STANOWISKO RZĄDU. Tytuł GREEN PAPER on Retail Financial Services in the Single Market. Data przyjęcia stanowiska przez Sekretariat Generalny Rady UE

Transkrypt

1 STANOWISKO RZĄDU I. METRYKA DOKUMENTU Tytuł GREEN PAPER on Retail Financial Services in the Single Market Data przekazania dokumentu przez Data przyjęcia stanowiska przez Sekretariat Generalny Rady UE Komitet Europejski Rady Ministrów 7 maja 2007 r. 22 czerwca 2007 r. Sygnatury Komisja Europejska COM(2007) 226 Rada UE 9293/07 Instytucja wiodąca Ministerstwo Finansów II. CEL DOKUMENTU Komisja Europejska dokonuje obecnie przeglądu jednolitego rynku pod kątem istniejących barier i problemów w jego integracji, a detaliczne usługi finansowe stanowią ważną część tego przeglądu. Jesienią 2007 Komisja przedstawi sprawozdanie końcowe, które omawiać będzie konkretne środki mające przynieść korzyści obywatelom. Podstawowym celem Zielonej księgi w sprawie detalicznych usług finansowych na jednolitym rynku jest pogłębienie i wzmocnienie zrozumienia problemów, z którymi spotykają się konsumenci i podmioty działające w sektorze detalicznych usług finansowych oraz określenie zakresu przyszłych inicjatyw w tej dziedzinie, jak również ewentualnych przeszkód dla ich realizacji. W opinii Komisji pomimo znaczącego postępu, jaki dokonał się w ostatnich latach w zakresie wprowadzenia jednolitego rynku usług finansowych, integracja detalicznych usług finansowych nie nastąpiła jeszcze we wszystkich możliwych obszarach, a w niektórych sektorach konkurencja wydaje się być niewystarczająca. W Zielonej Księdze Komisja określa nadrzędne cele polityki w obszarze detalicznych usług finansowych, przedstawia zarys strategii działań, które są niezbędne dla zapewnienia użytkownikom korzyści płynących ze zintegrowanych rynków finansowych UE i zwraca się do zainteresowanych podmiotów o przedstawienie opinii na temat przyjętego kierunku działań. 1

2 Komisja uważa, że możliwa jest dalsza integracja rynków detalicznych usług finansowych poprzez: zapewnienie konsumentom konkretnych korzyści przez zagwarantowanie, aby regulowane we właściwy sposób wolne rynki oraz silna konkurencja dostarczały produktów odpowiadających potrzebom konsumentów, oferując możliwość wyboru, wartość oraz jakość; zwiększenie zaufania konsumentów poprzez zapewnienie odpowiedniej ochrony tam, gdzie jest to konieczne, oraz dobrej kondycji finansowej i wiarygodności podmiotów świadczących usługi; wzmocnienie pozycji konsumentów, w celu zapewnienia możliwość podejmowania decyzji, które są odpowiednie dla ich sytuacji finansowej (przez wiedzę z zakresu finansów; przejrzyste, właściwe i bieżące przekazywanie informacji; wysokiej jakości doradztwo oraz równe warunki dla produktów o podobnych cechach charakterystycznych). Komisja Europejska w Zielonej Księdze zawarła szereg pytań, dotyczących integracji rynków i barier z nim związanych, wyznaczając termin odpowiedzi do 16 lipca 2007 r. W tym terminie uwagi i informacje dotyczące treści dokumentu, jak i odpowiedzi na zadane pytania mogą zgłaszać wszystkie zainteresowane strony. III. DOKUMENTY POWIĄZANE Biała Księga Komisji w sprawie usług finansowych w latach r. (Commission White Paper on Financial Services ), COM(2005) 629. Dochodzenie w sektorze bankowości detalicznej (Commission's Sector Inquiry Into Retail Banking) COM(2007) 33 and SEC(2007) 106. Sprawozdanie okresowe w sprawie ubezpieczeń gospodarczych (Interim Report on Business Insurance). IV. STANOWISKO RZĄDU RP Zielona księga w sprawie detalicznych usług finansowych na jednolitym rynku zawiera 14 pytań skierowanych do wszystkich zainteresowanych stron, w związku z powyższym stanowisko Rządu zostało przygotowane jako odpowiedź na postawione pytania. (1) Czy zgadzają się Państwo z celami i priorytetami określonymi w niniejszym dokumencie? Polska zgadza się co do zasady z głównymi celami Komisji Europejskiej w zakresie detalicznych usług finansowych, które zostały przedstawione w Zielonej Księdze. Polska popiera tworzenie konkurencyjnego, jednolitego rynku detalicznych usług finansowych, gwarantującego wysoki poziom ochrony konsumentów. Jednocześnie wzmocnienie pozycji konsumentów na rynku, zapewnienie im większego wyboru produktów po bardziej konkurencyjnych cenach, powinno następować przy utrzymaniu tych regulacji, które zapewniają stabilność krajowych systemów finansowych. 2

3 Inicjatywy w tym zakresie powinny być realizowane, jeżeli są niezbędne dla efektywnego funkcjonowania rynku finansowego, mają solidne uzasadnienie gospodarcze i istnieją dowody, że przyniosą one konsumentom konkretne korzyści. Ewentualne nowe regulacje nie powinny tworzyć sztucznych barier dla funkcjonowania gospodarki wolnorynkowej i możliwości adaptowania oferty do zmieniających się potrzeb klientów. Dokonywanie zmian lub tworzenie nowych inicjatyw musi być poprzedzone rzetelną analizą aktualnej sytuacji i potencjalnych skutków przyszłej interwencji. Ważne jest podejście zrównoważone i branie pod uwagę zarówno interesów odbiorców jak i dostawców usług finansowych. Jednocześnie, ze względu na ogólny charakter Zielonej Księgi i bardzo szeroki zakres omawianych zagadnień, konieczne jest ustalenie przez Komisję Europejską priorytetów działań. Priorytety te powinny przede wszystkim wynikać z przeprowadzonych przez Komisję badań przyczyn bardzo niskiego zainteresowania usługami transgranicznymi wśród potencjalnych klientów, co pozwoliłoby na określenie kierunków działań, które przyniosą najszybsze praktyczne efekty. (2) Czy istnieją kwestie nieobjęte niniejszą Zieloną Księgą, które są istotne z punktu widzenia integracji detalicznych rynków finansowych i na które należy zwrócić uwagę Komisji? Na przykład: czy w codziennym życiu konsumenci muszą spełniać wymogi bądź napotykają ograniczenia ze strony dostawców usług finansowych lub innych zainteresowanych stron (pracodawców, zakładu ubezpieczeń społecznych, organów administracji państwowej, przedsiębiorstw, itp.), które ograniczają ich możliwości korzystania z transgranicznych usług finansowych (takie jak obowiązek posiadania konta bankowego lub polisy ubezpieczeniowej w danym kraju, itp.) Mając na uwadze, że jednym z podstawowych fundamentów funkcjonowania UE jest swoboda przepływu ludności, w opinii Polski, dodatkowym zagadnieniem wartym uwagi jest rosnący transfer wynagrodzeń osób tymczasowo zatrudnionych za granicą do kraju ich pochodzenia. Kwestia ta dotyczy głównie nowych krajów członkowskich UE. Z problemem tym wiąże się dużo niższy niż w pozostałych krajach UE stopień wykorzystania bezgotówkowych instrumentów płatniczych, co również powinno być przedmiotem zainteresowania Komisji w ramach działań mających na celu rozwój transgranicznych usług finansowych. W tym kontekście ważne jest także zbadanie wpływu istnienia różnych walut narodowych, oraz wysokich kosztów z tym związanych na ograniczone stosowanie instrumentów transgranicznych. Różny stopień wykorzystania instrumentów czy produktów finansowych między krajami UE może być podstawą do rozważenia, czy wnioski z badań Komisji nie powinny być poddane odrębnej analizie dla nowych krajów członkowskich UE. Istotny dla rozwoju jednolitego rynku jest także dostęp usługodawców do informacji o konsumentach oraz ułatwienie dochodzenia swoich praw. Jednym z przykładów przyczyn, dla których dostawcy usług finansowych chcący świadczyć usługi w innym Państwie Członkowskim działają poprzez podmiot zależny lub oddział może być brak skutecznych mechanizmów transgranicznego odzyskiwania długów. W pozostałym zakresie, w opinii Polski, ograniczenia w korzystaniu z transgranicznych usług finansowych zostały w Zielonej Księdze trafnie zidentyfikowane i Komisja powinna zwrócić szczególną uwagę na: barierę popytową, barierę językową oraz ograniczoną mobilność wynikającą z preferencji i przyzwyczajeń klientów, a także poziomu edukacji finansowej społeczeństwa. 3

