Ocena stanu zdrowia jamy ustnej u pacjentek z zaburzeniami odżywiania*

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Ocena stanu zdrowia jamy ustnej u pacjentek z zaburzeniami odżywiania*"

Transkrypt

1 Czas. Stomatol., 2008, 61, 2, Polish Dental Society Ocena stanu zdrowia jamy ustnej u pacjentek z zaburzeniami odżywiania* Oral status of female patients with eating disorders Małgorzata Daszkowska, Ewa Rybarczyk-Townsend, Magdalena Wochna-Sobańska Z Katedry i Zakładu Stomatologii Wieku Rozwojowego UM w Łodzi Kierownik: prof. dr n. med. M. Wochna-Sobańska Summary Introduction: In recent years doctors have become increasingly concerned by the growing number of patients manifesting anorexia and bulimia nervosa eating disorders. Aim of the study: To evaluate the oral status of patients with eating disorders. Material and methods: 117 girls and young women suffering from anorexia or bulimia were examined. The findings were recorded on special charts which comprised a questionnaire and a form. BMI index was also calculated. Results: The study indicated that the prevalence of caries was 94.9% in this group of patients. The BMI index varied between 11.3 and 21.6, and the DMF index 5.7 and % of the examined patients suffered from abstaining anorexia nervosa. Vomiting anorexia nervosa was found in 47% and bulimia nervosa in 23%. Conclusions: The results of the research have shown no significant correlation between prevalence of caries and the DMF index in patients with eating disorders and the control group. Streszczenie Wprowadzenie: w ostatnich latach duże zaniepokojenie wśród lekarzy budzi stale rosnąca grupa chorych z zaburzeniami odżywiania, u których rozpoznaje się anoreksję oraz bulimię. Cel pracy: celem pracy była ocena stanu zdrowia jamy ustnej osób z zaburzeniami odżywiania. Materiał i metody: zbadano 117 dziewcząt i młodych kobiet cierpiących na anoreksję i bulimię. Wyniki zapisywano na specjalnie opracowanych kartach, składających się z części ankietowej i klinicznej. U wszystkich badanych obliczono także wskaźnik masy ciała (BMI). Wyniki: badaniem klinicznym stwierdzono występowanie próchnicy zębów u 94,9% chorych. Wskaźnik BMI przyjmował wartość od 11,3 do 21,6. Liczba PUW wahała się od 5,7 do 12,6. Wykazano, że 30% wszystkich badanych cierpiała na anoreksję bulimiczną, 47% na anoreksje restrykcyjną, zaś 23% na bulimię. Podsumowanie: dane uzyskane w badaniach nie ujawniły istotnych zależności pomiędzy częstością próchnicy i liczbą PUW u osób z zaburzeniami odżywiania i grupą kontrolną. KEYWORDS: bulimia nervosa, anorexia nervosa, DMF index, dental caries HASŁA INDEKSOWE: bulimia, anoreksja, wskaźnik PUW, próchnica zębów *Praca finansowana z funduszu statutowego nr

