Z MEDIATEKĄ W XXI WIEK

Transkrypt

1 Z MEDIATEKĄ W XXI WIEK PROGRAM EDUKACJI CZYTELNICZEJ I MEDIALNEJ opracowany przez nauczyciela bibliotekarza do realizacji z nauczycielami innych przedmiotów ETAP III GIMNAZJUM PROGRAM AUTORSKI Opracowała: mgr EDYTA MIDURA Książka jest największym dobrem człowieka. Rozszerza świadomość ludzką, stwarza sojusz człowieka z człowiekiem, łączy, budzi, niepokoi, przetwarza; rzeźbi rysy swej epoki i wyprzedza ją; znikome życie ludzkie rozszerza po granice wieczności; przezwycięża mijanie. Emil Zegadłowicz

2 SPIS TREŚCI 1. Wstęp Szczegółowe cele edukacji czytelniczej i medialnej Zakres treści Oczekiwane osiągnięcia ucznia Procedury osiągania celów Propozycje oceny osiągnięć uczniów

3 WSTĘP Przygotowany program dotyczy edukacji czytelniczej i medialnej w klasach I-III gimnazjum. Zawiera on szczegółowe cele edukacyjne, zakres treści i procedury osiągnięć ucznia zgodne z podstawą programową kształcenia ogólnego [ Dziennik Ustaw nr 51 poz.458 z dnia 26 lutego 2002 r.] Część tematów prezentowanego programu edukacji czytelniczej i medialnej realizowanych będzie na zajęciach bibliotecznych w klasach I-III gimnazjum przez nauczyciela bibliotekarza. Pozostałe tematy mogą być realizowane na zajęciach z języka polskiego, historii, geografii, religii, sztuki, biologii, informatyki, wiedzy o społeczeństwie, chemii, fizyki, matematyki i godzinach wychowawczych przez poszczególnych nauczycieli. Treści związane są z kształceniem ucznia jako użytkownika informacji i przygotowaniem go do ustawicznego kształcenia się poprzez samokształcenie i formy instytucjonalne. Stanowią one wprowadzenie do świadomego i racjonalnego odbioru oraz korzystania z mass mediów i nowoczesnej technologii informatycznej. Ponadto poprzez edukację czytelniczą i medialną realizowane są cele związane z rozbudzaniem zainteresowań czytelniczych oraz kształtowaniem szacunku dla polskiego dziedzictwa kulturowego. 3

4 SZCZEGÓŁOWE CELE EDUKACJI CZYTELNICZEJ I MEDIALNEJ Zapoznanie uczniów z historią komunikacji interpersonalnej. Zapoznanie z warunkami zaistnienia aktu komunikacji. Zapoznanie z funkcjami i odmianami języka. Zapoznanie z normami i zwyczajami językowymi. Uczulenie uczniów na dbałość o kulturę słowa. Uświadamianie rangi sprawnej komunikacji w stosunkach międzyludzkich. Zapoznanie z historią powstania pisma, druku, książki. Ukazanie specyfiki różnych źródeł informacji, jak: książka, prasa, informacyjne programy telewizyjno radiowe, plakaty, reklama, banery, Internet, programy komputerowe, fotografia, kino, teatr. Uczenie korzystania w pracy szkolnej i pozaszkolnej z różnych źródeł informacji. Kształcenie umiejętności segregowania informacji uzyskanych z różnych źródeł informacji. Kształcenie umiejętności analizy i oceny uzyskanych informacji. Kształcenie umiejętności dokumentowania i prezentowania wiedzy zdobytej samodzielnie. Rozbudzanie u uczniów potrzeb czytelniczych przez zapoznawanie ich z literaturą różnego typu. Zapoznanie uczniów z elementami budowy książki. 4

5 Kształcenie umiejętności sporządzania opisów bibliograficznych i korzystania z katalogów bibliotecznych. Kształcenie umiejętności korzystania z Internetu jako źródła informacji. Kształcenie umiejętności sporządzania różnego rodzaju notatek, tabel, wykresów i diagramów oraz umiejętności ich interpretacji. Wyrabianie u uczniów właściwych postaw czytelniczych, poszanowania książek, uczenie zasad korzystania z biblioteki i jej zbiorów. Kształcenie krytycznego odbioru treści przekazów prasowych, radiowych i telewizyjnych. Zapoznanie uczniów ze sposobami tworzenia i realizacji programów radiowych i telewizyjnych. Zapoznanie ze sposobem tworzenia komunikatów prasowych. Pomoc uczniom w opracowywaniu warsztatu dziennikarskiego i w redagowaniu szkolnej gazetki. Uświadamianie zależności między czytelnictwem a rozwojem intelektualnym. 5

