Nr 949. Informacja. Systemy kształcenia pielęgniarek w wybranych krajach europejskich (Danii, Finlandii, Grecji, Holandii, Norwegii)
|
|
- Alina Marczak
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 KANCELARIA SEJMU BIURO STUDIÓW I EKSPERTYZ WYDZIAŁ ANALIZ EKONOMICZNYCH I SPOŁECZNYCH Systemy kształcenia pielęgniarek w wybranych krajach europejskich (Danii, Finlandii, Grecji, Holandii, Norwegii) Styczeń 2003 Małgorzata Dziubińska-Michalewicz Informacja Nr 949 Celem niniejszego opracowania jest charakterystyka systemów kształcenia pielęgniarek w wybranych krajach europejskich. Jest faktem, że te systemy są różne, a ta różnorodność wynika zarówno z uwarunkowań historycznych jak i odmiennego poziomu rozwoju społeczno-ekonomicznego. Omawiane kraje, z wyjątkiem Norwegii, są członkami UE, a więc ich systemy musiały być dostosowane do wymogów dyrektyw. Przedstawienie cennych doświadczeń zagranicznych w zakresie ujednolicania i unowocześniania systemów kształcenia wydaje się wskazane ze względu na wzrastające zainteresowanie wielu krajów zatrudnianiem u siebie polskich pielęgniarek.
2 BSiE 1 Uwagi wstępne Zgodnie z dyrektywami UE 1, warunkiem uzyskania kwalifikacji w zawodzie pielęgniarki jest posiadanie średniego wykształcenia i odbycie kształcenia zawodowego trwającego nie krócej niż 3 lata. Minimalnym wymogiem jest zdobycie tytułu pielęgniarki odpowiadającego licencjatowi w dziedzinie pielęgniarstwa. Najstarszą tradycję w kształceniu pielęgniarek wśród krajów skandynawskich posiada Finlandia, natomiast tylko w Holandii jest możliwe oprócz powszechnej drogi jaką są studia zawodowe uzyskanie niezbędnych kwalifikacji pielęgniarskich w systemie zaocznym, tj. w szkole działającej na terenie szpitala. Niewątpliwie rola pielęgniarki w systemie ochrony zdrowia będzie nabierać coraz większego znaczenia 2, stąd bardzo ważne jest, aby była ona osobą dobrze wykształconą, umiejącą dostosować się na bieżąco do zachodzących zmian, a także pracować w interdyscyplinarnym i wielosektorowym otoczeniu. Aby lepiej służyć choremu, pielęgniarka powinna nie tylko posiadać odpowiednie kwalifikacje, ale także mieć możliwość ich ciągłego podwyższania i systematycznej aktualizacji posiadanej wiedzy. Te wszystkie postulaty odnoszą się również do problematyki kształcenia tej grupy zawodowej w naszym kraju. Pierwszym etapem transformacji systemu edukacji było przejście na wyłącznie policealny cykl kształcenia pielęgniarek, co łączyło się z wstrzymaniem naboru do liceów medycznych. Kolejne działania dotyczyły unowocześnienia programu edukacyjnego, przy jednoczesnym wydłużeniu cyklu kształcenia z 2 do 2,5 lat. Nowy program dla 2,5 letniej szkoły wdrażany był pilotażowo od 1992 r. Jednocześnie w 1993 r., w związku z przygotowaniami do członkostwa w UE, porównano systemy kształcenia pielęgniarek w Polsce i krajach UE. Zasadniczym czynnikiem różnicującym okazała się długość cyklu nauki i związany z nią wymiar godzin. Polski program kształcenia wynosił godzin (w ramach 2,5-letniej szkoły pomaturalnej), wobec zalecanych w krajach unijnych. Wobec konieczności dostosowania się do standardów UE, podjęte zostały prace nad wydłużeniem cyklu kształcenia do 3 lat i zmianami programów. Najistotniejszą zmianą oprócz organizacji samego cyklu i procesu kształcenia było także podniesienie jego efektywności. Uwzględniono przy tym przemiany zachodzące w całym systemie edukacji narodowej, zorientowane na upowszechnienie wyższego wykształcenia oraz poprawę jakości i dostępności kształcenia. Zgodnie z obowiązującymi w naszym kraju regulacjami, pielęgniarka uzyskuje niezbędne kwalifikacje zawodowe po ukończeniu szkoły kształcącej w zawodzie pielęgniarki. Szkołą pielęgniarską może być szkoła pomaturalna, wyższa szkoła zawodowa oraz szkoła wyższa, prowadząca kształcenie w formie studiów magisterskich lub wyższych studiów zawodowych. 3 Absolwent pomaturalnej szkoły pielęgniarskiej uzyskuje tytuł zawodowy pielęgniarki, 1 1. Dyrektywa Rady77/452/EWG z dnia 27 czerwca 1977 r. w sprawie wzajemnego uznania dyplomów, świadectw i innych dokumentów formalnych kwalifikacji pielęgniarki, pielęgniarza odpowiedzialnych za opiekę ogólną zawierającą postanowienia ułatwiające skuteczne wykonywanie zawodu oraz prawa zakładania przedsiębiorstw i swobody świadczenia usług, 2. Dyrektywa Rady 81/1057/EWG z 14 grudnia 1991 r. w sprawie wzajemnego uznania dyplomów, świadectw i innych dowodów kwalifikacji lekarza, pielęgniarki i pielęgniarza odpowiedzialnych za opiekę ogólną, 3. Wnioski Rady 96/W 195/02 z 6 maja 1996 r. na temat współpracy w dziedzinie wzajemnego uznania okresów kształcenia i kwalifikacji zawodowych we Wspólnocie Europejskiej. 2 Szczególnie w przypadku konieczności obsługi w szpitalach zaawansowanego technologicznie sprzętu i w miarę rozwoju tzw. chirurgii jednego dnia, co związane jest z rozwijaniem opieki domowej, zwłaszcza w odniesieniu do osób starszych. 3 Ustawa z dnia 3 lutego 2001 r. o zmianie ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz. U. 01. nr 16 poz. 169).
3 2 BSiE tytuł zawody licencjata pielęgniarstwa po ukończeniu wyższej szkoły zawodowej lub studiów wyższych zawodowych, natomiast magistra pielęgniarstwa po ukończeniu studiów magisterskich. Ze względu na konieczność właściwego przygotowania zawodowego pielęgniarek, dąży się do prowadzenia w przyszłości kształcenia wyłącznie na poziomie wyższym. W związku z tym, od roku szkolnego 2003/2004 nie będzie przeprowadzana rekrutacja kandydatów do szkół pomaturalnych. Polskie pielęgniarki mają obecnie możliwość zdobycia tej samej wiedzy co ich koleżanki z krajów europejskich, co daje im możliwość wykonywania tam zawodu. Już obecnie nasze pielęgniarki otrzymają propozycje podjęcia zatrudnienia za granicą, szczególnie w Norwegii i Wielkiej Brytanii. Postępujące zmiany w systemie kształcenia zarówno w krajach zachodnioeuropejskich jak i u nas służą temu, aby w zjednoczonej Europie pielęgniarka umiała pracować w interdyscyplinarnym, wielosektorowym i międzynarodowym otoczeniu. DANIA Kształcenie pielęgniarek w tym kraju odbywa się zarówno w wyższych szkołach pielęgniarskich jak i na uniwersytecie. Warunkiem podjęcia kształcenia w szkołach pielęgniarskich jest ukończenie szkoły średniej, zakończonej uzyskaniem świadectwa dojrzałości. Od 1992 r. nauczanie w tych szkołach trwa 45 miesięcy czyli 3 i 3/4 roku. Na nauczanie przedmiotów teoretycznych przeznacza się 25 miesięcy, w sumie 3 tys. godzin dydaktycznych. Zajęcia praktyczne odbywają się natomiast we współpracujących ze szkołami placówkami ochrony zdrowia. Szkoła pielęgniarska jest zobowiązana do dostarczenia takiej placówce informacji na temat zakresu wiedzy i umiejętności, jakie uczennica musi opanować w ramach praktyki. Po ukończeniu szkoły pielęgniarskiej otrzymuje się tytuł pielęgniarki licencjonowanej, który upoważnia do pracy we wszystkich placówkach ochrony zdrowia. Pielęgniarka zainteresowana pracą na stanowisku pielęgniarki oddziałowej lub nauczycielki zawodu musi po roku pracy zawodowej ukończyć co najmniej roczny kurs dyplomowy w wyższej szkole kształcenia pielęgniarek. W tej szkole istnieje możliwość odbycia dwóch rodzajów studiów jednorocznych kursów dyplomowych (w czterech specjalnościach) oraz 2 i pół letnich zakończonych uzyskaniem stopnia magistra. Pierwszy semestr rocznego kursu jest wspólny dla wszystkich słuchaczy. Na drugim semestrze wybiera się specjalizację spośród następujących: zarządzanie w pielęgniarstwie, pielęgniarstwo społeczne, nauczanie pielęgniarstwa, nauka o pielęgnowaniu. Słuchaczka ubiegająca się o przyjęcie na kierunek pielęgniarstwo społeczne musi legitymować się co najmniej 8-miesięcznym stażem w pielęgniarstwie pediatrycznym lub środowiskowym. Studiujący zarządzanie w pielęgniarstwie w przyszłości będzie mógł pracować na stanowisku kierowniczym, np. jako pielęgniarka oddziałowa. Kurs z zakresu nauczania pielęgniarstwa jest przeznaczony dla pielęgniarek licencjonowanych, które pragną nauczać w dwóch dziedzinach: problemy socjalne i edukacja zdrowotna (wykładane w szkołach dla pracowników socjalnych), pielęgniarstwo (nauczane w szkołach pielęgniarskich). Czwarty kierunek nauka o pielęgnowaniu przeznaczony jest przede wszystkim dla osób zamierzających studiować w ramach programu magisterskiego.
