych granic złóż, objętych własnością górniczą Prowadzenie rejestru obszarów górniczych Sporządzanie krajowego bilansu zasobów kopalin w roku 2015, 2016 oraz Obsługa systemu informacji geologicznej INFOGEOSKARB w okresie Utrzymanie i rozwój systemów informatycznych PIG-PIB na potrzeby realizacji zadań PSG i PSH Prowadzenie Banku Danych Wód Podziemnych Zaliczonych do Kopalin (wody lecznicze, termalne i solanki) Prowadzenie centralnego archiwum geologicznego (CAG) w zakresie gromadzenia i udostępniania informacji geologicznej Digitalizacja dokumentów Narodowego Archiwum Geologicznego etap I Aktualizacja i utrzymanie Centralnego Rejestru Geostanowisk Polski (CRGP)

3 21. GEOLOGIA SAMORZĄDOWA serwis informacyjno-edukacyjna PIG-PIB w zakresie geologii, górnictwa, ochrony środowiska, administracji i przepisów prawa Analizy uwarunkowań bezpieczeństwa surowcowego Polski na tle czynników międzynarodowych XIII. ZESTAWIENIE NOWYCH ZADAŃ PAŃSTWOWEJ SŁUŻBY GEOLOGICZNEJ DO REALIZACJI OD 2015 ROKU XIV. ZESTAWIENIE ZADAŃ PAŃSTWOWEJ SŁUŻBY GEOLOGICZNEJ KONTYNUOWANYCH W PIG-PIB W 2015 ROKU I LATACH KOLEJNYCH

4 I. WSTĘP Państwowy Instytut Geologiczny Państwowy Instytut Badawczy wykonuje zadania państwowej służby geologicznej na podstawie ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 163, poz. 981). Zgodnie z art. 162 ust. 1 ustawy Prawo geologiczne i górnicze państwowa służba geologiczna zobligowana jest do wykonywania zadań państwa w następującym zakresie: 1) inicjuje, koordynuje i wykonuje zadania zmierzające do rozpoznania budowy geologicznej kraju, w tym prac o podstawowym znaczeniu dla gospodarki narodowej, w szczególności dla odnowienia bazy surowcowej kraju, ustalania zasobów złóż kopalin, a także dla ochrony środowiska; 2) prowadzi Centralne Archiwum Geologiczne; 3) gromadzi, udostępnia, przetwarza i archiwizuje dane geologiczne; 4) prowadzi bazy danych geologicznych; 5) sporządza krajowy bilans zasobów kopalin; 6) przygotowuje materiały w celu przeprowadzania przetargów na udzielenie koncesji na poszukiwanie lub rozpoznawanie złóż węglowodorów i wydobywanie węglowodorów ze złóż; 7) koordynuje i wykonuje prace z zakresu kartografii geologicznej oraz wykonuje prace pilotażowe z tego zakresu; 8) prowadzi rejestr obszarów górniczych i zamkniętych podziemnych składowisk dwutlenku węgla; 9) koordynuje zadania z zakresu ochrony georóżnorodności oraz geologii środowiskowej; 10) rozpoznaje i monitoruje zagrożenia geologiczne. Ponadto zgodnie z art. 162.ust. 2 państwowa służba geologiczna wykonuje też inne zadania państwa w zakresie geologii powierzone przez ministra właściwego do spraw środowiska. Najważniejszym celem działalności państwowej służby geologicznej jest dbanie o zrównoważony rozwój Polski w zakresie geologii, a przede wszystkim wykonywanie, koordynacja i promocja przedsięwzięć uwzględniających racjonalną gospodarkę i ochronę zasobów geologicznych kraju. Państwowa służba geologiczna podejmuje wyzwania i rozwiązuje problemy istotne z punktu widzenia dobra publicznego, jak i rozwoju polskiej geologii. W zakresie bezpieczeństwa energetycznego inicjuje i prowadzi badania geologiczne mające na celu ustalenie perspektyw występowania, zasobności oraz możliwości magazynowania surowców na potrzeby energetyki konwencjonalnej i nuklearnej. Wykonuje badania geologiczne w celu określenia uwarunkowań występowania i pozyskiwania węglowodorów ze źródeł niekonwencjonalnych (ropa naftowa, ropa zamknięta, gaz ziemny w łupkach, gaz ziemny zamknięty). Tworzy merytoryczne podstawy do wykorzystania odnawialnych źródeł energii, uwzględniając szczególnie możliwość wykorzystania struktur geologicznych do budowy zamkniętych systemów geotermicznych (Geotermia typu HDR - Hot Dry Rocks). Realizuje projekty dotyczące zdefiniowania formacji i struktur do bezpiecznego składowania i monitorowania CO 2. Prowadzi ciągłą ewidencję znanych wystąpień złóż kopalin - surowców metalicznych, surowców skalnych i chemicznych, przy jednoczesnym poszukiwaniu i dokumentowaniu nowych wystąpień celem zapewnienia najkorzystniejszych podstaw dla rozwoju gospodarki i budowy infrastruktury kraju. Państwowa służba geologiczna prowadzi również projekty z zakresu zagrożeń geośrodowiskowych polegające na rozpoznawaniu obszarów zanieczyszczonych oraz terenów objętych lub zagrożonych ruchami masowymi ziemi w ramach Systemu Osłony Przeciwosuwiskowej (SOPO). Promuje ochronę georóżnorodności oraz geoturystykę. Działalność państwowej służby geologicznej wpisuje się w kluczowe dokumenty strategiczne państwa. Ważnym rodzajem działalności państwowej służby geologicznej, obok zadań zapisanych w ustawie Prawo Geologiczne i Górnicze, jest realizacja prac zlecanych przez Ministerstwo Środowiska oraz inne resorty. Działania opierają się na współpracy z administracją rządową i samorządową, przedsiębiorcami z branży geologicznej, poszukiwawczo-wydobywczej oraz innymi podmiotami, instytucjami naukowo-badawczymi, służbami z kraju i zagranicy. Państwowa służba geologiczna angażuje się we wszystkie istotne dla państwa działania mające na celu zrównoważone gospodarowanie zasobami naturalnymi. 4

5 Państwowy Instytut Geologiczny - Państwowy Instytut Badawczy jest także członkiem stowarzyszenia zrzeszającego europejskie służby geologiczne EuroGeoSurveys (EGS). Strategia stowarzyszenia zakłada tworzenie wspólnej infrastruktury badawczej służb geologicznych poświęconej wspólnym, głównym nurtom działalności tych służb. Oprócz kontynuacji zadań z lat poprzednich państwowa służba geologiczna będzie rozwijała szereg nowych kierunków prac, badań i projektów związanych głównie z rozpoznaniem uwarunkowań geologicznych rozwoju energetyki niekonwencjonalnej, w tym szczególnie gazu z łupków. W kontekście tych działań istotnym elementem prac państwowej służby geologicznej będą nowe projekty, które wpisują się w aktualne trendy działania służb geologicznych najlepiej rozwiniętych krajów Unii Europejskiej oraz stanowią odpowiedź na rosnące zapotrzebowanie na surowce naturalne oraz nośniki energii rozwijającej się gospodarki Polski. 5