6 ZAKRES TREŚCI I. Dzieje pisma, książki, prasy i przekazów medialnych. 1. Historia pisma i książki i ich rola w tworzeniu cywilizacji. II. Wydawnictwa informacyjne, literatura popularnonaukowa, czasopisma dziecięce i młodzieżowe. 1. Różnorodność oferty wydawniczej rodzaje książek, wydawnictw. 2. Czasopismo jako źródło różnorodnej wiedzy. III. Katalogi, kartoteki, zautomatyzowany system wyszukiwania danych. 1. Rodzaje dokumentów jako ważny element w pracy bibliotecznej. 2. Opis bibliograficzny książki i artykułu z czasopisma. IV. Proces porozumiewania się, jego składniki i kontekst społeczny. 1. Różne techniki czytania. 2. Budowa książki oraz jej funkcje społeczne. V. Komunikacja werbalna i niewerbalna, bezpośrednia i medialna. 1. Reklama jako źródło informacji, symbole i znaki w reklamie. 2. Tworzymy reklamę. 6

7 VI. Rodzaje mediów, ich istota i zasady funkcjonowania. 1. Telewizja regionalna TVP3 od kuchni. 2. Jak powstaje gazetka szkolna? VII. Funkcje i charakterystyka komunikatów medialnych: drukowanych, obrazowych, dźwiękowych audiowizualnych i multimedialnych. 1. Dźwięki i ich rola w przekazywaniu informacji. 2. Uzależnienie od mediów. VIII. Podstawowe elementy języka poszczególnych rodzajów mediów. Rodzaje i gatunki przekazów medialnych. 1. Komunikat jako wzmacniacz przekazów medialnych. IX. Teatr jako źródło przekazów medialnych. 1. Języki znaków: sygnały dymne Indian, alfabet Morse`a, piktogramyznaki drogowe. 2. Historia i symbolika teatru. X. Wydarzenia z życia osobistego i społecznego jako inspiracja do samodzielnych rejestracji i twórczości medialnej. 1. Projekty komunikatów medialnych. 2. Dane statystyczne i formy ich zapisu. 7

8 XI. Selektywność doboru informacji w środkach masowego przekazu. Stronniczość przekazu. 1. Właściwy odbiór mediów, reguła selekcji. XII. Informacja czy perswazja? Jawne i niejawne funkcje środków masowej komunikacji we współczesnym społeczeństwie informacyjnym. 1. W gąszczu mass mediów. 2. Radio od podszewki wycieczka do lokalnej rozgłośni radia PULS FM. 8

9 OCZEKIWANE OSIĄGNIĘCIA UCZNIÓW I. Dzieje pisma, książki, prasy i przekazów medialnych. przedstawia historię powstania pisma i książki, prezentuje historię rozwoju pisma w formie graficznej, np. na plakacie, wymienia materiały pisarskie, opowiada o rozwoju technik drukarskich, charakteryzuje dokonania Gutenberga, ocenia wpływ wynalazku Gutenberga na upowszechnienie książki, prezentuje historię rozwoju prasy, fotografii i nagrań dźwiękowych. II. Wydawnictwa informacyjne, literatura popularnonaukowa, czasopisma dziecięce i młodzieżowe. zna podstawowe pojęcia odnoszące się do rynku wydawniczego, jak: wydawnictwo, wydawca, stopka redakcyjna, errata, drukarnia, zecer, introligatornia, ekslibris, projektuje ekslibris biblioteki szkolnej, rozumie czym jest prawo autorskie i rozumie konieczność jego przestrzegania, zna etapy wydawania książki, 9

10 zna drogę książki w wydawnictwie, rozumie rolę reklamy wydawniczej, podaje przykłady wydawnictw funkcjonujących na obecnym rynku, projektuje wymyślony znak wydawniczy i przedstawia go w formie graficznej. dokonuje podziału czasopism według różnych kryteriów, zna strukturę czasopism, potrafi łatwo się w niej orientować, dokonuje prawidłowego wyboru rodzaju czasopisma w zależności od potrzeby. III. Katalogi, kartoteki, zautomatyzowany system wyszukiwania danych. uczeń zna regulamin wypożyczalni i czytelni, w formie piktogramów przedstawia nakazy i zakazy dotyczące zachowań obowiązujących w bibliotece, rozróżnia katalogi biblioteczne, sprawnie posługuje się katalogami, samodzielnie wyszukuje niezbędne informacje, ocenia przydatność zdobytych informacji w osiągnięciu celu, korzysta z dokumentów pozasłownych, jak: plakat, radio, telewizja, Internet, sprawnie posługuje się urządzeniami technicznymi niezbędnymi do uzyskania informacji pozasłownej, np. radio, magnetowid, magnetofon, Internet, 10

