Teorie wymiany międzynarodowej. Handel Zagraniczny Wykład 1. Wybrane teorie handlu zagranicznego:

Transkrypt

1 Handel Zagraniczny Wykład 1 Teorie wymiany międzynarodowej Handel Zagraniczny Handel Zagraniczny Wybrane teorie handlu zagranicznego: Merkantylizm Teoria kosztów absolutnych Teoria kosztów komparatywnych Teoria Heckshera-Ohlina Międzynarodowy cykl życia produktu Merkantylizm Jedna z pierwszych doktryn ekonomicznych (od 1550 do 1800) Bogactwo narodu mierzone jest ilością posiadanych kruszców (głównie złota). zasada podstawowa - gromadzenie kruszców, eksploatacja kolonii kruszce są dobrem ograniczonym: jeżeli jedne kraje je zyskują inne tracą. Rządy stosują wysokie cła ochronne Francja i Japonia to współczesne przykłady krajów neomerkantylistycznych Handel Zagraniczny Handel Zagraniczny

2 Sprzedaż Teoria kosztów absolutnych Autor: Adam Smith - Bogactwo Narodów Kraj eksportuje te towary, w których produkcji jest bardziej wydajny niż inne kraje (ma niższe koszty produkcji) Podstawowy czynnik produkcji - praca Teoria kosztów komparatywnych Autor: David Ricardo w roku 1817 Kraje odnoszą korzyści z handlu, chociaż nie mają niższych koszów produkcji (tzn. przewagi absolutnej) Kraj eksportuje te towary, w których produkcji jest relatywnie bardziej wydajny niż inne kraje (ma niższe koszty produkcji) Podstawowy czynnik produkcji - praca Handel Zagraniczny Handel Zagraniczny Teoria Heckschera-Ohlina Różnice w posiadanych zasobach czynników produkcji Uwzględnia również pozostałe czynniki produkcji: kapitał i ziemię Kraj eksportuje towary, które wymagają zużycia większej ilości tego czynnika produkcji, którego kraj posiada najwięcej Nie uwzględnia: kosztów transportu preferencji konsumentów różnic w dostępnych technologiach Międzynarodowy cykl życia produktu Teoria oparta na marketingowym pojęciu cyklu życia produktu Wejście na rynek Wzrost Dojrzałość Spadek Czas Handel Zagraniczny Handel Zagraniczny

3 Sprzedaż Międzynarodowy cykl życia produktu Eksport Import Nowsze Teorie Ekonomika skali/krzywa doświadczenia Teoria nakładających się popytów (Lindler) Teoria przewagi konkurencyjnej narodów (Porter) Sprzedaż krajowa Produkcja w kraju Eksport z kraju Produkcja zagraniczna czas Konkurencja zagraniczna Konkurencja z importem Handel Zagraniczny Handel Zagraniczny Teoria nakładających się popytów (Lindler) Koncentruje się na dobrach wytworzonych Handel odbywa się pomiędzy krajami o zbliżonym poziomie PKB per capita (tzn. w przeliczeniu na 1 obywatela) Podobieństwo struktur popytu (nakładanie się wzorców popytu) Teoria przewagi konkurencyjnej narodów (Porter) Cztery czynniki przewagi konkurencyjnej struktura popytu zasoby czynników produkcji gałęzie przemysłu strategie firm, struktura rynku, konkurencja na rynku Handel Zagraniczny Handel Zagraniczny

4 Rozwój gospodarczy świata Kraje rozwinięte Kraje nowouprzemysłowione Kraje rozwijające się Kraje rozwinięte Państwa Europy Zachodniej Stany Zjednoczone Japonia Australia Nowa Zelandia Kanada Handel Zagraniczny Handel Zagraniczny Kraje nowouprzemysłowione Brazylia Meksyk Malezja Tajlandia Chile Korea Płd. Tajwan Hong Kong Singapur PKB/capita jako wskaźnik rozwoju Szeroko stosowany do analiz porównawczych Wartość PKB może być jedynie oszacowana Niektóre składniki PKB nie są rejestrowane Nie uwzględnia wymiany barterowej Nieścisłości mogą wynikać z różnic kursowych Zakłada równomierny rozkład dochodów Jest agregatem kilku innych wskaźników Handel Zagraniczny Handel Zagraniczny

