WYDANIE SPECJALNE, sierpień 2015 r.

Transkrypt

1 WYDANIE SPECJALNE, sierpień 2015 r. Egzemplarz bezpłaty rys. W. Świątek

2 2 35-lecie NSZZ Solidarość Razem aprawiajmy Rzeczpospolitą! Chcę przywrócić Polskę a drogę sprawiedliwego i zrówoważoego rozwoju, którego owoce będą udziałem wszystkich Polaków, a ie tylko wąskich elit z Prezydetem Rzeczypospolitej Polskiej Adrzejem Dudą rozmawia Krzysztof Świątek. Paie Prezydecie, jeszcze przed I turą wyborów 5 maja podpisał Pa umowę programową z Komisją Krajową NSZZ Solidarość, która z kolei zaapelowała do człoków i sympatyków S o poparcie Paa kadydatury. Dlaczego zdecydował się Pa a te krok i a ile było to istote dla ostateczego wyiku? Zdecydowałem się dlatego, że postulaty związku zawodowego Solidarość, zapisae w umowie programowej, były zgode z moimi propozycjami przedstawioymi w kampaii wyborczej. I z zobowiązań, p. w zakresie obiżeia wieku emerytalego, wbrew sugestii części mediów, absolutie się ie wycofuję. Chcę też ulżyć tym, którym żyje się ajciężej. Dziś kwota wola od podatku ustaloa jest a takim poziomie, że awet od ajiższych dochodów a poziomie miimum egzystecji pobiera się podatek. Stąd moje zobowiązaie do podiesieia kwoty wolej. Dla kogoś, kto zarabia pesję miimalą wyoszącą 1750 zł brutto albo otrzymuje ajiższą emeryturę w wysokości 880 zł, ma zaczeie dodatkowe 80 zł w domowym budżecie. Waże pozostaje dla mie ograiczeie patologii umów śmieciowych. Zatrudioy a umowę-zleceie pracowik ie jest objęty przepisami kodeksu pracy, co wpływa a miejsze poczucie bezpieczeństwa jego rodziy. W ostatich latach działaia rządzących skutkowały ograiczeiem ochroy pracowików, lawiowym wzrostem liczby umów cywiloprawych, pogorszeiem waruków pracy i bezpieczeństwa rodzi. Dlatego dziś większość Polaków egatywie widzi swoje perspektywy zawodowe i życiowe. Jeśli mówię o potrzebie aprawy Polski, to także w tych aspektach. Lepsze waruki życia rodzi to także możliwość wychowaia i dobrego wykształceia dzieci. Jaka jest Paa wizja pięciu lat prezydetury? Jakie ajważiejsze cele stawia Pa przed sobą? Chcę przywrócić Polskę a drogę sprawiedliwego i zrówoważoego rozwoju, którego owoce będą udziałem wszystkich Polaków, a ie tylko wąskich elit. Rozwarstwieie społecze się powiększa. Co z tego, że dostajemy iformację: w Polsce sprzedao dwa razy więcej ajbardziej luksusowych aut, skoro chodzi o kilkadziesiąt samochodów roczie? Ilu Polaków było a ie stać? To ie jest żade mierik rozwoju kraju. Musimy dążyć do istotego podwyższeia wyagrodzeń polskich pracowików. Zrówoważoy rozwój pod względem ifrastruktury zwiększa z kolei szase prowadzeia działalości gospodarczej. Jeśli day regio ie dyspouje porządymi drogami, szkołami, uczeliami, sieciami telekomuikacyjymi, to młodzi stamtąd emigrują. Te procesy musimy odwrócić, a tym ma polegać aprawa Rzeczypo-

3 35-lecie NSZZ Solidarość 3 spolitej. Ktoś powie: prezydet sam tego ie zrobi. Oczywiście, ale prezydet powiie wyzaczać kieruki. Dlatego przy urzędzie prezydeta RP powstaie Narodowa Rada Rozwoju, którą będą tworzyć eksperci z różych dziedzi i oa opracuje strategie aprawy kraju. Chcę, by poprzedziły to poważe debaty. Dopiero do strategii rozwojowych zostaą przygotowae odpowiedie projekty ustaw. Mówił Pa, że chce być patroem dialogu społeczego. Czy przewiduje Pa cyklicze kosultacje z reprezetatywymi związkami zawodowymi. Czy zyskają oe stałe miejsce w Narodowej Radzie Rozwoju? Tak będzie. Nie wyobrażam sobie forsowaia jakichś rozwiązań wbrew parterom społeczym, także bez kosultacji z orgaizacjami pozarządowymi. Prezydet Rzeczypospolitej jest reprezetatem arodu. Dlatego Pałac Prezydecki będzie otwarty a dyskusje o iicjatywach społeczych i obywatelskich. Czy bierze Pa pod uwagę możliwość zmiay kostytucji celem zwiększeia prerogatyw prezydeta? To kwestia do dyskusji. Zmiaę kostytucji uważam za ieodzową. W święto arodowe 3 maja mówiłem, że czasy się zmieiły i Polska potrzebuje owej ustawy zasadiczej. Za koiecze uzaję wzmocieie aszej suwereości są wzorce w iych krajach a także gwaracji obywatelskich w takich kwestiach jak: zabezpieczeie społecze, prawo do zgromadzeń, prawo zrzeszaia się, p. w związkach zawodowych, prawo do ależytej ochroy fot. M. Żegliński (2) zdrowia. Chciałbym jako prezydet RP być patroem szerokiej debaty a temat owej kostytucji. Już po wyborach prezydeckich mówił Pa, że wiek emerytaly ależy powiązać z 40-letim okresem stażu pracy. Kadydatka a premiera z ramieia PiS Beata Szydło zapowiada z kolei obiżeie wieku emerytalego do 63 lat dla kobiet i mężczyz. Jaki fialie projekt Pa złoży i czy jeszcze w tej kadecji sejmu? Przede wszystkim chcę, by ustawa była efektem debaty. Spotkałem się już z przewodiczącym S Piotrem Dudą i rozpoczęliśmy prace ad projektem. Dla mie ajważiejsze jest jedo Polacy oczekują obiżeia wieku emerytalego. Odbyłem poad 200 spotkań w trakcie kampaii wyborczej i a każdym pojawiał się te postulat. Jeśli mamy demokrację a zakładam, że tak to trzeba realizować oczekiwaia społecze. Władza, która działa wbrew społeczeństwu, odrywa się od iego, a wtedy kończy się system demokratyczy. Rozwiązaia w owej ustawie emerytalej muszą być wyegocjowae, a ie arzucoe. Złożyłem zobowiązaie, że projekt przedłożę sejmowi w pierwszym roku mojej prezydetury. Czyli raczej już w owej kadecji parlametu? Będę się starał uczyić to jak ajszybciej, ale jako prawikowi zależy mi a projekcie dobrze przygotowaym i realizującym moje zobowiązaia wyborcze. To kwestia elemetarej uczciwości, którą trzeba do polskiej polityki a owo wprowadzić. W umowie programowej zobowiązał się Pa także do przywróceia odpowiedzialości państwa za zdrowie obywateli. Jak zamierza Pa to uczyić? To zamierzeie iezwykle ambite. System ochroy zdrowia wymaga pilej aprawy. Zadaie jest bardzo trude. Wierzę jedak, że wykoa je Narodowa Rada Rozwoju i przygotuje rozwiązaia systemowe. Kluczowa pozostaje kwestia fiasowaia dziś iektóre procedury medycze opłacają się bardzo, a ie w ogóle. Ale ie jest Pa zwoleikiem kieruku, który Platforma przyjęła w służbie zdrowia, czyli komercjalizacji, prywatyzacji, traktowaia szpitali jak firm? Zdrowia ie moża przeliczać a pieiądze. Nie jestem przeciwikiem prywatej służby zdrowia. Ale w kraju muszą przede wszystkim fukcjoować placówki fiasowae ze środków publiczych, które obywatelom zagwaratują rzeczywistą ochroę zdrowia a odpowiedim poziomie. Chodzi p. o stworzeie sieci szpitali, a więc zapewieie kompleksu usług zdrowotych realizowaych w każdym regioie. Poprawa jakości w systemie ochroy zdrowia jest absolutie iezbęda. Otrzymał Pa ogrome poparcie w grupie ajmłodszych wyborców. Ich problemy to: iskie płace, a w kosekwecji koieczość emigracji, umowy śmieciowe, wprowadzoe przez PO 12-miesięcze okresy rozliczeiowe czasu pracy, które pozbawiły ich płatych adgodzi, zatrudiaie a czaro. Umowy śmieciowe ależy elimiować. To zadaie także dla Rady Dialogu Społeczego, która powstała w miejsce komisji trójstroej. Cieszę się, że w radzie będzie przedstawiciel Prezydeta RP. Rozmawialiśmy z przewodiczącym Piotrem Dudą o tym, by prezydet był patroem Rady Dialogu Społeczego. Jeśli taka będzie wola pozostałych parterów zasiadających w radzie, chętie tego zadaia się podejmę. Jest Pa atakoway za pomysł repoloizacji baków. Obecie zdecydowaa większość sektora fiasowego zajduje się w rękach obcego kapitału, co ie pozostaje bez wpływu a blokowaie rozwoju gospodarczego kraju.