4 BSiE 3 Na każdy z kursów dyplomowych corocznie przyjmowana jest stała liczba słuchaczy najwięcej bo 220 osób na zarządzanie, 80 na pielęgniarstwo społeczne, 40 osób na kierunek nauczycielski. Kształcenie na poziomie magisterskim trwa pięć semestrów. Dwa pierwsze przeznaczone są na studiowanie zagadnień związanych z nauką o pielęgnowaniu. Po drugim semestrze słuchacz wybiera jedną z trzech dziedzin: kierowanie organizacją i zarządzanie w pielęgniarstwie, pedagogika pielęgniarska, pielęgniarstwo kliniczne. Piąty, ostatni semestr przeznaczony jest na pisanie pracy magisterskiej. Absolwent otrzymuje magisterium z dziedziny nauk pielęgniarskich. W kształceniu na wyższym poziomie istnieje całkowita drożność systemu w obrębie jednorocznych kursów dyplomowych jak i w programie magisterskim. I tak, jeżeli student ukończył drugi semestr jednego z czterech kursów dyplomowych, może ubiegać się o przyjęcie na drugi semestr kolejnego kursu lub na drugi semestr programu magisterskiego. FINLANDIA Kraj ten ma długą tradycję w zakresie kształcenia pielęgniarek. Już w 1853 r. rozpoczęto organizowanie 6-miesięcznych kursów i z czasem lata nauki były wydłużane. Obecnie zasadniczymi placówkami szkolącymi pielęgniarki są kolegia pielęgniarskie, do których przyjmowani są absolwenci 9-letnich lub 12-letnich szkół ogólnokształcących. Okres nauki w kolegiach dla tych pierwszych wynosi 4,5 lat oraz 3,5 lat dla drugich. Pielęgniarki kształcić się mogą w czterech specjalnościach: pielęgniarstwo chirurgiczne, pediatryczne, położnicze i środowiskowe. Podstawą kształcenia jest wiedza z zakresu pielęgniarstwa, wspierana treścią nauk biologicznych, psychologicznych, pedagogicznych i społecznych. Na kształcenie praktyczne przeznacza się 40% czasu nauki. Niektóre przedmioty wykładane są w języku angielskim, natomiast wyłącznie w tym języku pisane są prace dyplomowe. Kolegia kształcą również pracowników innych specjalności medycznych, takich jak radiolodzy, fizykoterapeuci, technicy laboratoryjni, higieniści stomatologiczni. Kształcenie pielęgniarek na poziomie uniwersyteckim zapoczątkowane zostało w Finlandii w 1979 r. Na studia przyjmowani są absolwenci kolegiów pielęgniarskich, którzy powinni posiadać przynajmniej jednoroczny staż w służbie zdrowia. Okres studiów zależy od czasu uzyskania określonej liczby punktów odpowiadającej ustalonej liczbie zajęć. Program wydziału pielęgniarstwa obejmuje trzy główne działy: historia i filozofia pielęgniarstwa, teoria pielęgniarstwa, metodologia. Studenci mają również możliwość uzyskania dodatkowej specjalizacji pozwalającej na pracę w charakterze nauczycieli szkół pielęgniarskich oraz kierowników instytucji ochrony zdrowia. GRECJA Warunkiem rozpoczęcia nauki w zawodzie pielęgniarki jest ukończenie szkoły średniej, tj. 3-letniego gimnazjum i 3-letniego liceum, czyli posiadanie w sumie (łącznie ze szkołą podstawową) 12 lat nauki. Wymagane jest zdanie wstępnego egzaminu. Okres nauki obejmuje 3 lata, w sumie godzin, z czego mniej więcej połowę poświęca się zajęciem teoretycznym (2 310 godzin) oraz praktycznym (2 370 godzin). Oprócz przedmiotów medycznych nauczana jest psychologia, etyka, socjologia. Po zaliczeniu trzech lat nauki i zdaniu egzaminu końcowego słuchacze zobowiązani są do odbycia 6-miesięcznej praktyki zawodowej, podczas któ-
5 4 BSiE rej otrzymują niewielkie wynagrodzenie. Wymagane jest ponadto napisanie pracy dyplomowej i jej obronienie. Wówczas dopiero otrzymuje się świadectwo dyplomowanej pielęgniarki i możliwość podjęcia pracy. Licencję na wykonywanie zawodu uzyskuje się dopiero po roku stażu. Kształcenie pielęgniarek na poziomie uniwersyteckim zapoczątkowane zostało w Grecji w 1983 r. Początkowo (do 1987 r.) przyjmowane były na studia tylko pielęgniarki dyplomowane, które po egzaminach konkursowych wstępowały na II rok. Później zaczęto także przyjmować absolwentów liceów. chociaż nie zrezygnowano z odrębnego trybu przyjęć dla pielęgniarek dyplomowanych. Studia trwają 4 lata i kończą się uzyskaniem tytułu magistra pielęgniarstwa. Na samodzielnym wydziale pielęgniarstwa istnieją trzy specjalizacje pielęgniarstwo kliniczne, chirurgiczne i z medycyny społecznej. Absolwenci pielęgniarstwa mogą obejmować wiodące stanowiska w bezpośredniej opiece zdrowotnej, administracji służby zdrowia, szkolnictwie pielęgniarskim, a także pracować naukowo. HOLANDIA W Holandii wykształcenie w dziedzinie pielęgniarstwa uzyskać można w dwojaki sposób poprzez ukończenie 4-letniej szkoły wyższej lub szkoły działającej na terenie szpitala (w systemie zaocznym, tzw. in servis ). Absolwentki 4 letniej szkoły wyższej mogą kontynuować naukę przez 2 lata na Wydziałach Pielęgniarskich na uniwersytetach. Celem tych studiów (obejmujących między innymi kształcenie w pielęgniarstwie klinicznym, zarządzanie, kierowanie procesem nauczania) jest przygotowanie do pracy naukowej. Absolwentki uzyskują tytuł doktorantus będący odpowiednikiem naszego magistra. Kształcenie w systemie in servis oznacza naukę w szkole zlokalizowanej na terenie szpitala i wiąże się z posiadaniem umowy o pracę ze szpitalem na okres kształcenia. Istnieją przy trzy rodzaje szkół kształcących pielęgniarki. Pielęgniarka A to osoba zatrudniona w szpitalu ogólnym, która odbyła 3,5-letnie szkolenie zawodowe (w tym 1320 godzin teorii). Obowiązki zawodowe podejmować może po odbyciu 2 -letniego szkolenia. Pielęgniarka psychiatryczna to osoba, która będąc pracownikiem szpitala psychiatrycznego odbyła 3 letnie przeszkolenie (w tym 1320 godzin teorii). Po 2 letnim dodatkowym szkoleniu może podjąć obowiązki zawodowe. Pielęgniarka do opieki nad niepełnosprawnym umysłowo (Z) wymagane jest ukończenie 3 lat nauki w szkole przyszpitalnej i 2 lata praktyki. Wyrażane są na ogół krytyczne opinie na temat przygotowania do praktyki zawodowej absolwentek szkół typu in servis. Główny zarzut dotyczy zbytniej koncentracji na wykształceniu umiejętności instrumentalnych. Pielęgniarki w Holandii są zobligowane do podnoszenia kwalifikacji, między innymi poprzez wyjazdy szkoleniowe finansowane przez szpitale lub uczestnictwo w konferencjach naukowych lub sympozjach. Mogą także uzyskać specjalizację: onkologiczną, pediatryczną, ginekologiczną, pielęgniarstwo chirurgiczne oraz pielęgniarstwo środowiskowe. Czas trwania tych specjalizacji (z wyjątkiem pielęgniarstwa środowiskowego) trwa 1,5 roku. Wymagany jest co najmniej roczny staż pracy. Zajęcia praktyczne odbywają się w najlepszych szpitalach
