Czerwiec Warmińsko-Mazurska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. w Olsztynie

Transkrypt

1 Benchmarking instytucji i struktur wspierających działalność małych i średnich przedsiębiorstw na obszarach naturalnych Czerwiec 2011 Warmińsko-Mazurska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. w Olsztynie Projekt B2N INTERREG IVC Interregional Cooperation Programme European Regional Development Fund

2 SPIS TREŚCI 1. Opis istniejących instytucji wspierających przedsiębiorczość Ogólne informacje na temat województwa warmińsko-mazurskiego Ramy prawne dotyczące działalności MŚP z uwzględnieniem problematyki ochrony środowiska Europejskie dyrektywy odnoszące się do obszarów NATURA Aktywność państwowych, regionalnych i lokalnych organizacji na rzecz wspierania przedsiębiorczości Rola organizacji pozarządowych w rozwoju obszarów przyrodniczych na Warmii i Mazurach Instytucje wspierające różne aspekty rozwoju regionalnego na Warmii i Mazurach w obszarze usług dla firm Małe i średnie przedsiębiorstwa działające na obszarach naturalnych Raport z przeprowadzonego badania Wyniki badania Cel, zakres i metodologia badania Respondenci Analiza i prezentacja wyników ankiety Podsumowanie i wnioski Porównanie struktur wsparcia obecnych na Warmii i Mazurach oraz w Laponii Podstawowe informacje o Laponii Ochrona środowiska w Laponii Instytucje i struktury wspierające różne aspekty rozwoju regionalnego w Laponii Edukacja i instytucje badawcze w Laponii

3 1. OPIS ISTNIEJĄCYCH INSTYTUCJI WSPIERAJĄCYCH PRZEDSIĘBIORCZOŚĆ 1.1. Ogólne informacje na temat województwa warmińsko-mazurskiego Warmia i Mazury leżą w północno-wschodniej Polsce. Region sąsiaduje z województwami: podlaskim, pomorskim, mazowieckim oraz kujawsko-pomorskim. Od północy graniczy z Obwodem Kaliningradzkim Federacji Rosyjskiej i jest to jedyna granica Polski z Rosją. Jest to również granica Unii Europejskiej z Rosją. Od północnego zachodu ma granicę wodną z Zalewem Wiślanym, przez który jest połączony z Morzem Bałtyckim. Województwo warmińsko-mazurskie zajmuje powierzchnię km2, z czego 46,3% zajmują użytki rolne, 29,9% użytki leśne, niecałe 6% - wody powierzchniowe. Demografia W regionie warmińsko-mazurskim zamieszkuje 1,4 milionów mieszkańców, co stanowi 3,7 % ludności Polski. Gęstość zaludnienia na jeden kilometr kwadratowy wynosi 59 osób i jest to jeden z najniższych wskaźników w Polsce. (średnia w skali kraju wynosi 122 osoby na km2). Ok. 41% ludności województwa na koniec roku 2010 zamieszkiwało na terenach wiejskich.. Warmia i Mazury są najbardziej zróżnicowanym pod względem narodowościowym regionem w Polsce. Zamieszkuje tu największe skupisko mniejszości ukraińskiej, jest liczna mniejszość niemiecka i romska. Mniejszości od wielu lat wspólnie zamieszkują te ziemie, zgodnie kultywują swoje tradycje i wspólnie się rozwijają. Stolicą województwa warmińsko-mazurskiego jest Olsztyn, który zamieszkuje 163,1 tys. osób, a jego powierzchnia wynosi 88 km². Miasto słynie z licznych jezior które znajdują się w jego granicach administracyjnych. Województwo można podzielić na 3 podregiony. Głównym miastem w regionie zachodnim jest Elbląg liczący 127,9 tys. mieszkańców, o powierzchni 80 km², w regionie środkowym Olsztyn, w regionie wschodnim - Ełk, który zamieszkuje 57,4 tys. osób, powierzchnia wynosi 21 km². Łącznie na terenie województwa znajduje się 49 miast a miejscowości wiejskich ok. 3,8 tys. Województwo dzieli się na 21 powiatów w tym 2 z nich to miasta na prawach powiatu Olsztyn i Elbląg. Podstawowy szczebel administracji samorządowej stanowi 116 gmin w tym 16 miejskich, 33 miejsko-wiejskich i 67 wiejskich. (wg GUS 2010). 3

