Grzegorz Cygan Podstawy Linuksa. TUX logo Linuksa stworzone przez Larry'ego Ewing'a

Transkrypt

1 Grzegorz Cygan Podstawy Linuksa TUX logo Linuksa stworzone przez Larry'ego Ewing'a

2 Spis treści vim Wybrane polecenia Ochrona plików Konfiguracja interfejsów sieciowych Instalacja oprogramowania Udostępnianie plików - SAMBA

3 Co to jest Linux? Wystarczy spojrzeć na komunikat zwracany po zalogowaniu Last login: Sun Oct 7 18:27: from Linux root@gora:~# Aby zauważyć, że Linux to właściwie jądro (ang. kernel) w tym przypadku w wersji W powszechnym rozumieniu Linux to cała dystrybucja, czyli np. Slackware, Ubuntu, itp.

4 Jak zainstalować nowego Linuksa? Pobierz ze strony Rozpakuj Skompiluj Zainstaluj

5 Pobieranie obrazu systemu Linux dla VirtualBox Pobierz z serwera pracowni plik linux2.rar z zainstalowanym systemem Linux oraz program rar.exe. Rozpakuj pobrany plik do katalogu C:\SOISK, na przykład za pomocą polecenia: rar e linux2.rar

6 Instalacja systemu Linux na VirtualBox 1. Uruchom menedżer maszyn wirtualnych. 2. Kliknij przycisk Nowa. 3. Wpisz nazwę maszyny i wybierz system operacyjny.

7 Instalacja systemu Linux na VirtualBox 4. Na kolejnej karcie ustalamy rozmiar pamięci. Kreator proponuje 256MiB, ale w zupełności wystarczy 128MiB. Komputer wirtualny nie może mieć więcej pamięci RAM niż komputer, na którym pracuje maszyna wirtualna. 5. W następnej karcie zaznacz Użyj istniejącego dysku twardego. Plik z obrazem dysku linux2.vdi znajduje się w katalogu c:\soisk. 6. Po uruchomieniu maszyny wirtualnej możesz się zalogować w systemie Linux jako administrator login: root, hasło: toor123

8 Korzystanie z edytora vi oraz vim System operacyjny :q! -wyjście bez zapisu :wq wyjście z zapisem Tryb poleceń Esc i Tryb edycji

9 Korzystanie z edytora vi oraz vim Tryb poleceń :e <ścieżka do pliku> otwarcie pliku :wq zapis do pliku i wyjście z programu :w! wyjście z programu bez zapisu yy skopiowanie całego wiersza p wklejenie i przełączenie w tryb edycji Tryb edycji Esc przełączenie w tryb poleceń

10 Korzystanie z edytora vim na przykładzie pliku /etc/profile.d/lang.sh vim /etc/profile.d/lang.sh otwarcie pliku i przełączenie w tryb edycji (przepisz zawartość pliku z następnego slajdu) Esc przełączenie w tryb poleceń :wq zapis do pliku i wyjście

11 Polonizacja systemu Plik: /etc/profile.d/lang.sh #!/bin/sh export LANG=pl_PL export LC_ALL=pl_PL export LESSCHARSET=latin1

12 X Window Polecenie uruchamiające serwer XWindow: X Skrypt uruchamiający serwer X Window i wybrany menedżer okien: startx Zamykanie sesji Xwindow: Ctrl+Alt+Backspace Skrypt konfigurujący serwer XWindows xwmconfig Uruchomić skrypt: xwmconfig - wybrać menedżer fluxbox Skrypt: fluxbox-generate_menu Skrypt: fbsetbg -f <ścieżka do tapety>

13 Wybrane polecenia systemu Linux Większość poleceń ma dodatkowe parametry, np.: polecenie lsusb wyświetli urządzenia USB. lecz z parametrem -v lsusb -v wyświetli dodatkowe informacje.

