Albert Terelak. Diagnoza u!ywania substancji psychoaktywnych przez dzieci i m"odzie! wybranych szczeci#skich szkó" podstawowych i gimnazjalnych

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Albert Terelak. Diagnoza u!ywania substancji psychoaktywnych przez dzieci i m"odzie! wybranych szczeci#skich szkó" podstawowych i gimnazjalnych"

Transkrypt

1 Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju Spo!ecznego Stricte Albert Terelak Diagnoza u!ywania substancji psychoaktywnych przez dzieci i m"odzie! wybranych szczeci#skich szkó" podstawowych i gimnazjalnych w ramach zadania pn. By$ albo nie by$ - prowadzenie profilaktycznej dzia"alno%ci w zakresie przeciwdzia"ania narkomanii na rzecz szczeci#skich szkó" podstawowych i ponadpodstawowych 2008

2 Spis tre!ci 1. Zagadnienia metodologiczne prac nad diagnoz". Plan bada# diagnostycznych Charakterystyka badanej zbiorowo$ci z perspektywy zagro%e# dzieci i 1 m!odzie%y problemem patologii spo!ecznych 1.2. Przedmiot i metodologia bada# Cele bada# Konstrukcja planu badawczego Schemat relacji mi&dzy zmiennymi Charakterystyka badanej zbiorowo$ci Dobór próby badawczej Operacjonalizacja problematyki badawczej. Narz&dzia badawcze Diagnoza u%ywania substancji psychoaktywnych przez m!odzie% wczesnego okresu dorastania, ucz"c" si& w wybranych szko!ach podstawowych i gimnazjalnych Szczecina. Analiza zgromadzonego materia!u empirycznego 2.1. Percepcja skali zagro%enia zwi"zanego z za%ywaniem substancji psychoaktywnych 2.2. Wiedza i przekonania uczniów szkó! podstawowych i szkó! gimnazjalnych na temat substancji psychoaktywnych Narkotyki Alkohol Papierosy Skala zjawiska Znajomo$' do$wiadczaj"cych Spo!eczna przestrze# wyst&powania zjawiska Miejsca mo%liwych aktów u%ywania substancji psychoaktywnych U%ywanie substancji psychoaktywnych Poziom kontaktu m!odzie%y z substancjami 56 psychoaktywnymi w

3 spo!ecznej przestrzeni codziennych interakcji Skala zjawisk niebezpiecznych zwi"zanych z u%ywaniem 58 substancji psychoaktywnych 2.4. Postawy wobec osób bezpo$rednio zwi"zanych z rozwojem narkomanii w 60 $rodowisku m!odzie%y szkolnej Charakterystyka dealera narkotykowego 60 Bibliografia 64

4 1. Zagadnienia metodologiczne prac nad diagnoz". Plan bada# diagnostycznych 1. Charakterystyka badanej zbiorowo!ci z perspektywy zagro$e# dzieci i m%odzie$y problemem patologii spo%ecznych 1 W$ród problemów mieszka#ców Szczecina nale%y wyró%ni' bezrobocie, ubóstwo, pogarszaj"cy si& stan zdrowia, a w tym coraz cz&$ciej wyst&puj"ce zaburzenia psychiczne, nisk" jako$' infrastruktury i szeroko poj&t" dysfunkcjonalno$' %ycia rodzinnego. W do$' ogólnym wymiarze patologia %ycia rodzinnego wywiera negatywny wp!yw na rozwój dzieci i m!odzie%y. Z!a kondycja ekonomiczna rodzin sprzyja rozwojowi patologicznych form wspó!%ycia spo!ecznego. Ubóstwo uniemo%liwia zachowanie standardów mieszkalnictwa. Coraz wi&cej rodzin zamieszkuje na terenie ogrodów dzia!kowych, osiedla si& nielegalnie lub te% zwi&ksza si& zag&szczenie lokatorów w jednym mieszkaniu. Zdarza si& nieraz, %e w dwupokojowym mieszkaniu zamieszkuj" dwa pokolenia rodziny. raz na 32 m 2 zamieszkuje czworo dzieci i troje doros!ych. Ubóstwo cz&sto jest czynnikiem motywuj"cym do pope!niania czynów zabronionych, a wi&c niezgodnych z prawem. Oprócz dokonywania w!ama#, kradzie%y, oszustw, dochodzi te% do nielegalnego poboru gazu i energii elektrycznej, kradzie%y w&gla i drzewa na opa!. Skorelowane z poczuciem bezradno$ci sprzyja wyst&powaniu zjawiska przemocy, a tak%e uzale%nienia od alkoholu i innych substancji psychoaktywnych. Dochodzi te% do przest&pstw przeciwko zdrowi u i %yciu, rozbojów, gró(b karalnych, w mniejszym stopniu do zabójstw. Niskie zarobki stanowi" jeden z czynników demotywuj"cych osoby bezrobotne do podj&cia pracy zawodowej. Osoby takie ch&tniej decyduj" si& na pobieranie $wiadcze# z opieki spo!ecznej, ni% podj&cie zatrudnienia. Zarobki, które s" do$' niskie w stosunku do potrzeb rodziny, zmuszaj" pracowników do poszukiwania innych form zarobkowania, a wi&c wypracowywania tzw. nadgodzin lub te% podejmowania zatrudnienia w kilku miejscach jednocze$nie. Wysokie koszty pracy zniech&caj" pracodawców do stwarzania nowych stanowisk w zak!adach pracy, a tak%e wp!ywaj" na wzrost nielegalnego zatrudnienia. Osoby pracuj"ce na czarno s" pozbawione podstawowych $wiadcze#, gwarantowanych ka%demu pracownikowi i jego rodzinie. Jednocze$nie rodziny, b&d"ce na utrzymaniu obojga lub jednego z rodziców nielegalnie zatrudnionych, najcz&$ciej pobieraj" $wiadczenia rodzinne, gdy% uzyskiwanych dochodów nigdzie nie wykazuj". Na tej te% podstawie obserwuje si& zachowania przest&pcze polegaj"ce na wy!udzaniu od pa#stwa $wiadcze# z tytu!u udzielenia pomocy spo!ecznej, $wiadcze# rodzinnych, zdrowotnych, alimentacji czy umieszczenia ma!oletnich dzieci w rodzinie zast&pczej, pomimo, %e rodzice we w!a$ciwy sposób wykonuj" w!adz& rodzicielsk". Z!a sytuacja ekonomiczna sprzyja konfliktom, zaburzeniom w obszarze wi&zi mi&dzyludzkich, wyst&powaniu zjawisk, takich jak agresja interpersonalna, rozwody, uzale%nienia. Coraz cz&stszy jest te% kryzys psychologiczny, ujawniaj"cy si& w takich formach patologii, jak pope!nianie zabójstw i dokonywanie samobójstw. Zmianie ulega wzór rodziny, funkcje realizowane w jej obr&bie. Konieczno$' po$wi&cania nadmiernej ilo$ci czasu na wykonywanie pracy zawodowej, albo te% frustracja wywo!ana brakiem pracy, a co z tym si& wi"%e, s!aba kondycja finansowa powoduj", %e ma!o uwagi i czasu po$wi&ca si& wychowaniu dzieci. Coraz rzadziej realizowana jest funkcja rekreacyjna rodziny, albo te% obowi"zek zorganizowania wypoczynku dzieciom jest cedowany na placówki opieki

5 spo!ecznej. Wspólny wypoczynek ca!ej rodziny, a wi&c dzieci i doros!ych, nale%y do rzadko$ci, z pewno$ci" za$ nie dotyczy rodzin w których oboje rodzice nie pracuj". Opisane powy%ej problemy, które mog" by' rezultatem z!ej sytuacji ekonomicznej rodziny mog" prowadzi' do uzale%nie#. Rodzic, najcz&$ciej m&%czyzna, który pozostawiony bez miejsca pracy nie radzi sobie z negatywnymi emocjami, jakie powstaj" na gruncie tego problemu, coraz cz&$ciej si&ga po alkohol. Wskutek u%ywania alkoholu, cz&sto wspólnie z innymi osobami, cz!onkami rodzin znajduj"cych si& w podobnej sytuacji materialnej, dochodzi do stopniowej degradacji organizmu osoby nadu%ywaj"cej alkoholu, dysfunkcji w obr&bie jej osobowo$ci, a przez to zmian w relacjach wewn"trz rodziny. tak rzadko bezrobotni ojcowie nadu%ywaj"cy alkoholu staj" si& agresywni wobec ma!%onki i dzieci, wszczynaj" awantury, prowokuj" k!ótnie, u%ywaj" przemocy psychicznej i fizycznej. Tym samym dzieci nie maj" zapewnionego nale%nego rozwojowo spokoju, wsparcia i zaanga%owania ze strony rodziców. Wskutek kszta!towania si& negatywnych wzorców zachowania, dysfunkcjonalnych relacji pomi&dzy cz!onkami rodziny, sztywnych postaw wyst&puj"cych u dzieci wywodz"cych si& z tych rodzin, dochodzi do zaburze# emocjonalnych i zachowania. Zaburzenia te przyczyniaj" si& do niew!a$ciwego funkcjonowania w kilku sferach ich %ycia: w relacjach z zadaniem, z rówie$nikami, osobami doros!ymi i z samym sob". W miar& wchodzenia przez dziecko w kolejne fazy rozwojowe, mniej wi&cej na etapie zako#czenia szko!y podstawowej i przez okres ca!ego gimnazjum, dochodzi do eskalacji nieadaptacyjnych zachowa#, pog!&bienia zaburze#. Dodatkowo niesprzyjaj"ca wydaje si& kondycja ochrony zdrowia, edukacji, pomocy spo!ecznej i wymiaru sprawiedliwo$ci w niesieniu zinstytucjonalizowanej pomocy rodzinom z których pochodz" te dzieci. Wszystkie opisane powy%ej czynniki sprzyjaj" wyst&powaniu ró%norodnych form dysfunkcji w$ród dzieci i m!odzie%y. Jest to wyraz nabywania nieprawid!owych wzorców, które m!odzi ludzie bezrefleksyjnie przejmuj" drog" modelowania od rodziców i innych osób doros!ych, znacz"cych w ich rozwoju. 2. Przedmiot i metodologia bada# Szczególnym okresem rozwoju cz!owieka jest okres dorastania, czyli okres tzw. adolescencji. 2 Dorastanie to okres %ycia mi&dzy dzieci#stwem, a doros!o$ci". Charakteryzuje si& on przeobra%eniami w budowie i wygl"dzie cia!a, psychice (kszta!towanie si& osobowo$ci), postawach wobec w!asnej i drugiej p!ci oraz pe!nieniu ról spo!ecznych. Intensywne przemiany dotycz" nie tylko organizmu, ale równie% psychiki, a w szczególno$ci jej sfery emocjonalnej. Zmieniaj" si& interakcje z rodzicami, powstaj" konflikty, których g!ównym (ród!em jest nieokre$lony status dorastaj"cych - ju% nie s" dzie'mi a jeszcze nie s" doros!ymi. W tym okresie szczególnego znaczenia nabiera kszta!towanie si& to%samo$ci. Jest to proces dla m!odzie%y trudny i cz&sto dochodzi do tzw. kryzysu to%samo$ci. Jest on definiowany, jako okres w rozwoju to%samo$ci, podczas którego m!ody cz!owiek musi dokonywa' wyborów mi&dzy wa%nymi dla niego alternatywami.3 Rozwój spo!eczny m!odzie%y zale%y od dojrzewania biologicznego oraz procesów dorastania spo!ecznego. Funkcjonowanie m!odzie%y w $rodowisku rówie$niczym, z jednej strony oraz w rodzinie i w systemie szkolnym z drugiej rzutuje na kszta!tuj"c" si& coraz intensywniej osobowo$' spo!eczn" m!odych ludzi.4 Sam proces dojrzewania ma znacz"cy wp!yw na stan psychiczny m!odzie%y dorastaj"cej (lata od do 17-18), w szczególno$ci na intensywnie rozwijaj"ce si& procesy uczuciowe. U m!odzie%y obserwuje si& wówczas zwi&kszon" pobudliwo$' emocjonaln", sk!onno$' do zmian nastroju,

6 prze%ywania smutku, przygn&bienia, t&sknoty. Proces dojrzewania biologicznego wp!ywa na przebieg socjalizacji m!odzie%y.5...temat >>m!odzie% i m!odo$'<< wi"%e si& z kompleksow" problematyk" socjalizacji. chodzi o okre$lony aspekt osobowo$ci (np. zdolno$ci poznawcze), lecz o ca!okszta!t rozwoju podmiotu w fazie prze!omu. chodzi równie% o socjalizacyjne oddzia!ywanie jakiej$ jednej tylko instytucji (chocia%by szko!y), ale o wspólne oddzia!ywanie ró%nych instytucji i grup (rodziny, szko!y, zak!adu pracy, per- group itd.) w ca!ym okresie m!odzie#czego %ycia. 6 Tendencja do nawi"zywania kontaktów spo!ecznych przejawia si& u dorastaj"cej m!odzie%y w uczestnictwie w ró%nego rodzaju grupach spo!ecznych, z regu!y posiadaj"cych charakter nieformalnych, w których funkcj& wi&zi spo!ecznej spe!niaj" wspólne upodobania i zainteresowania pobudzaj"ce do podejmowania ró%norodnych form dzia!alno$ci towarzysko - rozrywkowej. 7 ie nieformalne grupy rówie$nicze zaczynaj" powstawa' na pocz"tku okresu dorastania. Najliczniejsze s" jednak i wywieraj" najwi&kszy wp!yw na rozwój spo!eczny m!odzie%y w wieku lat. 8 W okresie dorastania $rodowisko dorastaj"cej m!odzie%y generuje rozliczne problemy wychowawcze, z których najistotniejszymi s": problem niedostosowa# spo!ecznych, tzw. przest&pczo$' nieletnich, alkoholizm i narkomania. Wyró%nia si& szereg przyczyn problemów wychowawczych m!odzie%y. Obok zwyk!ej ucieczki od nudy, szarzyzny i monotonii %ycia codziennego, od nieprzyjemnej i pe!nej napi&' atmosfery panuj"cej w domu rodzinnym, wskaza' mo%na równie% zjawiska zwi"zane z konsekwencjami anomii spo!ecznej wykluczenie spo!eczne, marginalizacj&, kryzys warto$ci oraz norm spo!ecznych i moralnych w $rodowisku wychowania m!odzie%y. 9 W ró%nych opracowaniach naukowych spotka' si& mo%na ze szczególnym akcentowaniem wp!ywu oddzia!ywa# $rodowiskowych na powstawanie i intensyfikowanie si& wymienionych problemów z m!odzie%", co na pierwszym miejscu w$ród mechanizmów determinuj"cych problemy wychowawcze sytuuje tzw. negatywnego przyk!adu z innych.10 Bior"c pod uwag& powy%sze ustalenia, przyj&to, i% w pracach nad diagnoz" u%ywania substancji psychoaktywnych w ramach zadania pt. By' albo nie by' - prowadzenie profilaktycznej dzia!alno$ci w zakresie przeciwdzia!ania narkomanii na rzecz uczniów szczeci#skich szkó! podstawowych i ponadpodstawowych, przedmiotem bada# socjologicznych b&dzie stan i poziom zagro%enia m!odzie%y szkolnej wczesnego okresu dorastania problemem narkomanii. okre$lony przedmiot bada# wymaga przyj&cia podstawowych za!o%e# natury teoretycznej i metodologicznej. Chodzi tu g!ównie o wyznaczenie zakresu przedmiotowego bada#, czyli ich poznawczej zawarto$ci, zakresu przestrzennego, czyli obszaru eksploracji diagnostycznej oraz zakresu czasowego, obejmuj"cego okres gromadzenia materia!u empirycznego. W toku prac koncepcyjnych, przyj&to, i% badania obejm": 1. w zakresie przedmiotowym:! eksploracj& wiedzy i przekona# m!odzie%y na temat substancji psychoaktywnych;! oszacowanie poziomu wiedzy i charakteru przekona# m!odzie%y na temat substancji psychoaktywnych;! eksploracj& i oszacowanie skali do$wiadcze# m!odzie%y w zakresie kontaktów z osobami u%ywaj"cymi substancji psychoaktywnych;! oszacowanie skali u%ywania substancji psychoaktywnych w$ród m!odzie%y na obszarze wybranych dzielnic Szczecina.

