NOWE WYZWANIA I KIERUNKI PRZEMIAN W LOGISTYCE DYSTRYBUCJI W UJ CIU MI DZYNARODOWYM

Transkrypt

1 PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 71 Transport 2009 Andrzej Bujak, Zdzis aw liwa Wy sza Szko a Bankowa we Wroc awiu Wydzia Finansów i Zarz dzania, Zak ad Logistyki NOWE WYZWANIA I KIERUNKI PRZEMIAN W LOGISTYCE DYSTRYBUCJI W UJ CIU MI DZYNARODOWYM R kopis dostarczono, listopad 2009 Streszczenie: W ci gu kilku ostatnich lat europejski rynek dystrybucji w znacznym stopniu umi dzynarodowi si, a skutki i kierunki poszerzenia UE w dalszym okresie powodowa mog jeszcze bardziej z o on sytuacj w zakresie logistyki dystrybucji, zw aszcza w kontek cie polaryzacji geograficznej. Jest to widoczne szczególnie w Europie Centralnej i Wschodniej poprzez konkurencj na rynku us ug logistycznych, rozwi zania prawne, trendy biznesowe oraz nowe technologie. Mi dzynarodowa struktura tych rozwi za wymusza konieczno w dostosowaniu poda y oferowanych towarów do popytu rynkowego, zorganizowania niezwykle sprawnych przep ywów fizycznych gotowych wyrobów oraz odwa nych decyzji menad erskich. Ponadto wymagania klientów w zakresie wy szej jako ci us ug, konkurencyjnych cen i du ej elastyczno ci dostaw to nowe wyzwania wobec logistyki dystrybucji. Skuteczna realizacja tych wyzwa wymaga wdra ania nowych koncepcji logistycznych, metod i rozwi za pozwalaj cych na sprostanie konkurencji na rynku us ug logistycznych w a cuchu dostaw. Tylko takie podej cie pozwoli na dalszy rozwój firm, pozyskiwanie nowych klientów i budowanie w a ciwych relacji dostaw krajowych i mi dzynarodowych. S owa kluczowe: logistyka dystrybucji, system transportowy, efektywna obs uga klienta. Europejski rynek us ug logistycznych uleg znacznej ewolucji w ostatnich latach, stawiaj c nowe wymagania wobec wszystkich uczestników logistycznego a cucha us ug. Zmiany te sta y si zw aszcza udzia em Europy rodkowej i Wschodniej, która przy czy a si do bardziej rozwini tego rynku us ug logistycznych Europy Zachodniej. Nowe kraje Unii Europejskiej w tym Polska, stan y wobec nowych wyzwa, ale te szans, co wymusi o przy pieszon edukacj i wdra anie nowych rozwi za oraz koncepcji, samodzielnie lub we wspó dzia aniu z partnerami posiadaj cymi mark i do wiadczenie. Dobitnym tego przyk adem jest europejski rynek dystrybucji, który w ci gu kilku ostatnich lat w znacznym stopniu umi dzynarodowi si, a skutki i kierunki dalszego poszerzenia UE powodowa mog jeszcze bardziej z o on sytuacj w obszarze logistyki dystrybucji, zw aszcza w kontek cie polaryzacji geograficznej. Du ego znaczenia nabra a wspó cze nie ewolucja logistyki dystrybucji w ramach Europy oraz wyzwania wynikaj ce z otwarcia si

2 6 Andrzej Bujak, Zdzis aw liwa nowych mo liwo ci w skali globu. W jej wyniku procesy integracji firm sta y si zjawiskiem powszechnym i potrzebnym, aby wej na nowe rynki us ug, zw aszcza, e klienci równie podnie li poprzeczk, wymagaj c dostarczenia towarów na czas, w odpowiedniej ilo ci, ale te relatywnie tanio. Mimo kryzysu gospodarczego i spowolnienia rozwoju gospodarek zmiany w sektorze us ug logistycznych wci nast puj dynamicznie, tak by spe nia rosn ce oczekiwania us ugobiorców oraz zapewni odpowiedni potencja us ugowy. Decyzje w tym zakresie s warunkowane wieloma czynnikami, jak: konkurencja na rynku us ug logistycznych, nowe trendy w biznesie, nowe technologie, ale te akty prawne w skali pa stwa, regionu czy te kontynentu. Wspó czesna mi dzynarodowa struktura logistyki wymusza nie tylko konieczno dostosowania poda y oferowanych towarów do rynkowego popytu, ale równie zorganizowanie niezwykle sprawnych przep ywów gotowych wyrobów. Rosn te wymagania klientów w zakresie wy szej jako ci us ug, konkurencyjnych cen i du ej elastyczno ci dostaw. To nowe wyzwania wobec logistyki dystrybucji. Skuteczna realizacja tych wymogów wymaga odwa nych decyzji menad erskich i wychodzenia poza klasyczne a cuchy warto ci (value chain) oraz uwzgl dnienia nowej rzeczywisto ci w postaci wirtualnej, e-biznesowej i mi dzynarodowej sieci organizacyjnej realizuj cych zadania logistyczne w a cuchach dystrybucyjnych nowej generacji (NGSC Next Generation Supply Chain). Wskaza równie nale y na innowacyjno w realizacji zada dystrybucyjnych w po czeniu z niebywa elastyczno ci, która wspó cze nie jawi si jako metacecha wspó czesnych a cuchów dystrybucyjnych. Coraz bardziej globalna natura procesów produkcji, zakupów oraz dystrybucji jest kluczowym megatrendem kszta tuj cym planowanie i realizacj zada logistycznych w ramach nowych (wspó czesnych) a cuchów dostaw. W opinii Ministerstwa Transportu Finlandii istnieje siedem megatrendów [17], które w zasadniczy sposób wp yn na kszta towanie si kierunków przemian w logistyce zarówno w zakresie wymaganych zdolno ci jak i nowych kierunków rozwoju, i s to: wci zwi kszaj cy si wp yw rodowiska naturalnego, przemiany w zakresie modeli rozwoju us ug logistycznych, coraz wi kszy wp yw nowoczesnych i innowacyjnych technologii, zmiany wewn trz istniej cych korporacji i koncernów, przysz e przemiany demograficzne, globalna konkurencja, przewidywane przemiany kulturowe.