14 Wybrane polecenia systemu Linux Operacje na plikach i katalogach mkdir Tworzenie katalogu touch Tworzenie pliku cp Kopiowanie pliku lub katalogu Przykład: mkdir /srv/samba/netlogon Uworzenie katalogu /srv/samba/netlogon

15 Wybrane polecenia systemu Linux System uptime Czas pracy i obciążenie systemu 02:20:07 up 8 min, load average: 0.00, 0.02, 0.00 uname -a Szczegółowe informacje o sprzęcie i systemie operacyjnym Linux darkstar smp #2 SMP Wed May 12 22:47;36 CDT 2010 i686 Intel(R) Atom(TM) CPU 1.33GHz GenuineIntel GMU/Linux hostname Nazwa hosta hostname -i Adres IP hosta

16 dmesg Komunikaty jądra Linuksa dmesg grep -i usb Komunikaty jądra Linuksa dotyczące urządzeń USB (-i oznacza ignoruj wielkość liter) ssb: Core 3 found: USB 2.0 Host (cc 0x819, rev 0x02, vendor 0x4243) Wybrane polecenia systemu Linux Sprzęt lsusb -t Wyświetla urządzenia USB Bus# 1 `-Dev# 1 Vendor 0x1d6b Product 0x0001 lspci Wyświetla urządzenia PCI

17 Wybrane polecenia systemu Linux Użytkownicy id Wyświetla id, login oraz grupę aktualnie zalogowanego użytkownika uid=1000(gcygan)gid=1000(gcygan), groups=1000(gcygan),11(floppy), 17(audio),18(video),19(cdrom),93(scanner) who Wyświetla listę obecnie zalogowanych użytkowników root tty :52 gcygan tty :58

18 Wybrane polecenia systemu Linux Zarządzanie grupami groupadd uczniowie Tworzy grupę uczen groupdel uczniowie Usuwa grupę uczeniowie groups jas Wyświetla nazwy grup do których należy użytkownik jas

19 useradd -m jas Tworzy użytkownika jas i tworzy dla niego katalog domowy /home/jas userdel jas Usuwa użytkownika jas userdel -r jas Usuwa użytkownika jas i jego katalog domowy passwd jas Zmienia hasło użytkownika jas Wybrane polecenia systemu Linux Zarządzanie użytkownikami usermod -g users jas Przypisuje użytkownika jas do grupy users

20 Utworzymy grupę uczniowie, a następnie użytkownika jas, którego przypiszemy do tej grupy. Utwórz użytkownika malgosia. Ją także przypisz do grupy uczniowie. groupadd uczeniowie Tworzy grupę uczen Zarządzanie użytkownikami i grupami Zadanie praktyczne useradd -m -g uczniowie jas Tworzy użytkownika jas i przypisuje go do grupy uczniowie passwd jas Zmienia hasło użytkownika jas

21 Wybrane polecenia systemu Linux Ustawianie zegarka date Wyświetla datę i godzinę date -s :00:00 Ustawia zegarek

22 Ochrona plików w wybranych systemach plików FAT (FAT 12, FAT 16, FAT 32) - Brak ochrony! File Alocation Table w systemach operacyjnych DOS, Windows Dyskietka FAT12, pendrive NTFS - Ochrona ACL New Technology File System W systemach operacyjnych Windows NT i późniejszych ext3, ext4 - Ochrona rwxrwxrwx W systemach operacyjnych Linux

23 Prawa w systemie Linux W Linuksie każdy plik ma właściciela Do zmiany właściciela służy polecenie chown Prawa odczyt, zapis, wykonanie (rwx) są określone kolejno dla: Właściciela pliku Grupy, do której należy właściciel Pozostałych użytkowników r odczyt w zapis x wykonanie r w x r w x r w x