4 Gospodarka Przedsiębiorstwa województwa warmińsko-mazurskiego wytwarzają ok. 2,8 % polskiego PKB. W czerwcu 2011 r. wyniósł on 35,39 mln pln. W przemyśle zatrudnionych jest zaledwie 3 proc. krajowego zatrudnienia i dostarcza on 2,6 proc. ogólnej wartości produkcji sprzedanej przemysłu. W produkcji przemysłowej dominuje produkcja wyrobów z drewna oraz ze względu na rolniczy charakter regionu - przetwórstwo rolno-spożywcze. Na koniec czerwca 2011 roku w rejestrze REGON województwa warmińsko-mazurskiego zarejestrowanych było 118,0 tys. podmiotów gospodarczych. Zdecydowanie przeważają małe i mikro firmy. Podmioty sektora publicznego stanowią ok 5,8 %, a prywatnego 94,2 % ogółu Przedsiębiorstw. W sektorze prywatnym 78,8 % jednostek stanowiły podmioty osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą; najwięcej zajmowało się handlem 29,6%, obsługą nieruchomości i firm 15,3% oraz budownictwem 11%. Natomiast w sektorze publicznym prawie połowa podmiotów (49,4 %) zajmowała się obsługą firm i nieruchomości, 28 % edukacją, 8,3 % administracją publiczną i 5,4 % ochroną zdrowia. Z ogólnej liczby zatrudnionych 58,0% pracowało w przemyśle, z czego ponad połowa w trzech działach: produkcja artykułów spożywczych i napojów - 22,5%, produkcja mebli; pozostała działalność produkcyjna - 17,5%, a w produkcji drewna i wyrobów z drewna oraz ze słomy i wikliny - 11,5%. Istotnym z punktu widzenia poziomu zatrudnienia sektorami gospodarki są też: edukacja 15%, handel 9,8% oraz administracja publiczna. Zasoby naturalne Jeśli chodzi o dostępność zasobów naturalnych województwo warmińsko-mazurskie jest bogate przede wszystkim w kopaliny budowlane kruszywo naturalne, piaski kwarcowe do produkcji cegły wapienno-piaskowej i betonów komórkowych, surowce ilaste do produkcji ceramiki budowlanej i kruszywa lekkiego. Blisko 1/3 ( 29%) powierzchni województwa zajmują lasy. Stanowi to doskonałe zaplecze surowcowe dla sektora drzewnego i meblarskiego. W regionie występują również kopaliny znajdujące zastosowanie w rolnictwie kreda jeziorna i torf oraz kopaliny przydatne w lecznictwie borowiny. W połaczeniu z wyjątkowymi uwarunkowaniami 4

5 mikroklimatycznymi (okolice Górowa Iławeckiego, Barcian i Gołdapi) stały się podstawą rozwoju uzdrowisk i lecznictwa rehabilitacyjnego na tym obszarze. Wiodące dziedziny gospodarki: turystyka Warunki geograficzne (ok jezior, rzeki, unikalny w skali światowej Kanał Ostródzko-Elbląski oraz inne systemy kanałów ze śluzami, które łączą zbiorniki wodne we wschodniej części regionu, lasy i puszcze z licznymi rezerwatami), niski stopień zanieczyszczenia środowiska naturalnego jak i duża ilość zabytków (zamki gotyckie, kościoły) sprzyjają napływowi turystów, nie tylko z kraju ale i z całego świata. Turystyka została uznana za jeden ze strategicznych sektorów gospodarki w Strategii Rozwoju Społeczno-Gospodarczego Województwa Warmińsko- Mazurskiego. Dodatkowe walory to niewątpliwie przynależność do kompleksu Zielonych Płuc Polski. Ukształtowanie geograficzne ale również działalność gospodarcza stworzyły dogodne warunki do uprawiania turystyki aktywnej: liczne trasy żeglowne dla żeglarzy i wioslarzy (kanały wraz z jeziorami tworzą sieć tras o długości ok. 200 km), sieć lokalnych centrów sportów zimowych (5 stoków narciarskich, a w sezonie zimowym ośrodki wodne stają się ośrodkami żeglarstwa lodowego), sieć tras rowerowych itp. Do dyspozycji odwiedzających jest zaplecze hotelarskie i gastronomiczne z ponad 38 tys. miejsc noclegowych w hotelach i pensjonatach. produkcja rolno-spożywcza Podstawową dziedziną gospodarki jest w województwie Warmińsko-mazurski przemysł spożywczy. Jest to wynikiem przede wszystkim wysokiego poziomu dostępności surowca (rolnictwo). Posiada on wysoki udział w produkcji sprzedanej przemysłu ogółem, duży poziom zatrudnienia. Największe znaczenie ma tu produkcja artykułów żywnościowych i napojów; jej wartość stanowi około 1/3 wartości produkcji sprzedanej. Region ma pozycję dominującą w skali kraju w zakresie produkcji mięsa drobiowego (przede wszystkim indyczego, którego zagłębiem jest południowo-zachodnia część regionu ), wołowego i wieprzowego, wędlin, przetwory mleczne. Istotną pozycję w wolumenie produkcji spożywczej w warmińsko-mazurskim zajmują soki owocowe i warzywne oraz mrożonki. Przetwórstwo spożywcze jest oparte przede wszystkim na wysokiej jakości surowcach lokalnych, wytwarzanych w warunkach czystego środowiska naturalnego. Godny podkreślenia jest fakt, iż na rzecz przemysłu spożywczego pracują zlokalizowane w regionie jednostki badawczo-rozwojowe (Instytut PAN oraz ośrodki głównie związane z Uniwersytetem 5