7 2. w zakresie przestrzennym:! obj&cie badaniami dzielnic Szczecina szczególnie nara%onych problemem patologii spo!ecznych: dzielnica Pó%noc o!. Skolwin (Szko!a Podstawowa nr 44, ul. Karpacka 29), dzielnica Pó%noc, o!. Gol&cino (Szko!a Podstawowa nr 14, ul. Strza!owska 27a), dzielnica Pó%noc o!. Sto%czyn (Zespó! Szkó! nr 9, ul. D"browki 10 Szko!a Podstawowa nr 9 i Gimnazjum 30), dzielnica Prawobrze$e o! S%oneczne (Gimnazjum nr 13 im. Karola Wojty!y, ul. Rydla 43), dzielnica Zachód, o!. Zakole (Gimnazjum nr 28, ul. Zakole 1 A), dzielnica 'ródmie!cie (Gimnazjum nr 19 w ZSO MS ul. Mazurska 40). 3. w zakresie czasowym:! okres od 22 listopada 2007r. do 1 grudnia 2007r 3. Cele bada# Podstawowe cele realizowanej pracy badawczej wyznaczone s" zamiarem zidentyfikowania i charakterystyki oraz oszacowania: 1. wczesnom!odzie#czej (w!a$ciwej okresowi pocz"tku etapu adolescencji w rozwoju dziecka) percepcji zagro%enia zwi"zanego z za%ywaniem substancji psychoaktywnych; 2. sposobów postrzegania, przez $rodowisko uczniów ostatnich klas szkó! podstawowych oraz uczniów szkó! gimnazjalnych, substancji psychoaktywnych, niebezpiecze#stw zwi"zanych z ich za%ywaniem oraz ich ewentualnej atrakcyjno$ci w dzieci&cych grupach rówie$niczych; 3. skali zagro%enia badanych $rodowisk problemem u%ywania przez dzieci substancji psychoaktywnych; Cel deskryptywny 11 bada# realizuje opis struktury zagro%e# dzieci niebezpiecze#stwami zwi"zanymi z za%ywaniem substancji psychoaktywnych. G!ównym przedmiotem bada# jest tutaj identyfikacja sposobów postrzegania przez dzieci substancji psychoaktywnych oraz w!asnego $rodowiska rówie$niczego z perspektywy problemów zwi"zanych z funkcjonowaniem w jego przestrzeni publicznej osób i grup bezpo$rednio zwi"zanych z za%ywaniem narkotyków, paleniem papierosów, piciem alkoholu. Szczególnie istotne jest ustalenie pola semantycznego narkotyków oraz pozycji poszczególnych substancji psychoaktywnych na tym polu, funkcjonuj"cych w $wiadomo$ci dzieci oraz sposób pojmowania faktów, zwyczajów, nawyków zwi"zanych z problemem za%ywania narkotyków, palenia papierosów oraz picia alkoholu w $rodowisku uczniowskim. Cel eksplanacyjny 12 natomiast realizowany jest poprzez poszukiwanie zwi"zków mi&dzy sposobami percypowania, wiedz", emotywnym stosunkiem do substancji psychoaktywnych oraz do osób

8 za%ywaj"cych te substancje i g!ównymi zmiennymi niezale%nymi, traktowanymi jako w!a$ciwo$ci dzieci (np. typ szko!y, klasa szkolna, p!e' ucznia, itp.) mog"ce determinowa' lub powstrzymywa', ewentualnie warunkowa', postawy wobec narkotyków, wyrobów tytoniowych i wyrobów alkoholowych. Cel szacowania 13 realizowany jest poprzez okre$lenie skali problemu substancji psychoaktywnych w badanej zbiorowo$ci uczniów ostatnich klas szkó! podstawowych oraz uczniów szkó! gimnazjalnych w wybranych dzielnicach Szczecina, na podstawie danych uzyskanych z dobranej próby reprezentatywnej. Przewidziane w badaniach procedury estymacji przedzia!owej pozwalaj" szacowa' badane zjawiska na poziomie wspó!czynnika ufno$ci 14 : 0,99 czyli z 99% prawdopodobie#stwem. Systematyczne porównywanie zgromadzonego materia!u badawczego z kolejnymi pomiarami, realizowanymi w dalszej perspektywie czasowej pozwala!oby zapewni' wysoki poziom spe!nienia celu szacowania równie% w wymiarze ewaluacji dzia!a# maj"cych na celu podniesienie poziomu $wiadomo$ci dzieci nale%"cych do badanego $rodowiska uczniowskiego. Nadto pozwala!oby na podj&cie wysi!ków zwi"zanych z okre$leniem i realizacj" celu prewidystycznego, co w efekcie pozwala!oby optymalizowa' praktyczne dzia!ania profilaktyczne, nie stanowi to jednak przedmiotu prac nad diagnoz" i jako takie nie zosta!o uwzgl&dnione w planie badawczym. 4. Konstrukcja planu badawczego 1. Schemat relacji mi&dzy zmiennymi Plan badawczy jest rodzajem schematu okre$laj"cego post&powanie badawcze, pozwalaj"ce na dokonanie optymalnej analizy postawionych zagadnie# badawczych, a $ci$lej zwi"zków mi&dzy zmiennymi, za!o%onymi w fazie konceptualizacji badania. Optymalno$' sprowadza si& do okre$lenia warunków badania doboru próby badawczej lub prób badawczych, metody badawczej, technik pozyskiwania materia!u empirycznego. 15 Ze wzgl&du na fakt, i% zak!adany przedmiot bada# opiera si& na eksplorowaniu zwi"zków mi&dzy $wiadomo$ciowymi korelatami problemów zwi"zanych z u%ywaniem substancji psychoaktywnych w$ród m!odzie%y szkolnej (takimi, jak wiedza, przekonania na temat substancji psychoaktywnych, stosunek do tych substancji oraz osób je u%ywaj"cych, czyli ogólnie mówi"c postawy m!odzie%y) a spo!ecznymi w!a$ciwo$ciami, jakie posiada badana m!odzie% (okres rozwoju osobniczego i spo!ecznego, typ szko!y, klasa szkolna), plan badawczy nie mo%e posiada' specyfiki planu eksperymentalnego. Mo%liwa jest zatem konstrukcja planu przekrojowego lub planu quasieksperymentalnego. 16 Relacja mi&dzy badanymi zmiennymi nie posiada charakteru zwi"zku typu bodziec reakcja (typ szko!y czy klasa nie jest bod(cem oddzia!uj"cym na postawy dzieci, a w!a$nie w!a$ciwo$ci" determinuj"c" swoiste postawy), co wyklucza ustalanie zwi"zków przyczynowo skutkowych (w!a$ciwe badaniom na planach eksperymentalnych), a pozwala na ustalanie zwi"zków determinowania (w!a$ciwe badaniom na planach przekrojowych oraz quasi-eksperymentalnych). Ze wzgl&du na przyj&te cele badawcze, wymagaj"ce przeprowadzenia procedur szacowania wyników z próby na zbiorowo$' zdefiniowan" zakresem obszaru badawczego (wyró%nione dzielnice Szczecina), optymaln" metod" badawcz", pozwalaj"c" na dokonanie uprawnionych uogólnie# wyników z próby badawczej jest metoda bada# reprezentatywnych. 17 Gwarantuje ona wysok" trafno$' zewn&trzn" planu badawczego, przy zachowaniu mo%liwo$ci kontrolowania jego trafno$ci wewn&trznej. 18

9 Wskazane powy%ej okoliczno$ci dyskredytuj" plany quasi eksperymentalne, które daj" znacznie mniejsze, ni% plany przekrojowe, mo%liwo$ci uogólniania wyników bada# w, czyli trafno$' zewn&trzn". Przyj&tym zatem, dla potrzeb stworzenia diagnozy u%ywania substancji psychoaktywnych w$ród m!odzie%y szkolnej wybranych dzielnic Szczecina, schematem dzia!a# badawczych jest schemat bada# przekrojowych: Gr. X 1 X 2 X 3 X 4 P gdzie: Gr. - grupa badanej m!odzie%y; X 1, X 2, X 3, X 4 - w!a$ciwo$ci badanej m!odzie%y (typ szko!y, klasa szkolna, dzielnica, itp.); P - pomiar komponentów postaw m!odzie%y wobec substancji psychoaktywnych oraz wobec osób u%ywaj"cych tych substancji 2. Charakterystyka badanej zbiorowo!ci Struktur& badanej populacji przedstawia poni%sze zestawienie: Szko%y/ dzielnice/osiedla Uczniowie szkó% podstawowych Uczniowie szkó% gimnazjalnych Ogó%em SUMA Klasy VI (N = 117) Klasy I III (N = 918) Uczennice Uczniowie Uczennice Uczniowie Szko!a Podstawowa nr 14, dzielnica Pó%noc, o!. Gol&cino Szko!a Podstawowa nr 44, dzielnica Pó%noc o!. Skolwin Szko!a Podstawowa nr 9, dzielnica Pó%noc o!. Sto%czyn Gimnazjum nr 30, dzielnica Pó%noc o!. Sto%czyn Gimnazjum nr 13, dzielnica Prawobrze$e o! S%oneczne Gimnazjum nr 28, dzielnica Zachód, o!. Zakole

10 Gimnazjum nr 19, dzielnica 'ródmie!cie SUMA Tab. 1. Struktura zbiorowo$ci uczniów dobranych do bada# szkó! podstawowych i szkó! gimnazjalnych.!ród"o: Dane dostarczone przez dyrektorów szkó! 3. Dobór próby badawczej Bior"c pod uwag& struktur& badanej zbiorowo$ci oraz uwzgl&dniaj"c cele badawcze, zak!adaj"ce optymalizacj& poziomu ufno$ci wyników planowanych analiz, przyj&to metod& doboru prostego, grupowego, dwustopniowego. W pierwszym etapie zastosowano celowy dobór szkó!, wynikaj"cy z wymogów programu pt. By' albo nie by' - prowadzenie profilaktycznej dzia!alno$ci w zakresie przeciwdzia!ania narkomanii na rzecz uczniów szczeci#skich szkó! podstawowych i ponadpodstawowych. W drugim etapie dokonano prostego doboru warstwowego, zmierzaj"cego do uzyskania próby zupe!nej. Uzyskanie próby badawczej licz"cej 847 uczniów pozwala estymowa' wyniki badania ze wspó!czynnikiem ufno$ci: 0,99 (99% prawdopodobie#stwo) z maksymalnym b!&dem szacunku wynosz"cym 0,02 (2%), co wynika z nast&puj"cych oblicze# 19 : n = gdzie: n wielko$' próby; N wielko$' zbiorowo$ci; d maksymalny, bezwzgl&dny b!"d szacunku (przyjmowany przez badacza jako zadowalaj"cy); z ) warto$' zmiennej standaryzowanej, odczytywana ze statystycznych tablic dystrybuanty rozk!adu normalnego, przy przyj&tym przez badacza wspó!czynniku ufno$ci (z regu!y w badaniach socjologicznych 0,95 lub 0,99; tutaj 0,99) A zatem: n = = = = = = = = =

11 = 828,99 Oznacza to, %e niezb&dna minimalna wielko$' próby badawczej, losowanej z populacji licz"cej 1035 osób, przy za!o%onym wspó!czynniku ufno$ci na poziomie 0,99 (prawdopodobie#stwo 99%) i zak!adanym maksymalnym (nieprzekraczalnym b!&dzie szacunku na poziomie 0,02 (2 %) musi wynosi' 829 osób. Wylosowana do bada# próba uczniów wynios!a 847 osób, co spe!nia przyj&te warunki. Struktur& dobranej próby przedstawia poni%sze zestawienie: Szko%y/ dzielnice/osiedla Uczniowie szkó% podstawowych Uczniowie szkó% gimnazjalnych Ogó%em SUMA Klasy VI (n = 101) Klasy I III (n = 746) Uczennice Uczniowie Uczennice Uczniowie Szko!a Podstawowa nr 14, dzielnica Pó%noc, o!. Gol&cino Szko!a Podstawowa nr 44, dzielnica Pó%noc o!. Skolwin Szko!a Podstawowa nr 9, dzielnica Pó%noc o!. Sto%czyn Gimnazjum nr 30, dzielnica Pó%noc o!. Sto%czyn Gimnazjum nr 13, dzielnica Prawobrze$e o! S%oneczne Gimnazjum nr 28, dzielnica Zachód, o!. Zakole Gimnazjum nr 19, dzielnica 'ródmie!cie SUMA Tab. 2. Struktura próby uczniów szkó! podstawowych i szkó! gimnazjalnych, dobranych do bada#.!ród"o: Badania w!asne 4. Operacjonalizacja problematyki badawczej. Narz&dzia badawcze

