PODATKI W UNII EUROPEJSKIEJ HARMONIZACJA CZY KONKURENCJA PODATKOWA?

Transkrypt

1 Praca zbiorowa pod redakcją Sławomira I. Bukowskiego i Marka K. Pypecia PODATKI W UNII EUROPEJSKIEJ HARMONIZACJA CZY KONKURENCJA PODATKOWA?

2 SPIS TREŚCI WSTĘP 13 Część I. PODATKI A WZROST I ROZWÓJ GOSPODARCZY 1. FUNKCJE PODATKÓW W GOSPODARCE WE WSPÓŁCZESNYCH NURTACH EKONOMII (Sławomir I. Bukowski, Joanna E. Kaczmarczyk) 17 Wprowadzenie Koncepcj a ekonomicznej roli państwa w gospodarce a funkcj e podatków Podatki w nurcie keynesowskim Podatki w neoliberalnych nurtach ekonomii 23 Wnioski 29 Bibliografia EFEKTY SKALI, FISKALIZACJA GOSPODARKI I WZROST <- GOSPODARCZY {Tomasz Tokarski) 33 Wprowadzenie Model podstawowy Model z wyodrębnionym kapitałem publicznym 46 Podsumowanie i wnioski 49 Bibliografia PODATKI I ZADŁUŻENIE ZAGRANICZNE A POZIOM INWESTYCJI W KRAJACH ROZWIJAJĄCYCH SIĘ - UJĘCIE TEORETYCZNE (Aneta Kosztowniak) 53 Wprowadzenie Model krzywej podatkowej Laffera i krzywej długu Laffera Efekty nadmiaru długu Efekt nawisu długu jako dodatkowy podatek obciążający inwestycje Efekt wypychania inwestycji przez dług Redukcja długu zagranicznego a polityka fiskalna 60 Podsumowanie 62 Bibliografia IMPACT OF CORPORATION TAX ON INNOVATION IN THE EUROPEAN UNION {Wanda Pełka) 65 Introduction Arguments for innovation tax incentives 65

3 4.2. Corporation tax rates in the European Union Types of tax incentives within Corporation tax in the EU Analysis of Corporation tax incentives for innovation Effectiveness of tax incentives for innovation 73 Bibliography WPŁYW CIĘŻARU PODATKOWEGO NA INWESTYCJE - PRZEGLĄD WYBRANYCH PROBLEMÓW (Jarosław Cwyl) 76 Wprowadzenie Krótki rys historyczny stymulacji podatkowej i motywy obniżki stawki podatku dochodowego od osób prawnych (spółek kapitałowych) Wpływ podatku CIT na pozostałe formy aktywności gospodarczej Modele inwestycji przedsiębiorstw Akcelerator Teoria neoklasyczna Teoria płynności Wskaźnik Q-Tobina Popyt i podaż inwestycji a czynnik opodatkowania Argumentacja na rzecz unikania opodatkowania inwestycji Opodatkowanie a inwestycje szarej strefy Teorie przedsiębiorstw- cele przedsiębiorstw a decyzje inwestycyjne Teoria tradycyjna (neoklasyczna) Teorie behawioralne Teorie menedżerskie Wpływ podatków dochodowych na finanse przedsiębiorstw i na decyzje inwestycyjne Teorie struktury kapitałowej uwzględniające korzyści z korzystania z osłon podatkowych Teorie struktury kapitałowej wyjaśniające ograniczone korzyści z korzystania z osłon podatkowych Erozja kapitału jako skutek podatku nie uwzględniającego zmian w otoczeniu Obciążenia fiskalne i skutki dla inwestycji Stawki podatkowe jako stymulatory inwestycji Inwestycje i niektóre wskaźniki mikroekonomiczne i makroekonomiczne 91 Podsumowanie 93 Bibliografia EKONOMICZNE SKUTKI FISKALIZMU (Monika Kujawa) 96 Bibliografia 103