5 Cechy krajów rozwijających się PKB/capita niższe od $2,000 rocznie Nierównomierny rozkład dochodu Dualizm technologiczny Rolnictwo dominującą dziedziną gospodarki Mało wydajne rolnictwo Duża stopa bezrobocia Cechy krajów rozwijających się cd. Słaba opieka zdrowotna Wysoki analfabetyzm Wysoki przyrost naturalny Mała dywersyfikacja produkcji i eksportu (jeden lub kilka produktów dominujących) Trudne warunki topograficzne Niska stopa oszczędności Niestabilność polityczna Handel Zagraniczny Handel Zagraniczny Handel zagraniczny istota nauki HANDEL ZAGRANICZNY to odpłatna wymiana towarów lub usług z partnerami mającymi swoją siedzibę poza granicą celną państwa. Import to przywóz towarów z zagranicy na rynek wewnętrzny oraz przyjęcie usług zagranicznych. Export to wywóz za granicę towarów krajowych lub świadczenie usług cudzoziemcom. Handel tranzytowy to obrót towarowy gdzie firma realizująca transakcję nie znajduje się ani w kraju importera ani eksportera Handel Zagraniczny Handel Zagraniczny

6 HANDEL ZAGRANICZNY obejmuje: export i import, przepływ kapitału, obroty majątkowo-kredytowe, obrót dobrami niematerialnymi, zobowiązania wynikłe z ruchu ludności, obrót uszlachetniający i reparacyjny obrót licencjami i know-how franchising i leasing transakcje wiązane, kompensacyjne (np. offset) transakcje barterowe (towar za towar) obrót projektami inwestycyjnymi (pod klucz, konsorcja) bezpośrednie inwestycje zagraniczne Handel Zagraniczny EWOLUCJA POSTAW I STRATEGII EKSPORTOWYCH PRZEDSIĘBIORSTW Aktywne dążenie do działań aktywnie eksportowych małe Stopień podobieństwa rynku duże pasywnie OPERACJE KRAJOWE jeden wiele Ilość krajów zleca samodzielnie Sposób prowadzenia operacji eksportowych eksport - import Joint-venture Formy zaangażowania Handel Zagraniczny Eksport bezpośredni -wykazuje rosnącą tendencję niższe koszty transakcyjne, dobra inwestycyjne, bezpośredni kontakt z klientem, dobra znajomość rynku, własna akwizycja lub własny dział eksportu, dłuższa droga zbytu, własny magazyn wysyłkowy, własny serwis i magazyn części, wzrost zaangażowania kapitału, często finansowany przez długoterminowy kredyt, wysokie ryzyko kredytowe Handel Zagraniczny Eksport pośredni - producent eksportuje za pomocą firmy eksportowej, która obsługuje rynek zagraniczny - stosowany najczęściej w obrocie dobrami konsumpcyjnymi - może także obejmować nieregularne dostawy oraz przy produktach seryjnych producent sprzedaje wyroby w kraju dystrybucja poprzez PHZ pośrednicy specjalizują się w produktach wymóg przekazania praw do sprzedaży preferowany przez średnie przedsiębiorstwa producent nie tworzy własnej sieci sprzedaży Handel Zagraniczny nie angażuje kapitału producenta w sieć dystrybucji 6

7 Import bezpośredni -wykazuje tendencje rosnącą, -dotyczy szczególnie surowców i prefabrykatów dysponowanie przez długi czas dużym zapasem nieprzerwany przepływ materiałów bezpośredni kontakt z dostawcą wymaga orientacji na rynku własna akwizycja własny magazyn importowy ryzyko transportowe importera większe zaangażowanie kapitału Import pośredni -stosowany do importu nieregularnego, niewielkich partii towaru, PHZ kupuje hurtowo, umożliwia uszlachetnianie w magazynie importera. -w Polsce obowiązywał państwowy monopol handlu zagranicznego rozproszony z wielu krajów znajomość rynku przez importera korzystne ceny brak problemu poszukiwania źródeł zaopatrzenia stała gotowość dostaw Handel Zagraniczny Handel Zagraniczny Formy handlu na rynkach zorganizowanych targi - UFI Paryż giełdy - towarowe, surowcowe, zbożowe: Chicago, metale: Londyn, paliwa: Amsterdam giełdy frachtów - Londyn, Nowy Jork, Hamburg giełdy ubezpieczeń - Loyds of London aukcje wełny: Australia, kauczuk: Kalkuta, konie: Janów Podl. przetargi publiczne: Bank Światowy, Unia Europejska wolne obszary celne - - wolne porty - Hamburg, Brema, Kopenhaga,Sztokholm - strefy wolnocłowe - Barcelona, Kadyks - strefy wolnego handlu - Singapur, Hong-Kong - sklepy wolnocłowe (duty free) BIZNES MIĘDZYNARODOWY INCOTERMS Handel Zagraniczny Handel Zagraniczny

