Poznając materialne i duchowe wartości należy pamiętać o dwóch relacjach poznawczych człowieka ze światem
|
|
- Gabriel Andrzejewski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 RELIGIE NA RZECZ DIALOGU POZNAJ MNIE 1
2 WARSZTATY RELIGIJNE Religie na rzecz dialogu Wiedza (mądrość) rodzi się ze zdziwienia. Arystoteles Poznając materialne i duchowe wartości należy pamiętać o dwóch relacjach poznawczych człowieka ze światem WIEDZY (łac. ratio) oraz WIERZE (łac. fides). W zależności od tego, jaką rolę w poznaniu przyznamy wierze a jaką rozumowi rozróżniamy cztery typy poznania: fideizm pogląd, według którego poznanie możliwe jest tylko poprzez wiarę (Tertulian, S. Kierkegaard, L. Szestow). tomizm pogląd, według którego pełnię poznania uzyskujemy poprzez wiarę, ale powinniśmy też wykorzystywać do tego rozum (Tomasz z Akwinu, J. Tischner, Jan Paweł II). averoizm pogląd, według którego właściwe poznanie uzyskujemy poprzez rozum, ale wiara potrzebna jest ludziom niewykształconym (Averoa, T. Hobbes, B. Spinoza). ateizm pogląd, według którego poznać możemy jedynie przez rozum (Epikur, F. Nietzsche, K. Marks, Z. Freud). Współcześnie religia jest przedmiotem badań naukowych filozofii, psychologii, socjologii, antropologii, historii. Jeżeli jednak chcemy dokonać próby poznania i opisu religii przez pryzmat dociekań naukowych, ale ważnym też dla nas będzie element wiary, to najbardziej przydatnymi będą teologia i religioznawstwo. 2
3 Podstawowym pojęciem wymagającym zdefiniowania jest religia, tzn.: pełna powagi społeczna postawa, jednostek lub grup, wobec siły lub sił, które jak się sądzi sprawują ostateczny nadzór nad ich interesami i losami. (J.B. Pratt) Lepiej zrozumieć tą definicję, pozwoli nam określenie pochodzenia zjawiska religii. Jednym ze sposobów wyjaśnienia jest tzw. teoria socjologiczna, która twierdzi, że każda społeczność grupuje się i tworzy własną strukturę i hierarchię wokół - pojęcia świętości, tj. przedmiotu, miejsca, zjawiska, któremu nadaje rangę podstawową w formie zakazu lub nakazu. (E. Durkheim) Należy dodać, że każda grupa społeczna wytwarza system wierzeń religijnych, ale nie każdy człowiek w ramach tej grupy musi być religijny (posiada lub nie tzw. dyspozycję religijną). Inne teorie pochodzenia religii to: - animistyczne; - magiczne; - totemistyczne; - prelogistyczne. Poznając poszczególne wspólnoty religijne powinniśmy zwrócić uwagę nie tylko na ogólne teorie religioznawcze, ale przede wszystkim na konkretne pojęcia i problemy, z którymi się zetkniemy. I tak, warto wiedzieć jak dana religia patrzy i określa: - Boga - jakie ma jego wyobrażenie, jak go nazywa i przedstawia; - świętość (łac. sacrum) co jest święte (skaramenty); - kult (łac. cultus) jaką zachowuje postawę wobec bóstwa, wyrażoną w czynnościach (także - liturgia, modlitwa, ofiara); - wspólnotę jaką ma organizację (gmina wyznaniowa, parafia, zakon, Kościół); - urząd jakie jest miejsce jednostki wobec bóstwa i społeczności (prorok, kapłan, apostoł, ksiądz, biskup, rabin, mułła); - kosmologię jak pokazuje stworzenie i porządek świata; - eschatologię jaką ma koncepcja śmierci i końca świata. 3
4 CHRZEŚCIJAŃSTWO Chrześcijaństwo jest religią monoteistyczną, geograficznie wywodzącą się z Bliskiego Wschodu a historycznie datuje się od czasów życia i działalności Jezusa z Nazaretu. Źródłem pisanym jest Biblia (gr. biblia księgi) składająca się z dwóch części: Starego Testamentu i Nowego Testamentu. Stary Testament obejmuje święte pisma religii judaistycznej, Nowy obejmuje teksty specyficznie chrześcijańskie. Biblia znana jest chrześcijaństwu w języku greckim (Septuaginta) i łacińskim (Vulgata). Rozwój historyczny chrześcijaństwa można prześledzić, badając jego doktrynę, ta zaś kształtuje się na kolejnych soborach zjazdach wyższych duchownych obradujących w sprawach całego Kościoła. Siedem soborów powszechnych: Nicejski, 325 r. potępienie nauki ariańskiej antytrynitaryzm zaprzeczenie nauczaniu o Trójcy Św. Konstantynopolitański I, 381 r. nauka o Bóstwie Ducha Św. Efeski, 431 r. nauka o osobie Chrystusa i macierzyństwie Marii Panny. Chalcedoński, 451 nauka o dwóch naturach (boskiej i ludzkiej) i jednej osobie Chrystusa. Konstantynopolitański II, 553 r. potępienie pism nestoriańskich. Konstantynopolitański III, 680 r. potępienie monoteletyzmu (brak ludzkiej woli w Chrystusie). Nicejski II, 787 r. potępienie obrazoburstwa (przeciwstawianie Doktryna kształtująca się na owych siedmiu soborach jest uznawana (z małymi wyjątkami patrz Kościoły przedchalcedońskie i wschodniosyryjski) za wspólną naukę chrześcijaństwa. Jej wyrazem jest tzw. Credo nicejsko kanstantynopolitańskie. 4
5 Chrześcijaństwo nigdy nie było monolitem a dwa największe rozłamy to: Wielka schizma 1054 r., obłożenie wzajemne klątwą, w wyniku narastających rozbieżności, biskupa Rzymu i patriarchy Konstantynopola. Tak kształtuje się podział na chrześcijaństwo Zachodnie (Rzym) i Wschodnie Reformacja 1517 r., ogłoszenie przez Marcina Lutra tez przeciwko odpustom. Tak oddziela się protestantyzm od rzymskiego katolicyzmu. 5
6 PRAWOSŁAWIE W ramach chrześcijaństwa wschodniego rozróżniamy trzy odrębne struktury kościelne, które nawzajem siebie nie uznają, choć potwierdzają ortodoksyjność innych Kościołów należących do tej samej co one grupy i zachowują z nimi łączność kanoniczną (czyli uznają swoje sakramenty i hierarchów): Asyryjski Kościół Wschodni oddzielił się po soborze efeskim i do dzisiaj nie utrzymuje łączności kanonicznej z żadnym innym Kościołem chrześcijańskim. Kościół ten uznaje jedynie ustalenia dwóch pierwszych soborów powszechnych. Kościoły przedchalcedońskie, inaczej nazywane orientalnymi wyodrębniły się zaledwie dwadzieścia lat później, po soborze chalcedońskim. Uznają one doktrynę trzech pierwszych soborów, odrzucają natomiast teologię przyjętą w Chalcedonie. Kościoły prawosławne Kościoły utrzymujące łączność kanoniczną z patriarchatem konstantynopolitańskim. Kościoły te przyjmują doktrynę siedmiu starożytnych soborów powszechnych, a od 1054 roku nie utrzymują kanonicznej łączności z Kościołem rzymskokatolickim (później także z Kościołami protestanckimi). Wśród Kościołów prawosławnych wyróżniamy Kościoły autokefaliczne (starożytne patriarchaty Konstantynopola, Aleksandrii, Antiochii i Jerozolimy, oraz Kościoły Rosyjski, Gruziński, Serbski, Rumuński, Bułgarski, Grecki, Cypryjski, Polski, Albański, Czeski i Słowacki oraz Kościół w Ameryce) oraz autonomiczne (Fiński, Japoński, Chiński, Estoński, Białoruski, Ukraiński i Mołdawski). 6