12 Na potrzeby realizacji przyj&tych celów i za!o%e# badawczych dokonano wyró%nienia zestawu zmiennych badawczych, które nast&pnie poddano operacjonalizacji. Zmienna: Wska(niki: " stan wiedzy na temat substancji psychoaktywnych; " charakter przekona# na temat substancji psychoaktywnych. " subiektywna ocena poziomu niebezpiecze#stwa narkotyków; " skojarzenia zwi"zane z dzia%aniem substancji psychoaktywnych; " skojarzenia zwi"zane z konsekwencjami za$ywania substancji psychoaktywnych; " deklaracje dotycz"ce najbli$szego!rodowiska rówie!niczego w kontek!cie stosunku do narkotyków. Narz&dzia badawcze: 1. Poziom znajomo!ci narkotyków i!wiadomo!) zagro$enia z nimi zwi"zanego # pierwszym celem bada# by!o sondowanie wiedzy i przekona# m!odzie%y na temat poziomu zagro%enia, jakie nios" se sob" narkotyki; # przyj&to, i% technika projekcyjna, w której uczestnicz"cy w badaniu uczniowie wymieni" znane sobie narkotyki oraz okre$l" skal& niebezpiecze#stwa z nimi zwi"zanego, poprzez rangowanie wymienionych przez siebie substancji od najbardziej do najmniej niebezpiecznej, pozwoli z jednej strony okre$li' poziom wiedzy m!odych ludzi na temat tego, co mo%na nazwa' narkotykiem, z drugiej za$ pozwoli ustali' poziom $wiadomo$ci zagro%enia zwi"zanego z tymi substancjami; 1. Narkotyk to Wymie# w kolejno$ci nazwy narkotyków od najbardziej twoim zdaniem niebezpiecznego: # powsta!e w ten sposób pole semantyczne 20 okre$lenia narkotyk pozwala okre$li' jak" struktur& zagro%enia tworz", w $wiadomo$ci m!odzie%y we wczesnym okresie dorastania, poszczególne znane jej narkotyki. Tego rodzaju podej$cie pozwala na zrozumienie kontekstu znaczeniowego poszczególnych narkotyków oraz podejmowanie konkretnych, praktycznych dzia!a# na rzecz kszta!towanie w m!odych ludziach w!a$ciwych postaw wobec substancji psychoaktywnych.

13 2. Uwewn&trznione przekonania na temat narkotyków. Skojarzenia zwi"zane z narkotykami i deklaracje na temat!rodowiska rówie!niczego w kontek!cie narkotyków # drugim celem bada# by!o sondowanie wiedzy oraz przekona# dzieci na temat substancji psychoaktywnych; # przyj&to, %e projekcyjna technika badawcza testu niedoko#czonych zda# pozwoli sondowa' elementy przekona# oraz wiedzy dzieci na temat substancji psychoaktywnych w sposób najmniej sugeruj"cy, co pozwala wysnuwa' wnioski o autentycznym stanie $wiadomo$ci respondentów. Konstruuj"c narz&dzie badawcze, skupiono si& na trzech ogólnych typach substancji psychoaktywnych: 1) narkotyki; 2) alkohol; 3) papierosy; # ze wzgl&du na fakt, %e swobodne wypowiedzi dzieci w te$cie niedoko#czonych zda# ods!ania!y przede wszystkim ich przekonania na temat skutków dzia!ania narkotyków, pomini&to w analizie zdanie D (Skutkami za%ywania narkotyków s&...). Wypowiedzi respondentów w zasadzie pokrywaj" si& tu z doko#czeniami zdania A (Narkotyki powoduj&...); # w analizie pomini&to równie% zdanie I (S"ysza"am(em), %e substancje psychoaktywne to...), poniewa% nie jest on bezpo$rednio zwi"zane z celami diagnozy. Zmienna: " skala zjawiska; " przestrze# spo%eczna wyst&powania zjawiska Wska(niki: " znajomo!) do!wiadczaj"cych; " deklaracje dotycz"ce miejsc mo$liwych aktów za$ywania substancji psychoaktywnych; " deklaracje u$ywania substancji psychoaktywnych Narz&dzia badawcze: 1. Znajomo!) do!wiadczaj"cych kontaktu z substancjami psychoaktywnymi # jednym z podstawowych celów pracy nad diagnoz" jest oszacowanie skali zjawiska kontaktu m!odzie%y we wczesnym okresie dorastania z substancjami psychoaktywnymi. Dla realizacji tego celu niezb&dne jest oszacowanie odsetka m!odych ludzi pozostaj"cych we wzgl&dnie sta!ym kontakcie z osobami podejmuj"cymi próby u%ywania tych substancji;

14 # przyj&to, i% optymalnym narz&dziem badawczym b&dzie tu pytanie trój-alternatywowe z dope!nieniem, pozwalaj"cy uzyska' wska(nik struktury badanej zbiorowo$ci, wyra%aj"cy wielko$' kategorii m!odzie%y posiadaj"cej kontakt z osobami u%ywaj"cymi substancji psychoaktywnych; 6. Czy masz kolegów/kole%anki, o których wiesz, %e próbowali: Je%eli tak to prosimy podaj ile znasz takich osób podaj liczb' lub % znajomych. NIE TAK ILU? podaj liczb' znajomych. Papierosy Alkohol Inne narkotyki (jakie?). # ze wzgl&du na fakt i% w pytaniu dope!niaj"cym (o ilo$' znajomych, którzy próbowali wyró%nione substancje psychoaktywne) wyst"pi!y du%e odsetki braków odpowiedzi oraz licznie pojawi!y si& odpowiedzi nie nadaj"ce si& do przeprowadzenia procedur obliczeniowych (odpowiedzi typu : du%o, wielu, itp.), zosta!o ono pomini&te w analizie statystycznej. 2. Spo%eczna przestrze# codziennych interakcji m%odzie$y a kontakt z papierosami, alkoholem i narkotykami. Deklaracje dotycz"ce miejsc mo$liwych aktów za$ywania substancji psychoaktywnych. # okre$lenie oraz zrozumienie skali zjawiska kontaktu m!odzie%y pozostaj"cej we wczesnej fazie dorastanie z substancjami psychoaktywnymi, wymaga spojrzenia na ich $wiat z perspektywy wielo$ci oraz cz&stotliwo$ci wzajemnych interakcji spo!ecznych, a tak%e z perspektywy czytelno$ci norm zachowa# i kontroli tych zachowa# ze strony doros!ych oraz z perspektywy mo%liwo$ci stworzenia intymnej atmosfery, sprzyjaj"cej zachowaniom niezgodnym z przyj&tymi normami. Wyró%niono w ten sposób cztery typy przestrzeni, w której spodziewano si& wyst&powania styczno$ci z substancjami psychoaktywnymi: szko%a, dom rodzinny (miejsce zamieszkania), podwórko, dom (miejsce zamieszkania kole$anek/kolegów); # jako narz&dzie pomiaru specyfiki przestrzeni codziennych interakcji spo!ecznych m!odzie%y ze wzgl&du na zagro%enie kontaktem z substancjami psychoaktywnymi, przyj&to pytanie trój-

15 alternatywowe (o fakty sk!adania m!odym ludziom propozycji palenia papierosów, picia alkoholu i za%ycia narkotyków) z dwoma pytaniami dope!niaj"cymi (o miejsca, w których sk!adane by!y takie propozycje oraz o cz&stotliwo$' takich sytuacji); 7. Czy kiedykolwiek proponowano Ci za%ycie( wstaw znak X w odpowiednich polach): NIE TAK GDZIE ILE RAZY podaj liczb' Papierosy Alkohol Inne narkotyki (jakie?). # podobnie, jak w przypadku pytania o ilo$' znajomych, którzy próbowali substancji psychoaktywnych, zarejestrowano tak znacz"ce odsetki braków odpowiedzi oraz odpowiedzi typu: wiele razy, du%o, itp., %e pytanie to zosta!o pomini&te w analizie statystycznej; 3. Spo%eczna przestrze# codziennych interakcji m%odzie$y a u$ywanie przez dzieci i m%odzie$ papierosów, alkoholu i narkotyków. Deklaracje u$ywania substancji psychoaktywnych. # obok konieczno$ci okre$lenia skali zagro%enia m!odzie%y kontaktem z substancjami psychoaktywnymi w poszczególnych typach przestrzeni spo!ecznych interakcji, niezb&dne jest ustalenie szacunkowych odsetków pal"cych papierosy, pij"cych alkohol oraz za%ywaj"cych innych rodzajów narkotyków. Podobnie, jak w przypadku narz&dzia do pomiaru skali zagro%enia kontaktem, pos!u%ono si& okre$lonymi typami przestrzeni szko%a, dom rodzinny (miejsce zamieszkania), podwórko, dom (miejsce zamieszkania kole$anek/kolegów) w której oprócz styczno$ci m!odzie%y z substancjami psychoaktywnymi spodziewano si& ze strony uczniów, bior"cych udzia! w badaniu, prób palenia papierosów, picia alkoholu i za%ywania narkotyków; # do pomiaru wska(nika u%ywania substancji psychoaktywnych w badanej zbiorowo$ci,

16 skonstruowane zosta!o analogiczne, jak w przypadku pomiaru poziomu zagro%enia kontaktem z tymi substancjami pytanie trój-alternatywowe (z t" ró%nic", %e by!o to pytanie o fakty palenia papierosów, picia alkoholu i za%ycia narkotyków) z dwoma pytaniami dope!niaj"cymi (o miejsca, w których takie próby zaistnia!y oraz o cz&stotliwo$' takich sytuacji); 9. Czy kiedykolwiek próbowa"a$/"e$ ( wstaw znak X w odpowiednich polach): Papierosy Alkohol Inne narkotyki (jakie?). NIE TAK GDZIE ILE RAZY podaj liczb' # w pytaniu dope!niaj"cym o cz&stotliwo$' prób z substancjami psychoaktywnymi, zarejestrowano tak znacz"ce odsetki braków odpowiedzi oraz odpowiedzi typu: wiele razy, du%o, itp., %e pytanie to zosta!o pomini&te w analizie statystycznej; Zmienna: Wska(niki: " postawy wobec osób bezpo!rednio zwi"zanych rozwojem narkomanii w!rodowisku m%odzie$y szkolnej " charakterystyka dealera narkotykowego Narz&dzie badawcze: # zagadnieniem dope!niaj"cym, obok skali zagro%enia m!odzie%y kontaktem z substancjami psychoaktywnymi oraz skali u%ywania tych substancji s" postawy wobec osób bezpo$rednio zwi"zanych z rozwojem narkomanii w $rodowisku m!odzie%y szkolnej, czyli dealerami narkotyków;

17 # postawa jest zjawiskiem niezwykle z!o%onym i jako taka wymaga!aby oddzielnych bada# (ze szczególnym naciskiem na faz& jako$ciow", pozwalaj"c" pog!&bi' problematyk& stosunku m!odych ludzi do osób zarobkuj"cych na sprzeda%y niebezpiecznych substancji, mog"cych wywo!a' bardzo niebezpieczne konsekwencje w %yciu nabywców, a nadto osób zajmuj"cych si& procederem niezgodnym z prawem. Ze wzgl&dów wskazanych powy%ej, w badaniu dla celów diagnozy skupiono si& na realizacji zamiaru charakterystyki dealera, wynikaj"cej z asocjacji 21, jakie funkcjonuj" w $wiadomo$ci m!odzie%y ucz"cej si& w dobranych dla celów projektu szko!ach; # za optymaln" technik& pomiaru asocjacji s!owa dealer uznano test przymiotnikowy, w którym respondenci mogli bez ogranicze# wskaza' cechy charakterystyczne dealera; 10. Z czym kojarzy Ci si' s"owo dealer (diler) - wstaw znak X w odpowiednich polach: fajny trudno go znale(' towarzyski weso!y narzuca si& znajomy z podwórka agresywny rówie$nik chamski osoba obca niebezpieczny fajnie ubrany bezwzgl&dny starszy kolega nieprzyjemny zabawny przebojowy chciwy ma pieni"dze wywy%sza si&!atwo go znale(' # m!odzie% wskazywa!a tak du%" liczb& skojarze#, %e niemo%liwe okaza!o si& wyró%nienie kompleksów cech charakterystycznych dla dealera, natomiast stworzona charakterystyka opiera si& na analizie frekwencyjnej 22, pozwalaj"cej formu!owa' wnioski na podstawie cz&stotliwo$ci wyst&powania okre$lonych s!ów w poddanym badaniu materiale empirycznym. Zmienna: " p%e);

18 " wiek; " status maj"tkowy rodziny; " typ szko%y; " klasa szkolna Wska(niki: " osobista deklaracja p%ci; " osobista deklaracja roku urodzenia; " deklaracja stanu posiadania; " deklaracja statusu ucznia okre!lonego typu szko%y; " deklaracja statusu ucznia okre!lonej klasy szkolnej Narz&dzia badawcze: Metryczka: Ch!opak Dziewczyna Rok urodzenia 19.. r. Czy masz rodze#stwo NIE TAK ile? Czy masz w!asny pokój? Czy masz komputer? Czy dostajesz kieszonkowe? NIE TAK NIE TAK NIE TAK jak cz&sto?. Czy masz telefon komórkowy? NIE TAK Klasa : 6 kl. SP 1 kl. Gim. 2 kl. Gim. 3 kl. Gim. 2. Diagnoza u$ywania substancji psychoaktywnych przez m%odzie$ wczesnego okresu dorastania, ucz"c" si& w wybranych szko%ach podstawowych i gimnazjalnych Szczecina. Analiza zgromadzonego materia%u empirycznego