4 (3) Komisja wdrożyła kilka inicjatyw mających na celu usprawnienie konsultacji z konsumentami oraz zabezpieczenie ich wkładu w tworzenie polityki. Czy należy podjąć dalsze kroki w tym kierunku, a jeśli tak to jakie? Konsumenci, jako ważna strona rynku, powinni uczestniczyć w konsultacjach, które nie pozostają bez wpływu na ich sytuację. W prowadzonych konsultacjach należy zwrócić uwagę na fakt, że ostateczna decyzja dotycząca skorzystania z konkretnego produktu należy do konsumentów. Dlatego poza konsultacjami z organizacjami konsumenckimi, bardzo ważne jest badanie preferencji konsumentów oraz edukacja konsumencka. Należy promować wśród konsumentów postawę odpowiedzialności za podejmowane decyzje oraz czynić starania mające na celu podniesienie świadomości finansowej konsumentów. Rolą instytucji reprezentujących interesy konsumentów powinno być określanie, jakiego rodzaju informacji konsumenci oczekują i potrzebują. (4) Czy wybór konsumentów nie jest niepotrzebnie ograniczany z powodu istnienia ograniczeń w stosunku do dostawców i kanałów świadczenia przez nich detalicznych usług finansowych? Na podstawie Państwa doświadczeń jakiego rodzaju są to ograniczenia? W opinii Polski w niektórych sytuacjach występowanie pewnego rodzaju ograniczeń w stosunku do dostawców i kanałów świadczenia przez nich detalicznych usług finansowych jest uzasadnione. Niektóre sektory i rynki muszą być regulowane w sposób bardziej restrykcyjny w celu zapewnienia stabilności finansowej i bezpieczeństwa konsumentów. Kwestia zapewnienia stabilności systemu finansowego (bankowego, ubezpieczeniowego, a przez to również bezpieczeństwa środków pieniężnych klientów banków) jest warunkiem koniecznym dla zapewnienia dostępu do tych usług. Efektywność i stabilność funkcjonowania systemu finansowego może być zapewniona tylko wtedy, gdy funkcjonują w nim podmioty spełniające określone warunki. W skali Wspólnoty ograniczenia w stosunku do dostawców i kanałów świadczenia usług mogą wynikać także z tendencji do wprowadzania bardziej restrykcyjnych przepisów na poziomie krajowym, co jest także rezultatem stosowania w niektórych dziedzinach zasady minimalnej harmonizacji. (5) Pomimo wysiłków, w szczególności utworzenia sieci FIN-NET, rozpatrywanie transgranicznych reklamacji konsumenckich w dziedzinie usług finansowych pozostaje problematyczne. Komisja chętnie zapozna się z opiniami dotyczącymi propozycji poprawy bieżącej sytuacji. Na przykład, czy państwa członkowskie powinny mieć obowiązek zapewnienia organizacji alternatywnych systemów rozstrzygania sporów? Czy dostawcy powinni mieć obowiązek przynależności do alternatywnego systemu rozstrzygania sporów? Czy powinni być umownie zobowiązani do oferowania takich alternatywnych mechanizmów swoim klientom? Działania w kierunku usprawnienia mechanizmu transgranicznego rozstrzygania sporów konsumenckich powinny być jednym z priorytetowych działań w omawianym obszarze, gdyż mechanizmy te sprzyjają podniesieniu poziomu zaufania konsumentów do jednolitego rynku UE. Systemy te ułatwiają bowiem konsumentom dochodzenie ich roszczeń, oferując szybsze, tańsze i prostsze procedury. Podstawową kwestią powinno być kontynuowanie dotychczasowego kierunku i rozszerzanie współpracy między instytucjami typu FIN-NET. 4