4 7. TEORETYCZNE ASPEKTY OPODATKOWANIA A SYSTEM FISKALNY W POLSCE (Agnieszka Brudek, Wojciech Chrobak) Aspekty teoretyczno-praktyczne systemu podatkowego w Polsce Liberalizm a podatki Myśl keynesowska Neoklasyczne podejście do istoty podatku w gospodarce rynkowej Krzywa Laffera 111 Podsumowanie 113 Bibliografia PSYCHOSPOŁECZNE KONSEKWENCJE POLITYKI PODATKOWEJ PAŃSTWA (Kazimierz Mrozowicz) 115 Wprowadzenie Krótka geneza systemu podatkowego w Polsce Niektóre społeczno-ekonomiczne aspekty systemu podatkowego Pozaekonomiczne konteksty polityki podatkowej Fiskalizm polskiego systemu podatkowego Postawy wobec podatków i metoda ich oceny w badaniach empirycznych Polityka fiskalna państwa w postawach podatników Model ekonomiczny Model niepewności Model norm społecznych Model inercyjny Płatnicy w świetle decyzji podatkowych 127 Zakończenie 128 Bibliografia PODATKI W POLSCE - NIEWYKORZYSTYWANE NARZĘDZIA WSPIERANIA ROZWOJU GOSPODARCZEGO (Grzegorz Wielgus) 131 Wprowadzenie Niższe podatki, to więcej pieniędzy do dyspozycji podatników Innym krajom się powiodło Niższa stawka podatku - wyższe wpływy do budżetu? Wysokie obciążenia podatkowe to poważna bariera rozwoju ubogiego społeczeństwa Niskie dochody społeczeństwa powodują rozkwit rynku pożyczek i kredytów Wysoki odsetek kredytów na podstawowe wydatki konsumpcyjne Większy popyt więcej pieniędzy, lepsze możliwości rozwoju dla przedsiębiorstw 137

5 9.8. Wysokie podatki a presja inflacyjna 138 Podsumowanie 138 Bibliografia 139 Część II. PODATKI W UNII EUROPEJSKIEJ 1. ANALIZA PORÓWNAWCZA OPODATKOWANIA DOCHODÓW FIRM W KRAJACH UNII EUROPEJSKIEJ (Krzysztof Wach) 143 Wstęp Podatki a warunki konkurencji na jednolitym rynku europejskim Analiza porównawcza wysokości obciążeń fiskalnych przedsiębiorców 146 Konkluzje 150 Bibliografia DYWERSYFIKACJA STAWEK PODATKOWYCH I ICH WPŁYW NA KONKURENCYJNOŚĆ CENOWĄ W WYBRANYCH KRAJACH UE (Bogusław Ślusarczyk) Analiza porównawcza systemu podatkowego Polski i Irlandii 154 Literatura TAX POLICY AND REFORMS IN GREECE AND IN OTHER E.U. COUNTRIES. THE EUROPEAN UNION HAS A SINGLE MARKET AND A SINGLE CURRENCY BUT NEEDS A TAX POLICY. WHAT WILL THIS INVOLVE? (Spyros Vassiliadis, Diogenis Baboukardos) 164 Introduction : Structure of Taxation in Greece Taxes on Income Taxes on Expenditure Tax Evasion Tax Trends and Reforms in EU The DirectTax Burden in Greece and in Other EU Countries 168 Conclusions 171 References TAXES & RATES AS SOURCES OF REVENUES FOR LOCAL GOVERNMENT IN GREECE (PantelisF. Kyrmizoglou) 173 Introduction : Basic Characteristics of Local Government in Greece 173

6 4.2. Classification of Taxes and Rates Composition of Revenues and Problems of collection 175 Conclusions 176 References NOWY MODEL OPODATKOWANIA NIERUCHOMOŚCI W POLSCE IMPLIKACJE DLA POLITYKI ROZWOJU LOKALNEGO (Łukasz Kraśkiewicz) Wstęp Podatki samorządowe w roli instrumentów stymulowania rozwoju lokalnego Krytyka stanu obecnego Istota podatku katastralnego Nowa forma opodatkowania jako instrument zarządzania rozwojem lokalnym 186 Podsumowanie 189 Bibliografia OBCIĄŻENIA PODATKOWE PRZYCHODÓW POLSKICH GOSPODARSTW DOMOWYCH (Barbara Ołbrych) Harmonizacja systemów podatkowych Kilka uwag o systemie podatkowym w Polsce Sektor gospodarstw domowych Obciążenia gospodarstw domowych podatkami Skutki opodatkowania czynnika pracy 203 Konkluzje 204 Bibliografia CONTROLLING PODATKOWY W POLSKICH PRZEDSIĘBIORSTWACH (Artur Borcuch, Dorota Gajos) 206 Bibliografia OBCIĄŻENIA FINANSOWE SEKTORA TRANSPORTU DROGOWEGO W POLSCE W ASPEKCIE WSPÓLNEGO RYNKU UE (Stanisława Zamkowska, Anna Mężyk) 213 Wstęp Tytuły obciążeń finansowych przewoźników drogowych Opłaty związane z dostępem do infrastruktury Problematyka harmonizacji podatku akcyzowego Opłaty związane z dostępem do zawodu przewoźnika i do rynku 222 Zakończenie 227 Bibliografia 228