6 Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie). Mogą się one poszczycić istotnymi w skali kraju osiągnięciami w pracach badawczo-rozwojowych i we wdrażaniu nowych technologii, przede wszystkim w dziedzinach takich jak mleczarstwo (nowe technologie serów dojrzewających, twarogów, śmietanki, kazeiny), przemysł mięsny, przetwórstwo owocowo-warzywne. przemysł drzewny i meblarski Od lat przemysł drzewny i meblarski stanowi gospodarczą wizytówkę regionu. Jest branżą o wysokim udziale w wartości sprzedanej przemysłu oraz źródłem zatrudnienia dla kilku tysięcy mieszkańców województwa. Wpływ na tak wysoka pozycję tego sektora ma z pewnością duża powierzchnia lasów, co ułatwia pozyskiwanie surowca. Produkcja mebli jest silnie zorientowana na eksport. Jako bardzo silna i stosunkowo innowacyjna gałąź warmińsko-mazurskiej gospodarki już od pewnego czasu leży ona w kręgu zainteresowań inwestorów zagranicznych, głównie kapitału francuskiego, holenderskiego, niemieckiego, szwedzkiego. Warmia i Mazury zajmują czołowe miejsce w Polsce pod względem pozyskania drewna (powyżej średniej krajowej) oraz eksportu mebli i wyrobów stolarskich (około 15% produkcji krajowej). Największe skupiska firm branży meblarskiej koncentrują się w powiatach iławskim, działdowskim, piskim, elbląskim i olsztyńskim. produkcja maszyn i urządzeń W produkcji przemysłowej województwa oprócz przemysłu rolno-spożywczego oraz przemysłu drzewnego i meblarskiego istotną rolę odgrywa również produkcja maszyn i urządzeń zarówno dla rolnictwa jak i przemysłu spożywczego. Jest to dość oczywiste ze względu na bliskość odbiorców. Natomiast za pewna ciekawostkę należy uznać fakt, iż produkcja maszyn do obróbki plastycznej metali daje województwu pierwsze miejsce w kraju dostarczając 46% produkcji krajowej produkcja jachtów i łodzi Jak już podkreślono Warmia i Mazury są regionem turystycznym, zarówno ze względu na walory naturalne jak i priorytety strategii Rozwoju. Te naturalne warunki z pewnością leżą u podstaw intensywnego rozwoju przemysłu szkutniczego. Warmia i Mazury słyną z produkcji najwyższej klasy jachtów i łodzi, które cechuje wysoka jakość i niebywały komfort użytkowania. W regionie działają zarówno duże stocznie jachtowe wykonujące produkcję seryjną jak i małe zakłady szkutnicze wytwarzające jachty i łodzie motorowe na indywidualne zamówienia. Producenci jachtów z Warmii i Mazur znajdują swoich odbiorców na całym świecie, nawet w USA i Australii. energetyka odnawialna 6

7 Region Warmii i Mazur jest bardzo dobrze przygotowany do rozwijania produkcji energii ze źródeł odnawialnych. Zidentyfikowano kilkanaście obszarów, które mogły by stać się miejscem ulokowania elektrowni wiatrowych. Ze względu występowanie dużych kompleksów leśnych oraz gospodarstw rolnych istnieje możliwość pozyskiwania biomasy leśnej i rolnej. Ponadto w województwie są korzystne warunki naturalne do uprawy roślin energetycznych: duża powierzchnia województwa. Województwo warmińsko-mazurskie ma bardzo dobre zaplecze naukowo-badawcze dla rozwoju tego sektora: Uniwersytet Warmińsko-Mazurski prowadzi badania nad przemysłowym wykorzystaniem energii odnawialnej. Odpowiednie warunki lokalizacyjne dla firm z tego sektora: powierzchnia województwa, możliwości produkcyjne, dogodne lokalizacja pod budowę zakładów produkujących energię. Dodatkowo możliwość współpracy producentów, jak również kooperantów. Szkolnictwo wyższe Na terenie województwa warmińsko-mazurskiego działa 17 publicznych i prywatnych placówek szkolnictwa wyższego, w których kształci się ok tysięcy studentów. Główne kierunki kształcenia w województwie warmińsko-mazurskim to: mechanika i mechatronika, bioinżynieria produkcji żywności, technologie produkcji biopaliw, inżynieria budowlana, geodezja, rolnictwo, ochrona środowiska Największych wyższą uczelnią jest Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie z liczbą studentów na wszystkich formach kształcenia sięgającą ponad tysięcy. Cechą wyróżniającą Uniwersytet wśród innych uczelni jest charakterystyczny kampus położony nad jeziorem i skupiający większość zarówno bazy dydaktycznej jak i socjalnej. UWM oferuje dość wszechstronną ofertę kształcenia - biologia, biotechnologia, geodezja, ochrona środowiska, rolnictwo, ekonomia, medycyna weterynaryjna, mechanika i budowa maszyn, budownictwo, inżynieria chemiczna i procesowa, towaroznawstwo, ekonomia, marketing i zarządzanie, prawo, medycyna. Zamierzenia inwestycyjne Głównym problemem infrastrukturalnym regionu jest dostępność komunikacyjna. Przez województwo warmińsko-mazurskie nie przebiega żadna autostrada, w części zachodniej przecina je jedyna droga ekspresowa S7, brakuje lotniska, sieć kolejowa wymaga remontów. Od kilku lat trwają zaawansowane prace nad poprawą stanu infrastruktury w regionie. W ciągu najbliższych kilku lat ma 7