7 Wszystkie wspomniane Kościoły uznają: - księgi Starego i Nowego Testamentu za natchnione (nie zawsze te same), - uznają kapłaństwo hierarchiczne i sukcesję apostolską, - sakramenty (choć ich obrzędy często wyglądają inaczej). Pojęcia charakterystyczne: cerkiew ikona ortodoksja autokefalia patriarchat pop Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny - Parafia Prawosławna p.w. Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny w Hrubieszowie Ikonostas, cerkiew św. Trójcy w Gorlicach 7
8 KATOLICYZM W ramach katolicyzmu (gr. katolikos powszechny) można wyróżnić: Katolicyzm rzymski Kościół hierarchiczny, uznający sukcesję apostolska i sakramenty. Podstawą doktrynalną jest Pismo Święte i Tradycja nauki Ojców Kościoła i dogmat nieomylności papieskiej w kwestiach wiary. Głównymi problemami w rozwoju historycznym Kościoła było kształtowanie doktryny trynitarnej (m.in. synod w Reims, 1148 r.), nauka o prymacie papieskim, czy komunii pod jedna postacią (sobór w Konstancji, 1415 r. w opozycji do nauki Jana Husa), ponadto postanowienia soboru trydenckiego ( r.), próbującego uporać się z rozwojem protestantyzmu i postanowienia soboru watykańskiego drugiego ( r.) w tym otwarcie się Kościoła na dialog ( Dekret o ekumenizmie z 1965 r.). Starokatolicyzm - Powstanie Kościoła starokatolickiego można wywodzić z historii Kościoła Utrechtu, który pod koniec XVII w. popadł w konflikt z Rzymem. Właściwe dzieje Kościoła starokatolickiego rozpoczyna otwarty protest grupy teologów rzymskokatolickich wobec orzeczeń dogmatycznych Soboru Watykańskiego I, który uznano za sprzeczny z nauczaniem niepodzielonego Kościoła pierwszego tysiąclecia, opartego o nauczanie siedmiu soborów powszechnych. Kościoły starokatolickie grupuje Unia Utrechcka. Do Unii tej należą dziś Kościoły starokatolickie Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Czech, Polski Narodowy Katolicki Kościół w USA i w Kanadzie, Kościół Polskokatolicki w Polsce oraz Kościół starokatolicki w Chorwacji. Z Kościołem starokatolickim związane są również dzieje i doktryna mariawityzmu (specyficznie polski ruch religijny). 8
9 Kościoły unickie - Kościół zachodni po 1054 r. niejednokrotnie podejmował starania na rzecz przywrócenia jedności z Kościołami chrześcijańskiego Wschodu na zasadach uznania zachodniej dogmatyki i prymatu papieża. Pierwszą z prób była unia podpisana na soborze w Lyonie w 1274 r., a po jej niepowodzeniu zawarto drugą na soborze we Florencji ( ). W obu przypadkach ci spośród prawosławnych, którzy byli zwolennikami ułożenia stosunków z Kościołem rzymskim i uznania jego prymatu nie zdołali na trwałe zaprowadzić unii w Kościele greckim z powodu silnej opozycji, zwłaszcza duchowieństwa zakonnego. Skomplikowane tło polityczne zawieranych unii (dążenie upadającego Cesarstwa Bizantyjskiego do uzyskania pomocy militarnej ze strony papiestwa i państw zachodnich) dodatkowo utrudniało proces dialogu. Na soborze florenckim zostały także zawarte unie Kościoła rzymskiego z Ormianami, jakobitami i maronitami, którzy nie uznawali soboru chalcedońskiego. Z reguły unie nie były jednak przyjmowane przez wszystkich wiernych i w różnych krajach istniały dwie wspólnoty: uznająca unię oraz przeciwna podporządkowaniu się Rzymowi. W epoce nowożytnej papiestwo doprowadziło do zawarcia jeszcze kilku unii, z których najbardziej znana jest Unia Brzeska (1596 r.) a w jej wyniku powstanie tzw. Kościoła grekokatolickiego. Pojęcia charakterystyczne: papież Watykan konkordat kult maryjny 9
10 PROTESTANTYZM Termin p r o t e s t a n t y z m wiąże się z protestem, jaki 6 księstw i 14 miast Rzeszy Niemieckiej przedłożyło cesarzowi Karolowi V podczas sejmu w Spirze w 1529 roku, domagając się przywrócenia wolności religijnych dla swoich przekonań. Prawdy wiary protestantyzmu: sola scriptura (tylko pismo) wyłączność Pisma Świętego jako podstawy prawd wiary sola gratia (tylko łaska) sola fide (tylko wiara) przekonanie, że usprawiedliwienie człowieka przed Bogiem jest Jego darem, a jedyną zbawienną odpowiedzią jest wiara z zbawczą śmierć Chrystusa solus Christus (tylko Chrystus) wyłączność Jezusa Chrystusa w dziele odkupienia i w roli pośrednika między ludzkością a jej Stwórcą Protestantyzm w ciągu swojej historii uległ daleko idącemu instytucjonalnemu i doktrynalnemu rozdrobnieniu. W XVI w. wyodrębniają się, w drodze dysput i sporów teologicznych, Kościoły luterańskie i reformowane, zaś w XVIII w. metodyzm. Na dzisiejszy obraz tego nurtu chrześcijaństwa składają się setki, jeśli nie tysiące Kościołów, różniących się między sobą odmiennymi interpretacjami Biblii, praktyką chrztu, zasadami organizacyjnymi. Czynnikiem sprzyjającym temu rozdrobnieniu było rozpowszechnione wśród protestantów przekonanie, że prawdziwy Kościół Chrystusowy nie może być identyfikowany z jakimkolwiek Kościołem instytucjonalnym. Jego granice przebiegają przez serca wiernych i ma on właściwie charakter niewidzialny. Zadaniem doczesnych Kościołów jest głoszenie Słowa Bożego i sprawowanie obrzędów. 10
11 Do podstawowych nurtów protestantyzmu zaliczamy: luteranizm kalwinizm anabaptyzm anglikanizm baptyzm metodyzm darbyzm campbellizm adwentyzm pentekostalizm Pojęcia charakterystyczne: ewangelicyzm prezbiterianizm konsystorz zbór pastor Jan Kalwin ( ) Marcin Luter ( ) 11
12 DIALOG MIĘDZYRELIGIJNY Ekumenizm współpraca i dialog wewnątrzchrześcijański Termin ekumenizm (gr. oikumene) początkowo oznaczała całą, znaną człowiekowi, zamieszkałą ziemię, później był rozumiany jako cały chrześcijański świat, dziś natomiast oznacza dążenie różnych nurtów i Kościołów chrześcijańskich do współpracy i zjednoczenia (łac. ut unum sint abyśmy stanowili jedno). Podstawą doktrynalną ekumenizmu jest przekonanie o konieczności pojednania jako istoty wiary chrześcijańskiej a rozbicie traktowane jest w kategorii grzechu. Współczesny ruch ekumeniczny rozpoczął się w XIX w., z inicjatywy towarzystw biblijnych w Europie i Ameryce Płn., ale o jego prawdziwym rozwoju możemy mówić od II p. XIX w., kiedy powstają takie organizacje jak Braterski Związek Modlitwy i Walki z Niewiarą Alians Ewangelicki (1846) oraz Światowe Organizacje Chrześcijańskich Związków Młodych Mężczyzn (YMCA) oraz Kobiet (YWCA). Dzisiaj przybrał on kształt instytucjonalny Światowej Rady Kościołów (1948) z siedzibą w Genewie. Uczestniczą w niej Kościoły protestanckie, starokatolickie, orientalne i prawosławne. Kościół rzymskokatolicki ma status obserwatora i swoją działalność ekumeniczną prowadzi niezależnie poprzez watykański Sekretariat ds. Jedności Chrześcijan. W Polsce współpraca międzywyznaniowa ma piękne tradycje historyczne sięgające XVI w. Należy wspomnieć o Ugodzie Sandomierskiej (1570 r.) zawartej przez luteran, reformowanych i braci czeskich; Rozmowę (Colloquium charitativum) między katolikami i protestantami w Toruniu (1645 r.) oraz wspólny konsystorz luterańskoreformowany (Warszawa ) Dziś działa Polska Rada Ekumeniczna (Warszawa 1946 r.) a w jej skład wchodzą: Polski Autokefaliczny Kościół Prawosławny, Kościół Polskokatolicki, Starokatolicki Kościół Mariawitów, Kościół Ewangelicko- Augsburski, Kościół Ewangelicko-Reformowany, Kościół Ewangelicko- Metodystyczny, Polski Kościół Chrześcijan Baptystów oraz Towarzystwo Biblijne i Chrześcijańska Akademia Teologiczna. 12