19 1. Percepcja skali zagro$enia zwi"zanego z za$ywaniem substancji psychoaktywnych Analiza danych z pomiaru stanu wiedzy i przekona# m!odzie%y na temat stopnia zagro%enia zwi"zanego z narkotykami przynosi kilka wa%nych spostrze%e#, obrazuj"cych prawid!owo$ci wa%ne przede wszystkim dla ewentualnych przysz!ych dzia!a# profilaktycznych. W tabeli nr 3 oraz na wykresach nr 1 i nr 2 zestawione zosta!y i zobrazowane wyniki analizy przeprowadzonej poprzez zastosowanie tzw. pozycyjnych miar tendencji centralnej (mediany i dominanty) 23. Zastosowanie dominanty i mediany, daje!atwo$' uchwycenia przeci&tnej pozycji dla ka%dego z wyró%nionych przez uczniów szkó! dobranych do bada#, a tak%e na!atwe i zrozumia!e porównania mi&dzy zbiorowo$ciami (w tym przypadku mi&dzy zbiorowo$ciami uczniów szkó! podstawowych i gimnazjalnych). Mediana pe!ni zatem funkcj& zast&pcz" do tej, jak" pe!ni $rednia arytmetyczna; wyra%a przeci&tny poziom zjawiska. Dominanta za$ pokazuje jaka pozycja jest najcz&$ciej przypisywana danemu narkotykowi. W tabeli nr 3 uj&to zarówno mediany, jak i dominanty ka%dego ze wskazanych przez uczniów narkotyków. Nale%y zaznaczy', i% nie wszyscy uczniowie udzielili odpowiedzi na postawione pytanie, st"d w tabeli znalaz!o si& zestawienie procentów udzielonych odpowiedzi w ca!ej kategorii, np. marihuana uzyska!a median& na poziomie 3 (czyli dla ogó!u uczniów marihuana mie$ci si& na przeci&tnym poziomie niebezpiecze#stwa), co oznacza, %e 50% wszystkich uczniów uwa%a, %e ten narkotyk jest niebezpieczny nie bardziej ni% na 3 a 50% uwa%a, %e jest niebezpieczny co najmniej na Równocze$nie marihuana posiada dominant& na poziomie 3, co oznacz, %e najwi&kszy procent uczniów uwa%a, i% marihuana jest niebezpieczna na 3 - tak uwa%a 18,84% uczniów wymieniaj"cych t& substancj& jako narkotyk (czyli spo$ród 828 uczniów). Ka%da inna pozycja ( 1 i 2 i 4 i 5 i 6 ) uzyska!a mniejszy procent wskaza#. Dodatkowo stwierdzi' mo%emy jaki procent ca!ej próby badawczej uczniów w ogóle wymienia marihuan&. W naszym przypadku wymieni!o ten narkotyk 828 uczniów, co stanowi 97,76% ca!ej próby badawczej czyli wszystkich 847 uczniów. Subiektywna ocena poziomu niebezpiecze#stwa narkotyków Uczniowie ogó%em Mediana Dominanta (n = 847) dla warto!ci dominanty do liczebno!ci w Uczniowie szkó% podstawowych w kategorii Mediana Dominanta (n = 101) dla warto!ci dominanty do liczebno!ci w Uczniowie szkó% gimnazjalnych w kategorii Mediana Dominanta (n = 746) dla warto!ci dominanty do liczebno!ci w kategorii w w kategorii w kategorii w kategorii 1- marihuana i , , , , , ,86 przetwory konopi (np. haszysz, trawka, jazz) 2 amfetamina , , , , , ,12 3 heroina , , , , , ,52

20 inne opiaty (morfina, opium) 4 LSD i grzyb , , ,33 6 5, , ,46 ki 5 kokaina , , , , , ,24 6 ecstasy i in , , , , , ,82 ne party- drugs (tabletki itp.) 7 - kleje i inne , , , , i , ,86 wziewne 5 27,85 8 alkohol i inne (np. u$ywki , , o$rodki dominuj"ce 2 23, , , , , ,52 kawa, herbata, tiger) 9 papierosy , , , , , , inne (niekla , , , , , ,21 syfikowalne) Tab. 3. Percepcja skali zagro%enia zwi"zanego z za%ywaniem substancji psychoaktywnych.!ród"o: Badania w!asne Mo%emy zatem, na podstawie danych zawartych w tabeli nr 3,: 1. zobrazowa' stan wiedzy m!odzie%y na temat tego, czym s" narkotyki. Je$li we%niemy pod uwag& procenty wskaza# poszczególnych substancji jako narkotyków, to z!atwo$ci" stwierdzimy, i% m!odzie% zna niemal powszechnie narkotyki takie, jak:

21 ! marihuana i przetwory z konopi (np. haszysz, trawka, jazz). *"cznie 97,76% uczniów wymienia te narkotyki, i to zarówno w szko!ach podstawowych, jak i gimnazjalnych;! amfetamina. *"cznie 83,12%, a w$ród uczniów szkó! podstawowych wymieniana jest stosunkowo rzadziej ni% w$ród uczniów szkó! gimnazjalnych;! heroina i inne opiaty (morfina, opium). 76,98% ogó!u oraz porównywalne odsetki uczniów szkó! podstawowych i gimnazjalnych; Wszystkie pozosta!e narkotyki wymieniane s" przez uczniów zdecydowanie rzadziej. 2. swoist" hierarchi& narkotyków ze wzgl&du na stopie# niebezpiecze#stwa, jaki jest zwi"zany z ich u%ywaniem, a jaki funkcjonuje w $wiadomo$ci m!odych respondentów. Na szczególn" uwag& zas!uguje kilka kategorii narkotyków, które zdecydowanie ró%nicuj" uczniów szkó! podstawowych i szkó! gimnazjalnych. Wymieni' tu nale%y: LSD i grzybki, które s" niemal nieznane w$ród uczniów szkó! podstawowych, natomiast osi"gaj" poziom 36,46% znajomo$ci w$ród uczniów szkó! gimnazjalnych. co mniejsza, cho' równie% znacz"ca ró%nica zauwa%alna jest w przypadku ecstasy i innych tzw. partydrugs. Uczniowie szkó! podstawowych znacznie rzadziej wymieniaj" narkotyki nale%"ce do tej kategorii ni% uczniowie gimnazjum. Ró%nica wydaje si& w oczywisty sposób wynika' ze specyfiki miejsc, w których si& tych narkotyków za%ywa. Jest ma!o prawdopodobne, by uczniowie szkó! podstawowych licznie trafiali do klubów i dyskotek, w których modne jest stosowanie wymienionych narkotyków. Nadto nale%" one do raczej trudno dost&pnych i drogich, co jeszcze bardziej utrudnia dost&p dzieciom w wieku 12 lat. Zastanawiaj"ce z kolei jest to, jak licznie narkotyki wymienionej kategorii wskazywane s" przez uczniów gimnazjum (41,82%). Kleje i inne wziewne, to kategoria narkotyków, w przypadku której rozk!ad wskaza# wyra(nie si& odwraca. Uczniowie szkó! podstawowych cz&$ciej wymieniaj" je jako narkotyki (16,83%) ni% uczniowie szkó! gimnazjalnych (10,86%). Ten fakt mo%e budzi' pewien niepokój ze wzgl&du na du%" dost&pno$', nisk" cen& i inne ni% odurzenie funkcje podstawowe tych substancji. Istnieje prawdopodobie#stwo cz&stszego stosowania tych narkotyków w$ród m!odszych, ani%eli w$ród starszych. Równie% papierosy oraz alkohol to kategorie narkotyków cz&$ciej wymieniane w odpowiedzi na pytane kwestionariusza przez uczniów szkó! podstawowych ni% przez uczniów gimnazjum (odpowiednio: papierosy 33,66% do 22,12% i alkohol 16,83% do 10,86%). Jak wynika z analizy innych pyta# kwestionariusza, mamy do czynienia z systematycznym wzrostem za%ywania tych substancji wraz z up!ywem lat szko!y. W gimnazjach jest to tak znacz"ca dynamika, %e mo%na mówi' je$li nie o powszechno$ci zarówno palenia papierosów, jak i picia alkoholu, to przynajmniej o powszechnym kontakcie z pal"cymi i pij"cymi. Z tego faktu wynika, %e dla starszych dzieci palenie papierosów i picie alkoholu nie stanowi niczego, co posiada!oby wyra(ne konotacje z narkotykami. Dla m!odszych dzieci papierosy i alkohol to porostu niebezpieczne substancje, które uzale%niaj" i zabijaj", dlatego nale%y je traktowa' jak narkotyki. Dodatkowo za tak" interpretacj" zaobserwowanej ró%nicy przemawiaj" ró%ne, w przypadku m!odzie%y ze szkó! podstawowych i szkó! gimnazjalnych, poziomy median i dominant okre$laj"cych stopie# niebezpiecze#stwa zwi"zany w $wiadomo$ci m!odych respondentów z tymi substancjami. Dla uczniów szkó! podstawowych alkohol jest przeci&tnie niebezpieczny (mediana mie$ci si& na poziomie 3 ), natomiast dla uczniów szkó! gimnazjalnych substancja ta nale%y do ma!o niebezpiecznych (mediana wynosi 3 a dominanta nawet 6 i to dla 26,44% wskazuj"cych na alkohol jako narkotyk, czyli dla co czwartego wskazuj"cego na alkohol jako narkotyk jest on najmniej niebezpieczny spo$ród wymienianych przez nich). W przypadku papierosów ze wskaza# uczniów szkó! podstawowych wynika poziom niebezpiecze#stwa odpowiadaj"cy czwartemu miejscu na skali (mediana - 4 ) oraz co czwarty sytuuje papierosy na miejscu trzecim, czyli nieco wy%ej (traktuj"c jako bardziej niebezpieczny), natomiast ze wskaza# gimnazjalistów wynika mediana na poziomie 5 i dominanta, wskazywana przez 27,44% równie% na poziomie 5. Oznacza to, %e wed!ug uczniów gimnazjum papierosy s" wyra(nie mniej niebezpieczne ni% wed!ug uczniów szkó! podstawowych. Porównanie median i dominant wyznaczonych dla wszystkich wymienianych przez uczniów

22 kategorii narkotyków, pozwala ustali' swoist" hierarchi& narkotyków ze wzgl&du na poziom zwi"zanego z nimi niebezpiecze#stwa. Zdecydowanym liderem w tej stawce okazuje si& heroina i inne opiaty, takie, jak morfina i opium. Zarówno wskazania uczniów szkó! podstawowych, jak i gimnazjalistów sytuuj" t& kategori& narkotyków na pierwszym miejscu pod wzgl&dem niebezpiecze#stwa ( uczniowie szkól podstawowych mediana 2, dominanta 1, czyli najniebezpieczniejszy i to dla 32,00%. uczniowie gimnazjum mediana 2, dominanta 1 dla 41,86%) obok heroiny we wskazaniach uczniów szkó! podstawowych na tym samym pierwszym miejscu sytuuje si& marihuana i przetwory z konopi (mediana - 2, dominanta - 1 dla 32,68%). Na drugim miejscu, we wskazaniach uczniów szkó! podstawowych, sytuuje si& kategoria amfetamina (mediana i dominanta po 2 dla 37,68%), równie% dla gimnazjalistów na drugim miejscu plasuje si& amfetamina (mediana - 2 i dominanta - 2 dla 33,81%). Na trzecim miejscu, we wskazaniach uczniów szkó! podstawowych, sytuuje si& LSD i grzybki (mediana - 3 i dominanta 3 dla 33,33%) oraz ex equo alkohol i inne u$ywki ( mediana - 3, dominanty nie ma ze wzgl&du na trzy ró%ne o$rodki dominuj"ce), za$ we wskazaniach uczniów gimnazjum trzecie miejsce zajmuje kokaina (mediana - 3, dominanta - 2 dla 24,32%). Czwarte miejsce, we wskazaniach uczniów szkó! podstawowych przypada kokainie (mediana - 3, dominanta - 4 dla 26,09%) za$ we wskazaniach gimnazjalistów czwarte miejsce zajmuje marihuana i przetwory z konopi (mediana - 4, dominanta - 3 ). Kolejne, pi"te miejsce w wyniku analizy wskaza# uczniów szkó! podstawowych, przypada klejom i innym wziewnym (mediana - 4, dominanta - 3 dla 29,41%) oraz ex equo papierosom (mediana - 4, dominanta - 3 dla 26,47%). Wskazania gimnazjalistów pozwalaj" sytuowa' na pi"tym miejscu ecstasy i inne partydrugs ( mediany i dominanty w obydwu przypadkach po 4 ) oraz kleje i inne wziewne (mediana - 4, dominanty dwie - 4 i 5 ). We wskazaniach uczniów szkó! podstawowych nie wyró%niamy szóstego miejsca, co pozwala stwierdzi', i% dla uczniów tych szkó! nie ma w zasadzie narkotyków ma!o niebezpiecznych. Natomiast w przypadku gimnazjalistów szóste miejsce, ze wskaza# uczniów, ex equo papierosom oraz alkoholowi i innym u$ywkom. Wynik ten jest a% nadto dobitny i podkre$la rysuj"c" si& tendencj& do upowszechniania si& w$ród uczniów gimnazjum tych dwóch rodzajów substancji psychoaktywnych. 2. Wiedza i przekonania uczniów szkó% podstawowych i szkó% gimnazjalnych na temat substancji psychoaktywnych Zagadnieniem, które pozwala zrozumie' pole semantyczne s!owa narkotyków, funkcjonuj"ce w $wiadomo$ci m!odzie%y we wczesnym okresie dorastania jest system uwewn&trznionych prze$wiadcze#, wy!aniaj"cych si& w postaci skojarze#. Dla potrzeb tego przedsi&wzi&cia, wyró%niono trzy kategorie substancji psychoaktywnych i na nich zogniskowano pomiar Narkotyki A Narkotyki powoduj": Uczniowie ogó%em (n = 847) Uczniowie szkó% podstawowych (Klasy VI) Uczniowie szkó% gimnazjalnych Ogó%em Klasy I Klasy II Klasy III (n = 101) (n = 746) (n = 264) (n = 251) (n = 231) w w w w w w 1 -!mier) , , , , , ,82 2 uzale$nienie/ pija#stwo , , , , , ,96