4 4 35-lecie NSZZ Solidarość Ci, którzy atakują ideę repoloizacji baków, sugerują często, że chodzi o acjoalizację. Nic bardziej mylego. Nie chodzi o acjoalizację, tylko zbudowaie krajowego, a ie państwowego, sektora bakowego. To zasadicza różica. Chcę, by baki były w polskich rękach, tak byśmy mogli realizować prokrajową politykę. Zaczie łatwiej egocjować rządowi z reprezetatami baków, jeśli cetrum ich iteresów zajduje się w Polsce, a ie w obcych krajach. Każdy dba bowiem o swoje iteresy. Chodzi o budowę owych baków? Chcę sprzyjać polskiemu bizesowi, który będzie chciał przejmować udziały fot. T. Gutry w istiejących istytucjach bakowych oraz kreować owe. Powtarzam: ie chodzi o acjoalizację, czyli upaństwowieie baków. Chodzi o uzyskaie przewagi kapitału polskiego ad zagraiczym w sektorze bakowym. W iych krajach, choćby w Niemczech, te proporcje są odwrote iż w aszym kraju. Kryzys państwa jest też wyjątkowo odczuway przez Polaków w wymiarze sprawiedliwości. Czy przychylałby się Pa do postulatu zgłoszoego przez byłego sędziego Trybuału Kostytucyjego Wiesława Johaa, by przyajmiej część sędziów obywatele wybierali z groa prawików o odpowiedich kwalifikacjach? To zapewiałoby kotrolę ad trzecią władzą. Dziś sądy dyscypliare wydają się fikcją i sędziowie orzekający w majestacie Rzeczypospolitej właściwie ie są w żade sposób kotrolowai. To poważy postulat związay z aprawą wymiaru sprawiedliwości. Zmiay są iezbęde, ale rówież wymagają spokojego przygotowaia. Problem iesprawiedliwości w sądowictwie był także poruszay a każdym moim spotkaiu przedwyborczym. Prezydet powołuje sędziów, a więc udziela im władzy sprawowaej w imieiu Rzeczypospolitej. Obywatel przychodzi i słyszy: wyrok w imieiu Rzeczypospolitej Polskiej, a astępie wychodzi z sądu z poczuciem głębokiej iesprawiedliwości, poczuciem, że skrzywdziło go państwo polskie. Nigdy ie zapomę rozmowy z mężczyzą, któremu odebrao dzieci. Powiedział mi: przyszedłem do sądu bez adwokata, bo uważałem, że żyję uczciwie, dobrze wychowuję swoje dzieci, ie ma w domu patologii, alkoholizmu i ie wyobrażałem sobie, że skrzywdzi mie polskie państwo. Sprawę udało się odwrócić, ale ie aprawić, bo dzieci trafiły do domu dziecka, a trauma z tym związaa pozostaje a zawsze. Czym dla Paa jest Sierpień 1980 roku? Wzorem pokojowej rewolucji. Mój tata jako człoek S uczesticzył w grudiu 81 roku w strajku a krakowskiej Akademii Góriczo-Huticzej. Protest został spacyfikoway. Zawsze był człowiekiem odważym, o jasych poglądach. W Sierpiu 80 roku ajważiejsze jest poczucie wspóloty, zjedoczeie ogromej części polskiego społeczeństwa pod jedym sztadarem, wokół wspólych wartości iezależie od poziomu wykształceia, światopoglądu. Solidarość tworzyli wtedy ludzie wierzący i iewierzący, staowiący wspólotę. Polskie społeczeństwo w przeważającej części było wtedy razem. To dla mie wzorzec. Pa Prezydet chce tę wspólotę odbudowywać? Bardzo bym chciał, bo dziś zowu jej potrzebujemy. Świętowaie 35-lecia powstaia S ma smak słodko-gorzki. Słodkie jest zwycięstwo ad komuizmem. Gorzkie poczucie, że postulatów społeczych Sierpia ie zrealizowao. Dlaczego tak się stało? Dlatego, że przyjęto model gospodarczy daleki od ideałów Sierpia. Wielu polityków o poglądach liberalych, także mediów, głosi też tezę o szkodliwości związków zawodowych, o tym, że są rzekomo pasożytami a łoie polskiej gospodarki. Powiem im tak: popatrzcie a gospodarki europejskie zajdujące się daleko przed ami. Skadyawia, Niemcy. W Belgii kilkusettysięcze maifestacje związkowców sprzeciwiających się iezaczemu podiesieiu wieku emerytalego trwały kilka tygodi. I ikt ie śmiał podważać ich prawa do orgaizowaia protestów. Związki zawodowe broią praw pracowików przed dzikim, krwiożerczym kapitalizmem. Niestety, zawsze pojawia się ta skłoość części przedsiębiorców do obiżaia kosztów za sprawą pogorszeia waruków pracy zatrudioych. Wracamy do sprawiedliwego podziału dóbr pomiędzy firmą, jej właścicielami, a pracowikami. Co chciałby Pa powiedzieć Polakom za 5 lat w 40. roczicę Sierpia, kiedy będzie kończyć się Paa I kadecja? Największą satysfakcję czułbym wtedy, gdyby po tych pięciu latach poziom życia zwykłych polskich pracowików, którzy mieli ajwiększy udział w obaleiu komuizmu, podiósł się zasadiczo. Chciałbym też, by zaczęli wracać z zagraicy młodzi ludzie dostrzegający perspektywy życiowe w Polsce. Przy tej okazji składam człokom NSZZ S serdecze gratulacje z okazji 35. roczicy powstaia związku! Razem aprawiajmy Rzeczpospolitą!

5 35-lecie NSZZ Solidarość 5 Postulaty sformułowae w sierpiu 1980 roku ie zostały zrealizowae. Dlatego w 2015 roku NSZZ Solidarość domaga się od rządzących wprowadzeia ich w życie. Wybraliśmy 7 z 21 postulatów. Postulaty NSZZ Solidarość 2015: 1. Zagwaratujcie am prawo do tworzeia związków zawodowych i posiadaia wyikających z tego iych praw. 2. Żądamy prawa do strajku geeralego. 3. Obiżcie wiek emerytaly dla kobiet i mężczyz. 4. Zapewijcie am prawo do dobrej opieki medyczej. 5. Zapewijcie więcej miejsc w żłobkach i przedszkolach. 6. Udostępijcie am taie mieszkaia. 7. Dajcie am chociaż odpocząć w iedziele! POSTULAT 1: Akceptacja iezależych od partii i pracodawców wolych związków zawodowych Akceptacja iezależych i samorządych związków zawodowych była pierwszym i ajważiejszym z postulatów Sierpia 1980 roku. Dzisiaj po 35 latach w art. 12 Kostytucji RP jest zapis, że Rzeczpospolita Polska zapewia wolość tworzeia i działaia związków zawodowych. 2 czerwca 2015 roku Trybuał Kostytucyjy za iezgody z kostytucją uzał przepis ustawy o związkach zawodowych ograiczający prawo do tworzeia i wstępowaia do związków zawodowych osobom zatrudioym a umowach śmieciowych. Pomimo zapisów kostytucji i ustawy o związkach zawodowych a co dzień mamy do czyieia z łamaiem prawa Polaków do zrzeszaia się w orgaizacjach związkowych. Pracodawcy bezkarie łamią kostytucję RP, uiemożliwiając zakładaie owych orgaizacji związkowych, jak i utrudiają działalość, a awet zwaliają człoków komisji zakładowych. Do takich sytuacji doszło w ostatich miesiącach m.i. w: lubelskim PKS-ie, firmie Fakos, a kilka tygodi temu w termialu koteerowym DCT Gdańsk. Prokuratury często odmawiają wszczęcia śledztw w takich sytuacjach. Wyroki zapadają po kilku latach. Przez te okres działacze związkowi pozbawiei są iejedokrotie środków do rys W. Świątek życia. Przy dyscypliarym zwolieiu ciężko im zaleźć ową pracę. NSZZ S wiosła do Komitetu Wolości Związkowej skargę a Rząd RP z powodu braku właściwego stosowaia w ramach polskiego prawodawstwa Kowecji r 87, 98 i 135 Międzyarodowej Orgaizacji Pracy. W skardze zwrócoo uwagę, że Polska ograicza wolość zrzeszaia się w związkach zawodowych osobom wykoującym pracę a podstawie umów cywiloprawych i samozatrudioym. MOP potwierdził słuszość aszej skargi,iestety do dia dzisiejszego stroa rządowa ie zapropoowała zmia w ustawie o związkach zawodowych, a sprawę przypieczętował wyrok TK. Zmiaa ustawy o związkach zawodowych w zakresie prawa zrzeszaia się ma być jedą z pierwszych jakimi zająć się ma Rada Dialogu Społeczego.