8 zostać uruchomiony regionalny port lotniczy w Szymanach k. Szczytna obsługujący loty zarówno krajowe jak i zagraniczne. Zmodernizowane zostaną również linie kolejowe E65 Gdynia-Gdańsk-Warszawa oraz linia Olsztyn- Szymany. Modernizowanie są drogi krajowe, wojewódzkie oraz budowane są obwodnice miast. Zgodnie z informacjami przekazywanymi przez Generalną Dyrekcję Dróg Krajowych i Autostrad w latach ma zostać wyremontowanych ponad 400 km dróg. Rozbudowywana jest również infrastruktura szerokopasmowego dostępu do Internetu i sieci PIAPów w Województwie Warmińsko-Mazurskim Ramy prawne dotyczące działalności MŚP z uwzględnieniem problematyki ochrony środowiska Zgodnie z prawem polskim przez działalność gospodarczą rozumiemy zarobkową działalność wytwórczą, budowlaną, handlową i usługową oraz dotyczącą poszukiwania, rozpoznawania i wydobywania kopalin ze złóż, a także działalność zawodową, wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły. Oznacza to, że działalność gospodarcza zawsze skierowana jest na osiągnięcie zysku, a ten, kto ją wykonuje powinien działać jako jednostka zorganizowana i stale zajmująca się wykonywaniem działalności gospodarczej zgodnie z art. 2 Ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U Nr 173 poz. 1807). Pojęcie działalności gospodarczej jest ograniczone do konkretnych dziedzin aktywności: produkcji, budownictwa, handlu, świadczenia usług, rozpoznawania i eksploatacji zasobów naturalnych. Oznacza to, że przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. Zatem przedsiębiorcą nie jest sama spółka cywilna, lecz osobno wszyscy jej wspólnicy. 8

9 Ze względu na to, jakich czynności należy dopełnić przed rozpoczęciem jej prowadzenia działalność gospodarcza może być podejmowana po uzyskaniu: wpisu do ewidencji działalności gospodarczej lub właściwego rejestru, Przedsiębiorca może podjąć działalność gospodarczą w dniu złożenia wniosku o wpis do ewidencji działalności gospodarczej albo po uzyskaniu wpisu do rejestru przedsiębiorców w Krajowym Rejestrze Sądowym koncesji lub zezwolenia. Rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym podlegają: a. spółki prawa handlowego b. oddziały przedsiębiorców zagranicznych Prowadzenie działalności gospodarczej w formie spółki prawa handlowego uregulowane zostało w Kodeksie spółek handlowych. Znajdują się tu przepisy prawne dotyczące dwóch rodzajów spółek: osobowych i kapitałowych. W KSH określony jest też sposób ich powstawania, łączenia się, przekształcania i podziału. Spółki osobowe to: jawna, partnerska, komandytowa, komandytowoakcyjna. Natomiast spółkami kapitałowymi są: spółka z o.o. i spółka akcyjna. Osobowość prawną mają tylko spółki kapitałowe. Spółki osobowe nie mają takiej osobowości, a ich wspólnicy za zobowiązania spółki odpowiadają całym swoim majątkiem. Spółka jawna jest podstawową formą spółki osobowej. Przepisy nie wymagają zgromadzenia kapitału początkowego, podobnie jak w przypadku spółki partnerskiej i komandytowej. Jej cechą charakterystyczną, a zarazem czynnikiem który winien być brany pod uwagę w przypadku podejmowania decyzji o wyborze tej formy prawnej, jest zakres odpowiedzialności wspólników. Ponoszą oni subsydiarną, nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, co oznacza, że wierzyciel spółki może prowadzić egzekucję z majątku wspólnika wówczas, gdy egzekucja z majątku spółki okaże się bezskuteczna. Spółka partnerska, w przeciwieństwie do innych form działalności gospodarczej przeznaczona jest jedynie do wykonywania wolnych zawodów enumeratywnie wymienionych w art. 88 ksh: adwokat, radca prawny, aptekarz, księgowy, architekt, lekarz, inżynier budownictwa, biegły rewident, broker ubezpieczeniowy, doradca podatkowy, lekarz stomatolog, lekarz weterynarii, notariusz, pielęgniarka, położna, rzecznik patentowy, rzeczoznawca majątkowy, tłumacz przysięgły, makler papierów wartościowych, doradca inwestycyjny. Ograniczenie kręgu podmiotów uprawnionych do założenia spółki jest rekompensowane dogodnym uregulowaniem kwestii odpowiedzialności. Partner w spółce nie odpowiada bowiem za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez 9

10 pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce, jak również za zobowiązania spółki będące następstwem działania lub zaniechania osób zatrudnionych przez spółkę na podstawie umowy o pracę lub innego stosunku prawnego, które podlegały kierownictwu innego partnera. Spółka komandytowa przeznaczona dla osób fizycznych jak i prawnych, umożliwia istotne ograniczenie odpowiedzialności. Przynajmniej jeden ze wspólników - komplementariusz odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia, natomiast odpowiedzialność komandytariusza jest ograniczona do wysokości określonej kwoty - sumy komandytowej. Jednakże, gdy nazwisko lub firma komandytariusza zamieszczone są w firmie spółki komandytowej, komandytariusz odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczeń. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością oraz Spółka Akcyjna to jak już wspomniano formy spółek kapitałowych. W Polsce cieszą się największą popularnością. Obie, zgodnie z zapisami przepisów kodeksu spółek handlowych, są osobami prawnymi, a co się z tym wiąże ich wspólnicy ponoszą odpowiedzialność jedynie do wysokości kapitału zakładowego. Należy jednak nadmienić, że jeżeli egzekucja przeciwko spółce z ograniczoną odpowiedzialnością okaże się bezskuteczna to członkowie zarządu tej spółki odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania, chyba że we właściwym czasie zgłoszą wniosek o upadłość, zostanie wszczęte postępowanie układowe albo wykażą że niezgłoszenie wniosku o upadłość oraz niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z ich winy albo też że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego wierzyciel nie poniósł szkody. Prowadzący działalność gospodarczą jako osoba fizyczna musi uzyskać wpis do ewidencji działalności gospodarczej. Natomiast aby rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej w formie spółki trzeba uzyskać wpis do Krajowego Rejestru Sądowego. Wszyscy prowadzący działalność gospodarczą winni dokonać zgłoszenia do rejestru podmiotów gospodarczych (REGON), prowadzonego przez Główny Urząd Statystyczny. Powinni również posiadać numer identyfikacji podatkowej (NIP). Wprawdzie polskie prawo co do zasady zapewnia wolność prowadzenia działalności gospodarczej, jednak pewne dziedziny tej działalności są zastrzeżone dla państwa ze względów bezpieczeństwa, ochrony jego interesów lub dla zapewnienia należytego wykonywania działalności. Jeśli przedsiębiorca chce prowadzić działalność w jednej z zastrzeżonych dziedzin, musi postarać się o uzyskanie od państwa pozwolenia (koncesji). Jej udzielenie, odmowa udzielenia, zmiana i cofnięcie 10

