>> >> >> Ta pierwsza na świecie hybrydowa. INNOWACJE W INŻYNIERII ISSN

Transkrypt

1 >> >> >> NOWOŚCI Diesle na sportowo s. 16 PROGRAMY CAD dla kompozytów s. 38 FLESZ Plotery wielkoformatowe s. 58 lipiec/sierpień 2007 nr 7/8 (26/27) rok III INNOWACJE W INŻYNIERII ISSN części pracujących razem Ta pierwsza na świecie hybrydowa lokomotywa towarowa jest w stanie przetwarzać energię termiczną pozyskaną podczas procesu hamowania... s. 26 Nie tylko manipulatory s. 30 Automatyka automyjni s. 54

2 Hala Ludowa listopada 2007 TARGI Nowa lokalizacja w samym sercu polskiego przemysłu Prezentacje najnowszych technologii produkcji Automatyka, utrzymanie ruchu, projektowanie, systemy IT w przemyśle, logistyka, podwykonawstwo i inne Nagrody: Fabryka Roku i Konstruktor Roku Goście specjalni Dni Kariery dla Inżynierów Ekspozycja Wireless World NOWOŚĆ SEMINARIUM DESIGNTECH PROJEKTOWANIE DLA MECHANIKI I ELEKTRONIKI Prezentacje najważniejszych zagadnień i rozwiązań z zakresu projektowania inżynierskiego i konstrukcji oraz dziedziny najnowszych technologii. patronat honorowy: organizator: patronat medialny: partner: Szczegółowe informacje: Przemysław Zbierski, Account Manager pz@targi-protech.pl tel wew. 108 faks

3 OD REDAKCJI Wakacje na światłach Doczekaliśmy się prawnej regulacji dotyczącej obowiązkowej jazdy na światłach przez całą dobę nie tylko w okresie zimowym. I chociaż zawsze byłem zwolennikiem jazdy z włączonymi światłami w ciągu dnia (gdy atakuje cię samolot myśliwski od strony Słońca, niewielkie są szanse na jego szybkie zauważenie; podobnie gdy z tego samego kierunku nadjeżdża nieoświetlony samochód), to jednak gdy okazało się to obligatoryjne poczułem pewien niesmak. I pomyślałem, że zarobią na tym producenci żarówek, dystrybutorzy paliw etc. Gdzie podziali się ekolodzy, gotowi ryzykować życiem w obronie zieleni? Więcej żarówek, więcej zużytego paliwa (niech to będzie powiedzmy te 0,08 litra na każde 100 km, przemnożone przez liczbę samochodów etc...) większa emisja zanieczyszczeń. Ale byłem bardzo zaskoczony, gdy dotarła do mnie informacja prasowa z pewnej firmy, radośnie donosząca o fakcie wprowadzenia do sprzedaży nowych energooszczędnych żarówek do jazdy w dzień. I nie zaskoczył mnie fakt, iż zgodnie z moimi przewidywaniami firma ta zareagowała błyskawicznie, ale... że w drugim lub trzecim akapicie tej samej informacji przyznała się (to znaczy: poinformowała), iż jest od ponad roku członkiem jakiegoś Stowarzyszenia na Rzecz Jazdy na Światłach przez Cały Rok... Ręce opadają, gdy czyta się takie kwiatki przygotowane przez specjalistów od public relations. Albo świadczy to o głupocie albo o bezczelności, albo... o jednym i drugim. Cóż. Światła włączę i tak, i na zasłużony urlop pojadę zapewne samochodem, a nie pociągiem (piękna jest ta lokomotywa z okładki, prawda?), mimo iż dzisiaj rano stwierdziłem brak bocznej szyby i radioodtwarzacza (tego ostatniego mi nie żal, jeśli nie liczyć pozostawionej w nim płyty, zresztą na pamiątkę pozostał mi frontowy panel). Dobrze, że pozostał samochód. Przypomniał mi się pewien innowacyjny sposób na złodziei, rodem jeszcze z PRL. Otóż pewien taksówkarz, z zamiłowania wędkarz, pozostawiając samochód na noc, pod pokrowcem na siedzeniu kierowcy umieszczał deskę nabitą... wyprostowanymi haczykami na ryby. Któregoś dnia przekonał się, iż jego sposób jest rewelacyjny. Zastał bowiem swój samochód otwarty, co prawda z niewielkim wybrzuszeniem na dachu i podartym pokrowcem na fotelu, ale... zastał! A swoją drogą, to musiało boleć. W tym numerze ponad 20 stron newsów. Kilka stałych rubryk. Ankieta dla prenumeratorów, z aktualnym adresem i numerem faksu. Pozostaje życzyć... nie, nie miłej lektury, tylko udanego wypoczynku. lipiec/sierpień 2007 nr 7/8 (26/27) rok III INNOWACJE W INŻYNIERII ISSN Ta pierwsza na świecie hybrydowa lokomotywa towarowa jest w stanie przetwarzać energię termiczną pozyskaną podczas procesu hamowania... s części pracujących razem Nie tylko manipulatory s. s. 30 >> >> >> NOWOŚCI Diesle na sportowo s. 16 PROGRAMY CAD dla kompozytów s. 38 FLESZ Plotery wielkoformatowe s. 58 w imieniu zespołu Maciej Stanisławski redaktor naczelny Automatyka automyjni s. s. 54 [ DESIGN NEWS Polska 1

4 w numerze m.in. Diesle na sportowo Jeszcze do niedawna na silniki dieslowskie w sportach motorowych patrzono z przymrużeniem oka, auta napędzane olejem napędowym odnoszą jednak coraz większe sukcesy na torach wyścigowych. W tym roku technologia dieslowska po raz kolejny triumfowała w legendarnym, 24-godzinnym wyścigu w Le Mans skonstruowane we współpracy z koncernem Bosch bolidy Audi R10 TDI i Peugeot 908 HDi zajęły pierwsze i drugie miejsce 16 Moda na Vaulta Podczas tworzenia nowych projektów w Autodesk Inventor jedną z frapujących opcji dla początkujących użytkowników programu jest wybór między typem projektu pojedynczy, a typem Vault. Zaznaczenie jednego lub drugiego typu na pierwszy rzut oka nie wpływa na sposób pracy z Inventorem. O co tu chodzi? Dziś zastanowimy się nad tym, co tak naprawdę oznacza praca z projektami vaultowymi 40 Redaktor naczelny Maciej Stanisławski ms@designnews.pl Redakcja redakcja@designnews.pl DTP Ryszard Rybarczyk rr@designnews.pl Współpraca Andrzej Czerwiec Radosław Morek DZIAŁ REKLAMY Account Manager Przemysław Zbierski pz@designnews.pl Tłumaczenia techniczne AmaR TRANSLATIONS REDAKCJA USA Redaktor naczelny John Dodge Wydawca Joan Kelly WYDAWNICTWO Trade Media International Holdings sp. z o.o. ul. Wita Stwosza 59a Warszawa tel.: w.118 faks: Prezes zarządu Michael J. Majchrzak mike_majchrzak@trademedia.us Marketing Beata Citko bm@trademedia.us Administracja Sylwia Salamon ss@trademedia.us Prenumerata Marta Stefańska martas@trademedia.us Druk i oprawa Drukarnia Taurus Redakcja zastrzega sobie prawo do adiustacji i skracania tekstów oraz zmiany ich tytułów. Nie zwracamy tekstów niezamówionych. Nie odpowiadamy za treść ogłoszeń. Magazyn jest wydawany na licencji Reed Business Information. 2 DESIGN NEWS Polska [ lip24

5 INNOWACJE W INŻYNIERII spis treści TEMAT NUMERU części pracujących razem Lokomotywa GE Evolution Hybrid jest jednym z 11 nowych produktów zaprezentowanych 24 maja 2007 w ramach strategii Ecomagination. Ta pierwsza na świecie hybrydowa lokomotywa towarowa jest w stanie przetwarzać energię termiczną pozyskaną podczas procesu hamowania. Lokomotywa magazynuje ją we wbudowanych akumulatorach i wykorzystuje w razie potrzeby jako dodatkowe źródło zasilania wydatnie zmniejszając emisję szkodliwych gazów oraz redukując zużycie paliwa... nr 7/8 (26/27) czerwiec/lipiec Online@ NOWOŚCI 4 Pierwszy na świecie 24-cylindrowy silnik gazowy 6 Studenci na podium 6 Designtech Forum Najpopularniejsze oprogramowanie wizualizacyjne na świecie 8 Napędzany Aliasem oraz Inventorem... 9 SolidWorks ESoCAET 2007: o co tutaj chodzi lat produkcji i miliardów świec turbin wiatrowych 15 Autodesk przejmuje Opticore AB 16 Diesle na sportowo 17 Mały tester o dużych możliwościach 19 Paski na duże obciążenie 19 W postaci jednego granulatu Pistolet strzelający inaczej 22 Nowa rodzina komputerów przemysłowych 22 Najmniejsze-największe karty FLASH 24 ITM Polska 2007 PROGRAMY 35 Kierunki rozwoju systemów CAD: KBE (cz. III) 38 CAD dla wyrobów kompozytowych 40 Moda na Vaulta ROZWIĄZANIA 48 Panele dotykowe i ekrany operatorskie 54 Automatyka automyjni Wyposażona w sterowniki PLC, sensory optyczne, czy też łącza Ethernetu, myjnia Tunnel Commander nie jest tą myjnią samochodową, którą pamiętają nasi ojcowie FLESZ 58 Plotery wielkoformatowe 60 PRENUMERATA >> >> >> NOWOŚCI Diesle na sportowo s. 16 PROGRAMY CAD dla kompozytów s. 38 FLESZ Plotery wielkoformatowe s. 58 RAPORT 30 Nie tylko manipulatory Wspomaganie projektowania to nie tylko oprogramowanie CAD i pochodne, chociaż gdyby nie ono, prawdopodobnie większość obecnie używanych urządzeń peryferyjnych nigdy nie ujrzałaby światła dziennego... lipiec/sierpień 2007 nr 7/8 (26/27) rok III INNOWACJE W INŻYNIERII ISSN części pracujących razem hybrydowa

