Pierwsze kroki w biznesie

Transkrypt

1 TECZKA INFORMACYJNA Pierwsze kroki w biznesie przewodnik początkującego przedsiębiorcy Stan prawny na dzień Wojewódzki Urząd Pracy w Warszawie Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej Warszawa 2008

2 SPIS TREŚCI 1. Pojęcie przedsiębiorcy i działalności gospodarczej w polskim ustawodawstwie 3 2. Ograniczenia swobody działalności gospodarczej Działalność koncesjonowana Działalność regulowana Działalność licencjonowana Działalność wymagająca zezwolenia 8 3. Formy organizacyjno-prawne prowadzenia działalności gospodarczej Indywidualna działalność gospodarcza Działalność w formie spółki Spółka cywilna Spółka jawna Spółka partnerska Spółka komandytowa Spółka komandytowo-akcyjna Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Spółka akcyjna Formy opodatkowania działalności Ryczałt ewidencjonowany Karta podatkowa Opodatkowanie na zasadach ogólnych Podatek liniowy Podatek od towarów i usług VAT Źródła finansowania działalności gospodarczej Środki z Funduszu Pracy Fundusze PoŜyczkowe Fundusz Mikro Fundacja na Rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa Mazowiecki Regionalny Fundusz PoŜyczkowy Sp. z o.o Stowarzyszenie Rozwoju Przedsiębiorczości i Inicjatyw Lokalnych Ostrołęcki Ruch Wspierania Przedsiębiorczości - Fundusz Rozwoju Przedsiębiorczości Stowarzyszenie Radomskie Centrum Przedsiębiorczości 37

3 5.3 Bank Gospodarstwa Krajowego Fundusze Poręczeń Kredytowych Krajowy Fundusz Poręczeń Kredytowych Bank Gospodarstwa Krajowego Mazowiecki Fundusz Poręczeń Kredytowych Sp. z o.o Stowarzyszenie Radomskie Centrum Przedsiębiorczości Poręczenia Kredytowe Sp. z o.o Fundusze Venture Capital Aniołowie biznesu Inkubatory przedsiębiorczości Akademickie Inkubatory Przedsiębiorczości Franczyza (franchising) Formalności związane z załoŝeniem firmy Wpis do ewidencji działalności gospodarczej Krajowy Rejestr Sądowy Urząd Statystyczny REGON Pieczątka firmowa Konto w banku Urząd Skarbowy Zgłoszenie identyfikacyjne/aktualizacyjne NIP VAT Wybór formy opodatkowania Zakład Ubezpieczeń Społecznych Źródła informacji 55 Opracowanie: Beata Kujszczyk

4

5 1. POJĘCIE PRZEDSIĘBIORCY I DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ W POLSKIM USTAWODAWSTWIE Podstawowym aktem prawnym regulującym sferę działalności gospodarczej w Polsce jest ustawa z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. Nr 173, poz. 1807). Do działalności spółek cywilnych zastosowanie ma dodatkowo Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.), natomiast działalność spółek osobowych i kapitałowych regulowana jest przez Kodeks spółek handlowych (Dz. U. z 2000 r. Nr 94, poz. 1037, z późn. zm.) Zgodnie z zapisami ustawy o swobodzie działalności gospodarczej działalnością gospodarczą jest zarobkowa działalność wytwórcza, budowlana, handlowa, usługowa oraz poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóŝ, a takŝe działalność zawodowa (tzw. wolne zawody), wykonywana we własnym imieniu, bez względu na jej rezultat, w sposób zorganizowany i ciągły. Z przepisów ustawy wyłączona jest działalność wytwórcza w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa śródlądowego, a takŝe wynajem przez rolników pokoi, sprzedaŝ posiłków domowych i świadczenie w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów. UWAGA Zgodnie z art. 5b ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. Nr 80, poz. 350, z późn. zm.) od 1 stycznia 2007 pozarolniczą działalnością gospodarczą nie są czynności, przy których spełnione są łącznie następujące warunki: 1) odpowiedzialność wobec osób trzecich za rezultat tych czynności oraz ich wykonywanie ponosi zlecający wykonanie tych czynności, 2) są one wykonywane pod kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonych przez zlecającego te czynności, 3) wykonujący te czynności nie ponosi ryzyka gospodarczego związanego z prowadzoną działalnością. Przedsiębiorcą jest kaŝdy, kto prowadzi działalność gospodarczą na własny rachunek, a więc moŝe nim być: 1) osoba fizyczna prowadząca jednoosobową działalność gospodarczą, osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą w formie spółki cywilnej, 2) osoba prawna (spółki kapitałowe prawa handlowego sp. z o.o., sp. akcyjna), 3) jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną (spółki osobowe prawa handlowego sp. jawna, sp. partnerska, sp. komandytowa, sp. komandytowo-akcyjna). Przedsiębiorca zawsze działa pod firmą. Firmą osoby prowadzącej jednoosobową działalność gospodarczą jest jej nazwisko, co nie wyklucza włączenia do firmy dodatkowych określeń np. pseudonimu, określenia wskazującego przedmiot działalności itp. Firmą osoby prawnej jest jej nazwa, która musi zawierać oznaczenie formy prawnej (np. sp. z o.o., sp. j.). Pojęcie osoby fizycznej odpowiada uŝywanemu w języku potocznym pojęciu człowieka. Definicję osoby fizycznej wywodzi się z przepisów kodeksu cywilnego. KaŜdy człowiek w momencie urodzenia ma zdolność prawną, co oznacza, Ŝe moŝe być podmiotem praw i obowiązków, natomiast pełną zdolność do czynności prawnych, czyli zdolność do samodzielnego nabywania praw i zaciągania zobowiązań, uzyskuje w chwili osiągnięcia pełnoletności. Zdolność do czynności prawnych moŝe być pełna (osoby powyŝej 18 r. Ŝ), ograniczona (osoby od 13 r. Ŝ., osoby częściowo ubezwłasnowolnione) lub moŝna jej w ogóle nie mieć (dzieci do 13 r. Ŝ., osoby ubezwłasnowolnione). 3