11 lub ograniczenie zakresu należy do ministra właściwego ze względu na przedmiot działalności gospodarczej wymagającej uzyskania koncesji. Koncesje są wymagane między innymi na : poszukiwania lub rozpoznawania złóż kopalin, wydobywania kopalin ze złóż, bezzbiornikowego magazynowania substancji oraz składowania odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych; wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym; wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji i obrotu paliwami i energią; ochrony osób i mienia; rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych; przewozów lotniczych. W niektórych dziedzinach działalności gospodarczej odrębne przepisy przewidują obowiązek uzyskania zezwolenia. O konieczności uzyskania koncesji i zasadach ich udzielania stanowią przepisy szczególne. Poniżej wykaz głównych aktów prawnych regulujących prowadzenie działalności gospodarczej: 1) Zagadnienia ogólne Dz.U j.t. Ustawa o Swobodzie działalności gospodarczej. Dz.U ustawa Przepisy wprowadzające ustawę o swobodzie działalności gospodarczej. Dz.U ustawa Świadczenie usług na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Dz.U Rozporządzenie o Szczegółowym zakresie współpracy międzynarodowej w zakresie świadczenia usług. Dz.U Ustawa Udostępnianie informacji gospodarczych i wymiana danych gospodarczych. Dz. U. z Ustawa o Rachunkowości 2) Zezwolenia na wykonywanie działalności gospodarczej Dz.U Rozporządzenie w sprawie Rodzaju dokumentów wymaganych przy składaniu wniosku o wydanie zezwoleń na obrót hurtowy napojami alkoholowymi, wzory wniosków oraz wzory informacji o sprzedaży napojów alkoholowych. Dz.U Ustawa Gry hazardowe. Dz.U Rozporządzenie - Szczegółowy sposób określania wymagań, jakie powinien spełniać przedsiębiorca ubiegający się o uzyskanie zezwolenia. Dz.U j.t. ustawa Obrót instrumentami finansowymi. art. 68(a), dział II rozdz. 2 oddz. 1, dział II rozdz. 2 oddz. 2, dział IV rozdz. 1 11

12 Dz.U Rozporządzenie Oceny wiarygodności kredytowej opracowane przez zewnętrzne instytucje oceny wiarygodności kredytowej. Dz.U j.t. ustawa Prawo bankowe.art. 30(a)-42 Dz.U j.t. ustawa Giełdy towarowe. Dz.U ustawa o Odpady. Dz.U rozp. Rodzaje odpadów, których zbieranie lub transport nie wymagają zezwolenia na prowadzenie działalności. Dz.U rozp. Lista rodzajów odpadów, które posiadacz odpadów może przekazywać osobom fizycznym lub jednostkom organizacyjnym niebędącym przedsiębiorcami, oraz dopuszczalne metody ich odzysku. Dz.U rozp. Zakres informacji podawanych przy rejestracji przez posiadaczy odpadów zwolnionych z obowiązku uzyskiwania zezwoleń oraz sposób rejestracji. Dz.U ustawa Międzynarodowe przemieszczanie odpadów. Dz.U rozp. Rodzaje odpadów, których przywóz w celu unieszkodliwiania jest zabroniony. Dz.U rozp. Wzór rejestru zgłoszeń i decyzji w zakresie międzynarodowego przemieszczania odpadów oraz sposób jego udostępniania. Dz.U ustawa Recykling pojazdów wycofanych z eksploatacji. Dz.U rozp. Wymagania dla punktów zbierania pojazdów wycofanych z eksploatacji. Dz.U ustawa Handel uprawnieniami do emisji do powietrza gazów cieplarnianych i innych substancji. Dz.U j.t.- ustawa Prawo o miarach. Dz.U j.t. ustawa Zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków. Dz.U j.t.- ustawa Prawo farmaceutyczne. Dz.U rozp. Wymagania Dobrej Praktyki Wytwarzania. Dz.U ustawa Publiczny transport zbiorowy. Dz.U j.t.-transport drogowy. Dz.U Rozp. Zezwolenia na międzynarodowy przewóz drogowy rzeczy oraz drogowy przewóz kabotażowy. Dz.U ustawa Rybołówstwo. 12