2 2008, 61, 2 Stan jamy ustnej u pacjentek z zaburzeniami odżywiania Wstęp Do niedawna głównymi problemami z zakresu zaburzeń odżywiania zwiększającymi ryzyko zachorowań m.in. na cukrzycę, miażdżycę, nowotwory i chorobę wieńcową były nadwaga i otyłość. W ostatnich latach duże zaniepokojenie wśród lekarzy budzi stale rosnąca liczba chorych z problemami natury przeciwnej, u których rozpoznaje się jadłowstręt psychiczny (ang. anorexia nervosa) lub żarłoczność psychiczną (ang. bulimia nervosa). Jedną z przyczyn tego zjawiska jest kreowany przez media stereotyp kobiety niezwykle szczupłej. Stał się on synonimem atrakcyjności i w opinii wielu środowisk warunkiem odnoszenia sukcesu. Badania wykonane przez dr U. Biler [1] sugerują, że anoreksja i bulimia mogą mieć nie tylko psychiczne, ale i biochemiczne podłoże. Okazało się, że u większości badanych pacjentek niektóre obszary mózgu produkowały i zużywały kilkakrotnie więcej serotoniny niż u zdrowego człowieka. Anoreksja i bulimia rozpoczynają się na ogół w późnym dzieciństwie lub okresie pokwitania i występują częściej u kobiet niż u mężczyzn. Kryteria rozpoznawania obu schorzeń zostały ustalone i opublikowane przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne [18, 21]. O anoreksji możemy mówić, jeżeli u pacjenta występuje: 1) utrata lub brak przybierania na wadze w okresie wzrostu: brak zgody chorego na utrzymanie minimalnej wagi dla swojego wzrostu i wieku, spadek ciężaru ciała o 15% poniżej średniej, 2) lęk przed przybieraniem na wadze, 3) zakłócenie subiektywnego obrazu własnego ciała, 4) brak trzech kolejnych miesiączek (amenorrhoea). Choroba może przyjmować dwa typy: restrykcyjny lub bulimiczny. Bulimię można rozpoznać na podstawie następujących objawów: powtarzające się okresy nadmiernego objadania ilością pożywienia znacznie przekraczającą porcję dla zdrowego człowieka w określonym czasie, utrata kontroli nad ilością spożywanego pożywienia podczas napadu żarłoczności, stosowanie metod zapobiegania przyrostowi wagi ciała, np. prowokowanie wymiotów, nadużywanie środków przeczyszczających i moczopędnych, surowe ograniczenia dietetyczne lub intensywne ćwiczenia fizyczne, częstość napadów przejadania się oraz innych nieprawidłowych zachowań występująca przynajmniej dwa razy w tygodniu przez okres trzech miesięcy, nadmierne skupianie uwagi chorego na swojej wadze i wyglądzie. Wśród pacjentów chorych na bulimię można wyróżnić dwie grupy. W jednej chorzy po napadach żarłoczności stosują opróżnianie przewodu pokarmowego, a w drugiej wyrównują okresowe objadanie się przez ograniczanie przyjmowania pokarmów i intensywne ćwiczenia fizyczne. Według różnych autorów anoreksja występuje u około 1% populacji, zaś bulimia u około 2% i ma tendencję wzrostową. Obydwie jednostki chorobowe prowadzą do zaburzeń metabolicznych, które powodują dysfunkcję wielu układów i narządów. Specyficzne zachowania higieniczne, częste wymioty oraz sposób odżywiania mogą powodować uszkodzenia twardych tkanek zębów i ich nadwrażliwość na bodźce [8, 9, 10]. 89

3 M. Daszkowska i in. Czas. Stomatol., Cel pracy Celem pracy była ocena stanu zdrowia jamy ustnej osób z zaburzeniami odżywiania. Materiał i metody Zbadano 117 osób leczonych w II Klinice Psychiatrycznej UM w Łodzi. Były to dziewczęta i młode kobiety w wieku lata, u których rozpoznano anoreksję lub bulimię. Szczegółowy rozkład wieku chorych pacjentek zestawiono w tab. 3. Badania wykonano za pomocą standardowych narzędzi diagnostycznych w gabinecie stomatologicznym lub w oddziale szpitalnym w oświetleniu lampą czołową. Wyniki badań zapisywano w kartach opracowanych specjalnie do tego celu, składających się z części ankietowej i klinicznej. U wszystkich badanych osób obliczono ponadto wskaźniki masy ciała (BMI). Kwalifikacji pacjentek do poszczególnych grup schorzeń dokonano na podstawie informacji uzyskanych w szpitalu od lekarzy prowadzących. Karta badań klinicznych składała się z części identyfikacyjnej i diagramu opisującego stan zębów. Badania ankietowe obejmowały zagadnienia dotyczące higieny jamy ustnej, nawyków żywieniowych oraz rodzaju past i szczotek do zębów używanych przez badane osoby. Za grupę kontrolną posłużyły wyniki badań prowadzone w ramach Ogólnokrajowego Monitoringu Zdrowia Jamy Ustnej i Jego Uwarunkowań, w latach Podczas analizy wyników zastosowano metody statystyki opisowej. Dla cech mierzalnych podano wartości minimalne i maksymalne, obliczono średnie arytmetyczne i odchylenia standardowe. Dla cech niemierzalnych (a także dla mierzalnych o niewielkiej liczbie wartości) podano częstość występowania poszczególnych ich kategorii (bądź wartości). Wyniki Wskaźnik BMI, który u osób o prawidłowej wadze waha się od 20 do 25. U chorych na anoreksję przyjmował wartość od 11,3 do 21,6, natomiast u cierpiących na bulimię był w granicach 16,7-24,5. Wszystkie kobiety w chwili badania były w trakcie terapii, która miała na celu m.in. zwiększenie masy ich ciała, stąd wartość wskaźnika BMI była u nich najczęściej wyższa niż przed rozpoczęciem leczenia. Badania wykazały, że wśród osób z zaburzeniami odżywiania na anoreksję bulimiczną cierpiało 30% badanych, na anoreksję restrykcyjną 47%, a bulimię stwierdzono u 23% (tab. 1). Czas trwania choroby cierpiących na anoreksję wyniósł 27,7 miesięcy, natomiast u pacjentek z bulimią 32,7 miesięcy. Średnio u wszystkich pacjentek choroba trwała 29,8 miesięcy. W badanej grupie liczącej 117 pacjentek, u 49 (41,9%) z nich występowały wymioty. W tej grupie badanych osób zaobserwowano zmiany w obrębie szkliwa, które wystąpiły pod wpływem erozyjnego działania kwasów endogennych w jamie ustnej. Analiza statystyczna wykazała, że erozje częściej występowały u kobiet, które wymiotowały (46,9%) w porównaniu z chorymi bez wymiotów (22,1%), a różnica okazała się istotna statystycznie (tab. 4). Ponadto w badaniu klinicznym narządu żucia oprócz erozji, stwierdzono istnienie innych zmian w zmineralizowanych tkankach zębów takich jak: abrazja i demineralizacja. Abrazję w okolicy szyjek zębów przednich zaobserwowano u 2% badanych. Natomiast u 20% pacjentek stwierdzono obecność demineralizacji szkliwa objawiającą się biało-mlecznymi plamami pojawiającymi się na wargowych i stycznych powierzchniach zębów siecznych w szczęce. Badaniem klinicznym stwierdzono wystę- 90