3 Nowe wyzwania i kierunki przemian w logistyce dystrybucji w uj ciu mi dzynarodowym 7 Rys. 1. Megatrendy wp ywaj ce na przemiany w logistyce ród o: opracowanie w asne na podstawie: J. Gröhn, Competitiveness through sustainability in Logistics policies and modeling. Formulation of logistics Policies, TRANSFORUM 3rd Forum Meeting, Amsterdam 06 kwiecie W ród wskazanych megatrendów wyra nie rysuje si z o ono wp ywu ró nych czynników globalnych na logistyk, która generuje potrzeb kszta towania nowej polityki przemian w logistyce. Wspó czesna logistyka musi generowa takie zdolno ci, które pozwol skutecznie realizowa wymagane wobec niej zadania w obecnych i perspektywicznych uwarunkowaniach. Jest to tym bardziej skomplikowane, e zmiany te musz wyj naprzeciw wyzwaniom przysz o ci, które s bardzo trudne do jednoznacznego okre lenia. Wszelkie analizy, projekty badawczo rozwojowe oceni musz przysz e rodowisko, w jakim funkcjonowa b dzie logistyka dystrybucji. Odnosi si to równie do kwestii zwi zanych z poszukiwaniem coraz bardziej proekologicznych rozwi za, które ju obecnie s jednym z priorytetów, wp ywaj c na poszukiwanie sprzyjaj cych ekologii rozwi za i po rednio wp ywaj c na tworzenie oraz poszukiwanie nowoczesnych i innowacyjnych technologii. Znacznym przemianom podlegaj równie wspó czesne spo ecze stwa, co determinuje ich oczekiwania i powoduje zmian kompozycji rynku odbiorców. W efekcie proces modyfikowania modelu us ug logistycznych ma charakter ci g y, powoduj c permanentne zmiany wewn trz istniej cych firm logistycznych, zw aszcza w obliczu krajowej, regionalnej i globalnej konkurencji. Nale y jednak zaznaczy, e w odniesieniu do firm globalnych, decyzja na temat produkcji, sourcingu oraz dystrybucji mo e obejmowa kilka alternatyw. John Harold, prezydent Business Logistics in Scotts Valley w Kalifornii, zauwa y, e obecnie jeste my w sytuacji gdzie logistyka wp ywa na zyski lub straty firmy na rynku. Przyczyn jest to, e ka dy mo e kupi niedrogo te same produkty, je li produkowane s one w Chinach [12]. To przes anie wskazuje, e we wspó czesnej firmie z jednej strony wszystkie operacje mog mie charakter typowo lokalny, a drugiej strony mo e ona prowadzi z o one operacje o charakterze lokalnym, regionalnym i mi dzynarodowym w zakresie sourcingu, produkcji i dystrybucji. Te ostatnie musz jednak dokona efektywnego po czenia tych zró nicowanych kana ów w taki sposób, aby oczekiwania

4 8 Andrzej Bujak, Zdzis aw liwa klientów zosta y spe nione w najskuteczniejszy sposób w relacji koszt efekt, co nie jest zadaniem atwym [13]. Aby osi gn zamierzony efekt trzeba zbudowa solidn strategi us ug wykorzystuj c jako podstaw pi podstawowych czynników, którymi zdaniem Kenta Gourdina s [13]: 1. Rzetelno postrzegana jak zasadniczy element odnosz c si do podstawowych sk adowych procesów logistycznych, tzn. produkt jest na pó ce, gdy klient chce go kupi, tutaj rola transportu ma kluczowe znaczenie cz c elementy infrastruktury logistycznej. Oznacza ona, e mo na polega na firmie, gdy ta jest w wstanie zrobi to co obiecuje,. 2. Czas który odnosi si do cyklu zamówie, czyli obejmuje czas od z o enia zamówienia do czasu dostawy. Jest on tym bardziej istotny gdy obecnie du y nacisk k adzie si na szybko im szybciej tym lepiej. Jednak e w krajach rozwijaj cych si cz sto regularno dostaw ma wi ksze znaczenie ni szybko. Przyk adowo: Wrigley Jr. Company sprzedaje ok. 400 mln listków gumy do ucia rocznie do Chin. W zakresie dystrybucji firma polega na wielokilometrowym systemie transportu przy u yciu ci arówek, statków, trójko owych wózków i rowerów, aby po czy fabryki w Guangzhou z ma ymi sklepikami i sprzedawcami ulicznymi w ca ym kraju i sprzeda produkt. Zatem, mimo, e system dystrybucji jest z o ony i ryzykowny, dostarcza on systematycznie klientowi wie y produkt, jednak nic ponad to w zakresie us ug logistycznych. 3. Wygoda, która odnosi si do dost pno ci zamówie, godzin dostawy i pobrania towaru, wsparcia technicznego itp. Przyk adowo firma Marks & Spencer wobec problemów w ekspansji na rynku francuskim proponuje dodatkowe us ugi jak zaniesienie produktu do samochodu, terminale do telefonów komórkowych itp. 4. Komunikacja obejmuj ca: monitorowanie trasy cargo, odpowiedzi na pytania klientów, p atno ci za dostawy, zarz dzanie informacj. Fedex i UPS polegaj na w asnym, prawnie zastrze onym systemie komunikacji pozwalaj cemu personelowi firmy na informowanie klienta gdzie dok adnie znajduje si cargo w procesie transportu do miejsca przeznaczenia. 5. Uczciwo oznaczaj ca, e firma dotrzymuje umowy. Zw aszcza, e oferowanie mo liwo ci wi kszych ni posiadanie spowoduje niezadowolenie klienta, tak wi c nale y by ostro nym aby nie przeceni w asnych rodków, zw aszcza gdy istniej czynniki nacisku na tak decyzj. Odnosz c si do budowania wspó czesnych koncepcji logistycznych warto te odnie si do kwestii outsourcingu, który ma coraz istotniejsze znaczenie i du e zastosowanie w zakresie dystrybucji i realizacji us ug. Ma to zw aszcza odniesienie do dynamicznego rozwoju organizacji typu Fourth Party Logistics (zwane tak e LLP, czyli Lead Logistic Providers Wiod cy Operator Logistyczny lub Logistics Integrator Integrator Procesów Logistycznych) [14], które wymuszaj nowe kompleksowe podej cie do a cucha dostaw. Pozwala to na stopniow redukcj kosztów operacyjnych, ale te zmniejszenie transferu aktywów w ramach tradycyjnego systemu zlecania. Rozwój w tym zakresie warunkowany jest czterema zasadniczym trendami zachodz cymi w gospodarce: (1) znaczny wzrost znaczenia e-biznesu; (2) wzrost handlu mi dzynarodowego, szczególnie przy wykorzystaniu kontenerów; (3) znaczne zwi kszenie oczekiwa w zakresie tempa, w jakim produkt dostarczany jest na rynek; (4) rozwojem