13 Dz.U ustawa Elektroniczne instrumenty płatnicze. Dz.U j.t. ustawa dział II rozdz. 4, dział II rozdz. 5, dział III rozdz. 4, dział III rozdz. Działalność ubezpieczeniowa. Dz.U ustawa Pośrednictwo ubezpieczeniowe Dz.U j.t. - ustawa Prawo pocztowe. Dz.U ustawa Podatek akcyzowy. Dz.U rozp. Urzędy celne, w których może być dokonywany eksport, import lub tranzyt towarów o znaczeniu strategicznym. Dz.U ustawa Administrowanie obrotem usługowym z zagranicą. Dz.U j.t. - ustawa Pomoc społeczna. Kontrola działalności gospodarczej przedsiębiorcy Dz.U j.t- ustawa rozdz. 5 Swoboda działalności gospodarczej. Wykonywanie działalności gospodarczej przez osoby zagraniczne Dz.U j.t.- ustawa art. 13, rozdz. 6Swoboda działalności gospodarczej. Dz.U j.t.- ustawa Zasady prowadzenia na terytorium Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej działalności gospodarczej w zakresie drobnej wytwórczości przez zagraniczne osoby prawne i fizyczne. Dz.U rozp. Warunki wydawania zezwoleń na prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie drobnej wytwórczości przez zagraniczne osoby prawne i fizyczne. Dz.U rozp. Ogólne zasady udzielania kredytów przedsiębiorstwom zagranicznym i przedsiębiorstwom z udziałem zagranicznym. Dz.U rozp. Zasady i warunki sprzedaży importowanych towarów i usług przez przedsiębiorstwa zagraniczne i przedsiębiorstwa z udziałem zagranicznym, działające w zakresie drobnej wytwórczości. Dz.U j.t.- ustawa Nabywanie nieruchomości przez cudzoziemców. Dz.U j.t. ustawa Obrót instrumentami finansowymi. Dz.U ustawa Fundusze inwestycyjne. Dz.U j.t. ustawa Działalność ubezpieczeniowa Dz.U j.t. ustawa Prawo upadłościowe i naprawcze. B. Problematyka środowiskowa: 13

14 Regulacje prawne określające zasady ochrony środowiska w polskim systemie prawnym są zapisane w wielu przepisach różnej rangi, regulujących bardzo różne dziedziny życia. Dlatego w poniższym zestawieniu wybrano wiodące dokumenty o randze ustawy lub rozporządzenia odnoszące się do podstawowych aspektów prowadzenia działalności gospodarczej oraz życia publicznego. Zwraca przy tym uwagę fakt, iż zdecydowana większość tych dokumentów została przyjęta po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej. 1) Ustawy Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym. Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591, z późniejszymi zmianami Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane. Dz. U. z 2006 r. Nr 156, poz. 1118, z późniejszymi zmianami Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska. Dz. U. z 2001 r. Nr 62, poz. 627, z późniejszymi zmianami Ustawa z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym. Dz. U. z 2003 r. Nr 80, poz. 717 Ustawa z 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody. Dz. U. z 2004 r. Nr 92, poz. 880 z późniejszymi zmianami tekst jednolity na , z uwzględnieniem zmian wniesionych ustawami zm. Prawo Ochrony Środowiska z i Prawo Wodne z Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007 r. o zapobieganiu szkodom w środowisku i ich naprawie. Dz. U. z 2007 r. Nr 75, poz Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o zmianie ustawy o ochronie przyrody oraz niektórych innych ustaw. Dz. U. z 2008 r. Nr 201, poz Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Dz. U. z 2008 r. Nr 199, poz ) Rozporządzenia ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie wymaganego zakresu projektu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Dz. U. Nr 164 poz ROZPORZĄDZENIE MINISTRA INFRASTRUKTURY z dnia 28 kwietnia 2004 r. w sprawie zakresu projektu studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy. Dz. U. Nr 118 poz

15 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących roślin objętych ochroną. Dz. U. Nr 168, poz ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących grzybów objętych ochroną. Dz. U. Nr 168, poz ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 21 lipca 2004 w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura Dz. U. Nr 229 poz Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną. Dz. U. Nr 220, Poz ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 16 maja 2005 r. w sprawie typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków roślin i zwierząt, wymagających ochrony w formie wyznaczenia obszarów Natura Dz. U. Nr 94 poz ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 5 września 2007 zmieniające rozporządzenie w sprawie obszarów specjalnej ochrony ptaków Natura Dz. U. Nr 179 poz ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA z dnia 30 kwietnia 2008 w sprawie kryteriów oceny wystąpienia szkody w środowisku. Dz. U. Nr 82 poz Europejskie dyrektywy odnoszące się do obszarów NATURA 2000 Nazwą Natura 2000 określono program utworzenia w krajach Unii Europejskiej wspólnego systemu (sieci) obszarów objętych ochroną przyrody. Podstawą dla tego programu są dwie unijne dyrektywy: Dyrektywa Ptasia i Dyrektywa Siedliskowa (Habitatowa). Celem programu jest zachowanie określonych typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków, które uważa się za cenne i zagrożone w skali całej Europy. Wspólne działanie na rzecz zachowania dziedzictwa przyrodniczego Europy w oparciu o jednolite prawo ma na celu optymalizację kosztów i spotęgowanie korzystnych dla środowiska efektów. Jednolite prawo powinno ułatwić współdziałanie wielu instytucji zajmujących się ochroną przyrody stale i tych dla których jest to działanie oboczne. Zadanie i cel rangi europejskiej powinno łatwiej uzyskać powszechną akceptację społeczną, tym bardziej że poszczególne kraje członkowskie są zobowiązane do zachowania na obszarach wchodzących w skład sieci Natura 2000 walorów chronionych w stanie nie pogorszonym, co wcale nie musi wykluczać ich gospodarczego wykorzystania. 15