4 2008, 61, 2 Stan jamy ustnej u pacjentek z zaburzeniami odżywiania T a b e l a 1. Rozpoznanie kliniczne u badanych osób Jednostka chorobowa Liczba badanych Odsetek badanych Anoreksja bulimiczna 35 30% Anoreksja restrykcyjna 55 47% Bulimia 27 23% Razem % T a b e l a 2. Frekwencja próchnicy w badanej grupie chorych Próchnica nie występuje występuje razem n % n % n % Anoreksja bulimiczna 3 8, , ,0 Anoreksja restrykcyjna 3 5, , ,0 Bulimia 0 0, , ,0 Wszystkie różnice pomiędzy grupami są nieistotne statystycznie. powanie próchnicy zębów u 94,9% chorych (tab. 3). Wartości wskaźników PUW u badanych dziewcząt i kobiet z uwzględnieniem rocznych przedziałów wieku zestawiono w tab. 3. Najmłodsza pacjentka w wieku 12 lat miała 4 zęby z próchnicą, wszystkie wypełnione (wskaźnik leczenia = 1). W kolejnych, najbardziej licznych grupach chorych, w wieku lat odnotowano wzrost intensywności próchnicy wraz z wiekiem. Najstarsza pacjentka, w wieku 32 lata miała wyjątkowo niski wskaźnik PUW = 8. W grupie badanych znajdowała się tylko jedna wskaźnikowa grupa wiekowa, a mianowicie 18-letnich kobiet licząca 15 osób. Wskaźnik PUW w tej grupie miał wartość 7,73.W tabeli 3 zawarto także składowe liczby PUW w poszczególnych grupach wiekowych oraz wskaźniki leczenia. Analiza wyników we wszystkich grupach wiekowych wykazała, że to głównie liczba zębów z próchnicą (P) i zębów wypełnionych (W) miała wpływ na wartość wskaźnika PUW w badanej populacji. Liczba zębów usuniętych (U) była wyjątkowo wysoka u jednej osoby w wieku 29 lat i wyniosła 5, natomiast w pozostałych grupach wiekowych miała wartość od 0 do 1,75. Średni wskaźnik leczenia dla całej populacji wyniósł 0,54, zaś w poszczególnych grupach wiekowych przyjmował wartość od 0,34 do 1. Rycina 1 obrazuje liczbę PUW badanej grupy w porównaniu z osobami zdrowymi badanymi w Łodzi w ramach ogólnopolskich badań epidemiologicznych [12, 13, 14]. Dla wieku liczba PUW była równa 5,7. W grupie wiekowej PUW = 7,9, a u osób powyżej 20 roku życia wyniosła 12,6. Zbadano również nawyki higieniczne w badanej grupie (tab. 5-7). Dwa razy dziennie czyściło zęby 53,8% badanych, a 23,9% wykonywało te zabiegi 3-krotnie w ciągu dnia. Po każdym posiłku czyściło zęby 13,7% pa- 91