5 Nowe wyzwania i kierunki przemian w logistyce dystrybucji w uj ciu mi dzynarodowym 9 outsourcingu funkcji i us ug logistycznych. W ród nich, w opinii przedstawicieli TAGG Logistics, w a nie outsourcing i jego permanentny rozwój w podstawowy sposób wp ywa na wzrost i rozwój logistyki przemys owej, przy mniejszej roli pozosta ych czynników [15]. Wynika to z faktu, e coraz wi cej przedsi biorców i menad erów decyduje si na powierzenie a cucha dostaw w r ce ekspertów, którzy specjalizuj si w tej dziedzinie, g ównie celem szukania oszcz dno ci, co jest szczególnie istotne w dobie obecnego kryzysu, poniewa : nie ma potrzeby utrzymywania magazynów do przechowywania towarów, nie ma potrzeby zakupu specjalistycznego sprz tu i oprogramowania do funkcjonowania i zarz dzania magazynowaniem i dystrybucj towarów, koszty spedycji ulegaj zmniejszeniu poprzez racjonalizacj ilo ci przesy anego towaru, zarz dzanie dostosowaniem ilo ci dostaw jest atwiejsze stosownie do spadku wzrostu lub zmniejszenia si zapotrzebowania na dany produkt, nast puje zmniejszenie kosztów zatrudnienia w zakresie obs ugi a cucha dostaw. Zasadnicz zalet w usprawnieniu dystrybucji w logistyce poprzez outsourcing jest fakt, e jest ona wykonywana przez specjalistów, którzy wykonuj te zadania nie tylko taniej, ale te lepiej ni firmy, pozwalaj c im skupi si na zasadniczej dzia alno ci. Jednocze nie takie dzia ania pozwalaj na zapewnienie wiarygodno ci i zwi kszenie poziomu us ug, co z pewno ci zostanie zauwa one przez klientów, zwi kszaj c atrakcyjno handlow danej firmy. Takie post powanie wielu wspó czesnych firm ma równie inne uzasadnienie. Nie s one w stanie nad a za dynamicznymi zmianami w zakresie nowych technologii i procesów w dystrybucji, jest to bowiem kosztowne i wymaga posiadania wysokiej klasy specjalistów w tej dziedzinie. Firma powinna skupi wysi ki na tym, w czym si specjalizuje, a dystrybucj, gdy obszar ten nie stanowi zasadniczej dzia alno ci danej firmy pozostawi wyspecjalizowanym operatorom. Przyk adem takiego wyspecjalizowanego operatora - firmy dystrybucyjnej, jest TAGG Logistics, która rozpocz a dzia alno pod nazw American Delivery Services w 1979 roku jako lokalny dystrybutor w Saint Louis. Obecnie jest to firma o zasi gu ogólno wiatowym w zakresie dystrybucji i realizacji us ug na rzecz wielu znanych firm, jak: Walmart, Fedex, UPS i innych. Sukces firmy polega na zrozumieniu potrzeb klientów i ofercie polegaj cej nie tylko na zarz dzaniu ich zapasami, ale równie na przedstawianiu zaawansowanych rozwi za w zakresie modeli dystrybucji, opartych na specyficznych potrzebach danego klienta oraz opracowanych w oparciu o najnowocze niejsze technologie i rozwi zania. W efekcie d ugoterminowego planowania potrzeb a cuchów dostaw us ugi TAGG Logistics w zakresie dystrybucji obejmuj [16]: ca kowicie skomputeryzowany system zarz dzania magazynowaniem towarów, pozwalaj cy na pe n kontrol i dokumentowane przep ywu towarów, magazynowanie i przechowywanie, dostarczanie towarów w trybie Just-in-time, dopasowany do potrzeb indywidualnego klienta system zarz dzania kontrol stanu posiadanych towarów raport o stanie towarów, ledzenie cykli, fizyczne sprawdzanie stanu itp.,

6 10 Andrzej Bujak, Zdzis aw liwa dost p online do informacji w czasie rzeczywistym poprzez cza Internetowe i interfejsy w ramach Magazynowego Systemu Informatycznego (WMS - Warehouse Management System), wygodna i pe na Elektroniczna Wymiana Danych (EDI - Electronic Data Interchange), potencja wystarczaj cy do pe nego zakresu us ug w obszarze eksportu i importu o zasi gu globalnym, kompleksowy transport kontenerów w skali globalnej w tym roz adunek, prze adunek kompletacyjny, dopasowany do potrzeb indywidualnego klienta system p atno ci i inne. Poszukiwania nowych, efektywniejszych i ta szych rozwi za w a cuchu dostaw, tak aby zwi kszy konkurencyjno i op acalno prowadzonej dzia alno ci, niezwykle istotn w rol spe nia transport i infrastruktura logistyczna. Integraln cz ci systemu dystrybucji jest system przewozowy, jako element systemu transportowego. Celem dzia ania systemu przewozowego jest optymalne w sensie przyj tych kryteriów zaspokajanie, zg aszanych na danym obszarze, zada transportowych poprzez realizacj procesu transportowego. Nowoczesny transport to system, który integruje rozwi zania optymalne z punktu widzenia ekonomicznego, socjalnego i ochrony rodowiska a ponadto, który musi sprosta rosn cym wymaganiom jako ci us ug. Kszta towanie tego systemu jest z o onym wieloaspektowym procesem decyzyjnym, zwi zanym z podejmowaniem decyzji w warunkach niepewno ci popytu na rynku dóbr. Rola transportu wynika nie tylko z faktu, e transport to krwioobieg gospodarki [11], który dostarcza wszystko, co potrzebne zapewniaj c ruch towarów, ale równie z powodu jego po redniego wp ywu na wzrost i rozwój gospodarki, który wyra a si w postaci kreowania potrzeby inwestycji w zakresie infrastruktury transportowej. Wró my jednak do problemów transportu. Rozwijaj ca si gospodarka oraz rosn ce wymagania klientów jak i przeciwdzia anie konkurencji wymaga nieustannego podnoszenia jako ci obs ug z zachowaniem najwy szego priorytetu, jakim jest termin dostawy. Zleceniodawcy coraz cz ciej wymagaj od transportu du ej elastyczno ci, szybko ci dzia ania, a tak e kompleksowej obs ugi zwi zanej z przewozem ka dej ilo ci towaru o zró nicowanych gabarytach, z i do ró nych krajów, poprzez odpraw celn, magazynowanie oraz dystrybucj przesy ek. Spe nienie tych wymaga uzale nionych jest od kompleksowych bada procesów transportowych, w celu ich racjonalnego planowania. W badaniach procesów transportowych, maj cych decyduj cy wp yw na popraw warunków obs ugi klienta powinny by wykorzystane metody badawcze pod k tem optymalizacji obs ugi transportowej adunków. Wskaza tu nale y na obszary badawcze przede wszystkim zwi zane z modelowaniem tych procesów, badaniami modeli rozwoju systemu transportowego oraz metodami oceny wielokryterialnej roz o enia potoku ruchu w sieci transportowej [10]. Nale y te pami ta, e oprócz aspektów naukowych, które odgrywaj bardzo wa n rol w rozwa aniach nad procesami transportowymi, istotne znaczenie odgrywaj równie wzgl dy praktyczne. Dlatego przyj te rozwi zania nale y poddawa nieustannej weryfikacji tak, aby tworzone procedury transportowe wspiera y obran strategi przez przedsi biorstwa i precyzyjnie s u y y do realizacji jego celów. Rozpatruj c z kolei kwestie logistyki dystrybucji w kontek cie infrastruktury logistycznej, warto wskaza, e g ówny wysi ek, zw aszcza w Europie Zachodniej, we