6 Elementem istotnym dla oceny, czy osoba fizyczna moŝe być przedsiębiorcą, jest zdolność do czynności prawnych tej osoby. Przedsiębiorcami co do zasady zostają osoby fizyczne pełnoletnie, które nie zostały ograniczone w swojej zdolności do czynności prawnych. Osobami prawnymi są Skarb Państwa i jednostki organizacyjne (zorganizowane zbiory osób lub majątku), którym przepisy szczegółowe przyznają osobowość prawną, czyli moŝliwość występowania jako samodzielny podmiot prawa. Osobowość prawna moŝe być związana z określoną kategorią podmiotów (np. spółki kapitałowe, przedsiębiorstwa państwowe, spółdzielnie, fundacje, stowarzyszenia, fundusze inwestycyjne) lub z indywidualnie określonymi podmiotami (np. Narodowy Bank Polski, Polska Akademia Nauk, Agencja Techniki i Technologii). Powstanie, ustrój i ustanie osób prawnych określają właściwe przepisy (np. Kodeks spółek handlowych w odniesieniu do spółek kapitałowych, ustawa o przedsiębiorstwach państwowych w odniesieniu do przedsiębiorstw państwowych, Prawo spółdzielcze w odniesieniu do spółdzielni). Organizacja i sposób działania osoby prawnej moŝe być ponadto regulowana przez statut tej osoby prawnej. Jednostka organizacyjna uzyskuje osobowość prawną z chwilą jej wpisania do właściwego rejestru, chyba Ŝe co innego wynika ze szczególnych przepisów. Rejestry osób prawnych mogą być prowadzone przez sądy lub organy administracyjne. Podejmujący działalność gospodarczą mogą w zasadzie swobodnie podejmować decyzję, w jakiej formie organizacyjnej ma być ona prowadzona. NaleŜy jednak pamiętać, Ŝe niekiedy przepisy wymagają, aby określona działalność gospodarcza była prowadzona w konkretnej formie prawnej (np. banki tworzone są w formie spółek akcyjnych). Ustawa o swobodzie działalności gospodarczej dokonuje klasyfikacji małych i średnich przedsiębiorców ze względu na kryteria ilościowe, zgodnie z którymi: 1. Za mikroprzedsiębiorcę uwaŝa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych: zatrudniał średniorocznie mniej niŝ 10 pracowników oraz osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaŝy towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nie przekraczający równowartości w złotych 2 milionów euro lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 2 milionów euro. 2. Za małego przedsiębiorcę uwaŝa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych: zatrudniał średniorocznie mniej niŝ 50 pracowników oraz osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaŝy towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nie przekraczający równowartości w złotych 10 milionów euro lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 10 milionów euro. 3. Za średniego przedsiębiorcę uwaŝa się przedsiębiorcę, który w co najmniej jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych: zatrudniał średniorocznie mniej niŝ 250 pracowników oraz osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaŝy towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych nie przekraczający równowartości w złotych 50 milionów euro lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 50 milionów euro. 4

7 2. OGRANICZENIA SWOBODY DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ Pomimo ogólnej zasady ustanawiającej swobodę działalności gospodarczej, istnieją rodzaje działalności, do których podjęcia, poza uzyskaniem wpisu do rejestru przedsiębiorców, naleŝy uzyskać wpis do rejestru działalności regulowanej, koncesję, zezwolenie lub licencję. Ze względu na warunki umoŝliwiające prowadzenie działalności reglamentowanej w Polsce, wyróŝnić moŝna cztery podstawowe grupy działalności gospodarczej podlegającej ograniczeniu: 1) działalność koncesjonowana, 2) działalność regulowana, 3) działalność licencjonowana, 4) działalność wymagająca zezwolenia lub zgody. 2.1 Działalność koncesjonowana Decyzje o udzieleniu, odmowie udzielenia, zmianie, cofnięciu lub ograniczeniu zakresu koncesji wydaje minister właściwy ze względu na przedmiot działalności gospodarczej, wymagającej uzyskania koncesji. Koncesji udziela się na czas oznaczony, nie krótszy niŝ 5 lat i nie dłuŝszy niŝ 50 lat, chyba Ŝe przedsiębiorca wnioskuje o udzielenie koncesji na czas krótszy. Uzyskania koncesji wymaga wykonywanie działalności gospodarczej w zakresie: 1) poszukiwania lub rozpoznawania złóŝ kopalin, wydobywania kopalin ze złóŝ, bezzbiornikowego magazynowania substancji oraz składowania odpadów w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych - ustawa z 4 lutego 1994 Prawo geologiczne i górnicze, koncesji udziela Minister Środowiska ; 2) wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią i amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym ustawa z 22 czerwca 2001 r. o wykonywaniu działalności gospodarczej w zakresie wytwarzania i obrotu materiałami wybuchowymi, bronią, amunicją oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu wojskowym lub policyjnym, koncesje wydaje Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji; 3) wytwarzania, przetwarzania, magazynowania, przesyłania, dystrybucji i obrotu paliwami i energią ustawa z 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne organ koncesyjny Prezes Urzędu Regulacji Energetyki; 4) ochrony osób i mienia ustawa z 22 sierpnia 1997 r. o ochronie osób i mienia koncesje Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji; 5) rozpowszechniania programów radiowych i telewizyjnych ustawa z 29 grudnia 1992 r. o radiofonii i telewizji - organ koncesyjny Przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i telewizji; 6) przewozów lotniczych ustawa z 3 lipca 2002 r. Prawo lotnicze koncesje wydaje Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego. Szczegółowe warunki wykonywania w/w działalności koncesjonowanych regulują przepisy odrębnych aktów prawnych. O udzielenie koncesji występować mogą wszyscy przedsiębiorcy na równych prawach. Wniosek o udzielenie lub zmianę koncesji zawiera: 1) firmę przedsiębiorcy, jego siedzibę i adres, 2) numer w rejestrze przedsiębiorców (KRS) lub numer w ewidencji działalności gospodarczej oraz numer identyfikacji podatkowej (NIP), 3) określenie rodzaju i zakresu wykonywania działalności gospodarczej, na którą ma być udzielona koncesja, 5