5 M. Daszkowska i in. Czas. Stomatol., T a b e l a 3. Liczba PUW w poszczególnych grupach wiekowych, poszczególne składowe liczby PUW oraz wskaźnik leczenia Wiek n % Wartości średnie PUW P U W wsk. lecz ,8 4,00 0,00 0,00 4,00 1, ,3 6,00 3,80 0,20 2,00 0, ,3 6,50 3,42 0,08 3,00 0, ,5 6,76 2,65 0,12 4,00 0, ,9 8,47 4,43 0,43 3,62 0, ,8 7,73 3,87 0,93 2,93 0, ,3 9,67 4,50 0,50 4,67 0, ,4 9,75 1,00 1,25 7,50 0, ,4 13,75 7,75 1,75 4,25 0, ,3 14,20 9,20 1,40 3,60 0, ,6 11,20 6,00 1,50 3,70 0, ,8 8,00 1,00 1,00 6,00 0, ,6 15,00 4,67 1,67 8,67 0, ,7 9,00 4,50 0,50 4,00 0, ,6 12,67 3,33 1,33 8,00 0, ,8 23,00 2,00 5,00 16,00 0, ,8 8,00 1,00 0,00 7,00 0,88 Razem ,0 9,01 4,17 0,71 4,13 0,54 Wskaźnik leczenia wg wzoru: tylko dla osób dla których (p+w) > 0. cjentek (tab. 5). Jak wynika z naszych badań osoby z zaburzeniami odżywiania najczęściej używały szczotki o średniej twardości 61,5%. Szczotki twardej używało 21,4% badanych, zaś tylko 17,1% czyściło zęby miękką szczotką (tab. 6). W kolejnej tabeli zestawiono rodzaje past do zębów stosowanych podczas zabiegów higienicznych wśród badanych kobiet (tab. 7). Okazało się, że 32,5% pacjentek używało past wybielających, większość z nich (67,5%) czyściło zęby pastami z fluorem. Omówienie wyników i dyskusja W naszych badaniach, podobnie jak w pracach innych autorów, pacjentki z zaburzeniami odżywiania w wywiadzie zgłaszały prowokowane wymioty, co miało zasadniczy wpływ na rozwój i nasilenie erozji zębów [6, 7, 16, 19, 92

6 2008, 61, 2 Stan jamy ustnej u pacjentek z zaburzeniami odżywiania Ryc. 1. Liczba PUW u osób z zaburzeniami odżywiania w poszczególnych grupach wiekowych w porównaniu z grupą kontrolną w województwie łódzkim [13, 14]. 20]. Kwasy pojawiające się w wyniku przewlekłych wymiotów lub cofania się pokarmu powodują rozpuszczanie warstwa po warstwie powierzchni szkliwa zębów i jego trwałą utratę. Takie ubytki zmineralizowanych tkanek zęba mają postać gładkiej, lśniącej i twardej powierzchni lub postać wgłębień bądź płaskich ubytków rozszerzających się ku obwodowi. W przypadku wymiotujących pacjentek, głównym czynnikiem wywołującym zmiany w szkliwie jest kwas żołądkowy, pojawiający się w jamie ustnej. Taką erozję określa się jako pochodzenia wewnętrznego (ang. intrinsic erosion). Umiejscowienie utraty tkanek zęba jest T a b e l a 4. Występowanie wymiotów a erozje Wymioty Erozje nie tak razem n % n % n % Nie 53 77, , ,5 Tak 15 22,1* 23 46,9* 38 32,5 * χ 2 = 8,039 p = 0, (p < 0,005) różnica istotna statystycznie. T a b e l a 5. Jak często badane osoby czyściły zęby Czyszczenie zębów n % 1 x dziennie 2 1, , , , , ,8 Po każdym posiłku 16 13,7 Razem ,0 93