8 INCOTERMS 2000 Międzynarodowe warunki dostawy, klauzule kontraktowe, mające zastosowanie wyłącznie do umowy sprzedaży. Dotyczą stosunków handlowych pomiędzy sprzedającym, a kupującym. Zostały opracowane po raz pierwszy w 1936 roku, przez Międzynarodową Izbę Handlową w Paryżu. Do dziś ukazało się 6 nowych wydań Incoterms. Obecnie jest to 13 formuł podzielonych na 4 grupy: E terms - EXW F terms - FCA, FAS, FOB C terms - CFR, CIF, CPT, CIP D terms - DAF, DES, DEQ, DDU, DDP Handel Zagraniczny EXW - Ex Works Z zakładu (...oznaczone miejsce) Zastosowanie: wszystkie rodzaje transportu - postawienie towaru do dyspozycji kupującego w swoim magazynie, - towar musi być należycie wyodrębniony w miejscu postawienia go kupującemu. - przejęcie gestii transportowej, - załadunek towaru w miejscu odbioru na środek transportu, - organizacja transportu, - ponosi pełne ryzyko utraty lub uszkodzenia towaru od momentu postawienia go do jego dyspozycji przez sprzedającego Handel Zagraniczny FCA Free Carrier franco przewoźnik (...oznaczone miejsce) Zastosowanie: wszystkie rodzaje transportu - dostarczenie towaru przewoźnikowi lub spedytorowi w wyznaczonym przez kupującego miejscu i terminie, - załadunek towaru na środek transportu tylko wtedy gdy odbiór towaru odbywa się w magazynie sprzedającego, - odprawa celna towaru. - rozładunek towaru dostarczonego przez kupującego do terminalu przewoźnika lub spedytora, - przejęcie gestii transportowej, - załadunek towaru na następny środek transportu, - organizacja transportu. FAS Free Alongside Ship franco wzdłuż burty statku (...oznaczony port załadunku) Zastosowanie: tylko w transporcie morskim i wodnym śródlądowym - dostarczenie towaru w oznaczonym porcie załadunku wzdłuż burty statku, - odprawa celna towaru. - poinformowanie sprzedającego o nazwie statku, porcie załadunku i terminie dostawy do portu. - przejęcie gestii transportowej, - załadunek towaru na burtę statku, - organizacja Handel Zagraniczny Handel Zagraniczny