6 II. PROGRAM SUROWCE MINERALNE 2.1 CHARAKTERYSTYKA PRAC WYKONYWANYCH W PROGRAMIE Przedmiotem prac realizowanych przez Program Surowce Mineralne są prace geologicznobadawcze mające na celu określenie perspektyw występowania, udokumentowania, poszukiwania i weryfikacji zasobów złóż rud metali, pierwiastków ziem rzadkich, surowców chemicznych oraz skalnych w Polsce. Prowadzone są również prace dotyczące strategii poszukiwań oraz nowych metod w zakresie rozpoznania i dokumentowania złóż surowców stałych, ze szczególnym uwzględnieniem rud metali (Cu-Ag, Zn-Pb, Mo-W i Au). Wykonywane są terenowe badania geologiczno-surowcowe w celu odtwarzania bazy zasobowej złóż surowców mineralnych w Polsce. Obecnie prowadzone są prace w Karpatach. Dla realizacji zadań prowadzona jest ewidencja wystąpień i złóż kopalin głównych surowców metalicznych (Cu-Ag, Pb-Zn) i surowców chemicznych (sole kamienne i potasowe, siarka). Wykonywane są raporty, bieżące oceny perspektyw i prognozy surowcowe dla potrzeb organów administracji jak również udzielane są konsultacje krajowym i zagranicznym podmiotom gospodarczym w zakresie budowy geologicznej oraz zagospodarowania złóż w Polsce. W Programie Surowce Mineralne wykonywane są również zadania, które finansowane są z innych źródeł niż NFOŚiGW. Kilkanaście różnych projektów badawczych finansowanych jest ze środków statutowych PIG-PIB (środki MNiSW) i różnych podmiotów gospodarczych z branży górniczej i in. Przykładem innych źródeł finansowania projektów w ramach Programu Surowce Mineralne może być realizowany od 2010 r., temat pt. Prace w Mongolii. Porozumienie Wykonawcze między Ministrem Środowiska Rzeczypospolitej Polskiej a Ministrem Przemysłu i Handlu Mongolii o realizacji Umowy między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Mongolii w sprawie uregulowania zadłużenia Mongolii wobec Rzeczypospolitej Polskiej. W 2013 r., wykonano prace geologiczno-poszukiwawcze i geofizyczne w rejonie Hasagth w zachodniej Mongolii. Pobrane próbki w 2014 r., są przedmiotem szczegółowych prac analitycznych (m.in. mikroskopowych i w mikroobszarze). Tematy planowane do realizacji przez GS-124 w ramach zadań PSG w najbliższej przyszłości: Rozpoznanie budowy geologicznej bloku przedsudeckiego jako podstawy do oceny wiążących się z nim perspektyw surowcowych przy pomocy badań geofizycznych i płytkich otworów badawczych, Rozpoznanie formacji metalogenicznych Polski za pomocą nowoczesnych metod geochemiczno-mineralogicznych dla weryfikacji wystąpień pierwiastków krytycznych i strategicznych. Kompleksowa geologiczno-technologiczna ocena utlenionych rud Zn-Pb z obszarów perspektywicznych regionu śląsko-krakowskiego dla poszerzenia krajowej bazy zasobowej TEMATY PSG REALIZOWANE JUŻ W PROGRAMIE W temacie pt. Mapy obszarów perspektywicznych wystąpień rud metali i surowców chemicznych w Polsce w skali 1: wraz z ich oceną surowcową oraz ograniczeniami środowiskowymi i zagospodarowania przestrzennego w 2014 r. wykonywane były mapy obszarów perspektywicznych (Cu-Ag, Zn-Pb, Au, Mo-W, Sn, Ni i PGE, sól kamienna, sole K-Mg, siarka, gipsy i anhydryty), oszacowane były również zasoby perspektywiczne w/w kopalin, wykonana była ocena konfliktów środowiskowych i uwarunkowań zagospodarowania przestrzennego dla powyższych kopalin. Szacunkowe zasoby perspektywiczne złóż rud metali oraz surowców chemicznych zostały zestawione w formie tabelarycznej wraz z opisem tekstowym, omówione zostały również konflikty wystąpień obszarów perspektywicznych poszczególnych kopalin w odniesieniu do uwarunkowań środowiskowych i zagospodarowania przestrzennego. W I kw r. planowane jest zakończenie opracowania w formie graficznej i opisowej. 6

7 Zadanie pt. Geochemiczne przesłanki poszukiwań oraz prognoza jakościowo-ilościowa występowania złóż rud metali w Karpatach wynika z realizacji tzw. Kierunków badań w dziedzinie geologii gospodarczej i surowcowej (na lata ). W ramach realizacji tematu w 2014 roku wykonane zostały prace terenowe na wytypowanych obszarach tj. w rejonie Jarmuty (Pieniny) oraz Łuski Bystrego (okolice Baligrodu-Bieszczady). Wyznaczone zostały szczegółowe linie profilowania geochemicznego i punkty poboru próbek. W niektórych miejscach wystąpiła konieczność wcześniejszego przygotowania odsłonięć (oczyszczenie, udostępnienie). Następnie wykonano serię bezpośrednich polowych oznaczeń metali przy pomocy polowego spektrometru XRF. W dalszym toku prac pobrano ponad 200 próbek geochemicznych do analiz spektralnych (szczegółowe oznaczenia zawartości metali i in. pierwiastków śladowych): Ag, As, B, Ba, Bi, Ca, Cd, Co, Cr, Cu, F, Fe, K, Mg, Mo, Mn, Na, Ni, Pb, S, Sb, Se, Sn, Sr, Ti, Te, V, Zn, Hg i Au). W dalszym toku prac przewidzianych do realizacji w 2014 roku były prace laboratoryjne badania petrograficzne, petrologiczne i geochemiczne. Na podstawie studiów literatury źródłowej i otrzymanych wyników badań opracowywany jest model genetyczny mineralizacji kruszcowej w Karpatach. Posłuży on do opracowania prognozy surowcowej występowania złóż rud metali w Karpatach. Kompleksowe zestawienie wyników badań i opracowanie końcowe (w formie graficznej i opisowej) wraz z zakończeniem realizacji tematu planowane jest na 2015 r. W ramach projektu pt. Ocena zawartości metali ziem rzadkich (REE) w alkalicznych skałach magmowych kratonu wschodnioeuropejskiego i ich pokrywie osadowej, metodą skanowania XRF rdzeni wiertniczych w 2014 r. kontynuowane były prace w magazynie rdzeni polegające na skanowaniu podręcznym spektrometrem XRF rdzeni wiertniczych i dalszym opróbowaniu magmowych skał alkalicznych i ich zwietrzeliny. W latach kontynuowane są szczegółowe badania petrograficzne, analizy chemiczne (pierwiastki główne i śladowe) i analizy chemiczne w mikroobszarze z użyciem skaningowego mikroskopu elektronowego i mikrosondy elektronowej mające na celu identyfikację faz będących nośnikami REE. Efektem końcowym zadania, którego zakończenie przypada na trzeci kwartał 2015 roku, jest wskazanie potencjalnych obszarów występowania mineralizacji pierwiastków ziem rzadkich do dalszego rozpoznania. W temacie Uwarunkowania geologiczno-środowiskowe możliwości podziemnej eksploatacji wybranych kopalin skalnych w Sudetach i w Górach Świętokrzyskich w 2013 r., przeprowadzona została kwerenda materiałów n/t podziemnej eksploatacji kamieni blocznych w innych krajach. Rozpoczęte zostały prace, które były kontynuowane w 2014 r., w zakresie charakterystyki obszarów i złóż kamieni budowlanych w Sudetach i Górach Świętokrzyskich, wytypowania złóż najbardziej perspektywicznych pod kątem eksploatacji podziemnej na podstawie opracowanych kryteriów. Wykonana została również charakterystyka warunków górniczych, środowiskowych oraz charakterystyka systemów eksploatacji wytypowanych złóż. Dla pięciu złóż wytypowanych do zadań szczegółowych wykonane są projekty robót geologiczno-geofizycznych obejmujących tomografię elektrooporową (4 km profili), profilowanie sejsmiczne (4 km) i georadarowe (2 km). Rozpoczęta została analiza bloczności wytypowanych złóż oraz badania petrograficzne (ok. 20 próbek) jak również wstępne założenia techniczne i wstępny szacunek ekonomiczny dla wytypowanych złóż. Zakończenie realizacji tematu planowane jest na koniec września 2015 r. W projekcie pt. Mineralne surowce odpadowe na hałdach dawnego górnictwa i przetwórstwa kopalin Sudetów - baza danych wraz z mapami geochemicznymi wybranych rejonów w skali 1: wykonano kwerendę i zestawianie uzyskanych informacji odnośnie hałd pogórniczych i przeróbczych w Sudetach, przygotowano strukturę bazy danych o mineralnych surowcach odpadowych i wprowadzono dane archiwalne do bazy. Prowadzono terenowe prace geologiczno-obmiarowe na obiektach hałdowych i osadnikach w rejonie Pogórza i Gór Kaczawskich oraz Pogórza Izerskiego (opis obiektów, obmiar, opróbowanie). Przeprowadzono obowiązkowe szkolenia z zakresu obsługi polowego spektrometru i bhp, a także eksperymentalne pomiary na rdzeniach wiertniczych i próbkach punktowych. W roku 2014 prowadzono kontynuację powyższych 7