7 M. Daszkowska i in. Czas. Stomatol., T a b e l a 6. Jaką szczotką były czyszczone zęby n % Miękka 20 17,1 Średnia 72 61,5 Twarda 25 21,4 Razem ,0 T a b e l a 7. Jaką pastą były czyszczone zęby n % Wybielająca 38 32,5 Zwykła 79 67,5 Razem ,0 charakterystyczne i zgodne z drogą pojawiania się kwasu solnego z żołądka w jamie ustnej [17]. Obserwuje się wówczas zmiany głównie na podniebiennych i językowych powierzchniach zębów szczęki oraz na żujących i policzkowych bocznych powierzchniach zębów żuchwy, w szczególności u osób chorujących najdłużej. Erozje występowały również u osób, które nie miały wymiotów i wówczas takie ubytki tkanek zęba określa się jako erozję pochodzenia zewnętrznego (ang. extrinsic erosion). Spowodowane są one kwasami pochodzącymi z pożywienia, częstym spożywaniem płynów i pokarmów o niskim ph (soki, owoce, napoje gazowane, produkty zawierające wit. C). U tych chorych erozje pojawiały się na brzegach siecznych i powierzchniach wargowych zębów przednich. W naszych badaniach odnotowano istotne zależności pomiędzy występowaniem nadżerek a wymiotami u chorych, chociaż niektórzy autorzy uważają, że mogą występować dodatkowe czynniki determinujące erozję szkliwa [16]. Erozje występowały w 17,9% przypadków, zaś demineralizacja szkliwa w 17,1%, najczęściej u kobiet chorujących na bulimię. Spigset i Rytömaa [19, 20] również podają, że erozje i demineralizacja szkliwa są najczęstszym objawem w grupie pacjentów z bulimią. Badania wykonane przez Hellström [5] w 1997 r. wykazały, że erozja występuje u około 20% pacjentów z anoreksją restrykcyjną i aż u 90% z anoreksją typu bulimicznego i bulimią. Abrazje są następstwem procesu mechanicznego związanego z wprowadzaniem do jamy ustnej ciał obcych, w wyniku czego dochodzi do zużycia struktury zębów. Szczotkowanie zębów, zwłaszcza bezpośrednio po wymiotach, nadmierne zabiegi higieniczne oraz dodatkowo używanie past o dużej ścieralności (past dla palaczy, wybielających) to główny czynnik abrazji zębowej. Występuje ona głównie w okolicy szyjek zębów przednich. Odsetek pacjentów, u których zaobserwowano abrazję w uzębieniu był niski i wyniósł tylko 1,7%. Paszyńska [16] w swojej pracy stwierdziła, że starcia powierzchni 94

8 2008, 61, 2 Stan jamy ustnej u pacjentek z zaburzeniami odżywiania zębowych najczęściej. Występują u osób przewlekle chorych na bulimię. Również Rytömaa [19] wykazał występowanie abrazji u chorych z zaburzeniami odżywiania. Próchnicę zębów oceniano w stosunku do krzywej PUW z województwa łódzkiego (ryc. 2). Wyniki wykazały, że u osoby 12-letniej PUW wyniosło 4 i nie przekroczyło średniej wartości uzyskanej w naszym województwie dla osób zdrowych. Banaś [2] w swoich badaniach uzyskała wyższą wartość liczby PUW równą 5,5 dla tej grupy wiekowej. U pacjentek z zaburzeniami odżywiania w grupie wiekowej 18 lat, PUW wyniosło 7,73. W tym przypadku wynik również okazał się zbliżony do średniej liczby PUW u osób zdrowych i wyniósł 7,9. W naszych badaniach nie było kobiet w grupie wiekowej dlatego PUW oceniono dla osób w wieku lata. Liczba PUW w tej grupie wiekowej wyniosła 15,5 i była wyższa od wartości uzyskanych w badaniach dla województwa łódzkiego prowadzonych dla grupy wiekowej [12, 13, 14]. Jak wynika z naszych badań PUW rosło z wiekiem a największą wartość uzyskano u chorych w wieku 29 lat, PUW wyniosło aż 23. Podobne spostrzeżenia zostały przedstawione już w doniesieniu wstępnym, po obserwacji 37 pacjentek w 2001 roku [4]. Frekwencja próchnicy u chorych wyniosła 94,9%, dla porównania w grupie kontrolnej u 12-letnich dzieci częstość próchnicy była równa 80,7%, a u pacjentek18-letnich 97,2%. Wielu autorów zauważa, że ustalenie zależności między chorobą (anoreksją, bulimią) a frekwencją próchnicy jest niezwykle trudne [5, 18]. Niektórzy autorzy nie stwierdzają w swoich badaniach istotnych różnic pomiędzy występowaniem próchnicy u pacjentów z zaburzeniami odżywiania a grupą kontrolną [5]. Natomiast badania Rytömaa [19] wykazały istotne zależności w wynikach badań u cierpiących na bulimię w porównaniu z grupą kontrolną. Rytömaa [19] stwierdził, że PUWp było wyższe u osób z bulimą. Nawyki higieniczne osób z zaburzeniami odżywiania, a zwłaszcza używanie twardych szczotek do zębów, past abrazyjnych lub wybielających, nie może pozostać bez wpływu na zmineralizowane tkanki zębów. Waszkiel [22] podkreśla, że chęć posiadania przez pacjenta białych zębów skłania do stosowania twardych szczotek i past abrazyjnych, co może prowadzić do utraty zmineralizowanych tkanek zęba. Takie zachowania prozdrowotne bardzo często występują wśród pacjentek z zaburzeniami odżywiania. Badania wykazały, że pacjentki najczęściej czyszczą zęby 2 razy dziennie (53,8%) co nie odbiega od wyników jakie uzyskano w badaniach ogólnopolskich prowadzonych w 2001 roku (48%). Po każdym posiłku czyści zęby 13,7% badanych kobiet, co również nie stanowi dużej różnicy w porównaniu z grupą kontrolną 16,7% [12]. Podsumowanie Dane uzyskane w naszych badaniach nie ujawniły istotnych zależności pomiędzy częstością próchnicy i liczbą PUW u osób z anoreksją i bulimią a grupą kontrolną. Nie było również istotnych różnic statystycznych w wynikach dotyczących zachowań prozdrowotnych. Podobnie jak inni autorzy [3, 11] pragniemy także zwrócić uwagę na wczesne objawy w jamie ustnej oraz rolę lekarza stomatologa w rozpoznaniu, a także leczeniu anoreksji i bulimii. Piśmiennictwo 1. Bailer U F, Frank G K, Henry S E, Price J C, Meltzer C C, Weissfeld L, Mathis C A, Drevets W C, Wagner A, Hoge J, Ziolko S K, 95