5 W opinii Polski, Państwa członkowskie powinny wprowadzić obowiązek funkcjonowania alternatywnych systemów rozstrzygania sporów oraz nakazać usługodawcom wprowadzenie w umowach możliwości skorzystania przez konsumentów z alternatywnych systemów rozstrzygania sporów. Odnośnie dalszych działań, Komisja Europejska powinna dążyć do objęcia zakresem FIN-NET całego obszaru Wspólnoty oraz promować najlepsze praktyki w zakresie rozstrzygania sporów między konsumentami a dostawcami usług finansowych oraz w zakresie modeli alternatywnych systemów rozstrzygania sporów, które najlepiej realizują swoje funkcje. (6) Utworzenie jednolitego obszaru płatności w euro (SEPA) wiąże się z wyzwaniami i możliwościami zarówno dla przedsiębiorstw, jak i dla konsumentów. Co myślą zainteresowane strony o wpływie SEPA na konsumentów? Czy konsumenci powinni być bardziej zaangażowani w zarządzanie i przygotowanie SEPA? Wśród oczekiwanych przez Polskę rezultatów wprowadzenia SEPA należy wymienić m.in.: zapewnienie pełnej swobody dokonywania płatności na rynku europejskim przy użyciu jednego rachunku bankowego, możliwość korzystania z jednej karty płatniczej przy dokonywaniu płatności w euro, przyspieszenie obsługi zleceń, a także obniżenie cen usług płatniczych wynikające ze wzrostu konkurencji na rynku usług płatniczych (pod warunkiem zwiększenia mobilności klientów). Dla konsumentów oznaczałoby to zatem łatwiejsze, bezpieczniejsze i tańsze dokonywanie płatności. Biorąc pod uwagę, że konsumenci są jedną z grup (obok przedsiębiorstw, placówek handlowych, banków, czy dostawców infrastruktury technicznej), które odczują skutki wprowadzenia jednolitego obszaru płatności w euro, ich uczestnictwo w konsultacjach projektu SEPA jest konieczne. Wpływ organizacji konsumenckich na kształt SEPA mógł być największy w zakończonej już fazie projektowania standardów SEPA. Jednak ich rola wydaje się również istotna w trwającym procesie przygotowania uczestników rynku finansowego do stosowania nowych instrumentów i standardów (pomoże w lepszym zrozumieniu idei SEPA). W związku z powyższym, z punktu widzenia konsumenta, najistotniejsze jest przygotowanie go do korzystania z nowych rozwiązań i podniesienie świadomości w zakresie powszechnie dostępnych usług płatniczych. W tym zakresie wskazane jest przeprowadzenie odpowiedniej kampanii informacyjnej, ponieważ jedynie konsumenci czujący się pewnie w nowych warunkach będą skłonni korzystać z produktów dostępnych na rynku. Takie podejście, wpłynie na zachowanie konsumentów na rynku po zaistnieniu nowych warunków. Im większa będzie świadomość konsumentów, tym większa skłonność do korzystania z dostępnych na rynku produktów. (7) W związku z planowanym na ten rok badaniem dotyczącym pośredników kredytowych Komisja chciałaby wiedzieć, czy zainteresowane strony uważają aktualne ramy prawne za wystarczające i czy konsumenci stają w obliczu jakichkolwiek szczególnych problemów, mając do czynienia z pośrednikami kredytowymi, zwłaszcza w przypadku aktywności transgranicznej. W opinii Polski, Komisja badając rynek pośrednictwa kredytowego powinna uwzględnić różne rodzaje pośrednictwa występujące w Europie (m.in. pośrednictwo w udzielaniu kredytów konsumenckich przez sprzedawców towarów lub usług, pośrednictwo w udzielaniu kredytów hipotecznych, doradztwo kredytowe). Ze względu na ogromne różnice między ww. pośrednikami, ewentualne propozycje uregulowania tego sektora powinny uwzględniać różne poziomy profesjonalizmu i odpowiedzialności, jaka powinna zostać przypisana poszczególnym grupom 5

6 pośredników. Właściwym rozwiązaniem mającym na celu ujednolicenia warunków funkcjonowania pośredników kredytowych we wszystkich państwach członkowskich oraz podniesienie jakości oferowanych przez nich usług byłoby zachęcenie sektora do podjęcia działań o charakterze samoregulującym. Jednocześnie, mając na uwadze znaczną skalę pośrednictwa kredytowego w zakresie kredytu hipotecznego (mieszkaniowego) i wagę finansowania potrzeb mieszkaniowych dla całokształtu sytuacji finansowej konsumentów, Polska pragnie zwrócić szczególną uwagę Komisji na konieczność uważnego przyjrzenia się roli pośredników kredytowych, jak również pośredników finansowych na tym obszarze, a szczególnie ich funkcji doradczej w wyborze kredytu. Warto rozważyć wprowadzenie mechanizmu zapewniającego wysoką jakość doradztwa przy wyborze kredytów mieszkaniowych. Polska nie dysponuje informacjami na temat korzystania przez polskich konsumentów z usług pośredników kredytowych z innych państw członkowksich i ewentualnych problemów z tym związanych. (8) Komisja uważa, że ma ważną rolę do odegrania w rozwoju konkurencyjnego, otwartego i efektywnego rynku programów oszczędności długoterminowych, emerytalnych i rentowych, spełniających potrzeby konsumentów. Czy zainteresowane strony zgadzają się z tym i jaki wkład mogłaby mieć Komisja? Czy można przewidywać utworzenie ogólnounijnego opcjonalnego systemu prawnego ( 28 system ) dla oszczędności i/lub produktów emerytalnych trzeciego filaru? Polska popiera dążenie do stworzenia solidnych podstaw dla zapewnienia konkurencyjnego, otwartego i efektywnego rynku oszczędności długoterminowych, emerytalnych i rentowych. Rolą Komisji powinna być przede wszystkim analiza obecnej sytuacji biorąca pod uwagę dwa czynniki - rosnącą mobilność obywateli wspólnoty oraz postępujący proces starzenia się społeczeństwa. W związku ze szczególną rolą oszczędności długookresowych (emerytalnych i rentowych) dla całokształtu sytuacji finansowej konsumentów należałoby uważnie przyjrzeć się także kwestii doradztwa finansowego w tym zakresie, a szczególnie jego jakości. Komisja mogłaby podjąć także działania mające na celu zwiększenie skłonności ludności do dobrowolnego oszczędzania na przyszłe emerytury, co nabiera szczególnego znaczenia w kontekście problemu starzenia się społeczeństw. W tym kontekście warto zbadać wpływ polityki podatkowej na wzrost i strukturę oszczędności długoterminowych i określić najlepsze praktyki w tym zakresie. Odnosząc się do stworzenia opcjonalnego systemu prawnego ( 28 system ) dla oszczędności i/lub produktów emerytalnych trzeciego filaru, w opinii Polski konieczne jest przeprowadzenie szczegółowej analizy skutków i korzyści wprowadzenia takiego systemu. Należy bowiem zauważyć, że funkcjonowanie równoległych systemów może wprowadzić poczucie niepewności prawnej u konsumentów. 6