16 Dyrektywa Ptasia potoczna nazwa dyrektywy 2009/147/WE z 30 listopada 2009 w sprawie ochrony dzikiego ptactwa, stanowiącej wersję skonsolidowaną wcześniejszej dyrektywy EWG 79/409/EWG z 2 kwietnia 1979 o ochronie dziko żyjących ptaków (Directive on the Conservation of Wild Birds). Dyrektywa Ptasia składa się z 20 artykułów i 7 załączników, które precyzują metody jej realizacji. W szczególnych przypadkach, określonych w art. 9 dyrektywy, dopuszcza się, by państwa członkowskie udzielały indywidualnych zezwoleń na odstępstwa od zakazów sformułowanych w dyrektywie. Cele Dyrektywy: ochrona przed wyginięciem wszystkich istniejących współcześnie populacji ptaków występujących w stanie dzikim w UE prawne uregulowanie handlu i odłowu ptaków przeciwdziałanie pewnym metodom ich odłowu i zabijania Załączniki do Dyrektywy: Załącznik nr 1 to lista 182 gatunków ptaków, które powinny być chronione, poprzez ochronę ich siedlisk. Na równi z ptakami z tego załącznika są traktowane ptaki wędrowne. Załączniki nr 2 i 3 określają gatunki ptaków, na które można polować, a upolowanymi handlować, co jest wyjątkiem wobec ogólnego zakazu zabijania ptaków i handlu nimi. Jednak nawet na ptaki gatunków wymienionych w tym załączniku nie można polować w okresie ich wędrówki wiosennej, toków ani rozrodu. Metody ochrony zalecane w dyrektywie: Dyrektywa zobowiązuje do ochrony ptaków przez: stworzenie obszarów specjalnej ochrony ptaków, stanowiących część sieci Natura 2000; utrzymanie i zagospodarowania siedlisk ptaków zgodnie z potrzebami ekologicznymi, zarówno w ramach specjalnych obszarów ochrony jak i poza nimi; przywracania zniszczonych biotopów ptaków; tworzenia biotopów dla ptaków; zakazania umyślnego zabijania lub chwytania jakichkolwiek ptaków jakimikolwiek metodami (z wyjątkiem w postaci polowań na gatunki ujęte w załączniku 2); zakazania umyślnego niszczenia lub uszkadzania gniazd i jaj ptaków lub usuwania ich gniazd; 16

17 wybierania jaj ptaków dziko występujących oraz zatrzymania tych jaj, nawet gdy są puste; umyślnego płoszenia tych ptaków, szczególnie w okresie lęgowym i wychowu młodych, jeśli mogłoby to mieć znaczenie w odniesieniu do celów dyrektywy; przetrzymywania ptactwa należącego do gatunków, na które polowanie i których chwytanie jest zabronione. Dyrektywa Siedliskowa, Dyrektywa Habitatowa potoczna nazwa Dyrektywy 92/43/EWG w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory, będącej elementem prawa Unii Europejskiej. Razem z Dyrektywą Ptasią stanowi podstawę europejskiego systemu ochrony przyrody Natura Dyrektywa wskazuje "ważne w skali europejskiej" gatunki roślin i zwierząt oraz typy siedlisk przyrodniczych: dla których państwa członkowskie zobowiązane są powołać obszary ich ochrony (obszary Natura 2000); które państwa członkowskie zobowiązane są chronić przez ścisłą ochronę gatunkową,; które są przedmiotem zainteresowania Unii podlegając gospodarczemu użytkowaniu, które jednak może wymagać kontroli. Dyrektywa jest wiążąca dla wszystkich państw Unii Europejskiej, które muszą wprowadzić jej postanowienia do prawa krajowego. Dyrektywa zawiera sześć załączników: Załącznik 1 - Zawiera typy siedlisk naturalnych ważnych dla miejscowych społeczności, których ochrona wymaga wyznaczenia obszarów szczególnie chronionych. Załącznik 2 - Wymienia gatunki roślin i zwierząt będące przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, których ochrona wymaga wyznaczenia specjalnych obszarów ochrony. Załącznik 3 - Przedstawia kryteria wyboru obiektów kwalifikujących się do określenia jako obiekty będące przedmiotem zainteresowania Wspólnoty i wyznaczenia jako specjalne obszary ochrony Załącznik 4 - Wymienia gatunki roślin i zwierząt będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, które wymagają ścisłej ochrony. 17