8 4) dodatkowe informacje oraz dokumenty (załączniki) określone w przepisach regulujących działalność gospodarczą wymagającą uzyskania koncesji. Za udzielenie koncesji lub jej zmianę bądź za wydanie promesy (przyrzeczenia wydania koncesji) pobiera się opłatę skarbową, chyba Ŝe przepisy odrębnych ustaw stanowią inaczej. Wysokość opłaty określona jest w załączniku do ustawy z dn r. o opłacie skarbowej (Dz. U. Nr 225, poz. 1635). Organ koncesyjny moŝe odmówić udzielenia koncesji lub ograniczyć jej zakres w stosunku do wniosku o udzielenie koncesji: gdy przedsiębiorca nie spełnia warunków wykonywania działalności objętej koncesją; ze względu na zagroŝenie obronności i bezpieczeństwa państwa i obywateli; jeŝeli w wyniku przeprowadzonego przetargu udzielono koncesji innemu przedsiębiorcy. 2.2 Działalność regulowana Działalnością regulowaną określa się działalność gospodarczą, której wykonywanie wymaga spełnienia szczególnych warunków, określonych przepisami prawa. JeŜeli przepis odrębnej ustawy branŝowej stwierdza, Ŝe dany rodzaj działalności jest działalnością regulowaną, przedsiębiorca moŝe ją wykonywać, jeŝeli spełnia warunki określone przepisami tej ustawy i po uzyskaniu wpisu do rejestru działalności regulowanej. Rejestr ten jest prowadzony przez organ wskazany w danej ustawie. Organ prowadzący rejestr wpisuje przedsiębiorcę na podstawie złoŝonego przez niego wniosku wraz z oświadczeniem o spełnianiu warunków wymaganych do wykonywania tej działalności. Organ prowadzący rejestr działalności regulowanej wydaje z urzędu zaświadczenie o dokonaniu wpisu do rejestru. Odmowa wpisu przedsiębiorcy do rejestru działalności regulowanej następuje w przypadku, gdy: wydano prawomocne orzeczenie zakazujące przedsiębiorcy wykonywania działalności objętej wpisem; przedsiębiorcę wykreślono z rejestru tej działalności regulowanej, z powodu złoŝenia oświadczenia niezgodnego ze stanem faktycznym. Przepisy regulujące szczegółowe zasady wykonywania działalności regulowanej, zawarte są w następujących ustawach i dotyczą następujących zakresów działalności: 1) o wyrobie i rozlewie wyrobów winiarskich, obrocie tymi wyrobami i organizacji rynku wina, w zakresie wyrobu lub rozlewu wyrobów winiarskich, o ochronie roślin, w zakresie konfekcjonowania lub obrotu środkami ochrony roślin rejestr prowadzi minister do spraw rynków rolnych; 2) o biokomponentach stosowanych w paliwach ciekłych i biopaliwach ciekłych, w zakresie wytwarzania lub magazynowania biokomponentów - rejestr prowadzi minister do spraw rynków rolnych; 3) o nasiennictwie, w zakresie obrotu materiałem siewnym - rejestr prowadzi wojewódzki inspektor ochrony roślin i nasiennictwa; 4) Prawo pocztowe, w zakresie nie wymagającym zezwolenia, przy czym nie wymaga wpisu do rejestru działalność pocztowa polegająca na przyjmowaniu, przemieszczaniu i doręczaniu druków bezadresowych oraz działalność wykonywana przez agenta lub agenta pocztowego na podstawie umowy agencyjnej, zawartej z operatorem zgodnie z przepisami Kodeksu cywilnego - rejestr prowadzi Prezes Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty; 6

9 5) Prawo o ruchu drogowym, w zakresie prowadzenia stacji kontroli pojazdów, prowadzenia ośrodka szkolenia kierowców, prowadzenia pracowni psychologicznej dla instruktorów, egzaminatorów i kierowców - rejestr prowadzi starosta właściwy ze względy na siedzibę przedsiębiorcy; 6) o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych, w zakresie prowadzenia kursów dokształcających dla kierowców przewoŝących towary niebezpieczne - rejestr prowadzi marszałek województwa; 7) o narodowym zasobie archiwalnym i archiwach, w zakresie przechowywania dokumentacji osobowej i płacowej pracodawców o czasowym okresie przechowywania - rejestr prowadzi wojewoda; 8) o napojach spirytusowych, w zakresie wyrobu lub rozlewu napojów spirytusowych, wyrobu, oczyszczania, skaŝania, odwadniania alkoholu etylowego rejestr prowadzi minister właściwy do spraw rynków rolnych; 9) Prawo dewizowe, w zakresie działalności kantorowej - rejestr prowadzi minister do spraw rynków rolnych; 10) Prawo łowieckie, w zakresie świadczenia usług turystycznych obejmujących: polowania wykonywane przez cudzoziemców na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej oraz polowania za granicą rejestr prowadzi wojewoda; 11) o zawodzie lekarza i lekarza dentysty, w zakresie kształcenia podyplomowego lekarzy i lekarzy dentystów, prowadzenia indywidualnej praktyki lekarskiej, indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej i grupowej praktyki lekarskiej, grupowej praktyki lekarskiej - rejestr prowadzi Okręgowa Rada Lekarska; 12) o usługach detektywistycznych, w zakresie usług detektywistycznych - rejestr prowadzi minister właściwy do spraw wewnętrznych; 13) o kulturze fizycznej, w zakresie organizacji profesjonalnego współzawodnictwa sportowego - rejestr prowadzi Prezes Polskiej Konfederacji Sportu; 14) o zawodzie pielęgniarki i połoŝnej, w zakresie kształcenia podyplomowego oraz prowadzenia indywidualnej praktyki pielęgniarek, połoŝnych, indywidualnej specjalistycznej praktyki pielęgniarek, połoŝnych, albo grupowej praktyki pielęgniarek, połoŝnych - rejestr prowadzi Okręgowa Rada Pielęgniarek i PołoŜnych; 15) o usługach turystycznych, w zakresie organizowania imprez turystycznych oraz pośredniczenia na zlecenie klientów w zawieraniu umów oświadczenie usług turystycznych - rejestr prowadzi wojewoda; 16) o wyrobie alkoholu etylowego oraz wytwarzaniu wyrobów tytoniowych, w zakresie wyrobu, oczyszczania, skaŝania lub odwadniania alkoholu etylowego oraz w zakresie wytwarzania wyrobów tytoniowych - rejestr prowadzi minister do spraw rynków rolnych; 17) o wyścigach konnych, w zakresie organizowania wyścigów konnych - rejestr prowadzi Prezes Polskiego Klubu Wyścigów Konnych; 18) o domach składowych, w zakresie prowadzenia przedsiębiorstwa składowego - rejestr prowadzi minister właściwy do spraw gospodarki, towary rolne - minister właściwy do spraw rynków rolnych. Wpis do rejestru działalności regulowanej podlega opłacie skarbowej, której wysokość uzaleŝniona jest od rodzaju działalności. 7

