Wstęp Rozdział I. Polityka wyznaniowa oraz administracja państwowa i kościelna na terenie województwa katowickiego... 9

Transkrypt

1 Wstęp... 3 Rozdział I. Polityka wyznaniowa oraz administracja państwowa i kościelna na terenie województwa katowickiego Stosunek władz państwowych do Kościoła katolickiego w PRL Ogólne założenia polityki wyznaniowej w państwie socjalistycznym... 9 Wolność sumienia i wyznania Oddzielenie Kościoła od państwa Laicyzacja życia społecznego i politycznego Przełomy w relacjach państwo Kościół w latach Październik 56 i małe porozumienie z 8 grudnia 1956 roku List Komitetu Centralnego PZPR z lipca 1958 roku Czas napięć, stagnacji, konfrontacji i impasu, czyli podokresy do 1970 roku Odwilż na terenie województwa katowickiego ( ) Zmiana władz kościelnych i państwowych Odradzanie się życia religijnego Realizacja Listu Komitetu Centralnego PZPR Organa wyznaczające i realizujące politykę wyznaniową Komitet Wojewódzki Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej Struktura organizacyjna KW PZPR Sprawy wyznaniowe a Egzekutywa, Sekretariat i wydziały KW PZPR Komisja ds. Kleru przy Komitecie Wojewódzkim PZPR Wydział do spraw Wyznań Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej Zakres kompetencji Wydziału ds. Wyznań Struktura organizacyjna Wydziału ds. Wyznań Współpraca WdsW z Prezydium i wydziałami PWRN Służba Bezpieczeństwa SB wobec Kościoła po przemianach 1956 roku Wydział IV SB KW MO struktura, działania Służba Bezpieczeństwa a aparat partyjny i państwowy Państwowy i kościelny podział administracyjny województwa katowickiego w latach Administracja państwowa

2 Zasięg terytorialny Podział na powiaty Administracja kościelna Diecezja katowicka Diecezja częstochowska Administratura Apostolska Śląska Opolskiego Archidiecezja krakowska Diecezja kielecka Wspólnoty zakonne Władze kościelne na terenie województwa katowickiego Kuria Diecezjalna w Katowicach Kuria Diecezjalna w Częstochowie Ordynariusze i biskupi administratury opolskiej oraz archidiecezji krakowskiej i diecezji kieleckiej Rozdział II. Polityka wobec instytucji kościelnych oraz świeckich stowarzyszeń katolickich Niszczenie podstaw materialnych i instytucjonalnych Kościoła Polityka finansowa Domiary podatkowe Księgi inwentarzowe Badanie stanu majątkowego Zabór mienia kościelnego Kurie i parafie Wspólnoty zakonne Majątek poniemiecki Utrudnienia w administrowaniu Kościołem Zastrzeżenia wobec nominacji kurialnych na stanowiska kościelne Odmowa zatwierdzania nowych placówek duszpasterskich Sprawy meldunkowe Przeciwdziałanie budownictwu sakralnemu i kościelnemu Stopniowe ograniczanie budownictwa Zezwolenia wydane w okresie Instrukcja z czerwca 1958 roku i utrudnienia w realizacji zezwoleń Wytyczne z 30 stycznia 1960 roku o niewydawaniu zezwoleń Zwalczanie nielegalnego budownictwa sakralnego i kościelnego Rozpoznawanie i udaremnianie nielegalnego budownictwa Konfiskata zbiórek pieniężnych i materiałów budowlanych Represje za budowy, rozbudowy i remonty bez zezwoleń Współpraca organów państwowych w zakresie polityki budowlanej Komisja do spraw Kleru a budownictwo sakralne Zaangażowanie MO i SB

3 2.3. Kontrolowanie i zwalczanie katolickich stowarzyszeń, instytucji, wydawnictw Świeckie stowarzyszenia katolickie Stowarzyszenie PAX Chrześcijańskie Stowarzyszenie Społeczne Kluby inteligencji katolickiej Kościelne instytucje i prasa Instytut Prymasowski na Jasnej Górze Wydawnictwo Księgarnia św. Jacka Tygodnik Gość Niedzielny Szczególne formy duszpasterstwa Grupy i organizacje parafialne Duszpasterstwo akademickie Duszpasterstwo stanowo-zawodowe Rozdział III. Polityka władz państwowych i aparatu bezpieczeństwa wobec duchowieństwa i świeckich działaczy katolickich Rozpracowywanie Ewidencjonowanie duchowieństwa Dokumentacja Wydziału ds. Wyznań Eksperyment będziński Teczki ewidencji operacyjnej na parafię, na księdza i na biskupa Klasyfikowanie duchowieństwa Badanie postaw duchowieństwa, czyli akcja ankietyzacji z 1968 roku Kler wrogi Kler lojalny i patriotyczny Kler bierny i nierozpoznany Dokumentowanie wrogiej działalności duchowieństwa i świeckich działaczy katolickich Sprawy operacyjnego rozpracowania Sprawy operacyjnego sprawdzenia Sprawy operacyjnej obserwacji Sprawy zagadnieniowe i obiektowe Zabezpieczanie Pozyskiwanie agentury Trudności w pracy z agenturą po 1956 roku Duchowieństwo diecezjalne Alumni wyższych seminariów duchownych Duchowieństwo zakonne Świeccy działacze katoliccy Osłabianie duchowieństwa Wojewódzkie Koło Księży Caritas Działania dezintegracyjne i dezinformacyjne SB