18 Załącznik 5 - Wymienia gatunki roślin i zwierząt będących przedmiotem zainteresowania Wspólnoty, których pozyskiwanie ze stanu dzikiego i eksploatacja mogą podlegać działaniom w zakresie zarządzania. Załącznik 6 - Przedstawia zabronione metody i środki odławiania i zabijania oraz środki transportu. Na funkcjonowanie obszarów NATURA 2000 wpływ mają również: DYREKTYWA RADY 85/337/EWG z dnia 27 czerwca 1985 r. w sprawie oceny wpływu wywieranego przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko; DYREKTYWA RADY 97/11/EC z dnia 3 marca 1997 r. poprawiająca Dyrektywę 85/337/EEC w sprawie oceny skutków dla środowiska niektórych publicznych i prywatnych przedsięwzięć DYREKTYWA 2001/42/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 27 czerwca 2001 r. w sprawie oceny wpływu niektórych planów i programów na środowisko; Dyrektywa 2004/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie odpowiedzialności za środowisko w odniesieniu do zapobiegania i zaradzania szkodom wyrządzonym środowisku naturalnemu. Commission of the European Communities Communication from the Commission on the precautionary principle. Brussels Com (1) Wyżej wymienione akty prawa europejskiego, zgodnie z OGŁOSZENIEM PREZESA RADY MINISTRÓW z dnia 11 maja 2004 r. w sprawie stosowania prawa Unii Europejskiej (M.P. z dnia 14 maja 2004 r.) obowiązują zgodnie z zasadą nadrzędności: Na mocy Traktatu o przystąpieniu Rzeczypospolitej Polskiej do Unii Europejskiej z dniem 1 maja 2004 r. zaczęło obowiązywać w Polsce prawo Unii Europejskiej. Traktat ten został ogłoszony w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 kwietnia 2004 r. Nr 90, poz. 864 zaś Podstawową zasadą prawa wspólnotowego, ustaloną w orzecznictwie ETS, jest zasada nadrzędności, która przewiduje, że prawo pierwotne oraz akty wydane na jego podstawie będą stosowane przed prawem krajowym. 18

19 1.4. Aktywność państwowych, regionalnych i lokalnych organizacji na rzecz wspierania przedsiębiorczości W Polsce wspieranie przedsiębiorczości i aktywności gospodarczej jest przedmiotem działania wielu podmiotów zarówno państwowych jak i samorządowych różnego szczebla. Poniżej przedstawiono informacje na temat organizacji o charakterze publicznym najaktywniej działających na rzecz rozwoju przedsiębiorczości i ochrony środowiska w województwie warmińsko-mazurskim. A. Podmioty państwowe Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR) powstała w 1994 r. w celu wspierania rozwoju rolnictwa i obszarów wiejskich. ARiMR została wyznaczona przez Rząd RP do pełnienia roli akredytowanej agencji płatniczej. Zajmuje się wdrażaniem instrumentów współfinansowanych z budżetu Unii Europejskiej oraz udziela pomocy ze środków krajowych. Agencja, jako wykonawca polityki rolnej, ściśle współpracuje z Ministerstwem Rolnictwa i Rozwoju Wsi. ARiMR podlega jednocześnie nadzorowi Ministerstwa Finansów w zakresie gospodarowania środkami publicznymi. Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa kieruje Prezes powołany przez Premiera RP na wniosek Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Ministra Finansów. Struktura ARiMR jest trzypoziomowa - Centrala, 16 Oddziałów Regionalnych w każdym województwie oraz 314 Biur Powiatowych. Głównymi beneficjentami działań realizowanych przez ARiMR są rolnicy, mieszkańcy wsi, przedsiębiorcy i samorządy lokalne. ARiMR udziela też pomocy podmiotom z sektora rybackiego. ARiMR jest podmiotem zajmującym się przede wszystkim wdrażaniem instrumentów pomocy finansowanych z nowych funduszy unijnych: Europejskiego Funduszu Rolnego Gwarancji (EFRG), Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich Europejskiego Funduszu Rybackiego Płatności bezpośrednie Płatności bezpośrednie są instrumentem wsparcia dochodów rolników. Polscy rolnicy zostali objęci uproszczonym systemem płatności bezpośrednich. Wsparcie finansowe udzielane jest rolnikom proporcjonalnie do powierzchni upraw i posiadanych stad zwierząt. zł. Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata

20 Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata umożliwia kontynuację procesu modernizacji oraz rozwoju polskiej gospodarki żywnościowej i wsi, rozpoczętego w minionych latach. Zgodnie z intencją UE jest to program, który uzupełnia wspólną politykę rolną. W ramach EFRROW, który finansuje PROW w tym okresie, Polska otrzymała 13,2 mld euro, które wraz ze środkami krajowymi stanowią łączny budżet w wysokości 17,2 mld euro. W ramach PROW realizowane są następujące priorytety: Oś 1 Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego - przez działania; - Szkolenia zawodowe dla osób zatrudnionych w rolnictwie i leśnictwie, - Ułatwianie startu młodym rolnikom, - Renty strukturalne, - Korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów, - Modernizacja gospodarstw rolnych, - Zwiększanie wartości dodanej podstawowej produkcji rolnej i leśnej, - Poprawianie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowaniem rolnictwa i leśnictwa, - Uczestnictwo rolników w systemach jakości żywności, - Działania informacyjne i promocyjne, - Grupy producentów rolnych. Oś 2 Poprawa środowiska naturalnego i obszarów wiejskich - przez działania; - Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW), - Program rolnośrodowiskowy (płatności rolnośrodowiskowe), - Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne, - Odtwarzanie potencjału produkcji leśnej zniszczonego przez katastrofy oraz wprowadzanie instrumentów zapobiegawczych. Oś 3 Polepszanie jakości życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej - przez działania; - Różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej, - Tworzenie i rozwój mikroprzedsiębiorstw, - Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej- Odnowa i rozwój wsi. Oś 4 LEADER, czyli aktywizacja społeczności lokalnych - przez działania; 20