6 W NOWOŚCIACH m.in.: TRENDY ROZWIĄZANIA OSIĄGNIĘCIA NOWOŚCI NAPĘDZANY ALIASEM I INVENTOREM... 8 Ekologia i technika Pierwszy na świecie 24-cylindrowy silnik gazowy GE Energy poinformowało o wprowadzeniu pierwszego na świecie 24-cylindrowego silnika gazowego Jenbacher J624 GS o mocy 4 MW Premiera najnowszego modelu z linii Jenbacher Type 6 jest odpowiedzią GE na rosnące zapotrzebowanie klientów na silniki gazowe o większej mocy, które mogą być przeznaczone do różnorodnych zastosowań. Podobnie jak pozostałe silniki Jenbacher model J624 GS cechuje się niezawodnością oraz elastycznością pod względem zakresu stosowanego paliwa. Jako źródło energii silnik może wykorzystywać: gaz wysypiskowy, gaz kopalniany, biogaz, gaz z oczyszczalni ścieków lub gaz z odpadów przemysłowych. Pierwszymi nabywcami silnika będą firmy zarządzające szklarniami w Holandii. Nowy silnik może wygenerować energię elektryczną dla około gospodarstw domowych, przy założeniu mocy wyjściowej na poziomie 4 MW. Dodatkowo, przy wykorzystaniu tego modelu jako urządzenia kogeneracyjnego można wyprodukować około 3,6 MW ciepła, co oznacza ogólną skuteczność instalacji sięgającą 90%. Aby osiągnąć taki wynik, silnik zużywa około 870 m 3 gazu ziemnego na godzinę. Celem GE Energy jest udostępnianie szerokiej gamy rozwiązań technologicznych, umożliwiających sprostaniu rosnącemu popytowi na energię elektryczną na całym świecie. Nasze silniki marki Jenbacher dają ogromną swobodę w użytkowaniu SOLIDWORKS ZIELONY (dosłownie) kolos napędzany gazem PASKI NA DUŻE OBCIĄŻENIE 19 W pierwszej fazie zastosowania silnik będzie zasilany gazem ziemnym, a energia i ciepło wytworzone przez silnik będą mogły być wykorzystane w szklarniach na różne sposoby: energia elektryczna może być stosowana do sztucznego oświetlenia i jednocześnie zasilać lokalną sieć elektroenergetyczną, ciepło może być wykorzystane do ogrzewania szklarni, a dwutlenek węgla ze spalin może być użyty do nawożenia roślin. W kolejnej fazie silnik będzie stosowany w rozwiązaniach wykorzystujących gaz kopalniany. i jednocześnie gwarantują technologię na poziomie światowym mówi Rod Christie, prezes GE Energy w Europie Centralnej i Wschodniej, Rosji i krajach WNP. Jesteśmy dumni prezentując nowy model J624 GS najmłodszego członka naszej rodziny wysoce niezawodnych, trwałych i wielozadaniowych silników gazowych Jenbacher z linii Type 6. Zalety silnika W porównaniu z dostępnymi obecnie silnikami średnio- i niskoobrotowymi silniki wysokoobro- 4 DESIGN NEWS Polska [ lipiec/sierpień 2007

7 REKLAMA Nowy silnik J624 GS będzie produkowany w rozbudowanej ostatnio przez GE fabryce silników gazowych w Jenbach w Austrii towe, takie jak J624, zapewniają dużą moc w połączeniu z niskim kosztem instalacji, a to dzięki swoim stosunkowo niewielkim wymiarom oraz niedużej masie. Dodatkowo J624 GS charakteryzuje się niskim zużyciem paliwa, co pozwala obniżyć koszty eksploatacyjne. Model J624 GS umożliwia także osiągnięcie wysokiego współczynnika zwrotu ciepła, co jest wynikiem wyposażenia go w specjalnie opracowany hydrauliczny system wymienników ciepła. To z kolei pozwala na jego dopasowanie do indywidualnych wymogów klientów w zakresie pożądanych zakresów temperatur roboczych. Rozwiązania konstrukcyjne Opracowując nowy silnik J624 GS oraz system jego montażu, wykorzystano koncepcję silnika gazowego umieszczonego na szkielecie ramy, w połączeniu z bezwibracyj- Silniki gazowe GE Energy Produkujący silniki gazowe oddział GE Energy Jenbacher znajduje się w Jenbach w Austrii. Jest on wiodącym na świecie producentem silników tłokowych zasilanych gazem, kontenerowych zestawów generatorów mocy oraz systemów kogeneracyjnych. Opatentowane systemy spalania, w połączeniu z zaawansowanymi systemami obsługi silników i całych elektrowni, pozwalają klientom firmy sprostać surowym wymogom z zakresie dopuszczalnych emisji zanieczyszczeń, zapewniając jednocześnie wysoką wydajność, wytrzymałość oraz bezawaryjność. nym zespołem turbosprężarki, co pozwoliło na obniżenie poziomu drgań przenoszonych na inne urządzenia. W zespole tym znalazły się: turbosprężarki, wymienniki cieplne łącznie z zaworami przepływowymi oraz kontrolnymi, układ gazowy, zawór dozujący gaz wraz z mieszalnikiem gazu, panel obsługi oraz standaryzowane panele hydrauliczne. Udoskonalanie silników Jenbacher Type 6 Wprowadzając nowy model J624 GS, GE rozszerzyło gamę dostępnych wcześniej silników Type 6, które są wyposażone w rozrząd zaworowy Millera, zoptymalizowany sposób przygotowania mieszanki oraz w systemy kontroli, co pozwala na osiągnięcie wysokiej wydajności oraz żądanych parametrów wyjściowych w tych wysokoobrotowych silnikach gazowych. Obecnie dostępne silniki Type 6 występujące w wersjach 12-, 16- oraz 20-cylindrowych mają moc wyjściową pomiędzy 1,8 i 3 MW. Począwszy od 1989 roku na całym świecie oddano do użytku ponad sztuk silników Type 6. Nowy silnik J624 GS, który ma opcje turbosprężania, chłodzenia mieszanką oraz wykorzystania mieszanki ubogiej, jest kontynuacją procesu doskonalenia linii silników Jenbacher Type 6 po zakończeniu etapu, jakim było udane wprowadzenie przez firmę modeli 20-cylindrowych. Najnowszy silnik jest kompaktową, wysokoobrotową jednostką (1 500 obrotów na minutę), będąc jednocześnie pierwszym wysokoobrotowym silnikiem gazowym w segmencie urządzeń 4-megawatowych.