9 FOB Free On Board franco statek (...oznaczony port załadunku ) Zastosowanie: tylko w transporcie morskim i wodnym śródlądowym - dostarczenie towaru w uzgodnionym dniu i porcie załadunku na pokład statku, - odprawa celna towaru. - poinformowanie sprzedającego o nazwie statku, porcie załadunku i terminie załadunku na statek, - przejęcie gestii transportowej od momentu przekroczenia przez towar linii nadburcia statku, - organizacja transportu morskiego Handel Zagraniczny CFR Cost and Freight koszt i fracht (...oznaczony port przeznaczenia ) Zastosowanie: tylko w transporcie morskim i wodnym śródlądowym - posiada gestię transportową, - dostarczenie towaru kupującemu do określonego portu - pokrywa koszty załadunku na statek oraz fracht morski, - ponosi ryzyko uszkodzenia lub utraty towaru do momentu gdy towar przeszedł linię nadburcia statku w porcie załadunku, - ponosi ryzyko uszkodzenia lub utraty towaru od momentu przekroczenia przez niego linii nadburcia statku w porcie załadunku, Handel Zagraniczny CIF Cost, Insurance and Freight koszt, ubezpieczenie i fracht (...oznaczony port przeznaczenia) Zastosowanie: tylko w transporcie morskim i wodnym śródlądowym - posiada gestię transportową, - dostarczenie towaru kupującemu do określonego portu - pokrywa koszty załadunku na statek oraz fracht morski, - ponosi ryzyko uszkodzenia lub utraty towaru do momentu gdy towar przeszedł linię nadburcia statku w porcie załadunku, - ubezpiecza towar oraz przekazuje kupującemu dowód zawarcia umowy ubezpieczeniowej. - ponosi ryzyko uszkodzenia lub utraty towaru od momentu przekroczenia przez niego linii nadburcia statku w porcie Handel Zagraniczny załadunku, CPT Carriage Paid To... przewoźne zapłacone do (...oznaczone miejsce przeznaczenia) Zastosowanie: wszystkie rodzaje transportu z kombinowanym włącznie - posiada gestię transportową do określonego miejsca - zawiera umowę na przewóz towaru i opłaca jego koszty, - ponosi ryzyko uszkodzenia lub utraty towaru do momentu przekazania go przewoźnikowi, - ponosi ryzyko uszkodzenia lub utraty towaru od momentu od momentu gdy towar został przekazany pierwszemu przewoźnikowi Handel Zagraniczny

10 CIP Carriage and Insurance Paid To... przewoźne i ubezpieczenie opłacone do (... oznaczone miejsce przeznaczenia) Zastosowanie: wszystkie rodzaje transportu z kombinowanym włącznie - posiada gestię transportową do określonego miejsca - zawiera umowę na przewóz towaru i opłaca jego koszty, - ponosi ryzyko uszkodzenia lub utraty towaru do momentu przekazania go przewoźnikowi, - ubezpiecza towar i opłaca składkę ubezpieczeniową (minimalny zakres pokrycia ryzyka) - ponosi ryzyko uszkodzenia lub utraty towaru od momentu od momentu gdy towar został przekazany pierwszemu przewoźnikowi Handel Zagraniczny DAF Delivered at Frontier... dostarczone na granicę (...oznaczone miejsce ) Zastosowanie: we wszystkich rodzajach transportu (przede wszystkim w transporcie kolejowym i samochodowym) - postawienie towaru do dyspozycji kupującego na środku transportu w określonym miejscu dostawy na granicy. - zawiera umowę na przewóz towaru i opłaca jego koszty, - odprawa celna towaru. - ponosi ryzyko uszkodzenia lub utraty towaru od momentu gdy towar został postawiony do jego dyspozycji w oznaczonym miejscu dostawy na granicy Handel Zagraniczny DES Delivered Ex Ship... franco statek (... oznaczony port przeznaczenia ) Zastosowanie: tylko w transporcie morskim i wodnym śródlądowym - posiada gestię transportową do określonego miejsca - zawiera umowę na przewóz towaru i opłaca jego koszty, - ponosi ryzyko uszkodzenia lub utraty towaru do momentu przekazania go przewoźnikowi, - ponosi ryzyko uszkodzenia lub utraty towaru od momentu gdy towar został postawiony do jego dyspozycji na statku w porcie rozładunku. DEQ Delivered Ex Quay... dostarczone nabrzeże (...oznaczony port przeznaczenia ) Zastosowanie: tylko w transporcie morskim i wodnym śródlądowym - posiada gestię transportową do określonego miejsca - zawiera umowę na przewóz towaru i opłaca jego koszty, - ponosi ryzyko uszkodzenia lub utraty towaru od momentu gdy towar został postawiony do jego dyspozycji na nabrzeżu w oznaczonym porcie Handel Zagraniczny Handel Zagraniczny

