UCIECZKA Z SOWIECKIEGO RAJU

Transkrypt

1 UCIECZKA Z SOWIECKIEGO RAJU Reporterska wyprawa szlakiem Armii Polskiej na Wschodzie Rosja Kazachstan Kirgistan Uzbekistan Turkmenistan iran Październik listopad 2013 Patronat medialny Krzysztof Hoffmann, wrzesień 2013

2 1. Wprowadzenie Ucieczka z sowieckiego raju Historia niewiarygodnej podróży dziesiątków tysięcy Polaków przymusowej tułaczki, rozpoczętej zimą 1940 roku na dawnych polskich Kresach; tułaczki, której szlak wiódł przez piekło syberyjskich mrozów i pustkowia Kazachstanu. Przez amnestię udzieloną niewinnym i nadzieję na ratunek. Poprzez straszne lata głodu, chorób, niepewności i śmierci. Przez Buzułuk, Tockoje, Karagandę, Jangi-Jul, Taszkent, Pahlavi, Teheran, Isfahan Tak było w roku Siedemdziesiąt lat później, w przededniu rocznicy wielkiej bitwy o włoskie wzgórze, które zdobywali ci właśnie tułacze - stając się podczas swojej wędrówki pełnokrwistymi żołnierzami - wybieram się w liczącą ponad 16 tysięcy kilometrów podróż, wiodącą tą samą drogą. Wyposażony w dziennikarską legitymację, kamerę, garść cennych kontaktów i nieco wiedzy, zamierzam wetknąć swój reporterski nos w miejsca, których nikt już od dawna nie odwiedzał. Odnaleźć miejsca przez wielu dawno zapomniane. Porozmawiać z tymi, którzy pamiętają. Położyć kwiaty na grobach, o które nie dbał nikt przez dziesiątki lat. A przede wszystkim pisać, dokumentować, nagrywać i publikować. I dzielić się wiedzą zdobytą w trakcie podróży z każdym, kto wykaże chęć wysłuchania mojej opowieści. Patronat nad wyprawą objął serwis informacyjny Wiadomosci24, należący do Grupy Wydawniczej POLSKAPRESSE SP.Z O.O., wydawcy m.in. opiniotwórczego tytułu prasowego Polska The Times (we współpracy z brytyjskim dziennikiem THE TIMES ) oraz szeregu tytułów polskiej prasy lokalnej. Relacje na gorąco z tej podróży oraz późniejsze publikacje jej dotyczące ukazywać się będą m.in. w wydawanych przez Polskapresse tytułach. Sponsor wyprawy zapewnia jednak pokrycie tylko części jej kosztów, dlatego też zwracam się do Państwa o finansowe wsparcie mojego projektu. 2. dziennikarz Nazywam się Krzysztof Hoffmann. Jestem niezależnym dziennikarzem, publicystą i reporterem. W marcu 2013 roku zostałem uhonorowany przez wydawnictwo Polskapresse tytułem Dziennikarza Obywatelskiego Roku 2012, co poczytuję sobie za ogromny zaszczyt i wyróżnienie. Specjalizuję się w reportażu podróżniczym i historycznym, zaś głównym obszarem moich zainteresowań i działania są tereny dawnych Kresów RP (Litwa, Ukraina, Białoruś oraz kraje dawnego ZSRR. Bliska jest mi również Azja Środkowa oraz kraje Bliskiego Wschodu. Moją przygodę z dziennikarstwem rozpoczynałem jako dziennikarz-wolontariusz, felietonista w lokalnej, warszawskiej gazecie. Jako niezależny dziennikarz freelancer współpracowałem i współpracuję nadal m.in. z Kurierem Wileńskim, Polska - The Times, Radiem Wnet, wydawnictwem Polskapresse, dawnym Tygodnikiem Solidarność, dziennikiem Życie, Telewizją Polską, Instytutem Pamięci Narodowej, portalem Interia.pl oraz wieloma innymi wydawcami mediów. We wrześniu br nawiązałem również współpracę z Archiwum Emigracji, związanym z Uniwersytetem Mikołaja Kopernika w Toruniu oraz wydawanym przez nie czasopismem. Oprócz tradycyjnego reportażu zajmuję się również filmem dokumentalnym. Od blisko sześciu lat jestem związany z Fundacją Kresy-Syberia, dokumentującą losy obywateli polskich, represjonowanych przez Związek Radziecki na potrzeby Fundacji przeprowadziłem w Polsce, Białorusi, Rosji, Ukrainie i Kazachstanie ponad 200 wywiadów biograficznych ze świadkami historii i obywatelami polskimi, którzy doświadczyli represji sowieckich. Na podstawie ich świadectw powstał