6 BSiE 5 i trwają od 8 do 12 tygodni. Specjalizację kończy praca pisemna o charakterze badawczym oraz egzamin. Pielęgniarka chcąca uzyskać specjalizację z pielęgniarstwa środowiskowego zobowiązana jest do ukończenia 18 miesięcznego kursu, obejmującego między innymi, zarządzanie oraz pielęgniarstwo kliniczne w opiece nad osobami starszymi, dziećmi lub osobami z chorobami przewlekłymi (cukrzycy, onkologii, reumatologii). Przełożona pielęgniarek środowiskowych zobowiązana jest natomiast posiadać przynajmniej 2-letni staż pracy w pielęgniarstwie środowiskowym i ukończony 2-letni kurs specjalizacyjny z organizacji zarządzania i kierowania. W pielęgniarstwie środowiskowym w Holandii zatrudnione są także pomoce pielęgniarek środowiskowych. Są to absolwentki bądź 2-letnich szkół przyszpitalnych lub szkół przy domach pielęgnacyjnych dla przewlekle chorych albo legitymujące się 3-letnim stażem zawodowym w pielęgniarstwie, po ukończeniu 6 miesięcznego szkolenia w pielęgniarstwie środowiskowym. NORWEGIA Kształcenie pielęgniarek odbywa się w 3-letnich szkołach wyższych. Szkoły te dają tylko przygotowanie ogólne, ale nie zapewniają kształcenia specjalistycznego. Nauka, trwająca 120 tygodni, obejmuje część teoretyczną i praktyczną (w sumie 60 tygodni) oraz zajęcia na internie, chirurgii i psychiatrii (również w wymiarze 60 tygodni) pozwalające na zdobycie odpowiedniego doświadczenia zawodowego. Cały okres kształcenia jest określany punktowo 3-letnie studia odpowiadają 60 punktom, po 20 punktów za 1 rok nauki. Jeden punkt równa się 2 tygodniowemu wkładowi pracy. Zakres wiedzy pielęgniarskiej odpowiadający 45 punktom obejmuje: historyczne, filozoficzne i etyczne podstawy pielęgniarstwa, podstawowe pojęcia teorii w pielęgniarstwie, zakres pracy pielęgniarki, funkcje kierownicze pielęgniarki. W II semestrze nauki szkoła umożliwia studentom powiązanie poznanej już teorii z praktyką. Zajęcia praktyczne odbywają się na oddziale wewnętrznym, chirurgicznym, psychiatrycznym, opieki nad ludźmi starszymi oraz w innych placówkach np. przychodniach dziecięcych, ośrodkach dla narkomanów. Na pierwszym roku studiów nie odbywa się praktyki w oddziałach klinicznych. Każdy student w okresie praktyki ma swojego opiekuna tzw. pielęgniarkę kontaktową, od której uczy się pełnienia roli zawodowej. W okresie 3-letnich studiów obowiązuje pensum 10 tys. stron literatury, które dzieli się na poszczególne przedmioty lub dziedziny. Po ukończeniu nauki w szkole 3-letniej można kontynuować naukę w trzech formach: kursów zawodowych, specjalizacji, studiów uniwersyteckich. Kursy zawodowe (głównie w zakresie pielęgniarstwa zabiegowego, anestezjologii, onkologii i intensywnej terapii) wynikają głównie z potrzeby zakładów pracy i są organizowane przez właściwą dla danego terenu szkołę wyższą pielęgniarstwa lub zakład pracy (przy udziale odpowiedniej kadry dydaktycznej). Kursy te trwają do dwóch lat, a ich uczestnicy otrzymują w czasie ich trwania normalne wynagrodzenie.
7 6 BSiE Dokształcanie pielęgniarek kontaktowych odbywa się głównie w szkołach, w których one pracują, w formie jednodniowych spotkań z kadrą dydaktyczną. Specjalizacja Istnieje możliwość uzyskania trzech rodzajów specjalizacji z zakresu położnictwa, zdrowia publicznego oraz psychiatrii. Specjalizację z zakresu położnictwa zdobywa się po 2 latach nauki. Na I roku wykładana jest teoria i odbywają się zajęcia praktyczne. Drugi rok poświęcony jest w całości na staż zawodowy, odbywany pod kierunkiem położnych. Na II roku pisze się pracę końcową (o objętości ok. 30 stron). Należy wspomnieć, że specjalizację tę wybierają także mężczyźni na 100 położnych przypada ok. 5 mężczyzn. Warunkiem uzyskania specjalizacji z zakresu zdrowia publicznego (tytuł zawodowy siostra zdrowia) jest ukończenie 3 letniej wyższej szkoły pielęgniarskiej i posiadanie minimum 2-letniej praktyki klinicznej. Kształcenie trwa 1 rok, ale w praktyce (głównie ze względu na obciążenie obowiązkami domowymi słuchaczek) przedłuża się do 2 lat. Kształcenie to organizowane jest przez wyższe szkoły pielęgniarskie i kończy się egzaminem państwowym. Specjalizacja z zakresu pielęgniarstwa psychiatrycznego (istniejąca od 1954 r.) jest prowadzona przez niemal wszystkie wyższe szkoły pielęgniarskie. Program nauki jest częściowo wspólny z kształceniem siostry zdrowia. Słuchacze uczą się ponadto elementów psychiatrii, farmakoterapii, terapii środowiskowej i rodzinnej. Kształcenie kończy się egzaminem państwowym, podczas którego pisze się pracę na jeden z trzech zaproponowanych tematów. W ciągu pół roku po tym egzaminie pisze się jeszcze jedną stronicową pracę. Dopiero po jej przyjęciu zatwierdzana jest specjalizacja. Studia uniwersyteckie Celem studiów jest przygotowanie wykładowców Wyższych Szkół Pielęgniarstwa. Wykładowca taki może mieć tytuł kandydata, czyli nauczyciela pracującego w nie pełnym wymiarze godzin lub lektora Wyższych Szkół Pielęgniarstwa. Kandydatem zostaje się po ukończeniu 3-letniej Wyższej Szkoły Pielęgniarstwa, odbyciu 2 lat praktyki klinicznej i ukończeniu 2-letniego Instytutu Nauk Pielęgniarskich. Ukończenie 3-letnich studiów kierunkowych, prowadzonych przez trzy uniwersytety, daje możliwość bycia lektorem. Możliwa jest jeszcze inna ścieżka kształcenia ukończenie po Wyższej Szkole Pielęgniarstwa 2-letnich studiów uniwersyteckich o charakterze ogólnym, a następnie dalsze kształcenie na 3-letnich uniwersyteckich studiach kierunkowych. Podsumowanie Na podstawie tego krótkiego przeglądu rozwiązań międzynarodowych, możemy stwierdzić, że warunkiem rozpoczęcia nauki w zawodzie pielęgniarskim jest posiadanie co najmniej średniego wykształcenia. Kształcenie pielęgniarek odbywa się z reguły w 3-letnich wyższych szkołach, których ukończenie gwarantuje zdobycie umiejętności do wykonywania zawodu licencjonowanej pielęgniarki. Osoby pragnące zajmować wyższe stanowiska w hierarchii zawodowej mają możliwość podjęcia studiów uniwersyteckich, po ukończeniu których uzyskują stopień magistra pielęgniarstwa. W niektórych krajach warunkiem rozpoczęcia takich studiów magisterskich jest posiadanie określonego stażu pracy. Pielęgniarki zobligowane są do stałego podnoszenia swoich kwalifikacji zawodowych poprzez uczestniczenie w różnych formach kształcenia podyplomowego, ale i szkoleniach, sympozjach itp. Kształcenie podyplomowe obejmuje zarówno kursy dokształcające jak i specjalistyczne oraz tzw. kwalifika-