7 Nowe wyzwania i kierunki przemian w logistyce dystrybucji w uj ciu mi dzynarodowym 11 wdra aniu nowych rozwi za i przemian zwi zanych jest z rozbudow infrastruktury jak: autostrady, porty, lotniska i centra logistyczne. Wynika to mi dzy innymi z dost pu do w asnej i nap ywaj cej z innych pa stw z regu y ta szej si y roboczej. Taki stan rzeczy wp ywa tym samym nie tylko na infrastruktur logistyczn, ale równie na przeznaczenie dostaw. Jednocze nie, zw aszcza w Europie Zachodniej, dostrzegalne s zmiany w dost pie do centrów dystrybucyjnych, rozbudowywana jest przede wszystkim ich infrastruktura drogowa, zwi ksza si liczba po cze z sieci dróg i autostart. Jest to skutek dostrzegany w ostatnim okresie zmian na rynku transportowym, gdzie zwi kszeniu ulega przede wszystkim ruch samochodowy. Po rednio jest to pochodna recesji gospodarczej oraz snobistycznego, ale te i pragmatycznego podej cia do ochrony w asnych firm transportowych oraz miejsc pracy, tym bardziej, e skutki kryzysu s w pa stwach Europy Zachodniej wyra nie widoczne. Z kolei Europa Centralna i Wschodnia, w tym Polska, mimo ogranicze wynikaj cych z kryzysu, wci podlega powolnemu wzrostowi, chocia oceny w tym wzgl dzie s mocno zró nicowane. Najcz ciej w porównaniu do zwalniaj cego zachodu kontynentu przewiduje si nawet niewielki wzrost produkcji, w odniesieniu do Polski wzrost PKB w granicach 0,9-1,3%. Nowi cz onkowie Unii Europejskiej, cho nie mog w pe ni konkurowa z niektórymi firmami europejskimi czy te azjatyckimi ze wzgl du na koszty czy p ace, wykorzystuj jednak zalety dystrybucji wynikaj ce z po o enia geograficznego, kulturowego s siedztwa z firmami europejskimi, stabilizacji z zakresie bezpiecze stwa oraz braku wi kszych kl sk ywio owych. Powoduje to wzrost inwestycji zwi zanych z logistyk w oparciu o du y rynek pracy i relatywnie niskie zarobki w nowych pa stwach, jak te istnienie du ej populacji potencjalnych klientów w ca ym regionie. Wyst puj tam jednak ci gle liczne problemy zwi zane g ównie ze s ab jako ci infrastruktury transportowej, zbyt ma ilo ci autostrad, dróg szybkiego ruchu i nowoczesnych centrów logistycznych, czy wci skomplikowanymi przepisami prawno- celnymi. Reasumuj c, logistyka dystrybucji w skali Europy stanowi wa ny element konsoliduj cy producentów, rynki zbytu i elementy infrastruktury logistycznej. Dalszy jej rozwój, doprowadzenie do pe nej konsolidacji i jednocze nie wyj cie naprzeciw wymogom XXI wieku, wymaga wdro enia szeregu istotnych zmian i ci g ego poszukiwania nowych skuteczniejszych rozwi za. Równocze nie wa nym wymogiem jest coraz ci lejsza wspó praca firm o mi dzynarodowym charakterze, co w zasadzie staje si ju standardem nie tylko w skali europejskiej, ale te wiatowej. Nie nale y przy tym zapomina, e celem logistyki dystrybucji jest przeprowadzenie wszystkich operacji stosownie do oczekiwa klienta, przy jak najmniejszym negatywnym wp ywie na cz owieka i otoczenie zewn trzne. D y zatem nale y do ekonomicznego i socjalnego podtrzymywania procesów przy unikaniu negatywnych oddzia ywa na rodowisko naturalne. Coraz bardziej proekologiczne podej cie do procesów logistycznych, co jest mi dzy innymi bardzo silnie podkre lane w krajach skandynawskich, warunkuje te realizacje nowych inwestycji drogowych, jak w przypadku sporu o dolin Rospudy. Przedstawione uwarunkowania akcentuj w znacznym stopniu cele dystrybucji logistycznej oraz jej zwi zki i zale no ci zwi zane z realizacj zada polityki transportowej. Wskazuje on bardzo du e znaczenie infrastruktury logistycznej we wszystkich jej aspektach oraz olbrzymie znaczenie wszystkich elementów polityki transportowej na ca o ciowe koszty dostarczenia produktu.

8 12 Andrzej Bujak, Zdzis aw liwa Rys. 2. Cele dystrybucji logistycznej a polityka transportowa ród o: Opracowanie w asne na podstawie: J. Gröhn, Competitiveness through sustainability in Logistics policies and modeling. Formulation of logistics Policies, TRANSFORUM 3rd Forum Meeting, Amsterdam 06 kwiecie W du ej mierze infrastruktura stanowi zasadniczy czynnik kszta towania efektów ko cowych procesów dystrybucji, co wskazuje raz jeszcze na potrzeb inwestycji w tym zakresie oraz poszukiwanie mo liwe najbardziej efektywnych rozwi za. Jest to zadanie z o one i trudne zw aszcza w doniesieniu do ma ych firm o ograniczonych rodkach na inwestycje. Du e znacznie na kierunki przemian w tym obszarze ma polityka pa stwa, która w istotny sposób mo e wesprze krajowe firmy stwarzaj c warunki do lepszej realizacji zada transportowych lub partnerstwo publiczno-prywatne. Domen pa stwa s równie przepisy prawne i administracyjne mog ce sprzyja w asnym przedsi biorstwom oraz wymuszaj c np. od firm zagranicznych wspó prac z krajowymi operatorami. Relatywnie ma a i w ska w kszta towaniu efektów ko cowych procesów dystrybucji jest rola ce i op at, które jednak warunkuj niebagatelne aspekty dzia alno ci, jak s koszty i op acalno. W tym obszarze, w razie trudno ci, subsydia lub ulgi pa stwowe mog wspiera firmy pozwalaj c przetrwa okresy recesji i problemów. W kontek cie kierunków przemian w logistyce istotne konkluzje zosta y zawarte w studium Global Logistics opracowanym przez DB Schenker oraz Uniwersytet Techniczny w Berlinie [1]. By o to przedsi wzi cie kompleksowe finansowane przez obie organizacje i przeprowadzone przez Centrum Innowacyjno ci Transportu i Logistyki (Innovation Center for Transport and Logistics) uniwersytetu. W badaniach wzi o udzia ponad 100 osób, zajmuj cych kierownicze stanowiska w wiod cych wiatowych firmach logistycznych w pi ciu ga ziach przemys u, których pytano o obecne trendy i przewidywane w perspektywie roku Autorzy studium wskazuj na przysz e wymagania, przed jakimi sta b d dostawcy us ug logistycznych wobec globalnego otoczenia, które jest coraz bardziej z o one i wymaga podejmowania decyzji w bardzo ograniczonym czasie. Profesor Frank Straube, dyrektor Departamentu Logistyki Instytutu Technologii i Zarz dzania uniwersytetu