7 (9) Czy uważają Państwo, że możliwość zaoferowania opcjonalnego, znormalizowanego i uproszczonego produktu, co do którego zapewniony zostałby odpowiedni i łatwy do zrozumienia poziom ochrony konsumenta, który można by oferować za granicą bez potrzeby dostosowywania go do lokalnych przepisów, przyniosłaby korzyści zarówno dla konsumentów, jak i banków? Polska dostrzega zalety stworzenia ograniczonego zestawu znormalizowanych i uproszczonych produktów finansowych, zapewniających odpowiedni i łatwy do zrozumienia poziomem ochrony konsumenta, które można by oferować za granicą bez potrzeby dostosowywania do lokalnych przepisów. Propozycja Komisji wypracowania wspólnych dla krajów UE standardów w tym zakresie może przynieść liczne korzyści zarówno sektorowi finansowemu, jak i samym klientom. Uzasadnione jest jednak zbadanie, czy istnienie równolegle dwóch rodzajów produktów (np rachunków bankowych uproszczonych uregulowanych na poziomie europejskim i rachunków bankowych podlegających przepisom krajowym) nie spowoduje wśród konsumentów poczucia niepewności prawnej. Szczególnie, jeżeli znormalizowany europejski produkt finansowy gwarantował będzie konsumentom inny poziom ochrony ich praw niż produkty oferowane na rynkach lokalnych. Wprowadzenie ww. produktów przez usługodawców nie powinno być jednak obowiązkowe. Polska popiera zasadę, iż o ich wprowadzeniu zdecydują zainteresowane instytucje finansowe, kierując się rachunkiem ekonomicznym. Jednocześnie należy podkreślić, iż często Państwa Członkowskie nie są skłonne do akceptowania regulacji, których skutkiem byłoby obniżenie funkcjonującego już na rynkach krajowych poziomu ochrony konsumentów. W związku z tym istnieje ryzyko, iż standardowy produkt europejski musiałby zawierać najbardziej restrykcyjne rozwiązania chroniące konsumentów. W takiej sytuacji na taki produkt popyt mógłby być na tyle niski (ze względu na jego potencjalnie wysoką cenę), że nie uzasadniałby jego oferowania przez instytucje finansowe. (10) Komisja uważa, że można zrobić więcej w celu poprawy znajomości finansów wśród konsumentów i ich umiejętności w tym zakresie. Możliwe środki obejmują opracowanie wytycznych lub promocję najlepszych praktyk. Komisja z chęcią zapozna się z wszelkimi opiniami na temat tego, jak polityka ta powinna być dalej opracowywana na poziomie europejskim. W opinii Polski inicjatywa podniesienia poziomu wiedzy Europejczyków nt. funkcjonowania rynku detalicznych usług finansowych oraz oferowanych na nim produktów jest niezmiernie cenna. Polska zgadza się ze stanowiskiem przedstawionym w Zielonej Księdze, że edukacja finansowa odbywa się głównie na szczeblu krajowym, a odpowiedzialność za to spoczywa na państwach i to w interesie każdego państwa członkowskiego powinno być zapewnienie swoim obywatelom wysokiej jakości edukacji finansowej. Niemniej jednak rola Komisji Europejskiej w tym zakresie jest także istotna. Poziom edukacji konsumentów jest bardzo zróżnicowany wśród państw członkowskich, jednak niewątpliwie nie jest on adekwatny do obecnego stanu rozwoju produktów dla konsumentów. Komisja Europejska powinna zachęcać i wspierać państwa członkowskie w podejmowanych przez nich inicjatywach służących zwiększaniu poziomu wiedzy z zakresu finansów przez promowanie, opracowywanie i współfinansowanie programów edukacyjnych, które podniosłyby świadomość finansową konsumentów. Istotną rolą jest także opracowanie wytycznych i promocja dobrych praktyk, która powinna wpływać na zmianę postępowania dostawców usług finansowych i podwyższenie standardów obsługi klienta. 7

8 Za bardzo ważny element działalności edukacyjnej należy uznać rozszerzenie grupy potencjalnych klientów o osoby nieaktywne dotychczas na rynku finansowym i przeciwdziałanie wykluczeniu części konsumentów. Konieczne jest także uwzględnienie rosnącej mobilności konsumentów i konkurencyjności usług, a także zmian w oferowanych produktach finansowych. Polska dostrzega szereg możliwości działań po stronie zarówno Państw Członkowskich jak i Komisji, które powinny przynieść w przyszłości wymierne efekty. Należą do nich m.in.: - zaangażowanie instytucji oferujących usługi finansowe w fakultatywną działalność edukacyjną, pozbawioną elementów reklamowych. - objęcie informacją potencjalnych konsumentów spoza najatrakcyjniejszych grup docelowych, - współfinansowanie akcji edukacyjno-informacyjnych realizowanych przez organizacje społeczne, konsumenckie, instytucje finansowe, - stworzenie standardów dotyczących poziomu wiedzy, jaką na temat finansów powinni przyszli konsumenci wynieść ze szkół, - stworzenie warunków monitorowania materiałów reklamowych dotyczących usług i produktów finansowych, pod kątem przestrzegania dobrych praktyk, (11) Czy są Państwo zdania, że obecny kształt przepisów dotyczących informowania konsumentów zawartych w dyrektywach dotyczących usług finansowych jest odpowiedni i spójny? Jeśli nie, w jaki sposób Komisja mogłaby zapewnić ustanowienie wymogów informacyjnych na odpowiednim poziomie, gwarantującym właściwe informacje, a zarazem pozwalającym uniknąć ich nadmiaru? Czy uważają Państwo, że należy jedynie informować konsumentów, czy też należałoby zapewnić również doradztwo? Jeśli tak, czy powinno być ono obowiązkowe, czy też na żądanie? Polska dostrzega tendencję do wprowadzania w dyrektywach obowiązku przekazywania konsumentom coraz większej ilości bardzo szczegółowych informacji. Jest to uzasadniane koniecznością zapewnienia wysokich standardów ochrony konsumentów, jednak nadmiar informacji może spowodować, że dla konsumentów przestaną one być czytelne. W opinii Polski system informacji nie zawsze jest spójny. Dotyczy to w szczególności produktów finansowych podlegających różnym reżimom prawnym, np. 2 różnym dyrektywom, w takiej sytuacji rozwiązaniem powinno być wprowadzanie norm kolizyjnych, które określą które obowiązki informacyjne powinien spełnić dostawca usług finansowych. Dodatkowo poszczególne dyrektywy zapewniają różny poziom informacji przekazywanych konsumentom, może się różnić w znacznym stopniu także na poziomie krajowym ze względu na różne ich wdrożenie do regulacji poszczególnych państw. Wynika to także ze stosowanej w niektórych przypadkach zasady minimalnej harmonizacji przepisów. W tym zakresie uzasadnione może być stosowanie wystandaryzowanych metod przedstawiania informacji konsumentom, za pomocą tzw. formularzy informacyjnych, które dla konkretnego produktu finansowego powinny być jednakowe i zawierać podstawowe informacje przedstawione w odpowiedniej formie i kolejności. Utworzenie takich formularzy, przekazywanych konsumentom przed podpisaniem umowy mogłoby ułatwić porównanie ofert różnych usługodawców. W nawiązaniu do drugiej części pytania, należy podkreślić, że rzetelnych informacji powinny udzielać wszystkie instytucje świadczące usługi finansowe, natomiast doradztwem powinny zajmować się wyłącznie profesjonalne firmy. Umożliwi to bowiem wydawanie niezależnych opinii, obiektywny wybór właściwej oferty spośród dostępnych na rynku oraz nieuleganie naciskom 8