24 Przykłady użycia polecenia chmod chmod +r <nazwa pliku> - nadanie prawa odczytu dla wszystkich chmod -x <nazwa pliku> - odebranie wszystkim prawa wykonywania chmod 744 <nazwa pliku> - nadanie właścicielowi wszystkich praw, a grupie i pozostałym tylko odczytu rwxrwxrwx r odczyt w zapis x wykonanie 7 4 4

25 Konfiguracja sieci

26 1. Zainstalowanie karty sieciowej w komputerze. 2. Dołączenie przewodu łączącego kartę sieciową komputera z przełącznikiem. 3. Zainstalowanie sterowników karty sieciowej. 4. Skonfigurowanie interfejsu sieciowego (karty sieciowej): adres IP i maska sieci. 5. Dokonanie odpowiednich wpisów w tablicy rutingu. 6. Skonfigurowanie systemu rozwiązywania nazw domenowych DNS.

27 Polecenie ifconfig Służy do konfigurowania interfejsów sieciowych (kart sieciowych) przewodowych i bezprzewodowych Podobne do polecenia ipconfig z systemu Windows Dla kart bezprzewodowych korzystamy dodatkowo z polecenia iwconfig

28 Polecenie ifconfig Bez parametrów wyświetla wszystkie skonfigurowane interfejsy sieciowe (karty sieciowe). Z parametrem -h lub --help ifconfig -h wyświetla listę dostępnych parametrów Szczegółowe informacje znajdują się w podręczniku man. man ifconfig

29 Wybrane parametry polecenia ifconfig ifconfig eth0 wyświetla informacje o interfejsie eth0, czyli pierwszej karcie sieciowej. Kolejna karta ma oznaczenie eth1, itd. Karty bezprzewodowe mogą mieć przedrostek wlan ifconfig -a wyświetla wszystkie interfejsy sieciowe, nawet te nieskonfigurowane. Jeżeli dany interfejs pojawi się, to znak, że system ma do niego sterowniki

30 Jeżeli ifconfig -a nie wyświetli interfejsu Znajdź typ kontrolera sieciowego Za pomocą polecenia lspci (lub innego) Odczytaj z układu scalonego na karcie Zainstaluj sterowniki

31 Ręczne konfigurowanie interfejsu Adres IP Maska sieci Adres rozgłoszeniowy Wprowadzamy tylko adres i maskę, adres rozgłoszeniowy zostanie obliczony. Jeżeli nie wprowadzimy maski, polecenie obliczy ją na podstawie tzw. klasy adresu.

32 Skrypt /etc/rc.d/rc.inet1 W dystrybucji Slackware jest skrypt służący do konfiguracji interfejsów. Znajduje się on w pliku /etc/rc.d/rc.inet1. Skrypt ten czyta plik konfiguracyjny /etc/rc.d/rc.inet1.conf, w którym należy umieścić parametry konfiguracyjne interfejsów, takie jak adresy IP maski itp. Po dokonaniu zmian w pliku konfiguracyjnym należy ponownie uruchomić skrypt /etc/rc.d/rc.inet1 restart

33 Ręczne konfigurowanie interfejsu przewodowego eth0 3 przykłady konfiguracji 1. ifconfig eth Zostanie przypisana maska ifconfig eth /17 Zostanie przypisana maska /17 czyli dhclient eth0 Pobranie konfiguracji z serwera DHCP

34 Ręczne konfigurowanie interfejsu bezprzewodowego wlan0 z zabezpieczeniem WEP ifconfig wlan0 down iwconfig wlan0 essid sisk-wan iwcfonfig wlan0 key s: 5praw ifconfig wlan0 up dhclient wlan0 W sieci bez zabezpieczeń pominąć parametr key.