8 NOWOŚCI w kraju i na świecie Konkursy, spotkania... Studenci na podium Zakończył się 6. Studencki Konkurs Projektowy CNS Solutions Kolejny konkurs studencki organizowany przez CNS Solutions został zakończony. Wyłoniono trzech najlepszych młodych projektantów. W tym roku w szranki o miano najlepszego młodego designera SolidWorks stanęło ponad 40 uczestników ze szkół technicznych z całego kraju. Jury, po burzliwym głosowaniu, wyłoniło zwycięzców głównych nagród. Poziom prac nadesłanych na tegoroczny konkurs był znacznie wyższy niż w ubiegłym roku. Uczestnicy przysłali prace zróżnicowane zarówno tematycznie, jak i funkcjonalnie. Zauważalny jest również trend nowatorskich projektów koncepcyjnych. Jednak główny nurt oscyluje wokół projektów mechanicznych. Ich złożoność, wykorzystanie zakresu pakietów Solid- Works animacje, analizy, wizualizacje wszystko to składało się na naszą końcową ocenę powiedział Paweł Dziadosz, przewodniczący jury. DesignTech Forum 2007 W tegorocznym konkursie pierwsze miejsce zdobył Tomasz Nalborski z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego za projekt brony wirnikowej. Drugie miejsce zajął student Politechniki Warszawskiej, Tomasz Sobieszek za projekt rotacyjnego silnika gwiazdowego. Trzecie przypadło w udziale Michałowi Wojdzie, studentowi Uniwersytetu im. Kazimierza Wielkiego, za projekt rozdrabniacza laboratoryjnego. Co roku przyznawana jest również nagroda dla najlepszego prowadzącego. Nagrodę taką otrzymuje opiekun z największą liczbą zgłoszonych prac i którego studenci zajmą najwyższe miejsca. W tym roku zwycięzcą w tej kategorii został dr inż. Andrzej Łukaszewicz z Politechniki Białostockiej. Trzeba dodać, że nie jest to pierwsze zwycięstwo inż. Łukaszewicza. W latach 2004 i 2005 uzyskał ten tytuł dwa razy z rzędu. Dzięki staraniom organizatorów nagrody przyznawane w konkursie są cenne listopada podczas targów Protech 07, organizowanych tym razem we Wrocławiu, odbędzie się pierwszy DesignTech Forum DesignTech Forum to organizowany jako impreza towarzysząca seminarium Design- Tech konkurs na najciekawsze projekt dotyczący rozwiązań mechanicznych. Tegoroczny inauguracyjny konkurs odbędzie się pod (roboczym) hasłem Rower inaczej. Warunkiem udziału w konkursie jest nadesłanie do końca września 2007 r., na adres redakcji, projektu roweru bądź projektu wybranego mechanizmu roweru (zawieszenia, przekładni, układu hamulcowego) wykonanego w jednym z najpopularniejszych systemów CAD obecnych na polskim rynku. Przyjmujemy prace wykonane w AutoCAD, CATIA, Inventor, SolidEdge, SolidWorks, NX, Pro E. Preferowane są oczywiście prace 3D. Spośród nadesłanych projektów wytypujemy najciekawsze; ich autorzy otrzymają darmowe karnety na seminarium DesignTech, prenumeraty papierowych wydań Design News (to Organizator: CNS Solutions Sponsorzy konkursu: HP, Servodata Elektronik, 3D Connexion, nvidia, PNY Technologies, SolidWorks Co. Patronat medialny: Design News Polska Więcej o konkursie: i zapewne okażą się przydatne w rozwijaniu talentów młodych projektantów. Są to: stacja robocza HP, karty graficzne PNY nvidia Quadro, SpaceNavigator, komputer HP i licencje SolidWorks Student Edition. Nagrody zostaną wręczone na Konferencji CNS Solutions we wrześniu br. Wtedy, tradycyjnie już, firma CNS Solutions ogłosi kolejny, 7. konkurs ale szczegóły zostaną podane na konferencji. Organizatorzy zapraszają wszystkich chętnych do wzięcia udziału w rywalizacji w następnym konkursie. ostatnie powinno zainteresować zwłaszcza studentów), a 21 listopada podczas Design Tech Forum, po prezentacji wybranych projektów, nastąpi uroczyste wyłonienie zwycięzcy, a także przyznanie wyróżnień. DesignTech Forum to nie tylko konkurs. To także formuła spotkania będącego znakomitą okazją do wymiany doświadczeń, poglądów, pomysłów, poznania osób zaangażowanych w projektowanie i zasięgnięcia opinii fachowców z różnych dziedzin. O szczegółach poinformujemy we wrześniowym wydaniu Design News. Wszystkie nadesłane na konkurs projekty pozostaną własnością projektantów i zostaną zwrócone ich twórcom. Redakcja REKLAMA 6 DESIGN NEWS Polska [ lipiec/sierpień 2007

9 w kraju i na świecie HMI Najpopularniejsze oprogramowanie wizualizacyjne na świecie Oprogramowanie Wonderware InTouch po raz dwunasty z rzędu zostało uznane za najlepsze w kategorii oprogramowania wizualizacyjnego HMI oraz kategorii SCADA w rankingu Control Readers Choice Awards amerykańskiego magazynu Control NOWOŚCI Oprogramowanie wizualizacyjne Wonderware InTouch stosowane w ponad fabrykach, z ponad aktywnymi licencjami zostało uznane za najpopularniejszą aplikację w obszarze automatyki przemysłowej, sterowania procesami i monitoringu. Ranking prezentuje opinie profesjonalistów, dotyczące dostępnej na rynku oferty technologii przemysłowych. Wyboru dokonało ponad 700 ekspertów z dziedziny automatyki, pracujących w działach utrzymania ruchu oraz badań i rozwoju. Prosimy profesjonalistów o wskazanie tych technologii, które najlepiej spełniają ich potrzeby w dziedzinach produkcji i procesów przemysłowych mówi redaktor naczelny pisma Control, Walt Boyes. W Polsce produkty Wonderware oferuje firma ASTOR. Kolejne nagrody, zdobywane przez oprogramowanie Wonderware nie są dla mnie zaskoczeniem, gdyż także w Polsce pozycja marki Wonderware jest bardzo silna tłumaczy Wojciech Kmiecik, dyrektor ds. marketingu i PR. W przeprowadzonym w 2006 roku przez firmę ARC Rynek i Opinia badaniu świadomości marek polscy inżyniero- wie w kategorii HMI/SCADA na pierwszym miejscu wskazywali właśnie na oprogramowanie Wonderware. Według najnowszych badań międzynarodowej firmy badawczej ARC, badającej rynek rozwiązań przemysłowych, Wonderware zajmuje pozycję lidera w kategorii oprogramowania do wizualizacji HMI z ponad 21% udziałem w światowym rynku. REKLAMA Oferta ponad 600 producentów z ca ego Êwiata! 12. Targi Obrabiarek, Narz dzi i Urzàdzeƒ do Obróbki Materia ów Patronat merytoryczny: Instytut Zaawansowanych Technologii Wytwarzania Patronat prasowy: Patronat internetowy: Targi w Krakowie Sp. z o.o Kraków ul. Centralna 41A tel.: , fax: tusiewicz@targi.krakow.pl Patronat medialny: Wspó praca:

10 NOWOŚCI w kraju i na świecie Oprogramowanie w praktyce Napędzany Aliasem oraz Inventorem... Amerykańska firma motoryzacyjna Palumbo Motorcar ( zajmująca się projektowaniem oraz produkcją nowatorskich samochodów, wykorzystuje oprogramowanie Autodesk Inventor i Autodesk Alias Studio do projektowania wysokiej jakości przyjaznego dla środowiska prototypu samochodu, nazwanego Palumbo M-80 Palumbo M-80, wyposażony w hybrydowy napęd gazowo-elektryczny, chociaż plasuje się na rynku samochodów luksusowych, nie tylko rozwija dużą prędkość i dysponuje ogromym przyspieszeniem, ale także cechuje się ekonomią eksploatacji i niewielkim wpływem na środowisko. Zarówno oprogramowanie Autodesk Inventor, jak i AliasStudio odegrały kluczową rolę w projektowaniu koncepcyjnym, tworzeniu dokumentacji oraz komponentów dla samochodu Palumbo M-80. Inventor, zdaniem przedstawicieli firmy, okazał się najlepszym wyborem dla stworzenia trójwymiarowego projektu Palumbo, zapewniając kompleksowy i zintegrowany zestaw narzędzi do tworzenia projektu 3D i dokumentacji oraz projektowania systemów przewodów oraz weryfikacji projektu. Z kolei AliasStudio dostarczył Palumbo kompletny zestaw narzędzi wykorzystywanych w procesie projektowania koncepcyjnego, łącząc wszystkie obszary niezbędne do określenia kształtu oraz komunikacji, od szkiców i koncepcji poprzez modelowanie komponentów po wizualizację, w ramach jednego intuicyjnego środowiska pracy. Palumbo jest jednym z klientów czerpiących korzyści z kompleksowych rozwiązań Autodesk. Najnowsze z nich redefiniują proces projektowania poprzez wspieranie oraz łączenie dziedzin związanych z cyfrowym tworzeniem produktów, począwszy od wzornictwa przemysłowego po zagadnienia mechaniczne, elektryczno-inżynieryjne oraz produkcję. Wykorzystanie AliasStudio do pokazania i modyfikowania nowych koncepcji w 3D przyczyniło się do optymalizacji naszego procesu projektowania mówi Joe Palumbo, Rozwiązania Autodesk pomagają innowacyjnej firmie motoryzacyjnej optymalizować i ulepszać projekt samochodu prezes Palumbo Motorcar. Łatwość użytkowania oraz jakość modelowania powierzchni sprawiają, że proces projektowania jest szybszy, zmniejszając tym samym ryzyko zmian bądź utraty naszych oryginalnych koncepcji projektowych. TO JESZCZE tylko wizualizacja, ale zarazem... cyfrowy prototyp Palumbo Motorcar może przenosić swoje rysunki z AliasStudio do Autodesk Inventor w celu tworzenia trójwymiarowych prototypów cyfrowych. Pozwala to nie tylko lepiej prezentować zamysł projektanta, ale również umożliwia zespołowi projektowemu wprowadzanie zmian dotyczących funkcjonalności na wcześniejszym etapie procesu. Dzięki oprogramowaniu Autodesk Inventor jesteśmy w stanie kontrolować oraz modyfikować nasze projekty przed ich urzeczywistnieniem, sprawdzając wykonalność naszego projektu oraz decyzje techniczne już na etapie prac stwierdził Jason Palumbo, współzałożyciel oraz dyrektor ds. technicznych Palumbo Motorcar. Wśród czołowych firm obserwujemy nasilający się trend włączania do swojej polityki korporacyjnej zasad ekologii oraz tworzenia produktów bezpiecznych dla środowiska mówi Robert Buzz Kross, wiceprezes i szef działu rozwiązań dla przemysłu w Autodesk. Cieszymy się, że nasze technologie wizualizacji, symulacji i analizy pomagają Palumbo Motorcar zredefiniować projekt samochodu koncepcyjnego Palumbo M-80. Kluczowy partner Autodesk w stanie Wisconsin firma MasterGraphics, przeprowadziła dla Palumbo Motorcar szkolenie pozwalające firmie na całkowite czerpanie korzyści z rozwiązań Autodesk dla przemysłu. Mimo iż jesteśmy małą, dopiero rozwijającą się firmą, dzięki bogatym zasobom szkoleniowym dostępnym dla oprogramowania AliasStudio oraz Inventor, jesteśmy w stanie w krótkim czasie w pełni wykorzystać możliwości projektowania trójwymiarowego stwierdził Jason Palumbo. Inwestycja zwróciła się wielokrotnie pod względem zysków produkcyjnych oraz przybliżyła nas do naszej wizji dostarczania wysokiej jakości samochodów sportowych, przyjaznych dla środowiska. Palumbo Motorcar Company of America zajmuje się projektowaniem oraz produkcją samochodów, skupiając się na samochodach sportowych przyjaznych dla środowiska. Filozofią firmy jest mierzenie sukcesu nie tylko poprzez osiągane zyski, ale również poprzez wkład w społeczeństwo wytwarzanie najpiękniejszych na świecie samochodów sportowych oraz promowanie czystego środowiska 8 DESIGN NEWS Polska [ lipiec/sierpień 2007