10 2.3 Działalność licencjonowana Zgodnie z zapisami ustawy o swobodzie działalności gospodarczej uzyskania licencji wymaga działalność związana z transportem drogowym. Szczegółowo regulują to: ustawa z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. Nr 125, poz. 1371, z późn. zm.), ustawa z dnia 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym (Dz. U. Nr 86, poz. 789, z późn. zm.). Licencji w zakresie transportu drogowego udziela się na czas oznaczony nie krótszy niŝ 2 lata i nie dłuŝszy niŝ 50 lat, uwzględniając wniosek przedsiębiorcy. Licencji udziela się na wykonywanie: transportu drogowego taksówką, krajowego transportu drogowego osób samochodem nie będącym taksówką, krajowego transportu rzeczy, międzynarodowego transportu rzeczy, transportu kolejowego. Organem właściwym w sprawach udzielenia, odmowy udzielenia, zmiany lub cofnięcia licencji w zakresie transportu drogowego jest: 1) w krajowym transporcie drogowym starosta właściwy dla siedziby przedsiębiorcy, 2) w przewozach taksówkowych: wójt, burmistrz lub prezydent miasta, 3) w międzynarodowym transporcie drogowym minister właściwy do spraw transportu. Licencje na transport kolejowy wydaje się na czas nieokreślony. Organem właściwym do udzielenia, odmowy udzielenia, zmiany lub cofnięcia licencji jest Prezes Urzędu Transportu Kolejowego. 2.4 Działalność wymagająca zezwolenia Obowiązkiem uzyskiwania zezwolenia objętych jest bardzo wiele dziedzin działalności gospodarczej, które regulowane są szczegółowymi przepisami ustaw wymienionych w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej (art. 75, ust. 1): 1) ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2002 r. Nr 147, poz. 1231, z późn. zm.) detaliczna sprzedaŝ napojów alkoholowych. Zezwolenia wydawane są przez organ gminy właściwy ze względu na miejsce wykonywanej działalności; obrót hurtowy napojami alkoholowymi, dla napojów o zawartości powyŝej 18 % zezwolenie wydaje minister gospodarki, dla napojów do 18 % - marszałek województwa; 2) ustawy z dnia 29 lipca 1992 r. o grach i zakładach wzajemnych (Dz. U. z 2004 r. Nr 4, poz. 27) - urządzanie i prowadzenie działalności w zakresie gier losowych, zakładów wzajemnych lub gier w automatach. Zezwolenia udziela minister właściwy do spraw finansów publicznych, a w zakresie gier na automatach o niskich wygranych izba skarbowa. Działalność tą moŝna prowadzić wyłącznie w formie spółki akcyjnej lub spółki z o.o.; 3) ustawy z dnia 20 października 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych (Dz. U. Nr 123, poz. 600, z późn. zm.) - wykonywanie działalności na terenie specjalnych stref ekonomicznych zezwolenie ministra właściwego do spraw gospodarki; 4) ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. Nr 132, poz. 622, z późn. zm.) prowadzenie działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych, opróŝniania zbiorników bezodpływowych i transportu nieczystości 8

11 ciekłych, ochrony przed bezdomnymi zwierzętami, schronisk dla bezdomnych zwierząt. Zezwolenia w tym zakresie wydawane są przez organy gmin; 5) ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. Nr 179, poz. 1485) prowadzenie działalności w zakresie środków odurzających lub substancji psychotropowych zezwolenie Głównego Inspektora Farmaceutycznego; 6) ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2003 r. Nr 58, poz. 515, z późn. zm.) w zakresie produkcji tablic rejestracyjnych organem zezwalającym jest wojewoda; 7) ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. Nr 183, poz. 1538) prowadzenia działalności maklerskiej. Zezwolenie wydawane jest przez Komisję Papierów Wartościowych i Giełd. Działalność maklerska moŝe być wykonywana wyłącznie przez spółkę akcyjną z siedzibą na terytorium RP; 8) ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych (Dz. U. Nr 184, poz. 1539) wprowadzanie papierów wartościowych do publicznego obrotu. Zezwolenie wydaje minister właściwy do spraw instytucji finansowych; 9) ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Dz. U. z 2004 r. Nr 159, poz. 1667) działalność funduszy emerytalnych moŝe być prowadzona wyłącznie w formie towarzystwa emerytalnego. Zezwolenie wydaje Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych; 10) ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (Dz. U nr 190, poz. 1401) działalność bankowa (w formie spółki akcyjnej lub banku spółdzielczego) zezwolenie Komisji Nadzoru Bankowego; 11) ustawy z dnia 21 lipca 2000 r. - Prawo telekomunikacyjne (Dz. U. Nr 73, poz. 852, z późn. zm.) świadczenie i udostępnianie usług telekomunikacyjnych oraz eksploatacja sieci telekomunikacyjnych zezwolenie Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji i Poczty; 12) ustawy z dnia 26 października 2000 r. o giełdach towarowych (Dz. U. Nr 103, poz. 1099, z późn. zm.) - giełda towarowa moŝe być prowadzona w formie spółki akcyjnej. Zezwolenie wydaje minister właściwy do spraw instytucji finansowych; 13) ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628, z późn. zm.) działalność w zakresie odzysku lub unieszkodliwianie odpadów zezwolenie wydaje wojewoda, zbieranie lub transport odpadów - zezwolenie starosty, wytwórca lub posiadacz odpadów, który prowadzi działalność w zakresie unieszkodliwiania, zbierania lub transportu odpadów jest zwolniony z uzyskania zezwolenia; 14) ustawy z dnia 11 maja 2001 r. - Prawo o miarach (Dz. U. Nr 63, poz. 636, z późn. zm.) działalność w zakresie instalacji lub napraw przyrządów pomiarowych zezwolenie Prezesa Głównego Urzędu Miar; 15) ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U. Nr 72, poz. 747, z 2002 r. Nr 113, poz. 984 oraz z 2004 r. Nr 96, poz. 959) zezwolenie wójta, burmistrza, prezydenta miasta; 16) ustawy z dnia 22 czerwca 2001 r. o organizmach genetycznie zmodyfikowanych (Dz. U. Nr 76, poz. 811, z późn. zm.) w zakresie prowadzenia laboratorium referencyjnego minister właściwy do spraw środowiska; 17) ustawy z dnia 6 września 2001 r. - Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2004 r. Nr 53, poz. 533, z późn. zm.) - działalność w zakresie wytwarzania produktu leczniczego zezwolenie Głównego Inspektora Farmaceutycznego, obrót detaliczny produktami leczniczymi w aptekach zezwolenie wojewódzkiego inspektora farmaceutycznego, hurtownia farmaceutyczna - zezwolenie Głównego Inspektora Farmaceutycznego; 9