6 6 35-lecie NSZZ Solidarość Sierpień marzeie o Polsce sprawiedliwej Roboticy ajpierw sformułowali postulaty o podłożu społeczo- -pracowiczym, a późiej wolościowym. Nie moża głosić, że żyjemy w wolym kraju, wszystko osiągęliśmy i jest cudowie! Nie! Bo dziś ci, którzy korzystają z tej wolości, często ziewalają iych poprzez waruki pracy urągające ludzkiej godości z przewodiczącym NSZZ Solidarość Piotrem Dudą rozmawia Krzysztof Świątek. Solidarość podpisała umowę programową z Adrzejem Dudą i zyskała swojego prezydeta. Na jaką prezydeturę Pa liczy? Nie Solidarość, ale mam adzieję wszyscy Polacy. Ale to prawda, od 90 roku wskazywaliśmy popieraych przez związek kadydatów a prezydeta Lecha Wałęsę, Mariaa Krzaklewskiego, śp. Lecha Kaczyńskiego i Jarosława Kaczyńskiego. Precedesem było podpisaie umowy programowej z kadydatem. Adrzej Duda podkreślał, że postulaty S związae z wiekiem emerytalym, płacą miimalą, umowami śmieciowymi, kwotą wolą i całym systemem podatkowym, były zbieże z jego programem. Do tego doszedł postulat ustrojowy zmiaa ustawy o referedach tak, by po zebraiu p. milioa podpisów, referedum odbywało się obligatoryjie. Adrzej Duda mówił, że realizacja zapisów umowy programowej będzie służyć ie tylko związkowcom, ale polskiemu społeczeństwu. Prezydet Adrzej Duda w wywiadzie dla Tygodika Solidarość deklaruje, że powoła Narodową Radę Rozwoju, która przygotuje strategię aprawy kraju. W radzie widzi miejsce dla reprezetatywych związków zawodowych. Co dla aprawy kraju jest w tej chwili ajważiejsze? Co będzie Pa doradzał prezydetowi? Cieszę się, że prezydet Adrzej Duda widzi w Narodowej Radzie Rozwoju przedstawicieli reprezetatywych związków zawodowych. Prezydet Komorowski igorował zapis kostytucji o odpowiedzialości głowy państwa za dialog społeczy. Nawet przy tak fudametalych ustawach jak podoszącej wiek emerytaly czy wprowadzającej elastyczy czas pracy, ie raczył się spotkać z reprezetatywymi związkami zawodowymi. Wiemy, że kilka ustaw podpisaych przez prezydeta Komorowskiego okazało się iezgodych z kostytucją. Jakie są ajpiliejsze sprawy? Kwestie, o których zaczyają mówić zajadle dotąd krytykujący Solidarość ekoomiści że tylko stabile, dobrze wyagradzae miejsca pracy pobudzą gospodarkę. To klucz do wszystkiego. Jeszcze iedawo w wielu mediach azywao mie demagogiem, gdy mówiłem o umowach śmieciowych. Dziś w tych samych gazetach czytam, że umowy śmieciowe rujują ryek pracy. Postawmy a patriotyzm gospodarczy. Niech rząd wybiera polskiego produceta pociągów Pesę, a ie włoskie Pedolio, a w przetargu a śmigłowce zakłady w Świdiku i Mielcu zlokalizowae w Polsce. Wtedy polscy pracowicy zaczą więcej zarabiać i wydawać. To zwiększy z kolei wpływy z podatku VAT, PIT. A wówczas i pracowicy sfery budżetowej odczują, że w Polsce mamy wzrost gospodarczy. Prezydet chce patroować debacie o zmiaach w kostytucji tak, by wzmocić prawa obywatelskie iby zapisae, ale ierespektowae jak: praw o d o zabezpieczeia socjalego, do zgromadzeń, do zrzeszaia się. Pa będzie wspierał tę iicjatywę? Na pewo tak. Po tych 35 latach wiele spraw kuleje. Jak w Polsce respektuje się prawo do zrzeszaia się, widać a przykładzie termialu koteerowego DCT Gdańsk. Młodzi ludzie założyli orgaizację związkową, podoszą głowy i od razu zwalia się ich z pracy. Tylko dlatego, że upomiają się o swoje. A prawo do tworzeia wolych związków zawodowych to przecież pierwszy, ajważiejszy postulat sformułoway w sierpiu 80 roku! Wpisay do ustawy o związkach zawodowych. Rząd bierie się takim sytuacjom przygląda. Wiele praw wpisaych do kostytucji jest tylko a papierze. Prezydet deklaruje, że trzeba obiżyć wiek emerytaly, bo takie jest oczekiwaie społecze i powiązać z 40-letim okresem stażu pracy. Zazacza, że chce pogłębioej debaty. Jakie rozwiązaie będzie Pa prezydetowi sugerował? W aszej umowie programowej powiązaliśmy obiżeie wieku emerytalego z okresem składkowym, latami pracy. To także pomoże w walce z patologią umów śmieciowych. Młody człowiek będzie wiedział, że warto zabiegać o etat, bo wtedy uzbiera chociaż a ajiższą emeryturę. Dziś istieje ryzyko, że licze grupy społecze ie wypracują awet miimalej emerytury. Tak, i chodzi o to, by pracowicy płacili składkę emerytalą, zasilali Fudusz Ubezpieczeń Społeczych. Od samego podoszeia wieku emerytalego a iektórzy chcieliby podwyższać go dalej systemu się ie uzdrowi. W Polsce młodzi ludzie z kilkuastoletim stażem ie mają ai miesiąca składkowego. Jak oi uzbierają sobie a emeryturę? O tym politycy z rządu ie myślą. Tych pracodaw-

7 35-lecie NSZZ Solidarość 7 ców, którzy ie chcą odprowadzać za swoich pracowików składek emerytalych, dotuje pośredio państwo. Teraz osiągają zyski, a późiejszym emerytom dziś młodym ludziom zatrudioym a śmieciówkach do miimalej emerytury dołożymy wszyscy z budżetu państwa. To kłóci się z poczuciem sprawiedliwości, w systemie ie może być świętych krów. Sami pracowicy zatrudiei a etacie ie utrzymają całego systemu emerytalego. Jako Solidarość czekamy a projekt paa prezydeta. Adrzej Duda zobowiązał się też w umowie programowej do przywróceia odpowiedzialości państwa za zdrowie obywateli. Jakie rozwiązaia zapropouje S? Jede z ajbardziej aktualych postulatów z roku 80 brzmi: Poprawić waruki pracy służby zdrowia, co zapewi pełą opiekę medyczą osobom pracującym. Dziś rozmawiamy o tym samym, kolejki do lekarzy specjalistów, czas oczekiwaia a iezbęde dla ratowaia zdrowia i życia operacje się wydłuża. Platforma przez osiem lat ie zrobiła w tej sprawie iczego. A owy miister zdrowia Maria Zembala z pewością świety kardiochirurg jako polityk kompletie sobie ie radzi. Dzieli środowisko, spotyka się z jedą grupą zawodową, zamiast ze związkami ie uzaje prawa do strajku, a to postulat Sierpia r 2 tak jest, głosi, że jako dyrektor zwoliłby strajkujących a drugi dzień! Potrzeba dyskusji o systemie ochroy zdrowia, bez podejmowaia erwowych kroków. Mamy fachowców w Sekretariacie Ochroy Zdrowia i będziemy służyli radą prezydetowi. 35. roczica podpisaia Porozumień Sierpiowych ma smak słodko-gorzki. Słodki jest smak zwycięstwa ludzie Solidarości pokoali komuizm. Gorzkie poczucie, że większości społeczych postulatów ie zrealizowao. Dlaczego tak się stało, kto jest temu wiie? Dobrze, że jako Solidarość o tym przypomiamy, bo ci, którzy dziś rządzą, mówią o jedym: wówczas walczyliśmy tylko o wolość. To ie tak! Od 56 roku, kiedy zaczęła się asza droga krzyżowa ku iepodległości, związaa z cierpieiem i śmiercią robotików, ludzie ie mówili w pierwszej kolejości o wolości. Wołali: Pracy i chleba, domagali się godego życia. Wszędzie formułowao postulaty socjale, tak też było w roku 80. Za tym poszły żądaia wolościowe. Tyle że iektórzy eksperci związku, którzy przyjechali do stoczi, już z tyłu głowy mieli jedo: obalimy komuizm i my weźmiemy władzę! A postulaty socjale tak jak mówił iedawo Lech Wałęsa były dobrym straszakiem a komuę. I przestały obowiązywać. My się z tym ie zgadzamy! Roboticy ajpierw sformułowali postulaty o podłożu społeczo-pracowiczym, a późiej wolościowym. Nie moża też głosić, że żyjemy w wolym kraju, wszystko osiągęliśmy i jest cudowie! Nie! Bo dziś ci, którzy korzystają z tej wolości, często ziewalają iych poprzez waruki pracy urągające ludzkiej godości. Postulaty sierpiowe wyrażały marzeie o Polsce sprawiedliwej. Jedak ci, którzy odegrali główą rolę w obaleiu komuizmu roboticy są przegraymi trasformacji. Ich przedsiębiorstwa upadały, oi lądowali a bruku mówi prof. Ryszard Bugaj. Podziela Pa tę opiię? Pójdę dalej. Ci, którzy wiedli wtedy prym stocziowcy, góricy, huticy, kolejarze adal obrywają. Co się dzieje z ich brażami, przedsiębiorstwami? W tych zakładach związki zawodowe są adal ajsiliejsze i pozostają wielką przeszkodą dla liberalych rządów, obecie Platformy. Dlatego ziszczyć stoczie! Górictwo tak fot. M. Żegliński Warszawa. 5 maja Podpisaie umowy programowej między NSZZ Solidarość a Adrzejem Dudą, wówczas kadydatem a prezydeta restrukturyzować, by osłabić związki zawodowe. Już ie ma polskiego hutictwa, tylko huty w Polsce i cały czas walczy się z kolejarzami. Przedstawiciele tych czterech braż, którzy mieli ajwiększy wkład w odzyskaie przez Polskę wolości, dostali ajmociej po grzbiecie. I pooszą kosekwecje do dziś. Przyszedł 89 rok i 21 postulatów Sierpia wyparowało A oe miały być programem pierwszego rządu! Przecież kto wyiósł w 89 roku polityków a piedestały władzy? Kto by wiedział o jakimś Mazowieckim, Geremku czy Balcerowiczu? Wszystko zawdzięczali pracowikom zrzeszoym w S. W Polsce zamiast zapisaej w kostytucji społeczej gospodarki rykowej realizuje się eoliberalą gospodarkę rykową. Stąd komercjalizacje, prywatyzacje, wygaszaie państwa, liberalizacja ryku pracy. Moża obalić te ustrój gospodarczy i zbudować owy? Trzeba zbudować ustrój zarysoway w Sierpiu. Dziś gospodarki rykowej mamy 99,9 proc., a społeczej prawie w ogóle. Zaczie zmieiać ustrój gospodarczy Rada Dialogu Społeczego? Na pewo jest taka szasa. Akceptacja iezależych od partii i pracodawców wolych związków zawodowych pierwszy z 21 postulatów. Dziś za założeie orgaizacji S w wielu firmach wylatuje się z roboty. Dlaczego tolerują to