8 BSiE 7 cyjne, tj. pozwalające na zdobycie nowych umiejętności np. wykonywania niektórych świadczeń diagnostycznych (np. EKG, badań fizykalnych). Doświadczenia zagraniczne w zakresie systemów kształcenia wydają się bardzo cenne, gdyż niektóre z rozwiązań mogą być zastosowane w naszym kraju. Wprowadzane u nas zmiany polegające na modernizacji programu kształcenia i wdrożenia cyklu 3-letnich studiów w szkołach wyższych, są w pełni zgodne z wymaganiami Unii Europejskiej jak i zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) 4. Wykorzystana literatura: 1. E. Beierle, Von der lehrenden Schwester zur Lehrerin fuer Pflegeberufe. Die geschichtliche Entwicklung und ein Kuerzer Ausblick auf moegliche Veranderungen, "Pflege" 1(52) 1999 r. 2. B. Bilik, Norweski system kształcenia pielęgniarek, "Pielęgniarstwo 2000" nr 4(21) Dyrektywa Rady 77/452/EWG z dnia 27 czerwca 1977 r. w sprawie wzajemnego uznania dyplomów, świadectw i innych dokumentów formalnych kwalifikacji pielęgniarki, pielęgniarza odpowiedzialnych za opiekę ogólną zawierającą postanowienia ułatwiające skuteczne wykonywanie prawa zakładania przedsiębiorstw i swobody świadczenia usług. 4. Dyrektywa Rady 81/1057/EWG z 14 grudnia 1991 r. w sprawie wzajemnego uznania dyplomów, świadectw i innych dowodów kwalifikacji lekarza, pielęgniarki i pielęgniarza odpowiedzialnych za opiekę ogólną. 5. Europejska Strategia WHO dotycząca kształcenia pielęgniarek i położnych, WHO, Kopenhaga, 14 maja 1999 r. 6. M. J. Huneke. E. M. Krampe, Neue Strukturen fuer die Pflegeausbildung?, Pflege Aktuell 4(53) 1999 r. 7. I. Kaspnek, Kształcenie pielęgniarek w Oslo i w Gjorik, Pielęgniarstwo 2000 nr 2 (37) 1998 r., 8. J. Nowak, Obserwując Belgów, Pielęgniarka i położna nr 3, 1994 r. 9. J. Nowak, Kształcenie i organizacja pracy pielęgniarek w wybranych krajach Europy Zachodniej, Pielęgniarstwo 2000 nr 4(21) 1995 r. 10. E. Pazura, Organizacja kształcenia pielęgniarek w Norwegii Pielęgniarstwo 2000 nr 3 (24) A. Płotka, Kształcenie pielęgniarek w Danii i w Szwecji, Pielęgniarka i położna nr r. 12. B. Suski, Przed wejściem do Unii, Służba Zdrowia nr r. 13. Wnioski Rady 96/W 195/02 z 6 maja 1996 r. na temat współpracy w dziedzinie wzajemnego uznania okresów kształcenia i kwalifikacji zawodowych we Wspólnocie Europejskiej. 14. W. Woźniak, Doskonalenie zawodowe pielęgniarek w Norwegii Pielęgniarstwo 2000 nr 4(21) J. Wrońska, Fiński system kształcenia pielęgniarek, Pielęgniarka i położna nr Europejska Strategia WHO dotycząca kształcenia pielęgniarek i położnych, WHO, Kopenhaga, 14 maja 1999 r.
OBSZAR KSZTAŁCENIA: NAUK MEDYCZNYCH, FARMACEUTYCZNYCH, O ZDROWIU I O KULTURZE FIZYCZNEJ KIERUNEK: PIELĘGNIARSTWO
OBSZAR KSZTAŁCENIA: NAUK MEDYCZNYCH, FARMACEUTYCZNYCH, O ZDROWIU I O KULTURZE FIZYCZNEJ KIERUNEK: PIELĘGNIARSTWO POZIOM KSZTAŁCENIA: STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA PROFIL KSZTAŁCENIA: PRAKTYCZNY FORMA KSZTAŁCENIA:
Bardziej szczegółowoPunktacja Tak - 1 Nie 0. Kryteria obligatoryjne do uzyskania akredytacji na okres 3 lat. Tak. Nie
Załącznik Nr 5 do Uchwały KRASzPiP 4/IV/2013 z dnia 21 listopada 2013 r. 1. SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENY SPEŁNIANIA STANDARDÓW DLA STUDIÓW PIERWSZEGO STOPNIA KIERUNEK PIELĘGNIARSTWO W UCZELNIACH, KTÓRE ROZPOCZYNAJĄ
Bardziej szczegółowoProf. dr hab. Jerzy Stańczyk
Prof. dr hab. Jerzy Stańczyk WYDZIAŁ PIELĘGNIARSTWA I POŁOŻNICTWA Senat Akademii Medycznej w Łodzi w dniu 12 XII 1996 r. podjął Uchwałę (11/96), w której zapisano, że z dniem 1 X 1997 r. zostaje powołany
Bardziej szczegółowoDZIAŁ II OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA. Instytut Nauk o Zdrowiu Kierunek studiów Pielęgniarstwo
DZIAŁ II OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA Instytut Nauk o Zdrowiu Kierunek studiów Pielęgniarstwo Część 1 Przeprowadzenie 147 godzin zajęć przedmiotu Fizjologia w formie ćwiczeń, zakończonych zaliczeniem z oceną,
Bardziej szczegółowo3) do dnia 31 grudnia 2013 r. ukończyła studia wyższe o specjalności przygotowującej
KWALIFIKACJE PRACOWNIKÓW SOCJALNYCH wskazane ustawą z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej (tekst jednolity Dz.U. z 2009 r. Nr 175, poz. 1362, z późn. zm.) oraz ustawą z dnia 16 lutego 2007 r. o
Bardziej szczegółowoZałącznik nr XI Wymagania dotyczące personelu medycznego realizującego świadczenia opieki zdrowotnej w Dziennym domu opieki medycznej
Załącznik nr XI Wymagania dotyczące personelu medycznego realizującego świadczenia opieki zdrowotnej w Dziennym domu opieki medycznej Wymagania dotyczące personelu medycznego zostały przygotowane w oparciu
Bardziej szczegółowoWydzia Pedagogiki, Socjologii i Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Zielonogórskiego PLAN STUDIÓW STACJONARNYCH. Pierwszego stopnia
Wydzia Pedagogiki, Socjologii i Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Zielonogórskiego PLAN STUDIÓW STACJONARNYCH Pierwszego stopnia dla kierunku PIEL GNIARSTWO Rekrutacja w roku akademickim 008/009 1 Sylwetka absolwenta
Bardziej szczegółowo"1. Pracownikiem socjalnym może być osoba, która spełnia co najmniej jeden z niżej wymieniowych warunków:
Załącznik Nr 1 do ogłoszenia Na stanowisko pracownika socjalnego KWALIFIKACJE PRACOWNIKÓW SOCJALNYCH wskazane ustawą z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej (tekst jedn. Dz.U. z dnia 30 stycznia
Bardziej szczegółowoArt. 116 ust. 1 pkt 1 i pkt 2 ustawy z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 182, z późn. zm.
KWALIFIKACJE PRACOWNIKÓW SOCJALNYCH wskazane ustawą z dnia 12 marca 2004 roku o pomocy społecznej (tekst jedn. Dz. U. z 2013 r. poz. 182, z późn. zm.) oraz ustawą z dnia 16 lutego 2007 r. o zmianie ustawy
Bardziej szczegółowoDZIAŁ II OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA. Instytut Nauk o Zdrowiu Kierunek studiów Pielęgniarstwo
DZIAŁ II OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA Instytut Nauk o Zdrowiu Kierunek studiów Pielęgniarstwo Część 17 Przeprowadzenie 45 godzin zajęć przedmiotu Fizjologia w formie ćwiczeń, zakończonych zaliczeniem z oceną
Bardziej szczegółowoDZIAŁ II OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA. Instytut Nauk o Zdrowiu Kierunek studiów Pielęgniarstwo
DZIAŁ II OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA Instytut Nauk o Zdrowiu Kierunek studiów Pielęgniarstwo Dla części 1 Przeprowadzenie zajęć przedmiotu Farmakologia na studiach stacjonarnych, rok akademicki 2015/2016
Bardziej szczegółowoInformacje ogólne o kierunku studiów. 6 semestrów 182 ECTS
Informacje ogólne o kierunku studiów Nazwa kierunku studiów PIELĘGNIARSTWO Poziom kształcenia Liczba semestrów i liczba punktów ECTS konieczna do ukończenia studiów na danym poziomie Profil kształcenia
Bardziej szczegółowoUniwersytet Zielonogórski Wydział Pedagogiki, Socjologii i Nauk o Zdrowiu PLAN STUDIÓW STACJONARNYCH. Pierwszego stopnia. dla kierunku PIELĘGNIARSTWO
Uniwersytet Zielonogórski Wydział Pedagogiki, Socjologii i Nauk o Zdrowiu PLAN STUDIÓW STACJONARNYCH Pierwszego stopnia dla kierunku PIELĘGNIARSTWO Rekrutacja w roku akademickim 009/010 Sylwetka absolwenta
Bardziej szczegółowoWejście w życie: 21 lipca 2012 r.