11 wyjaśnia pojęcia: bibliografia, opis bibliograficzny, bibliografia załącznikowa, zestawienie tematyczne, rozróżnia katalogi :alfabetyczny, rzeczowy, przedmiotowy, sporządza opis bibliograficzny książki i artykułu z czasopisma, sporządza spisy lektur niezbędnych do określonych tematów, dokonuje selekcji przy zbieraniu informacji na podany temat, wykonuje plakaty informacyjne, sporządza gazetki tematyczne, gromadzi wycinki prasowe na zadany temat, wyszukuje żądane tytuły książek i czasopism w danym katalogu. IV. Proces porozumiewania się, jego składniki i kontekst społeczny. zna i potrafi wymienić różnorodne techniki czytania, sprawnie dokonuje wyboru właściwej dla siebie techniki czytania, dokonuje analizy poznanych technik i określa ich przydatność w konkretnych sytuacjach, zna zasady techniki szybkiego czytania, czyta ze zrozumieniem, sprawnie przyswaja przeczytane informacje i dokonuje ich analizy, zna i wymienia różne rodzaje książek, opisuje budowę książki, wymienia elementy budowy tekstu książki, zna funkcje społeczne książki, 11

12 wymienia miejsca gromadzenia i upowszechniania książek i innych dokumentów, dostrzega wartość użytkową wybranej książki. V. Komunikacja werbalna i niewerbalna, bezpośrednia i medialna. zna pojęcie reklamy, określa użytkową funkcję reklamy, dokonuje oceny i analizy wpływu reklam na styl życia ich odbiorcy, zna graficzne symbole i znaki stosowane w reklamie, sprawnie posługuje się znakami stosowanymi w reklamie, wykazuje postawę krytyczną wobec reklamy, samodzielnie projektuje dowolną reklamę w formie graficznej lub słownej, np. reklama nowego sprzętu Audio Video, samodzielnie układa hasła reklamowe, przygotowuje plakat reklamowy, jest pomysłodawcą i prezenterem inscenizacji reklamowej. VI. Rodzaje mediów, ich istota i zasady funkcjonowania. zna zasady funkcjonowania telewizji, wyjaśnia potrzebę tworzenia telewizji regionalnych, wymienia ośrodki regionalne TVP3, 12

13 przedstawia programy regionalne informacyjne różnych ośrodków telewizyjnych, wyjaśnia pojęcia: scenariusz, reżyser, kamerzysta, scenograf, spiker, scenografia, prezenter, układa własny scenariusz programu telewizyjnego, wyjaśnia rolę jaką pełni gazetka szkolna, zna podstawowe elementy układu typograficznego gazety, samodzielnie wyszukuje interesujące go tematy, w swojej pracy wykorzystuje: aparat fotograficzny, magnetofon, komputer, kserokopiarkę, ćwiczy umiejętności pisarskie poprzez samodzielne redagowanie artykułów do gazetki szkolnej. VII. Funkcje i charakterystyka komunikatów medialnych: drukowanych, obrazowych, dźwiękowych audiowizualnych i multimedialnych. zna sygnały dźwiękowe ostrzegające o niebezpieczeństwie, wie, jak należy się zachować po usłyszeniu danego sygnału, podaje przykłady dźwięków słyszalnych w odtwarzanym słuchowisku(odtwarzanie z płyty), wyjaśnia rolę jaką dźwięki pełnią w audycji radiowej, słuchowisku, filmie, podaje przykłady budującej nastrój muzyki filmowej, wymienia przyczyny uzależnień, 13

14 podaje przykłady pierwotnego i wtórnego uzależnienia od mediów, wymienia fizycznie psychiczne skutki uzależnienia od mediów, podaje sposoby racjonalnego korzystania z mediów. VIII. Podstawowe elementy języka poszczególnych rodzajów mediów. Rodzaje i gatunki przekazów medialnych. zna rodzaje komunikatów, umie zaoferować wartościowe filmy i programy, zna kulturę przekonania, prowadzenia dyskusji, sztuki kompromisu i szacunku dla rozmówcy, umie dokonać wyboru i selekcję przekazów medialnych, potrafi przeanalizować przekazy medialne pod kątem ich wiarygodności, kontroluje własne emocje. IX. Teatr jako źródło przekazów medialnych. zna sposoby komunikacji pozawerbalnej, podaje przykłady tej komunikacji zaczerpnięte z literatury i życia codziennego, wie, na czym polega zabawa w kalambury, 14