8 8 35-lecie NSZZ Solidarość prokuratury, a sądy orzekają w takich wypadkach zikomą szkodliwość społeczą czyów pracodawców? Bo toleruje to rząd liberałów i tolerował dotychczasowy prezydet Komorowski. Gdyby poszedł sily sygał z ich stroy, iaczej podchodziłyby do sprawy orgay ściągaia, wymiar sprawiedliwości. Tu w grę wchodzi cicha akceptacja rządzących. Im miej związków zawodowych, tym lepiej, ikt am ie będzie przeszkadzał w realizacji aszych liberalych celów myślą. Korporacje międzyarodowe powiy otrzymać wyraźy sygał w Polsce obowiązują prawa pracowicze. A tu właściciel sieci Lidl otrzymuje milio dolarów pożyczki z Baku Światowego i EBOiR-u i ie pozwala a swobodą działalość związków zawodowych! Postulaty Sierpia wiek emerytaly, zasiłki rodzie, służba zdrowia, miejsca w żłobkach i przedszkolach to wszystko sprawy do załatwieia. Może 35. roczica powstaia S ie będzie zowu użalaiem się, a mometem przełomu? Jako człokowie S zyskaliśmy w owym prezydecie sojuszika. Zam Adrzeja Dudę osobiście i wiem, że będzie realizował ideały Sierpia. Jeśli tylko ie przeszkodzi mu w tym rząd. Chciałbym, żebyśmy a 40. roczicę Sierpia mogli powiedzieć: 21 postulatów gdańskich zostało zrealizowaych. Jedym z dzieci sierpiowej rewolucji jest Tygodik Solidarość jedye pismo ogólopolskie wiere ideałom Sierpia, reprezetujące pracowików i związki zawodowe. Jak Pa widzi rolę tygodika? Przez Tygodik Solidarość przeszło wiele wspaiałych osób, zasłużoych dla Polski, figurujących już w ecyklopediach. Nie ma drugiego tygodika o tak iezwykłej historii. Jestem człokiem Komisji Krajowej od 2002 roku i igdy ie słyszałem żadego głosu podważającego zasadość wydawaia Tygodika Solidarość. Tego pisma jeszcze lepszego i bardziej dostępego związek potrzebuje. Tygodik Solidarość jako gazeta papierowa był, jest i będzie. Jako szef Komisji Krajowej ie biorę iej możliwości pod uwagę. Ryszard Bugaj, prof. ekoomii Jeżeli chodzi o związki zawodowe to sytuacja ie jest dobra. W ostatich dekadach wszędzie przeżywały trudości, ale w Skadyawii uzwiązkowieie jest a poziomie 60 proc., podczas gdy w Polsce to realie zaledwie kilka procet. Pojawiła się jawa wrogość wobec związków zawodowych w wielu zakładach pracy demostrowaa przez owych właścicieli. Atmosfera iechęci kreowaa jest zarówo przez media, jak i establishmet meedżersko-zarządzający. Co gorsza, robi to przy wsparciu istytucji państwa. W hadlu, w ochroie, w ogóle jest problem z założeiem związku. Ostati wyrok Trybuału Kostytucyjego może poprawić tę sytuację, bo umożliwia zrzeszaie się osobom pracującym a umowy śmieciowe. Prawo do strajku formalie jest, ale też ie dla wszystkich i ie w każdej sytuacji. Są dość rygorystycze ograiczeia orgaizacji legalego strajku, ale ważiejsze jest, że te krok jest dla ludzi w warukach wysokiego bezrobocia bardzo ryzykowy. Sądzę jedak, że problem tkwi ie tyle w ułatwieiu orgaizacji strajku, co w zwiększeiu iych praw pracowiczych wzmaciających pracowików. W sierpiu 80 roku stocziowcy domagali się wolych sobót. Dzisiaj pracowicy, p. sieci hadlowych, walczą o wole iedziele. Widzimy demotaż kodeksowych regulacji pracy. Powoli wracamy do modelu XIX-wieczego, w którym państwo ie wtrąca się w stosuek pracy pomiędzy pracodawcą, a pracowikiem. Co do postulatów ekoomiczych to ie moża dzisiaj odczytywać ich literalie, bo uległa zmiaie sytuacja ogóla. Moża mówić jedyie o pewym kieruku zmia. Ostateczie ie zrealizowao ich kokretie, ale też ie przyjęto pewych geeralych założeń kieruku zmia. Postulaty zakładały większą rówość także ekoomiczą, tymczasem system poszedł w drugą stroę. Zakładały podtrzymaie pewego modelu państwa opiekuńczego, ale rówież tutaj sytuacja wcale się ie poprawiła, a w wielu obszarach pogorszyła. Przykładem może być budowictwo mieszkaiowe. Buduje się relatywie mało mieszkań, a dostępość dla osób o iższych dochodach jest praktyczie żada. W Polsce ukształtował się model gospodarki zalecay geeralie przez doktryy eoliberale. Jest o odległy od aspiracji pracowików i solidarościowego ideału, ale w ciągu miioych poad dwu dekad gospodarka odiosła też waże sukcesy. Choć wzrosły ierówości i zacza część gospodarki została taio sprzedaa za graicę, to wzrost był dość szybki. Po prostu a odrzuceiu komuizmu ie moża było geeralie stracić. Emilio Gabaglio, były przewodiczący Europejskiej Kofederacji Związków Zawodowych Tym, co rzuca się w oczy ajbardziej, pozostaje kwestia iesprawiedliwej dystrybucji dóbr i ogromych dysproporcji w zarobkach. Prawo do zrzeszaia się pracowików jest czymś ogromie ważym i okupioym wielkim wysiłkiem wielu ludzi. Byłem w Polsce w czasie, kiedy rodziła się Solidarość. Wspólie z iymi kolegami reprezetującymi włoski ruch związkowy śledziliśmy z wielką uwagą wydarzeia w Polsce, czując przez skórę, że dzieją się sprawy iezwykle waże, wykraczające poza kwestie czysto związkowe, a dotyczące całego arodu, walczącego o godość i wolość. Podziwiam Was, Polaków, za Waszą wolę walki o godość, o prawdę i wolość. Uważam, że pierwsza cegła, która umożliwiła upadek muru berlińskiego, została z iego wyrwaa właśie w Polsce. To Wy daliście początek upadkowi komuizmu. Niewątpliwie przyczyił się do tego także Wasz wielki rodak, św. Ja Paweł II i jego pielgrzymki do Ojczyzy. Za to wszystko Wam dziękuję. Niech żyje Solidarość!

9 POSTULAT 2: Zagwaratowaie prawa do strajku oraz bezpieczeństwa strajkującym i osobom wspomagającym Nadal ie wszyscy pracowicy mają w Polsce prawo do strajku. Ustawa zagadieie to regulująca o rozwiązywaiu sporów zbiorowych z 1991 r. pozbawia tego prawa pracowików zatrudioych w orgaach władzy państwowej, admiistracji rządowej i samorządowej, sądach oraz prokuraturze. Nie moża orgaizować strajku w służbach specjalych, jedostkach Policji i Sił Zbrojych RP, Służbie Więzieej, Straży Graiczej, Służbie Celej oraz jedostkach orgaizacyjych ochroy przeciwpożarowej. Niedopuszczaly jest rówież strajk a staowiskach pracy, urządzeiach i istalacjach, a których zaiechaie pracy zagraża życiu lub zdrowiu ludzkiemu lub bezpieczeństwu państwa. Powody ogłoszeia strajku też są ściśle sprecyzowae strajk moża podjąć tylko jako ostateczy środek acisku w procedurze sporu zbiorowego, po zakończeiu etapu rokowań i mediacji z udziałem mediatora zewętrzego i może dotyczyć tak jak spory zbiorowe jedyie waruków pracy, płac lub świadczeń socjalych oraz praw i wolości związkowych pracowików lub iych grup, którym przysługuje prawo do zrzeszaia się w związki zawodowe. Nie moża więc zorgaizować p. strajku geeralego przeciw społeczo-gospodarczej polityce rządu czy przeciwko decyzjom samorządu, m.i. dlatego, że prawo staowi, iż stroą sporu zbiorowego może być w Polsce wyłączie bezpośredi pracodawca, a władze publicze ie są stroą sporu w odiesieiu do pracowików służby publiczej. Nie może ią być i faktyczy właściciel 35-lecie NSZZ Solidarość 9 (p. międzyarodowy holdig składający się z wielu podmiotów), bo wedle prawa pracy pracodawcą ie jest. Poadto każdy strajk musi poprzedzić referedum, w którym weźmie udział co ajmiej połowa wszystkich zatrudioych, z których większość opowie się za podjęciem akcji strajkowej. Rozpoczęcie strajku powio zostać ogłoszoe co ajmiej a 5 di wcześiej, a orgaizatorzy są zobowiązai do wzięcia pod uwagę współmierości żądań do strat związaych ze strajkiem. Tak rozbudowaa procedura w praktyce bardzo utrudia zorgaizowaie strajku regioalego czy ogólopolskiego. Także międzyarodowe prawo do strajku, wyikające z kowecji 87 MOP jest zagrożoe. W Polsce ie moża zorgaizować strajku geeralego przeciw społeczo-gospodarczej polityce rządu Aa Wolańska, zastępca człoka Grupy Pracowiczej w Radzie Admiistracyjej Międzyarodowego Biura Pracy Polscy pracowicy mają prawo prowadzeia sporów zbiorowych w tym prawo do strajku. W rzeczywistości jest oo moco ograiczoe i w praktyce trude do zrealizowaia. Przede wszystkim ograicza je przepis który mówi, że spór zbiorowy moża prowadzić tylko z pracodawcą w rozumieiu kodeksu pracy, co uiemożliwia prowadzeie ich z pracodawcą faktyczym, w tym z samorządem czy władzami publiczymi. To iezgode z duchem ratyfikowaej przez Polskę kowecji 87 MOP. Dlatego w przeciwieństwie do wielu krajów europejskich w Polsce w sprawach ajważiejszych, ustrojowych ie ma p. formuły strajku geeralego przeciwko rządowi. NSZZ Solidarość ie tylko w Polsce, ale też a forum międzyarodowym z wykorzystaiem autorytetu Komitetu Ekspertów i całego systemu kotrolego MOP prowadzi działaia aby prawo do strajku ie tylko ie było kwestioowae, ale tak jak w przypadku Polski rówież rozszerzae. Trzeba też zwrócić uwagę a iepokojący tred. W 2012 roku pracodawcy wyrazili opiię, że wymiarze międzyarodowym z kowecji 87 ie wyika prawo do strajku oraz, że powiy to regulować prawodawstwa krajowe. To groźe, bo w wielu krajach pracowicy ie mają prawa do strajku, który często jest jedyą formą przeciwstawieia się iesprawiedliwości.