Szczegółowe warunki prowadzenia studiów dla pielęgniarek i położnych, które posiadają świadectwo dojrzałości i ukończyły liceum medyczne lub szkołę policealną albo szkołę pomaturalną, kształcącą w zawodzie
Bardziej szczegółowoInformacje o wymogach kwalifikacyjnych dotyczące osób wykonujących dany medyczny zawód regulowany. Medyczne zawody regulowane tzw. systemu sektorowego
Lp Nazwa zawodu regulowanego Informacje o wymogach kwalifikacyjnych dotyczące osób wykonujących dany medyczny zawód regulowany Informacje o wykształceniu niezbędnym do wykonywania danego medycznego zawodu
Bardziej szczegółowoRegulamin organizacyjny specjalizacji w dziedzinie psychologii klinicznej
Regulamin organizacyjny specjalizacji w dziedzinie psychologii klinicznej I. Postanowienia wstępne 1 1. Regulamin organizacyjny specjalizacji w dziedzinie psychologii klinicznej, zwany dalej Regulaminie
Bardziej szczegółowoUniwersytet Zielonogórski Wydział Pedagogiki, Socjologii i Nauk o Zdrowiu. PLAN STUDIÓW dla kierunku PIELĘGNIARSTWO.
Uniwersytet Zielonogórski Wydział Pedagogiki, Socjologii i Nauk o Zdrowiu PLAN STUDIÓW dla kierunku PIELĘGNIARSTWO Studia pomostowe Rekrutacja w roku akademickim 2009/2010 Studia są realizowane wg standardów
Bardziej szczegółowoWsparcie rozwoju kadry medycznej
Wsparcie rozwoju kadry medycznej Kierunki zmian zwiększenie liczby rezydentur finansowanych z budżetu państwa dedykowane szkolenia w POZ wsparcie kształcenia przed- i podyplomowego wzmacnianie potencjału
Bardziej szczegółowoUniwersytet Zielonogórski Wydział Pedagogiki, Socjologii i Nauk o Zdrowiu
Uniwersytet Zielonogórski Wydział Pedagogiki, Socjologii i Nauk o Zdrowiu PLAN STUDIÓW dla kierunku PIELĘGNIARSTWO Studia stacjonarne Rekrutacja w roku akademickim 010/011 Plan zatwierdzony decyzją Rady
Bardziej szczegółowoRozpoczęcie studiów semestr zimowy rekrutacja luty 2013/2014
K r a k o w s k a A k a d e m i a im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego W yd z i a ł Z d r o w i a i N a u k M e d y c z n y c h K i e r u n e k P i e l ę g n i a r s t w o PRZEWODNIK DLA STUDENTA LICENCJAT
Bardziej szczegółowoI POSTANOWIENIA OGÓLNE. 1) Studia wyższe studia pierwszego stopnia, studia drugiego stopnia lub jednolite studia magisterskie.
Załącznik do uchwały nr 53/2016 z dnia 27 kwietnia 2016 r. WYTYCZNE DLA RAD WYDZIAŁÓW DOTYCZĄCE SPOSOBU USTALANIA PROGRAMÓW KSZTAŁCENIA, W TYM PLANÓW I PROGRAMÓW STUDIÓW, STUDIÓW DOKTORANCKICH, STUDIÓW
Bardziej szczegółowoZakład Opiekuńczo-Leczniczy SIELSKA OSADA. poszukuje pracowników na stanowiska:
SIELSKA OSADA (miejscowość Jaźwie, gmina Tłuszcz) poszukuje pracowników na stanowiska: I. LEKARZ posiadać specjalizację I stopnia w dziedzinie: chorób wewnętrznych, medycyny ogólnej, geriatrii, neurologii,
Bardziej szczegółowoKSZTAŁCENIE PIELĘGNIAR ĘGNIAREK CO DALEJ? Luty 2008 rok
KSZTAŁCENIE PIELĘGNIAR ĘGNIAREK CO DALEJ? Luty 2008 rok 1 HISTORIA Kształcenie pielęgniarek w systemie szkolnictwa średniego 5-letnie licea pielęgniarskie (ostatni nabór w roku 1991), 2 letnie szkoły policealne/pomaturalne
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 20 lipca 2011 r.
Dz.U.011.11.896 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 0 lipca 011 r. w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych niebędących
Bardziej szczegółowoZałącznik do Zarządzenia Nr 3 b / 2013 Rektora Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koszalinie z 18 lutego 2013 r.
Załącznik do Zarządzenia Nr 3 b / 2013 Rektora Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koszalinie z 18 lutego 2013 r. ZASADY PRZEPROWADZANIA EGZAMINU DYPLOMOWEGO Z PRZYGOTOWANIA ZAWODOWEGO NA STUDIACH NIESTACJONARNYCH
Bardziej szczegółowoKRÓTKA INFORMACJA O POLSKIM SYSTEMIE EDUKACJI 2017/18
KRÓTKA INFORMACJA O POLSKIM SYSTEMIE EDUKACJI 2017/18 REFORMA POLSKIEGO SYSTEMU EDUKACJI Od początku 2017 r. wprowadzana jest reforma oświaty, której głównym celem jest lepsze przygotowanie uczniów kończących
Bardziej szczegółowoZARZĄDZENIE Nr 68/2005 Rektora Uniwersytetu Wrocławskiego z dnia 18 lipca 2005 r.
ZARZĄDZENIE Nr 68/2005 Rektora Uniwersytetu Wrocławskiego w sprawie utworzenia w Uniwersytecie Wrocławskim Kolegium Międzywydziałowych Indywidualnych Studiów Humanistycznych Na podstawie art. 49 ust. 2
Bardziej szczegółowo2. Egzamin dyplomowy licencjata pielęgniarstwa albo egzamin dyplomowy licencjata położnictwa zwany dalej jest egzaminem dyplomowym.
Regulamin egzaminu dyplomowego licencjata pielęgniarstwa albo licencjata położnictwa Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie Wydział Nauk o Zdrowiu obowiązuje od roku akademickiego 2013/2014 Podstawa
Bardziej szczegółowotytuł zawodowy lekarza, lekarza dentysty 1) i tytuł specjalisty lub specjalizacja II stopnia w dziedzinie medycyny
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 0 lipca 011 r. w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami
Bardziej szczegółowoSprawozdanie z funkcjonowania zawodu położnej w województwie zachodniopomorskim
Dr n. med. Dorota Ćwiek Konsultant Wojewódzki w dziedzinie pielęgniarstwa ginekologiczno-położniczego Sprawozdanie z funkcjonowania zawodu położnej w województwie zachodniopomorskim 1. Informacje ogólne
Bardziej szczegółowoREGULAMIN ORGANIZACYJNY KURS SPECJALISTYCZNY DLA PIELĘGNIAREK I PIELĘGNIARZY PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ W ZAKRESIE OPIEKI GERIATRYCZNEJ
REGULAMIN ORGANIZACYJNY KURS SPECJALISTYCZNY DLA PIELĘGNIAREK I PIELĘGNIARZY PODSTAWOWEJ OPIEKI ZDROWOTNEJ W ZAKRESIE OPIEKI GERIATRYCZNEJ I - POSTANOWIENIA OGÓLNE 1. Grupa OSB s. c. prowadzi kształcenie
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 20 lipca 2011 r.
Dz.U.11.11.896 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 0 lipca 011 r. w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych niebędących
Bardziej szczegółowoOBSZAR KSZTAŁCENIA: NAUK MEDYCZNYCH, FARMACEUTYCZNYCH, O ZDROWIU I O KULTURZE FIZYCZNEJ KIERUNEK: PIELĘGNIARSTWO
OBSZAR KSZTAŁCENIA: NAUK MEDYCZNYCH, FARMACEUTYCZNYCH, O ZDROWIU I O KULTURZE FIZYCZNEJ KIERUNEK: PIELĘGNIARSTWO POZIOM KSZTAŁCENIA: STUDIA DRUGIEGO STOPNIA PROFIL KSZTAŁCENIA: PRAKTYCZNY FORMA KSZTAŁCENIA:
Bardziej szczegółowoOPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA. Wydział Nauk o Zdrowiu Kierunek studiów Pielęgniarstwo I stopnia
OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA Wydział Nauk o Zdrowiu Kierunek studiów Pielęgniarstwo I stopnia Część 1 Przeprowadzenie 90 godzin zajęć przedmiotu Mikrobiologia i parazytologia w formie: wykładów (30 godzin),
Bardziej szczegółowoProgram zajęć praktycznych i praktyk zawodowych Kierunek: Pielęgniarstwo studia pierwszego i drugiego stopnia
Program zajęć praktycznych i praktyk zawodowych Kierunek: Pielęgniarstwo studia pierwszego i drugiego stopnia Rozporządzenie Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego z dn. 9.maja 2012r., Dz.U. z dnia 5 czerwca
Bardziej szczegółowo2. Egzamin dyplomowy licencjata pielęgniarstwa albo egzamin dyplomowy licencjata położnictwa zwany dalej jest egzaminem dyplomowym.