9 odnośnie sprzedaży konkretnych produktów finansowych (jakim mogą podlegać piony sprzedażowe instytucji finansowych). Doradztwo powinno być świadczone tylko na żądanie, Polska nie widzi konieczności wprowadzania obowiązkowego doradztwa. W przeciwnym wypadku koszty jego świadczenia w ostatecznym rozrachunku ponieśliby konsumenci. Udzielanie rad na życzenie klienta, jako uzupełnienie obowiązków informacyjnych, powinno stać się dobrą praktyką wszystkich instytucji operujących na rynku usług finansowych. Objęcie przepisami wspólnotowymi doradztwa na rzecz klienta powinno być poprzedzone całym szeregiem dodatkowych rozważań dotyczących precyzyjnej definicji doradztwa, odpowiedzialności za świadczone porady oraz określeniem roli i zadań pośredników finansowych. Na obecnym etapie prace powinny się koncentrować się przede wszystkim na kwestii doradztwa w zakresie dwóch produktów o szczególnym znaczeniu dla konsumentów: kredytu hipotecznego (mieszkaniowego) oraz oszczędności długookresowych (emerytalnych). Decyzje o zakupie tych produktów mają podstawowe znaczenie w życiu większości obywateli (kredyt mieszkaniowy ze względu na jego wielkość i oddziaływanie na sytuację finansową konsumenta przez znaczną część jego życia, oszczędności długookresowe ze względu na ich rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa finansowego konsumenta po przejściu na emeryturę). W związku z tym jakość doradztwa, jaką konsument otrzymuje w tych dwóch obszarach powinna być bardzo wysoka. Jego brak lub nieodpowiednie doradztwo mogą prowadzić do ponoszenia zbyt dużego ryzyka i stanowić zagrożenie nie tylko dla samych konsumentów, ale kreować ryzyko systemowe, zagrożenie dla stabilności systemu finansowego, a niekiedy i finansów publicznych. Dlatego warto rozważyć wprowadzenie mechanizmu zapewniającego wysoką jakość usług w tym obszarze. (12) Środki mające poprawić dostęp kredytodawców do danych kredytowych omówione zostaną w kontekście nieopublikowanej jeszcze Białej Księgi w sprawie kredytów hipotecznych. Komisja uważa, że można zrobić więcej w celu promowania dostępności danych kredytowych, w szczególności w przypadku aktywności transgranicznej. Kto powinien mieć dostęp do danych kredytowych konsumentów? Jak można poprawić transgraniczne przekazywanie danych kredytowych konsumentów, a w szczególności zapewnić, aby mobilne dane kredytowe podążały za coraz bardziej mobilnymi konsumentami? Czy skutecznym rozwiązaniem mógłby być protokół ustaleń, zapewniający bezproblemowy obieg danych między biurami kredytowymi? Polska stoi na stanowisku, iż transgraniczne korzystanie z baz danych powinno być oparte o zasadę równości i wzajemności. Oznacza ona, iż jednakowe zasady i zakres dostępu powinny obowiązywać podmioty krajowe jak i podmioty z innych państw członkowskich, a udostępnianie danych nt. jednego rynku (także ich zakres) podmiotom zagranicznym musi być uwarunkowane możliwością uzyskania analogicznych danych z ich rynku macierzystego. W tym kontekście możliwymi rozwiązaniami jest umożliwienie bezpośredniego dostępu do baz danych instytucjom finansowym z innych państw członkowskich, jak i zachęcanie do współpracy i wymiany danych między, mieszczącymi się w różnych państwach, instytucjami zarządzającymi bazami danych. Państwa członkowskie powinny zagwarantować brak dyskryminacji w dostępie do baz danych przez instytucje z innych krajów członkowskich oraz przestrzeganie przepisów dotyczących ochrony danych osobowych oraz tajemnicy bankowej. Brak dyskryminacji oznaczałby, iż zainteresowane instytucje finansowe będą mogły korzystać z baz danych na jednakowych zasadach z instytucjami krajowymi, co wiąże się także z obowiązkiem spełnienia analogicznych wymogów i ponoszenia tych samych opłat. 9

10 Jednocześnie budowa transgranicznych biur informacji kredytowej wymaga szczegółowej analizy, w której decydujący głos miałyby zarówno krajowe biura informacji kredytowej, jak i instytucje regulujące sektory bankowe w poszczególnych krajach UE. Niezbędna jest także współpraca krajowych instytucji powołanych do ochrony danych osobowych i rekomendowanie przez instytucje wspólnotowe rozwiązań pozwalających na efektywne korzystanie z danych osobowych. Temu mógłby służyć protokół ustaleń, który zapewniłby łatwiejszy obieg danych między instytucjami zarządzającymi informacjami gospodarczymi. (13) Rozdrobnienie rynku ubezpieczeń indywidualnych, na przykład w zakresie ubezpieczeń komunikacyjnych, nie pozwala konsumentom na czerpanie pełnych korzyści z integracji UE w tym obszarze. Czy uważają Państwo, że na poziomie UE powinno się zrobić więcej w celu ograniczenia tego rozdrobnienia? Polska nie dostrzega zagrożenia płynącego dla konsumentów z rozdrobnienia rynku ubezpieczeń indywidualnych, i nie widzi konieczności podejmowania odgórnych działań mających na celu ograniczenie rozdrobnienia. Rozdrobnienie rynku ubezpieczeń indywidualnych nie wydaje się jednak przeszkodą w czerpaniu korzyści wynikających z integracji, można raczej stwierdzić, że zwiększa ono możliwość wyboru i rozwija konkurencyjność zakładów ubezpieczeń. Z uwagi na fakt, iż w chwili obecnej jest wiele różnych systemów ubezpieczeniowych oraz występują różne czynniki pozaprawne, mające na nie wpływ, należy określić, na ile i w jakim zakresie możliwa jest unifikacja rynku ubezpieczeń indywidualnych. Jakiekolwiek działania mające na celu ograniczenie rozdrobnienia rynku ubezpieczeniowego powinny być poprzedzone rzetelnym i kompleksowym badaniem obecnej sytuacji. (14) Mobilność konsumentów i konkurencja są ściśle powiązane. Komisja chętnie zapozna się z opiniami dotyczącymi możliwości zwiększenia mobilności konsumentów. W szczególności, w dziedzinie rachunków bankowych oraz w związku z pracami grupy ekspertów, czy zainteresowane strony dostrzegają korzyści płynące np. z wprowadzenia ogólnounijnego mechanizmu zmieniania rachunków? Problem niskiego popytu na usługi transgraniczne jest złożony i wynika z wielu różnorodnych czynników. W opinii Polski istotnym czynnikiem ograniczającym mobilność konsumentów jest problem wiązania produktów finansowych. Łączenie produktów w pakiet może być korzystne dla efektywnie działającego rynku usług detalicznych w zakresie zwiększenia sprzedaży tych usług, co jest korzystne dla podmiotów, które je oferują. Również z punku widzenia klienta wydaje się, że łączenie usług może ułatwić im dostęp do większej ilości produktów oraz oferowanie na bardziej korzystnych warunkach produktów sprzedawanych w pakiecie. Jednocześnie w niektórych sytuacjach wiązanie produktów może być postrzegane przez konsumentów jako ograniczenie ich wyboru, szczególnie w sytuacji gdy nie są zainteresowani łączeniem usług lub nie mogą skorzystać z innego, alternatywnego dostawcy drugiej z proponowanych umów. Takie wiązanie, w którym klient, korzystając np. z kredytu musi wykupić ubezpieczenie w tej samej instytucji finansowej (nie ma możliwości skorzystania z usług innego ubezpieczyciela) może wiązać z większymi opłatami. 10