11 w kraju i na świecie NOWOŚCI Oprogramowanie: nowości SolidWorks 2008 Najnowsza wersja wiodącego oprogramowania 3D CAD skupia uwagę użytkowników na projektowaniu lepszych produktów SolidWorks 2008 wprowadza nowy intuicyjny i szybki w obsłudze interfejs użytkownika, imponującą grafikę 3D, a stale udoskonalana przełomowa technologia inteligentnych operacji SWIFT przyspiesza projektowanie lepszych produktów. Z ponad 250 zamówionymi przez użytkowników ulepszeniami SolidWorks 2008 pozwala na większą koncentrację na rozwiązywaniu zadań projektowych niż na obsłudze oprogramowania, umożliwiając wykorzystywanie istniejących projektów celem oszczędności czasu i zapewnienia dokładności. Pomaga to również użytkownikom w ulepszaniu ich pracy poprzez natychmiastowe dostarczanie oceny jakości i technologiczności projektów. Interfejs użytkownika SolidWorks 2008 jest bardzo poręczny i cechuje go większa intuicyjność powiedział użytkownik wersji beta Josh A. Mings, inżynier projektowania wnętrz w firmie Executive Aircraft Completions z Tulsa w Oklahomie. Możesz pracować skuteczniej, ponieważ otrzymujesz więcej możliwości pracy na modelu, w modelu i wokół niego za sprawą nowych opcji menu. Przełączanie pomiędzy dokumentami jest również bardziej wydajne, ponieważ teraz możesz zobaczyć okno podglądu dokumentu, do którego się przełączasz, zanim się do niego przełączysz. Im więcej nabierasz doświadczenia, tym więcej zyskuje SolidWorks Koncentracja na projektowaniu, a nie na CAD Najważniejsze są nowe wrażenia użytkownika. Intuicyjna organizacja pracy przewiduje, jakiego narzędzia będzie potrzebował użytkownik w kontekście konkretnego zadania, którego się podejmuje, czytelnie je uaktywniając. Interfejs zwiększa użyteczność okna, redukuje ilość ruchów myszką, wprowadza innowacyjne opcje dostosowywania i wprowadza bazujące na zadaniach komendy wyboru. Te atrybuty programu pomagają zapewnić SolidWorks miano najłatwiejszego w użyciu systemu CAD 3D, skupiając uwagę użytkowników na ich projektach i minimalizując roztargnienie użytkownika. SWIFT Instant3D, jedna z kilku unikalnych nowych funkcji opartych na technologii SWIFT, pozwala użytkownikom na łatwe tworzenie i modyfikację kształtów modeli 3D poprzez manipulację uchwytami przeciągania bezpośrednio na modelu. Użytkownicy nie muszą korzystać z uporczywych komend wewnętrznych, okien dialogowych i wprowadzania obszernej ilości danych, których zwykle wymagają inne systemy CAD. Ruchome przekroje umożliwiają użytkownikom przeprowadzanie edycji poprzez przeciąganie krawędzi podczas wyświetlania jedynie wycinka modelu. SWIFT DimXpert ustawia automatycznie wymiary geometrii i tolerancje części, zaoszczędzając czas i dostarczając istotnych dla każdego zespołu projektowego informacji. Otrzymujemy w ten sposób widoczną odpowiedź na pytanie, czy model został właściwie opisany i czy jest gotowy do produkcji. DimXpert jest zgodny z instrukcją 3D ASME Y , automatycznie generując widoki, wymiary i tolerancje w rysunkach 2D całej dokumentacji projektowej. SolidWorks idzie właściwą drogą z technologią SWIFT stwierdza Gisela Wilson, dyrektor programu Zarządzania Produktem, Projektem i Portfolio w firmie analizy rynkowej International Data Corporation (IDC). Wraz z nową wersją pogłębiają się możliwości projektowania, ale bez obciążenia użytkowników wieloma dodatkowymi i trudnymi do nauki zawiłościami. SWIFT i SolidWorks 2008 mogą dać zespołom projektowym znaczne różnice w okresach opracowania, kosztach, odbieraniu produktu i ostatecznie jakości wyników. Zaoszczędzić czas SolidWorks 2008 daje użytkownikom jedyne w swoim rodzaju nowe sposoby na szybsze projektowanie coraz lepszych produktów, poprzez ponowne wykorzystanie części istniejących projektów stosując jednocześnie sprawdzone rozwiązania. SOLIDWORKS 2008: SWIFT Instant 3D SOLIDWORKS 2008: Dimension Expert SOLIDWORKS 2008: Large Assemblies Manager [ DESIGN NEWS Polska 9

12 NOWOŚCI w kraju i na świecie Oprogramowanie: nowości dokończenie... SOLIDWORKS 2008: DesignClipart SOLIDWORKS 2008: Tolanalyst Funkcjonalność Wyszukiwania pozwala użytkownikom wyszukiwać w ich systemach: szkice, tabele, obrazy, kształty, widoki lub bloki DWG, które znajdują się wewnątrz projektów. Gdy element zostanie zlokalizowany, Wyszukiwanie rozbija docelowy plik, pozwalając użytkownikom zwyczajnie przeciągnąć element w celu wykorzystania go w nowych projektach. Funkcja Wyszukiwania wynagradza inżynierom godziny spędzone każdego dnia nad już zakończonymi projektami. Wyszukiwanie potwierdza również to, że SolidWorks jest liderem na rynku w ponownym wykorzystywaniu danych AutoCAD, umożliwiając szybki dostęp do dowolnej części pliku DWG bez potrzeby jego przetwarzania. Ponadto obsługując oryginalne bloki DWG, SolidWorks 2008 ostrzega użytkowników o zmianach w powiązanych blokach DWG. Użytkownicy mogą również edytować te bloki w programie DWGeditor, klikając prawym klawiszem i wykorzystując dane DWG w tworzeniu nowych projektów 3D. Zespoły projektowe mogą po raz pierwszy zarządzać wszystkimi plikami 2D z poziomu pulpitu SolidWorks za pomocą nowego narzędzia o nazwie DWGnavigator. DWGnavigator usprawnia specyficzne dla DWG procesy wyszukiwania, odnajdywania zależności, widoków i pakowania udostępnianych plików. Użytkownicy mogą również zapisywać swoje pliki w formatach dowolnej wersji oprogramowania AutoCAD lub AutoCAD LT. Kolejne, wyjątkowe osiągnięcie DriveWorksXpress automatycznie tworzy dostosowane części, zespoły i rysunki oparte na predefiniowanych założeniach projektowych, pozwalając firmom na szybką i oszczędną reakcję na specyficzne zapotrzebowanie każdego klienta. Polepsz swój projekt SolidWorks 2008 oddaje w ręce zespołów projektowych potężne nowe narzędzia, pomagające tworzyć poprawnie projekty, które są kompleksowe, wysokiej jakości i gotowe do produkcji za pierwszym razem. COSMOSWorks Design Insight na przykład wyświetla obszary modeli CAD, które przenoszą zdefiniowane obciążenia, ułatwiając konstruktorom podjęcie decyzji o dodawaniu materiału celem wzmocnienia lub jego wybrania, by uniknąć kosztowego przeprojektowania. DFMXpress, kolejna wyjątkowa funkcja SolidWorks, wspomaga projektowanie pod kątem wytwarzania, zapobiegając kosztownym błędom projektowym poprzez automatyczne oznaczenie elementów, które są skomplikowane, drogie lub niemożliwe do obrobienia, takie jak na przykład frezowane na 90 stopni narożniki wybrania. TolAnalyst jest zautomatyzowanym narzędziem grup tolerancji, które pomaga firmom uniknąć ukrytych potencjalnych problemów dopasowania i funkcjonowania, mogących powodować zmienność tolerancji wytwarzanych zespołów. TolAnalyst pomaga zidentyfikować najbardziej krytyczne tolerancje i umożliwia użytkownikom uszczelnić lub poluzować dowolne tolerancje, w celu uniknięcia problemów funkcjonalnych i kosztownego przeprojektowania. TolAnalyst zmniejsza również potrzebę nudnego, skłonnego do błędów ręcznego liczenia, zwiększając zaufanie użytkowników do tego, że ich projekty będą właściwie funkcjonującymi produktami od razu. SOLIDWORKS 2008: Motion Manager 10 DESIGN NEWS Polska [ czerwiec 2007