35 Polecenie ping do testowania interfejsu Ping sprawdzenie komputera w sieci lokalnej ping sprawdzenie komputera w sieci rozległej ping sprawdzenie komputera za pomocą adresu domenowego Ctrl+C (^C) Zakończenie pracy programu ping

36 Polecenia wyświetlające tablicę routingu route vs. ip route route Destination Gateway Genmask Flags Metric Ref Use Iface * U eth0 ip route /24 dev eth0 proto kernel scope link src metric 202

37 Instalacja programów

38 Instalacja programów ze źródeł 1. Pobieramy skompresowaną wersję źródłową programu. 2. Dekompresujemy pliki 3. Przechodzimy do katalogu z rozpakowanymi plikami i zapoznajemy się z plikiem README 4. Uruchamiamy skrypt konfiguracyjny 5. Kompilujemy źródła 6. Instalujemy programy (wymaga konta root)

39 Przykład - instalacja ffmpeg 1) Pobieramy skompresowaną wersję źródłową programu. wget 2) Dekompresujemy pliki tar -xzf ffmpeg-0.10.tar.gz 3) Przechodzimy do katalogu z rozpakowanymi plikami 4) Uruchamiamy skrypt konfiguracyjny cd ffmpeg-0.10./configure 5) Kompilujemy źródła make 6) Instalujemy make install

40 Instalacja programów z pakietów na przykładzie dystrybucji Slackware Do zarządzania pakietami służą następujące narzędzia: installpkg (instalacja pakietu), removepkg (usunięcie pakietu), upgradepkg (aktualizacja pakietu), makepkg (utworzenie pakietu tgx z zawartości bieżącego katalogu), explodepkg (rozpakowanie zawartości pakietu do bieżącego katalogu).

41 Instalacja programów z pakietów /libreoffice/3.3.3/

42 Przykład użycia programu ffmpeg Konwersja filmu z aparatu cyfrowego na format MPEG-2 / AC3 (DVD) ffmpeg.exe -y -i 100_8754.MOV -f dvd -vcodec mpeg2video -r s 576x720 -aspect 4:3 -b 4000k -mbd rd -acodec mp2 -ab 128k -ar ac 2 temp.mpg

43 Udostępnianie katalogów z wykorzystaniem protokołu SMB

44 Założenia 1. Mamy zainstalowanego linuksa Slackware z oprogramowaniem samba z dostępem do sieci (sieć jest skonfigurowana). 2. Chcemy udostępnić udział WYMIANA (katalog /usr/local/share) dla użytkowników korzystających z Windowsa. Oczywiście komputery z Windowsem także są dołączone do sieci. 3. Dostęp do udziału będzie chroniny hasłem, dlatego stworzymy użytkownika jurek. Można dokonać modyfikacji w przykładzie, np wpisać inną nazwę NetBios, inną nazwę użytkownika, itp.

45 1. Utworzenie pliku /etc/samba/smb.conf [global] workgroup = MSHOME netbios name = S60 server string = Komputer na gorze encrypt passwords = yes smb passwd file = /etc/smbpass security = user log file = /var/log/samba.%m max log size = 50 [wymiana] comment = Pliki path = /usr/local/share browseable = yes writable = yes guest ok = yes

46 2. Uruchomienie samby Po dokonaniu zmian w pliku konfiguracyjnym należy zrestartować sambę przy pomocy skryptu /etc/rc.d/rc.samba restart Jeżeli skryptu nie można uruchomić prawdopodobnie należy nadać prawa wykonalności plikowi. chmod +x /etc/rc.d/rc.samba /etc/rc.d/rc.samba start

47 3. Utworzenie użytkownika systemu Linux i dodanie go do użytkowników samby useradd -g users jurek passwd jurek smbpasswd -a jurek Na komputerze z systemem Windows wpisać polecenie (Start->Uruchom) lub odnaleźć komputer w otoczeniu sieciowym. Zamiast nazwy NetBIOS można podać adres IP. \\S60

48 Samba jako PDC Uzupełnij plik /etc/samba/smb.conf: [global] domain master = yes domain logons = yes smb passwd file = /etc/smbpass preferred master = yes os level = 90 [netlogon] comment = Network Logon Service path = /home/samba/netlogon guest ok = yes read only = yes share modes = no