11 W opinii Polski rozwiązaniem nie jest jednak wprowadzenie całkowitego zakazu wiązania produktów. Taki zakaz mógłby spowodować brak możliwości oferowania na bardziej korzystnych warunkach produktów sprzedawanych w powiązaniu z innymi produktami. Bardziej korzystne jest wprowadzenie zasad umożliwiających konsumentom wypowiedzenie jednej z powiązanych umów w przypadku zmiany jej warunków (np. opłat z nią związanych). Ma to szczególne znaczenie w przypadku umów długoterminowych. W przypadku np. powiązania umowy kredytu hipotecznego z rachunkiem bankowym, zmiany tabeli opłat i prowizji dot. rachunku, powinny uprawniać konsumentów do wypowiedzenia tej umowy i zmiany rachunku bankowego bez konieczności wypowiadania umowy głównej (kredytu hipotecznego). W kontekście mobilności transgranicznej konsumentów istotnym ograniczeniem jest niepewność sytuacji prawnej konsumenta, wynikająca z różnic w regulacjach w zakresie ochrony praw konsumenta występujących między państwami członkowskimi, różnic w systemach prawnych i fiskalnych oraz niewystarczającej przejrzystości informacyjnej. Ważne są także zwyczaje i zachowania samych konsumentów wykazujących preferencje w stosunku do lokalnych instytucji finansowych. Wszystkie te czynniki powodują dodatkowe koszty dla instytucji finansowych, które zdecydują się na transgraniczne oferowanie swoich usług. W tym kontekście, w opinii Polski, zwiększenie mobilności konsumentów można osiągnąć poprzez zwiększenie pewności prawa w obrocie transgranicznym, w tym zwiększenie zaufania konsumentów odnośnie tego, że przy zakupach usług finansowych za granicą nie utracą ochrony prawnej znanej im z prawa swojego miejsca zamieszkania. Jest to szczególnie ważne w kontekście prac nad projektem rozporządzenia dotyczącego prawa właściwego dla zobowiązań umownych (Rzym I) toczących się na forum grupy roboczej Rady UE. Pragniemy podkreślić, że zarówno obecnie obowiązujący art. 5 konwencji rzymskiej, jak i projektowany art. 5 Rzymu I nie zapewnia odpowiedniej ochrony kolizyjnoprawnej konsumentowi, który jest mobilny. Obydwa przepisy stosuje się bowiem jedynie w sytuacji, gdy to zagraniczny przedsiębiorca wykazuje aktywność, tj. fizycznie wykonuje swoją działalność w państwie konsumenta lub w inny sposób ukierunkowuje na nie swoją działalność (np. poprzez Internet). W takich okolicznościach umowa podlegać ma zgodnie z art. 5 projektu Rzym I - prawu cywilnemu miejsca zwykłego pobytu konsumenta. Jeśli natomiast to konsument wykazuje postulowaną w Zielonej Księdze mobilność i przemieszcza się do innego państwa członkowskiego w celu zawarcia umowy dotyczącej detalicznej usługi finansowej w innym państwie członkowskim, wtedy traci on ochronę prawa cywilnego, w tym przepisów konsumenckich bezwzględnie obowiązujących w miejscu jego stałego pobytu, a ponadto jest narażony na właściwość prawa państwa trzeciego (pozaunijnego), które przedsiębiorca unijny może zapisać w stosowanych przez siebie ogólnych warunkach umów. Należałoby zatem rozważyć objęcie przepisami konwencji także konsumenta, który przemieszcza się na rynku wewnętrznym. Polska zgadza się z Komisją w zakresie podkreślania roli edukacji finansowej, która będzie miała znaczny wpływ na sposób podejmowania decyzji finansowych przez obywateli UE, a poprzez to na ich mobilność. W opinii Polski brak dużego popytu ze strony potencjalnych konsumentów może powodować brak inicjatyw instytucji finansowych w zakresie transgranicznego świadczenia usług. Można przypuszczać, że jedną z najważniejszych barier rozwoju działalności transgranicznej w odniesieniu do detalicznych usług finansowych są koszty ich prowadzenia w językach narodowych krajów UE. Należy zauważyć, iż dotychczasowa ekspansja instytucji finansowych na rynki zagraniczne, była prowadzona najczęściej poprzez nabywanie podmiotów zagranicznych lub zakładanie oddziałów w innych krajach. Taka strategia rozwojowa jest oparta o doświadczenia instytucji finansowych w zakresie potrzeb i preferencji klientów. Oferta usług detalicznych wymagała przygotowania umów i regulaminów w języku ojczystym konsumentów i w oparciu o lokalne prawo, konieczne było także prowadzenie lokalnej akcji reklamowej. 11

12 Odnosząc się do barier językowych, możliwe jest podjęcie działań, w celu wprowadzenia dodatkowego wymogu dla banków, aby prowadząc działalność transgraniczną lub w postaci oddziałów były one zobowiązane do publikowania w językach narodowych informacji odnośnie podmiotu nadzorującego ich działalność, gwarantującego depozyty oraz zakresów gwarancji, a także zasad reklamacji i rozstrzygania sporów. Istotne znaczenie będzie miał zapewne dalszy rozwój zdalnych kanałów dystrybucji usług finansowych, ze szczególnym uwzględnieniem internetu. Umożliwi to dalszą redukcję opłat i prowizji oraz zwiększy dostępność usług bankowych, w szczególności tych świadczonych transgranicznie. Dla zwiększenia mobilności olbrzymie znaczenie może mieć udana realizacja inicjatyw dotyczących utworzenia jednolitego obszaru płatności w euro (SEPA). Może ona pozytywnie wpłynąć na swobodę wyboru usług bankowych. Należy jednak pamiętać, że inicjatywy te pomogą wyeliminować jedynie prawne, czy organizacyjne bariery związane z mobilnością konsumentów usług bankowych. Osobną kwestią pozostaje skłonność klientów do wykorzystania istniejących możliwości, co wiąże się zarówno z przyzwyczajeniami, jak i poziomem ich edukacji finansowej. Nawiązując do tzw. ogólnounijnego mechanizmu zmieniania rachunków, czyli uproszczonej procedury zmiany rachunku bankowego, która zakłada, iż konsument zmieniający bank będzie miał prawo pozostawienia dotychczasowego numeru rachunku, należy mieć na uwadze, że w niektórych krajach (np. w Polsce), elementem numeru jest identyfikacja jednostki banku, prowadzącej rachunek. Ponadto, wiele krajów wypracowało własne formy identyfikacji klientów w bankach. Dlatego np. wprowadzenie możliwości zmiany banku przy zachowaniu dotychczasowego numeru rachunku bankowego byłoby procesem bardziej skomplikowanym niż ma to miejsce w przypadku numerów telefonicznych. Wymagałoby to zmian w regulacjach prawnych wielu krajów, a przede wszystkim dużych kosztów zarówno po stronie banków, jak i klientów. V. UZASADNIENIE STANOWISKA RZĄDU RP Ad (1) Nie ulega wątpliwości, że sprawny i efektywny rynek finansowy, jest jednym z determinantów rozwoju gospodarczego państw członkowskich. Dlatego też celowe jest przyjęcie strategii, dzięki której ramy prawne UE dla instytucji finansowych zostaną usprawnione i uelastycznione, co jest szczególnie ważne w dobie dynamicznego rozwoju zarówno podmiotów oferujących usługi na jednolitym rynku, jak oferowanych produktów finansowych. W odpowiedzi na dalsze pytania zawarto szczegółowe uzasadnienie stanowiska Polski oraz wskazano podstawowe problemy. Ad (2) W związku ze zwiększoną mobilnością obywateli nowych państw członkowskich i podejmowaniem pracy w innych państwach szczególnie istotna jest kwestia wykorzystywania transgranicznych usług finansowych. Ad (3), (4) Uzasadnienie zawarte jest w odpowiedzi na ww. pytania 12