8 zadań oraz w znacznie większym zakresie pomiary spektrometrem (dotyczące koncentracji pierwiastków), opróbowania, analizy chemiczne oraz badania mineralogiczno-petrograficzne. Kontynuowana jest kwerenda i analiza materiałów archiwalnych. W temacie pt. Kompleksowa, geofizyczno-geologiczna interpretacja nowego zdjęcia całkowitego pola magnetycznego Ziemi na obszarze Sudetów i ich przedpola w 2014 r. prowadzona była analiza i weryfikacja danych pomiarowych grawimetrycznych, magnetycznych, sejsmicznych, geoelektrycznych, gamma-spektrometrycznych i otworowych. Wykonano uszczegółowiające pomiary magnetyczne w trzech wybranych rejonach. Rozpoczęte zostały prace, które kontynuowane są w 2015 r., w zakresie opracowania map anomalii magnetycznych i grawimetrycznych i ich wersji transformowanych dla arkuszy map 1: , badania laboratoryjnego parametrów magnetycznych pobranych prób skał (NRM, IRM) w celu określenia kierunków namagnesowania, oraz opracowania modeli geofizyczno-geologicznych wzdłuż wybranych profili. Kontynuowane będą prace kartograficzne w celu odwzorowania budowy geologicznej w 3D, oraz w postaci map wynikowych z zaznaczeniem obszarów perspektywicznych dla poszukiwania określonych surowców skalnych oraz stref uskokowych i spękaniowych, perspektywicznych dla występowania wód geotermalnych. W roku 2015 wykonywana jest analiza porównawcza wyników geologiczno-geofizycznej interpretacji z dotychczasowymi modelami budowy regionalnej i lokalnej Sudetów. W grupie tematów dotyczących wykonania 4 różnych dokumentacji hydrogeologicznych ustalających zasoby dyspozycyjne wód leczniczych wykonane zostaną prace w rejonie Buska Zdroju i Solca Zdroju, antykliny Iwonicza Zdroju-Rudawki Rymanowskiej, w zlewni Rudawy i w zlewni Wilgi. Te dwa ostatnie tematy przewidywane są do opracowania w ramach zleceń zewnętrznych. Prace w poszczególnych obszarach, rozpoczęte w 2013 r., były kontynuowane w 2014 i będą prowadzone jeszcze w 2015 roku. Po kwerendzie danych i pracach hydrogeologicznych, sozologicznych, badań grawimetrycznych, geoelektrycznych i otworów rozpoznawczych we wszystkich w/w obszarach dokumentowania planowane są analizy fizyko-chemiczne i izotopowe wód, przygotowanie prototypu modelu numerycznego, kalibracja modelu i wykonanie badań modelowych oraz symulacji zasobowych. 2.2 ZADANIA NOWE PSG PLANOWANE DO REALIZACJI OD 2015 r. 1. Identyfikacja surowców kluczowych dla polskiej gospodarki wraz z opracowaniem długookresowego programu eksploracji złóż kopalin w Polsce i określeniem możliwości pozyskania tych surowców z innych źródeł (substytucja, surowce wtórne, odzysk z odpadów Głównym celem zadania jest ocena możliwości zabezpieczenia krajowej bazy surowcowej w zakresie surowców mineralnych najbardziej wrażliwych dla funkcjonowania gospodarki i większości deficytowych w krajach EU. Celem nadrzędnym jest wspomaganie realizacji polityki surowcowej kraju. Realizacja tego zadania leży w zakresie najważniejszych zadań statutowych PSG i jest zbieżna z założeniami opracowywanego obecnie Planu działań na rzecz bezpieczeństwa Polski w zakresie surowców nieenergetycznych, a także z Strategią Surowcową Unii Europejskiej 2. Weryfikacja formacji metalogenicznych w Polsce w aspekcie występowania pierwiastków rzadkich i krytycznych Celem zadania jest określenie ilościowe oraz jakościowe występowania pierwiastków rzadkich i krytycznych tak jak: Te, Ga, In, Nb, V, Se, Ag, Mo, Hf, Ni, Cd, Bi, Se, Au, Ag, Co, PGE, Re, Dy, Nd, Pr, Ce, La i in., w głównych formacjach metalogenicznych w Polsce. Celem zadania będzie opracowanie surowcowe porównujące dystrybucję w/w pierwiastków w zakresie geochemicznym, mineralogiczno-petrograficznym i geochronologicznym dla identyfikacji oraz oceny możliwości wykorzystania w/w pierwiastków towarzyszących w rudach złóż metalicznych. Celem projektu będzie 8

9 również dostarczenie informacji do corocznej edycji Bilansu Zasobów Złóż Kopalin o występowaniu pierwiastków współwystępujących w rudach metali w złożach już udokumentowanych oraz wsparcie jednostek administracyjnych (Min. Środowiska, Min. Gospodarki, zapytania poselskie) w zakresie informacji o potencjale wystąpień w/w pierwiastków w kraju. 9

10 III. PROGRAM BEZPIECZNA INFRASTRUKTURA I ŚRODOWISKO 3.1 CHARAKTERYSTYKA PRAC WYKONYWANYCH W PROGRAMIE W ramach Programu Bezpieczna Infrastruktura i Środowisko w PIG-PIB realizowane są prace bezpośrednio związane z aktualnymi problemami środowiskowymi, które są wynikiem presji człowieka na środowisko glebowe, gruntowe, wodne oraz powietrze, a także problematyki zagospodarowania przestrzennego, budownictwa i infrastruktury w zakresie geologii w dziedzinach geologii środowiskowej i geologii inżynierskiej. Prowadzone zadania są ściśle związane z bieżącymi potrzebami administracji państwowej i samorządowej wszystkich szczebli w zakresie zarządzania środowiskiem, zarządzania kryzysowego i bezpieczeństwa, ale także z potrzebami społeczeństwa zainteresowanego środowiskiem, w którym żyją. Program Bezpieczna Infrastruktura i Środowisko wykonuje zadania państwowej służby geologicznej (psg), powierzone na mocy ustawy Prawo geologiczne i górnicze (art. 163 ust.1), Państwowemu Instytutowi Geologicznemu - PIB. Zadania psg finansowane są z dotacji Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Planowane do realizacji oraz realizowane w Programie zadania psg, wpisują się w zakres zadań wymienionych w art. 162 ust. 1 pkt. 1, 3, 4, 6, 7, 9, 10 Ustawy Prawo geologiczne i górnicze. Zadania państwowej służby geologicznej prowadzone w Programie Bezpieczna Infrastruktura i Środowisko pokrywają się z postawionymi celami i zamierzeniami w zakresie: - realizacji zadań psg wynikających z ustawy Prawo geologiczne i górnicze, - inicjowania przedsięwzięć zgodnych z kierunkami badań w dziedzinie geologii inżynierskiej i środowiskowej na lata , - realizacji zadań określonych w dokumentach krajowych i unijnych, - prowadzenia badań naukowych, - działalności w organizacjach naukowych, komitetach krajowych, zespołach badawczych i grantach, - współpracy z administracją państwową i samorządową oraz zespołami ds. zarządzania kryzysowego, - współpracy z oddziałami, programami i zakładami PIG-PIB przy realizacji zadań psg, - zdobywania doświadczenia i doskonalenie praktyki zawodowej, - popularyzacji wiedzy na temat geologii inżynierskiej i środowiskowej, - stworzenia wszechstronnego, doświadczonego i dynamicznie rozwijającego się zespołu specjalistów w zakresie geologii inżynierskiej i środowiskowej. Do najważniejszych obszarów badawczych realizowanych w Programie należą: - kartografia geośrodowiskowa, - kartografia geochemiczna, - kartografia geologiczno-inżynierska, - monitoring i ocena stanu środowiska, - rekultywacja terenów zdegradowanych, - gospodarka odpadami, głównie w aspekcie odzysku i unieszkodliwiania oraz opracowania programów gospodarki odpadami, - badania wpływu na środowisko inwestycji i procesów, opracowanie programów ochrony środowiska, - przygotowanie i udostępniania przetworzonych informacji o środowisku, - współpraca i wsparcie dla administracji geologicznej, - dokumentowanie geologiczno-inżynierskie, - geofizyka inżynierska, - ocena właściwości fizycznych, mechanicznych i geotermalnych gruntów i skał, - modelowanie geologiczne 3D na potrzeby budownictwa i infrastruktury, - ocena geozagrożeń i ryzyka geologicznego oraz analizy konfliktowości, 10