9 Nowe wyzwania i kierunki przemian w logistyce dystrybucji w uj ciu mi dzynarodowym 13 wskazuje, e trend w kierunku outsourcingu zasadniczej cz ci procesu tworzenia kosztów pozostanie niezachwiany, jednocze nie klienci b d oczekiwa od dostawców us ug oferty w postaci coraz bardziej efektywnych rozwi za i du ej elastyczno ci w dzia aniu. Handlowcy, którzy najlepiej spe ni te oczekiwania, b d mieli znaczn przewag w rywalizacji o klienta w najbli szej przysz o ci. Elastyczno ujmowana w skali globalnej przy przestrzeganiu zasad ochrony rodowiska naturalnego b dzie decyduj cym czynnikiem osi gni cia powodzenia w zakresie oferowanych us ug logistycznych. W studium zdecydowanie podkre la si, du rol innowacyjno ci w zarz dzaniu sieciami transportowymi firm logistycznych oraz konieczno aktywnego wdra ania korzystnych dla rodowiska rozwi za, ju we wst pnym etapie wprowadzania nowych strategii. Wa nymi aspektami konkurencyjnymi s wykwalifikowani i mobilni pracownicy, ujednolicanie wiatowych standardów, osi gni cie du ych mo liwo ci w zakresie autorskich technologii informacyjnych oraz innowacyjno we wdra aniu takich technologii jak RFID (Radio frequency identification) celem usprawnienia systemów kontroli przep ywu towarów. Coraz wa niejsze s te konstruktywne i proaktywne s u by doradcze oraz optymalizacja procesów. Dlatego te dostawcy us ug logistycznych musz systematycznie zwi ksza swoje kompetencje we wskazanych obszarach, co pozwoli im na kontrol sieci konsumenckich w trybie end-to-end. W opinii twórców raportu firma DB Schenker jest jedyn, która by a w stanie stworzy w asne sieci dla wszystkich rodzajów transportu oraz po czy je w sprawnie dzia aj cy system. Norbert Bensel z DB Schenker twierdzi, e logistyka kontraktowa pe ni kluczow rol w stworzeniu takiego systemu, który po rednio wynika z geograficznego rozlokowania firmy i jej potencja u. To te dwa zasadnicze czynniki pozwalaj na stworzenie warunków do rozbudowy poszczególnych sektorów transportu. Jest to przyk ad wskazuj cy, e globalne standardowe rozwi zania na potrzeby klientów, które mog by atwo adaptowane na indywidualne potrzeby, tworz generalne wymagania i standardy dla doskonalenia kompleksowych procesów logistycznych na ca ym wiecie. Tak wi c konieczne jest poszukiwanie nowych rozwi za, które p ynnie mog zosta w czone w procesy dystrybucji znacznie zwi kszaj c ich efektywno. Du e znaczenie ma te zdolno do podtrzymywania funkcjonowania firm w ró nych uwarunkowaniach zewn trznych. Opini, i firma DB Schenker jest jedyn, która by a w stanie stworzy w asne sieci dla wszystkich rodzajów transportu oraz po czy je w sprawnie dzia aj cy system, jest by mo e zbyt jednoznacznym stwierdzeniem. Dostrzegaj c wymiar marketingowy tego raportu warto równie zwróci uwag na nowoczesn koncepcj rozwoju tej firmy, która jest ponadto konsekwentnie i elastycznie wprowadzana w ycie. Nie bez znaczenie jest te udzia tej firmy w badaniach i poszukiwaniu nowoczesnych rozwi za w obszarze szeroko rozumianej logistyki, czego przyk adem jest chocia by przytoczony raport. To po czenie teorii i praktyki, wykorzystywanie najnowszych rozwi za i koncepcji logistycznych w praktyce, konsekwentny i elastyczny rozwój firmy w znacznym stopniu uwiarygodnia przedstawion opini. Warto te w tym miejscu zwróci uwag, e efektywne czenie ró nych rodków transportu (kolej, samochody, statki, samoloty) w przemy lany sposób, optymalne ich wykorzystanie i czenie pozwala na oszcz dzanie posiadanych zasobów ich bardziej efektywne wykorzystanie, co ma olbrzymie znaczenie w obecnej kryzysowej sytuacji

10 14 Andrzej Bujak, Zdzis aw liwa gospodarki wiatowej. Takie dzia anie pozwala równie na lepsz ochron rodowiska naturalnego, która w wielu krajach ma coraz bardziej istotne znaczenie. Koncepcji i strategii pozwalaj cych na kszta towanie po danych kierunków przemian w zakresie dystrybucji jest wiele. W ród nich nale y wskaza takie jak: zarz dzanie zapasami przez dostawc /sprzedawc (Vendor Managed Inventories - WMI), codzienie ni sze ceny (Everyday Low Pricing - EDLP), ci g e uzupe nianie zapasów (Continuous Replenishment - CR), zarz dzanie a cuchem dostaw (Supply Chain Management - SCM), koncepcj wspólnego prognozowania, planowania i uzupe niania zapasów (Collaborative Planning, Forecasting and Replenishment CPFR) oraz wiele innych. Stanowi one istotne narz dzia, których zastosowanie pozwala na p ynne przystosowanie si do nowych uwarunkowa wewn trznych i zewn trznych. Decyzja, co do ich zastosowania jak i sam wybór jest obarczona ryzykiem, ale te wymogiem dog bnej analizy uwarunkowa, tak aby zastosowa to narz dzie, które wychodzi naprzeciw realnym potrzebom. Nowoczesn koncepcj, która podlega ci g ym przemianom i ju udowodni a swoj przydatno i skuteczno, jest strategia funkcjonowania a cuchów dostaw produktów cz stego zakupu - ECR (Efficient Consumer Response) [4]. Jest ona przyk adem a cucha dostaw zorientowanego na potrzeby klienta i pozwala na pe n integracj producentów, dystrybutorów i handlowców w a cuchu dostaw, co zwi ksza efektywno finansow ca ego systemu, gdy reaguje on w pe ni na bezpo rednie potrzeby konsumenta i realny popyt na dan klas towarów [2]. Takie podej cie wp ywa na obni enie kosztów funkcjonowania systemu i poziomu zapasów przy równoczesnym zwi kszeniu jako ci us ug i spe nieniu oczekiwa klienta. Ocenia si, e stosowanie ECR stwarza mo liwo ci obni enia rednio cen produktów finalnych o 6%. Wa nym elementem tej strategii jest mo liwo i op acalno wspó pracy partnerów handlowych, a nie rywalizacja, co mo e przynie oko o 30 procentow obni k kosztów operacyjnych w ca ym systemie ECR. Strategia ta ma szereg zalet, które wspó cze nie s niezwykle istotne. W odniesieniu do konsumenta pozwala na zwi kszony wybór i komfort zakupów, ograniczanie sytuacji niedoborów towarów oraz mo liwo zapewnienia dostaw wie szych i ta szych produktów. Z kolei po rednik korzysta ze zwi kszonej lojalno ci konsumentów, posiada lepsz orientacj rynkow i korzysta z poprawy stosunków handlowych z dostawcami. Ci ostatni maj mo liwo usprawnienia synchronizacji produkcji, ograniczenie braków w towarach, jak te wzmocnienie pozycji marki i nawi zanie trwa ych stosunków handlowych. Ponadto, wszyscy uczestnicy ECR uzyskuj wymierne korzy ci w efekcie zapewnienia szybkiej reakcji na potrzeby konsumenta, redukcji kosztów, wzrostu poziomu obs ugi klienta, mo liwo ci strategicznego i operacyjnego planowania w ca ym a cuchu, lepszego wykorzystania aktywów i inne [3]. ECR znalaz a uznanie w wiecie biznesu zw aszcza, dlatego e wymierne korzy ci finansowe s szybko odczuwalne dla wszystkich uczestników procesów logistycznych. Wydaje si, e strategia ta w istotnym stopniu zdominuje zw aszcza kana y dystrybucje ywno ci, ale te innych produktów b d cych przedmiotem cz stego zakupu. Sytuacji tej sprzyja powstawanie organizacji producentów i handlowców zajmuj cych si promocj i wdra aniem strategii ECR; w Polsce istnieje od 1998 roku Klub ECR Polska, który powsta z inicjatywy Instytutu Logistyki i Magazynowania w Poznaniu [4]. Obecnie skupia on 42 producentów, 12 detalistów, 28 dostawców us ug, danych i rozwi za oraz organizacj za o ycielsk i Elektroniczn Platform Obs ug Klienta GS1 Polska. Jest to