Regulamin egzaminu dyplomowego licencjata pielęgniarstwa albo licencjata położnictwa Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie Wydział Nauk o Zdrowiu obowiązuje od roku akademickiego 2015/2016 Podstawa
Bardziej szczegółowoPaństwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu INSTYTUT ZDROWIA EFEKTY KSZTAŁCENIA dla KIERUNKU PIELĘGNIARSTWO
Załącznik do Uchwały Nr Senatu PWSZ w Nowym Sączu z dnia... 2012 r. Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nowym Sączu INSTYTUT ZDROWIA EFEKTY KSZTAŁCENIA dla KIERUNKU PIELĘGNIARSTWO Nowy Sącz, 2012 1 EFEKTY
Bardziej szczegółowoPROGRAM STUDIÓW. dyscyplina naukowa - nauki o zdrowiu 100% 2. Forma studiów STACJONARNE
Kierunek: Położnictwo I Profil kształcenia: PRAKTYCZNY ISCED: 0913 1. Procentowy udział liczby punktów ECTS w: PROGRAM STUDIÓW dyscyplina naukowa - nauki o zdrowiu 100% 2. Forma studiów STACJONARNE 3.
Bardziej szczegółowoZakład Opiekuńczo Leczniczy w Krakowie
Zakład Opiekuńczo Leczniczy w Krakowie w związku z realizacją projektu pn. Dzienny Dom Opieki Medycznej w Krakowie w ramach Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój 2014-2020 współfinansowanego ze
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 20 lipca 2011 r.
Dziennik Ustaw Nr 11 906 Poz. 896 896 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 0 lipca 011 r. w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach
Bardziej szczegółowoŚcieżka: A -absolwenci pięcioletniego liceum medycznego
K r a k o w s k a A k a d e m i a im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego W yd z i a ł Z d r o w i a i N a u k M e d y c z n y c h K i e r u n e k P i e l ę g n i a r s t w o PRZEWODNIK DLA STUDENTA LICENCJAT
Bardziej szczegółowoZakład Opiekuńczo-Leczniczy SIELSKA OSADA. poszukuje pracowników na stanowiska:
SIELSKA OSADA (miejscowość Jaźwie, gmina Tłuszcz) poszukuje pracowników na stanowiska: I. LEKARZ Kandydat musi spełniać jedno z niżej wymienionych posiadać specjalizację I stopnia w dziedzinie: chorób
Bardziej szczegółowoInformacje ogólne o kierunku studiów
Informacje ogólne o kierunku studiów Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Liczba semestrów i liczba punktów ECTS konieczna do ukończenia studiów na danym poziomie Profil kształcenia Formy studiów
Bardziej szczegółowoDZIAŁ II OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA
DZIAŁ II OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA Instytut Nauk o Zdrowiu Kierunek studiów Pielęgniarstwo Część 2 Przeprowadzenie 72 godzin zajęć przedmiotu Podstawy Pielęgniarstwa w formie ćwiczeń, zakończonych zaliczeniem,
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET ZIELONOGÓRSKI WYDZIAŁ PEDAGOGIKI, SOCJOLOGII I NAUK O ZDROWIU
UNIWERSYTET ZIELONOGÓRSKI WYDZIAŁ PEDAGOGIKI, SOCJOLOGII I NAUK O ZDROWIU PLAN STUDIÓW dla kierunku PIELĘ GNIARSTWO STUDIA POMOSTOWE Rekrutacja w roku akademickim 2011/2012 \ Plan zatwierdzony decyzją
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA KULURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO 1) z dnia... 2010 r.
Projekt z dnia 4 maja 2010 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA KULURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO 1) z dnia... 2010 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli szkół artystycznych, placówek kształcenia
Bardziej szczegółowoI. Postanowienia wstępne. II. Sposób przeprowadzenia naboru osób na specjalizację
Regulamin organizacyjny specjalizacji w dziedzinie Psychologia Kliniczna dla osób posiadających I stopień specjalizacji w psychologii klinicznej prowadzonej w Wydziale Zamiejscowym Szkoły Wyższej Psychologii
Bardziej szczegółowoProjekt USUS EST OPTIMUS MAGISTER PRAKTYKA JEST NAJLEPSZYM NAUCZYCIELEM jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach środków
Projekt USUS EST OPTIMUS MAGISTER PRAKTYKA JEST NAJLEPSZYM NAUCZYCIELEM jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach środków Europejskiego Funduszu Społecznego Program Operacyjny Kapitał Ludzki
Bardziej szczegółowoSpecjalizacja w dziedzinie psychologii klinicznej
Specjalizacja w dziedzinie Dyrekcja Specjalistycznego Psychiatrycznego Zespołu Opieki Zdrowotnej im. prof. Antoniego Kępińskiego w Jarosławiu ogłasza nabór na specjalizację z. Specjalizacja w Specjalistycznym
Bardziej szczegółowoRAZEM ECTS (zajęcia teoretyczne) RAZEM Zajęcia teoretyczne. Samokształcenie I II I II I II I II I II I II I II I II I II I II I II I II I+II I II I II
Seminaria Samokształcenie RAZEM Zajęcia teoretyczne RAZEM (zajęcia teoretyczne) Zajęcia praktyczne (ZP) Praktyka zawodowa (PZ) RAZEM (ZP + PZ) RAZEM (ZP + PZ) Forma zaliczenia UNIWERSYTET RZESZOWSKI Wydział
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA nr 9/2012 SENATU PODHALAŃSKIEJ PAŃSTWOWEJ WYŻSZEJ SZKOŁY ZAWODOWEJ w NOWYM TARGU z dnia 27 kwietnia 2012 r.
UCHWAŁA nr 9/2012 SENATU PODHALAŃSKIEJ PAŃSTWOWEJ WYŻSZEJ SZKOŁY ZAWODOWEJ w NOWYM TARGU z dnia 27 kwietnia 2012 r. w sprawie wytycznych dotyczących projektowania i dokumentowania programów kształcenia
Bardziej szczegółowoPLAN STUDIÓW DLA NABORU 2017/2018
PMWSZ w Opolu Kier Kierunek Studiów: Pielęgniarstwo Poziom Kształcenia: Studia I stopnia Forma Kształcenia: Studia stacjonarne Profil Kształcenia: Praktyczny Obszar Kształcenia: Zakres nauk medycznych
Bardziej szczegółowoKWALIFIKACJE NAUCZYCIELI A REFORMA EDUKACJI
KWALIFIKACJE NAUCZYCIELI A REFORMA EDUKACJI Zgodnie z zapisem art. 39 ust. 3 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2016 r. poz. 1943 z późn. zm.) dyrektor szkoły lub placówki jest
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET ZIELONOGÓRSKI WYDZIAŁ MATEMATYKI, INFORMATYKI I EKONOMETRII PROGRAM STUDIÓW STACJONARNYCH
UNIWERSYTET ZIELONOGÓRSKI WYDZIAŁ MATEMATYKI, INFORMATYKI I EKONOMETRII PROGRAM STUDIÓW STACJONARNYCH kierunek: MATEMATYKA poziom: pierwszy stopień profil: ogólnoakademicki rekrutacja w roku akademickim
Bardziej szczegółowoRegulaminu organizacyjny specjalizacji w dziedzinie psychologii klinicznej
Regulaminu organizacyjny specjalizacji w dziedzinie psychologii klinicznej I. Postanowienia wstępne 1 Regulamin obowiązuje w Uniwersytecie Medycznym w Lublinie, w Zakładzie Psychologii Klinicznej ul. Chodźki
Bardziej szczegółowoUniwersytet Zielonogórski Wydział Pedagogiki, Socjologii i Nauk o Zdrowiu. PLAN STUDIÓW dla kierunku PIELĘGNIARSTWO.