10 10 35-lecie NSZZ Solidarość Aa Waletyowicz Matka Solidarości 2006 roku prezydet Kaczyński adał Aie Waletyowicz ajwyższe polskie odzaczeie Order Orła Białego. Od skromej suwicowej ze Stoczi Gdańskiej wszystko się zaczęło. Choć igdy ie zabiegała o sławę, stała się symbolem ie tylko Sierpia 1980 roku, lecz także przez swoją ieugiętą wobec władz komuistyczych postawę ikoą walki z reżimem. Sól w oku komuistów Aa Waletyowicz mimo represjoowaia, wielokrotych zatrzymań a 48 godzi, ie zaprzestała działalości opozycyjej. 7 sierpia 1980 r., a pięć miesięcy przed emeryturą, dyscypliarie zwolioo ją z pracy. Jej wyrzuceie stało się iskrą, która doprowadziła do wybuchu strajku w Stoczi Gdańskiej 14 sierpia 1980 r. Przywróceie Ay Waletyowicz do pracy było pierwszym z żądań strajkujących. Kiedy Lech Wałęsa zakończył strajk 16 sierpia, wraz z Alią Piekowską i Ewą Ossowską zaapelowała do wychodzących robotików, aby kotyuowali protest bo ie moża zostawić a lodzie załóg iych strajkujących zakładów. Wygrała. Jako człoek Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego była jedym z sygatariuszy Porozumień Sierpiowych. Wówczas przy współudziale Ay Waletyowicz powstała NSZZ Solidarość. W czasie stau wojeego iterowaa, kilkakrotie skazywaa a karę więzieia. Iwigilowaa przez wiele lat. Mieszkaie pai Ay było przeszukiwae przez SB. Sprawdzali wszystko. To ie była jedya forma kotrolowaia. Obserwatorzy wystawali całymi diami pod aszym blokiem. Pai Aia się tym ie przejmowała, ie bała wychodzić z mieszkaia. Zawsze wtedy powtarzała: A co mi zrobią?. Była przygotowaa a każdą okoliczość mówi Tygodikowi Solidarość Elżbieta Roguszczak, która od 1978 r. była sąsiadką Ay Waletyowicz. Babcia Aia Odważa, odpowiedziala, bezkompromisowa to cechy, które widzieli w iej wszyscy. Dla swoich ajbliższych to jedak przede wszystkim serdecza i peła troski osoba. Aa Waletyowicz dla mie to babcia Aia. Jak każdemu wukowi, kojarzy się z babcią troską i miłością. Niczym ie różiła się od iych babć: lepiła pierogi, piekła ciasta, gotowała obiady i zawsze dawała odczuć, że jesteśmy ajważiejsi a świecie zazacza wuk Piotr Waletyowicz. Wspomieiami powraca do sierpia 2009 r., kiedy śp. prezydet RP Lech Kaczyński wyprawił Aie Waletyowicz 80. urodziy w Pałacu Prezydeckim: Babcia ie oczekiwała rozgłosu. Tego dia, mimo ogromego zmęczeia, była jedak bardzo szczęśliwa. Widząc ją taką radosą, poczułem ogromą dumę z iej i tego, że tak wiele mie w życiu auczyła. Je s z c z e w maju fot. T. Gutry Już w latach 50. Aa Waletyowicz dała o sobie zać komuistom. Pierwszą orgaizacją, w której walczyła o prawa pracowicze, była Liga Kobiet. Została jej przewodiczącą w Stoczi Gdańskiej im. Leia. Pracowała jako spawacz, a potem suwicowa. Uczesticzyła w strajkach a Wybrzeżu w grudiu 1970 r. Wzięła udział w demostracji pod KW PZPR oraz gdańską siedzibą Polskiego Radia, przez co trafiła a czarą listę bezpieki. Nigdy ie zapomiała o ofiarach Grudia 70, współorgaizując koleje roczice. W maju 1978 r. przystąpiła do Wolych Związków Zawodowych Wybrzeża. Moco zaagażowała się w ich działalość. W jej mieszkaiu, w cetrum Gdańska-Wrzeszcza, odbywały się potajeme spotkaia. To ie mogło umkąć SB. 13 wrześia 1978 r. wydział III A KW MO w Gdańsku zarejestrował sprawę operacyjego sprawdzeia, a potem rozpracowaia o kryptoimie Suwicowa. Niezastąpioa Sąsiedzi i przyjaciele zapamiętali ją jako osobę pełą empatii. Pai Aia była uczciwa aż do bólu i bardzo uczya. Z ogromym sercem pomagała wielu. Niestety, jej dobroć iektórzy wykorzystywali podkreśla Elżbieta Roguszczak. Mimo ogromego zaagażowaia w działalość obywatelską i związkową, a pierwszym miejscu stawiała rodzię. Bliscy byli ajważiejsi. Mówiła o szacuku i miłości do męża. Po jego śmierci w mieszkaiu pai Ai wisiała gablota, w której umieściła pamiątki po jej ukochaym mężu Kazimierzu o też pracował jako ślusarz w Stoczi Gdańskiej, tam się pozali wspomia sąsiadka Ay Waletyowicz. Odeszła tak jak żyła w drodze a uroczystości 70. roczicy zbrodi katyńskiej. Była a pokładzie prezydeckiego tupolewa 10 kwietia 2010 roku. Stare porzekadło mówi: ie ma ludzi iezastąpioych. Są. Taką osobą jest pai Aia stwierdza Elżbieta Roguszczak. Jedak ajważiejsze dzieło życia Ay Waletyowicz Solidarość trwa. Iza Kozłowska

11

12 i PODSTOCZNA NA GDAŃSK SZLAKIEM WOLNOŚCI 0 MIEJSCE FESTYNU SOLIDARNOŚĆ POKOLEŃ RYBAKI GÓRNE GROBLA LISIA G WA OWA KROSNA RYBAKI DOLNE RYBAKI GÓRNE STARE DOMKI ST OSIEK STAJENNA R OCA PAN S BR 1 WYSTAWA DROGI DO WOLNOŚCI ZA POMNIK POLEGŁYCH STOCZNIOWCÓW BRAMA STOCZNIOWA NR 2 POCZĄTEK TRASY SUBIEKTYWNEJ LINII AUTOBUSOWEJ INSTYTUT SZTUKI WYSPA SALA BHP KOŚCIÓŁ ŚW. BRYGIDY 5 Stoczia Gda ska DOKI NOWOMIEJSKA Plac Solidaro ci J ANA Z K OLNA GAZOWNICZA P I A STO WS K IE 12 KUPIECKA AGIEWNIKI O WS WA OWA AKSAMITNA WA OWA WA Y GNILNA HEWELIUSZA AGIEWNIKI RAJSKA H WODOPÓJ WELIUS ZA 8 9 BAZYLIKA MARIACKA DAWNA SIEDZIBA SŁUŻBY BEZPIECZEŃSTWA KOLNA GDY SKICH K OSYNIERÓW Z JANA DYREKCYJNA K NI B D G R O DZK IE Gda sk MURALE DAWNA SIEDZIBA KW PZPR ALEJA ZWYCI STWA MA JA 3 3 MAJA Gda sk G ówy PKS 12 SIEDZIBA NSZZ SOLIDARNOŚĆ 3 M A J A GUDA 3 MAJA S K I E G O O GRADOWA GRADOWA ulturowy a Gda sk