11 Nowe wyzwania i kierunki przemian w logistyce dystrybucji w uj ciu mi dzynarodowym 15 zatem platforma cz ca wszystkich uczestników procesów dystrybucji w a cuchu dostaw, co sprzyja wymianie do wiadcze i wdra aniu innowacyjnych strategii. Nale y przy tym zauwa y, e warunkiem skuteczno ci tej strategii jest wysoki poziom jako ci przep ywu informacji (cz sto ci transferu oraz poprawno ci i trafno ci przekazywanej informacji) z punktu sprzeda y (konsumenta) w ca ym a cuchu logistycznym, przy wykorzystaniu standaryzowanych form tego transferu [5]. Strategia ECR dostarcza innowacyjnych metod post powa pozwalaj cych na eliminowanie s abych punktów stosowanych rozwi za, w efekcie za pe n zintegrowan kooperacj w obr bie ca ego a cucha dostaw, a zw aszcza spe nienie wymaga stawianych przez przedsi biorstwa w stosunku do przep ywu informacji. Przyk adów skuteczno ci ECR jest wiele np. wspó praca pomi dzy Colgate Palmolive i Carrefour we W oszech. W efekcie po czenia dostaw, wspólnego planowania i optymalizacji przewo onych przez ci arówki adunków wypracowano rozwi zania korzystne dla wszystkich uczestników a cucha dostaw. Uzyskano to zw aszcza poprzez efektywne wykorzystanie przestrzeni adunkowej i zwi kszenie ilo ci przewo onych palet rednio z 11.9 do W skali roku (porównuj c 2008 i 2007) ilo dostaw zmala a z 336 do 188, ograniczono liczb ci arówek z 305 do 171 i oszcz dzono oko o kilometrów przebiegu przez trzy miesi ce. Obok oszcz dno ci dla firm wzros o zadowolenie klientów poprzez ograniczenie liczby dostaw, ale równie zmniejszono potrzeby magazynowe [6]. Rys. 3. Koncepcja projektu ISSSTE ród o: ECR Sustainable Transport Project. Case Studies, ECR Europe& Boxwood 2008, s z dn ECR umo liwia równie tworzenie wspólnych konsoliduj cych platform pozwalaj cych na synergi pomi dzy dostawcami a klientami, jak mia o to miejsce w odniesienie do firmy transportowej Zimag i sieci sklepów ISSSTE w Meksyku [6]. Celem projektu by o umo liwienie dostaw towarów do trudno dost pnych w terenie sklepów tej sieci. ISSSTE

12 16 Andrzej Bujak, Zdzis aw liwa nie posiada typowych magazynów i bazuje na bezpo redniej dostawie towarów, tak wi c aby obni y koszty, przeprowadzono badania w zakresie sposobów efektywnej dystrybucji. Wspó praca Council of Supply Chain Management Professionals, Grupy Management Bacardi, ISSSTE oraz Zimag (Third Party Logistics), jak te w czenie si firm Colgate, Nestle, Unilever, Jumex i innych pozwoli o na wypracowanie skutecznego systemu dostaw. Konsekwencj by a m.in. redukcja kosztów dystrybucji, zapewnienie ci g o ci dostaw, mniejszy ruch pojazdów i ochrona rodowiska naturalnego, konsolidacja dostaw w jednym cyklu, lepsza wspó praca pomi dzy partnerami handlowymi, szybsze otrzymanie potwierdzenia dostaw i inne korzy ci. Generalnie strategia ECR jest wa nym narz dziem w logistyce dystrybucji pozwalaj c na wspó prac w skali regionu oraz globu, gdy wi e si ona z wymian do wiadcze i wspólnym poszukiwaniem rozwi za przez podmioty z ró nych pa stw. Jest ona równie bardzo wa nym elementem inspiruj cym poszukiwania skutecznych rozwi za w odpowiedzi na przemiany w zakresie logistyki dystrybucji, zw aszcza e uleg a on umi dzynarodowieniu. W po czeniu z innymi trendami przemian stanowi istotne wyzwanie wymuszaj ce wspó prac transgraniczn, tak aby skutecznie stawi czo a wyzwaniom globalizacji. Nowoczesne a cuchy dostaw przyj y regionalny i globalny wymiar, dlatego te musz by nieustannie doskonalone, za wiedza w tym zakresie musi by wci uaktualniana, wraz z podnoszeniem kwalifikacji pracowników na wszystkich szczeblach organizacyjnych. Zwi zane jest to równie z aktywnym udzia em w rozwoju nowych koncepcji, rozwi za i mo liwych do zastosowania technologii, ale te odwag w innowacyjnym ich wdra aniu. Nale y zw aszcza zwróci uwag na zarz dzanie a cuchem dostaw, gdy w tym zakresie aktualizowanie wiedzy i monitorowanie nowych tendencji wymagane jest praktycznie przez ca y czas pracy na stanowisku. W tym zakresie konieczne jest wdra anie nowych metod nauki oraz korzystanie z dorobku o rodków akademickich i wymiana do wiadcze nie tylko w relacji wewn trzkrajowej, gdy przemiany logistyki dystrybucji maj charakter transnarodowy. Wobec powstawania firm logistycznych o zasi gu regionalnym i globalnym nale y w pe ni korzysta z rozwi za stosowanych w innych regionach wiata, które mog okaza si przydatne w usprawnieniu logistyki dystrybucji w obszarze dzia ania danej firmy lub jej cz ci. Obok kszta cenia w zakresie j zyków obcych wa ne jest równie korzystanie z metod nauczania na odleg o przy u yciu Internetu. Du e znaczenie ma poszukiwanie i promowanie nowych rozwi za, dlatego te wszelkie projekty w tym zakresie stwarzaj korzystne warunki do wspó pracy i rozwoju nowych koncepcji. Jednym z takich projektów jest europejski projekt badawczy BestLog w ramach polityki transportowej DG TREN, pozwalaj cy na zapoznanie si z najlepszymi rozwi zaniami i praktykami biznesowymi w ró nych bran ach. Co wa ne platforma internetowa w po czeniu z prowadzeniem mi dzynarodowych warsztatów i konferencji stwarza mo liwo prezentowania i promowania innowacyjnych rozwi za.

13 Nowe wyzwania i kierunki przemian w logistyce dystrybucji w uj ciu mi dzynarodowym 17 Jego istotn zalet jest zaanga owanie wielu znanych instytucji 1 oraz d enie do identyfikacji i promocji sprawdzonych praktyk biznesowych w logistyce i zarz dzaniu a cuchem dostaw w Unii Europejskiej. Wiele z nich jest bardzo warto ciowymi narz dziami logistycznymi pozwalaj cymi na wi ksz konkurencyjno firm europejskich w kontek cie potrzeb klientów, wyzwa spo ecznych i rodowiskowych. W dzia alno ci logistyki dystrybucji d y nale y zatem do promowania ch ci i odwagi zarz dzaj cych firmami w innowacyjnym wdra aniu i wypróbowywaniu nowych rozwi za oraz technologii. Pozwoli to skutecznie wdra a nowe rozwi zania jak ECR, co pozwoli m.in. na prze amanie nieufno pracowników wobec innowacyjnych sposobów organizacji i nowych technologii, które wp yn mog na budowanie korzystnych relacji pomi dzy wszystkimi uczestnikami a cucha dostaw wp ywaj c pozytywnie na przep yw produktów i informacji w sieci logistycznej kraju i kontynentu. Z pewno ci rola i znaczenie outsourcing b dzie ros o, gdy rola operatorów logistycznych zwi ksza si w ca ej Europie. Du y rozwój nast pi zw aszcza w Wielkiej Brytanii, Niemczech i Francji, jednak w innych s abiej rozwini tych gospodarczo krajach, wci podlega szybkiemu rozwojowi i doskonaleniu. Ma to odniesienie do konsolidacji operatorów logistycznych w obr bie sektora transportu logistycznego w ci gu ostatnich kilku lat. yjemy w gospodarce globalnej, której jeste my cz stk. Wielkie firmy globalne uwa aj dzisiaj ka dy kraj wiata, ka dy jego zak tek za potencjalne miejsce lokalizacji swojej dystrybucji, a ewentualne rozwi zania znajduj si na wszystkich rynkach wiata. Globalne korporacje zajmuj nawet najmniejsze i dot d chronione zakamarki lokalnego rynku w Polsce. Powstaje pytanie, jak odnale si w nowej gospodarce. Odpowiedzi jest nowe innowacyjne podej cie do wielu obszarów dzia a logistycznych i pe na ich integracja. Szybko dokonuj cych si zmian technologicznych wymusza zmiany w logistyce i a cuchu dostaw czy te dystrybucji. Konieczna jest nowa jako procesów logistycznych zwi zana z wy szym poziomem obs ugi klienta, ni szymi kosztami zakupów, skróconym czasem obs ugi itd. Wspó czesny klient wymaga szybkiego reagowania na swoje sygna y, zró nicowanych produktów dostosowanych w zindywidualizowany sposób do jego potrzeb. Zastosowanie nowoczesnej logistyki jest warunkiem przetrwania i rozwoju dla wspó czesnych przedsi biorstw. Te firmy, które nie b d w stanie zaoferowa us ug poprawiaj cych jako obs ugi klienta, nie b d mog y obni y kosztów, czy nie b d w stanie lepiej wykorzysta posiadanych rodków trwa ych, nie b d mia y szans przetrwania na obecnym rynku, nie mówi c ju o rozwoju. Szans dla polskich przedsi biorstw jest sprawne pos ugiwanie si instrumentami nowoczesnej logistyki i wchodzenie do a cuchów dystrybucji firm globalnych. Polskie firmy nie maj raczej mo liwo ci przekszta cenia si w firmy globalne, maj natomiast wszelkie przes anki po temu, by sta si istotnymi elementami a cuchów dostaw istniej cych firm globalnych. Aby sta si elementem globalnych a cuchów dostaw trzeba 1 Partnerami BestLog s : Technische Universität Berlin (Niemcy), European Logistics Association (Belgia), Mettle Consulting (Francja), Instituto Tecnologico del Embalaje, Transporte y Logistica (Hiszpania), University of Oxford (Wielka Brytania), University of St. Gallen (Szwajcaria), Reliant s.r.o. (Republika Czeska) oraz Katedra Logistyki Szko y G ównej Handlowej (Polska).