Uniwersytet Zielonogórski Wydział Pedagogiki, Socjologii i Nauk o Zdrowiu PLAN STUDIÓW dla kierunku PIELĘGNIARSTWO Studia pomostowe Rekrutacja w roku akademickim 2010/2011 \ Plan zatwierdzony decyzją Rady
Bardziej szczegółowoPAŃSTWOWA WYŻSZA SZKOŁA ZAWODOWA W KOSZALINIE. Zasady przeprowadzania Egzaminu dyplomowego licencjata pielęgniarstwa
Załącznik nr 6 do Regulaminu Dyplomowania Zasady przeprowadzania Egzaminu dyplomowego licencjata pielęgniarstwa Egzamin dyplomowy licencjata pielęgniarstwa przeprowadza się na podstawie aktualnie obowiązujących
Bardziej szczegółowoPROGRAM NAUCZANIA NA KIERUNKU STUDIÓW WYŻSZYCH: FILOLOGIA, SPECJALNOŚĆ: FILOLOGIA SŁOWIAŃSKA JEDNOLITE STUDIA MAGISTERSKIE
PROGRAM NAUCZANIA NA KIERUNKU STUDIÓW WYŻSZYCH: FILOLOGIA, SPECJALNOŚĆ: FILOLOGIA SŁOWIAŃSKA JEDNOLITE STUDIA MAGISTERSKIE I. WYMAGANIA OGÓLNE: Studia na kierunku filologia, specjalność filologia słowiańska
Bardziej szczegółowoZARZĄDZENIE Nr 0151/7/09 BURMISTRZA MOGILNA z dnia 11 lutego 2009 r. w sprawie regulaminu dofinansowania doskonalenia nauczycieli.
ZARZĄDZENIE Nr 0151/7/09 BURMISTRZA MOGILNA z dnia 11 lutego 2009 r. w sprawie regulaminu dofinansowania doskonalenia nauczycieli. W związku z art.70a ust.1 ustawy z dnia 26 stycznia 1982 r. Karty Nauczyciela
Bardziej szczegółowoInstytut Filologii Angielskiej Uniwersytet Wrocławski
Instytut Filologii Angielskiej Uniwersytet Wrocławski Kierunek: FILOLOGIA Specjalność: FILOLOGIA ANGIELSKA Profil: ogólnoakademicki Poziom kształcenia: II stopnia (studia magisterskie) Forma studiów: stacjonarna
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 20 lipca 2011 r.
Dziennik Ustaw Nr 11 906 Poz. 896 896 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 0 lipca 011 r. w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach
Bardziej szczegółowoInstytut Filologii Angielskiej Uniwersytet Wrocławski
Instytut Filologii Angielskiej Uniwersytet Wrocławski Kierunek: FILOLOGIA Specjalność: FILOLOGIA ANGIELSKA Profil: ogólnoakademicki Poziom kształcenia: II stopnia (studia magisterskie) Forma studiów: niestacjonarna
Bardziej szczegółowoProgram studiów. Ogólna charakterystyka studiów STUDIA STACJONARNE
Program studiów Ogólna charakterystyka studiów Wydział prowadzący kierunek studiów: Kierunek studiów: Poziom kształcenia: Profil kształcenia: Umiejscowienie kierunku w obszarze (obszarach) kształcenia:
Bardziej szczegółowoInformacje ogólne o kierunku studiów
Informacje ogólne o kierunku studiów Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Liczba semestrów i liczba punktów ECTS konieczna do ukończenia studiów na danym poziomie Profil kształcenia Formy studiów
Bardziej szczegółowoInformacje ogólne o kierunku studiów
Informacje ogólne o kierunku studiów Nazwa kierunku studiów Poziom kształcenia Liczba semestrów i liczba punktów ECTS konieczna do ukończenia studiów na danym poziomie Profil kształcenia Formy studiów
Bardziej szczegółowoWażne informacje dla uczniów gimnazjum i ich rodziców
Ważne informacje dla uczniów gimnazjum i ich rodziców W związku z rekrutacją uczniów do szkół ponadgimnazjalnych, a tym samym podejmowania przez gimnazjalistów kluczowej decyzji dotyczącej wyboru ścieżki
Bardziej szczegółowoProgram studiów. Ogólna charakterystyka studiów STUDIA STACJONARNE
Program studiów Ogólna charakterystyka studiów Wydział prowadzący kierunek studiów: Kierunek studiów: Poziom kształcenia: Profil kształcenia: Umiejscowienie kierunku w obszarze (obszarach) kształcenia:
Bardziej szczegółowoInstytut Filologii Angielskiej Uniwersytet Wrocławski
Instytut Filologii Angielskiej Uniwersytet Wrocławski Kierunek: FILOLOGIA Specjalność: FILOLOGIA ANGIELSKA Profil: ogólnoakademicki Poziom kształcenia: II stopnia (studia magisterskie) Forma studiów: stacjonarna
Bardziej szczegółowoKody Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych odpowiadające. Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania
Dziennik Ustaw 35 Poz. 1386 Załącznik nr 4 WYKAZ ŚWIADCZEŃ GWARANTOWANYCH REALIZOWANYCH W WARUNKACH DZIENNYCH PSYCHIATRYCZNYCH ORAZ WARUNKI ICH REALIZACJI Lp. Nazwa świadczenia gwarantowanego Warunki realizacji
Bardziej szczegółowoWOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA
WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA im. Jarosława Dąbrowskiego Wydział Inżynierii Lądowej i Geodezji ZASADY I WARUNKI ODBYWANIA STUDIÓW WEDŁUG INDYWIDUALNEGO PROGRAMU STUDIÓW Uchwała Rady Wydziału Inżynierii
Bardziej szczegółowoP1 III (Sprawności) 09.1-xxxx-111 Praktyczna nauka języka angielskiego IV (Fonetyka)
PLAN STUDIÓ STUDIA NIESTACJONARNE PIERSZEGO STOPNIA Kierunek: Filologia Specjalność: filologia angielska Specjalizacja zawodowa: nauczycielska semestr: 1. zajęcia dydaktyczne I (Sprawności) 180 180 1 15
Bardziej szczegółowow tym godzin godz kont.!
PLAN STUDIÓ - Podhalańska Państwowa yższa Szkoła Zawodowa w Nowym Targu, Instytut Nauk o Zdrowiu Kierunek: pielęgniarstwo, studia pierwszego stopnia, 3 lata, 6 semestrów forma stacjonarna obowiązuje od
Bardziej szczegółowoEAIiIB - Elektrotechnika - opis kierunku 1 / 5
EAIiIB Elektrotechnika opis kierunku 1 / 5 Warunki rekrutacji na studia Wymagania wstępne i dodatkowe: Warunkiem przystąpienia do rekrutacji na studia drugiego stopnia jest posiadanie kwalifikacji pierwszego
Bardziej szczegółowoSem.1 Sem.2 Sem.3 Sem.4. Praktyka zawodowa. Zaięcia praktyczne. Zaięcia praktyczne. Samokształcenie. Seminarium. Ćwiczenia. Wykład ECTS ECTS ECTS
Załącznik nr 9 do Uchwały nr 25/2017 Rady Wydziału Przyrodniczo-Technicznego z dnia 19.06.2017 roku Plan studiów stacjonarnych dla rozpoczynajacych studia 20/2017 Kierunek, I stopień kształcenia Ogółem
Bardziej szczegółowoPLAN STUDIÓW Kierunek: pielęgniarstwo, studia pierwszego stopnia, 3 lata (6 semestrów) forma stacjonarna
PLAN STUDIÓ Kierunek: pielęgniarstwo, studia pierwszego stopnia, lata ( semestrów) forma stacjonarna SEMESTR I Filozofia i etyka zawodu 1 pielęgniarki B 90 0 1 E 2 Anatomia A 1 10 Z 2 Fizjologia A 1 10
Bardziej szczegółowoUchwała nr 1630 Senatu Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu z dnia 30 marca 2016 r.
Uchwała: 1630/2016 zm.: 1657/2016 Uchwała nr 1630 Senatu Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu z dnia 30 marca 2016 r. w sprawie ustalenia wytycznych dla Rad Wydziałów dotyczących uchwalania planów studiów
Bardziej szczegółowoRaport Konsultanta Wojewódzkiego w dziedzinie Psychologia Kliniczna za rok 2015
Aleksandra Kühn-Dymecka Instytut Psychiatrii i Neurologii 02-957 Warszawa Al. Sobieskiego 9 Email dymecka@ipin.edu.pl tel., 224582534 Warszawa 01-02-2016 r Raport Konsultanta Wojewódzkiego w dziedzinie
Bardziej szczegółowoRAZEM ECTS (zajęcia teoretyczne) RAZEM Zajęcia teoretyczne. Zajęcia praktyczne (ZP)
Seminaria Samokształc enie RAZEM Zajęcia teoretyczne RAZEM ECTS (zajęcia teoretyczne) Zajęcia praktyczne (ZP) Praktyka zawodowa (PZ) RAZEM (ZP + PZ) RAZEM ECTS (ZP + PZ) UNIWERSYTET RZESZOWSKI Wydział
Bardziej szczegółowow tym godzin godz kont.! ZP Sem. PZ bez kont.