13 Z K I OSIEK AJENNA SIER OCA WODOPÓJ HEWELIUS E ZA PANIE SKA BROWARNA KARMELI CKA ZAMKOWA STO L A R S K A MNISZKI P O DW AL E G R O DZ TARTACZNA 7 RAJSKA PANIE SKA BEDNARSKA OLEJA RNA KA PROFESORSKA KORZENNA PODBIELA SKA KATARZYNKI WIELKIE M YNY BIELA SKA J S K K I I E E E S TA R O M I PIASKACH NA A EL BIETA SKA I E LAWENDOWA PODM M Y SKA KA ACH TOBIASZA PACHO ÓW M Y SKA RÓ ANA GROBLA IV P O D WA L E 11 KOWALSKA STRAGANIARSKA GARNCARSKA GROBLA III S OMIANA LAWENDOWA LA PA SKA MINOGI WI TOJA SKA PODMURZE WA Y WI TOJA SKA GROBLA II SZKLARY SZEROKA W GLARSKA LATARNIANA TANDETA SZEROKA A TEATRALNA GROBLA I Z OTNIKÓW KOZIA W. DUCHA PIWNA TARG W GLOWY MOKRA KROWIA TKACKA MARIACKA KLESZA LEKTYKARSKA AWSKIEGO BOGUS D UGA DZIANA GRZ SKA PIWNA KALETNICZA A D UGIE POBRZE E KRAMARSKA D UGA GARBARY PODGARBARY CHLEBNICKA POCZTOWA OKOPOWA D UGI TARG AWNICZA ZA MURAMI ST GIEWNA A IKÓW POWRO NICZA MIESZCZA SKA OGARNA ZBYTKI S ODOWNIKÓW ZA MURAMI PODWALE PRZEDMIEJSKIE DKI A Gda sk G ówy PKP PODWALE GRODZKIE TARG G RAKOWY SIENNY TARG 3 MAJA ulturowy a Gda sk Gda sk G ówy PKS TARG DRZEWNY JAGIELLO SKIE EA LO D W 8 SK 9 10 RZ R K 3 MAJA 3 MAJA 3 MA MAJA KURKOWA K HU CIS KO 3 MAJA G GÓRKA 3 MAJA ROGACZEWSKIEGO OG A RMI TOKU RMII K R A J O WE J A A L E J A BISKUPIA W E O G R O D Y

14 Gdańsk 29 sierpia, plac Solidarości Początek godz Spotkajmy się pod Krzyżami NSZZ Solidarość orgaizuje 29 sierpia maifestację przed Pomikiem Poległych Stocziowców w Gdańsku w 35. roczicę podpisaia Porozumień Sierpiowych. 35. roczica podpisaia Porozumień Sierpiowych to ie tylko radose święto powstaia Niezależego Samorządego Związku Zawodowego Solidarość, ale to zobowiązaie do protestu przeciwko polskiej liberalej rzeczywistości. To dobra okazja, aby przypomieć, jak wiele z sierpiowych postulatów adal jest aktualych i czeka a swoją realizację. Dlatego zapraszam do Gdańska, w to historycze miejsce wszystkich, którym leży a sercu dobro polskiego pracowika. Szczególie człoków i sympatyków NSZZ Solidarość. Piotr Duda, przewodiczący Komisji Krajowej NSZZ Solidarość Cetrale obchody 35. roczicy podpisaia Porozumień Sierpiowych i powstaia NSZZ Solidarość 29 sierpia 2015, Gdańsk Festy Rodziy Solidarość pokoleń Scea Pikikowa. godz Kocert My, Naród. godz Kocert Gwiazdy: Chris de Burgh. godz (szczegóły a plakacie a str. 11) 30 sierpia 2015, Szczeci godz msza polowa przy bramie główej Stoczi Szczecińskiej. Po mszy składaie kwiatów i wystąpieia gości, w tym Prezydeta RP Adrzeja Dudy. 31 sierpia 2015, Gdańsk godz msza św. w bazylice św. Brygidy w Gdańsku. Przed mszą składaie kwiatów przy pomiku ks. prałata Heryka Jakowskiego. Po mszy przemarsz a plac Solidarości i złożeie kwiatów pod Bramą r 2 Stoczi Gdańskiej. Po tej uroczystości spotkaie z udziałem Prezydeta RP w historyczej Sali BHP. 3 wrześia 2015, Jastrzębie godz uroczysta msza św. w kościele pw. Najświętszej Marii Pay Matki Kościoła. godz złożeie kwiatów pod pomikiem Porozumieia Jastrzębskiego przy kopali Zofiówka oraz wystąpieia gości.

15 35-lecie NSZZ Solidarość 15 POSTULAT 14: Obiżyć wiek emerytaly dla kobiet do 50 lat, a dla mężczyz do lat 55 lub zaliczyć przepracowaie w PRL 30 lat dla kobiet i 35 lat dla mężczyz bez względu a wiek Międzyzakładowy Komitet Strajkowy żądał obiżeia wieku emerytalego. Obecie postulat te jest jeszcze bardziej aktualy, gdyż liberaly rząd PO-PSL przeforsował bez dialogu z parterami społeczymi podiesieie wieku emerytalego do 67 lat dla kobiet i mężczyz, mimo ogromego sprzeciwu społeczeństwa i zebraia poad 2,5 ml podpisów przez S pod wioskiem o przeprowadzeie referedum w tej sprawie. fot. T. Gutry Dr hab. Marci Zieleiecki, prof. prawa Uiwersytetu Gdańskiego, człoek Zespołu Prawego NSZZ Solidarość Postulat dotyczący obiżeia wieku emerytalego, mimo że był ustaawiay w całkiem iej rzeczywistości prawej i społeczej, pozostaje aktualy. Od 2013 r. obowiązuje podwyższoy wiek emerytaly. Przeciwko jego wprowadzeiu świadczy szereg okoliczości. Zwróćmy uwagę a styl wprowadzeia tych zmia oraz uwarukowaia społecze. Styl: kwestia podwyższeia wieku emerytalego ie była przedmiotem debaty publiczej przed wyborami parlametarymi w 2011 r. Po raz pierwszy usłyszeliśmy o iej w exposé Doalda Tuska. W ekspresowym tempie przygotowao projekt ustawy, ie licząc się z egatywymi opiiami wyrażaymi m.i. przez Solidarość. Poadto odrzucoo wiosek o referedum, pod którym Solidarość zebrała poad 2,5 ml podpisów i arzucoo owe rozwiązaie społeczeństwu. Uwarukowaia społecze: sytuacja a aszym ryku pracy jest złożoa. W Polsce mamy do czyieia z dwoma zjawiskami: trudością zalezieia wartościowej pracy przez osoby pomiędzy 20. a 30. rokiem życia oraz iską aktywością zawodową osób w wieku przedemerytalym polski ryek iewiele oferuje osobom zbliżającym się do wieku emerytalego. Iym aspektem pozostaje fatala sytuacja w służbie zdrowia. Polacy żyją dłużej, ale wcześiej tracimy zdolość zawodową, co spowodowae jest iewydolością służby zdrowia. Podiesieie wieku emerytalego powio być poprzedzoe uporządkowaiem ryku pracy i służby zdrowia. Solidarość we wiosku do Trybuału Kostytucyjego podiosła kwestię iezgodości ustawy podwyższającej wiek emerytaly z kowecją Międzyarodowej Orgaizacji Pracy r 102 art. 26 ust. 2, która mówi, że wiek emerytaly w państwach ratyfikujących kowecję a Polska jest jedym z ich ie może być wyższy iż 65 lat, poza przewidziaym wyjątkiem: jeżeli obywatele daego kraju zachowują zdolość do pracy po przekroczeiu tej graicy wieku. Wszystkie statystyki wskazują, że w Polsce te waruek ie jest spełioy. Solidarość broi ie złożyła i w ubiegłym roku przesłaliśmy do MOP skargę. Oczekujemy a jej rozpatrzeie. Jeśli MOP pozytywie odiesie się do aszych argumetów, wówczas istieje kilka rozwiązań. Jedym z ich jest zobowiązaie polskiego rządu do dostosowaia wieku emerytalego do zapisów kowecji r