13 wydarzenia NOWOŚCI Konferencje ESoCAET 2007: o co tutaj chodzi Światowym standardem stało się stosowanie technologii komputerowego wsparcia projektowania CAE. Obecnie wiele firm używa symulacji komputerowej w procesie projektowania. Również w Polsce coraz częściej spotyka się rozwiązania inżynierskie CAE, a ich zastosowanie obejmuje coraz więcej dziedzin Stosowanie metod CAE w codziennej pracy wymaga gruntownej wiedzy inżynierskiej oraz znajomości metod numerycznych. Jednak pomimo znajomości podstaw teoretycznych często okazuje się, że umiejętność efektywnego wykorzystania zdobytej wiedzy w praktyce jest trudne. Analizując istniejącą sytuację niemiecka firma CADFEM GmbH wraz z siedmioma europejskimi partnerami założyła projekt realizowany w ramach europejskiego programu Leonardo da Vinci o nazwie ESo- CAET (European School of Computer Aided Engineering Technology). Celem projektu jest stworzenie wysokiej jakości studiów podyplomowcyh (porównywalnych z prestiżowymi studiami MBA dla ekonomistów), kształcących inżynierów w kierunku praktycznego zastosowania analiz numerycznych w procesie projektowania. MESco, jako partner programu ESoCAET, przygotował dwa moduły z programu Master of Engineering in Applied Computational Mechanics w postaci studium realizowanego w Polsce. Moduły te to: Solid Mechanics and Heat Transfer (Solid Mechanics, Heat Transfer) oraz Fatigue and Fracture Mechanics. Dlaczego właśnie te? Założenia... Wybór modułów oparto na wieloletnim doświadczeniu oraz na wynikach przeprowadzonych badań zapotrzebowania przemysłu. Forma i program studium oparte są na europejskich studiach podyplomowych ESoCAET w Niemczech. W skład studium prowadzonego w języku polskim wchodzą wykłady oraz ćwiczenia praktyczne. Założeniem studium jest przekazanie uczestnikom zaawansowanej wiedzy z zakresu mechaniki ciała stałego, przepływu ciepła oraz analiz zmęczeniowych. Studium ukierunkowane jest na praktyczne wykorzystanie zdobytej wiedzy. Bazując na przykładach mających REKLAMA [ DESIGN NEWS Polska 11

14 NOWOŚCI wydarzenia swoje odpowiedniki w rzeczywistości, omawiane będą problemy występujące lub mogące wystąpić w codziennej pracy inżyniera. Część teoretyczna prowadzona będzie przez wybitnych profesorów o międzynarodowej renomie (patrz ramka obok), natomiast wysoki poziom części praktycznej zapewnią osoby o ugruntowanym doświadczeniu z danej dziedziny. Dla kogo? Studium jest przeznaczone dla praktyków, chcących ugruntować swoją wiedzę teoretyczną oraz poznać sposoby jej efektywnego wykorzystania. Przyjmuje się, że uczestnik posiada podstawową wiedzę z zakresu mechaniki, wytrzymałości materiałów, przepływu ciepła oraz metody elementów skończonych (MES). Osoba kończąca studium będzie posiadała umiejętność trafnego rozpoznania problemu, zdefiniowania założeń dla zagadnienia oraz jego rozwiązania przy użyciu technik MES. Podsumowaniem studium jest zaliczenie zadania projektowego. Każdy uczestnik otrzyma przykład do rozwiązania i po określonym czasie będzie musiał przedstawić raport z wynikami. Obrona projektu będzie odbywała się za pośrednictwem nowoczesnej platformy komunikacyjnej Webex. Pozytywne zaliczenie studium poświadczone zostanie dyplomem ESoCAET. Termin ESoCAET 2007: września 2007 r. Miejsce: Pałac Kawalera w Świerklańcu k. Tarnowskich Gór Prof. dr hab. inż. Ryszard Andrzej BIAŁECKI (prowadzi moduł: Przepływ ciepła ) Wykładał na uniwersytetach w USA i Niemczech. Stypendysta Fundacji Fulbrighta. Autor programów metody elementów skończonych i brzegowych. Wykonawca projektów dla NASA i Mercedes Benz. Autor ponad 160 publikacji, jednej książki i współautor siedmiu rozdziałów w książkach m.in. Numerical Heat Transfer Handbook (J. Wiley). Prof. dr hab. inż. Tadeusz BURCZYŃSKI (moduł: Metoda elementów skończonych w mechanice ciała stałego ) jest profesorem zwyczajnym na Politechnice Śląskiej i Krakowskiej, specjalistą w dziedzinie mechaniki i informatyki stosowanej. Zajmuje się: mechaniką komputerową, mechaniką materiałów, modelowaniem wieloskalowym, analizą wrażliwości, optymalizacją, zagadnieniami odwrotnymi, mechaniką stochastyczną, systemami rozmytymi oraz sztuczną inteligencją. Autor ponad 300 publikacji, autor lub współautor i edytor 11 książek, 9 rozdziałów, redaktor 7 specjalnych numerów czasopism naukowych. Jest przewodniczącym Polskiego Towarzystwa Metod Komputerowych Mechaniki oraz wiceprzewodniczącym Komitetu Mechaniki PAN. Dr hab. inż. Tadeusz ŁAGODA, profesor Politechniki Opolskiej (moduł: Zmęczenie i mechanika pękania ) zajmuje się wytrzymałością zmęczeniową przy wieloosiowych obciążeniach losowych, trwałością zmeczeniową złączy spawnych, obliczaniem konstrukcji mechanicznych i inżynierskich. Autor 215 publikacji, w tym 8 monografii oraz 36 publikacji anglojęzycznych. Jedną z ważniejszych pozycji stanowi książka pt. Trwałość zmęczeniowa wybranych złączy spawnych. PROGRAM ESoCAET 2007 Przepływ ciepła Wstęp: Termodynamika a wymiana ciepła Sposoby wymiany ciepła Pole temperatury i gęstości strumienia ciepła Przewodzenie Równanie przewodzenia ciepła w układzie nieruchomym i ruchomym Warunki brzegowe i początkowe Jednoznaczność zadań przewodzenia Ograniczenia metod analitycznych Modele uproszczone: żebro, powłoka, osiowa symetria, płaskie zadania 2D, symetria oraz powtarzalność, obiekty o parametrach skupionych Dyskretyzacja równania przewodzenia za pomocą MES Pojęcie ważonych reszt, funkcje próbne i wagowe Słabe sformułowanie Zadania nieustalone Uwzględnienie warunków brzegowych Konwekcja Pojęcie współczynnika wnikania ciepła Przykłady korelacji Zależność współczynnika wnikania od temperatury Promieniowanie Podstawowe pojęcia Promieniowanie we wnękach Obecność otworów i stref zacienionych Dyskretyzacja równania Sprzężenie z przewodzeniem Metoda elementów skończonych w mechanice ciała stałego Modelowanie w mechanice ciała stałego Teoria stanu naprężenia Teoria stanu odkształcenia Prawa konstytutywne Równania teorii sprężystości i termosprężystości Równania teorii plastyczności MES dla układów jednowymiarowych (pręty i układy prętowe) Dwuwymiarowe zagadnienia teorii sprężystości (płaski stan naprężenia i odkształcenia) MES dla tarcz Płyty i powłoki MES dla płyt MES dla powłok MES w zagadnieniach trójwymiarowych MES w zagadnieniach nieliniowych MES w zagadnieniach dynamicznych Zmęczenie i mechanika pękania Mechanizmy powodujące zniszczenie Określenie warunków pracy, pomiary, metody symulacji statycznej i dynamicznej, metody zliczania cykli Zagadnienia materiałowe, histereza materiałowa, efekt Bauschingera, podejście bazujące na naprężeniach (SN), podejście bazujące na odkształceniach (EN) Testy zmęczeniowe, opis statystyczny danych zmęczeniowych Czynniki wpływające na trwałość zmęczeniową: karby, gradienty naprężeń, chropowatość, wielkość przedmiotu, materiał, naprężenia resztkowe, wielokierunkowy stan naprężeń, Oszacowanie czasu życia na podstawie naprężeń nominalnych i odkształceń lokalnych, przegląd do zaleceń i norm Liniowa i nieliniowa mechanika pękania Określenie danych materiałowych, metody testowe dla mechaniki pękania Propagacja pęknięć, wartość progowa, zamykanie pęknięć, efekt kolejności 12 DESIGN NEWS Polska [ lipiec/sierpień 2007