11 - ocena przydatności gruntów do budownictwa, - ocena terenu pod względem przydatności dla instalacji wykorzystujących odnawialne źródła energii, - lokalizacja i monitoring obiektów energetyki jądrowej oraz składowisk odpadów promieniotwórczych, - działania interwencyjne w sytuacjach kryzysowych oraz wsparcie sztabów kryzysowych. Kartografia tematyczna (geośrodowiskowa, geochemiczna, geologiczno-inżynierska, geotermalna), wykonywana w formie opracowań GIS-owych, zawiera przetworzone informacje o środowisku człowieka, przedstawione w przystępnej formie graficznej, łatwej do wykorzystania przez użytkownika. W ramach tej działalności, zapisanej w prawie geologicznym i górniczym, jako zadania państwowej służby geologicznej (art.162. p.1, 9) wykonywane są obecnie: - Mapa geośrodowiskowa Polski w skali 1: (MGśP II) - Mapa geochemiczna Górnego Śląska w skali 1: Atlas geochemiczny Warszawy i okolic w skali 1: Baza danych geologiczno-inżynierskich wraz z opracowaniem atlasów geologicznoinżynierskich wybranych obszarów kraju w skali 1:10 000, Mapa konfliktowości elementów przestrzeni geologicznej i powierzchniowych elementów zagospodarowania przestrzennego w skali 1: Wykonywanie Mapy geośrodowiskowej Polski w skali 1: oraz atlasów geologiczno-inżynierskich zapisane jest w dokumencie: Polityka ekologiczna państwa w latach z perspektywą do roku Mapa konfliktowości będzie uzupełnieniem Krajowego Programu Zagospodarowania Przestrzennego do 2030 r. W ramach popularyzacji wiedzy na temat wykorzystania geotermii w Polsce, jako Odnawialne Źródło Energii (OZE) prowadzono nadzór naukowy podczas wykonywania instalacji dolnego źródła ciepła w odwiertach pionowych przy realizacji przedsięwzięcia "Budowa Centrum Edukacyjno- Kulturalno-Sportowego w Chotomowie. Nadzór naukowy PIG-PIB tego typu inwestycji publicznych, wykorzystujących ciepło ziemi, ma na celu wsparcie inwestora administracji samorządowej poprzez dostarczenie specjalistycznej i merytorycznej wiedzy z zakresu płytkiej geotermii. Drugim nurtem prac prowadzonych w Programie Bezpieczna Infrastruktura i Środowisko są zadania związane z monitoringiem stanu środowiska i analizowaniem wpływu antropopresji na środowisko na różnych etapach funkcjonowania obiektów: od etapu planowania przedsięwzięć przez ich funkcjonowanie aż po zamknięcie i rekultywację, w wielu przypadkach po kilkudziesięcioletnim okresie od zakończenia działalności. Obecnie realizowany jest temat związany z analizą oddziaływania na środowisko prac poszukiwawczych za gazem łupkowym w Polsce. Również i ta problematyka zawarta została w Polityce ekologicznej państwa w latach z perspektywą do roku 2016 i zapisana, jako jeden z celów średniookresowych do 2016 r. Zakres merytoryczny całego opisanego tu nurtu prac jest zgodny z zadaniami państwowej służby geologicznej zawartymi w art.162. p.1 i 9 Pgig. Z tą tematyką związane są również prace wykonywane na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska dotyczące Państwowego Monitoringu Środowiska na potrzeby monitoringu jakości wód powierzchniowych w zakresie badań i oceny osadów dennych w rzekach i jeziorach. Wyniki prowadzonych prac są publikowane w zakładce OSADY na stronie internetowej Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska. Trzeci kierunek to dokumentowanie, badania i analizy geologiczno-inżynierskie, prowadzone w Programie Bezpieczna Infrastruktura i Środowisko, dotyczą takich obszarów badawczych jak energetyka jądrowa, przydatność terenu pod zabudowę, ocena stanu technicznego obiektów budowlanych, awarie budowlane, badania podłoża gruntowego dla obiektów liniowych i kubaturowych, geozagrożenia oraz geofizyka inżynierska. Na zlecenie PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. opracowano Wytyczne badań podłoża gruntowego dla potrzeb budowy i modernizacji infrastruktury kolejowej. Przedmiotem wytycznych są wymagania, dotyczące rozpoznania i badań podłoża gruntowego pod obiekty infrastruktury kolejowej oraz informacje dotyczące metod badań, interpretacji oraz prezentacji ich wyników. Wytyczne są przeznaczone dla administracji kolejowej, wykonawców badań podłoża gruntowego oraz jednostek projektujących budowle infrastruktury 11

12 kolejowej. Należy je stosować przy projektowaniu, programowaniu i wykonywaniu badań podłoża gruntowego oraz przy opracowaniu opisów przedmiotu zamówienia na potrzeby budowy i modernizacji obiektów infrastruktury kolejowej. Zadania psg, które wpisują się w kierunki badań w dziedzinie geologii inżynierskiej wyznaczone przez Ministerstwo Środowiska, to w szczególności: - baza danych właściwości fizycznych i mechanicznych głównych typów litogenetycznych gruntów i skał Polski w ujęciu regionalnym, - prowadzenie działań przez państwową służbę geologiczną w związku z wystąpieniem zdarzeń incydentalnych, awarii lub katastrof tzw. prace interwencyjne. W Programie Bezpieczna Infrastruktura i Środowisko w ramach zagadnień związanych z gospodarką odpadami, jako czwarty obszar badawczy, prowadzone są prace dotyczące monitoringu składowisk odpadów, przygotowania dokumentów o stanie gospodarki odpadami, zagospodarowania odpadów oraz wskazania optymalnej lokalizacji płytkiego składowania odpadów promieniotwórczych nisko- i średnioaktywnych. W ramach opracowań dotyczących składowisk odpadów promieniotwórczych kontynuowano badania monitoringowe wybranych elementów środowiska na terenie i wokół Krajowego Składowiska Odpadów Promieniotwórczych w Różanie. Coroczne badania monitoringowe są wymagane obligatoryjnie dla dalszej eksploatacji składowiska przez Zakład Unieszkodliwiania Odpadów Promieniotwórczych w Świerku. Prowadzone są również prace zamówione przez Ministra Gospodarki dotyczące opracowania metodyki oceny bezpieczeństwa i wskazania nowej optymalnej lokalizacji płytkiego składowiska odpadów promieniotwórczych nisko- i średnioaktywnych. Prace te są realizowane w konsorcjum firm, w skład którego wchodzą: Państwowy Instytut Geologiczny Państwowy Instytut Badawczy, Instytut Chemii i Techniki Jądrowej, Instytut Geofizyki Polskiej Akademii Nauk, Instytut Gospodarki Surowcami Mineralnymi i Energią PAN, Przedsiębiorstwo Geologiczne Geoprojekt Szczecin Sp. z o.o., Zakład Unieszkodliwiania Odpadów Promieniotwórczych Przedsiębiorstwo Państwowe, którego liderem jest Instytut. Pracownicy Programu kontynuują prace w Zespole do spraw opracowania Krajowego Programu Postępowania z Odpadami Promieniotwórczymi i Wypalonym Paliwem Jądrowym (KPPzOPiWPJ), który został powołany Zarządzeniem Ministra Gospodarki z 27 sierpnia 2009 r. (Dz. Urz. Ministra Gospodarki Nr 3, poz. 30). Od roku 2014 w Programie Bezpieczna Infrastruktura i Środowisko realizowane jest zadanie pn.: Laboratorium geologicznych uwarunkowań podziemnego składowania odpadów promieniotwórczych i niebezpiecznych. Etap I - analiza uwarunkowań i projekt przedsięwzięcia. Celem zadania jest opracowanie Studium badawczo-rozwojowego dla Laboratorium geologicznych uwarunkowań podziemnego składowania odpadów promieniotwórczych i niebezpiecznych. Studium dotyczyć będzie analizy uwarunkowań dla wieloletniego programu badań nad głębokim składowaniem odpadów promieniotwórczych oraz niebezpiecznych w Polsce z uwzględnieniem różnorodności struktur geologicznych. W ramach tego etapu przedsięwzięcia opracowana zostanie także koncepcja wieloletniego programu pt. Projekt przedsięwzięcia Laboratorium geologicznych uwarunkowań podziemnego składowania odpadów promieniotwórczych i niebezpiecznych. Program Bezpieczna Infrastruktura i Środowisko nadąża za nowymi technikami i innowacyjnością w podejściu do klasycznych badań geologicznych, geologiczno-inżynierskich, poprzez stosowanie metod nieinwazyjnych, związanych z badaniami właściwości fizycznych gruntów. W 2013 roku podjęto się budowy nowego zespołu geofizycznego i wdrożenia badań geofizycznych. Badania te z racji niewielkiego zasięgu (do 200 m ppt), zwane są geofizyką inżynierską. W 2014 roku, w oparciu o sprzęt geofizyczny posiadany przez PIG-PIB oraz po doposażeniu państwowej służby geologicznej ze środków NFOŚiGW, ilość prac geofizycznych wykonywanych w Programie znacznie wzrosła. Wdrożono nowo zakupioną aparaturę oraz oprogramowanie, co dało możliwość użycia nowoczesnego narzędzia jakim jest geofizyka inżynierska w wielu przedsięwzięciach. W ramach zadań psg związanych z rozpoznaniem budowy geologicznej kraju, udokumentowaniem złóż kopalin oraz kartografią podstawową wykonano: 12