13 Inicjatywy: Tydzień Modlitwy o Jedność Chrześcijan (18 25 stycznia) Światowy Dzień Modlitwy (pocz. marca) Dialog międzyreligijny współpraca między różnymi religiami. Odbywa się na zasadzie kontaktów bilateralnych a jego podstawą jest przekonanie o tkwiących w każdej religii Bożych ziarnach prawdy. Dialog ten zakłada istnienie wartości wspólnych inspirujących ludzi o różnych światopoglądach - pokój, sprawiedliwość, wolność, postęp, prawda, kultura. Jednym z bardziej dynamicznych procesów jest tu dialog rzymskich katolików z judaizmem (tzw. starsi bracia ) zainicjowany przez Jana Pawła II. Jedynym ogólnoświatowym przedsięwzięciem, łączącym przedstawicieli wszystkich religii jest Modlitwa o Pokój - inicjatywa -+ Papież Jan Paweł II i Naczelny Rabin Rzymu Elio Toff 13
14 JUDAIZM Religia monoteistyczna, powstała na Bliskim Wschodzie, kształtująca się ok. XII w. p.n.e., chociaż jej początki to XX-XVIII w p.n.e. (patriarchowie: Abraham, Izaak, Jakub). Za założyciela judaizmu uznawany jest Mojżesz. Ważne okresy w rozwoju społeczności żydowskiej i religii to: epoka Sędziów; epoka Królów (Dawid, Salomon budowa Świątyni w Jerozolimie); rozpad państwa na Izrael i Judę; niewola babilońska (VI w. p.n.e.); odbudowa Świątyni; zależność perska, macedońska, syryjska, powstanie machabejskie; panowanie Rzymian i zburzenie Świątyni (70 r. n.e.); diaspora - rozproszenie; powstanie państwa Izrael (1948 r.) Judaizm jest kultem świątynnym - Świątynia Jerozolimska - a po jej zburzeniu (586 r. p.n.e.) przekształca się w religię prawa (zakon). Księgi judaizmu to: Tora (pięcioksiąg mojżeszowy) oraz prorocy i pisma - kanon zatwierdzony ok. 100 r. n. e., na synodzie w Jawne. Talmud (Miszna i Gemara) zgromadzone i skodyfikowane wszystkie tradycje wytworzone w celu wyjaśnienia i komentowania prawa (III do VI w. n. e.). Podstawowe tezy: 1/ istnieje stwórca (Jahwe) 2/ Bóg jest jeden 3/ Bóg jest niecielesny 4/ Bóg jest wieczny 14
15 5/ Bogu trzeba służyć 6/ Istnieje profetyzm (prorocy) 7/ Mojżesz jest większy niż wszyscy inni prorocy 8/ Tora jest objawiona 9/ Tora jest niezmienna 10/ Bóg zna czyny ludzkie 11/ Bóg nagradza tych, którzy przestrzegają prawa i karze tych, którzy je naruszają 12/ przyjdzie Mesjasz 13/ umarli zmartwychwstaną. (Majmonides XII w.) Pojęcia charakterystyczne: Synagoga zwrócone w stronę Jerozolimy miejsce modlitwy i przechowywania Tory Szabat dzień święty, całkowitego odpoczynku i radości Pascha święto obchodzone na pamiątkę wyjścia Żydów z Egiptu Święto Szałasów Izraelici ludem wędrownym święto przypominające wędrówkę po pustyni Rosz haszszana nowy rok - dzień w którym Bóg stworzył świat Purim upamiętnienie ocalenia Żydów przed rzezią za panowania Aswerusa Chanukka święto światła pamiątka ponownego otwarcia świątyni Jerozolima, ściana płaczu, Kopuła na Skale Jerozolima, zachodnia ściana 15
16 ISLAM Trzecia z wielkich religii monoteistycznych. Kształtowała się od VII w. n. e. na Półwyspie Arabskim a jej założycielem był Mahomet Wg islamu Mahomet, apostoł Boga, jest ostatni w długim szeregu proroków, których Allach posłał do ludzi. W ten sposób żydzi i chrześcijanie uczestniczą w objawieniu bożym, ale ostateczne i pełne objawienie przyszło za pośrednictwem Mahometa. Koran księga objawień Mahometa; zawiera zapisy wczesne i tradycje ustne. Zawiera 114 rozdziałów (sur). Muzułmańskie wyznanie wiary, i streszczenie nauki Koranu to: Nie ma Boga prócz Allacha, a Mahomet jest jego prorokiem. Dla wierzącego Koran jest co do joty słowem bożym w znaczeniu dosłownym, kopią niebiańskiej księgi zesłanej Mahometowi. Koranu nie powinno się tłumaczyć na inne języki (parafraza a nie tłumaczenie). We wszystkich sprawach, których Koran nie porusza, kierowano się zwyczajem, tradycją i przykładem proroka przybrało to postać skodyfikowanego prawa szariat - który dzieli czyny ludzkie na nakazane, obojętne, podłe i zakazane. Podstawą religii jest, zgodnie z arabskim źródłosłowiem (ar. islam), całkowite podporządkowanie się Allachowi, który jest panem, czyni co chce człowiek jest sługą. Allach jest miłosierny, przebacza i pobłaża. Stworzył świat i podkreśla się mądre kierowanie stworzeniem jako podstaw dla ludzkiego podziwu i wdzięczności. W dniu sądu, który mają poprzedzić wielkie wstrząsy w całej naturze, zmartwychwstaną wszyscy umarli, by stanąć na sądzie Allacha. Dobrzy dostaną się do raju, źli zostaną skazani na ogień piekielny. 16
17 Pięć filarów islamu: - wyznanie wiary ( Nie ma Boga nad... ); - modlitwa rytualna (pięć razy dziennie o określonych porach dnia); - jałmużna (1/40 dochodu przeznaczona na biednych i chorych); - post (powstrzymywanie się jedzenia picia i stosunków seksualnych od wschodu do zachodu słońca w miesiącu ramadan) - pielgrzymka do Mekki (powinien ją odbyć każdy wierzący przynajmniej raz w życiu) Podstawowymi nurtami islamu są: Sunnici - którzy całą prawdę opierają na Koranie Szyici - którzy dopuszczają możliwość dalszego natchnionego kierownictwa Sufizm który jest mistyką islamu, wyrażającą się w ascetycznej pogardzie dla świata i gorącej miłości do Boga Największym problemem dzisiejszego islamu jest zetknięcie z kulturą zachodnią zarówno duchową jak i materialną. Przekonanie, że Koran we wszystkich szczegółach jest słowem bożym, stawia muzułmanów wobec trudności pogodzenia jego wypowiedzi ze współczesnymi stosunkami ekonomicznymi i społecznymi. Błękitny Meczet, Stambuł 17
18 Bibliografia: Seria wydawnicza Religie ludzkości, Wydawnictwa WAM oraz ZYSK i S-ka; t. 3 Judaizm, t. 8 Chrześcijaństwo, t. 9 Islam, t. 10 Katolicyzm, t. 11 Prawosławie, t. 12 Protestantyzm; L.E. Sullivan red. Seria wydawnicza Wyznania wiary, Wydawnictwa UJ oraz Media Press; t 1. Protestantyzm, t. 2 Katolicyzm, t. 3 Kościoły orientalne i prawosławie, B. Tondera red. J. T. Maciuszko, Wprowadzenie do religioznawstwa. H. Rinnggren, A.V. Strom, Religie w przeszłości i dobie współczesnej. K. Karski, Dążenia ekumeniczne we współczesnym świecie. St. Nagy, Kościół na drogach jedności. Definicja religii, M. Karas red. M. Maliński, Historia Kościoła. H. Masson, Słownik herezji. G. O Collins, E. G. Farrugia, Zwięzły słownik teologiczny. Leksykon religioznawczy, W. Tyloch red. Encyklopedia Religia, T. Gadacz, B. Milerski red. Opracował Bogusław Tondera. Tekst jest materiałem pomocniczym dla Warsztatów religijnych organizowanych przez Międzynarodowe Centrum Kultury w Krakowie Kraków
Chrześcijaństwo skupia w sobie wiele odłamów, które powstały przez lata, opierający się jednak na jednej nauce Jezusa Chrystusa.
