Biuletyn Roku Czochralskiego

Transkrypt

1 Biuletyn Roku Czochralskiego Biuletyn Społecznego Komitetu Roku Czochralskiego Wrocław 17 listopada 2013 r. numer 35/44 ***************************************************************************************************************** Kronika Roku Czochralskiego 12 listopada Krzysztof Szymański w Polskim Radiu Białystok 15 listopada Święto Politechniki Warszawskiej patrz opis poniżej listopada Sesja Polskiego i Niemieckiego Towarzystwa Chemicznego w ramach zamknięcia obchodów Roku Jana Czochralskiego patrz opis poniżej listopad ukazał się numer specjalny rocznicowy czasopisma Acta Physica Polonica : Professor Jan Czochralski Year 2013; wśród wielu ciekawych prac jest artykuł K. Sangwala pt. Czochralski Method of Crystal Growth in the Scientific Literature: An Informetric Study (vol. 124, strony ); tekst jest tez dostępny w internecie Zapowiedzi 19 listopada Paweł Tomaszewski O wielkości zapomnianego - prof. Jan Czochralski Uniwersytet Trzeciego Wieku, UTP, Bydgoszcz (godz. 16:00) 20 listopada Paweł Tomaszewski Czy Jan Czochralski zmienił świat? Opowieść o patronie Roku 2013 UTP, Bydgoszcz 21 listopada Anna Czerwińska-Rydel Kryształowe odkrycie spotkanie z czytelnikami w Kcyni (godz. 11:00) 21 listopada Paweł Tomaszewski Czy Jan Czochralski jest ojcem elektroniki półprzewodnikowej? Wykłady PAN, Gdańsk; Ratusz Staromiejski (godz. 17:00) * * * * * * * * Uroczystości w Warszawie Piątek i sobota minionego tygodnia upłynęły w Warszawie pod znakiem nie tylko demonstracji antyglobalistów (i wszechobecnej policji i strzelców wyborowych). 15 listopada był Dniem Politechniki Warszawskiej. Wśród wielu imprez na uwagę zasługują dwa wydarzenia. Pierwsze to odsłonięcie popiersia prof. Jana Czochralskiego przed Małą Aulą w Gmachu Głównym PW (z udziałem wielu osobistości, w tym posłów). 60-centymetrowe popiersie zdaje się być udanym portretem Profesora. 1

2 Szkoda, że Rektor chwaląc Jana Czochralskiego przecież najwybitniejszego profesora tej uczelni jednoznacznie dał do zrozumienia, gdzie jest jego miejsce. Pusta nisza przy wejściu do Auli czeka bowiem na posąg... noblisty z Politechniki! Oj, chyba długo pozostanie niezasiedlona. Następnie w Małej Auli prof. Krzysztof Jan Kurzydłowski wygłosił wykład pt. Wkład profesora Jana Czochralskiego w rozwój Politechniki Warszawskiej. Uroczystościom towarzyszyły dwie wystawy. Jedna przygotowana przez ITME i uzupełniona o gablotę z monokryształami i sztabką metalu B (ze zbiorów Zbigniewa Tucholskiego) znalazła się przed Małą Aulą. Druga 12 dużych plansz została przygotowana przez Bibliotekę Główną Politechniki, a autorkami są Grażyna Komorowska (koncepcja) i Eliza Królak (strona graficzna). Wystawa stanęła w holu Gmachu Głównego. Mamy więc kolejną dużą wystawę o prof. Janie Czochralskim. Szkoda tylko, że znalazło się tam istotne przekłamanie jakoby Sejm na wniosek władz Politechniki Warszawskiej podejmuje uchwałę o ustanowieniu roku 2013 rokiem Jana Czochralskiego. Cóż sukces ma wielu ojców... A przecież wniosek złożyło Polskie Towarzystwo Fizyczne, a Polskie Towarzystwo Wzrostu Kryształów pilnowało posłów, by w efekcie Sejm wydał stosowna uchwałę. Biblioteka Główna PW jest 2