3 film dokumentalny Był Korpus, poświęcony żołnierzom tułaczom gen. Władysława Andersa, którego jestem reżyserem i producentem. W grudniu 2012 zakończyłem prace nad kolejnym dokumentem historycznym - Przedecz miasto spotkań, dokumentującym losy potomków Żydów z wielkopolskiego Przedcza, zagazowanych w przenośnych obozach śmierci przez faszystów w Chełmnie nad Nerem Jestem również autorem szeregu krótkich, dokumentalnych i paradokumentalnych form filmowych a także wystaw plenerowych (ikonografia, opracowanie merytoryczne, projekt graficzny), udostępnianych publicznie, poświęconych ważnym i niejednokrotnie mało znanym wydarzeniom z najnowszej historii Polski. Najważniejsze z nich to Korpus Ochrony Pogranicza (Fundacja Kresy-Syberia i Stowarzyszenie Wspólnota Polska, listopad 2011), Deportacje oczami dzieci (Fundacja Kresy-Syberia i Instytut Pamięci Narodowej, luty 2012) oraz Opieka dyplomatów nad polskimi dziećmi uchodźcami w Indiach (Ministerstwo Spraw Zagranicznych, październik / listopad 2012). Ostatnia z wymienionych wystaw, po prezentacji w siedzibie MSZ w trakcie Dnia służby zagranicznej jest obecnie prezentowana w kolejnych polskich placówkach dyplomatycznych na całym świecie. 3. Ucieczka z sowieckiego raju założenia projektu Wyprawa szlakiem Żołnierzy - Tułaczy i ich rodzin odbędzie się w październiku i listopadzie 2013 roku. Zasadniczym celem wyjazdu jest przede wszystkim odnalezienie i udokumentowanie materialnych i niematerialnych pamiątek po dziesiątkach tysięcy obywateli polskich, ofiar stalinowskich represji i deportacji, przebywających na terenach wspomnianych państw po amnestii z roku 1941, a następnie po przeniesieniu zgrupowań polskich z terenów Powołża do Azji Środkowej oraz w trakcie i po ich ewakuacji wraz z Armią Polską generała Władysława Andersa ze Związku Radzieckiego na Bliski Wschód. Istotny element projektu stanowić będą notacje historyczne w formie wywiadu (video lub audio) z żyjącymi jeszcze świadkami historii. Ważną częścią planowanej podróży będzie również odszukanie i wykonanie dokumentacji audiowizualnej stanu polskich cmentarzy znajdujących się na terenie Rosji, Kirgistanu, Uzbekistanu, Turkmenistanu i Iranu, jak również w miarę dostępności zbiorów kwerendy archiwalne i dokumentalne. Kolejnym celem wyprawy jest sporządzenie rzetelnej i obiektywnej relacji dziennikarskiej z codziennego życia nowoczesnych państw Azji Środkowej. Zamierzam zebrać materiały do szeregu publikacji na temat roli państw Azji Środkowej we współczesnym świecie, ich rozwoju w warunkach odzyskanej niepodległości, codzienności ich mieszkańców, sytuacji społecznej i rozwoju (bądź jego braku) norm współczesnego społeczeństwa obywatelskiego, oraz również nawiązać kontakt i przeprowadzić wywiady ze znaczącymi postaciami życia społecznego, politycznego i religijnego, w tym tamtejszej Polonii i jej liderów. Relacje z podróży ukazywać się będą m.in. w serwisie Wiadomości24.pl, należącym do Grupy Wydawniczej Polskapresse Sp. z o.o. oraz we fragmentach w serwisie polskatimes.pl, jak również na poświęconych jej stronach w serwisach społecznościowych oraz niezależnej stronie internetowej. Na podstawie zebranych materiałów planuję wydanie w 2014 r. książki poświęconej losom polskich uchodźców ze Związku Radzieckiego oraz ich drogi z Kresów przez Syberię i Azję do wolności a także produkcję pełnometrażowego filmu dokumentalnego na ten temat.

4 PLANOWANA TRASA Planowana trasa (główne punkty) : Warszawa Moskwa Buzułuk Tockoje Kołtubanówka Karaganda Otar Biszkek Dżalalabad Jangi Jul Taszkent Guzar Szachrizabs Samarkanda Buchara Krasnowodsk (Turkmenbaszy) Pahlevi (Bandar e-anzali) Teheran Isfahan - Warszawa