23 3 - negatywne skutki zdrowotne , , , , , , negatywne skutki spo%eczne 31 3,66 3 2, ,75 5 1, ,58 9 3,9 5 - negatywne skutki psychiczne , , , , , , pozytywne skutki zdrowotne 15 1, ,01 6 2,27 8 3,19 1 0, pozytywne skutki spo%eczne 8 0,94 1 0,99 7 0,94 2 0,76 3 1,2 2 0, pozytywne skutki psychiczne 71 8,38 5 4, , , , , inne (nieklasyfikowalne) 21 2, ,82 6 2,27 5 1, ,33 10 nie wiem 18 2,13 4 3, ,88 6 2,27 5 1,99 3 1,3 0 brak danych , , , , , ,45 SUMA Tab. 4. Przekonania na temat narkotyków a typ szko!y oraz klasa szkolna dzia!anie narkotyków.!ród"o: Badania w!asne Na podstawie analizy danych zestawionych w tabeli nr 4, mo%na stwierdzi' niski udzia! wypowiedzi na temat pozytywnego dzia!ania narkotyków w porównaniu z udzia!em wypowiedzi o dzia!aniu negatywnym (5,94% uczniów VI klas szkó! podstawowych wypowiada si& o pozytywnym dzia!aniu narkotyków, natomiast 69,3% wypowiada si& na temat dzia!ania negatywnego. Odpowiednio w szko!ach gimnazjalnych mamy: 11,8% wypowiedzi o dzia!aniu pozytywnym i 69,98% wypowiedzi o dzia!aniu negatywnym). Co wi&cej, w szko!ach gimnazjalnych dostrzegalna jest tendencja spadku - w kolejnych klasach - udzia!u wypowiedzi o pozytywnym dzia!aniu narkotyków. Tendencja ta jest nieznaczna, jednak warta zauwa%enia: kl1 13,64% wypowiedzi o pozytywnych skutkach, kl2 11,56% wypowiedzi o pozytywnych skutkach i kl3 9,96% takich wypowiedzi. Uczniowie ostatnich klas szkó! podstawowych i uczniowie szkó! gimnazjalnych przejawiaj" porównywaln", nisk" $wiadomo$' skutków spo!ecznych za%ywania narkotyków (niskie udzia!y wypowiedzi o skutkach spo!ecznych zarówno negatywnych, jak i [o dziwo!] pozytywnych w rozk!adzie wypowiedzi na ten temat $wiadczy o ograniczonym postrzeganiu przez dzieci tego aspektu za%ywania narkotyków. Na uwag& zas!uguje nik!y bo mieszcz"cy si& w granicach b!&du szacunku (lecz jednak wart dalszego ogl"du w postaci pog!&bionych, systematycznych bada#, najlepiej opartych na planie szeregów czasowych) - wzrost udzia!u odpowiedzi o negatywnych skutkach spo!ecznych w ostatnich klasach gimnazjum w stosunku do szko!y podstawowej i pierwszej klasy gimnazjum. Nale%y równie% stwierdzi', i% ro$nie w czasie przekonanie o negatywnych skutkach psychicznych narkotyków (udzia! tego typu wypowiedzi w rozk!adzie wypowiedzi na temat dzia!ania narkotyków stopniowo wzrasta z ka%d" kolejn" klas" szkoln"). Wreszcie nale%y zauwa%y', %e wyra(nie wy%szy udzia! braków danych w szko!ach podstawowych w porównaniu ze szko!ami gimnazjalnymi $wiadczy' mo%e o tym, %e uczniowie gimnazjum cz&$ciej posiadaj" ju% przekonania na temat narkotyków, podczas gdy w$ród uczniów szkó! podstawowych takie przekonania mog" dopiero si& rozwija' (dodatkowo potwierdza to nast&pna tabela nr 5).

24 G Uwa$am, $e za$ywanie Uczniowie ogó%em Uczniowie szkó% podstawowych Uczniowie szkó% gimnazjalnych narkoty- ków: (n = 847) (Klasy VI) (n = 101) Ogó%em (n = 746) Klasy I (n = 264) Klasy II (n = 251) Klasy III (n = 231) w w w w w w 1 powoduje choroby, uzale$nienie, 99 11,69 7 6, , , , ,82!mier) 2 - negatywne skojarzenia (np. nie , , , , , ,94 bezpiecze#stwo, g%upota, z%o) 3 - pozytywne skojarzenia 45 5,31 4 3, ,5 16 6, , , inne (nieklasyfikowalne) 24 2,83 1 0, , ,55 7 2,79 4 1,73 5 nie wiem 15 1,77 1 0, ,88 7 2,65 4 1,59 3 1,3 0 brak danych , , , , , ,45 SUMA Tab. 5. Przekonania na temat narkotyków a typ szko!y oraz klasa szkolna skutki za%ywania narkotyków.!ród"o: Badania w!asne Na szczególn" uwag& zas!uguje niski udzia! wypowiedzi na temat pozytywnych skutków za%ywania narkotyków w porównaniu z udzia!em wypowiedzi o negatywnych skutkach za%ywania (3,96% uczniów VI klas szkó! podstawowych wypowiada si& o pozytywnych skutkach za%ywania narkotyków, natomiast 61,39% wypowiada si& na temat skutków negatywnych. Odpowiednio w szko!ach gimnazjalnych mamy: 5,5% wypowiedzi o pozytywnym skutkach i 71,04% wypowiedzi o skutkach negatywnych). Co wi&cej, w szko!ach gimnazjalnych dostrzegalna jest tendencja spadku - w kolejnych klasach - udzia!u wypowiedzi o pozytywnych skutkach za%ywania narkotyków. Tendencja ta jest nieznaczna, jednak warta zauwa%enia: kl1 6,06% wypowiedzi o pozytywnych skutkach, kl2 5,58% wypowiedzi o pozytywnych skutkach i kl3 4,76% takich wypowiedzi oraz odpowiednio: kl1 62,88%, kl2 75,3, kl3 75,76% wypowiedzi o skutkach negatywnych za%ywania narkotyków. Nale%y podkre$li' ró%nic& miedzy udzia!em wypowiedzi o skrajnie negatywnych skutkach za%ywania narkotyków (takich, jak choroby, uzale%nienie, $mier() a udzia!em wypowiedzi o negatywnych skutkach o bardziej ogólnym charakterze (niebezpiecze#stwo, g"upota, z"o). Mo%na przypuszcza', %e dzieci, którym za%ywanie narkotyków kojarzy si& ze skrajnie negatywnymi skutkami autentycznie boj" si& narkotyków. Zastanawia stosunkowo niski udzia! w (a co za tym idzie równie% w zbiorowo$ci) tego typu internalizacji skutków za%ywania narkotyków.

25 E Je$eli chodzi o narkotyki, to moi znajomi: Uczniowie ogó%em (n = 847) Uczniowie szkó% podstawowych (Klasy VI) Uczniowie szkó% gimnazjalnych Ogó%em Klasy I Klasy II Klasy III (n = 101) (n = 746) (n = 264) (n = 251) (n = 231) w w w w w w 1 - nie za$ywaj", negatywny stosunek , , , , , , za$ywaj", pozytywny stosunek ,06 6 5, , , , , inne (nieklasyfikowalne) 58 6,85 2 1, , , , , nie wiem 30 3,54 4 3, ,49 8 3,03 8 3, ,33 0 brak danych , , , , , ,61 SUMA Tab. 6 Przekonania na temat narkotyków a typ szko!y oraz klasa szkolna skala bezpo$redniego zagro%enia kontaktem z narkotykami w $rodowisku rówie$niczym.!ród"o: Badania w!asne Dane zestawione w tabeli nr 6, pozwalaj" dostrzec wyra(n" ró%nic& mi&dzy uczniami szkó! podstawowych i szkó! gimnazjalnych pod wzgl&dem skali bezpo$redniego zagro%enia kontaktem z narkotykami w $rodowisku rówie$niczym. Uczniowie szkó! gimnazjalnych zdecydowanie cz&$ciej deklaruj" bezpo$rednie, trwa!e i osobiste styczno$ci spo!eczne w $rodowisku rówie$niczym z osobami za%ywaj"cymi narkotyki Alkohol B - S"dz&, $e alkohol: Uczniowie ogó%em (n = 847) Uczniowie szkó% podstawowych (Klasy VI) Uczniowie szkó% gimnazjalnych Ogó%em Klasy I Klasy II Klasy III (n = 101) (n = 746) (n = 264) (n = 251) (n = 231) w w w w w w 1 jest szkodliwy dla zdrowia , , , , , ,68

NARODOWY PROGRAM ZDROWIA 2007-2015

NARODOWY PROGRAM ZDROWIA 2007-2015 Teresa Karwowska 1 z 6 NARODOWY PROGRAM ZDROWIA 2007-2015 1 : Okrela gówne kierunki polityki zdrowotnej pastwa Jest prób zjednoczenia wysików rónych organów administracji rzdowej, organizacji pozarzdowych

Bardziej szczegółowo

ODPOWIEDZIALNO KARANA NIELETNICH

ODPOWIEDZIALNO KARANA NIELETNICH ODPOWIEDZIALNO KARANA NIELETNICH Odpowiedzialno karn nieletnich reguluje w zasadniczej czci ustawa o postpowaniu w sprawach nieletnich i kodeks karny. 1. USTAWA z dnia 26 padziernika 1982 r. o postpowaniu

Bardziej szczegółowo

Ą Ą Ą ź Ą Ą Ą ź Ł Ę ć Ń Ń ć Ś ź ć Ą ć ć ć ŚĆ ć ć ć ŚĆ ć ź ź Ś Ś ć ć ź ć ć ź ć ź ć Ś ć Ś ć ć ć ć ć Ś ć Ź ć ć Nowoczesna profilaktyka uzalenie to uczenie dojrzaej i mdrej postawy we wszystkich dziedzinach

Bardziej szczegółowo

SPECJALNY ORODEK SZKOLNO- WYCHOWAWCZY im. Polskich Olimpijczyków w Warlubiu. Program Profilaktyki Szkolnej

SPECJALNY ORODEK SZKOLNO- WYCHOWAWCZY im. Polskich Olimpijczyków w Warlubiu. Program Profilaktyki Szkolnej SPECJALNY ORODEK SZKOLNO- WYCHOWAWCZY im. Polskich Olimpijczyków w Warlubiu Program Profilaktyki Szkolnej PODSTAWA PRAWNA Podstaw prawn do wprowadzenia działa profilaktycznych w ramach szkolnego programu

Bardziej szczegółowo

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI ROK SZKOLNY 2015/2016. Publiczne Gimnazjum nr 1 im. Stefana Kardyna a Wyszy skiego

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI ROK SZKOLNY 2015/2016. Publiczne Gimnazjum nr 1 im. Stefana Kardyna a Wyszy skiego Prawdziwa wiedza to znajomo przyczyn" Francis Bacon SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI ROK SZKOLNY 2015/2016 Publiczne Gimnazjum nr 1 im. Stefana Kardynaa Wyszyskiego w cucie I. Nadrzdny cel profilaktyki: Zadaniem

Bardziej szczegółowo

Monitoring lokalny West Pomerania Szczecin 2014

Monitoring lokalny West Pomerania Szczecin 2014 Monitoring lokalny West Pomerania Szczecin 2014 Urząd Marszałkowski Województwa Zachodniopomorskiego Wydział Współpracy Społecznej ul. Korsarzy 34, 70-540 Szczecin www.wws.wzp.pl Do zadań Samorządu Województwa

Bardziej szczegółowo

Resocjalizacja jako szansa na powrót do spo ecze stwa

Resocjalizacja jako szansa na powrót do spo ecze stwa Resocjalizacja jako szansa na powrót do spoeczestwa Perspektywa psychospoeczna dr Robert Porzak Fundacja Masz Szans Resocjalizacja sposób przeciwdziaania wykluczeniu spoecznemu (marginalizacji) Wykluczenie

Bardziej szczegółowo

GMINNY PROGRAM OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE na rok 2008

GMINNY PROGRAM OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE na rok 2008 Załcznik do uchwały Nr... z dnia...rady Miasta Sandomierza GMINNY PROGRAM OCHRONY OFIAR PRZEMOCY W RODZINIE na rok 2008 Gminny Program Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie okrela lokaln strategi na rok 2008

Bardziej szczegółowo

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI Przez program profilaktyczny rozumie si działania psychoedukacyjne, których celem jest zapobieganie zachowaniom ryzykownym uczniów i szkodom wynikajcym z problemów w ich otoczeniu.

Bardziej szczegółowo

Europejska karta jakości staży i praktyk

Europejska karta jakości staży i praktyk Europejska karta jakości staży i praktyk www.qualityinternships.eu Preambu!a Zwa!ywszy,!e:! dla m"odych ludzi wej#cie na rynek pracy po zako$czeniu edukacji staje si% coraz trudniejsze m"odzi ludzie s&

Bardziej szczegółowo

SZKOLNY PROGRAM WYCHOWAWCZY rok szkolny 2015/2016. Publiczne Gimnazjum nr 1 im. Stefana Kardyna a Wyszy skiego

SZKOLNY PROGRAM WYCHOWAWCZY rok szkolny 2015/2016. Publiczne Gimnazjum nr 1 im. Stefana Kardyna a Wyszy skiego Kada rzecz wielka musi kosztowa i by trudna. Tylko rzeczy mae i liche satwe. Stefan Kardyna Wyszyski SZKOLNY PROGRAM WYCHOWAWCZY rok szkolny 2015/2016 Publiczne Gimnazjum nr 1 im. Stefana Kardynaa Wyszyskiego

Bardziej szczegółowo

Instrumenty rynku pracy dla osób poszukuj cych pracy, aktualnie podlegaj cych ubezpieczeniu spo ecznemu rolników w pe nym zakresie.

Instrumenty rynku pracy dla osób poszukuj cych pracy, aktualnie podlegaj cych ubezpieczeniu spo ecznemu rolników w pe nym zakresie. Instrumentyrynkupracydlaosóbposzukujcychpracy, aktualniepodlegajcychubezpieczeniuspoecznemurolnikówwpenymzakresie. Zdniem1lutego2009r.weszywycieprzepisyustawyzdnia19grudnia2008r. o zmianie ustawy o promocji

Bardziej szczegółowo

ZAKAZ PUBLIKACJI DO r. 11H00 CET/czasu brukselskiego

ZAKAZ PUBLIKACJI DO r. 11H00 CET/czasu brukselskiego NARKOTYKI W EUROPIE FAKTY I LICZBY Sprawozdanie roczne 2006 o stanie problemu narkotykowego w Europie i Biuletyn statystyczny 2006 Zakaz publikacji do: 11H00 CET 23.11.2006 Europejskie Centrum Monitorowania

Bardziej szczegółowo

1. Metodologiczne podstawy badań wśród uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych Miasta Rzeszowa

1. Metodologiczne podstawy badań wśród uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych Miasta Rzeszowa 9 1. Metodologiczne podstawy badań wśród uczniów szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych Miasta Rzeszowa 1.1. Wprowadzenie do badań, metoda i materiał badawczy Badania zrealizowane zostały w maju i czerwcu

Bardziej szczegółowo

Miejski Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata

Miejski Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata Załącznik do Uchwały Nr XXIX/180/17 Rady Miasta Siemiatycze z dnia 29 marca 2017 r. Miasto Siemiatycze Miejski Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2017-2020 Siemiatycze, marzec 2017 r. Id: 00035B9C-1CD0-4AFA-A575-71D1D244A71D.