4 Publikacje prasowe Kontrolowanie działań duchowieństwa Inwigilacja kazań, wypowiedzi i udziału duchownych w życiu społecznym. 277 Zabezpieczanie czytania listów pasterskich oraz konferencji kapłanów Uroczystości religijne i bieżąca działalność duchowieństwa Przeciwdziałanie Rozmowy profilaktyczno-ostrzegawcze Działalność duszpasterska Czytanie listów pasterskich episkopatu Sprawa listu (Orędzia) biskupów polskich do biskupów niemieckich Finansowe kary administracyjne Procesje, pielgrzymki, zgromadzenia bez zezwolenia, sprawy meldunkowe 305 Nielegalne budownictwo sakralne i kościelne oraz zbiórki pieniężne Punkty katechetyczne, księgi inwentarzowe, sprawy finansowo-podatkowe Orzecznictwo wymiaru sprawiedliwości Areszty Dochodzenia i śledztwa Sprawy sądowe Rozdział IV. Ograniczanie kultu publicznego Utrudnianie tradycyjnych form kultu Procesje Bożego Ciała, dni krzyżowe, odpusty, misje, pielgrzymki Okólnik z 25 czerwca1957 roku w sprawie zgromadzeń i jego realizacja. 326 Ustawa z 29 marca 1962 roku o zgromadzeniach Formy utrudniania uroczystości religijnych Zwalczanie religijnej aktywności Sprawa wywieszania flag kościelnych Religijne grupy zawodowe i organizacje społeczne Represje wobec świeckich działaczy katolickich Usuwanie krzyży i kapliczek Plany budowlane a przydrożne krzyże i kapliczki Profanacja symboli religijnych w roku milenijnym Sprawa krzyża przy kościele Mariackim w Katowicach Przeciwdziałanie ruchowi pielgrzymkowemu Ogólnopolskie sanktuarium Maryjne na Jasnej Górze Pielgrzymki związane z corocznymi uroczystościami jasnogórskimi Pielgrzymki duszpasterstwa stanowego i zawodowego Diecezjalne sanktuarium Maryjne w Piekarach Śląskich Pielgrzymki mężczyzn i młodzieńców Pielgrzymki kobiet i dziewcząt Ograniczanie rozwoju lokalnych sanktuariów Sanktuarium Matki Boskiej Fatimskiej w Turzy Śląskiej

5 Sanktuarium Matki Boskiej Anielskiej w Dąbrowie Górniczej Sanktuarium Matki Boskiej Leśniowskiej w Leśniowie Utrudnianie obchodów milenijnych Uroczystości milenijne na Jasnej Górze i w Piekarach Śląskich Partyjno-państwowe przygotowania do kościelnych obchodów Ocena majowych uroczystości 1966 roku Pokłosie milenijnych obchodów Obchody milenijne na terenie Zagłębia (20 21 maja 1967 roku) Władze wobec uroczystości religijnej w stolicy Czerwonego Zagłębia Żywe barykady, czyli aktyw partyjny na obchodach milenijnych Kościelne protesty w sprawie zajść w Sosnowcu Peregrynacja kopii obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej Pierwszy etap peregrynacji na terenie województwa katowickiego Aresztowanie obrazu Peregrynacja pustych ram Rozdział V. Laicyzacja życia społecznego Świeckość szkolnictwa Wyprowadzenie religii ze szkoły Nauka religii w okresie odwilży Od ograniczania do całkowitego wyeliminowania religii ze szkół Doświadczenie częstochowskie Realizacja zarządzenia w sprawie prowadzenia punktów katechetycznych Walka z wszelkimi przejawami religijności w szkolnictwie Akcja usuwania krzyży oraz religijnych znaków i symboli Troska o poprawny światopogląd nauczycieli Działalność Towarzystwa Szkoły Świeckiej Walka ze szkolnictwem kościelnym Upaństwowienie szkół i przedszkoli zakonnych Likwidacja niższych seminariów duchownych Próby kontrolowania wyższych seminariów duchownych Służba wojskowa alumnów Utrudnianie praktyk religijnych Uporządkowanie spraw wewnątrz partii i w aparacie państwowym Czystki w szeregach partyjnych po Liście KC PZPR z lipca 1958 roku Nacisk na poprawność decyzji i areligijność urzędników państwowych Laicyzacja służby zdrowia i ograniczanie praktyk religijnych więźniów Usuwanie zakonnic-pielęgniarek Likwidacja kaplic szpitalnych Posługi religijne w zakładach karnych Walka o dzieci i młodzież Świeckość na koloniach i wczasach

6 Przeciwdziałanie kościelnym akcjom letnim Praca ideowo-wychowawcza organizacji młodzieżowych Tworzenie świeckich świąt, obrzędów oraz norm moralnych i etycznych Odciąganie wierzących od Kościoła Świeckie obrzędy chrztu, ślubu i pogrzebu Konkurencyjne święta wobec uroczystości kościelnych Obchody Tysiąclecia Państwa Polskiego Walka o świeckość norm moralnych i etycznych Likwidacja Krucjaty Wstrzemięźliwości Świadome macierzyństwo Partyjna etyka Udział organizacji społecznych w laicyzacji Towarzystwo Wiedzy Powszechnej Stowarzyszenie Ateistów i Wolnomyślicieli Towarzystwo Krzewienia Kultury Świeckiej Zakończenie Summary Zusammenfassung Aneksy Aneks nr 1. Mapy Aneks nr 2. Tabele z wykazem dekanatów i parafii na terenie województwa katowickiego według diecezji (stan na 1970 rok) Aneks nr 3. Dokumenty Aneks nr 4. Fotografie Wykaz skrótów Wykaz tabel Wykaz aneksów Bibliografia Indeks osób, pseudonimów i kryptonimów Indeks geograficzny