15 wydarzenia NOWOŚCI Fot.: Bosch 105 lat produkcji i miliardów świec Niedawno taśmę produkcyjną w fabryce w Bambergu opuściła dziesięciomiliardowa świeca zapłonowa marki Bosch. Tym samym firma wyprodukowała ich najwięcej na świecie. Ułożone jedna przy drugiej, utworzyłyby łańcuch o długości ponad 560 tys. km, którym można by 14 razy opasać Ziemię wzdłuż równika. Świece Boscha są obecne na rynku już od 105 lat Sto lat temu Bosch produkował rocznie zaledwie kilkaset świec zapłonowych, dziś z taśm fabrycznych schodzi ich już ponad 300 mln sztuk. Zdecydowana większość z nich (8 mld), pochodzi z założonej w 1939 roku fabryki w Bambergu. Na potrzeby lokalnych rynków oraz producentów pojazdów świece produkują fabryki w Indiach, Brazylii, Chinach i Rosji. We wszystkich fabrykach na całym świecie obowiązują bardzo wysokie standardy jakości. Bosch po raz pierwszy zaprezentował świecę zapłonową w połączeniu z wysokonapięciowym iskrownikiem magnetycznym w 1902 roku, czyli 105 lat temu. Powszechnie uważa się, że wynalazek spowodował gwałtowny rozwój przemysłu motoryzacyjnego w następnych dziesięcioleciach. Obecnie zaawansowane technologicznie świece Boscha w dużym stopniu przyczyniają się do oszczędnego, czystego i efektywnego spalania paliwa oraz do sprawnego funkcjonowania silnika i katalizatora. Trwałość produkowanych obecnie świec wynosi ok tys. km przebiegu i jest o razy większa niż w przypadku świec produkowanych przed stu laty. Wielkości zapałki Bosch nieustannie rozwija swój produkt i adaptuje go do potrzeb rozwijającej się technologii produkcji silników, np. silników czterozaworowych, silników pracujących na ubogiej mieszance czy też bardzo oszczędnego bezpośredniego wtrysku benzyny. Od rozpoczęcia produkcji seryjnej świec w roku 1902 na rynku pojawiło się już ponad 20 tys. typów świec zapłonowych. Obecnie oferta obejmuje ponad BOSCH po raz pierwszy zaprezentował świecę zapłonową w połączeniu z wysokonapięciowym iskrownikiem magnetycznym w 1902 roku, czyli 105 lat temu Świece zapłonowe Bosch fakty i liczby Całkowita liczba świec Boscha wyprodukowanych od 1902 roku: ponad 10 mld sztuk Roczna produkcja świec w fabrykach Boscha: przeszło 300 mln sztuk (1902: ok. 300 sztuk) Zużycie materiałów w ciągu jednego dnia produkcji (600 tys. sztuk) w fabryce w Bambergu: 28 ton stali, 1,2 ton niklu, 0,6 ton miedzi, 15 km drutu niklowego i 2 kg platyny do korpusów świec i elektrod oraz 20 ton tlenku glinu do izolatorów Liczba typów świec zapłonowych Bosch, aktualne dane: z 31 różnymi wersjami elektrod Liczba typów świec zapłonowych Bosch, w sumie od 1902 roku: ponad 20 tys. Najmniejsza świeca zapłonowa Bosch: 40 mm długości (np. do kosiarek trawnikowych) Największa świeca zapłonowa Bosch: 150 mm długości (np. do dużych silników gazowych) Wydajność świecy zapłonowej Bosch (świece standardowe): do 100 zapłonów na sekundę, w sumie ok. 20 mln zapłonów przy 20 tys. km przebiegu Warunki pracy świecy zapłonowej Bosch: Napięcie do 30 tys. V, temperatura do C, ciśnienie do 100 barów (= ciśnienie na głębokości wody m); gorąca, wyjątkowo agresywnie działająca mieszanina oparów benzyny, gazów spalinowych i produktów spalania paliwa Żywotność świecy zapłonowej Bosch: standardowo tys. km przebiegu, wersje specjalne świec do 100 tys. km przebiegu Fabryki produkujące świece zapłonowe Bosch: Bamberg (Niemcy), Aratú (Brazylia), Engels (Rosja), Naganathapura (Indie) oraz Nanjing (Chiny) Obszary stosowania świec zapłonowych Bosch: samochody, motocykle i skutery, pojazdy użytkowe, silniki statków, skutery wodne; sprzęt ogrodniczy i leśniczy, duże silniki gazowe, agregaty prądotwórcze, pompy wodne, małe silniki [ DESIGN NEWS Polska 13

16 NOWOŚCI wydarzenia Fot.: Bosch STO lat temu Bosch produkował rocznie zaledwie kilkaset świec zapłonowych, dziś z taśm fabrycznych schodzi ich już ponad 300 mln sztuk wariantów: od świec wielkości zapałki (do kosiarek trawnikowych), aż po kilkunastocentymetrowe świece (do dużej mocy silników gazowych, jak np. do opisywanego na sąsiednich stronach silnika GE Energy). Zróżnicowana liczba, konstrukcja i materiał elektrod pozwalają na lepsze dopasowanie świec do danego typu pojazdu. Umożliwia to silnikom spełnienie coraz bardziej rygorystycznych norm emisji spalin i równocześnie sprawia, że są one efektywniejsze i osiągają jeszcze wyższą moc. By ułatwić dobór właściwej świecy zapłonowej, w ramach oferty części zamiennych dostępny jest program Bosch Super plus, który obejmuje 24 typy świec do najpopularniejszych na rynku samochodów. Do każdego typu silnika przypisany jest tylko jeden typ świecy, dzięki czemu łatwo jest odnaleźć i dopasować odpowiedni produkt. Program spełnia wymogi stawiane produktom wyposażenia fabrycznego i obejmuje wyłącznie świece z rezystorem przeciwzakłóceniowym, ZDECYDOWANA większość z nich (8 mld), pochodzi z założonej w 1939 roku fabryce w Bambergu. Na potrzeby lokalnych rynków oraz producentów pojazdów świece produkują fabryki w Indiach, Brazylii, Chinach i Rosji które pomagają zagwarantować sprawne funkcjonowanie wszystkich systemów elektronicznych w pojeździe (np. ABS i ESP). Bosch jest wiodącym w Europie i na świecie producentem świec zapłonowych na potrzeby wyposażenia fabrycznego oraz rynku wtórnego. Świece Boscha montowane są seryjnie w takich samochodach, jak: Alfa Romeo, Audi, BMW, Cadillac, Citroen, Mercedes-Benz, Fiat, Ford, GM, Lancia, Mitsubishi, Opel, Peugeot, Porsche, Renault, Saab, Seat, Skoda, Suzuki, Toyota, Volvo i Volkswagen. W świece Boscha są wyposażone także samochody biorące udział w wielu wyścigach samochodowych: Deutsche Tourenwagen Masters DTM, 24-godzinny wyścig w Le Mans, 24-godzinny wyścig na torze Nürburgring, seria wyścigów Indy-Car w USA czy też rajd Paryż-Dakar. Świece zapłonowe Bosch przeszły wymagające testy nawet w bolidach Formuły 1. Kamienie milowe w historii rozwoju świec zapłonowych: 1902: 7 stycznia 1902 Bosch otrzymuje patent na świecę zapłonową w połączeniu z iskrownikiem magnetycznym wysokiego napięcia. Pierwsze tego typu systemy zapłonowe dostarczono 24 września 1902 r. spółce Daimler- Motorengesellschaft w Bad Cannstatt 1902 i następne lata: wielkość produkcji w pierwszych latach sięgała kilkuset sztuk rocznie 1914: otwarcie pierwszej fabryki świec zapłonowych (Stuttgart) 1927: Bosch wprowadza pojęcie wartości cieplnej, które do dziś jest standardowym parametrem wytrzymałości termicznej świec zapłonowych (istotny parametr dla optymalnego dopasowania świecy do danego silnika) 1939: otwarcie fabryki świec zapłonowych w Bambergu 1953: świeca Bosch z dwuskładnikową elektrodą środkową wchodzi do seryjnego wyposażenia Mercedesa Benz 300 SL z charakterystycznymi drzwiami skrzydłowymi. Zalety: niezawodny rozruch zimnego silnika i dłuższa żywotność świec 1968: z taśm produkcyjnych fabryki w Bamberg schodzi miliardowa świeca zapłonowa 1976: świece z rdzeniem miedzianym w elektrodzie środkowej (świece Thermoelastic ) wchodzą do produkcji seryjnej Lata 80.: adaptacja świecy zapłonowej do różnych rodzajów paliw i koncepcji silnikowych sprawia, że silniki produkują mniej substancji szkodliwych, są oszczędniejsze i bardziej efektywne (benzyna bezołowiowa, katalizator, silniki czterozaworowe, mieszanka uboga, bezpośredni wtrysk benzyny i in.) 1983: jako pierwszy i do dziś dnia jedyny producent świec zapłonowych Bosch wprowadza do produkcji świece ze spiekaną, platynową elektrodą środkową. Zastosowanie platyny i materiałów kompozytowych w połączeniu ze stopami metali szlachetnych wydłuża żywotność świecy do ponad 60 tys., a przy zastosowaniach specjalnych nawet do 100 tys. kilometrów przebiegu 1991: świeca z iskrą pełzającą produkcji Bosch zapobiega opóźnieniom w zapłonie i brakowi iskry, nawet w przypadku częstego pokonywania krótkich odcinków tras 1995: elektrody niklowo-itrowe wydłużają okres eksploatacji świec 2000: Bosch wprowadza do produkcji świece zapłonowe zoptymalizowane pod kątem wyjątkowo oszczędnego, pierwszego systemu bezpośredniego wtrysku benzyny (cały system został opracowany również przez firmę Bosch) 7 stycznia 2002: 100-lecie świec zapłonowych Boscha Kwiecień 2007: wyprodukowanie dziesięciomiliardowej świecy zapłonowej Bosch Fot.: Bosch 14 DESIGN NEWS Polska [ lipiec 2007