Chrześcijaństwo Chrześcijaństwo jest jedną z głównych religii monoteistycznych wyznawanych na całym świecie. Jest to największa religia pod względem wyznawców, którzy stanowią 1/3 całej populacji. Najliczniej
Bardziej szczegółowoWIELKIE RELIGIE MONOTEISTYCZNE MONOTEIZM- JEDEN BÓG JUDAIZM BÓG: JAHWE MIEJSCE POWSTANIA: SYMBOLE: Palestyna. Menora. Tora
WIELKIE RELIGIE MONOTEISTYCZNE MONOTEIZM- JEDEN BÓG JUDAIZM BÓG: JAHWE MIEJSCE POWSTANIA: SYMBOLE: Palestyna Menora Tora 1 Gwiazda Dawida Dekalog Arka Przymierza ŚWIĘTA KSIĘGA: TORA 2 ZASADY Dzień święty:
Bardziej szczegółowoZagadnienia do egzaminu magisterskiego (Wydział Teologiczny ChAT) 1. Kierunkowe
Zagadnienia do egzaminu magisterskiego (Wydział Teologiczny ChAT) 1. Kierunkowe 1) Powstanie Pięcioksięgu teorie i ich krytyka. 2) Przymierze w Stary Testamencie. 3) Kształtowanie się kanonu (kanonów)
Bardziej szczegółowoReligie świata. Gdańskie Wydawnictwo Oświatowe skrytka pocztowa Gdańsk 52
Religie świata Rozdajemy grupom plansze do gry w bingo. Czytamy losowo wybrane definicje haseł, a następnie odkładamy je na bok, by po skończonej rozgrywce móc sprawdzić, które z nich wystąpiły w grze.
Bardziej szczegółowoRozmieszczenie religii na świecie
Religie Rozmieszczenie religii na świecie Co to religia? Religia jest to system powiązanych ze sobą wierzeń i praktyk, zachowań, tradycji i form zachowań organizacyjnych które łączą wyznawców w jedną wspólnotę
Bardziej szczegółowoEtnografia cz. 2 Wyznania Polski
Kurs Organizatora Turystyki PTTK 2009/2010 Etnografia cz. 2 Wyznania Polski Małgorzata Gładyś Koło nr 23 przy Oddziale Międzyuczelnianym PTTK w Warszawie Część 1 Zakres materiału Mniejszości narodowe i
Bardziej szczegółowoJUDAIZM PODSTAWY WIARY
JUDAIZM PODSTAWY WIARY JØDEDOMMENS LÆRE Według żydów istnieje tylko jeden bóg. Wszyscy żydzi muszą przestrzegać Dziesięciu przykazań. Najważniejsze księgi w judaizmie to Tora i Talmud, w których spisane
Bardziej szczegółowoCele nauczania w ramach przedmiotu - religia.
Cele nauczania w ramach przedmiotu - religia. Katecheza jest wychowaniem w wierze dzieci i młodzieży. Obejmuje przede wszystkim wyjaśnianie nauki chrześcijańskiej, podawanej w sposób systematyczny i całościowy
Bardziej szczegółowoChrześcijaństwo: Prawosławie. Weronika Druchniak
Chrześcijaństwo: Prawosławie Weronika Druchniak Prawosławie doktryna ortodoksyjnego kościoła chrześcijańskiego jednej z dwóch grup Kościołów, obok Kościoła katolickiego, które powstały w wyniku rozłamu
Bardziej szczegółowoGerhard Kardynał Müller. Posłannictwo i misja
Gerhard Kardynał Müller P Posłannictwo i misja Spis treści Przedmowa... 7 Rozdział I Papieże historii mojego życia 1. Powstawanie moich przekonań religijnych... 11 2. Moje katolickie dzieciństwo i młodość...
Bardziej szczegółowoPismo Święte podstawowym źródłem treści w programach. Kościoła Zielonoświątkowego w RP
Pismo Święte podstawowym źródłem treści w programach nauczania biblijnego Kościoła Zielonoświątkowego w RP Podstawa Programowa katechezy zielonoświątkowej Za podstawowe źródło treści oraz główną przesłankę
Bardziej szczegółowoŁk 1, 1-4 KRĄG BIBLIJNY
Łk 1, 1-4 KRĄG BIBLIJNY Tomasz Kiesling Oborniki 2013 Być jak Teofil dziś Teofil konkretne imię adresata, chrześcijanina, do którego pisze św. Łukasz Ewangelię. Ewangelista przeprowadził wiele rozmów
Bardziej szczegółowoCzy więc zakon unieważniamy przez wiarę? Wręcz przeciwnie, zakon utwierdzamy (Rzymian 3:31)
Lekcja 5 na 4 listopada 2017 Czy więc zakon unieważniamy przez wiarę? Wręcz przeciwnie, zakon utwierdzamy (Rzymian 3:31) W dniu 31 października 1517 r. Marcin Luter zawiesił swoje dziewięćdziesiąt pięć
Bardziej szczegółowoStudium Katechetyczne Wychowując w Wierze tłumaczenie po Polsku. OBJAWIENIE W PIŚMIE ŚWIĘTYM I TRADYCJI
Polish FF Curriculum Translation in Polish Studium Katechetyczne Wychowując w Wierze tłumaczenie po Polsku. OBJAWIENIE W PIŚMIE ŚWIĘTYM I TRADYCJI 1. Objawienie: Pismo Św. i Tradycja a. Pismo Święte: Części,
Bardziej szczegółowoPięćdziesiątnica i Paruzja. 2. Jak być lojalnym wobec Pana i swego dziedzictwa kościelnego: proroctwo i instytucja
Pięćdziesiątnica i Paruzja 2. Jak być lojalnym wobec Pana i swego dziedzictwa kościelnego: proroctwo i instytucja Kontekst Odnowy DŚ został wylany w Odnowie na świat pełen poważnych podziałów, włącznie
Bardziej szczegółowoBiblia, a doktryny rzymskokatolickie. (przegląd)
Biblia, a doktryny rzymskokatolickie (przegląd) Lista nauk i praktyk dodanych przez KK do Objawienia Bożego (najistotniejsze) Nowe doktryny 190 r.: początki kultu relikwii ok.300 r. zaczęły się modlitwy
Bardziej szczegółowoZJAZD KOŚCIOŁA W JEROZOLIMIE
ZJAZD KOŚCIOŁA W JEROZOLIMIE Lekcja 8 na 25. sierpnia 2018 Wierzymy przecież, że zbawieni będziemy przez łaskę Pana Jezusa, tak samo jak i oni (Dzieje Ap. 15,11) Poganie akceptowali Ewangelią, ale dla
Bardziej szczegółowo1. Fundamentalizm jako ruch religijny
Aspekty zagadnienia 1. Zjawisko fundamentalizmu biblijnego 2. Fundamentalistyczna lektura Biblii i jej charakterystyczne cechy 3. Zagrożenia płynące z fundamentalistycznej lektury Biblii 1. Fundamentalizm
Bardziej szczegółowoTydzień Modlitw o Jedność Chrześcijan 12 stycznia 2017
Tydzień Modlitw o Jedność Chrześcijan 12 stycznia 2017 Pojednanie miłość Chrystusa przynagla nas pod tym hasłem przebiegać będzie Tydzień Modlitw o Jedność Chrześcijan 2017. Tym razem materiały do ekumenicznych
Bardziej szczegółowoSCENARIUSZ LEKCJI. Klasa: V a Przedmiot: historia i społeczeństwo Nauczyciel: mgr Małgorzata Borowska. Temat lekcji: Wielkie religie średniowiecza.