13 badania terenowe i opracowanie wyników dla kompleksowej, geofizycznogeologicznej interpretacji nowego zdjęcia całkowitego pola magnetycznego Ziemi na obszarze Sudetów i ich przedpola (zastosowana metoda to magnetyka), badania terenowe i opracowanie wyników w ramach określenia profilu stratygraficznego i węglonośności osadów paleogenu i neogenu w rejonie Milicza, Twardogóry i Sycowa (zastosowana metoda to sejsmika refleksyjna), badania terenowe i opracowanie wyników w ramach określenia uwarunkowań geologiczno-górniczo-środowiskowych, dla możliwości podziemnej eksploatacji wybranych kopalin skalnych w Sudetach i w Górach Świętokrzyskich (zastosowana metoda to sejsmika refrakcyjna, tomografia elektrooporowa, georadar), badania terenowe i opracowanie wyników dla określenia młodych stref tektonicznych w Sudetach (zastosowana metoda to termika, metoda VLF, sejsmika), badania terenowe i opracowanie wyników dla rozpoznania geologii nad wysadami solnymi w ramach monitoringu geodynamicznego w zakresie interferometrii satelitarnej pasa wysadów solnych w Polsce (zastosowana metoda to tomografia elektrooporowa, pionowe sondowania elektrooporowe), badania terenowe i opracowanie wyników w ramach rozpoznania geologii dla reambulacji 25 arkuszy Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1: (zastosowana metoda to pionowe sondowania elektrooporowe). Badania geofizyczne wykorzystano również do rozpoznania hydrogeologicznego w następujących zadaniach: badania terenowe i opracowanie wyników dla określenia zasobów dyspozycyjnych wód leczniczych w zlewni Wilgi (zastosowana metoda to tomografia elektrooporowa, pionowe sondowania elektrooporowe), badania terenowe i opracowanie wyników dla określenia zasobów dyspozycyjnych GZWP nr 424 Dolina Borowa (zastosowana metoda to pionowe sondowania elektrooporowe). W ramach prac związanych z budownictwem wykonano: badania terenowe i opracowano wyniki badań na potrzeby oceny stanu podłoża hali produkcyjnej spółki Grupa Kęty S.A. (zastosowana metoda to MASW (wielokanałowa analiza fal powierzchniowych), badania terenowe i opracowano wyniki badań na budowie centrum handlowego "Galeria Zamek" w Lublinie (zastosowana metoda to tomografia elektrooporowa), badania terenowe i opracowano wyniki badań dla rozpoznania stanu płyty Starego Rynku w Poznaniu (zastosowana metoda to tomografia elektrooporowa), badania terenowe i opracowano wyniki badań dla określenia warunków gruntowych w rejonie obiektu mostowego W3 MA-9 w ciągu budowanej obwodnicy Augustowa (zastosowana metoda to tomografia elektrooporowa), badania terenowe i opracowano wyniki badań dla potwierdzenia głębokości występowania przesłony hydroizolacyjnej na prawym wale Nysy Kłodzkiej (zastosowana metoda to tomografia elektrooporowa), badania terenowe i opracowano wyniki badań dla określenia uprzywilejowanej drogi filtracji pod śluzą Okole na kanale Bydgoskim w Bydgoszczy (zastosowana metoda to tomografia elektrooporowa, prześwietlania sejsmiczne, MASW), badania terenowe i opracowano wyniki badań dla rozpoznania geofizycznego na zaporach w Dobromierzu i Solinie (zastosowana metoda to tomografia elektrooporowa, sejsmika refrakcyjna), badania terenowe i opracowano wyniki badań na wybranych odcinkach wału przeciwpowodziowego w okolicy Sandomierza (zastosowana metoda to sejsmika refrakcyjna, grawimetria, konduktometr). Przedstawione zadania psg prowadzone w programie Bezpieczna Infrastruktura i Środowisko wpisują się w następujące założenia określone w strategicznych dokumentach krajowych i unijnych: 13

14 cele polityki przestrzennego zagospodarowania kraju w horyzoncie roku 2020 i 2030 określone w dokumentach "Koncepcja przestrzennego zagospodarowania kraju 2030" i "Strategia rozwoju kraju 2020", w zakresie rozwoju metropolii, sieci transportowych i przesyłowych, oceny zagrożeń i bezpieczeństwa, wymagania Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. w sprawie promowania stosowania energii ze źródeł odnawialnych zmieniająca i w następstwie uchylająca dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE, w zakresie oceny potencjału płytkiej geotermii na potrzeby systemów odnawialnej energii oraz możliwości lokalizacji farm wiatrowych, możliwości wykorzystania odnawialnych źródeł energii omówionych w dokumencie pt.: "Określenie potencjału energetycznego regionów Polski w zakresie odnawialnych źródeł energii - wnioski dla Regionalnych Programów Operacyjnych na okres programowania " w zakresie oceny potencjału płytkiej geotermii na potrzeby systemów odnawialnej energii, cele polityki ekologicznej określone w dokumencie "Polityka ekologiczna państwa w latach z perspektywą do roku 2016" w zakresie aspektów ekologicznych w planowaniu przestrzennym, ochrony powierzchni ziemi, gospodarki odpadami, cele określone w dokumencie pt.: "Europa efektywnie korzystająca z zasobów - inicjatywa przewodnia strategii "Europa 2020"" w zakresie wytwarzania energii jądrowej, odnawialnych źródeł energii, efektywności energetycznej, transportu, gospodarowania odpadami, cele określone w dokumencie pt.: "Polityka energetyczna Polski do 2030 roku" w zakresie poprawy efektywności energetycznej, wzrostu bezpieczeństwa dostaw paliw i energii, dywersyfikacji struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej, rozwoju odnawialnych źródeł energii, cele określone w dokumencie pt.: Program polskiej energetyki jądrowej w zakresie podziemnego i powierzchniowego składowania odpadów promieniotwórczych. Część zadań jest realizowanych w Programie w ramach badań statutowych, finansowanych przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. Są to m.in.: - ocena zmienności występowania pierwiastków ziem rzadkich w wybranych komponentach środowiska w obiektach unieszkodliwiania odpadów, - ocena zanieczyszczenia osadów rzek, jezior i zbiorników wodnych na skutek odprowadzania wód chłodniczych z elektrowni, - ocena zmienności składu fazowego i zawartości pierwiastków śladowych oraz ziem rzadkich w osadach ściekowych wybranych oczyszczalni ścieków, - wdrażania systemu monitoringu CO2 w powietrzu atmosferycznym za pomocą systemu pomiarowego tła na terenie Ośrodka Naukowo-Szkoleniowego PIG-PIB w Leszczach, - charakterystyka właściwości fizyczno-mechanicznych genetycznie zróżnicowanych utworów pylastych w wybranych rejonach kraju, - zasady dokumentowania geologiczno-inżynierskiego zwietrzelin wybranych skał osadowych wraz z charakterystyką właściwości fizyczno-mechanicznych. W roku 2014 rozpoczęto prace związane z projektem PYROGAS pn.: Conspan-BlueGas - technologia oczyszczania płynów pozabiegowych po szczelinowaniu hydraulicznym łupków gazonośnych z możliwością ponownego wykorzystania wody i odzyskiem wartościowych metali. Projekt finansowany jest ze środków Narodowego Centrum Badań i Rozwoju pozyskany w ramach projektu BlueGaz. Pracownicy Programu Bezpieczna Infrastruktura i Środowisko działają w charakterze ekspertów w międzynarodowych organizacjach, stowarzyszeniach i instytucjach naukowych. Należymy do następujących grup eksperckich i zadaniowych EuroGeoSurveys (EGS): GeoEnergy Expert Group, Geochemistry Expert Group, Superficial Deposits Task Force 14