16 16 35-lecie NSZZ Solidarość Postulaty społecze wciąż aktuale Postulaty społecze ie tylko ie zostały zrealizowae, ale współcześie jeszcze mociej się wybijają podkreśla socjolog prof. JadwiGA STAiszkis, człoek Komisji Ekspertów Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego, który 17 sierpia 1980 roku w Stoczi Gdańskiej sformułował 21 postulatów, w rozmowie z Izą Kozłowską. Pierwsze dwa postulaty sierpiowe dotyczyły wolych związków zawodowych i prawa do strajku. Dziś istieją w Polsce związki zawodowe, ale ich działalość wciąż jest solą w oku władzy i wielu pracodawców. Owszem istieją, ale z różych stro próbuje się je ograiczać. Wspomę tu chociażby o zmiaach przepisów dotyczących zgromadzeń publiczych. Istieje prawo do strajku, ale pod wielkim zakiem zapytaia stoi bezpieczeństwo strajkujących. Dochodzi do szyka protestujących, co jest jawym łamaiem tych postulatów. W sierpiu 1980 roku domagao się obiżeia wieku emerytalego dla kobiet do 55 lat, a dla mężczyz do lat 60 lub przepracowaie w PRL 30 lat dla kobiet i 35 lat dla mężczyz bez względu a wiek. Mimo ogromego sprzeciwu społeczeństwa Platforma zrówała wiek emerytaly i podiosła go do 67. roku życia. Przed 35 laty była całkiem ia sytuacja. Ważym elemetem był waruek stażu pracy. Po 89 roku wiele zakładów przemysłowych upadło, astąpiła deidustrializacja, zaś środek ciężkości przeiesioo do usług. W tamtej fazie rozwoju Polski był to krok przedwczesy, zły i uzależiający as od importu. Ie państwa takie jak Niemcy i Fracja w tej samej fazie rozwoju miały o wiele większy przemysł iż my obecie. W 1980 r. a taką skalę ie było problemu bezrobocia, takiego kryzysu demograficzego. Pamiętajmy, że postulat te formułowali przedstawiciele wielkich zakładów ciężkiej fizyczej pracy. Po przepracowaiu 30 lat ci ludzie byli kompletie wyczerpai. Obecie mamy sytuację o tyle ią, że iezaczie dłużej żyjemy. Większość społeczeństwa pracuje w usługach to praca miej wyczerpująca fizyczie, choć są to rówie trude zajęcia, a przy tym miej przestrzega się przepisów BHP. Nie ozacza to, że powiiśmy pracować do 67. roku życia to absurdale założeie. Podwyższeie wieku emerytalego jest ie tylko mordercze, szczególie dla kobiet, ale także przyczyia się do kryzysu rodziy i kryzysu demograficzego. Przez to brakuje sztafety pokoleń i wsparcia dla młodych. W mojej oceie biorąc pod uwagę, że żyjemy dłużej mężczyźi powii pracować maksymalie do 65., zaś kobiety do 62. roku życia. Pamiętajmy, że zdecydowaa większość kobiet pracuje a dwa etaty zawodowo i w domu. Przy iskich płacach i braku składek ze względu a emigrację ludzi młodych, grozi am, że zabrakie środków a wypłatę godziwych emerytur. Stąd PO wydłużyła czas pracy. Jest to rozwiązaie pozore, krzywdzące ludzi. Jedyą drogą powio być tworzeie miejsc pracy, podiesieie płacy miimalej i zahamowaie emigracji. Należy wziąć pod uwagę waruki fiasowe. Polska pozostaje krajem a dorobku, w którym złe rządy doprowadziły do zapaści demograficzej, zaś tzw. śmieciówki i samozatrudieie powodują zmiejszaie się apływu składek do ZUS. Potrzeba zdyamizowaia całego systemu. Jakie ie postulaty sierpiowe ie przedawiły się? Wiele z ich wciąż jest aktualych, p. ziesieie przywilejów dla poszczególych grup zawodowych sędziów, Jadwiga Staiszkis w Stoczi Gdańskiej, sierpień 1980 prokuratorów. Bousy dla odchodzących meedżerów w spółkach publiczych sięgają milioów. Problem sprawiedliwości jest iezmieie aktualy. Podobie jak postulaty dotyczące rodzi, m.i. miejsc w żłobkach, przedszkolach, dłuższych urlopów macierzyńskich, dostępości mieszkań. Bardzo ważym postulatem, który teraz jeszcze mociej się wybija jest sprawa służby zdrowia i dostępości do opieki medyczej. Obecie sytuacja jest jeszcze gorsza iż w 1980 r. Nie stworzoo sieci szpitali, a koszyk świadczeń ie został prawidłowo sprecyzoway. Postulaty społecze ie tylko ie zostały zrealizowae, ale współcześie jeszcze mociej się wybijają. Z perspektywy czasu widzimy, że wydarzeia z sierpia 1980 roku były iejako rewolucją społeczą. Dziś bylibyśmy skłoi do podobych działań? Jako uczesticzka rokowań w sierpiu 1980 r. miałam okazję także obserwować wydarzeia bezpośredio. Przypomę, że pierwsza fala strajków miała charakter ogólopolski i jej główym założeiem były kwestie ekoomicze. Druga faza astąpiła po tym, jak ekipa Gierka podpisała porozumieia, a astępie zaczęła je łamać, szczególie wobec małych przedsiębiorstw. Przedstawiciele tych zakładów przyszli do Stoczi Gdańskiej, by ta w ich imieiu podjęła kolejy strajk. Wówczas powstał MKS. To była owa jakość. Pojawiła się kokurecja wobec partii komuistyczej o to, kto reprezetuje społeczeństwo. W stoczi czuło się ryzyko, tym bardziej że stocziowcy doskoale pamiętali jak strzelao do protestujących w 1970 i 1971 r. Stocziowcy strajkowali

17 35-lecie NSZZ Solidarość 17 w imię solidarości ze słabszymi zakładami. Pojawił się iy język protestu, sformułowaia: dobro walczące ze złem, prawda walcząca z kłamstwem oraz potrzeba utrwaleia iezależej reprezetacji społeczeństwa. Nastąpiła przemiaa w tych ludziach, co było rówie istote. Po 80 roku kierowało ami myśleie wspólotowe, poad iteresami brażowymi. Myśleie w kategoriach godości, sprawiedliwości, solidarości, które ie przetrwało stau wojeego. Pla Balcerowicza odbił się boleśie a społeczeństwie. Pojawiło się ogrome bezrobocie sięgające awet 20 proc., z drugiej stroy omeklatura szybko się bogaciła. To spowodowało, że każdy zaczął myśleć o idywidualym przetrwaiu. Z kolei Solidarość przyjęła rolę parasola ad reformami. Nadzieja a wspóle działaie zmiejszyła się ze względu a różice iteresów brażowych. Społeczeństwo jest ie tylko podzieloe a braże, ale i zatomizowae. Wspólym miaowikiem pozostaje poczucie, że polityka i państwo ie zdają egzamiu, ie zapewiają rozwoju a miarę aszych ambicji i możliwości. Aktuale pozostaje żądaie rówości wobec prawa. W 1980 r. ludzie dostrzegali wspólotę iteresów, w skrócie morale podziały wedle podstawowych kategorii: dobro zło, prawda kłamstwo. Dziś potrzeba polityków zdolych pokazać, że te podziały, wciąż istieją. Jakie zadaia stoją przed współczesą Solidarością? Polska jest krajem bardzo biedym i fukcjoującym w formule rozwoju zależego. Nasza gospodarka pełi rolę służebą względem krajów rozwiiętych, szczególie Niemiec. Dlatego główym wyzwaiem powiie być asz rozwój. Napięcie między sprawiedliwością i wolością może być zredukowae tylko przez uruchomieie rozwoju. Potrzebe są do tego iwestycje dające miejsca pracy, odejście od tzw. umów śmieciowych oraz podiesieie płacy miimalej. To uruchomi eergię dla rozwoju poprzez popyt wewętrzy. O tym mówią też sami przedsiębiorcy. Nadzieje a realizację tych celów wiążemy z politykami PiS, którzy powii być tego świadomi. To jedak wymaga wiedzy, jak przy bardzo małej swobodzie maewru rozwoju zależego uruchomić wzrost gospodarczy, zostawić w kraju jego owoce (zyski), skupić eergię rozwoju i zahamować dalszy upadek demograficzy. Solidarość jako pierwsza zaczęła przedstawiać te problemy. Potrafiła przy tym skupić rozsąde środowiska bizesowe, które widzą, że propozycje stawiae przez Solidarość mają ses.

18 18 35-lecie NSZZ Solidarość Postulat 16 Poprawić waruki pracy służby zdrowia, co zapewi pełą opiekę medyczą osobom pracującym fot. T. Gutry Peła opieka medycza osobom pracującym po 35 latach te postulat brzmi bardziej rewolucyjie iż wtedy, gdy go sformułowao. Nikomu z protestujących do głowy wszak ie przyszło, że ochroa zdrowia będzie, po 35 latach, w zaczącym stopiu sprywatyzowaa, co ozacza, że za opiekę medyczą osoby pracujące muszą podwójie płacić i w formie składki a społeczy fudusz zdrowia, i za prywate porady lekarskie, co bywa, w obliczu długich kolejek do specjalistów, koieczością. Jak wyika z badań CBOS, obecie blisko połowa Polaków do bezpłatej służby zdrowia dopłaca. Natomiast kolejki w ochroie zdrowia, mimo szumych zapowiedzi kolejych miistrów, wciąż się wydłużają. Zdaiem Fudacji Watch Health Care, która od 5 lat to moitoruje, Polacy mają coraz gorszy dostęp do świadczeń zdrowotych. Z aaliz Fudacji już widać, że w porówaiu z rokiem 2014 czas oczekiwaia a świadczeia zdrowote w Polsce wydłużył się o tydzień. Na podstawowe, te gwaratowae, Polacy czekają obecie średio 2,9 miesiąca. Poday przez Fudację przypadek wyzaczeie termiu edoprotezoplastyki stawu kolaowego a 2026 rok (w jedej z gliwickich placówek) szokuje, ale oczekiwaie przez 2 lata bądź rok a zabieg usuięcia zaćmy już ie. Przywykliśmy. Sytuację polskich pacjetów miała zmieić dyrektywa o opiece trasgraiczej UE, lecz w Polsce wdrożoo ją tak, że bardzo trudo skorzystać z jej dobrodziejstw. Po 35 latach jest też coraz miej tych, którzy mogą otaczać pracujących medyczą opieką. W przeliczeiu a tysiąc mieszkańców w Polsce jest ajmiej lekarzy w całej UE. Według Health at Glace 2014, raportu orgaizacji OECD, u as a 1000 mieszkańców przypada 2,2 lekarza. Z pielęgiarkami jest jeszcze gorzej. W ubiegłym roku a 1000 pacjetów przypadało 5,84 pielęgiarek to też ajgorszy wyik w UE. Lepiej jest a Białorusi czy Ukraiie. Dr Adrzej Jacya, lekarz aestezjolog, działacz S Regiou Słupskiego i Sekretariatu Ochroy Zdrowia S Waruki pracy w ochroie zdrowia się poprawiły ajważiejsze było odtworzeie samorządu terytorialego, bo to władze samorządowe decydowały o tym, by iwestować w opiekę zdrowotą. Natomiast postulat zapewieia pełej opieki medyczej wciąż czeka a realizację. Jak system działa wiemy. Działa źle, dostępość do świadczeń zdrowotych wciąż jest ograiczaa. Dziś trudiej dostać się do lekarza iż w roku Co tę dostępość ograicza? Przede wszystkim za iskie środki w służbie zdrowia. We wszystkich krajach wokół as, bez względu a ich poziom rozwoju możemy porówywać się do Niemiec, ale też do Czech czy Estoii politycy zdecydowali, że a ochroę zdrowia trzeba przezaczać co ajmiej 13 jeśli ie proc. dochodów osobistych obywateli. Taki jest poziom składki. U as to 9 proc. Pod tym względem jesteśmy a szarym końcu Europy. W dodatku za chwilę to też ograicza dostępość będzie w Polsce brakować lekarzy i pielęgiarek. Owszem, uiwersytety medycze są oblegae, ale z powodów fiasowych liczbę przyjęć się ograicza. A ci, którzy kończą studia, ie mają gdzie się szkolić, bo liczba rezydetur jest o wiele za iska w stosuku do liczby osób kończących akademie medycze. Już brakuje specjalistów w wielu dziedziach. Gdyby ie praca emerytów, do czego zmusza ich sytuacja fiasowa, to wątpię, by system dalej się kulał. O się dziś kula tylko dlatego, że ludzie pracują poad możliwości i siły. Każdy z medyczych pracowików służby zdrowia i pielęgiarka, i lekarz pracują w wymiarze czasu pracy dużo wyższym iż przewidują ormy. Wszystko odbywa się kosztem rodzi, zdrowia tych osób. Co możemy zrobić? Sprawa jest oczywista powiiśmy podieść akłady a ochroę zdrowia. Po drugie trzeba zająć się wreszcie kosztami świadczeń medyczych. Stosowaa metodologia ich liczeia opracowaa została według zasad z 91 roku! Nowa leży w miisterstwie i czeka, aż któryś z miistrów do tego wreszcie się przymierzy. A moża się do tego przymierzyć wyłączie wtedy, kiedy będzie więcej pieiędzy. Podsumowując postulat 16 w połowie został zrealizoway. Poprawioo waruki pracy i pobytu pacjeta w placówce, jest oczywiście lepszy sprzęt, pracujemy w lepszych warukach, atomiast jeśli chodzi o dostępość, to w mojej oceie, a pracowałem już jako lekarz 30 lat temu, dostępość się pogorszyła.