14 18 Andrzej Bujak, Zdzis aw liwa jednak najpierw zrozumie na czym polega ich istota i wiedzie, jakie s logistyczne strategie firm globalnych. O sukcesie w biznesie decyduje wspó cze nie ca y szereg procesów kszta towanych przez wiele ogniw rynkowych. Raz jeszcze nale y jednak podkre li, i w ostatnich latach du rol zacz y odgrywa te kana y dystrybucji, które s wybitnie ukierunkowane na klienta i które wykorzystuj najnowsze zdobycze techniki implementuj c jednocze nie najlepsze praktyki z tego obszaru. Szybki rozwój logistyki dystrybucji wymusza potrzeb sprawnej i bezkolizyjnej obs ugi zamówie, transportu, magazynowania, zaopatrzenia, dystrybucji, utrzymywania zapasów, obs ugi klienta, dyslokacji zasobów, prognozowania popytu, gospodarowania odpadami itp. Wspó cze nie wszystkie te dzia ania obarczone s presj czasu. W logistyce nie mo emy odk ada do jutra decyzji (przekszta ce ), które nale y podj dzi. Jednak trzeba mie wiadomo, e ze wzgl du na z o ono problemów, ich du liczb, rozleg y obszar i zakres wyst powania, ale przede wszystkim ze wzgl du na potrzeb cznego rozpatrywania tych problemów, znalezienie w a ciwego rozwi zania nie nale y w tym przypadku do zada prostych. Priorytetowe znaczenie ma pe ne zrozumienie z o onych problemów przed jakimi stoi wspó czesna logistyka dystrybucji. Kluczem do konstruowania i wra ania nowoczesnych rozwi za w tym obszarze jest umiej tno pozyskania informacji i jej efektywne wykorzystanie. Nale y przy tym pami ta, e nadmiar informacji i jej niew a ciwe wykorzystanie mo e by szkodliwe dla ca ego funkcjonuj cego systemu logistycznego, powoduj c zatory informacyjne oraz blokad oprogramowa. Dotyczy to szczególnie sytuacji, gdy system zapychany jest wiadomo ciami nieistotnymi z punktu widzenia logistyki, tak wi c selekcji i dystrybucji danych nale y po wi ci wiele uwagi, zw aszcza e wspó czesne technologie umo liwiaj gromadzenie olbrzymich ilo ci informacji przekazywanych w globalnej sieci. Wspó cze nie rozwa na, ale i te kreatywna logistyka jest po prostu konieczno ci i wymogiem by przetrwa na rynku us ug logistycznych. Wynika to z faktu, e konsumenci i partnerzy handlowi poszukuj takich dostawców us ug, którzy s wiarygodni i efektywni, mog c spe ni ich oczekiwania. Tak wi c zdolno firm logistycznych we wdra aniu nowoczesnych rozwi za i sta emu podnoszeniu jako ci us ug ma kluczowe znaczenie w znalezieniu miejsca na rynku us ug. Reasumuj c prowadzone rozwa ania jeszcze raz nale y podkre li, e globalizacja rynku us ug spowodowa a znaczne zwi kszenie zainteresowania dystrybucj us ug logistycznych. Wspó cze nie rynek ten pozbawiony zosta wielu barier, co w sposób ci g y podnosi poziom konkurencji w tym zakresie, wskazuj c na potrzeb realizacji coraz bardziej efektywnych procesów logistycznych, a zw aszcza w ramach a cucha dostaw, poniewa te warunkuj zyski i konkurencyjno firmom na odleg ych geograficznie rynkach. Zasadnicze wyzwania, przed jakimi stoi logistyka dystrybucji to: integracja i optymalizacja ca ej sieci logistycznej, problemy zwi zane z konfiguracj sieci logistycznej i jej lokalizacj, planowanie transportu w wymiarze taktycznym i operacyjnym, oraz zarz dzanie zapasami [7]. Wynika to ze z o ono ci problemów i ogromu zada, przed jakimi stoi logistyka dystrybucji, co w po czeniu z globalnym charakterem powoduje, e jest ona obecnie najtrudniejszym i najwa niejszym elementem wspó czesnej logistyki. Z o ono systemów dystrybucji jest dodatkowo komplikowana przez globalizacj i przemieszczanie si producentów w poszukiwaniu korzystnych