15 W ramach grupy eksperckiej GeoEnergy uczestniczymy w spotkaniach dotyczących środowiskowych aspektów wydobycia gazu z łupków oraz geotermii. Ponadto bierzemy udział w spotkaniach organizacyjnych EERA (European Energy Research Allianz). EERA jest to program dotyczący niekonwencjonalnych węglowodorów przy Komisji Europejskiej. Na posiedzeniach Komitetu Chemikaliów OECD przedstawiamy zagadnienia dotyczące badań wpływu na środowisko poszukiwań gazu łupkowego w Polsce wykonanych przez PIG-PIB. Od 2010 r. pracownicy Programu uczestniczą wspólnie z Instytutem Ekologii i Użytków Uprzemysłowionych we współpracy z Niemcami, która obejmuje zagadnienia naturalnej regeneracji środowiska, jako metody rekultywacji terenów zdegradowanych. Jesteśmy członkami następujących organizacji, stowarzyszeń, komitetów i zespołów: IAEG - International Association for Engineering Geology and Environment, ISSMGE - International Society for Soil Mechanics and Geotechnical Engineering, ELGIP - European Large Geotechnical Institutes Platform, TU Darmstadt Energy Center, KDGI - Komisja Dokumentacji Geologiczno-Inżynierskich, PKGIŚ - Polski Komitet Geologii Inżynierskiej i Środowiska, PKG - Polski Komitet Geotechniki, WGLG - Warszawski Zespół Laboratoriów Geotechnicznych, PKN - Polski Komitet Normalizacyjny, Zespołu do spraw opracowania krajowego planu postępowania z odpadami promieniotwórczymi i wypalonym paliwem jądrowym przy Ministrze Gospodarki, Wojewódzkiego Zespołu Zarządzania Kryzysowego przy Wojewodzie Mazowieckim. TEMATY PSG REALIZOWANE JUŻ W PROGRAMIE Opiniowanie prac z zakresu kartografii geologicznej, georóżnorodności geologii złożowej, hydrogeologii i geologii inżynierskiej wykonywanych w ramach zadań PSG i PSH oraz innych. W ramach tematu zapewniona jest bieżąca obsługa administracyjna posiedzeń Komisji Opracowań Kartograficznych oraz wykonywane są merytoryczne opinie i recenzje dla prac z zakresu działalności państwowej służby geologicznej. W pierwszym kwartale 2014 roku odbyły się pierwsze posiedzenia Komisji Opracowań Kartograficznych. Specjalistom zlecono wykonanie recenzji do opracowań kartograficznych oraz przygotowanie opinii z zakresu działalności państwowej służby geologicznej. Specyfika prac wykonywanych w tym temacie nie pozwala na sporządzenie szczegółowej listy posiedzeń, wykonywanych opinii i recenzji. W roku 2014 oprócz opiniowania kartografii seryjnej (arkusze MHP, MGśP II, MLP, SMGP-reambulacja, projektów robót geologicznych dla MGśP i SMGP) wykonanych zostało około kilkudziesięciu opinii i recenzji związanych z działalnością psg. Zadanie kończy się w pierwszym kwartale 2015 r. Aktualizacja i modernizacja Mapy geośrodowiskowej Polski w skali 1: prace wykonywane w latach W 2014 roku zakończone zostały prace autorskie nad 320 arkuszami MGśP Planszy A i 329 arkuszami Planszy B, co potwierdza opinia Komisja Opracowań Kartograficznych. W drugiej połowie roku systematycznie wykonywane były wersje KARTO arkuszy Planszy A i B. Na koniec roku wydrukowano część ostatecznych wersji analogowych arkuszy MGśP i zapisano je w wersji cyfrowej w bazie danych MGśP (II). Do końca roku wykonane zostały (w 80%) teksty objaśniające dla ośmiu opracowywanych województw. W około 75 % wykonana została redakcja podkładów topograficznych VMapL2. W ramach prac kooperacyjnych w 2014 roku wykonano 13 projektów robót geologicznych dotyczących kartografii geologicznej i 12 dokumentacji po wykonaniu tych robót (dla udokumentowania obszarów prognostycznych występowania kruszywa piaskowo-żwirowego wzdłuż 15

16 projektowanych dróg ekspresowych). Warstwa normatywna KOPALINY opracowana została dla 217 arkuszy MGśP. W 2015 roku zgodnie z harmonogramem zakończona zostanie realizacja 467 arkuszy MGśP Planszy A i 467 arkuszy Planszy B wraz z 8 tekstami objaśniającymi dla następujących województw: małopolskiego, śląskiego, opolskiego, dolnośląskiego, lubuskiego, wielkopolskiego, łódzkiego i świętokrzyskiego. W ramach prac kooperacyjnych w 2015 roku wykonywanych jest 5 projektów robót geologicznych dotyczących kartografii geologicznej i 8 dokumentacji po wykonaniu tych robót (dla udokumentowania obszarów prognostycznych występowania kruszywa piaskowo-żwirowego wzdłuż projektowanych dróg ekspresowych). Wykonana zostanie warstwa normatywna KOPALINY dla 178 arkuszy MGśP. Atlas geochemiczny Warszawy i okolic 1: Celem badań jest przedstawienie w formie kartograficznej aktualnego stopnia zanieczyszczenia gleb, osadów rzecznych, strumieniowych i jeziornych oraz wód powierzchniowych na obszarze Warszawy (i w jej najbliższym otoczeniu) wraz z określeniem źródeł anomalii. Aktualizacja zdjęcia geochemicznego środowisk powierzchniowych Warszawy jest konieczna z uwagi szybkie tempo zmian w krajobrazie miasta (oraz terenów przyległych) w okresie ostatnich 20 lat. Argumentem przemawiającym za koniecznością wykonania nowego opracowania atlasu dla Warszawy i okolic jest także fakt zupełnego wyczerpania nakładu Atlasu geochemicznego Warszawy i okolic autorstwa J. Lisa z roku Badaniom poddane są gleby z głębokości 0,0 0,3 m i 0,8 1,0 m, osady (rzeczne, strumieniowe, jeziorne i in.) oraz wody powierzchniowe na obszarze ok km 2 (w tym: obszar w granicach miasta Warszawy 518 km 2 oraz najbliższe otoczenie miasta 700 km 2 ). W roku 2014 w ramach prac terenowych zostanło pobranych z obszaru Warszawy (518 km 2 ) i okolic (700 km 2 ) ok próbek glebowych z dwóch zakresów głębokości: 0,0-0,3m i 0,8-1,0 m. W ramach prac laboratoryjnych wykonano analizy chemiczne 480 próbek osadów wodnych oraz analiz chemicznych i granulometrycznych ok próbek glebowych. W ramach prac kameralnych dla obszaru badań wykonano podkład topograficzny oraz mapę geologiczną. Bazy danych z wynikami analiz chemicznych próbek wód powierzchniowych oraz osadów wodnych zostały opracowane statystycznie. Ponadto wykonane zostały mapy geochemiczne dla obu tych środowisk. Opracowane zostały bazy danych terenowych dla próbek glebowych. W roku 2015 wykonane zostaną następujące prace: analizy chemiczne i granulometryczne ok próbek glebowych, opracowanie baz danych geochemicznych dla próbek gleb z obu zakresów głębokości, opracowanie statystyczne wyników analiz gleb oraz wykonanie map geochemicznych obu poziomów gleb. Ponadto zostaną przygotowane zestawienia tabelaryczne oraz teksty objaśnień do Atlasu. W ramach prac wydawniczych przewidziano: wykonanie recenzji wydawniczej, tłumaczenie tekstu objaśnień z języka polskiego na angielski, redakcję wydawniczą tekstu, opracowanie projektu edytorskiego Atlasu, opracowanie graficzne map. Szczegółowa mapa geochemiczna Górnego Śląska w skali 1: na arkuszach: Zabrze, Chorzów, Ornontowice i Mikołów W wyniku rozpoznania regionalnego zaplanowano opracowanie szczegółowych map geochemicznych w skali 1: dla najbardziej zanieczyszczonego w kraju obszaru śląskokrakowskiego (jest to etap III badań geochemicznych w Polsce). Prezentacja stanu zaawansowania prac tego etapu i wszystkie dotychczas wykonane atlasy dostępne są online w wersji polskiej i angielskiej znajdują się na stronie Zadanie Szczegółowa mapa geochemiczna Górnego Śląska w skali 1: na arkuszach: Zabrze, Chorzów, Ornontowice i Mikołów jest częścią etapu III rozpoznania stanu chemicznego gleb, osadów śródlądowych zbiorników wodnych i wód powierzchniowych Polski. W roku 2014 w ramach prac terenowych zostały pobrane próbki gleb z dwóch zakresów głębokości na trzech arkuszach: Zabrze, Ornontowice i Mikołów (7 900 szt.). W ramach prac laboratoryjnych wykonane zostały analizy chemiczne próbek gleb, osadów i wód powierzchniowych 16