11 DDU Delivered Duty Unpaid... dostarczone, cło nie opłacone (...oznaczone miejsce przeznaczenia) Zastosowanie: wszystkie rodzaje transportu - posiada gestię transportową do określonego miejsca - zawiera umowę na przewóz towaru i opłaca jego koszty, - ponosi ryzyko uszkodzenia lub utraty towaru od momentu gdy towar został postawiony do jego dyspozycji w oznaczonym miejscu przeznaczenia. DDP Delivered Duty Paid... dostarczone, cło opłacone (...oznaczone miejsce przeznaczenia) Zastosowanie: wszystkie rodzaje transportu - posiada gestię transportową do określonego miejsca - zawiera umowę na przewóz towaru i opłaca jego koszty (w tym koszty cła, podatków i innych opłat związanych z eksportem, tranzytem i importem), - odprawa celna towaru - ponosi ryzyko uszkodzenia lub utraty towaru od momentu gdy towar został postawiony do jego dyspozycji w oznaczonym miejscu przeznaczenia Handel Zagraniczny Handel Zagraniczny Pośrednicy w obrocie międzynarodowym Pośrednicy działający na własny rachunek i we własnym imieniu koszty, ryzyko, zysk, strata na koszt pośrednika pośrednicy tacy sprzedają dalej towar dystrybutorom - dealerom typowo stosowane w handlu samochodami, sprzętem gospodarstwa domowego Handel Zagraniczny Handel Zagraniczny

12 Pośrednicy działający na cudzy rachunek zysk lub strata mocodawcy, prowizja dla pośrednika mogą działać w cudzym imieniu: - bezpośrednie przeniesienie praw i obowiązków na mocodawcę: przedstawiciel, agent, cif-agent, makler mogą działać we własnym imieniu - pośrednie przeniesienie praw i obowiązków na mocodawcę: komisant, konsygnator Agent zagraniczny granica informacja rynkowa umowa agencyjna EKSPORTER AGENT ODBIORCY Handel Zagraniczny magazyn wysyłkowy targi, wystawy obsługa klientów Handel Zagraniczny Cif - agent - jest szczególnym rodzajem agenta: zawiera umowy z więcej niż jednym zleceniodawcą, wobec których zachowuje niezależność. - Cif - agent realizuje transakcje na warunkach dostawy CIF; ma pełnomocnictwo w tym zakresie i ustala koszty CIF na własną odpowiedzialność - dostawy realizowane są przeważnie do importerów; nie utrzymuje kontaktów z końcowymi odbiorcami Handel Zagraniczny Schemat transakcji z udziałem cif - agenta eksporter 1 granica umowy agencyjne eksporter 2 eksporter 3 dostawa na warunkach CIF Cif - agent I m p o r t e r z y Handel Zagraniczny K l i e n c i 12

13 Komisant i konsygnator Umowa komisowa polega na tym, że przyjmujący zlecenie tj. komisant podejmuje się transakcji kupna lub sprzedaży w imieniu w imieniu własnym, ale na rachunek zleceniodawcy czyli komitenta. Transakcja komisowa prowizja komisowa i zwrot poniesionych kosztów umowa komisu z ustaloną zakup w minimalną ceną sprzedaży w imieniu własnym Sprzedaż komisowa może być prowadzona ze składu konsygnacyjnego na podstawie umowy konsygnacyjnej. Konsygnator (odpowiednik komitenta) zleca konsygnatariuszowi (odpowiednik komisanta) sprzedaż towaru ze składu zwanego składem konsygnacyjnym. eksporter komitent komisant zawiadomienie o wykonaniu zlecenia rozliczenie informacja o kontrahencie importer kontrahent Handel Zagraniczny GRANICA prawo zastawu Handel Zagraniczny Transakcja konsygnacyjna umowa konsygnacyjna Dystrybutor - dealer GRANICA Komitent Komisant Konsygnator Konsygnatariusz umowa komisu + składu możliwość sprawdzenia sprzedaż w imieniu własnym Importer kontrahent wyboru / Skład konsygnacyjny konsygnatora lub konsygnatariusza Producent eksporter umowa dystrybucyjna (wyłączność sprzedaży) Dystrybutor importer sprzedaż na własny rachunek i we własnym imieniu Skład towarów sieć handlowa K l i e n c i Handel Zagraniczny Handel Zagraniczny GRANICA 13

14 Specjalni pośrednicy COMPRADOR - rodzaj maklera w imporcie i eksporcie w Azji Południowo-Wschodniej BROKER - makler działający na giełdzie londyńskiej pośredniczący pomiędzy klientem i jobberem JOBBER/DEALER - działa na giełdzie wyłącznie na własny rachunek. W HZ kupiec okazjonalny. DYSTRYBUTOR - w USA hurtownik KONSULTANT - consulting engineer - doradca prowadzący biuro inżynierskie/konstrukcyjne Handel Zagraniczny