SCENARIUSZ LEKCJI Klasa: V a Przedmiot: historia i społeczeństwo Nauczyciel: mgr Małgorzata Borowska Temat lekcji: Wielkie religie średniowiecza. Cele lekcji: Na lekcji uczniowie: poznają przyczyny i skutki
Bardziej szczegółowoJerzy Lukierski NAUKA I RELIGIA CZY MOŻNA POGODZIĆ?
Jerzy Lukierski NAUKA I RELIGIA CZY MOŻNA POGODZIĆ? Relacja między nauką i religią jest dość złożona. Wyrazem tego jest debata pomiędzy nauką i religią, w której szczególnie w przeszłości było wiele pasji
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI PRZEDMOWA WPROWADZENIE... 15
431 SPIS TREŚCI PRZEDMOWA....................................................... 11 WPROWADZENIE.................................................... 15 1. JAKA EKLEZJOLOGIA? ZADANIE, METODA I BUDOWA TRAKTATU
Bardziej szczegółowoPojęcia, postaci: Kościoły prawosławne, Kościoły ewangelickie, ekumenizm, pieśń Boże, obdarz Kościół swój.
Aby byli jedno 51 1 Cele katechetyczne wymagania ogólne: przybliżenie idei ruchu ekumenicznego wyraz troski o jedność chrześcijan; uzasadnienie potrzeby włączenia się w działania na rzecz jedności Kościoła
Bardziej szczegółowoEkumeniczny Kalendarz Zielonoświątkowy 2016
Ekumeniczny Kalendarz Zielonoświątkowy 2016 Ekumeniczne wydarzenia w roku 2016, w których niektórzy Zielonoświątkowcy mogą wziąć odział. Użycie zdjęć wg zasady FAIR USE. ...przyjęcie chrztu w 966 r. było
Bardziej szczegółowoTemat: Objawienie Boże. Co to jest wiara?
Katecheza 1 9/4/2015 Temat: Objawienie Boże. Co to jest wiara? Chrześcijaństwo jest religią objawioną. Objawienie jest darem Boga z samego siebie, którego udziela człowiekowi na przestrzeni dziejów. Bóg
Bardziej szczegółowoKryteria ocen z religii klasa IV
Kryteria ocen z religii klasa IV dopuszczający znajomość podstawowych modlitw chrześcijańskich: Ojcze nasz, Pozdrowienie Anielskie..., formuła spowiedzi świętej, warunki sakramentu pokuty, wyjaśnienie
Bardziej szczegółowoKościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PONADPODSTAWOWYCH
Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PONADPODSTAWOWYCH CHARAKTERYSTYKA: Program przeznaczony jest dla uczniów szkół ponadpodstawowych: liceum, technikum oraz szkół zawodowych. Katechezy
Bardziej szczegółowoTydzień Modlitw o Jedność Chrześcijan 2014 GENEZA MATERIAŁY - PROGRAM
Tydzień Modlitw o Jedność Chrześcijan 2014 GENEZA MATERIAŁY - PROGRAM Tydzień Modlitw o Jedność Chrześcijan Mający już ponad stuletnią tradycję Tydzień Modlitw o Jedność Chrześcijan stał się cyklicznym
Bardziej szczegółowoKS. RENÉ LAURENTIN MATKA PANA KRÓTKI TRAKTAT TEOLOGII MARYJNEJ WYDANIE INTEGRALNE SPIS TREŚCI
KS. RENÉ LAURENTIN MATKA PANA KRÓTKI TRAKTAT TEOLOGII MARYJNEJ WYDANIE INTEGRALNE SPIS TREŚCI Wykaz skrótów Słowo wstępne. Ks. René Laurentin i jego krótki traktat teologii maryjnej (S. C. Napiórkowski
Bardziej szczegółowoBiuletyn Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej
ISSN 2080-7759 Biuletyn Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej R. 6 Nr 4 (34) Lipiec-sierpień 2013 r. Hasła indeksowe w kartotece UKD Dział 2 Religia. Teologia Pracownia UKD Instytut Bibliograficzny Biblioteka
Bardziej szczegółowoChcielibyśmy bardziej służyć. Chcielibyśmy bardziej służyć
Chcielibyśmy bardziej służyć Karol Białkowski: Witam serdecznie Piotra Nazaruka, dyrygenta, kompozytora i chyba można tak powiedzieć twórcę chóru Trzeciej Godziny Dnia? Piotr Nazaruk: Twórca to za dużo
Bardziej szczegółowoGimnazjum Klasa III, temat 41
Duchowny katolicki w szatach liturgicznych. Mnich buddyjski z misą jałmużną. Rabin czytający modlitwę w synagodze w Moskwie. Imam Wielkiego Meczetu w Kuwejcie. Duchowni hinduscy podczas rytuału ofiarowania
Bardziej szczegółowoWydawnictwo WAM, 2013 WSPÓLNOTA ŁASKI; Ks. Cezary Smuniewski
Spis treści Wstęp...5 Część 1 ZAGADNIENIA WPROWADZAJące...9 1.1. Przedzałożenia metody...9 1.1.1. Przekraczanie progu zdumienia...10 1.1.2. Teologia łaski na II Soborze Watykańskim...18 1.1.3. Teo-centryzm
Bardziej szczegółowoPODSTAWA PROGRAMOWA NAUCZANIA RELIGII PRAWOSŁANEJ POLSKIEGO AUTOKEFALICZNEGO KOŚCIOŁA PRAWOSŁAWNEGO SZKOŁA PODSTAWOWA
PODSTAWA PROGRAMOWA NAUCZANIA RELIGII PRAWOSŁANEJ POLSKIEGO AUTOKEFALICZNEGO KOŚCIOŁA PRAWOSŁAWNEGO SZKOŁA PODSTAWOWA Szkoła podstawowa Etap I Klasy I- III Cele katechetyczne: 1. Zachęcanie do aktywnego
Bardziej szczegółowoReformacja luterańska w Niemczech
SZKOŁA PODSTAWOWA Cele ogólne: Reformacja luterańska w Niemczech scenariusz zajęć zapoznanie uczniów z przyczynami Reformacji w XVI wieku, przeanalizowanie z uczniami skutków Reformacji, przedstawienie
Bardziej szczegółowoZAŁĄCZNIK NR II RELIGIOZNAWSTWO studia stacjonarne I stopnia
ZAŁĄCZNIK NR II RELIGIOZNAWSTWO studia stacjonarne I stopnia POGLĄDOWE TABLICE SEMESTRALNE I rok, I semestr wykład 3 pkt. 30 h Chrześcijaństwo starożytne (narodziny i formowanie się chrześcijaństwa) ćw.