13 Ad (5) W porównaniu z innymi rodzajami usług, usługi finansowe charakteryzują się dużym stopniem skomplikowania. Coraz szerszy krąg podmiotów świadczących takie usługi, różnorodność ofert przedsiębiorców, a ponadto duża ilość rozbudowanych regulacji prawnych cały czas stawiają konsumentów na słabszej pozycji. Dodatkowo, umowy transgraniczne cechują często problemy związane ze stosowaniem obcego systemu prawnego. Konsument nieposiadający odpowiedniej wiedzy prawnej, często nie jest świadomy przysługujących mu uprawnień, wręcz nie jest w stanie ustalić, jakie przepisy prawa mają zastosowanie w jego sprawie i w którym kraju może dochodzić swoich roszczeń. Pomoc profesjonalnego podmiotu okazuje się w takich przypadkach niezbędna. Z pewnością konsument powinien mieć zapewniony łatwy dostęp do instytucji i osób posiadających stosowną wiedzę, które choćby w początkowej fazie zaistniałego sporu ukierunkują właściwie jego działania. W opinii instytucji zajmujących się ochroną konsumentów w Polsce zapewnienie alternatywnych pozasądowych możliwości rozwiązywania sporów konsumentów z przedsiębiorcami jest kwestią niezwykle istotną. Przykładowo, z doświadczeń Rzecznika Ubezpieczonych wynika, iż brak zobowiązania przedsiębiorcy do poddania się rozstrzygnięciu np. sądu polubownego czy innej instytucji, często wyklucza możliwość ugodowego zakończenia sprawy i wydłuża proces dochodzenia roszczeń. Z kilkuletniej praktyki Rzecznika Ubezpieczonych wynika, iż zakłady ubezpieczeń niechętnie wyrażają zgodę na rozstrzygnięcie sporu przez sąd polubowny. Niewielka część konsumentów decyduje się ostatecznie na złożenie pozwu do sądu państwowego. W związku z powyższym dostawcy usług finansowych powinni być umownie zobowiązani do oferowania alternatywnego systemu rozstrzygania sporów. W Polsce funkcjonują już dwa alternatywne systemy rozstrzygania sporów: Bankowy Arbitraż Konsumencki powołany przez Związek Banków Polskich oraz sąd polubowny działający przy Rzeczniku Ubezpieczonych. W dniu 5 grudnia 2006 roku Bankowy Arbitraż Konsumencki został także przyjęty do paneuropejskiej sieci FIN-NET. W pozostałym zakresie w Polsce nie funkcjonują instytucje, których zadaniem byłaby ochrona interesów konsumentów korzystających z innych usług finansowych. Ad (6) Obecnie na rynku europejskim realizowane są dwa szeroko zakrojone projekty, które będą miały wpływ na funkcjonowanie europejskiego rynku płatności. Są nimi: projekt SEPA oraz dyrektywa w sprawie usług płatniczych na rynku wewnętrznym. Dyrektywa ma zapewnić jednolite ramy prawne związane z realizacją płatności w UE, zapewniając tym samym warunki dla wprowadzenia instrumentów SEPA. Założeniem SEPA jest m.in. wprowadzenie nowych, standaryzowanych instrumentów paneuropejskich pod warunkiem, że zapewnią one lepszą funkcjonalność niż rozwiązania krajowe. Przy takim założeniu wprowadzenie nowych instrumentów, w szczególności paneuropejskiego polecenia przelewu, może stworzyć dla klientów nowy produkt, który ma szansę być wykorzystywany, jeżeli klienci dostrzegą w tym korzyści, np. niższą cenę lub szybszy cykl rozliczeniowy. W związku z powyższym istnieje potrzeba bieżącego informowania zarówno przedsiębiorców, jak i konsumentów, w sposób prosty i czytelny, o wpływie, jaki utworzenie jednolitego obszaru płatności w euro będzie miało na ich sytuację. 13

14 Ad (7) Regulacje dotyczące działalności w zakresie pośrednictwa kredytowego występują tylko w części Państw Członkowskich. W niektórych państwach działalność pośredników kredytowych jest nadzorowana w ramach różnych modeli nadzoru. Jednak podstawowym problemem z jakim należałoby się zmierzyć w tym zakresie jest stworzenie jednolitej, obowiązującej w całej wspólnocie, definicji pośrednictwa kredytowego. Bez jednoznacznej definicji ciężko będzie przeprowadzić rzetelne badanie rynku pośrednictwa. Tworząc definicję należy uwzględnić różne rodzaje pośrednictwa występujące w Europie (m.in. pośrednictwo w udzielaniu kredytów konsumenckich przez sprzedawców towarów lub usług, pośrednictwo w udzielaniu kredytów hipotecznych, doradztwo kredytowe) i traktować je w sposób zróżnicowany. Ad (8) Wzrost konkurencji i otwartość rynku oszczędności długoterminowych, w tym oszczędności przeznaczonych na cele emerytalne leży w interesie konsumentów. Oszczędności emerytalne i rentowe mają wielki wpływ na sytuację finansową konsumentów. W związku z tym Polska popiera dążenie do stworzenia solidnych podstaw dla zapewnienia konkurencyjnego, otwartego i efektywnego rynku oszczędności długoterminowych, emerytalnych i rentowych. Ad (9) Opcjonalna standaryzacja wybranego produktu umożliwiłaby obniżenie po stronie instytucji finansowych kosztów związanych z każdorazowym przystosowaniem oferty do lokalnych uwarunkowań prawnych i podatkowych. Zapewniłaby także lepszą porównywalność ofert w skali całej UE, konsumenci otrzymaliby bowiem możliwość realnego wyboru i porównania usługi oferowanej przez różne podmioty, w tym podmioty zagraniczne, natomiast dostawcy takich usług mogliby uniknąć wielu sytuacji spornych wynikających z nieznajomości przez konsumentów zagranicznych lokalnego prawa. Na poparcie zasługuje inicjatywa wprowadzenia opcjonalnych, uproszczonych, znormalizowanych usług finansowych również w zakresie ubezpieczeń. Obecnie produkty ubezpieczeniowe często charakteryzują się bardzo skomplikowaną konstrukcją. Wprowadzenie opcjonalnych, uproszczonych i znormalizowanych produktów ułatwiłoby wybór konsumentom, którzy z różnych względów są słabiej przygotowani do korzystania z usług finansowych. W związku z powyższym produkt taki powinien zaspokajać podstawowe potrzeby konsumenta i zawierać bardzo jasno i szczegółowo sprecyzowane prawa i obowiązki obu stron. W Polsce stopień wykorzystania usług finansowych jest nadal ograniczony. Jedną z przyczyn jest m.in. nieznajomość podstaw wiedzy z dziedziny finansów wśród konsumentów. Powstanie standardowego, nieskomplikowanego produktu, który stanowiłby dla całego obszaru UE konstrukcję bazową, może przyczynić się do poprawy przejrzystości informacyjnej, zarówno na rynkach krajowych, jak i na rynku unijnym. Pozwoliłoby to zwiększyć poczucie bezpieczeństwa konsumentów w kontekście wzmożonych procesów migracji zarobkowej obywateli nowych państw członkowskich wewnątrz Unii. Ad (10) Komisja Europejska i Państwa Członkowskie powinny promować i współfinansować opracowywanie i wdrażanie programów edukacyjnych, które skutkowałyby podniesieniem świadomości finansowej konsumentów. Bardziej świadomi konsumenci będą częściej i skuteczniej korzystali z już obecnie przysługujących im praw, przyczyniając się tym samym do poprawy swojej sytuacji na rynku usług finansowanych. Edukacja finansowa i podnoszenie świadomości finansowej konsumentów otwiera szerokie pole do współpracy pomiędzy instytucjami publicznymi, organizacjami konsumenckimi oraz przedstawicielami rynku usług finansowych. 14