5 4. Budżet wyjazdu (kosztorys szacunkowy) Planowana podróż, ma trwać w założeniu od 6 do 8 tygodni. Ogólny, przewidywany budżet wynosi ok PLN (ok USD). Sponsor pokrywa jedynie część zakładanych kosztów. Fundusze te niezbędne są przede wszystkim na : POZYCJA SZACUNKOWY KOSZT 1. Opłaty wizowe i konsularne oraz ubezpieczenia PLN 1 2. Transport i koszty logistyczne (bilety lotnicze i kolejowe, wynajem lokalnych środków transportu) PLN 2 3. Wynajem tłumaczy z języków lokalnych / arabskiego PLN 4. Koszty zakwaterowania i wyżywienia 6000 PLN 3 5. Łączność (telefon, Internet) PLN 6. Zakup niezbędnego sprzętu, w tym kamera HDV, karty pamięci PLN 1 Koszty wiz i opłat konsularnych (w tym ubezpieczenia) do : Rosji, Kazachstanu, Uzbekistanu, Kirgistanu, Turkmenistanu i Iranu 2 Przede wszystkim połączenie lotnicze Warszawa Moskwa Astana (Ałmaty) oraz Astana Biszkek - Taszkent oraz koszty biletów kolejowych na trasie Taszkent Guzar Samarkanda Buchara Taszkent. Dodatkowo koszty wynajmu środka transportu w okolicach pustyń Kara-Kum i Kyzył-Kum oraz przelotu na trasie Biszkek/Taszkent Turkmenbaszy (d. Krasnowodsk) Teheran i Teheran-Warszawa 3 Uśredniona wartość noclegu z wyżywieniem przy założeniu kosztów pojedynczego noclegu z wyżywieniem na poziomie równowartości 30 EUR x 45 dni

6 5. Dlaczego ta historia jest ważna? Pozbawieni wszystkiego - ale ocaleni. To ofiary stalinowskich deportacji i represji na obywatelach polskich z lat , które cudem przeżyły syberyjskie zesłanie i więzienia, by na mocy sowieckiej amnestii z 1941 r. przewędrować niemal cały Związek Radziecki i Azję Środkową ku upragnionej wolności. Szli więc, zostawiając po sobie cmentarze i przydrożne krzyże blisko 15 tysięcy z nich nigdy nie dotarło do celu. Szli wojskowi oficerowie i zwykli żołnierze, ale także matki, dzieci, staruszki... W ciągu całego roku 1942 ze Związku Radzieckiego do Iranu i na Bliski Wschód ewakuowało się wraz z Armią Polską generała Władysława Andersa ponad ludzi. Tylko nieco ponad połowę z nich stanowili żołnierze. Zostawiali za sobą traumę deportacji, doświadczenie współczesnego niewolnictwa i poniżenia, jednak lądowanie na irańskiej, piaszczystej plaży w Pahlavi nie oznaczało dla nich końca wędrówki, a jedynie kolejny etap podróży większość z nich nigdy nie wróciła już do swoich domów. Polskie dzieci, sieroty, przeszły przez egzotyczne obozy uchodźców w Afryce, Indiach, Libanie, Meksyku czy Nowej Zelandii, ci zaś, którzy mieli siłę walczyć pozostali w Europie by walczyć. Wyzwolona spod hitlerowskiej okupacji nowa, komunistyczna Polska nie była jednak miejscem, które powitało ich z otwartymi ramionami po zakończeniu wojny pozostała więc dalsza, tym razem już ostateczna tułaczka. Dziś potomkowie tych, którzy wyszli z Andersem z sowieckiego domu niewoli porozsiewani są po całym świecie, od Wellington po Winnipeg, od Kapsztadu po Rio de Janeiro. Ta historia, dramatyczna, smutna i porywająca zarazem, jest dziś, mimo odzyskanej już dawno wolności, praktycznie nieznana ogółowi społeczeństwa. Moja licząca ponad kilometrów dziennikarska podróż szlakiem Armii tułaczy, od Buzułuku i Tockoje poprzez stepy Kazachstanu, Kirgistan, Uzbekistan i Turkmenistan do Iranu pozwoli mam nadzieję odkryć to, co zapomniane, rzucić nowe światło na to, co już znane, odwiedzić groby tych, którym nie dane było powrócić, a także udokumentować materialne i niematerialne pamiątki po Polakach wygnańcach w Azji Środkowej i Iranie, którzy wierzyli, że ich wysiłek zaprowadzi ich z powrotem do Polski. Wielu z nich nigdy nie zaprowadził. Niektórzy pozostali także w Azji Środkowej i na Bliskim Wschodzie. O nich także warto wspomnieć, opisać. Niejednokrotnie strażników polskiej pamięci z dala od Ojczyzny. Zwracam się do Państwa z gorącą prośbą o finansowe bądź rzeczowe wsparcie opisanego powyżej projektu. W razie dalszych pytań lub konieczności uzupełnienia informacji, jestem do Państwa dyspozycji. Serdecznie dziękuję za poświęcony mi czas KRZYSZTOF HOFFMANN Puławska 31/ Warszawa Tel E-mai: Yan.Holtz@Gmail.com Facebook : Kampania fundraisingowa : Materiał video :