Bardziej szczegółowo

Ocena Zasobów Pomocy Spo ecznej Miasta M awa za 2016 rok

Ocena Zasobów Pomocy Spo ecznej Miasta M awa za 2016 rok Ocena Zasobów Pomocy Spoecznej Miasta Mawa za 2016 rok 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 Ocena zasobów pomocy spoecznej odzwierciedla dziaalno Miejskiego

Bardziej szczegółowo

Używanie legalnych i nielegalnych substancji psychoaktywnych wśród młodzieży

Używanie legalnych i nielegalnych substancji psychoaktywnych wśród młodzieży Używanie legalnych i nielegalnych substancji psychoaktywnych wśród młodzieży Artur Malczewski Centrum Informacji o Narkotykach i Narkomanii Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii Konferencja PAP,

Bardziej szczegółowo

Janusz Sierosławski. Instytut Psychiatrii i Neurologii. ODZIEŻ W 2011 r.

Janusz Sierosławski. Instytut Psychiatrii i Neurologii. ODZIEŻ W 2011 r. Janusz Sierosławski Instytut Psychiatrii i Neurologii UŻYWANIE SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH PRZEZ MŁODZIEM ODZIEŻ W 11 r. EUROPEJSKI PROGRAM BADAŃ ANKIETOWYCH W SZKOŁACH NA TEMAT UŻYWANIA ALKOHOLU I NARKOTYKÓW

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr Rady Miejskiej w Głuchołazach z dnia..

Uchwała Nr Rady Miejskiej w Głuchołazach z dnia.. /projekt/ Uchwała Nr Rady Miejskiej w Głuchołazach z dnia.. w sprawie Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na 2009 rok Na podstawie art. 18 ust.2 pkt. 15 ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorzdzie

Bardziej szczegółowo

Janusz Sierosławski Instytut Psychiatrii i Neurologii UŻYWANIE SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH PRZEZ MŁODZIEŻ SZKOLNĄ MIASTA WROCŁAW ESPAD

Janusz Sierosławski Instytut Psychiatrii i Neurologii UŻYWANIE SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH PRZEZ MŁODZIEŻ SZKOLNĄ MIASTA WROCŁAW ESPAD Janusz Sierosławski Instytut Psychiatrii i Neurologii UŻYWANIE SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH PRZEZ MŁODZIEŻ SZKOLNĄ MIASTA WROCŁAW EUROPEJSKI PROGRAM BADAŃ ANKIETOWYCH W SZKOŁACH NA TEMAT UŻYWANIA ALKOHOLU

Bardziej szczegółowo

Plac Orlt Lwowskich 1 59-500 ZOTORYJA

Plac Orlt Lwowskich 1 59-500 ZOTORYJA Wrocaw, 13 kwietnia 2006 roku WK.660/236/K-57/05 Pan Ireneusz urawski Burmistrz Miasta Zotoryja Plac Orlt Lwowskich 1 59-500 ZOTORYJA Regionalna Izba Obrachunkowa we Wrocawiu, dziaaj%c na podstawie art.

Bardziej szczegółowo

Rynek motoryzacyjny 2011 Europa vs Polska

Rynek motoryzacyjny 2011 Europa vs Polska Rynek motoryzacyjny 2011 Europa vs Polska Rynek cz!"ci motoryzacyjnych nierozerwalnie #$czy si! z parkiem samochodowym, dlatego te% podczas oceny wyników sprzeda%y samochodowych cz!"ci zamiennych nie mo%na

Bardziej szczegółowo

WNIOSEK O USTALENIE PRAWA DO ZASI KU RODZINNEGO ORAZ DODATKÓW DO ZASI KU RODZINNEGO

WNIOSEK O USTALENIE PRAWA DO ZASI KU RODZINNEGO ORAZ DODATKÓW DO ZASI KU RODZINNEGO Nazwa organu waciwego prowadzcego postpowanie w sprawie wiadcze rodzinnych: Adres: Cz I WNIOSEK O USTALENIE PRAWA DO ZASIKU RODZINNEGO ORAZ DODATKÓW DO ZASIKU RODZINNEGO 1. Dane osoby ubiegajcej si o ustalenie

Bardziej szczegółowo

GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII W GMINIE BODZECHÓW NA ROK 2013

GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII W GMINIE BODZECHÓW NA ROK 2013 Załącznik Nr 1 do Uchwały Nr XXXI/86/2012 Rady Gminy Bodzechów z dnia 13 grudnia 2012 roku GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII W GMINIE BODZECHÓW NA ROK 2013 1. Wstęp Gminny Program Przeciwdziałania

Bardziej szczegółowo

NA , R.

NA , R. PROJEKT ROCZNY PROGRAM WSPÓPRACY GMINY KAWCZYN Z ORGANIZACJAMI POZARZDOWYMI ORAZ PODMIOTAMI, O KTÓRYCH MOWA W ART.3, UST. 3 USTAWY Z DNIA 24 KWIETNIA 2003 R. O DZIAALNO!CI PO"YTKU PUBLCZNEGO I O WOLONTARIACIE

Bardziej szczegółowo

www.rcl.gov.pl Poz. 3 WZÓR WNIOSEK O USTALENIE PRAWA DO SPECJALNEGO ZASI KU OPIEKU CZEGO

www.rcl.gov.pl Poz. 3 WZÓR WNIOSEK O USTALENIE PRAWA DO SPECJALNEGO ZASI KU OPIEKU CZEGO Poz. 3 Nazwa podmiotu realizujcego wiadczenia rodzinne: Adres: Cz I WNIOSEK O USTALENIE PRAWA DO SPECJALNEGO ZASIKU OPIEKUCZEGO Dane osoby ubiegajcej si o ustalenie prawa do specjalnego zasiku opiekuczego

Bardziej szczegółowo

Problem uzaleŝnień w województwie zachodniopomorskim

Problem uzaleŝnień w województwie zachodniopomorskim Problem uzaleŝnień w województwie zachodniopomorskim Dźwirzyno 11-12 grudnia 2014 Monitorowanie definicja Systematyczna, zazwyczaj naukowa, ale zawsze kontynuowana obserwacja wybranych aspektów rzeczywistości,

Bardziej szczegółowo

Efektywno instytucjonalnych form pomocy na rzecz m odzie y zagro onej wykluczeniem spo ecznym

Efektywno instytucjonalnych form pomocy na rzecz m odzie y zagro onej wykluczeniem spo ecznym Efektywno instytucjonalnych form pomocy na rzecz modziey zagroonej wykluczeniem spoecznym Koncepcja i realizacja bada dr Robert Porzak Potrzeba bada istotnie wzrosy rozmiary zjawisk patologicznych dotychczas

Bardziej szczegółowo

Wnioski z badań przeprowadzonych w 2007 roku

Wnioski z badań przeprowadzonych w 2007 roku Wnioski z badań przeprowadzonych w 2007 roku 1. Problemy związane z piciem alkoholu, używaniem narkotyków i przemocą rówieśniczą w szkole w ocenie uczniów. Palenie papierosów: Wśród uczniów klas szóstych

Bardziej szczegółowo

Używanie alkoholu i narkotyków przez młodzież szkolną w Lesznie

Używanie alkoholu i narkotyków przez młodzież szkolną w Lesznie Pracownia Badawczo-Szkoleniowa A PERSPEKTYWA Używanie alkoholu i narkotyków przez młodzież szkolną w Lesznie Najważniejsze wyniki badań Pracowni Badawczo-Szkoleniowej PERSPEKTYWA zrealizowanych w 2015

Bardziej szczegółowo

GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH ORAZ PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII NA ROK 2006 DLA GMINY WARKA.

GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH ORAZ PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII NA ROK 2006 DLA GMINY WARKA. Załcznik nr 1 do Uchwały Rady Miejskiej w Warce Nr XLII/454/06 z dnia 3 marca 2006 GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH ORAZ PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII NA ROK 2006 DLA GMINY

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr VII/31/2007 Rady Miejskiej w cinawie z dnia 28 lutego 2007 r.

Uchwała Nr VII/31/2007 Rady Miejskiej w cinawie z dnia 28 lutego 2007 r. Uchwała Nr VII/31/2007 Rady Miejskiej w cinawie z dnia 28 lutego 2007 r. w sprawie przyjcia Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwizywania Problemów Alkoholowych, Przeciwdziałania Narkomanii i Przeciwdziałania

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr XXXIV/305/06 Rady Miejskiej w Polanowie z dnia 28 lutego 2006r.

Uchwała Nr XXXIV/305/06 Rady Miejskiej w Polanowie z dnia 28 lutego 2006r. Uchwała Nr XXXIV/305/06 Rady Miejskiej w Polanowie z dnia 28 lutego 2006r. w sprawie uchwalenia Gminnego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2006-2010 Na podstawie artykułu 18 ust. 2 pkt. 15 ustawy

Bardziej szczegółowo

Alkohol. Badania zostały przeprowadzone za pomocą kwestionariusza ankiety anonimowej, która zawierała pytania zamknięte.

Alkohol. Badania zostały przeprowadzone za pomocą kwestionariusza ankiety anonimowej, która zawierała pytania zamknięte. Wyniki badania przeprowadzonego w Publicznym Gimnazjum im. Jana Pawła II w Tuszowie Narodowym na temat stosowania przez młodzież środków uzależniających W grudniu 214 roku w Publicznym Gimnazjum im. Jana

Bardziej szczegółowo

Rozdział l Agresja i przemoc w szkołach - teoretyczny zarys problematyki... 13

Rozdział l Agresja i przemoc w szkołach - teoretyczny zarys problematyki... 13 Spis treści Przedmowa do wydania książkowego... 7 Wstęp... 9 Rozdział l Agresja i przemoc w szkołach - teoretyczny zarys problematyki... 13 1. Zjawisko agresji i przemocy - zakres definicyjny... 13 1.1.

Bardziej szczegółowo

- Projekt - Uchwała Nr XLVII/ /2006 Rady Powiatu Wodzisławskiego z dnia 22 czerwca 2006r.

- Projekt - Uchwała Nr XLVII/ /2006 Rady Powiatu Wodzisławskiego z dnia 22 czerwca 2006r. - Projekt - Uchwała Nr XLVII/ /2006 Rady Powiatu Wodzisławskiego z dnia 22 czerwca 2006r. w sprawie: nadania statutu Powiatowemu Domowi Dziecka w Gorzyczkach. Na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 3, art. 12

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN UCZESTNICTWA W PROJEKCIE pn. Zielony potencja subregionu p ockiego szans rozwoju rynku pracy

REGULAMIN UCZESTNICTWA W PROJEKCIE pn. Zielony potencja subregionu p ockiego szans rozwoju rynku pracy Projekt Zielony potencja subregionu pockiego szans rozwoju rynku pracy wspófinansowany przez Uni Europejsk w ramach Europejskiego Funduszu Spoecznego REGULAMIN UCZESTNICTWA W PROJEKCIE pn. Zielony potencja

Bardziej szczegółowo

PROGRAM PROFILAKTYKI. Szkoła bezpieczna, przyjemna i poyteczna

PROGRAM PROFILAKTYKI. Szkoła bezpieczna, przyjemna i poyteczna PROGRAM PROFILAKTYKI Szkoła bezpieczna, przyjemna i poyteczna Osoby objte programem: uczniowie gimnazjum, nauczyciele i rodzice I. Załoenia ogólne Działania profilaktyczne maj na celu zapobieganie niepodanym

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr XLVI / 242 /2014 Rady Miasta w Brzezinach z dnia 24 stycznia 2014 r.

Uchwała Nr XLVI / 242 /2014 Rady Miasta w Brzezinach z dnia 24 stycznia 2014 r. Uchwała Nr XLVI / 242 /2014 Rady Miasta w Brzezinach z dnia 24 stycznia 2014 r. w sprawie uchwalenia Miejskiego Programu Przeciwdziałania Narkomanii na rok 2014 Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt 15 ustawy

Bardziej szczegółowo

REKRUTACJA DO ODDZIA2ÓW PRZEDSZKOLNYCH PRZY SZKOLE PODSTAWOWEJ NR 20 W POZNANIU

REKRUTACJA DO ODDZIA2ÓW PRZEDSZKOLNYCH PRZY SZKOLE PODSTAWOWEJ NR 20 W POZNANIU Regulamin rekrutacji na rok szkolny 2014/2015 do oddziaów przedszkolnych i do klas pierwszych w Szkole Podstawowej nr 20 im. Stefana Batorego w Poznaniu Podstawa prawna: 1. Ustawa z dnia 7 wrzenia 1991

Bardziej szczegółowo

Załcznik Nr 2 do uchwały Nr XXVIII/191/08 Rady Miejskiej w Lenicy z dnia 29 grudnia 2008 r.

Załcznik Nr 2 do uchwały Nr XXVIII/191/08 Rady Miejskiej w Lenicy z dnia 29 grudnia 2008 r. STOP NARKOTYKOM Załcznik Nr 2 do uchwały Nr XXVIII/191/08 Rady Miejskiej w Lenicy z dnia 29 grudnia 2008 r. Zjawisko narkomanii w Polsce staje si jednym z powaniejszych problemów społecznych i wykazuje

Bardziej szczegółowo

Kuratorium Owiaty w Białymstoku -2005 r.

Kuratorium Owiaty w Białymstoku -2005 r. Kuratorium Owiaty w Białymstoku -2005 r. Informacja o I etapie wdroenia 4 godziny wychowania fizycznego w województwie podlaskim (klasa IV SP) oraz warunkach realizacji wychowania fizycznego w szkołach

Bardziej szczegółowo

Argumenty na poparcie idei wydzielenia OSD w formie tzw. małego OSD bez majtku.