7 9. ROZWÓJ LEASINGU W POLSCE W ASPEKCIE ZMIAN PRZEPISÓW PODATKOWYCH (Barbara Fiedoruk) 230 Wprowadzenie Leasing a przepisy o podatku dochodowym Umowa leasingu w przepisach o podatku dochodowym od 16 kwietnia 1993 roku do 1 października 2001 roku Umowa leasingu w przepisach o podatku dochodowym od 1 października 2001 roku Leasing a podatek od towarów i usług Umowa leasingu a VAT w świetle przepisów obowiązujących przed 1 maja 2004 roku Umowa leasingu a VAT w przepisach od 01 maja 2004 r Leasing samochodów w przepisach o VAT od 1 maja 2004 roku Analiza rynku leasingu w Polsce w latach w kontekście przepisów podatkowych 238 Podsumowanie 242 Bibliografia 243 Cześć III. HARMONIZACJA PODATKÓW A KONKURENCJA PODATKOWA W UNII EUROPEJSKIEJ 1. KONKURENCJA PODATKOWA I JEJ MOTYWY (Henryk Wnorowski) 247 Wstęp ; System podatkowy i jego cele Stawki podatkowe a wpływy budżetowe Podatek liniowy jako obszar konkurencji podatkowej 251 Zakończenie 253 Bibliografia PRZEBIEG I PERSPEKTYWY KONKURENCJI PODATKOWEJ W ROZSZERZONEJ UNII EUROPEJSKIEJ (Anna Krajewska) Pojęcie i cele konkurencji podatkowej Przebieg konkurencji podatkowej Argumenty zwolenników i przeciwników konkurencji podatkowej Perspektywy harmonizacji stawek CIT w rozszerzonej Unii Europejskiej Konkluzje 267 Bibliografia 267

8 3. PRZYCZYNY ZMIAN STÓP OPODATKOWANIA W KRAJACH UE NA TLE TEORII MIĘDZYNARODOWEJ KONKURENCJI PODATKOWEJ (Janusz Kudła), 270 Wstęp Teoretyczne ujęcie konkurencji podatkowej Metoda badania Otrzymane wyniki w zakresie konwergencji stóp opodatkowania Otrzymane wyniki dotyczące wpływu struktury systemu podatkowego na wzrost PKB Otrzymane wyniki dotyczące wpływu struktury systemu podatkowego na liczbę bezrobotnych 287 Podsumowanie i wnioski dla Polski 289 Bibliografia SKUTKI KONKURENCJI PODATKOWEJ W RAMACH KRAJÓW UE-8 (Małgorzata Mikita) 294 Wprowadzenie Nominalna stawka podatku CIT a napływ BIZ do krajów UE Nominalna stawka podatku CIT a obciążenia podatkowe przedsiębiorstw 297 Zakończenie 300 Bibliografia.' KONKURENCJA PODATKOWA W UNII EUROPEJSKIEJ (Diana Skrok) 302 Wstęp Pojęcie konkurencji, konkurentów i konkurencyjności Konkurenci Konkurencyjność Definicja i znaczenie konkurencji podatkowej Polityka Unii Europejskiej wobec konkurencji podatkowej Ocena zjawiska konkurencji podatkowej wunii Europejskiej Regulacje prawne zapobiegające szkodliwej konkurencji podatkowej 309 Zakończenie 310 Bibliografia KONKURENCJA PODATKOWA A HARMONIZACJA PODATKÓW W KRAJACH CZŁONKOWSKICH UNII EUROPEJSKIEJ (Piotr Miształ) 312 Wprowadzenie Konkurencja podatkowa a harmonizacja podatków w świetle teorii Polityka podatkowa w Unii Europejskiej ijej efekty ekonomiczne 313