12 18) ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. Nr 125, poz. 1371, z późn. zm.) wykonywanie przewozów regularnych i przewozów regularnych specjalnych na terenie kraju. Zezwolenia wydawane są w zaleŝności od zasięgu tych przewozów: przez wójta, burmistrza, prezydenta miasta (na obszarze gminy), starostę (obszar powiatu), marszałka województwa (obszar województwa). W międzynarodowym transporcie drogowym zezwolenia wydaje minister właściwy do spraw transportu; 19) ustawy z dnia 19 lutego 2004 r. o rybołówstwie (Dz. U. Nr 62, poz. 574) wykonywanie działalności związanej z rybołówstwem wymaga zezwolenia ministra właściwego do spraw rolnictwa; 20) ustawy z dnia 3 lipca 2002 r. - Prawo lotnicze (Dz. U. Nr 130, poz. 1112, z późn zm.) zezwolenia wydaje Prezes Urzędu Lotnictwa Cywilnego; 21) ustawy z dnia 12 września 2002 r. o elektronicznych instrumentach płatniczych (Dz. U. Nr 169, poz oraz z 2004 r. Nr 91, poz. 870 i Nr 96, poz. 959) zezwolenie Komisji Nadzoru Bankowego; 22) ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. Nr 124, poz oraz z 2004 r. Nr 91, poz. 870 i Nr 96, poz. 959) zezwolenia Urzędu Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych; 23) ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o pośrednictwie ubezpieczeniowym (Dz. U. Nr 124, poz oraz z 2004 r. Nr 96, poz. 959) organem nadzoru jest minister właściwy do spraw finansów; 24) ustawy z dnia 12 czerwca 2003 r. - Prawo pocztowe (Dz. U. Nr 130, poz oraz z 2004 r. Nr 69, poz. 627 i Nr 96, poz. 959) zezwolenia wydawane są przez Prezesa Urzędu Regulacji Telekomunikacji. Nie wymaga zezwolenia działalność pocztowa polegająca na doręczaniu i przemieszczaniu druków bezadresowych oraz działalność wykonywana przez agenta pocztowego; 25) ustawy z dnia 23 stycznia 2004 r. o podatku akcyzowym (Dz. U. Nr 29, poz. 257 i Nr 68, poz. 623) działalność w zakresie prowadzenia składu podatkowego, prowadzenie działalności jako zarejestrowany lub niezarejestrowany handlowiec (nabywanie wyrobów akcyzowych) zezwolenie wydaje właściwy naczelnik urzędu celnego ; 26) ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych (Dz. U. Nr 146, poz. 1546) zezwolenia na działalność funduszu inwestycyjnego wydaje Komisja Papierów Wartościowych; 27) ustawy z dnia 21 stycznia 2005 r. o doświadczeniach na zwierzętach (Dz.U. Nr 33, poz. 289) prowadzenie działalności polegającej na hodowli zwierząt laboratoryjnych lub dostarczaniu zwierząt doświadczalnych - zezwolenie wydaje powiatowy lekarz weterynarii; 28) w art. 19a ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2005 r. Nr 45, poz. 435, Nr 157, poz. 1315, Nr 167, poz i Nr 175, poz. 1460) działalność związana z wykonywaniem planów urządzenia lasu - zezwolenie wydaje minister właściwy do spraw środowiska. 10

13 3. FORMY ORGANIZACYJNO PRAWNE PROWADZENIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ Osoby rozpoczynające działalność gospodarczą mogą wybierać spośród wielu moŝliwości prawnych. Samodzielnie mogą prowadzić biznes jako indywidualni przedsiębiorcy, w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością lub akcyjnej. Natomiast jeŝeli zamierzają prowadzić działalność w spółce, mają do wyboru: spółkę cywilną, jawną, partnerską, komandytową i komandytowo-akcyjną. Przedsiębiorca posiada prawo swobodnego wyboru formy organizacyjno-prawnej działalności. Jednak w szczególnych przypadkach jest ona narzucona w przepisach szczegółowych przez ustawodawcę. Tak się dzieje w przypadku m.in. bankowości i ubezpieczeń. Podmioty gospodarcze prowadzące działalność moŝna podzielić na trzy podstawowe grupy: osoby fizyczne (indywidualni przedsiębiorcy oraz wspólnicy spółek cywilnych) osoby prawne (spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjne, inne podmioty mające osobowość prawną) jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej (spółki jawne, partnerskie, komandytowe, komandytowo-akcyjne). Jednoosobową działalność gospodarczą oraz działalność w formie spółki cywilnej regulują przepisy kodeksu cywilnego, natomiast kodeks spółek handlowych reguluje działalność spółek osobowych i kapitałowych prawa handlowego. Z uwagi na róŝne wymagania formalne, jak równieŝ zakresy odpowiedzialności, dokonując wyboru formy organizacyjno-prawnej działalności gospodarczej, naleŝy uwzględnić kilka istotnych elementów: czy przedsięwzięcie prowadzone będzie przez jedną osobę czy grupę osób (skala zaufania partnerów); wielkość i rodzaj planowanej działalności; wysokość posiadanych zasobów finansowych; wysokość obciąŝeń podatkowych i zasady rozliczeń z budŝetem; osobowość przedsiębiorcy. 3.1 Indywidualna działalność gospodarcza Indywidualna działalność gospodarcza jest najprostszą formą prowadzenia działalności w Polsce. Podstawę prawną tworzenia i funkcjonowania przedsiębiorstw indywidualnych stanowi ustawa o swobodzie działalności gospodarczej oraz przepisy Kodeksu cywilnego (poza częścią dotyczącą spółek). Jest to forma charakterystyczna głównie dla niewielkich przedsięwzięć. Jednoosobową działalność wykonuje się pod własnym nazwiskiem i na własny rachunek, zawsze jednoosobowo. W ramach takiej działalności istnieje moŝliwość współdziałania w firmie osób spokrewnionych z właścicielem w charakterze osób współpracujących, nie jest jednak moŝliwe ich zatrudnienie. Jest to forma działalności, która umoŝliwia przedsiębiorcy samodzielnie podejmowanie decyzji i zarządzanie firmą, dzięki czemu moŝe on elastycznie dostosowywać swoją działalność do potrzeb rynku. Dobrze sprawdza się u osób, które nie lubią podporządkowywać się innym, są skuteczne w działaniu, mają dobre pomysły i środki finansowe potrzebne do prowadzenia firmy. 11