15 Nowe wyzwania i kierunki przemian w logistyce dystrybucji w uj ciu mi dzynarodowym 19 warunków stwarzanych przez pa stwa; znacznie rosn ce wymagania us ugobiorców wynikaj ce z du ej konkurencji na rynku us ug, logistyka zwrotna w ramach systemów zamkni tej p tli (closed-loop systems). Powoduje to wzrost potrzeby powstawania nowych metod zaawansowanego planowania w oparciu o optymalizacj ilo ciow. Przyk adem poszukiwania tego typu rozwi za s regularne spotkania ekspertów w ramach IWDL (International Workshop on Distribution Logistics) pozwalaj ce na wymian do wiadcze i poszukiwanie nowych rozwi za [8]. Nowoczesne koncepcje wdra ane w ramach a cuchach NGSC prowadzi powinny do rozbicia murów przedsi biorstwa, zarówno wewn trznych, oddzielaj cych do sztucznie wyodr bniane jednostki organizacyjne (dzia y), jak i zewn trznych dla efektywnej integracji technologii firmy z jej biznesowym, technicznym czy spo ecznym otoczeniem. Wspó czesna dystrybucja, waga tego problemu a zarazem jego z o ony charakter oraz fakt dzia ania w coraz bardziej skomplikowanych uwarunkowaniach, wymaga szerokiego zaanga owania naukowego w jej obszary. Nowoczesne rozwi zania zwi zane z budowaniem a cuchów dystrybucyjnych nowej generacji (NGSC) wymagaj powi zania z takimi koncepcjami jak chocia by projektowanie i eksploatacja skojarzona logistycznie elastycznych systemów produkcyjnych ESP/FMS (Felexible Manufacturing System) [9]. Procesowo zorientowane projekty optymalizacyjne we wspó czesnej logistyce dystrybucji, stale podlegaj dalszemu uszczegó owianiu i implementacji. W wytyczaniu kierunków tych zmian, wiod c rol powinna spe nia nauka. W obszarze naukowych rozwa a powinny na pewno równie znale si problemy zwi zane z dalsz implementacj i coraz ci lejszym powi zaniem dystrybucji z informacj. Nie ulega bowiem w tpliwo ci, i coraz bardziej ros o b dzie znaczenie informacji w systemie logistyczno-produkcyjnym, podnosz c tych samym jego efektywno. Problem jednak zasadza si na innowacyjnym podej ciu do tego problemu, na cis ym powi zaniu logistyki dystrybucji z informacj, a tym samym systemami informacyjnymi budowanymi zgodnie z megatrendami w obszarze IT (Information Technology): miniaturyzacja, sieciowo (networking), mobilno, wirtualizacja. Takie podej cie pozwoli podnie poziom wiarygodno ci formu owanej prognozy. Innym niezwykle wa nym obszarem prowadzonych bada powinny by systemy transportowe i optymalizacja obs ugi transportowej w dystrybucji. Konieczna jest dalsza identyfikacja modelów systemów transportowych. Kszta towanie systemu przewozowego jest z o onym wieloaspektowym procesem decyzyjnym, zw aszcza zwi zanym z podejmowaniem decyzji w warunkach niepewnego popytu na rynku dóbr. Kolejnym problemem jest w a ciwa ocena dostosowania elementów infrastruktury sieci transportowej do realizacji wspó czesnych i prognozowanych zada transportowych. Optymalizacji równie wymaga roz o enie potoku ruchu w aspekcie organizacji ruchu rozumianego, jako sposób wykorzystania wyposa enia systemu transportowego w relacji zg aszanego zapotrzebowania na przewóz [10]. Uwzgl dniaj c zmiany w systemach logistycznych jak i nowe (wspó czesne i perspektywiczne) uwarunkowania ich dzia ania, dokonana powinna zosta ocena zdolno ci przewozowych wg rodzajów transportu, ocena mo liwo ci wykorzystania rodzajów transportu w realizacji potrzeb przewozowych oraz komodalno transportu oraz jego potrzeby inwestycyjne. W zakresie realizacji projektów badawczych zwi zanych z transportem równie du e znaczenie ma obecnie

16 20 Andrzej Bujak, Zdzis aw liwa bezpiecze stwo transportu na wszystkich etapach a cucha dostaw, które zw aszcza obecnie zagro one jest bezpo rednim oddzia ywaniem ze strony ró nych organizacji. Przeprowadzone analizy i badania zarówno w sferze teorii jak i praktyki dystrybucji, zwi zanego z ni transportu w powi zaniu z ocen infrastruktury powinny pozwoli na zidentyfikowanie wymogów wobec obecnego i perspektywicznego docelowego systemu dystrybucji w Polsce. Powinny pozwoli na wieloaspektow ocen ró nych systemów dystrybucji (studia przypadków), identyfikacja problemów w obecnych systemach dystrybucji stanowi cych bariery w osi gni ciu komodalno ci transportu, wskaza potrzeby w zakresie zmian i rozbudowy infrastruktury szczególnie w odniesieniu do budowy centrów logistycznych, wskazuj c ich znaczenie dla racjonalizacji procesów dystrybucyjnych. Uzyskane wyniki bada powinny zosta wykorzystane do zbudowania ca o ciowej koncepcji docelowego wariantu podsystemu dystrybucji w naszym kraju, który odpowiada by nie tylko wspó czesnym coraz bardziej skomplikowanym wymogom globalnej gospodarki XXI wieku, ale równie by przygotowany na skuteczn realizacj zada w perspektywicznych uwarunkowaniach. Bibliografia 1. dbschenker/best practice/innov ation/global logistics study2015.html post 2. Ireneusz Fechner (red.).: ECR. Efektywna obs uga konsumenta, Instytut Logistyki i Magazynowania. Pozna Korzy ci, Lewandowska J.: Efficient Consumer Response Concept as a Support for Supply Chain Development, Institute of Logistics and Warehousing, LogForum vol. 2, Pozna ECR Sustainable Transport Project. Case Studies, ECR Europe& Boxwood 2008, 7. Speranza M. G., Stähly P.: New Trends in Distribution Logistics (Lecture Notes in Economics and Mathematical Systems), Springer-Verlag Berlin and Heidelberg GmbH & Co. K Fleischmann B., Klose A.: Distribution Logistics: Advanced Solutions to Practical Problems, Springer- Verlag Berlin and Heidelberg GmbH & Co. K Paradygmat bioorganizacyjny w inteligentnych systemach produkcyjnych. In ynieria systemów zarz dzania. Modelowanie systemów gospodarczych w przedsi biorstwach europejskich. Redakcja naukowa Zawadzka L. Wydawnictwo PG, Gda sk, Jacyna M.: Wybrane zagadnienia modelowania systemów transportowych, Oficyna wydawnicza PW, Warszawa Milewski B.: Do rozje d ania dróg przez tiry - nasze stanowisko, Ogólnopolski Zwi zek Pracodawców Transportu Drogowego, Warszawa 07 sierpie Atkinson W.: Logistics locations: distribution trends driving site location decisions, Plants Sites & Parks Magazine, Greensboro 01 listopad Gourdin K. N.: Global logistics management: a competitive advantage for the 21st century, Wiley- Blackwell; 2 edycja Dembi ska-cyran I.: 4 PL nowa generacja operatora logistycznego, Logistyka 2004, nr Yazdi T.: It s Time to Consider Outsourcing! Why You Should Outsource Your Distribution and Fulfillment, TAGG Logistics Elements for European Logistics Policy - a Discussion Paper. Ministry of Transport and Communications, Helsinki 2006.

17 Nowe wyzwania i kierunki przemian w logistyce dystrybucji w uj ciu mi dzynarodowym 21 NEW CHALLENGES AND MAIN DIRECTIONS OF THE DISTRIBUTION LOGISTICS TRANSITION IN THE INTERNATIONAL CONTEXT Abstract: During last few years European distribution market has become more international as the result of European Union enlargement and global dimension of the trade. The situation is still changing so the logistics distribution challenges will be more complicated, especially as a result of geographical polarization. Such the challenges are especially visible in the Central and Eastern Europe concerning competition in the field of logistics services involving new laws, sophisticated technologies, new business practices and others. They are outcomes on megatrends influencing logistics and its aims regarding transportation policy. They are under strict supervision of world companies which are conducting studies e.g. Global Logistics or implementing new and effective tools as Efficient Consumer Response. They are fielded by many countries including Poland by introducing ECR Club Poland and other international corporations. Modern logistics is facing new challenges, so only innovation and brave decisions will allow continuous development, gaining new trade partners and building strong national and international relations. Keywords: logistic distribution, transportation system, Efficient Consumer Response. Recenzent: Jerzy Kwa nikowski