9 Szansę i zagrożenia konkurencji podatkowej oraz harmonizacji podatków bezpośrednich wue 321 Podsumowanie i wnioski 323 Bibliografia PRZESŁANKI I OGRANICZENIA KONKURENCJI I HARMONIZACJI PODATKOWEJ (Marek Pypeć) 326 Wprowadzenie Uwarunkowania oceny konkurencji i harmonizacji podatkowej Pojęcie konkurencji podatkowej a jej ocena Zakres i sposób definiowania rozważanego interesu a ocena konkurencji Narzędzia konkurencji Wysokość podatków a korzyści z dóbr publicznych Nowe obszary konkurencji podatkowej Harmonizacja podatkowa 337 Bibliografia KONCEPCJE HARMONIZACJI PODATKÓW W UE - PROJEKT OPODATKOWANIA DOCHODÓW MAŁYCH I ŚREDNICH PRZEDSIĘBIORSTW DZIAŁAJĄCYCH NA JEDNOLITYM RYNKU WEDŁUG ZASAD PAŃSTWA MACIERZYSTEGO (Urszula Kosterna) 341 Wprowadzenie Pojęcie i przesłanki harmonizacji podatków w UE, Obszary harmonizacji podatków w UE Elementy harmonizacji podatków od dochodów przedsiębiorstw w UE Zróżnicowanie systemów podatku od dochodów przedsiębiorstw w UE a pozycja MSP na jednolitym rynku UE Istota koncepcji Home State Taxation Perspektywy realizacji projektu HST 351 Podsumowanie 352 Bibliografia HARMONIZACJA PODATKÓW W PAŃSTWACH UNII EUROPEJSKIEJ (Diana Skrok) 355 Wstęp : Proces harmonizacji podatków w państwach Unii Europejskiej Pojęcie harmonizacji oraz sposoby jej przeprowadzania Podsumowanie procesu harmonizacji : Dostosowanie polskiego systemu podatkowego do unormowań europejskich 359

10 Dostosowanie podatków dochodowych 361 Zakończenie 363 Bibliografia HARMONIZACJA PODATKÓW BEZPOŚREDNICH W UNII EUROPEJSKIEJ (Anna Pardała) 367 Bibliografia HARMONIZACJA PODATKU DOCHODOWEGO OD OSÓB PRAWNYCH W RAMACH UNII EUROPEJSKIEJ (Renata Iwińska) 373 Wstęp Historia harmonizacji CIT w zakresie stawek podatkowych i podstaw opodatkowania Konkurencja podatkowa w CIT w kontekście ostatniego rozszerzenia UE Warianty harmonizacji CIT w UE Harmonizacja stawek CIT Harmonizacja podstawy opodatkowania dla potrzeb CIT Wprowadzenie wspólnego europejskiego podatku CIT Prace nad harmonizacją CIT w zakresie podstawy opodatkowania po roku Wspólna skonsolidowana podstawa opodatkowania Opodatkowanie w kraju macierzystym (HST) Korzyści z harmonizacji CIT 385 Bibliografia 386 \ 12. KONCEPCJE HARMONIZACJI PODSTAWY OPODATKOWANIA PODATKAMI KORPORACYJNYMI W UNII EUROPEJSKIEJ (Rafał Lipniewicz) Próby harmonizacji podatków korporacyjnych wue Obecna sytuacja w zakresie podatków korporacyjnych w UE Koncepcje harmonizacji systemów podatków korporacyjnych państw członkowskich w zakresie ustalania podstawy opodatkowania Uwagi wstępne Koncepcja opodatkowania grup przedsiębiorców według miejsca ich siedziby głównej (Home State Taxation - HST) Koncepcja opodatkowania grup przedsiębiorców według wspólnej jednolitej podstawy opodatkowania (Common Corporate Consolidated Tax Base - CCCTB) Unijny podatek dochodowy od przedsiębiorców (European Union Company Income Tax - EUCIT) 394 Konkluzje 394 Bibliografia 395

11 WPŁYW HARMONIZACJI PODATKÓW BEZPOŚREDNICH NA KONKURENCYJNOŚĆ GOSPODARKI POLSKI W UNII EUROPEJSKIEJ (Ireneusz Bartyzeł) 396 Wstęp Konkurencja podatkowa Harmonizacja podatków bezpośrednich w Unii Europejskiej Wpływ harmonizacji podatków bezpośrednich na konkurencyjność Polski 400 Podsumowanie 401 Bibliografia ANALIZA NIEZGODNOŚCI POLSKICH PRZEPISÓW W ZAKRESIE VAT Z PRAWEM UNIJNYM W ŚWIETLE HARMONIZACJI PODATKOWEJ (PAULINA GOSPODARCZYK) : Przyczyny i podstawy prawne wprowadzenia wspólnego systemu podatku VAT Analiza przepisów ustawy o VAT niezgodnych z prawem unijnym Opodatkowanie usług niematerialnych Zwolnienie z opodatkowania dostawy towarów używanych Zaliczkowy zwrot kwoty podatku naliczonego dla podatników rozpoczynających działalność, którzy nie dokonali jeszcze czynności opodatkowanych Zasady odliczania podatku VAT naliczonego przy zakupie samochodów i paliwa rozszerzające zakres ograniczania rzeczywiście stosowanego przed 1 maja 2004 roku Kwestia istnienia w polskiej ustawie środkówspecjalnych Konsekwencje niezgodności polskich przepisów o VAT z przepisami unijnymi..410 Bibliografia 412