15 Konsekwentnie prowadzona działalność edukacyjno-informacyjna, niewątpliwie powinna także poszerzyć krąg odbiorców usług finansowych. Ad (11) Konsument powinien mieć możliwość podjęcia decyzji na podstawie możliwie wyczerpującego zestawu informacji. Instytucje świadczące usługi finansowe musza być zobowiązane do przedstawiania pełnych, rzetelnych i zrozumiałych informacji. Jednocześnie konsumenci powinni być zobowiązani do przedstawiania prawdziwych informacji. Ad (12) Ograniczenia w dostępie kredytodawców do danych kredytowych, szczególnie w przypadku osób, które zamierzają zaciągnąć kredyty bankowe w innych krajach członkowskich, a także w przypadku osób, które przeprowadziły się do innego kraju członkowskiego, może powodować problemy i ograniczać działalność transgraniczną. Dlatego, w opinii Polski, zapewnienie powszechnego dostępu do baz danych o kredytobiorcach ma poza ewentualnymi usprawnieniami funkcjonowania wspólnego rynku także bardzo wyraźny aspekt dotyczący konkurencji pomiędzy instytucjami finansowymi z różnych państw członkowskich. Konieczne jest jednak zapewnienie braku dyskryminacji w dostępie do baz danych przez instytucje z innych krajów członkowskich. W przeciwnym wypadku mogłoby dojść do zaburzenia równości konkurencji pomiędzy kredytodawcami z różnych krajów UE, co z pewnością nie leży w długoterminowym interesie rozwoju jednolitego europejskiego rynku i europejskich konsumentów usług finansowych. Ad (13) Rynki ubezpieczeniowe w krajach UE charakteryzują się dużą odmiennością. KE powinna uwzględniać specyfikę każdego z krajów w tym również oczekiwania i preferencje ubezpieczonych. Ze względu na ryzyko o charakterze lokalnym, nie wydaje się być zasadnym, aby na poziomie UE mogły być uregulowane specyficzne problemy detalicznych ubezpieczeniowych rynków narodowych. W zakresie ubezpieczeń dużych podmiotów oraz usług reasekuracyjnych rynek usług wydaje się być jednorodny. Ad (14) Uzasadnienie wynika z samej odpowiedzi na postawione pytanie. Konsekwencje gospodarcze, budżetowe, społeczne oraz legislacyjne dla Polski: Zielona Księga w sprawie detalicznych usług finansowych na jednolitym rynku, z uwagi na fakt, że nie jest to regulacja wymagająca implementacji a jedynie dokument stanowiący zarys strategii działań względem sektora usług finansowych, nie niesie dla Polski żadnych bezpośrednich konsekwencji o charakterze gospodarczym, budżetowym, społecznym czy też legislacyjnym. Dopiero konkretne propozycje regulacji w przedmiotowym zakresie mogą w przyszłości prowadzić do określonych konsekwencji, które mogłyby w bezpośredni sposób wpłynąć na sytuację gospodarczą, budżetową, społeczną lub legislacyjną. 15

16 VI. STANOWISKO PARTNERÓW SPOŁECZNYCH I INSTYTUCJI WSPÓŁPRACUJĄCEJ Zielona Księga w sprawie detalicznych usług finansowych na jednolitym rynku została poddana szerokim konsultacjom zarówno z resortami, jaki i z instytucjami reprezentującymi środowisko rynku usług finansowych. Swoje opinie przedstawiły m.in. następujące instytucje: Polska Izba Ubezpieczeń, Rzecznik Ubezpieczonych, Bankowy Fundusz Gwarancyjny, Giełda Papierów Wartościowych, Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych, Związek Banków Polskich, Krajowa Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa, Krajowy Związek Banków Spółdzielczych, Bank Polskiej Spółdzielczości, Konferencja Przedsiębiorstw Finansowych, Fundacja na Rzecz Kredytu Hipotecznego. Głos tych instytucji został w większości uwzględniony w prezentowanym projekcie Stanowiska Rządu. Jednocześnie, należy podkreślić, iż wszystkie zainteresowane instytucje mogą we własnym zakresie przekazać do Komisji Europejskiej uwagi i informacje dotyczące treści samego dokumentu, jak i odpowiedzieć na zadane pytania strony w terminie do 16 lipca 2007 r. W niniejszym Stanowisku zostało szeroko odzwierciedlone stanowisko Narodowego Banku Polskiego oraz Komisji Nadzoru Finansowego. VII. WNIOSKI Zielona Księga w sprawie detalicznych usług finansowych na jednolitym rynku jest dokumentem, którym Komisja Europejska chce rozpocząć szerokie konsultacje zarówno ekspertów rządowych, jak i organizacji zrzeszających instytucje finansowe i konsumenckie dotyczące dalszej integracji i wzrostu konkurencji w przypadku detalicznych usług finansowych. Polska zgadza się co do zasady z głównymi celami Komisji Europejskiej w zakresie detalicznych usług finansowych, które zostały przedstawione w Zielonej Księdze i popiera działania zmierzające do budowy konkurencyjnego, jednolitego rynku detalicznych usług finansowych, gwarantującego wysoki poziom ochrony konsumentów. Sprawny i efektywny rynek finansowy ma istotny wpływ na rozwój gospodarczy państw członkowskich. Zielona Księga, z uwagi na fakt, że nie jest regulacją wymagającą implementacji a jedynie dokumentem rozpoczynającym konsultacje w sprawie ulepszenia rynku usług finansowych, nie niesie dla Polski żadnych bezpośrednich konsekwencji o charakterze gospodarczym, budżetowym, społecznym czy też legislacyjnym. Dopiero projekty konkretnych regulacji będą mogły zostać poddane szczegółowej ocenie oraz będą przedmiotem dyskusji na forum europejskim, gdzie strona polska będzie mogła przedstawić swoje stanowisko oraz zgłaszać ewentualne uwagi. Niemniej jednak, ważne jest przedstawienie już na wstępnym etapie prac stanowiska Polski oraz zwrócenie uwagi na najbardziej istotne, w naszej opinii, problemy związane z poruszanymi w Zielonej Księdze kwestiami. Warszawa, 22 czerwca 2007 r. 16