3 też autorem graficznej oprawy uroczystości i różnych bibelotów wręczanych w specjalnej teczce z portretem Czochralskiego i logo Roku Jana Czochralskiego. Warto dodać, że Politechnika przygotowuje stałą ekspozycję w swoim Muzeum. Wydana też zostanie książeczka A. Pajączkowskiej i E. Talik. Czasopismo Forum Akademickie wydało specjalny dodatek (12 stron) pt Rok Czochralskiego opracowany przez Piotra Kieracińskiego i Mirosława Nadera. W dodatku znalazły się artykuły: Jana Schmidta Przywrócić pamięć i dobre imię, Mirosława Władysława Nadera Miejsce w panteonie, Anny Pajączkowksiej i Ewy Talik Metoda Czochralskiego w postępie cywilizacyjnym, Bogusława Majora Człowiek o wielkiej inwencji naukowej, Andrzeja Ciszewskiego Działacz, organizator, publicysta oraz Jacka Gulińskiego Dlaczego Rok Czochralskiego? Na okładce znalazło się kalendarium obchodów Roku Jana Czochralskiego oraz nowy portret Profesora wykonany piórkiem przez Andrzeja Mosio. Jest też informacja o książce Powrót. Rzecz o Janie Czochralskim oraz o Biuletynie Roku Czochralskiego! Dziękujemy :-) Szkoda, że władze Politechniki nie zauważyły wielu osób zaangażowanych w popularyzację postaci prof. Jana Czochralskiego i nie zaprosiły ich do Warszawy... Wydarzenie było rejestrowane przez telewizję i ekipę filmową z Poznania. Zupełnie inny charakter miała dwudniowa (15-16 listopada) Sesja Polskiego i Niemieckiego Towarzystwa Chemicznego w ramach zamknięcia obchodów Roku Jana Czochralskiego. I inni też byli uczestnicy. Pierwsza część odbyła się w sali konferencyjnej Senatu Rzeczpospolitej na zaproszenie Marszałka Jana Wyrowińskiego. Wysłuchaliśmy czterech wystąpień: Janusz Rachoń Smutna historia, która zmieniła świat. Rzecz o Janie Czochralskim Franciszek Rozpłoch Dynamiczny rozwój metody Czochralskiego Piotr Hemmerling Kcynia wobec prof. Jana Czochralskiego Paweł Tomaszewski Has Jan Czochralski been yet restored? [po polsku] W Senacie wystawiono też plansze z polską wersją wystawy przygotowanej przez Muzeum Marii Skłodowskiej-Curie. Znalazły się również trzy nowe plansze przygotowane przez inne placówki: Wydział Chemiczny Politechniki Łódzkiej (Izabela Krygier, Hanna Makowska i Jakub Woskowski - Jan Czochralski), Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny 3