PLAN STUDIÓ - Podhalańska Państwowa yższa Szkoła Zawodowa w Nowym Targu Instytut Nauk o Zdrowiu Kierunek: Pielęgniarstwo Studia pierwszego stopnia, 3 lata, 6 semestrów tryb stacjonarny Obowiązuje od roku
Bardziej szczegółowoPROGRAM STACJONARNYCH MIĘDZYWYDZIAŁOWYCH ŚRODOWISKOWYCH STUDIÓW DOKTORANCKICH w AKADEMII SZTUK PIĘKNYCH w GDAŃSKU /od 01.10.2014/ I.
PROGRAM STACJONARNYCH MIĘDZYWYDZIAŁOWYCH ŚRODOWISKOWYCH STUDIÓW DOKTORANCKICH w AKADEMII SZTUK PIĘKNYCH w GDAŃSKU /od 01.10.2014/ I. ZAŁOŻENIA OGÓLNE 1. Studia doktoranckie są kolejnym etapem kształcenia
Bardziej szczegółowoForma studiów: stacjonarne Czas trwania: VI semestrów ZAJĘCIA TEORETYCZNE. Zatwierdzona liczebność grupy na zajęciach.
Rok akademicki 207/208 3 4 7 9 3. Anatomia Zakład Anatomii Prawidłowej 90 2, 30 4 20 2, EGZAMIN 2. BHP Katedra i Zakład Zarządzania w Pielegniarstwie 4 0 4 0 0 3. Biochemia Katedra i Zakład Biochemii i
Bardziej szczegółowoRegulamin organizacyjny specjalizacji w dziedzinie epidemiologii. I. Postanowienia wstępne
Regulamin organizacyjny specjalizacji w dziedzinie epidemiologii I. Postanowienia wstępne 1 Regulamin obowiązuje w Katedrze i Zakładzie Epidemiologii SUM./nazwa jednostki uprawnionej do prowadzenia specjalizacji/
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET ZIELONOGÓRSKI WYDZIAŁ MATEMATYKI, INFORMATYKI I EKONOMETRII PROGRAM STUDIÓW STACJONARNYCH. poziom: drugi stopień profil: ogólnoakademicki
UNIWERSYTET ZIELONOGÓRSKI WYDZIAŁ MATEMATYKI, INFORMATYKI I EKONOMETRII PROGRAM STUDIÓW STACJONARNYCH kierunek: INŻYNIERIA DANYCH poziom: drugi stopień profil: ogólnoakademicki rekrutacja w roku akademickim
Bardziej szczegółowoProgram studiów. Ogólna charakterystyka studiów STUDIA STACJONARNE
Program studiów Ogólna charakterystyka studiów Wydział prowadzący kierunek studiów: Kierunek studiów: Poziom kształcenia: Profil kształcenia: Umiejscowienie kierunku w obszarze (obszarach) kształcenia:
Bardziej szczegółowoPlan studiów NA KIERUNKU STUDIÓW WYŻSZYCH PIELĘGNIARSTWO Studia stacjonarne pierwszego stopnia cykl: 2019/ / /2022
Załącznik nr. Tabela. Liczba godzin realizowanych zajęć dydaktycznych w poszczególnych poziomach i formach kształcenia na kierunku Pielęgniarstwo Plan studiów NA KIERUNKU STUDIÓW WYŻSZYCH PIELĘGNIARSTW
Bardziej szczegółowoStudia podyplomowe w świetle nowych regulacji prawnych
Seminarium Bolońskie Zadania uczelni wynikające z aktualnych uregulowań prawnych dotyczących Krajowych Ram Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego i systemów zapewniania jakości Akademia im. Jana Długosza
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 4 Regulamin organizacyjny specjalizacji fizyka medyczna w Centrum Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie Oddział w Krakowie
Załącznik nr 4 Regulamin organizacyjny specjalizacji fizyka medyczna w Centrum Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie Oddział w Krakowie I. Postanowienia wstępne 1 Regulamin obowiązuje w Centrum
Bardziej szczegółowoUchwała Nr 1338/2006 Zarządu Województwa Świętokrzyskiego z dnia 18 stycznia 2006 r.
Uchwała Nr 1338/2006 Zarządu Województwa Świętokrzyskiego z dnia 18 stycznia 2006 r. w sprawie przyjęcia projektu porozumienia z Uniwersytetem Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie w sprawie zapewnienia
Bardziej szczegółowoDz.U. 1999 Nr 41 poz. 419 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA KULTURY I SZTUKI
Kancelaria Sejmu s. 1/1 Dz.U. 1999 Nr 41 poz. 419 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA KULTURY I SZTUKI z dnia 9 marca 1999 r. w sprawie wymagań kwalifikacyjnych uprawniających do zajmowania określonych stanowisk w
Bardziej szczegółowoMINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 2011 r.
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 2011 r. w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami Na podstawie
Bardziej szczegółowoDz.U. 1999 Nr 26 poz. 234 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA KULTURY I SZTUKI
Kancelaria Sejmu s. 1/9 Dz.U. 1999 Nr 26 poz. 234 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA KULTURY I SZTUKI z dnia 9 marca 1999 r. w sprawie wymagań kwalifikacyjnych i trybu stwierdzania kwalifikacji uprawniających do
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ 1) z dnia r.
Projekt z dnia 6 sierpnia 2008 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA EDUKACJI NARODOWEJ 1) z dnia. 2008 r. w sprawie szczegółowych kwalifikacji wymaganych od nauczycieli oraz określenia szkół i wypadków, w których
Bardziej szczegółowoWyŜsza Szkoła Edukacji Integracyjnej i Interkulturowej w Poznaniu
WyŜsza Szkoła Edukacji Integracyjnej i Interkulturowej w Poznaniu Naszym studentom oferujemy: Studia I Stopnia: stacjonarne i niestacjonarne Studia podyplomowe: w tym kwalifikacyjne dla nauczycieli DLACZEGO
Bardziej szczegółowoPierwsze instrumentariuszki
Maria Ciuruś 1 Pierwsze instrumentariuszki nie zawsze były pielęgniarkami, czasem były one szkolone przez lekarzy chirurgów a następnie przystępowały do egzaminu państwowego i otrzymywały dyplom pielęgniarki.
Bardziej szczegółowoSzczegółowy opis przedmiotu zamówienia
Dział II Szczegółowy opis przedmiotu zamówienia Przedmiotem zamówienia jest świadczenie usług edukacyjnych na kursie kwalifikacyjnym w dziedzinie pielęgniarstwa geriatrycznego prowadzonym przez Państwową
Bardziej szczegółowo1. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu dyplomowego na studiach I stopnia na kierunku
Uchwała Nr 4 Rady Wydziału Medycznego Uniwersytetu Rzeszowskiego z dnia 11 marca 2010 Roku W Sprawie Warunków Dopuszczenia i Przeprowadzania Egzaminu Dyplomowego oraz Zasad Ustalania Ostatecznego Wyniku
Bardziej szczegółowoStudia podyplomowe Zarządzanie Oświatą
Załącznik do Uchwały nr 188/2012 Senatu UKSW z dnia 20 grudnia 2012 r. Studia podyplomowe Zarządzanie Oświatą 1. Dokumentacja dotycząca opisu efektów kształcenia dla programu kształcenia. Nazwa kierunku
Bardziej szczegółowoIV posiedzenie Konwentu Marszałków Województw RP 28-29 luty 2008r. Rybnik
IV posiedzenie Konwentu Marszałków Województw RP 2829 luty 2008r. Rybnik temat: SYSTEM KSZTAŁCENIA PIELĘGNIAREK W ASPEKCIE UREGULOWAŃ PRAWNYCH SYSTEM KSZTAŁCENIA PIELĘGNIAREK RYS HISTORYCZNY SYSTEM KSZTAŁCENIA
Bardziej szczegółowoPIELĘGNIARSTWO W CZECHACH
PIELĘGNIARSTWO W CZECHACH 1999 Nowa koncepcja pielęgniarstwa Cel Opracowanie odpowiednich metod zapewniających kompleksowe zaspokajanie potrzeb w zakresie ochrony zdrowia człowieka USTAWA NR 96/2006 -
Bardziej szczegółowoWarunki rekrutacji na studia
H - Socjologia - opis kierunku 1 / 5 Warunki rekrutacji na studia Wymagania wstępne i dodatkowe: Zasady rekrutacji: Zasady rekrutacji Dla kandydatów z nową maturą podstawa kwalifikacji są wyniki uzyskane
Bardziej szczegółowo