17 (7 300 szt.) i analizy granulometryczne próbek gleb powierzchniowych (3 900 szt.). W ramach prac kameralnych dokończono opracowywanie map geologicznych dla każdego arkusza i baz danych wyników badań laboratoryjnych osadów i wód powierzchniowych. Przygotowane zostały materiały literaturowe do opracowania geologii, złóż kopalin i antropopresji na badanym terenie oraz badania statystyczne wyników analiz, a także opracowane zostały mapy geochemiczne wód powierzchniowych. Prace przewidziane do realizacji w roku 2015 to kontynuacja zadania Szczegółowa mapa geochemiczna Górnego Śląska w skali 1: na arkuszach: Zabrze, Chorzów, Ornontowice i Mikołów w zakresie: analizy chemiczne i granulometryczne próbek gleb, opracowanie baz danych i map geochemicznych wód powierzchniowych oraz osadów rzecznych i strumieniowych, opracowanie map geologicznych i części tekstów, badania statystyczne i zestawienia tabelaryczne, interpretacja wyników badań -opracowanie części tekstowej. Aktualizacja Systemu Integracji Danych o Mogilnikach. Celem przedsięwzięcia jest przeprowadzenie aktualizacji danych i rozbudowy zakresu informacji danych wprowadzonych do Systemu Integracji Danych o Mogilnikach, prezentowanych zarówno w formie strony internetowej jak i raportów w pliku PDF. SIDoM jest systemem integracji wszystkich istotnych danych o mogilnikach, zarówno w ujęciu technicznym jak i środowiskowym. Dotychczas prezentowane dane obejmowały głównie aspekt techniczny tzn. budowę obiektu, historyczne informacje o ilości zgromadzonych środków ochrony roślin, ilość usuniętych odpadów w trakcie likwidacji obiektu i sposobie jego rekultywacji. Ważnym elementem uzupełniającym system będzie rozszerzenie SIDoM o dane środowiskowe, związane zarówno z przywróceniem planistycznej funkcjonalności terenu po zlikwidowanych obiektach, jak również weryfikacja i ocena efektów postępu naturalnej regeneracji środowiska na tych terenach. Tak zbudowany system będzie w sposób całościowy przedstawiał zagadnienia związane z funkcjonowaniem składowisk przeterminowanych środków ochrony roślin oraz sposobem likwidacji tego typu obiektów w Polsce. W ramach realizacji zadania w latach planowane jest zaktualizowanie informacji prezentowanych w portalu oraz zebranie szczegółowych danych dotyczących likwidacji poszczególnych obiektów. W celu monitorowania przebiegu naturalnej regeneracji środowiska będą prowadzone badania środowiska gruntowo-wodnego na terenach pomogilnikowych. Prowadzony będzie również monitoring przywrócenia funkcjonalności terenu po likwidacji i rekultywacji poszczególnych mogilników, polegający na weryfikacji czy tereny te stają się spójnym elementem otaczającego środowiska przyrodniczo-gospodarczego. Wszystkie wyniki uzyskane w ramach monitorowanych komponentów będą prezentowane i udostępniane na stronie internetowej SIDoM (mapy, zapytania/raporty, zdjęcia). Zaproponowane koszty obejmują również serwis, aktualizację i rozbudowę funkcjonalności strony SIDoM. Prowadzenie i aktualizacja Bazy Danych Geologiczno-Inżynierskich (BDGI) wraz ze sporządzeniem Atlasu geologiczno-inżynierskiego wybranych obszarów kraju w skali 1: Realizowane od 1 lutego 2013 roku zadanie jest kontynuacją prac realizowanych od 1998 roku w ramach projektów pn.: Baza danych geologiczno-inżynierskich wraz z opracowaniem atlasu geologiczno-inżynierskiego aglomeracji, które są udostępniane na stronie atlasy.pgi.gov.pl. Zadanie to jest realizowane przez Program Bezpieczna Infrastruktura i Środowisko we współpracy z oddziałem Geologii Morza i oddziałem Pomorski oraz przedsiębiorstwami i firmami geologicznymi. W ramach przedsięwzięcia prowadzona jest bieżąca współpraca z administracją państwową i administracją samorządową w zakresie pozyskiwania i udostępniania danych. Zakres rzeczowy przedsięwzięcia wynika z kierunków działań w dziedzinie geologii inżynierskiej na lata opracowanych przez Ministerstwo Środowiska i jest zgodny z zadaniami stawianymi państwowej służbie 17

18 geologicznej, które zostały określone w Ustawie Prawo geologiczne i górnicze, obejmuje również zadania badawczo-metodyczne, prace informatyczno-techniczne i informacyjno-edukacyjne. Przedsięwzięcie jest realizowane, jako pięć zadań. Zadanie 1 obejmuje prowadzenie, aktualizację, weryfikację oraz udostępnianie zasobów informacyjnych Bazy Danych Geologiczno-Inżynierskich (BDGI). Jest to praca ciągła, polegająca na cyfryzacji i przetwarzaniu danych geologiczno-inżynierskich znajdujących się w dokumentacjach zgromadzonych w Centralnym Archiwum Geologicznym oraz ich udostępnianiu użytkownikom. Podstawą prawną dla realizacji zadania jest art. 162, pkt.1, ust. 4 ustawy Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 163, poz. 981). W roku 2014 i 2015 realizowane będą następujące zadania: - kontynuacja prac nad opracowaniem i wydaniem instrukcji pn.: Instrukcja Prowadzenie i aktualizacja Bazy Danych Geologiczno-Inżynierskich (BDGI), - zbieranie i analizowanie danych z dokumentacji wykonanych w 2014 i 2015 roku i zarchiwizowanych w cag-nag, - zbieranie i analizowanie danych z dokumentacji archiwalnych zgromadzonych w cag-nag dla wyznaczonych obszarów Polski, tj. dla sześciu nowych atlasów geologiczno-inżynierskich, - prowadzenie Bazy Danych Geologiczno-Inżynierskich (BDGI), - zasilanie Centralnej Bazy Danych Geologicznych (CBDG) o dane zgromadzone w bazie BDGI, - prowadzenie prac dotyczących udostępniania bazy otworowej BDGI na stronie atlasy.pgi.gov.pl oraz w Centralnej Bazie Danych Geologicznych. W ramach prac w latach planuje się wprowadzić do scalonej bazy BDGI otworów wiertniczych. W efekcie prac powstanie baza BDGI zawierająca min otworów wiertniczych. Zadanie 2 obejmuje opracowanie i aktualizację atlasów geologiczno-inżynierskich wybranych obszarów kraju w skali 1: Jest to praca polegająca na opracowaniu lub aktualizacji Atlasów geologiczno-inżynierskich wybranych obszarów kraju w skali 1: w oparciu o zaktualizowaną instrukcję Atlasy geologiczno-inżynierskie dla miast. Instrukcja wykonywania techniką komputerową. Podstawą dla realizacji zadania jest art. 162, pkt.1, ust. 1 ustawy Prawo geologiczne i górnicze (Dz. U. Nr 163, poz. 981). W roku 2013 i 2014 wykonano następujące zadania: - wykonano części prac związanych z opracowaniem 6 nowych Atlasów geologicznoinżynierskich dla wskazanych obszarów Polski. - opracowano projekt robót geologicznych dla obszaru klifu kaszubskiego (Jastrzębia Góra Cetniewo), oraz złożono go do geologa wojewódzkiego w woj. pomorskim, - opracowano dwa projekty robót geologicznych dla obszaru klifu gdyńskiego: Orłowo i Oksywie-Babie Doły, - prowadzono prace dotyczące udostępnienia atlasów na stronie atlasy.pgi.gov.pl - kontynuowano prace nad przygotowaniem aktualizacji instrukcji pt.: Atlasy geologiczno-inżynierskie dla miast. Instrukcja wykonywania techniką komputerową m.in. o metodykę opracowania map ryzyka geologicznego oraz zgodności z modelem danych INSPIRE, - opracowano 4 projekty robót geologicznych dla następujących obszarów Polski: aglomeracja Bydgoszcz, aglomeracja Koszalin, powiat płocki, powiat piaseczyński. - kontynuowano prace związane z aktualizacją 9 opracowanych w latach Atlasów geologiczno-inżynierskich i dostosowanie ich do wymagań Dyrektywy INSPIRE, - wykonano część prac kartograficznych i geofizycznych związanych z opracowaniem 6 nowych Atlasów geologiczno-inżynierskich dla wskazanych obszarów Polski, 18