4 w Siedlcach (Aleksandra Borkowska Jan Czochralski: życie i odkrycia) oraz Wydział Biotechnologii i Nauk o Żywności Politechniki Łódzkiej (Katarzyna Kur-Kowalska Metoda Czochralskiego przypadek, który zrodził ojca elektroniki). W programie drugiego dnia, na terenie Wydziału Fizyki Politechniki Warszawskiej wysłuchaliśmy kolejnych referatów: Ewa Talik Application of Czochralski metod for monocrystallization of intermetallic compounds [po polsku] Mirosław Nader Miejsce Jana Czochralskiego w Panteonie Nauki Krzysztof Kurzydłowski Prof. Jan Czochralski prekursorem inżynierii materiałowej Ulrich Schubert Inorganic-organic materials - where chemistry and materials science meet Zbigniew Tucholski Zastosowanie stopu łożyskowego B w kolejnictwie Izabela Nowak Chemia gospodarcza - formulacje za czasów Czochralskiego i ich współczesne odpowiedniki Jerzy Bałdyga Nie tylko monokryształy - osiągnięcia Profesora Jana Czochralskiego w inżynierii i technologii chemicznej. Streszczenia referatów znalazły się w specjalnej książeczce. W holu budynku można było zobaczyć angielską wersję wystawy przygotowanej przez Muzeum Marii Skłodowskiej-Curie. * * * * * * * * Odkrycia Proszku od kataru Wśród przywiezionych z USA skarbów znalazło się pudełko z oryginalnymi opakowaniami Proszku od kataru z gołąbkiem. Po kilkudziesięciu latach poszukiwań wyrobów kcyńskiej firmy BION mamy prawdziwy rarytas. Skład leku opisany na bocznych ściankach pudełek nie jest dla mnie czytelny. Co bowiem oznaczają skróty: r.pyret. rh.asari. c.cascaril. ac. spir. h.melil. fl.stoeh.s.toncoamyl.q.s. ac.gallotan.nat.sozojodol.f.eucalypti.sal ems fact. pulv. Jak to odczytać?! Dlatego zwróciłem się do specjalistów o pomoc w ustaleniu, co prof. Jan Czochralski zmieszał tworząc ten słynny proszek. Na razie otrzymałem poniższy komentarz prof. Romana Kaliszana. Z farmaceutycznego punktu widzenia bardzo ciekawa, wręcz intrygująca, wydaje się (...) inicjatywa (...), żeby przeanalizować skład proszku produkowanego w firmie Czochralskiego BION w Kcyni. Proszek był wynikiem wielkiej fascynacji Czochralskiego farmacją to farmacja i współpraca z kcyńskim aptekarzem doprowadziła Czochralskiego do chemii i późniejszych sukcesów naukowych i komercyjnych w zakresie krystalografii metali i opracowania unikatowych stopów. Osobiście uważam, że kompozycja proszku BION jest przeniesieniem sztuki kompozycji stopów metali na mieszanki leków roślinnych. Czochralski najprawdopodobniej zakładał, że mieszanka preparatów leczniczych jest odrębną jakością - nie prostą sumą właściwości składników, tak jak stop ma odmienne właściwości od poszczególnych jego składowych. Nie wiem, jak Czochralski komponował swoje genialne stopy, ale przypuszczam, że proszek BION, to produkt mniej czy bardziej naukowej intuicji. Dziś pewnie nie przeszedłby testów typu "Evidence Based Medicine", ale sądzę, że miał prawo wywoływać niektóre korzystne działania farmakologiczne. Możliwe działania poszczególnych składników z pewnością zidentyfikują Panie Profesor (...). Boję się jednak, że proporcje ilościowe zastosowanych w proszku składników mogą być trudne (lub niemożliwe) do odtworzenia. A one mogą decydować o wypadkowym efekcie proszku, tak jak decydują o wartości stopu wieloskładnikowego. Bez nich (tzn. właściwych proporcji) nie ma nawet 4

5 czego poddawać badaniom medycznym (kontrolowanym według współczesnych wymogów!). Ale może gdzieś te proporcje dla proszku BION są zapisane? Jak by ich nie było, to zawsze można spekulować, że alchemiczna dusza Czochralskiego odbierała mistyczno-naukowe natchnienie i tworzyła genialne kompozycje. Postać Jana Czochralskiego powinna być odpowiednio uszanowana, zaś Jego sympatie i dokonania farmaceutyczne powinny zostać środowiskowo zauważone. Wspieram takie akcje, zwłaszcza że jedna z moich babci też pochodziła z Pałuków. * * * * * Uprzejmie informuję PT Czytelników o funduszach, jaki Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego przekazało Politechnice Warszawskiej na zadania realizowane w latach 2013 i 2014 w związku z obchodami Roku Jana Czochralskiego: złotych na Konkurs o Nagrody im. Prof. Jana Czochralskiego złotych na wystawę mobilną Od monokryształu Jana Czochralskiego do grafenu złotych na wystawę i wykłady o Janie Czochralskim na Wydziale Chemicznym Politechniki Warszawskiej złotych na zadanie pt. Życie i dzieło prof. Jana Czochralskiego oraz na stałą wystawę Jan Czochralski - działalność na niwie nauki. Razem jest to prawie 900 tysięcy złotych!! Ale się obłowiła... A inni nic nie dostali! No, poza wrocławską firmą Mediabrigade, która otrzymała w ramach pomocy de minimis (rodzaj grantu) 200 tys. złotych na film Powrót chemika, i PTWK, które otrzymało 12 tys. złotych na wydanie w języku angielskim książki Powrót. Rzecz o Janie Czochralskim. Wiadomo, że Kcynia nic nie dostała pomimo składanych wniosków. Swoją drogą ciekawe, czy wymienione zdania realizowane przez Politechnikę Warszawską są rzeczywiście takie kosztowne?? (wystarczy porównać budżet filmu z kosztami wystaw). A ile Politechnika dorzuciła swoich funduszy? * * * * * * * Paweł Tomaszewski INTiBS PAN 5