Bardziej szczegółowoKościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH
Kościół Boży w Chrystusie PODSTAWA PROGRAMOWA DLA SZKÓŁ PODSTAWOWYCH CHARAKTERYSTYKA: Program przeznaczony jest dla uczniów szkół podstawowych. Minimum programowe nie uwzględnia podziału treści materiału
Bardziej szczegółowoI. Program studiów 6-letnich jednolitych magisterskich Kierunek: Teologia Specjalność: Kapłańska
1. Przedmioty obowiązkowe 1.1. Kanon studiów teologicznych I. Program studiów 6-letnich jednolitych magisterskich Kierunek: Teologia Specjalność: Kapłańska Wstęp do filozofii Z 1 Historia filozofii starożytnej
Bardziej szczegółowoSOLA SCRIPTURA PISMO ŚWIĘTE I JEGO AUTORYTET W KOŚCIELE
SOLA SCRIPTURA PISMO ŚWIĘTE I JEGO AUTORYTET W KOŚCIELE Pojęcie Sola Scriptura Sola scriptura - jedna z podstawowych zasad protestantyzmu. Głosi, że Pismo Święte jest samowystarczalnym źródłem wiary chrześcijańskiej,
Bardziej szczegółowoMuzułmanie w Polsce konflikt czy pokojowe współistnienie? dr Piotr Krzyżanowski
Muzułmanie w Polsce konflikt czy pokojowe współistnienie? dr Piotr Krzyżanowski Mniejszość muzułmańska w Polsce Mniejszość muzułmańska w Polsce składa się z dwóch grup. Pierwsza z nich, mniej liczna, to
Bardziej szczegółowoSpis treści. Tom VIII/1. Przedmowa do wydania polskiego. Od wydawcy 1. Wykaz skrótów 23 CZĘŚĆ A BRATERSTWO CHRZEŚCIJAŃSKIE
Tom VIII/1 Przedmowa do wydania polskiego VII Od wydawcy 1 Wykaz skrótów 23 CZĘŚĆ A BRATERSTWO CHRZEŚCIJAŃSKIE Braterstwo chrześcijańskie 31 Uwaga wstępna 31 Analiza danych historycznych 32 Pojęcie brata
Bardziej szczegółowoList do Rzymian podręcznik do nauki religii w drugiej klasie szkoły ponadgimnazjalnej razem 22 jednostki lekcyjne
List do Rzymian podręcznik do nauki religii w drugiej klasie szkoły ponadgimnazjalnej razem 22 jednostki lekcyjne Zagadnienia programowe Lekcja organizacyjna Tematyka Cele i treści szczegółowe Liczba lekcji
Bardziej szczegółowoX. NAUCZANIE KOŚCIOŁA
X. NAUCZANIE KOŚCIOŁA - nauczanie Papieża - dokumenty Stolicy Apostolskiej - dokumenty Soborów oraz Biskupów - Prawo Kanoniczne AUTOR TYTUŁ NUMER STATUS - Znak nr 7-9 (1982) Społeczne nauczanie KK. X.
Bardziej szczegółowoLekcja 8 na 24. listopada 2018
JEDNOŚĆ W WIERZE Lekcja 8 na 24. listopada 2018 I nie ma w nikim innym zbawienia; albowiem nie ma żadnego innego imienia pod niebem, danego ludziom, przez które moglibyśmy być zbawieni (Dzieje Ap. 4,12)
Bardziej szczegółowoXXII OLIMPIADA TEOLOGII KATOLICKIEJ Kościół naszym domem Etap diecezjalny test dla komisji
XXII OLIMPIADA TEOLOGII KATOLICKIEJ Kościół naszym domem Etap diecezjalny test dla komisji Czas rozwiązywania testu 45 min. Szczęść Boże! WPISZ ZWIĘZŁĄ ODPOWIEDŹ: 1. Co oznacza przydomek Barnabas, który
Bardziej szczegółowoWiadomości ogólne. VIII Dział 2 Religia. Teologia. VIII.1 Dział 2 Religia. Teologia wiadomości ogólne
Wiadomości ogólne VIII Dział 2 Religia. Teologia VIII.1 Dział 2 Religia. Teologia wiadomości ogólne Dział 2 Religia. Teologia obejmuje teologię, systematykę Kościołów chrześcijańskich i religii niechrześcijańskich
Bardziej szczegółowoLekcja 2 na 14 października 2017
Lekcja 2 na 14 października 2017 Zakon bowiem został nadany przez Mojżesza, łaska zaś i prawda stała się przez Jezusa Chrystusa (Jan 1:17) Wielkie obietnice: lepsze życie w zamian za posłuszeństwo. Lepsze
Bardziej szczegółowodrogi poznania Boga. drogi poznania Boga. drogi poznania Boga, drogi poznania Boga.
Ks. Michał Miecznik ROZKŁAD MATERIAŁU W KLASACH II LO I. NA POCZATKU BÓG STWORZYŁ NIEBO I ZIEMIĘ I MIESIĄC TEMAT.Bóg stwarza LICZBA GODZIN TREŚCI NAUCZANIA WYNIKAJĄCE Z PODSTAWY PROGRAMOWEJ KATECHEZY drogi
Bardziej szczegółowoArchidiecezjalny Program Duszpasterski ROK B OKRES PASCHALNY. Komentarze do niedzielnej liturgii słowa
Archidiecezjalny Program Duszpasterski ROK B OKRES PASCHALNY Komentarze do niedzielnej liturgii słowa Poznań 2008/2009 17 18 II Niedziela Wielkanocna 19 kwietnia 2009 Dz 4,32-35 Ps 118 1 J 5,1-6 J 20,19-31
Bardziej szczegółowoOsobiste świadectwo...3
Spis treści Osobiste świadectwo...3 Część I Wierzę w Ducha Świętego który od Ojca pochodzi - J 15.26...9 Orzeczenia Soborów Powszechnych o Symbolu Wiary i o pochodzeniu Ducha Świętego...11 I Sobór powszechny
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI. Wstęp 3.
SPIS TREŚCI Wstęp 3 I. ROZWAŻANIA WSTĘPNE 23 1. Luteranizm i jego znaczenie dla filozofii 23 1.1. Główne założenia doktrynalne luteranizmu 24 1.2. Luter i filozofia 33 2. Reakcja na Reformację - racjonalizacje
Bardziej szczegółowoReligia ks. Paweł Mielecki Klasa IV
Religia ks. Paweł Mielecki Klasa IV Na ocenę celującą uczeń: Posiada wiedzę i umiejętności przewidziane na ocenę bardzo dobrym (co najmniej w 90%), a nad to: Samodzielnie i twórczo rozwija własne zainteresowania
Bardziej szczegółowo1. Arabia przed Mahometem
Świat islamu 1. Arabia przed Mahometem 2. Pojawienie się islamu Członkowie licznych plemion arabskich byli politeistami; ważną rolę odgrywała pielgrzymka do Mekki (tutaj tzw. Czarny Kamień w świątyni Al-Kaaba)
Bardziej szczegółowoROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA RELIGII W KLASACH III Gimnazjum W Gimnazjum nr 53
ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA RELIGII W KLASACH III Gimnazjum W Gimnazjum nr 53 Numer programu AZ-3-02/10 Tytuł programu: Jezus Chrystus Drogą, prawdą i życiem Numer podręcznika AZ -33-02/10-0 Tytuł podręcznika:
Bardziej szczegółowoKRYTERIA OCEN Z RELIGII
KRYTERIA OCEN Z RELIGII Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który: posiada religijne wykraczające poza program nauczania i potrafi je zaprezentować, jest bardzo aktywny na lekcji, chętnie włącza się w dyskusje
Bardziej szczegółowoWydawnictwo WAM, 2013; ŚWIĘTOŚĆ A IDEAŁY CZŁOWIEKA ks. Arkadiusz Baron
SPIS treści WPROWADZENIE...7 1. Cele badawcze...9 2. Status quaestionis i zagadnienia semantyczno-epistemologiczne...13 3. Metoda...18 Rozdział 1 Wołanie o świętość i realia z nią związane...23 1. 1. Głosy
Bardziej szczegółowoZespół Szkół nr 21 w Bydgoszczy. Informacja zwrotna RELIGIA szkoła podstawowa klasa 4
Zespół Szkół nr 21 w Bydgoszczy Informacja zwrotna RELIGIA szkoła podstawowa klasa 4 Opracowanie: mgr Violetta Kujacińska mgr Małgorzata Lewandowska Zasady: IZ może być ustna lub pisemna, IZ pisemną przekazujemy
Bardziej szczegółowoKryteria oceniania z religii dla klasy pierwszej liceum
Kryteria oceniania z religii dla klasy pierwszej liceum ROZDZIAŁ CELUJĄCY BARDZO DOBRY DOBRY DOSTATECZNY DOPUSZCZAJĄCY NIEDOSTATECZNY I. Kim jestem? 2. Uzupełnia zdobytą na 3. Aktywnie uczestniczy w lekcji
Bardziej szczegółowoJOSEPH RATZINGER KOŚCIÓŁ ZNAK WŚRÓD NARODÓW, TOM 1 SPIS TREŚCI CZĘŚĆ A BRATERSTWO CHRZEŚCIJAŃSKIE
JOSEPH RATZINGER KOŚCIÓŁ ZNAK WŚRÓD NARODÓW, TOM 1 SPIS TREŚCI Przedmowa do wydania polskiego Od wydawcy Wykaz skrótów CZĘŚĆ A BRATERSTWO CHRZEŚCIJAŃSKIE Braterstwo chrześcijańskie Uwaga wstępna Analiza
Bardziej szczegółowoI. Ty ścieżkę życia mi ukażesz
Ks. Michał Miecznik ROZKŁAD MATERAŁU W KLASACH LO (zgodny z programem nauczania nr AZ-4-0/). Ty ścieżkę życia mi ukażesz MESĄC LCZBA GODZN TREŚC NAUCZANA WYNKAJĄCE Z PODSTAWY PROGRAMOWEJ KATECHEZY. Ukochani
Bardziej szczegółowoDr Magdalena Płotka
Dr Magdalena Płotka E-mail: magdalenaplotka@gmail.com Reformacja w Polsce początek ruchu Braci Polskich Rozpoczęła się w latach 20-tych XVI wieku, swoje apogeum przełom XVI i XVII wieku Wymiar społeczny
Bardziej szczegółowo6. Wiara jako subiektywna podstawa poznania teologicznego nauka Pisma św.