14 Zalety łatwość załoŝenia i likwidacji działalności, tania procedura rejestracyjna, brak wymogów minimalnego wkładu finansowego, łatwość wprowadzania zmian, rozmiar działalności nie jest ograniczony łatwo ją rozszerzyć, samodzielność w podejmowaniu decyzji związanych z prowadzeniem firmy, moŝliwość wyboru dogodnej formy opodatkowania, moŝliwość stosowania uproszczonych form księgowych, cały wypracowany zysk naleŝy do właściciela. Wady pełna odpowiedzialność majątkiem osobistym za zobowiązania firmy, brak moŝliwości zatrudniania w firmie małŝonka i małoletnich dzieci. Likwidacja działalności gospodarczej Kończąc działalność gospodarczą przedsiębiorca musi w pierwszej kolejności złoŝyć w urzędzie, w którym wcześniej dokonywał wpisu, wniosek o wykreślenie z ewidencji działalności gospodarczej. Wykreślenie następuje w drodze decyzji administracyjnej. Organ ewidencyjny jest obowiązany powiadomić w ciągu 14 dni od daty, w której decyzja stała się ostateczna urząd statystyczny oraz urząd skarbowy właściwy ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania przedsiębiorcy, o wykreśleniu przedsiębiorcy z ewidencji działalności gospodarczej. Przedsiębiorca musi się równieŝ wyrejestrować jako ubezpieczony i jako płatnik w oddziale ZUS, w którym jest zarejestrowany. 3.2 Działalność w formie spółki Spółka jest zrzeszeniem osób lub kapitału w celu prowadzenia działalności gospodarczej. Działalność spółek regulują dwa akty prawne: Kodeks cywilny (spółki cywilne) i Kodeks spółek handlowych (spółki osobowe i kapitałowe). Spółki osobowe to takie, które swoją działalność opierają na osobistej pracy wspólników. Odpowiedzialność za zobowiązania spółki ponoszą wspólnicy wraz ze spółką. W spółkach kapitałowych zazwyczaj nie ma więzi pomiędzy działalnością spółki i osobistą pracą wspólników, nie ponoszą oni równieŝ odpowiedzialności za zobowiązania spółki wobec wierzycieli. Dla osób rozpoczynających działalność gospodarczą, które nie chcą prowadzić firmy samodzielnie, najlepszym rozwiązaniem będzie wybór jednej ze spółek osobowych: cywilnej, jawnej, partnerskiej lub komandytowej. 12

15 Podział spółek w polskim ustawodawstwie Spółki Prawa cywilnego Prawa handlowego Spółka cywilna Spółki osobowe Spółki kapitałowe Spółka z o.o. Spółka akcyjna Spółka jawna Spółka komandytowa Spółka partnerska Spółka komandytowo -akcyjna Spółka cywilna Spółka cywilna jest umową co najmniej dwóch przedsiębiorców, uregulowaną w Kodeksie cywilnym (art ). Zgodnie z jego zapisami wspólnicy zobowiązują się dąŝyć do osiągnięcia wspólnego celu gospodarczego, poprzez działanie w sposób oznaczony, w szczególności poprzez wniesienie wkładów. Wkład wspólnika moŝe polegać na wniesieniu do spółki własności lub innych praw albo na świadczeniu usług. Umowa spółki Spółka cywilna nie jest przedsiębiorcą, a tylko umową przedsiębiorców. Spółkę taką zawiązać mogą co najmniej dwie osoby fizyczne lub prawne. Powstaje ona z chwilą zawarcia umowy. Umowa spółki powinna być stwierdzona pismem (co nie jest toŝsame z wymogiem formy pisemnej) i powinna zawierać: oznaczenie wspólników, określenie wspólnego celu gospodarczego, wyznaczenie sposobu, w jaki wspólnicy będą dąŝyli do osiągnięcia łączącego ich celu gospodarczego (np. poprzez oznaczenie wkładów), okres, na jaki zostaje zawarta (spółka moŝe być zawarta na czas określony, bądź bezterminowo), 13

16 zakres działalności według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), jeŝeli cel gospodarczy wiąŝe się z prowadzeniem przedsiębiorstwa, wkłady (moŝna wnieść gotówkę, własność albo inne prawa, moŝna równieŝ deklarację świadczenia usług na rzecz spółki), podział zysku i uczestnictwo w stratach (moŝna zwolnić wspólnika od udziału w stratach, ale niemoŝliwe jest wyłączenie go od udziału w zyskach), kto będzie prowadził i reprezentował sprawy spółki (kodeks cywilny stanowi, Ŝe kaŝdy wspólnik jest uprawniony i zobowiązany do prowadzenia spraw spółki, ale w umowie spółki wspólnicy mogą postanowić, Ŝe sprawy te będzie prowadził jeden lub kilku z nich, bądź teŝ osoba trzecia) okres obrotowy, sposób rozwiązania umowy Firma spółki Zgodnie z zapisami k. c. spółka cywilna nie działa pod firmą (firma jest nazwą, pod którą spółka prowadzi swoje przedsiębiorstwo), poniewaŝ nie jest przedsiębiorcą. Przedsiębiorcami są poszczególni jej wspólnicy i to oni indywidualnie muszą dokonać zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej. Spółka taka nie ma prawa do posługiwania się własną nazwą, jednak rejestracja działalności gospodarczej kaŝdego ze wspólników pod tą samą nazwą daje w rzeczywistości takie prawo. Pomimo, Ŝe spółka cywilna nie jest podmiotem prawa, jest podatnikiem. Tak więc posiada własny NIP i REGON, moŝe być płatnikiem podatku VAT. Jednak podatnikami podatku dochodowego w spółce są poszczególni jej wspólnicy. Odpowiedzialność za zobowiązania Za wszystkie zobowiązania spółki wspólnicy odpowiedzialni są solidarnie. Oznacza to, Ŝe kaŝdy, komu spółka jest coś winna, moŝe wybrać sobie, kogo chce o jej długi pozwać i z jakiego majątku dochodzić naleŝności samej spółki, niektórych wspólników, kaŝdego bez wyjątku wspólnika czy wreszcie i spółki i wspólnika. Wystąpienie ze spółki JeŜeli spółka została zawarta na czas nieoznaczony, kaŝdy wspólnik moŝe z niej wystąpić, wypowiadając swój udział na 3 miesiące przed końcem roku obrachunkowego. Jednak, w przypadku zaistnienia waŝnych powodów, wspólnik moŝe wypowiedzieć swój udział bez zachowania okresu wypowiedzenia, nawet w przypadku, gdy spółka zawarta jest na czas oznaczony. Rozwiązanie spółki Rozwiązanie spółki cywilnej moŝe nastąpić na podstawie orzeczenia sądu, którego kaŝdy wspólnik moŝe Ŝądać z bardzo waŝnych powodów, z dniem ogłoszenia upadłości jednego ze wspólników, a takŝe w przypadku jednomyślnej uchwały wspólników. Rozwiązanie spółki moŝe równieŝ wynikać z zapisów umowy spółki (np. osiągnięcie celu gospodarczego, dla którego spółka została zawiązana). W spółce, w której zostało dwóch wspólników, przyczyną rozwiązania będzie równieŝ wypowiedzenie umowy spółki przez jednego z nich (spółka cywilna nie moŝe być prowadzona przez jednego przedsiębiorcę). Gdy dojdzie do rozwiązania spółki, z majątku pozostałego zwraca się wspólnikom ich wkłady. Pozostałą nadwyŝkę wspólnego majątku dzieli się pomiędzy wspólników w takim stosunku, w jakim uczestniczyli w zyskach spółki. Gdy działalność spółki zakończyła się stratą, wspólnicy są zobowiązani pokryć ją proporcjonalnie do udziału w stratach zgodnie z zapisami umowy Spółka cywilna jest formą prowadzenia działalności gospodarczej w mniejszym rozmiarze. W przypadku, gdy przychody netto spółki w kaŝdym z dwóch ostatnich lat 14