19 35-lecie NSZZ Solidarość 19 Postulat 17: Zapewić odpowiedią ilość miejsc w żłobkach i przedszkolach dla dzieci kobiet pracujących fot. M. Żegliński przypadało poad 26 dzieci. Według Miisterstwa Pracy i Polityki Społeczej w Polsce w 2015 roku było 2700 żłobków, klubów dziecięcych lub istytucji dzieego opiekua obejmujących opieką 71 tys. dzieci. Jedak w tym roku w iemal każdym mieście zabrakło miejsc dla ajmłodszych. W tym czasie w Polsce według daych GUS było 1,65 ml dzieci w wieku od 3 do 6 lat. Co gorsza, Polska ze wskaźikiem dzietości a poziomie 1,29 (w 2014 roku) jest a jedym z ajdalszych miejsc zarówo w Europie, jak i świecie. Wymieramy jako aród, a państwo i tak ie potrafi zapewić odpowiediej liczby miejsc w żłobkach i przedszkolach pomimo iżu demograficzego. fot. T. Gutry W czerwcu 2013 roku w raporcie Komisji Europejskiej Polska zalazła się a końcu listy państw UE pod względem liczby przedszkoli i żłobków. Brakuje miejsc dla 95 proc. polskich dzieci. Przykładowo w 2011 r. w Polsce było 847,9 tys. dzieci w wieku od roku do trzech lat, a przygotowao dla ich zaledwie 32 tys. miejsc w żłobkach. To ozacza, że a jedo miejsce w żłobku Zbigiew Kruszyński, ekspert S Postulat 17 Porozumień Sierpiowych ie został spełioy do dziś. Statystyki dotyczące liczby miejsc w przedszkolach w ostatim czasie ieco się poprawiły, jest to jedak główie efekt reformy edukacji zakładającej posyłaie do szkół 6-latków. Polskie szkoły ie są przygotowae do przyjmowaia tak małych dzieci i w efekcie objęcie 6-latków obowiązkiem szkolym może się wiązać dla ich z ogromym stresem. Żłobków i przedszkoli ciągle brakuje. Największy sprzeciw NSZZ S budzi to, że ustawa żłobkowa w żade sposób ie korespoduje z czasem pracy rodziców. Przy wprowadzaiu roczego okresu rozliczeiowego, mimo protestów związków zawodowych, ie chciao z ami rozmawiać. Nasze staowisko w tej sprawie poparł jedak p. prof. Jausz Czapiński, szef projektu badawczego polskiego społeczeństwa pod azwą Diagoza społecza. Jeżeli wprowadza się roczy okres rozliczeiowy pozwalający a przetrzymywaie osoby zatrudioej awet do 13 godzi dzieie w pracy w przypadku spiętrzeia zleceń czy zwiększoych potrzeb pracodawcy, to kto ma się w takiej sytuacji zająć jej dziećmi? Czas otwarcia żłobków i przedszkoli wyosi, według ustawy, maksymalie 10 godzi. Kluby dziecięce są otwarte 5 godzi dzieie. Rodzice pracują atomiast dużo dłużej. Słyszałem o przypadkach, kiedy persoel przedszkola po godziie zamkięcia placówki, w przypadku ieodebraia dzieci, odprowadzał je a komisariat. Jeżeli rodzice są przetrzymywai w pracy poad miarę i ie mają możliwości odebraia dzieci a czas, a maluchy w efekcie przejmuje policja, iewiele brakuje, aby kolejym krokiem stało się uzaie rodziców za osoby iepotrafiące zapewić opieki swoim dzieciom i w efekcie pozbawieie ich władzy rodzicielskiej. Ta sytuacja wymaga pilego rozwiązaia. Nawet żłobki i przedszkola prywate rzadko kiedy chcą dopasowywać swoje godziy otwarcia do czasu pracy rodziców. Do tego dochodzą problemy dotyczące godzeia życia zawodowego z rodziym w aspekcie wydłużeia czasu pracy. Reasumując postulat 17 dotyczący zapewieia dzieciom matek pracujących miejsc w żłobkach i przedszkolach, ie został zrealizoway do dziś, a jego wypełieie staje się kwestią aglącą.

20 20 35-lecie NSZZ Solidarość fot. M. Żegliński Postulat 19: Skrócić czas oczekiwaia a mieszkaie Włase mieszkaie w czasach PRL dla wielu obywateli było luksusem, o którym mogli jedyie pomarzyć. Lista oczekujących w spółdzieliach mieszkaiowych była bardzo długa. Na mieszkaie czekało się kilkaaście, a bywało i kilkadziesiąt lat. O rozmaitych ieprawidłowościach w skracaiu tej kolejki przez wykorzystywaie zajomości czy wręczaie urzędikom korzyści majątkowych, krążyły legedy. Trudą sytuację mieszkaiową Polaków przykrywała komuistycza propagada, w myśl której to państwo miało być gwaratem zapewieia każdemu obywatelowi dachu ad głową. Tymczasem wielu pracowików gieździło się w hotelach roboticzych przy swoich zakładach pracy, a młodzi, ierzadko z dziećmi, mieszkali kątem u rodziy czy zajomych. Dziś dla większości młodych zdobycie mieszkaia jest jak wejście a jede ze szczytów Himalajów. Brakuje taiego budowictwa socjalego, a deweloperzy dyktują astroomicze cey. Polak uzyskujący średie wyagrodzeie musi pracować a mieszkaie poad 7 lat. Oczywiście, przy założeiu, że każdą złotówkę przezacza a te cel, co jest wyłączie sceariuszem fikcyjym. Brak akceptowalych ceowo mieszkań staje się powodem emigracji młodych Polaków. Zbigiew Kruszyński, ekspert Solidarości W czasie zawieraia porozumień gdańskich, mieszkaia były w Polsce towarem ajbardziej deficytowym. Czekało się a ie awet po kilkaaście lat, zbierając pieiądze a tzw. książeczkach mieszkaiowych oraz walcząc o przydziały służbowe lub zakładowe. Obecie czas oczekiwaia a mieszkaie skrócił się zaczie jedyie osobom dyspoującym dużymi zasobami fiasowymi bądź posiadającym możliwość zaciągaia wysokich, długoletich kredytów w istytucjach fiasowych. Jak wyika z raportu NIK o polityce mieszkaiowej (z roku 2012), w Polsce brakuje 1,5 ml mieszkań, a koleje 200 tys. zostaie w ajbliższym czasie wycofae z użytku. W warukach poiżej przyjętych orm i stadardów mieszka 6,5 ml Polaków. W oceie NIK, sytuacja ta jest wyikiem braku spójej polityki mieszkaiowej państwa. Przyjęty przez rząd dokumet Główe problemy, cele i kieruki programu wspieraia rozwoju budowictwa do 2020r. ie zawierał żadych rozwiązań szczegółowych. Nie zapisao w im plaowaych efektów, środków fiasowych a wykoaie zadań ai termiów ich realizacji. 52,8 proc. badaych przez CBOS uważa, że brak perspektyw mieszkaiowych jest jedym z trzech główych problemów polskich rodzi, a 72,7 proc. potwierdziło, że kłopoty mieszkaiowe są główą przyczyą arastającego kryzysu demograficzego. Solidarość domaga się wdrożeia rozwiązań polityki państwa wspierającej realizację potrzeb mieszkaiowych rodzi i osób wykluczoych obecie z możliwości ich zaspokojeia. W szczególości dotyczy to rodzi, których dochody ie kwalifikują ich do uzyskaia lokalu komualego, a jedocześie ie zapewiają zdolości kredytowej potrzebej do abycia mieszkaia własościowego. Chodzi o ludzi, którzy są zbyt bogaci, aby ubiegać się o lokal komualy, a zarazem zbyt biedi, aby móc otrzymać kredyt. W takiej sytuacji szczególie często zajdują się młodzi, zatrudiai a umowach śmieciowych pozbawiających ich praktyczie zdolości kredytowej. Z tego powodu emigrują z Polski. Uważamy, że postulat 19 Porozumień Sierpiowych wciąż czeka a spełieie.