S YL AB US Przedmiot: TEOLOGIA DOGMATYCZNA. TRAKTATY: PROLEGOMENA, DE FIDE, DE DEO UNO ET TRINO Rok akademicki; 2013/14 Rok studiów: III semestr I-II Prowadzący Liczba godzin zajęć dydaktycznych Ks. Paweł
Bardziej szczegółowoISLAM. Allah. Mahomet
ISLAM Obecnie Islam ma ponad 1,5 miliarda wyznawców i jest to druga największa religia na świecie. Islam narodził się na Bliskim Wschodzie, a stamtąd rozprzestrzenił się do wielu krajów Azji i Afryki.
Bardziej szczegółowoWiara w świecie bizantyńskim
Wiara w świecie bizantyńskim Mary Cunningham przełożył Tadeusz Szafrański Instytut Wydawniczy Pax Warszawa Dla Richarda, Emily i Jamesa Mozaika nad głównym wejściem do narteksu kościoła Hagia Sophia w
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne
Wymagania edukacyjne PRZEDMIOT: Religia KLASA: II TECHNIKUM NUMER PROGRAMU NAUCZANIA (ZAKRES): RE-ZSP.T-11/12 Lp 1. Dział programu I. Na początku Bóg stworzył niebo i ziemię Poziomy wymagań Konieczny K
Bardziej szczegółowoBOŻE OBJAWIENIE tematy i wiedza Powtórzenie materiału o Objawieniu Bożym
Powtórzenie materiału o Objawieniu Bożym Użyte kolory: Kolor czarny materiał obowiązkowy na poziomie podstawowym Kolor Ubuntu Orange - materiał rozszerzony na ocenę celującą Księga PŚ (Czytać ze zrozumieniem
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA Z RELIGII. I. Czy przyjaźnię się z Panem Jezusem? Ocena Dobra
WYMAGANIA Z RELIGII I. Czy przyjaźnię się z Panem Jezusem? Niedostateczna Dopuszczająca Dostateczna Dobra bardzo dobra Celująca Wykazuje rażący brak wiadomości programowych klasy IV. Wykazuje zupełny brak
Bardziej szczegółowoKryteria oceniania z religii
Kryteria oceniania z religii OCENA NIEDOSTATECZNA - wykazuje się brakiem jakiejkolwiek wiedzy w zakresie materiału przewidzianego programem, - ma lekceważący stosunek do przedmiotu, do wartości religijnych
Bardziej szczegółowoBOŻE OBJAWIENIE tematy i wiedza Księga PŚ (Jak czytać Pismo Święte? Najważniejsze księgi historyczne Starego Testamentu i ich bohaterowie.
Księga PŚ (Jak czytać Pismo Święte? Najważniejsze księgi historyczne Starego Testamentu i ich bohaterowie.) YK 14-19, notatka w zeszycie, prezentacja, skrypt Pojęcia: Biblia, kanon, natchnienie Podział
Bardziej szczegółowoSpojrzenie na historię, czyli jak rodziła się tolerancja. Bp Zygmunt Pawłowicz
Spojrzenie na historię, czyli jak rodziła się tolerancja 1 Bp Zygmunt Pawłowicz LEKSYKON KOŚCIOŁÓW, RUCHÓW RELIGIJNYCH I SEKT W POLSCE Spojrzenie na historię, czyli jak rodziła się tolerancja 3 Bp Zygmunt
Bardziej szczegółowoList biskupa elbląskiego na niedzielę [22 stycznia 2017] w Tygodniu Modlitwo Jedność Chrześcijan: w związku z 500-leciem Reformacji
List biskupa elbląskiego na niedzielę [22 stycznia 2017] w Tygodniu Modlitwo Jedność Chrześcijan: w związku z 500-leciem Reformacji Drodzy uczestnicy Mszy świętej, Siostry i Bracia w wierze i nadziei zawartej
Bardziej szczegółowoSpis treêci. I. Wprowadzenie do historii. II. Początki cywilizacji. Od autorów... 8
Od autorów....................................... 8 I. Wprowadzenie do historii 1. Dzieje historia historiografia...................... 12 Czym jest historia?............................... 12 Przedmiot
Bardziej szczegółowoBERNARD SESBOÜÉ SŁOWO ZBAWIENIA SPIS TREŚCI
BERNARD SESBOÜÉ SŁOWO ZBAWIENIA SPIS TREŚCI Wykaz skrótów Prezentacja (B. Sesboüé SJ) FAZA PIERWSZA. OD POCZĄTKÓW DO SOBORU TRYDENCKIEGO. APOLOGIA WIARY I METODA DYSKURSU DOGMATYCZNEGO (B. Sesboüé SJ)
Bardziej szczegółowoSZKOŁA PODSTAWOWA. scenariusz zajęć. kształtowanie postaw tolerancji religijnej wśród uczniów.
SZKOŁA PODSTAWOWA Reformacja w Europie scenariusz zajęć Cele ogólne: zdobycie wiedzy dotyczącej Reformacji i konfliktów religijnych w Europie, poznanie najważniejszych postaci, dat oraz pojęć związanych
Bardziej szczegółowoPrzedmiot: religia. Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z religii w kl. I liceum.
Przedmiot: religia Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z religii w kl. I liceum. Wymagania ogólne ROZDZIAŁ CELUJĄCY BARDZO DOBRY DOBRY
Bardziej szczegółowoIslam, inaczej zwany mahometanizm, jest jedną z największych religii monoteistycznych na świecie. Pod względem liczebności zajmuje ona drugie
Islam, inaczej zwany mahometanizm, jest jedną z największych religii monoteistycznych na świecie. Pod względem liczebności zajmuje ona drugie miejsce, zaraz po chrześcijaństwie. Nazwa islam pochodzi od
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne oraz sposoby sprawdzania osiągnięć edukacyjnych ucznia dla drugiej klasy liceum ogólnokształcącego wg Wydawnictwa św.
Wymagania edukacyjne oraz sposoby sprawdzania osiągnięć edukacyjnych ucznia dla drugiej klasy liceum ogólnokształcącego wg Wydawnictwa św. Stanisława BM w Krakowie I. Wierność prawdzie. Wiara i rozum są
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE Z RELIGII
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z RELIGII Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który: posiada religijne wykraczające poza program nauczania i potrafi je zaprezentować, jest bardzo aktywny na lekcji, chętnie włącza się
Bardziej szczegółowoSylabus przedmiotu / modułu kształcenia
Sylabus przedmiotu / modułu kształcenia Nazwa przedmiotu/modułu kształcenia: RELIGIE I ZWIĄZKI WYZNANIOWE NA ŚWIECIE Nazwa w języku angielskim: RELIGIONS AND RELIGIOUS ASSOCIATIONS IN THE WORLD Język wykładowy:
Bardziej szczegółowoEucharystia. (Konstytucja o liturgii Soboru Watykańskiego II nr 47).