17 wydarzenia NOWOŚCI 39 turbin wiatrowych GE Energy dostarczyło 39 turbin wiatrowych dla dwóch nowych farm wiatrowych zlokalizowanych w północnej Polsce, w okolicy Grudziądza i Malborka. Są to pierwsze projekty związane z dostawą turbin o mocy produkcyjnej 1,5 megawata, które GE realizuje w Polsce Turbiny zwiększą krajową produkcję energii elektrycznej o 58,5 megawata energii. Zakupu energii pochodzącej z nowych elektrowni dokonywać będzie koncern energetyczny Energa SA. Farma wiatrowa Kisielice w okolicy Grudziądza składa się z 27 turbin wiatrowych GE Energy o mocy 1,5 megawata. Pod względem liczby turbin Kisielice są największym zrealizowanym dotychczas projektem energii wiatrowej w Polsce. Instalacja ta jest obecnie w fazie rozruchu i pracuje tam już 26 turbin wiatrowych. Drugim przedsięwzięciem jest farma w okolicy Malborka, która składa się z 12 1,5-megawatowych maszyn GE Energy, które właśnie są montowane. Turbiny wiatrowe na potrzeby obu farm zostały wyprodukowane przez zakłady GE Energy w Salzbergen w Niemczech. Oprócz dostawy urządzeń, w ramach obu projektów, GE Energy będzie świadczyć usługi instalacji, uruchomienia i serwisu. Dotychczas na całym świecie zainstalowano już ponad turbin GE o mocy 1,5 megawata. Projekty Kisielice i Malbork realizuje firma Iberdrola Energia Odnawialna, która należy do hiszpańskiej spółki energetycznej Iberdrola. Jest to pierwszy przypadek współpracy firm GE i Iberdrola przy realizacji projektów wiatrowych na polskim rynku. Iberdrola, jedna z wiodących spółek energetycznych na świecie, zajmuje się produkcją, przesyłem, dystrybucją i sprzedażą energii elektrycznej. Firma świadczy usługi 16 milionom klientów. Bardzo cieszy nas fakt, że Iberdrola wybrała właśnie naszą technologię do swojego pierwszego projektu w Polsce powiedział Rod Christie, prezes GE Energy w Europie Środkowej i Wschodniej, Rosji i WNP. Od pewnego czasu pracujemy z firmami rozwijającymi obszar energii wiatrowej na polskim rynku. Rozpoczęcie współpracy z firmą Iberdrola stanowi przełom w rozwoju naszej działalności w Polsce. Według Europejskiego Stowarzyszenia Energii Wiatrowej zdolność produkcyjna energii wiatrowej w Polsce na koniec czerwca 2006 roku wynosiła 142 megawaty. Prognozy BTM Consult mówią o możliwości zwiększenia mocy produkcyjnych o 550 megawatów do końca 2009 roku. W ciągu najbliższych 10 lat Polska będzie bardzo dynamicznie rozwijać energetykę odnawialną, a GE ma niezawodną i wydajną technologię, aby efektywnie wesprzeć tego typu projekty powiedział Rod Christie, prezes GE Energy w Europie Środkowej i Wschodniej, Rosji i WNP. Technologia produkcji turbin wiatrowych GE jest kluczowym elementem ecomagination inicjatywy GE, której celem jest sprostanie takim globalnym wyzwaniom, jak: czystsze i bardziej wydajne źródła energii, niższy poziom emisji szkodliwych substancji oraz zasoby czystej wody. Autodesk przejmuje Opticore AB Nowe technologie w zakresie wizualizacji umacniają pozycję Autodesk jako strategicznego partnera i dostawcę oprogramowania dla rynku projektantów samochodowych Autodesk, Inc. podpisał ostateczną umowę na zakup określonych aktywów Opticore, będącej filią Design Communication, z siedzibą w Gothenburgu, w Szwecji, która dostarcza oprogramowanie do tworzenia interaktywnych i realistycznych wizualizacji oraz prezentacji 3D. Zakup ten podkreśla zaangażowanie Autodesk w dostarczanie rozwiązań wspierających najlepszych w branży projektantów i producentów oraz umożliwiających im korzystanie z kompletnych rozwiązań do prototypowania cyfrowego. Opticore jest uznanym dostawcą oprogramowania do prezentacji i komunikacji graficznej, oferującym zawansowane technologie używane do produkcji wiernie oddających rzeczywistość, wysoko interaktywnych i realistycznych cyfrowych wizualizacji i prezentacji 3D. Rozwiązania Opticore przenoszą cyfrowe prototypowanie z poziomu CAD projektowania wspomaganego komputerowo, do poziomu CAID projektowania przemysłowego wspomaganego komputerowo. W rezultacie zimniejsza się potrzeba tworzenia fizycznych prototypów, skraca się cykl rozwoju produktów oraz zwiększa poziom komunikacji pomiędzy projektantami, menedżerami i klientami. Autodesk planuje dalszy rozwój technologii Opticore oraz wsparcie klientów firmy. Połączenie doświadczenia i technologii obydwu firm umożliwi firmie Autodesk dostarczanie jeszcze bardziej zaawansowanych rozwiązań w zakresie wizualizacji dzięki możliwościom w obszarze realistycznego renderingu w czasie rzeczywistym, a także opierając się na solidnej wiedzy inżynierskiej. Klienci Opticore obejmują zarówno głównych producentów samochodów ze wszystkich kontynentów, jak również duże przedsiębiorstwa produkcyjne. Do klientów z branży motoryzacyjnej należą: AUDI AG, Ford Motor Company (i jego marki marki: Ford, Volvo, Jaguar, Land Rover), Hyundai, KIA, FAW, Brilliance Auto, Tata Motor, Mahindra Mahindra, Bajaj Auto, Honda oraz Nissan Mitsubishi. Klienci z rynku transportowego i produktów konsumenckich obejmują następujące firmy: Canon Inc, Philips Consumer, Nokia Mobile, Electrolux and Bombardier Trains. Opticore ma również blisko 50 klientów na terenie całej Azji, łącznie ze wszystkimi ośmioma głównymi producentami samochodów w Japonii. [ DESIGN NEWS Polska 15