15 tworzy własny system znaków pozawerbalnych, np. odgaduje kalambury, zna historię powstania teatru, wymienia twórców dramatu antycznego i nowożytnego, wie, czym jest scenografia, wyjaśnia rolę scenografii w sztuce teatralnej, wykazuje zależność pomiędzy scenografią a treścią sztuki, wykonuje projekt scenografii do wybranego fragmentu wybranej sztuki, prezentuje na forum klasy przygotowany projekt. X. Wydarzenia z życia osobistego i społecznego jako inspiracja do samodzielnych rejestracji i twórczości medialnej. redaguje krótką notatkę informacyjną, opracowuje zestaw pytań niezbędnych do przeprowadzenia wywiadu na określony temat, samodzielnie przygotowuje recenzję filmu, wykonuje w formie graficznej zaproszenie na imprezę szkolną, zna sposoby przedstawiania danych statystycznych: tabele, diagramy słupkowy i kołowy, wykresy, samodzielnie przedstawia dane statystyczne dotyczące czytelnictwa w szkole na forum klasy lub na gazetce szkolnej. 15

16 XI. Selektywność doboru informacji w środkach masowego przekazu. Stronniczość przekazu. wymienia cele i oczekiwania pod adresem mediów, umie korzystać z mediów w sposób planowy, zgodnie z rozkładem dnia (zakreśla w programie wybraną, interesującą go pozycję), potrafi sporządzić notatkę, która ułatwi mu zapamiętanie i utrwalenie świeżo poznanego materiału, umie posługiwać się oznakowaniem graficznym (tzw. piktogramami) oraz informacjami zawartymi w recenzjach, zapowiedziach i zwiastunach, rozumie opinie wygłoszone przez dorosłych o programie oraz przestrzega limit czasu i porę emisji (odpowiednie do wieku). XII. Informacja czy perswazja? Jawne i niejawne funkcje środków masowej komunikacji we współczesnym społeczeństwie informacyjnym. określa w przybliżeniu, kiedy pojawiły się takie środki masowego przekazu jak: telewizja, prasa, radio, film, podaje definicję mass mediów, dokonuje podziału mass mediów ze względu na rodzaj percepcji, określa tworzywo środków masowego przekazu, wymienia podstawowe funkcje radia, 16

17 przygotowuje samodzielnie lub w grupie scenariusz do audycji radiowej, wymienia znane mu rozgłośnie radiowe ogólnokrajowe i lokalne, udziela wywiadu i przeprowadza wywiad, właściwie zachowuje się w studiu nagrań, nazywa aparaturę nagraniową. 17

18 PROCEDURY OSIĄGANIA CELÓW Odpowiednio dobrane metody i techniki nauczania będą narzędziem do realizacji zamierzonych celów. Dobierając je zwróciłam uwagę na umożliwienie uczniowi nauki poprzez pracę indywidualną, grupową, analizę doświadczeń, możliwość eksperymentowania, własnych przemyśleń i twórczego podejścia do zagadnienia, a także sprawozdania i relacje z własnych wyników. Procedury osiągania celów realizowane będą poprzez następujące techniki: 1. Metody eksponujące: a) prace plastyczne (plakaty informacyjne, gazetki tematyczne, projekt ekslibrisu, projekt znaku wydawniczego). b) inscenizacje, c) prezentacje. 2. Metody poszukujące oparte na praktycznym działaniu: a) praca z komputerem wykorzystanie Internetu, b) wywiad z pracownikami lokalnych mediów. 3. Metody poszukujące, werbalne: a) pogadanka, b) analiza plansz, danych statystycznych, c) tworzenie katalogów, d) gry dydaktyczne, krzyżówki, układanki, e) kula śniegowa. 18

19 PROPONOWANE OCENY OSIĄGNIĘĆ UCZNIÓW Program edukacji czytelniczej i medialnej opracowany został do realizacji na zajęciach bibliotecznych, przedmiotowych i godzinach wychowawczych. W trakcie realizacji treści programowej ocenie podlegać będzie przede wszystkim zaangażowanie w pracy, samodzielność pracy, umiejętność pracy w grupie, umiejętność posługiwania się sprzętem medialnym, kultura słowa i zachowania. Ocenie podlegać będzie również systematyczność, dokładność oraz staranność, szczególnie przy wykonywaniu prac plastycznych, a także pomysłowość i inicjatywa przy opracowywaniu scenariuszy i inscenizacji. Ocena będzie uwzględnić wkład pracy ucznia w stosunku do jego możliwości intelektualnych. 19