19 - wykonano część prac w zakresie opracowania map dokumentacyjnych i geomorfologicznych, - kontynuowano prace dotyczące udostępnienia atlasów na stronie atlasy.pgi.gov.pl. W roku 2015 planowane są do wykonania następujące zadania: - kontynuacja prac nad przygotowaniem aktualizacji instrukcji pt.: Atlasy geologicznoinżynierskie dla miast. Instrukcja wykonywania techniką komputerową m.in. o metodykę opracowania map ryzyka geologicznego oraz zgodności z modelem danych INSPIRE, - kontynuacja prac związanych z aktualizacją 9 opracowanych w latach Atlasów geologiczno-inżynierskich i dostosowanie ich do wymagań Dyrektywy INSPIRE w zakresie: wykonania części badań uzupełniających (wiercenia, badania geofizyczne i badania laboratoryjne) na potrzeby opracowania Atlasów geologicznoinżynierskich, kontynuacja prac kartograficznych, pozyskanie materiałów archiwalnych z innych archiwów, utworzenia warstw informacyjnych bazy danych GIS Atlasów geologicznoinżynierskich. - kontynuacja prac dotyczących udostępnienia atlasów na stronie atlasy.pgi.gov.pl. Zadanie 3 dotyczy prowadzenia strony internetowej o geologii inżynierskiej wraz z działalnością popularno naukową. Jest to praca polegająca na administrowaniu i bieżącej aktualizacji strony internetowej, a także publikowaniu opracowań dotyczących problematyki geologicznoinżynierskiej oraz oceny ryzyka geologicznego. W ramach niniejszego zadania zespół redakcyjny zbiera i przygotowuje informacje do publikacji na stronie internetowej oraz prowadzi działania popularyzujące stronę w Internecie. W roku 2014 wykonano następujące zadania: - prowadzono i modernizowano strony internetowej o geologii inżynierskiej w zależności od potrzeb użytkowników, - wykonano część prac związanych z opracowaniem zaktualizowanej publikacji pt.: Zasady dokumentowania geologiczno-inżynierskiego. W roku 2015 planowane są do wykonania następujące zadania: - prowadzenie strony internetowej o geologii inżynierskiej w zależności od potrzeb użytkowników, - zakończenie prac związanych z opracowaniem zaktualizowanej publikacji pt.: Zasady dokumentowania geologiczno-inżynierskiego. Wydruk w 300 egz. Zadanie 4 dotyczy rozwoju i opieki technicznej nad Bazą Danych Geologiczno-Inżynierskich oraz nad narzędziami do jej obsługi. Jest to praca ciągła, polegająca na rozbudowie zakresu informacyjnego bazy danych oraz modernizacji i rozwoju systemu przetwarzania danych geologicznoinżynierskich pod kątem dostosowania do realizacji powierzonych zadań, dostosowania do regulacji prawnych, zapewnienia właściwego funkcjonowania bazy danych i systemu przetwarzania danych geologiczno-inżynierskich. Realizacja zadania ma na celu zapewnienie ciągłości realizacji prac związanych z wypełnianiem zadań państwowej służby geologicznej wynikających z art. 162, pkt.1, ust. 4 ustawy prawo geologiczne i górnicze. W roku 2014 wykonano następujące zadania: - uruchomiono zmodernizowany system gromadzenia, przetwarzania i udostępniania danych geologiczno-inżynierskich, - kontynuowano opiekę techniczną nad bazą danych i systemem gromadzenia, przetwarzania i udostępniania danych geologiczno-inżynierskich, - kontynuowano działania w zakresie prowadzenia stałego nadzoru nad pracami analitycznymi i projektowymi, - administrowano bazą danych oraz systemem przetwarzania danych geologicznoinżynierskich, - administrowano meta danymi. 19

20 W roku 2015 planowane są do wykonania następujące zadania: - utrzymanie i testy zmodernizowanego systemu gromadzenia, przetwarzania i udostępniania danych geologiczno-inżynierskich, - kontynuacja opieki technicznej nad bazą danych i systemem gromadzenia, przetwarzania i udostępniania danych geologiczno-inżynierskich, - kontynuacja w zakresie prowadzenia stałego nadzoru nad pracami analitycznymi i projektowymi, - administrowanie bazą danych oraz systemem przetwarzania danych geologicznoinżynierskich, - administrowanie metadanymi. W ramach zdania 5 dokonywane są wszelkiego rodzaju zakupy materiałów kartograficznych, danych, oprogramowania, sprzętu terenowego i laboratoryjnego, udział w szkoleniach oraz spotkaniach koniecznych do realizacji zadań 1-4. Prowadzenie Bazy Danych Geologiczno-Inżynierskich (BDGI) powiązane jest z następującymi zadaniami psg realizowanymi w innych Programach: - Centrum Zarządzania Geozagrożeniami, - Redakcja i przygotowanie do udostępniania arkuszy Szczegółowej mapy geologicznej Polski w skali 1: W przyszłości zadanie Prowadzenie i aktualizacja Bazy Danych Geologiczno-Inżynierskich (BDGI) wraz ze sporządzeniem Atlasu geologiczno-inżynierskiego wybranych obszarów kraju w skali 1: może stanowić podstawę do inicjowania nowych zadań psg z zakresu np.: tematów dotyczących płytkiej geotermii na potrzeby wzrostu efektywności energetycznej infrastruktury i budownictwa, opracowania map zagrożeń i ryzyka geologicznego zwłaszcza dotyczących szkód górniczych i występowania gruntów problematycznych oraz zadań dotyczących regionalnej geologii inżynierskiej Polski, a także geofizyki inżynierskiej. Baza danych właściwości fizycznych i mechanicznych głównych typów litogenetycznych gruntów i skał Polski w ujęciu regionalnym. Zadanie o charakterze ciągłym, którego celem jest realizacja kierunków badań w dziedzinie geologii inżynierskiej (na lata ) Ministerstwa Środowiska opisanych w rozdziale 3.2. Syntetyczne oceny parametrów skał i gruntów. Kierunek ten dotyczy podjęcia prac nad przygotowaniem regionalnych parametrycznych zależności korelacyjnych oceniających właściwości geologiczno-inżynierskie gruntów i skał. Jednym z podstawowych, inicjalnych elementów tej regionalizacji jest opracowanie katalogów uogólnionych cech fizyczno-mechanicznych podstawowych typów litogenetycznych gruntów i skał Polski opartych o współczesny stan wiedzy i nowoczesne techniki badawcze, konkurencyjne na rynku europejskim. Elementem tej regionalizacji będzie ustalenie kryteriów oceny stopnia złożoności budowy geologicznej w nawiązaniu do kategorii geotechnicznych oraz określenia procedur i zakresu badań w dostosowaniu do kategoryzacji geotechnicznej. Celem przedsięwzięcia jest: opracowanie instrukcji pn. Instrukcja - prowadzenie i aktualizacja Bazy Danych Właściwości Fizycznych i Mechanicznych głównych typów litogenetycznych gruntów i skał Polski (BDGI-WFM), utworzenie Bazy Danych Właściwości Fizycznych i Mechanicznych gruntów i skał (BDGI-WFM), prowadzenie Bazy Danych Właściwości Fizycznych i Mechanicznych gruntów i skał (BDGI-WFM), opracowanie i wydrukowanie następujących 3 katalogów w liczbie po 300 egz. każdy: Właściwości fizyczno-mechaniczne gruntów i skał Polski w ujęciu regionalnym - LESSY, Właściwości fizyczno-mechaniczne gruntów i skał Polski w ujęciu regionalnym. IŁY FORMACJI MIO-PLIOCEŃSKIEJ i Właściwości fizycznomechaniczne gruntów i skał Polski w ujęciu regionalnym. GYTTIE. Przedsięwzięcie baza danych właściwości fizycznych i mechanicznych głównych typów litogenetycznych gruntów i skał Polski w ujęciu regionalnym wesprze cyfryzację danych zgromadzonych w Centralnym Archiwum Geologicznym. Przedsięwzięcie wpisuje się w zakres zadań wymienionych w art. 162 ust. 1 pkt. 1, 3, 4, 10 ustawy Prawo geologiczne i górnicze. W roku 2014 wykonano następujące zadania: 20