17 obrotowych powodują obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych, musi się ona przekształcić w jedną ze spółek handlowych. Dzieje się tak, gdy spółka zaczyna sprzedawać towary lub prowadzić operacje finansowe za równowartość co najmniej euro. Zalety łatwość zawiązania i likwidacji spółki, niewielkie koszty związane z załoŝeniem spółki, brak określonego prawem minimalnego kapitału, moŝliwość wniesienia jako wkładu własnej pracy, moŝliwość zredagowania umowy dostosowanej do konkretnych potrzeb wspólników, proste procedury prowadzenia, moŝliwość wyboru dogodnej formy opodatkowania. Wady solidarna odpowiedzialność całym majątkiem osobistym za zobowiązania spółki, niemoŝność prowadzenia spółki w większym rozmiarze (konieczność przekształcenia w spółkę jawną), odejście wspólnika oznacza rozwiązanie spółki (w przypadku spółek dwuosobowych) Spółka jawna Spółka jawna to osobowa spółka prawa handlowego (co oznacza, Ŝe zasady jej działalności reguluje kodeks spółek handlowych, art. 22 do 85). Spółka taka ma podmiotowość prawną, tzn. moŝe nabywać we własnym imieniu prawa (równieŝ nieruchomości), zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana. Spółka jawna ma własny majątek, którym odpowiada za zobowiązania Spółka jawna powstaje z chwilą wpisania jej do rejestru przedsiębiorców, który jest częścią Krajowego Rejestru Sądowego. Zawiązać ją moŝe dwóch lub większa liczba wspólników. Spółka jawna moŝe teŝ powstać z przekształcenia w nią innej spółki. Wspólnikami sp. j. mogą być osoby fizyczne, prawne (np. kapitałowe spółki handlowe z o.o. i akcyjna, spółdzielnie, przedsiębiorstwa państwowe, stowarzyszenia) oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, ale wyposaŝone w zdolność prawną, takie jak osobowe spółki handlowe (jawna, partnerska, komandytowa, komandytowo-akcyjna). Wspólnikiem spółki jawnej (jak równieŝ Ŝadnej innej spółki) nie moŝe być spółka cywilna. Umowa spółki Umowa spółki jawnej musi być zawarta w formie pisemnej pod rygorem niewaŝności i powinna zawierać przynajmniej: firmę, czyli nazwę spółki, oznaczenie siedziby spółki, określenie wkładów wnoszonych przez kaŝdego wspólnika i ich wartość, przedmiot działalności spółki według PKD, czas trwania spółki, jeŝeli jest oznaczony przez wspólników, zasady reprezentacji spółki, udział w zyskach i stratach. JeŜeli wspólnicy nie umówią się inaczej, przyjmuje się, Ŝe kaŝdy wspólnik ma prawo do równego udziału w zyskach i stratach w tym samym stosunku, bez względu na rodzaj i wartość wkładu. Dokonując odpowiedniego zapisu w umowie spółki, moŝna zwolnić wspólnika z ponoszenia strat, nie moŝna jednak nikogo odsunąć od zysków. 15

18 Odpowiedzialność za zobowiązania Wszyscy wspólnicy odpowiadają za zobowiązania spółki bez ograniczenia, całym swoim majątkiem, solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką. Odpowiedzialność ta ma charakter subsydiarny, co oznacza, Ŝe egzekucja z osobistego majątku wspólnika moŝe być prowadzona dopiero wówczas, gdy egzekucja z majątku spółki okaŝe się bezskuteczna. Firma spółki Spółka jawna działa zawsze pod własną firmą, czyli nazwą. Firma (nazwa) musi zawierać nazwisko lub firmę (jeŝeli wspólnikami są inne spółki) przynajmniej jednego wspólnika oraz oznaczenie spółka jawna. Dopuszczalne jest uŝywanie w obrocie skrótu sp.j.. Wystąpienie ze spółki JeŜeli spółkę zawarto na czas nieoznaczony, kaŝdy ze wspólników moŝe ją wypowiedzieć na 6 miesięcy przed końcem roku obrotowego. Przyjmuje się, Ŝe umowy zawartej na czas oznaczony, co do zasady nie moŝna wypowiedzieć. Rozwiązanie spółki Rozwiązanie spółki moŝe nastąpić w wyniku: 1) przyczyn przewidzianych w umowie, 2) jednomyślnej uchwały wszystkich wspólników, 3) ogłoszenia upadłości, 4) śmierci wspólnika lub ogłoszenia jego upadłości, 5) wypowiedzenia umowy spółki przez wspólnika lub wierzyciela wspólnika, 6) prawomocnego orzeczenia sądu. Zalety brak określonego prawem minimalnego kapitału zakładowego, moŝliwość wniesienia do spółki aportu rzeczowego (niepienięŝnego), duŝa swoboda kształtowania postanowień spółki, moŝliwość reprezentacji spółki przez kaŝdego wspólnika, moŝliwość stosowania uproszczonych form księgowych. Wady konieczność rejestracji w sądzie gospodarczym (koszt rejestracji: opłata sądowa 750 zł plus 500 zł za publikację w Monitorze Sądowym i Gospodarczym), solidarna odpowiedzialność wspólników całym majątkiem za zobowiązania spółki, trudność odejścia wspólnika ze spółki Spółka partnerska Spółka partnerska jest to osobowa spółka handlowa (obok spółki jawnej, komandytowej i komandytowo-akcyjnej), której zasady działania reguluje kodeks spółek handlowych (art ). Spółka partnerska tworzona jest przez wspólników w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. Partnerami w spółce mogą być wyłącznie osoby fizyczne, posiadające uprawnienia do wykonywania następujących zawodów: adwokata, aptekarza, architekta, inŝyniera budownictwa, biegłego rewidenta, brokera ubezpieczeniowego, doradcy podatkowego, maklera papierów wartościowych, doradcy inwestycyjnego, księgowego, lekarza, lekarza 16