18 NOWOŚCI w kraju i na świecie Silniki spalinowe Diesle na sportowo Jeszcze do niedawna na silniki dieslowskie w sportach motorowych patrzono z przymrużeniem oka, auta napędzane olejem napędowym odnoszą jednak coraz większe sukcesy na torach wyścigowych. W tym roku technologia dieslowska po raz kolejny triumfowała w legendarnym, 24-godzinnym wyścigu w Le Mans skonstruowane we współpracy z koncernem Bosch bolidy Audi R10 TDI i Peugeot 908 HDi zajęły pierwsze i drugie miejsce Odbywający się już od 75 lat wyścig w Le Mans we Francji to najbardziej znany i prestiżowy długodystansowy wyścig na świecie. Jego zwycięzcą zostaje auto, które w ciągu 24 godzin przejedzie najdłuższą trasę. W tym czasie, zmieniający się cyklicznie kierowcy potrafią pokonać nawet ponad 5 tys. km, co odpowiada niemal całkowitemu dystansowi pełnego sezonu Formuły 1. W wyścigu Le Mans podstawą zwycięstwa są nie tylko umiejętności kierowcy, ale przede wszystkim niezawodne bolidy. Dlatego właśnie ich konstruktorzy sięgają po najnowsze, zaawansowane rozwiązania techniczne. Diesel zadebiutował w Le Mans w ubiegłym roku. We współpracy z koncernem Audi, Bosch stworzył system wtryskowy do modelu Audi R10 TDI. Specjalnie przygotowana wersja systemu Common Rail obejmowała: pompy wysokociśnieniowe, wtryskiwacze, sterownik oraz kompletny system telemetryczny. Dwa tak przygotowane bolidy zajęły pierwsze i trzecie miejsce. W tym roku w Le Mans po raz pierwszy aż dwóch producentów wystartowało z pojazdami z napędem Diesla. Oprócz zwycięzcy z zeszłego roku Audi R10 TDI (moc silnika 650 KM, maks. moment obrotowy Nm), Bosch wyposażył w tym roku w specjalnie zaadaptowany Common Rail także nowy, prototypowy model Peugeot 908 HDi FAP (moc 700 KM, maks. moment obrotowy Nm). Wyścig po raz drugi z rzędu wygrał niemiecko-włoski zespół Audi R10 (Frank Biela, Emanuele Pirro, Marco Werner), na drugim miejscu finiszowali Sebastien Bourdais (Francja), Stephane Sarrazin (Francja) i Pedro Lamy (Portugalia) w Peugeot 908. Dla 12-cylindrowych silników zwycięskich modeli Bosch skonstruował kompletne systemy wtryskowe Common Rail, składające się z pomp wysokociśnieniowych, przewodów kolektora (Rails), piezowtryskiwaczy typu Inline DLA 12-cylindrowych silników bolidów Audi R10 TDI i Peugeot 908 HDi FAP Bosch skonstruował kompletne systemy wtryskowe Common Rail, składające się z pomp wysokociśnieniowych, przewodów kolektora (Rails), piezowtryskiwaczy typu Inline oraz specjalnie zaadaptowanego sterownika, który analizuje szereg danych uzyskiwanych z czujników i kontroluje proces wtrysku paliwa oraz specjalnie zaadaptowanego sterownika, który analizuje szereg danych uzyskiwanych z czujników i kontroluje proces wtrysku paliwa. Bosch opracował i rozwinął nowoczesne, wysokociśnieniowe systemy Diesla oraz jako pierwszy na świecie wprowadził je do produkcji seryjnej. Długoletnie doświadczenie stanowi mocną podstawę dla niezawodności systemów stosowanych WE współpracy z koncernem Audi Bosch stworzył system wtryskowy do modelu Audi R10 TDI. W tym roku bolid po raz drugi z rzędu zwyciężył w słynnym 24-godzinnym wyścigu w Le Mans Fot.: Bosch Fot.: Bosch 16 DESIGN NEWS Polska [ lipiec/sierpień 2007

19 w kraju i na świecie NOWOŚCI w technice wyścigowej, z kolei zaangażowanie w segmencie sportów motorowych pomaga doskonalić parametry, w tym ciężar i wydajność, systemów wtryskowych produkowanych seryjnie. Common Rail zapewnia silnikowi Diesla większą moc i wyższy moment obrotowy, wyraźnie obniżając zużycie paliwa, głośność pracy i emisję zanieczyszczeń. Zalety te przekonują producentów samochodów do tego stopnia, że na całym świecie w nowo produkowanych samochodach osobowych z silnikami wysokoprężnymi stosuje się niemal wyłącznie systemy wtryskowe Common Rail. Technologia przekonała do siebie także kierowców. W 2006 roku w Europie Zachodniej już co drugi nowo zarejestrowany samochód osobowy był wyposażony w silnik Diesla. Ze sportami motorowymi Bosch związany jest od Techniką wyścigową zajmuje się specjalny dział o nazwie Bosch Motosport. Ponad siedemdziesięciu pracujących tam inżynierów opracowuje urządzenia dla pojazdów biorących udział Fot.: Bosch BOSCH wyposażył w specjalnie zaadaptowany system Common Rail nowy, prototypowy model Peugeot 908 HDi FAP (moc 700 KM, maks. moment obrotowy Nm). Bolid zajął drugie miejsce w tegorocznym 24-godzinnym wyścigu w Le Mans m.in. w Formule 1, Formule 3, wyścigu Le Mans czy wyścigach DTM. Urządzenia Mały tester o dużych możliwościach Innowacyjna technika samochodowa oparta na wielu elektronicznych systemach wymusza na warsztatach samochodowych konieczność wykonywania diagnozy sterowników. Dotyczy to zarówno klasycznych napraw mechanicznych, jak i prac serwisowych przy układach kierowniczych, układach hamulcowych, oświetleniu itd. Pomocnym rozwiązaniem jest w takich przypadkach nowy, bezprzewodowy tester usterek KTS 200 Boscha KTS 200 ma ergonomiczną obudowę, której boki są dodatkowo zabezpieczone gumowymi nakładkami. Do obsługi urządzenia wykorzystuje się jedynie 7 silikonowych przycisków. Cztery z nich oznaczone strzałkami służą do nawigacji po programie. Pozostałe to przyciski wyboru funkcji, powrotu w menu oraz zatwierdzenia funkcji. Funkcje przycisków są pokazywane na kolorowym ekranie o wielkości 3,5. Ważące zaledwie 600 g urządzenie nie ma baterii wewnętrznych i może być zasilane z zasilacza zewnętrznego lub poprzez przewód do zapalniczki czy bezpośrednio poprzez gniazdo diagnostyczne. Fot.: Bosch KTS 200 ma ergonomiczną obudowę, której boki są dodatkowo zabezpieczone gumowymi nakładkami. Do obsługi urządzenia wykorzystuje się jedynie 7 silikonowych przycisków. Ważące zaledwie 600 g urządzenie nie ma baterii wewnętrznych i może być zasilane z zasilacza zewnętrznego lub poprzez przewód do zapalniczki czy bezpośrednio poprzez gniazdo diagnostyczne [ DESIGN NEWS Polska 17

20 NOWOŚCI w kraju i na świecie Fot.: Bosch Nowy tester pracuje na bazie Linuxa, a oprogramowanie do diagnozy sterowników zapisane jest na karcie pamięci o pojemności 2 GB. Urządzenie dostarczane jest ze specjalnie zmodyfikowanym na jego potrzeby programem ESI[tronic]. Przewidziane są 3 formy dystrybuowania oprogramowania: jednorazowa wersja na płytach DVD, abonament roczny na płytach DVD lub abonament roczny wznawiany internetowo. Uaktualnienia z płyt dokonywane jest poprzez połączenie KTS 200 za pomocą przewodu USB z komputerem PC (wymagany PC z programem Windows XP). Oprogramowanie zawiera pełną diagnozę sterowników wraz z bardzo pomocnymi informacjami o położeniu gniazda diagnostycznego i sposobie podłączenia do danego pojazdu. Zintegrowany w urządzeniu multiplekser umożliwia komunikację według następujących protokołów diagnostycznych: ISO przewód K/L, kody błyskowe, SAE-J1850 VPW, SAE-J1850 PWM (Ford), CAN ISO 11898, CAN ISO (OBD), CAN High-speed, CAN Mid-speed, CAN Lowspeed i jednoprzewodowy. Każda diagnoza rozpoczyna się od identyfikacji pojazdu, która w przypadku KTS 200 jest bardzo prosta. Niezbędne jest wprowadzenie tylko 3 danych: typu pojazdu, rodzaju paliwa/ zasilania, marki. Kolejne informacje (model danej marki, pojemność silnika, rok produkcji) znacznie przyspieszają proces komunikacji z jednostką sterującą. Po identyfikacji dostępne są informacje o położeniu gniazda i sposobie podłączenia do niego. Oprócz odczytu błędów ze sterowników, KTS 200 wykonuje odczyt wartości rzeczywistych. Na jednym ekranie możliwe jest wyświetlenie maksymalnie 4 wartości. Program pozwala odczytać wartość maksymalną i minimalną każdego parametru. Kolejne możliwości programu to INNOWACYJNA technika samochodowa oparta na wielu elektronicznych systemach wymusza na warsztatach samochodowych konieczność wykonywania diagnozy sterowników. Pomocnym rozwiązaniem jest w takich przypadkach nowy, bezprzewodowy tester usterek KTS 200 Boscha testy elementów wykonawczych bardzo pomocna funkcja do zawężenia obszaru poszukiwania błędów. Program pozwala na ograniczenie pełnej diagnozy do zakresu, którym zainteresowane są warsztaty o konkretnej specjalizacji, niezagłębiające się w diagnostykę sterowników silnika. Oferowany jest tzw. service view, który zawiera funkcje służące do: resetowania wskaźników inspekcji serwisowej, wymiany oleju, wymiany opon, ustawienia świateł, wykonania nastaw podstawowych, kodowania po wymianie sterownika, serwisowania klimatyzacji, serwisowania układów hamulcowych, inicjalizacji czujników po badaniu podwozia, montażu akcesoriów (haków holowniczych, radioodbiorników, nawigacji, bagażników itp.). KTS 200 uzupełnia rodzinę uniwersalnych testerów usterek Boscha, w skład której wchodzą również: przystosowany do obsługi wszystkich protokołów diagnostycznych KTS 650 z dwukanałowym Oprogramowanie zawiera pełną diagnozę sterowników wraz z bardzo pomocnymi informacjami o położeniu gniazda diagnostycznego i sposobie podłączenia do danego pojazdu. multimetrem i dwukanałowym oscyloskopem, KTS 530 dla warsztatów, którym wystarczają pomiary jednokanałowe oraz bezprzewodowe KTS 540/570 z adapter Bluetooth USB w wyposażeniu standardowym. Warsztaty wyposażone w te urządzenia są dobrze przygotowane do wymagań, jakie stawia dziś nowoczesna diagnostyka pojazdowa DESIGN NEWS Polska [ lipiec/sierpień 2007