Argumenty na poparcie idei wydzielenia OSD w formie tzw. małego OSD bez majtku. Warszawa, dnia 22 03 2007 Zrzeszenie Zwizków Zawodowych Energetyków Dotyczy: Informacja prawna dotyczca kwestii wydzielenia Operatora Systemu Dystrybucyjnego w energetyce Argumenty na poparcie idei wydzielenia

Bardziej szczegółowo

KONCEPCJA PRACY GIMNAZJUM NR 1 Z ODDZIA AMI INTEGRACYJNYMI IM. JANA PAW A II W OZORKOWIE

KONCEPCJA PRACY GIMNAZJUM NR 1 Z ODDZIA AMI INTEGRACYJNYMI IM. JANA PAW A II W OZORKOWIE Zacznik nr 1 do uchway Rady Pedagogicznej Nr 10/81/VII/2010/2011 z dn. 8. 12. 2010 r. KONCEPCJA PRACY GIMNAZJUM NR 1 Z ODDZIAAMI INTEGRACYJNYMI IM. JANA PAWA II W OZORKOWIE 1. Rozporzdzenie Ministra Edukacji

Bardziej szczegółowo

Konspekt lekcji matematyki klasa 4e Liceum Ogólnokształcce

Konspekt lekcji matematyki klasa 4e Liceum Ogólnokształcce mgr Tomasz Grbski Konspekt lekcji matematyki klasa 4e Liceum Ogólnokształcce Temat: Dyskusja nad liczb rozwiza równania liniowego i kwadratowego z wartoci bezwzgldn i parametrem. Czas trwania: 45 minut.

Bardziej szczegółowo

Percepcja profilaktyki szkolnej i domowej wśród nastolatków Mira Prajsner

Percepcja profilaktyki szkolnej i domowej wśród nastolatków Mira Prajsner OFERTA BADAWCZA Percepcja profilaktyki szkolnej i domowej wśród nastolatków Mira Prajsner Konsultacja Naukowa: dr Ewa Stępień Kontakt telefoniczny: 0 604 634 580 Kontakt mailowy: mirabo@mirabo.pl; miraprajs@o2.pl

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 2 do Uchwały Nr V/30/2015 Rady Gminy Kowala z dnia 30 stycznia 2015 roku GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII. NA 2015r.

Załącznik nr 2 do Uchwały Nr V/30/2015 Rady Gminy Kowala z dnia 30 stycznia 2015 roku GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII. NA 2015r. Załącznik nr 2 do Uchwały Nr V/30/2015 Rady Gminy Kowala z dnia 30 stycznia 2015 roku GMINNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII NA 2015r. Kowala 2015 1 Spis treści Wstęp... 3 I. Cele, zadania, sposób

Bardziej szczegółowo

Janusz Sierosławski UŻYWANIE SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH PRZEZ MŁODZIEŻ W 2015 r.

Janusz Sierosławski UŻYWANIE SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH PRZEZ MŁODZIEŻ W 2015 r. Janusz Sierosławski UŻYWANIE SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNYCH PRZEZ MŁODZIEŻ W 215 r. EUROPEJSKI PROGRAM BADAŃ ANKIETOWYCH W SZKOŁACH NA TEMAT UŻYWANIA ALKOHOLU I NARKOTYKÓW ESPAD Badanie zostało wykonane przez

Bardziej szczegółowo

Aneks do Programu Wychowawczo-Profilaktycznego Szkoły Podstawowej nr 1 w Lublińcu

Aneks do Programu Wychowawczo-Profilaktycznego Szkoły Podstawowej nr 1 w Lublińcu Aneks do Programu Wychowawczo-Profilaktycznego Szkoły Podstawowej nr 1 w Lublińcu (zgodnie z rozporządzeniem MEN z 22.01.2018r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkole

Bardziej szczegółowo

Używanie alkoholu i narkotyków przez młodzież szkolną w Lesznie

Używanie alkoholu i narkotyków przez młodzież szkolną w Lesznie A Używanie alkoholu i narkotyków przez młodzież szkolną w Lesznie Najważniejsze wyniki badań Ogólnopolskiego Stowarzyszenia RoPSAN Rodzice Przeciwko Sprzedaży Alkoholu Nieletnim zrealizowanych w 2012 roku

Bardziej szczegółowo

I. 1) NAZWA I ADRES: Miejski Zarz d Budynków Mieszkalnych, ul. Filaretów 31, Tychy, woj. tel w. 133, fax

I. 1) NAZWA I ADRES: Miejski Zarz d Budynków Mieszkalnych, ul. Filaretów 31, Tychy, woj. tel w. 133, fax Tychy: Wykonanie projektów budowlano - wykonawczych, na ocieplenie cian zewntrznych piciu budynków mieszkalnych w Tychach przy: - ul. Skodowskiej 1-7 - ul. Ciasnej 2-8 - ul. Elfów 6 - ul. Niepodlegci 2-12

Bardziej szczegółowo

PROWIZJE Menad er Schematy rozliczeniowe

PROWIZJE Menad er Schematy rozliczeniowe W nowej wersji systemu pojawił si specjalny moduł dla menaderów przychodni. Na razie jest to rozwizanie pilotaowe i udostpniono w nim jedn funkcj, która zostanie przybliona w niniejszym biuletynie. Docelowo

Bardziej szczegółowo

Metodologia badań psychologicznych

Metodologia badań psychologicznych Metodologia badań psychologicznych Lucyna Golińska SPOŁECZNA AKADEMIA NAUK Psychologia jako nauka empiryczna Wprowadzenie pojęć Wykład 5 Cele badań naukowych 1. Opis- (funkcja deskryptywna) procedura definiowania

Bardziej szczegółowo

KATEGORYZACJA gotowo!" percepcyjna schematu jest bardzo du#a schematy poznawcze automatyczny

KATEGORYZACJA gotowo! percepcyjna schematu jest bardzo du#a schematy poznawcze automatyczny Poj!cie stereotypu!cz!owiek dokonuje poznawczej strukturalizacji przedmiotów i zjawisk "wiata (po to by móc orientowa# si$ w otoczeniu) - podstawow% form$ tej strukturalizacji stanowi KATEGORYZACJA (redukcja

Bardziej szczegółowo

Charakterystyka Projektu Badania Wybrane wyniki badań i wnioski (Polska) Spostrzeżenia końcowe

Charakterystyka Projektu Badania Wybrane wyniki badań i wnioski (Polska) Spostrzeżenia końcowe Iwona Knitter Charakterystyka Projektu Badania Wybrane wyniki badań i wnioski (Polska) Spostrzeżenia końcowe Projekt MakE StudentS Addiction-frEe Uwolnić uczniów od nałogów Cele: o o Zebranie danych na

Bardziej szczegółowo

Instytutu Psychologii Zdrowia Polskiego Towarzystwa Psychologicznego. Biura Polityki Społecznej Urzędu m.st. Warszawy

Instytutu Psychologii Zdrowia Polskiego Towarzystwa Psychologicznego. Biura Polityki Społecznej Urzędu m.st. Warszawy INSTYTUT PSYCHOLOGII ZDROWIA Polskiego Towarzystwa Psychologicznego Używanie alkoholu i narkotyków przez młodzież szkolną w Warszawie w ocenie uczniów Najważniejsze wyniki badań Instytutu Psychologii Zdrowia

Bardziej szczegółowo

6.3 Opłata za dostpno jako komponent wynagrodzenia partnera prywatnego

6.3 Opłata za dostpno jako komponent wynagrodzenia partnera prywatnego podmiotem publicznym i partnerem prywatnym, których celem z punktu widzenia podmiotu publicznego powinna by maksymalizacja wartoci dodanej ( value for money ) projektu. Ostatecznie za system klasyfikacji

Bardziej szczegółowo

Janusz Sierosławski. Instytut Psychiatrii i Neurologii. MŁODZIEŻ A SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNE W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM W 2015 r.

Janusz Sierosławski. Instytut Psychiatrii i Neurologii. MŁODZIEŻ A SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNE W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM W 2015 r. Janusz Sierosławski Instytut Psychiatrii i Neurologii MŁODZIEŻ A SUBSTANCJI PSYCHOAKTYWNE W WOJEWÓDZTWIE ZACHODNIOPOMORSKIM W 2015 r. EUROPEJSKI PROGRAM BADAŃ ANKIETOWYCH W SZKOŁACH NA TEMAT UŻYWANIA ALKOHOLU

Bardziej szczegółowo

Regulamin. przyznawania nagród dla nauczycieli zatrudnionych w szkołach i placówkach prowadzonych przez Powiat Łukowski

Regulamin. przyznawania nagród dla nauczycieli zatrudnionych w szkołach i placówkach prowadzonych przez Powiat Łukowski Załcznik do Uchwały Nr XXXIV/247/2009 Rady Powiatu w Łukowie z dnia 30 wrzenia 2009 r. Regulamin przyznawania nagród dla nauczycieli zatrudnionych w szkołach i placówkach prowadzonych przez Powiat Łukowski

Bardziej szczegółowo

DECYZJA. Warszawa, dnia 4 padziernika 2004 r. GI-DEC-DS-208/04

DECYZJA. Warszawa, dnia 4 padziernika 2004 r. GI-DEC-DS-208/04 Decyzja GIODO z dnia 4 padziernika 2004 r. nakazujca udostpnienie operatorowi telefonii komórkowej, udostpnienie Komendantowi Stray Miejskiej, danych osobowych abonenta telefonu komórkowego, w zakresie

Bardziej szczegółowo

Nadwyka operacyjna w jednostkach samorzdu terytorialnego w latach 2003-2005

Nadwyka operacyjna w jednostkach samorzdu terytorialnego w latach 2003-2005 Nadwyka operacyjna w jednostkach samorzdu terytorialnego w latach 2003-2005 Warszawa, maj 2006 Spis treci Wprowadzenie...3 Cz I Zbiorcze wykonanie budetów jednostek samorzdu terytorialnego...7 1. Cz operacyjna...7

Bardziej szczegółowo

Badanie na temat mieszkalnictwa w Polsce

Badanie na temat mieszkalnictwa w Polsce Badanie na temat mieszkalnictwa w Polsce BADANIE NA REPREZENT ATYWNEJ GRUPIE POLEK/POLAKÓW Badanie realizowane w ramach projekru Społeczne Forum Polityki Mieszkaniowej współfinansowanego z Funduszy EOG

Bardziej szczegółowo

ZASADY REKRUTACJI UCZNIÓW DO IM. MIKO AJA KOPERNIKA W NOWEM

ZASADY REKRUTACJI UCZNIÓW DO IM. MIKO AJA KOPERNIKA W NOWEM ZASADY REKRUTACJI UCZNIÓW DO LICEUM OGÓLNOKSZTACEGO IM. MIKOAJA KOPERNIKA W NOWEM I. Podstawa prawna. 1. Art. 9 ust. 2, art. 10 ust. 1 i ust. 9 ustawy z dnia 6 grudnia 2013 roku o zmianie ustawy o systemie

Bardziej szczegółowo

SPORT JAKO ALTERNATYWNA FORMA SP DZANIA CZASU WOLNEGO PRZEZ DZIECI I MŠODZIE

SPORT JAKO ALTERNATYWNA FORMA SP DZANIA CZASU WOLNEGO PRZEZ DZIECI I MŠODZIE SPORT JAKO ALTERNATYWNA FORMA SP DZANIA CZASU WOLNEGO PRZEZ DZIECI I MŠODZIE Maªgorzata Pronobis 10.10.2003 r. Mªodzie» XXI wieku nara»ona jest na wiele pokus. W±ród nich mo»na wymieni narkotyki, oddziaªywanie

Bardziej szczegółowo

STOWARZYSZENIA PRZYJACIÓ! DZIECI S!O!CA

STOWARZYSZENIA PRZYJACIÓ! DZIECI S!O!CA Statut STOWARZYSZENIA PRZYJACIÓ! DZIECI S!O!CA z siedzib! w Poznaniu tekst jednolity! Rozdzia! I Postanowienia ogólne 1 Stowarzyszenie nosi nazw!: Stowarzyszenie Przyjació" Dzieci S"o#ca w dalszych postanowieniach

Bardziej szczegółowo

RZDOWY PROGRAM WYRÓWNYWANIA WARUNKÓW STARTU SZKOLNEGO UCZNIÓW W 2006 r. WYPRAWKA SZKOLNA

RZDOWY PROGRAM WYRÓWNYWANIA WARUNKÓW STARTU SZKOLNEGO UCZNIÓW W 2006 r. WYPRAWKA SZKOLNA Projekt z dnia 22.03.2006 Załcznik do uchwały Nr Rady Ministrów z dnia r. RZDOWY PROGRAM WYRÓWNYWANIA WARUNKÓW STARTU SZKOLNEGO UCZNIÓW W 2006 r. WYPRAWKA SZKOLNA 1 Wstp Rzdowy program wyrównywania warunków

Bardziej szczegółowo

MIEJSKI PROGRAM NA RZECZ WSPIERANIA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W LESZNIE. na rok 2004

MIEJSKI PROGRAM NA RZECZ WSPIERANIA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W LESZNIE. na rok 2004 MIEJSKI PROGRAM NA RZECZ WSPIERANIA OSÓB NIEPEŁNOSPRAWNYCH W LESZNIE na rok 2004 OPIS PROBLEMU Niepełnosprawno, zgodnie z treci ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz o zatrudnianiu osób niepełnosprawnych,

Bardziej szczegółowo

P L A N P R A C Y Z R O D Z I N

P L A N P R A C Y Z R O D Z I N Załcznik Nr 1 do Planu Pracy Placówki na rok szkolny 2005/2006 P L A N P R A C Y Z R O D Z I N DOMU DZIECKA NR 2 W RZESZOWIE NA ROK SZKOLNY 2005/2006 Zadanie główne Zadania szczegółowe Sposób realizacji

Bardziej szczegółowo

II. Infrastruktura społeczna zabezpieczajca opiek i wychowanie dzieciom i młodziey na terenie powiatu krasnostawskiego stan obecny.