19 dentysty, lekarza weterynarii, notariusza, pielęgniarki, połoŝnej, radcy prawnego, rzecznika patentowego, rzeczoznawcy majątkowego i tłumacza przysięgłego. Spółka powstaje z chwilą wpisania jej do rejestru przedsiębiorców w KRS. Do zgłoszenia naleŝy dołączyć dokumenty potwierdzające uprawnienia kaŝdego partnera do wykonywania wolnego zawodu. Firma spółki Nazwa spółki partnerskiej powinna zawierać nazwisko przynajmniej jednego partnera, dodatkowe oznaczenie i partner lub i partnerzy lub spółka partnerska oraz określenie wolnego zawodu wykonywanego w spółce. W obrocie dopuszczalne jest uŝywanie skrótu sp.p. Umowa spółki Umowa spółki partnerskiej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego i zawierać: określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki, przedmiot działalności spółki, nazwiska i imiona partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki (jeŝeli tacy są), w przypadku, gdy spółkę reprezentują tylko niektórzy partnerzy, nazwiska i imiona tych partnerów, firmę (nazwę) i siedzibę spółki, czas trwania spółki, jeŝeli jest oznaczony, określenie wkładów wnoszonych przez kaŝdego partnera i ich wartość. Odpowiedzialność za zobowiązania Wszyscy partnerzy odpowiadają za zobowiązania spółki bez ograniczenia, z jednym wyjątkiem. OtóŜ partner jest wyłączony od odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe wskutek wykonywaniem przez innego partnera wolnego zawodu w spółce, oraz za takie, do których doprowadziły osoby zatrudnione przez spółkę, które podlegały kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki. Zawiązanie spółki partnerskiej jest więc szczególnie korzystne tam, gdzie istnieje spore ryzyko popełnienia błędu w sztuce zawodowej przez wspólnika. Umowa spółki moŝe dopuszczać, Ŝe jeden lub więcej wspólników zgadza się na ponoszenie pełnej odpowiedzialności, tak jak wspólnik spółki jawnej, czyli bez Ŝadnych ograniczeń, osobiście, całym majątkiem, solidarnie z pozostałymi partnerami oraz ze spółką, niezaleŝnie od tego, czy do ich powstania doprowadził inny partner, czy teŝ powstały one wskutek innych zdarzeń prawnych. Wystąpienie ze spółki W przypadku zawiązania spółki na czas nieoznaczony, kaŝdy ze wspólników moŝe ją wypowiedzieć na 6 miesięcy przed końcem roku obrotowego. Przyjmuje się, Ŝe umowy zawartej na czas oznaczony, co do zasady nie moŝna wypowiedzieć. Rozwiązanie spółki Rozwiązanie spółki powodują: 1) przyczyny przewidziane w umowie spółki, 2) jednomyślna uchwała wszystkich partnerów, 3) ogłoszenie upadłości spółki, 4) utrata przez wszystkich partnerów prawa do wykonywania wolnego zawodu, 5) prawomocne orzeczenie sądu, 17

20 6) sytuacja, gdy w spółce pozostaje jeden partner lub gdy tylko jeden partner posiada uprawnienia do wykonywania wolnego zawodu związanego z przedmiotem działalności spółki. Spółka ulega rozwiązaniu najpóźniej z upływem roku od dnia zaistnienia któregokolwiek z ww. zdarzeń. We wszystkich sprawach nieuregulowanych w przepisach szczegółowych dotyczących spółki partnerskiej, zastosowanie mają przepisy o spółce jawnej Spółka komandytowa Spółką komandytową jest spółka osobowa regulowana przez kodeks spółek handlowych (art ), mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której za zobowiązania spółki wobec wierzycieli co najmniej jeden wspólnik musi odpowiadać bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) musi być ograniczona. Spółka ta jest korzystną formą prowadzenia działalności, gdy jedni ze wspólników chcą ulokować kapitał w jakimś przedsięwzięciu i czerpać z niego korzyści bez obawy o majątek osobisty, a pełną odpowiedzialność wobec wierzycieli przyjmują pozostali wspólnicy, prowadząc spółkę i ją reprezentując. Spółka jest przewidziana dla wspólników o róŝnym potencjale kapitałowym. Jest to dobra forma współpracy dla osób, z których jedna ma pomysł, a druga kapitał. Spółka komandytowa powstaje z chwilą wpisania jej do rejestru przedsiębiorców. Firma spółki W nazwie spółki komandytowej powinno znaleźć się nazwisko (lub firma) przynajmniej jednego z komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie spółka komandytowa. Dopuszczalne jest uŝywanie skrótu sp.k. JeŜeli komplementariuszem jest osoba prawna, jej firma albo nazwa musi zostać ujawniona w nazwie spółki. Nie powinno się zamieszczać w firmie spółki nazwiska komandytariusza, poniewaŝ jego ujawnienie w nazwie, powoduje odpowiedzialność komandytariusza za zobowiązania spółki tak jak komplementariusza, czyli bez ograniczeń. Umowa spółki Umowa spółki komandytowej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego i zawierać: firmę i siedzibę spółki, przedmiot działalności spółki, czas trwania spółki, jeŝeli jest oznaczony, oznaczenie wkładów wnoszonych przez kaŝdego wspólnika i ich wartość, oznaczony kwotowo zakres odpowiedzialności kaŝdego komandytariusza wobec wierzycieli (sumę komandytową). Odpowiedzialność za zobowiązania NajwaŜniejszą cechą spółki komandytowej jest występowanie w niej dwóch rodzajów wspólników komplementariuszy i komandytariuszy, róŝnie odpowiadających za zobowiązania spółki i o róŝnych prawach i obowiązkach. Komplementariusze odpowiadają za zobowiązania spółki bez ograniczenia, prowadzą sprawy spółki i reprezentują ją na zewnątrz. Komandytariusze mogą reprezentować spółkę wyłącznie jako pełnomocnicy i odpowiadają za zobowiązania tylko do wysokości tzw. sumy komandytowej. Sumę tę wspólnicy oznaczają w umowie spółki. JeŜeli umowa nie stanowi 18