Eucharystia Pan Jezus podczas Ostatniej Wieczerzy, usta nowił Eucharystyczną Ofiarę Ciała i Krwi swojej, aby w niej na całe wieki, aż do swego przyjścia, utrwalić Ofiarę Krzyża i tak umiłowanej Oblubienicy
Bardziej szczegółowoWYDZIAŁ TEOLOGICZNY CHRZEŚCIJAŃSKIEJ AKADEMII TEOLOGICZNEJ W WARSZAWIE STUDIA W ROKU AKADEMICKIM 2013/14
WYDZIAŁ TEOLOGICZNY CHRZEŚCIJAŃSKIEJ AKADEMII TEOLOGICZNEJ W WARSZAWIE STUDIA W ROKU AKADEMICKIM 03/ JEDNOLITE STUDIA MAGISTERSKIE NA KIERUNKU TEOLOGIA Organizacja procesu kształcenia Program studiów podlega
Bardziej szczegółowoWymagania programowe i kryteria oceniania - religia. Jest wzorem dla innych pod względem: pilności, odpowiedzialności, samodzielności.
Wymagania programowe i kryteria oceniania - religia I. Podstawowe: Na ocenę celującą uczeń: Prowadzi zeszyt i odrabia zadania domowe. Jest wzorem dla innych pod względem: pilności, odpowiedzialności, samodzielności.
Bardziej szczegółowoWitamy serdecznie. Świecki Ruch Misyjny EPIFANIA, Zbór w Poznaniu
Witamy serdecznie Świecki Ruch Misyjny EPIFANIA, Zbór w Poznaniu Świecki Ruch Misyjny Epifania Świecki Ruch Misyjny "Epifania" jest międzynarodowym, niezależnym, niesekciarskim, nieobliczonym na zysk,
Bardziej szczegółowoWiadomości, umiejętności i postawy. ucznia
dopuszczająca oceny dostateczna dobra bardzo dobra Wiadomości, umiejętności i postawy Uczeń wykazuje się znajomością: Aktów wiary, nadziei, miłości, żalu Stacji drogi krzyżowej Sakramentów Darów Ducha
Bardziej szczegółowo1 Zagadnienia wstępne
1 Zagadnienia wstępne 2 W ramach powtórki księgi protokanoniczne pisma, które od początku były uznawane przez wszystkie gminy chrześcijańskie za natchnione protokanoniczność nie oznacza, że księgi te mają
Bardziej szczegółowoKatolicyzm. Tadeusz Dola Źródło: Kalendarz Ekumeniczny 2000
Tadeusz Dola Źródło: Kalendarz Ekumeniczny 2000 Katolicyzm Kościół Rzymskokatolicki - jak każda wspólnota chrześcijańska - wywodzi swoje początki od Jezusa z Nazaretu. W Nim widzi Mesjasza i Syna Bożego,
Bardziej szczegółowoKRYTERIUM WYMAGAŃ Z RELIGII. Uczeń otrzymujący ocenę wyższą spełnia wymagania na ocenę niższą.
KRYTERIUM WYMAGAŃ Z RELIGII Uczeń otrzymujący ocenę wyższą spełnia wymagania na ocenę niższą. KLASA I Semestr I Ocena dopuszczająca -Umie wykonać znak krzyża, -Zna niektóre modlitwy i wymaga dużej pomocy
Bardziej szczegółowoROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA RELIGII w KLASACH III Gimnazjum W Gimnazjum nr 53
ROZKŁAD MATERIAŁU NAUCZANIA RELIGII w KLASACH III Gimnazjum W Gimnazjum nr 53 Numer programu AZ-3-02/10 Tytuł programu: Jezus Chrystus Drogą, prawdą i życiem Numer podręcznika AZ -33-02/10-0 Tytuł podręcznika:
Bardziej szczegółowoProgram nauczania religii dla klasy III gimnazjum Chrystus mocą
Program nauczania religii dla klasy III gimnazjum Chrystus mocą Program nauczania religii w III klasie gimnazjum zmierza do przybliżenia prawdy wiary mówiącej o obecności i działaniu Jezusa Chrystusa w
Bardziej szczegółowoRozkład materiału nauczania treści programowe dla klasy pierwszej gimnazjum
Rozkład materiału nauczania treści programowe dla klasy pierwszej gimnazjum Rozkład materiału nauczania treści programowe dla klasy pierwszej gimnazjum Przedmiot: religia Klasa: pierwsza gimnazjum Tygodniowa
Bardziej szczegółowoBIBLICUM ŚLĄSKIE. Wykład IV Kanon i apokryfy
BIBLICUM ŚLĄSKIE KURS WPROWADZAJĄCY Wykład IV Kanon i apokryfy Jedna Biblia w trzech wersjach? czyli o kanonie i apokryfach W historii kształtowania się Biblii kilka razy powracały pytania: Które księgi
Bardziej szczegółowoReformacja i kontrreformacja w Rzeczypospolitej
Reformacja i kontrreformacja w Rzeczypospolitej 1. Początki reformacji w Polsce Kraj wieloetniczny, więc wielowyznaniowy XIV-XV Polacy, Litwini, Niemcy katolicy Rusini prawosławni Żydzi wyznawcy judaizmu
Bardziej szczegółowo,,Światopoglądy i religie" podręcznik do nauki religii w trzeciej klasie szkoły ponadgimnazjalnej razem 30 jednostek lekcyjnych
,,Światopoglądy i religie" podręcznik do nauki religii w trzeciej klasie szkoły ponadgimnazjalnej razem 30 jednostek lekcyjnych Zagadnienia programowe Lekcje organizacyjne Tematyka Cele i treści szczegółowe
Bardziej szczegółowoKRYTERIA OCENIANIA RELIGIA KLASA VI
KRYTERIA OCENIANIA RELIGIA KLASA VI DZIAŁ I TAJEMNICA KOŚCIOŁA CHRYSTUSOWEGO bardzo celująca - wie, komu objawił się Duch Święty; - podaje przykłady, dotyczące budowania wspólnoty - wyjaśnia, dlaczego
Bardziej szczegółowoJEDNOŚĆ W WIELBIENIU BOGA. Lekcja 11 na 15. grudnia2018
JEDNOŚĆ W WIELBIENIU BOGA Lekcja 11 na 15. grudnia2018 Bóg jest czczony przez istoty niebiańskie, ale pragnie również naszego uwielbienia płynącego z Ziemi. Uwielbiać Boga oznacza uznawać Jego wielkość
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z religii kl. VI w oparciu o realizowany program Poznaję Boga i w Niego wierzę nr: AZ-2-01/10
Wymagania edukacyjne z religii kl. VI w oparciu o realizowany program Poznaję Boga i w Niego wierzę nr: AZ-2-01/10 Ocena niedostateczny Uczeń nie opanował umiejętności i wiadomości określonych w podstawie
Bardziej szczegółowoSZCZEGÓŁOWY PLAN PRACY W ROKU SZKOLNYM 2013/2014 Klasa I gimnazjum religia. Nauczyciel: ks. Aleksander Michalak T E M A T
S T YC Z E Ń G R U D Z I E Ń L I S T O P A D P A Ź D Z I E R N I K W R Z E S I E Ń SZCZEGÓŁOWY PLAN PRACY W ROKU SZKOLNYM 2013/2014 Klasa I gimnazjum religia MIESIĄC Nr lekcji Liczba godzin Nauczyciel:
Bardziej szczegółowo1. ZAKŁADANE EFEKTY KSZTAŁCENIA MODUŁU. Opis efektu kształcenia. kształcenia modułu. kierunku TMA_W01 TMA_W04 TMA_W08 TMA_W17 TMA_W18
NAZWA MODUŁU KSZTAŁCENIA: Teologia ekumeniczna II NAZWA W JĘZYKU ANGIELSKIM: Ecumenical Theology II KOD MODUŁU: 12-TN-13-TDTE2 KIERUNEK STUDIÓW: teologia POZIOM STUDIÓW: jednolite magisterskie PROFIL KSZTAŁCENIA:
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z RELIGII KLASA I
PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z RELIGII KLASA I I. Cele nauczania: Katecheza jest wychowaniem w wierze dzieci i młodzieży. Obejmuje przede wszystkim wyjaśnianie nauki chrześcijańskiej, podawanej w sposób
Bardziej szczegółowo