II. Infrastruktura społeczna zabezpieczajca opiek i wychowanie dzieciom i młodziey na terenie powiatu krasnostawskiego stan obecny. Załcznik do uchwały Nr XXIX/246/05 Rady Powiatu w Krasnymstawie z dnia 20 lipca 2005 r. Powiatowy program opieki nad dzieckiem i rodzin oraz profilaktyki niedostosowania społecznego i przeciwdziałania

Bardziej szczegółowo

13. Poczta 14. Ulica 15. Nr domu 16. Nr lokalu. w okresie zatrudnienia u pracodawcy nie prowadzcego zakładu pracy chronionej

13. Poczta 14. Ulica 15. Nr domu 16. Nr lokalu. w okresie zatrudnienia u pracodawcy nie prowadzcego zakładu pracy chronionej j' ; INF D P Podstawa prawna: Składajcy: Termin składania: Adresat: Wzór Załcznik nr 2 do informacji INF-D Art. 26c ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej

Bardziej szczegółowo

Kobiety kształtujmy własn przyszło - wersja wstpna-

Kobiety kształtujmy własn przyszło - wersja wstpna- II raport okresowy z ewaluacji projektu: Kobiety kształtujmy własn przyszło - wersja wstpna- - Malbork, padziernik 2007 - opracował: Jakub Lobert Projekt dofinansowany przez Ministerstwo Pracy i Polityki

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN KONKURSU Wygraj pomp ciep a Ariston Nuos

REGULAMIN KONKURSU Wygraj pomp ciep a Ariston Nuos REGULAMIN KONKURSU Wygraj pomp ciepa Ariston Nuos Niniejszy Regulamin, zwany dalej Regulaminem okrela zasady, warunki uczestnictwa oraz nagradzania uczestników w Konkursie Wygraj pomp ciepa Ariston Nuos.

Bardziej szczegółowo

Planowanie adresacji IP dla przedsibiorstwa.

Planowanie adresacji IP dla przedsibiorstwa. Planowanie adresacji IP dla przedsibiorstwa. Wstp Przy podejciu do planowania adresacji IP moemy spotka si z 2 głównymi przypadkami: planowanie za pomoc adresów sieci prywatnej przypadek, w którym jeeli

Bardziej szczegółowo

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI 2016-2017 Profilaktyka to stwarzanie warunków do rozwoju, do bezpiecznego popełniania błędów, tworzenie szans na konfrontację, eksperymentowanie w taki sposób, żeby można było

Bardziej szczegółowo

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI

SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI Realizowany w Gimnazjum w Czarnej Wychowuj jedynie ci, którzy maj nadziej ks. Józef Tischner Autorzy programu: mgr Alicja Miesiczek mgr Iwona Plezia mgr Jacek Bihun 1. Diagnoza

Bardziej szczegółowo

Młodzież Miasta Rzeszowa wobec problematyki przemocy w szkole, używania środków psychoaktywnych i uzależnień behawioralnych

Młodzież Miasta Rzeszowa wobec problematyki przemocy w szkole, używania środków psychoaktywnych i uzależnień behawioralnych Młodzież Miasta Rzeszowa wobec problematyki przemocy w szkole, używania środków psychoaktywnych i uzależnień behawioralnych Narkotyki, alkohol, papierosy dopalacze, przemoc czy problem istnieje w naszej

Bardziej szczegółowo

1. W cz ci SKOK FIO Aktywny Zmiennej Alokacji, w pkt 1.1.b) skre lono s owa: Katarzyna Uniwersa Wiceprezes Zarz du,

1. W cz ci SKOK FIO Aktywny Zmiennej Alokacji, w pkt 1.1.b) skre lono s owa: Katarzyna Uniwersa Wiceprezes Zarz du, Przytoczenie zmian w prospekcie informacyjnym Funduszy: SKOK Fundusz Inwestycyjny Otwarty Aktywny Zmiennej Alokacji, SKOK Fundusz Inwestycyjny Otwarty Stabilny Zmiennej Alokacji. I. Strona tytuowa: W ostatnim

Bardziej szczegółowo

1. Najwięcej, 62% rodziców uczniów zaznaczyła odpowiedź: poszanowanie godności własnej i innych.

1. Najwięcej, 62% rodziców uczniów zaznaczyła odpowiedź: poszanowanie godności własnej i innych. W maju 2018 roku przeprowadzona została wśród rodziców ankieta, której celem było zbadanie potrzeb i określenie kierunku działań szkoły w zakresie wychowania i profilaktyki. Rodzice uczniów klas 1-3 Szkoły

Bardziej szczegółowo

Alkohol- wzorce konsumpcji, postawy, zachowania i stereotypy w województwie świętokrzyskim

Alkohol- wzorce konsumpcji, postawy, zachowania i stereotypy w województwie świętokrzyskim Alkohol- wzorce konsumpcji, postawy, zachowania i stereotypy w województwie świętokrzyskim W miesiącu listopadzie i grudniu 2005 r. na zlecenie Zarządu Województwa Świętokrzyskiego zostały przeprowadzone

Bardziej szczegółowo

Zadanie 1 D: Lepiej przygotowa do egzaminów

Zadanie 1 D: Lepiej przygotowa do egzaminów Zadanie 1 D: Lepiej przygotowa do egzaminów Nauczyciele zastanawiaj si, jak lepiej pomaga uczniom przygotowa si do sprawdzianów wewntrzszkolnych i egzaminów zewntrznych. Mona np. przeprowadza próbne egzaminy

Bardziej szczegółowo

ROZPORZDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ. z dnia 9 lutego 2000 r.

ROZPORZDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ. z dnia 9 lutego 2000 r. Dz.U.00.12.146 2001-12-08 zm. Dz.U.01.134.1511 1 ROZPORZDZENIE MINISTRA PRACY I POLITYKI SPOŁECZNEJ z dnia 9 lutego 2000 r. w sprawie szczegółowych zasad prowadzenia porednictwa pracy, poradnictwa zawodowego,

Bardziej szczegółowo

Wp!yw spo!eczny. Konformizm. Konformizm. dr Dariusz Rosi!ski

Wp!yw spo!eczny. Konformizm. Konformizm. dr Dariusz Rosi!ski Konformizm Wp!yw spo!eczny dr Dariusz Rosi!ski!zmiana w zachowaniu na skutek rzeczywistego lub wyimaginowanego wp!ywu innych ludzi!ludzie daj" si# z!apa$ w pu!apk# wp!ywu spo!ecznego - w odpowiedzi na

Bardziej szczegółowo

EP io default website

EP io default website 26-01-2015 Od regulacji Internetu po bezpieczestwo publiczne debata na temat dylematów ochrony danych Nowoczesna gospodarka opiera si w duej mierze na przetwarzaniu danych, dlatego potrzebne s jasne reguy,

Bardziej szczegółowo

Program Współpracy Gminy Michałowo z Organizacjami Pozarzdowymi na rok 2008.

Program Współpracy Gminy Michałowo z Organizacjami Pozarzdowymi na rok 2008. Załcznik Nr 1 do uchwały Nr XIV/129/08 Rady Gminy Michałowo z dnia 11 stycznia 2008r. Program Współpracy Gminy Michałowo z Organizacjami Pozarzdowymi na rok 2008. Wprowadzenie Aktywna działalno organizacji

Bardziej szczegółowo

DECYZJA. odmawiam uwzgldnienia wniosku. Uzasadnienie

DECYZJA. odmawiam uwzgldnienia wniosku. Uzasadnienie Decyzja Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych z dnia 21 marca 2005 r. odmawiajca uwzgldnienia wniosku o zobowizanie Zarzdu Banku, do wykrelenia danych osobowych dotyczcych Skarcego z Bankowego

Bardziej szczegółowo

Tadeusz Burger wiadomo ekologiczna spo ecze stwa polskiego percepcja zmian klimatycznych Status bada

Tadeusz Burger wiadomo ekologiczna spo ecze stwa polskiego percepcja zmian klimatycznych Status bada Wykad z cyklu Wybrane zagadnienia z ekologii i ochrony rodowiska - organizowanym przez Uniwersyteckie Centrum Bada nad rodowiskiem Przyrodniczym w semestrze 2004/2005 Tadeusz Burger wiadomo ekologiczna

Bardziej szczegółowo

GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH I PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII MIASTA I GMINY CINAWA NA ROK 2006

GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH I PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII MIASTA I GMINY CINAWA NA ROK 2006 Załcznik do Uchwały NrLI/323/2005 Rady Miejskiej w cinawie z dnia 29 grudnia 2005r. GMINNY PROGRAM PROFILAKTYKI I ROZWIZYWANIA PROBLEMÓW ALKOHOLOWYCH I PRZECIWDZIAŁANIA NARKOMANII Wprowadzenie MIASTA I

Bardziej szczegółowo

Mielec: Dostawa mikroelektrowni wiatrowych Numer og!oszenia: 329766-2011; data zamieszczenia: 11.10.2011 OG!OSZENIE O ZAMÓWIENIU - dostawy

Mielec: Dostawa mikroelektrowni wiatrowych Numer og!oszenia: 329766-2011; data zamieszczenia: 11.10.2011 OG!OSZENIE O ZAMÓWIENIU - dostawy Mielec: Dostawa mikroelektrowni wiatrowych Numer og!oszenia: 329766-2011; data zamieszczenia: 11.10.2011 OG!OSZENIE O ZAMÓWIENIU - dostawy Zamieszczanie og!oszenia: obowi"zkowe. Og!oszenie dotyczy: zamówienia

Bardziej szczegółowo

Cz. II. Metodologia prowadzonych badań. Rozdz. 1. Cele badawcze. Rozdz. 2. Metody i narzędzia badawcze. Celem badawczym niniejszego projektu jest:

Cz. II. Metodologia prowadzonych badań. Rozdz. 1. Cele badawcze. Rozdz. 2. Metody i narzędzia badawcze. Celem badawczym niniejszego projektu jest: Cz. II. Metodologia prowadzonych badań Rozdz. 1. Cele badawcze Celem badawczym niniejszego projektu jest: 1. Analiza zachowań zdrowotnych, składających się na styl życia Wrocławian: aktywność fizyczna,

Bardziej szczegółowo

Procedura rekrutacji pracowników do Starostwa Powiatowego w Kielcach

Procedura rekrutacji pracowników do Starostwa Powiatowego w Kielcach Zał. do Zarzdzenia Nr 58/05 Starosty Kieleckiego z dnia 30 grudnia 2005 r. w sprawie wprowadzenia procedury rekrutacji pracowników do Starostwa Powiatowego w Kielcach Procedura rekrutacji pracowników do

Bardziej szczegółowo

Zastosowanie programu Microsoft Excel do analizy wyników nauczania

Zastosowanie programu Microsoft Excel do analizy wyników nauczania Grayna Napieralska Zastosowanie programu Microsoft Excel do analizy wyników nauczania Koniecznym i bardzo wanym elementem pracy dydaktycznej nauczyciela jest badanie wyników nauczania. Prawidłow analiz

Bardziej szczegółowo

Eugeniusz Moczuk. Młodzież powiatu mieleckiego wobec problematyki przemocy w szkole, używania środków psychoaktywnych i Internetu

Eugeniusz Moczuk. Młodzież powiatu mieleckiego wobec problematyki przemocy w szkole, używania środków psychoaktywnych i Internetu Eugeniusz Moczuk Młodzież powiatu mieleckiego wobec problematyki przemocy w szkole, używania środków psychoaktywnych i Internetu Rodzaj szkoły w badaniach z terenu powiatu mieleckiego (bez braków odpowiedzi)

Bardziej szczegółowo

% &" "# & $" ( "(!"#!'

% & # & $ ( (!#!' PRACE NAUKOWE Akademii im. Jana Długosza w Czstochowie Technika, Informatyka, Inynieria Bezpieczestwa 2013, t. I :"! ; < $" &# '( '" ) $*"!" #$. %#$ 37, 33000!, e-mail: pryimalna@rv.mns.gov.ua $$ % &"

Bardziej szczegółowo

Profilaktyka, to całokształt działań mających na celu zapobiec patologiom społecznym głównie przez opóźnienie inicjacji zachowań patologicznych.

Profilaktyka, to całokształt działań mających na celu zapobiec patologiom społecznym głównie przez opóźnienie inicjacji zachowań patologicznych. Bożena Piotrowska Maria Oskiera nauczycielki Gimnazjum Specjalnego przy SOSW w Żyrardowie Szkolny program profilaktyki Nowoczesna szkoła to taka, która zajmuje się dydaktyką, wychowaniem, ale także profilaktyką.

Bardziej szczegółowo

Zachowania młodzieży w Sieci i ich wpływ na społeczne funkcjonowanie w klasie

Zachowania młodzieży w Sieci i ich wpływ na społeczne funkcjonowanie w klasie Zachowania młodzieży w Sieci i ich wpływ na społeczne funkcjonowanie w klasie dr Ewa Krzyżak-Szymańska Górnośląska Wyższa Szkoła Handlowa w Katowicach Pytania postawione w badaniach: Jakie zachowania dzieci

Bardziej szczegółowo

Uchwała Nr XXVIII/266/2008 Rady Miejskiej w Jarocinie z dnia 16 czerwca 2008 r.

Uchwała Nr XXVIII/266/2008 Rady Miejskiej w Jarocinie z dnia 16 czerwca 2008 r. Uchwała Nr XXVIII/266/2008 z dnia 16 czerwca 2008 r. w sprawie okrelenia warunków i trybu wspierania, w tym finansowego, rozwoju sportu kwalifikowanego przez Gmin Jarocin. Na podstawie art. 18 ust. 2 pkt.15,

Bardziej szczegółowo

POMOC MATERIALNA O CHARAKTERZE SOCJALNYM DLA UCZNIÓW

POMOC MATERIALNA O CHARAKTERZE SOCJALNYM DLA UCZNIÓW POMOC MATERIALNA O CHARAKTERZE SOCJALNYM DLA UCZNIÓW W dniu l stycznia weszły w ycie przepisy ustawy z dnia 16 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy o systemie owiaty oraz ustawy o podatku dochodowym od osób

Bardziej szczegółowo

RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ BEZPIECZEŃSTWO W PLACÓWCE

RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ BEZPIECZEŃSTWO W PLACÓWCE RAPORT Z EWALUACJI WEWNĘTRZNEJ BEZPIECZEŃSTWO W PLACÓWCE Przeprowadzonej w Ośrodku Dokształcania i Doskonalenia Zawodowego w Słupcy w roku szkolnym 2016 / 2017. obszar 1. Efekty działalności dydaktycznej,

Bardziej szczegółowo

Przepisy projektowanego rozporzdzenia nie s objte regulacjami prawa Unii Europejskiej.

Przepisy projektowanego rozporzdzenia nie s objte regulacjami prawa Unii Europejskiej. Uzasadnienie W dniu 10 stycznia 2006 r. weszło w ycie rozporzdzenie Ministra Transportu i Budownictwa w sprawie szkolenia, egzaminowania i uzyskiwania uprawnie przez kierujcych pojazdami, instruktorów

Bardziej szczegółowo