9 M. Daszkowska i in. Czas. Stomatol., McConaha C W, Kaye W H: Altered brain serotonin 5-HT receptor binding after recovery from anorexia nervosa measured by positron emission tomography and [carbonyl¹¹c] way Arch Gen Psychiatry 2005, 62, 9: Banaś A: Obserwacje kliniczne jamy ustnej u pacjentów z anorexia nevosa. Stomat Klin 1995, 16: Burke F J T, Bell T J, Ismail N, Hartley P: Bulimia: implications for the practising dentist. Br Dent J 1996, 180, 11: Daszkowska M, Dębska J, Wochna-Sobańska M, Rabe-Jabłońska J, Gaszyńska S, Melcer P: Problemy stomatologiczne osób z zaburzeniami odżywiania - doniesienie tymczasowe. Czas Stomatol 2001, LIV, 11: Hellström I: Oral complications in anorexia nervosa. Scand J Dent Res 1977, 85: Jáhn M: A fogállományvesztés mint a bulimia nervosa stomatológiai megjelenési formája: gondolatok egy eset kapcan. Fogorv Sz 2003, 96, 2, 4: Little J W: Eating disorders: dental implication. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod 2002, 93, 2: Milosevic A: Eating disorders and the dentist. Br Dent J 1999, 186, 3: Milosevic A, Dawson L J: Salivary factors in vomiting bulimics with and without pathological tooth wear. Caries Res 1996, 30, 5: Milosevic A, Slade P D: The orodental status of anorexics and bulimics. Br Dent J 1989, 167, 2: Mueller J A: Eating disorders: identification and intervention. J Contemp Dent Pract 2001, 15, 2, 2: Ogólnokrajowy Monitoring Zdrowia Jamy Ustnej i Jego Uwarunkowań. Polska Stan zdrowia jamy ustnej dorosłych mieszkańców Polski w okresie transformacji systemu opieki zdrowotnej. Ministerstwo Zdrowia. AM Łódź. AM Warszawa. 13. Ogólnokrajowy Monitoring Zdrowia Jamy Ustnej i Jego Uwarunkowań. Polska Dzieci w wieku 12 i 18 lat. Ministerstwo Zdrowia. AM Łódź. AM Warszawa. 14. Ogólnokrajowy Monitoring Zdrowia Jamy Ustnej i Jego Uwarunkowań. Polska Stan zdrowia jamy ustnej oraz potrzeby profilaktyczno-lecznicze dzieci w wieku 6 i 12 lat w Polsce, w pierwszych latach procesu integracji europejskiej. Ministerstwo Zdrowia. AM Łódź. AM Warszawa. 15. Paszyńska E: Indeks starcia tkanek zębów u chorych z zaburzeniami odżywiania typu bulimia nervosa. Czas Stomatol 2006, LIX, 1: Paszyńska E, Limanowska-Shaw H: Rola stomatologa w leczeniu chorych z zaburzeniami kontroli impulsów typu bulimia nervosa. Czas Stomatol 2004, LVII, 2: Radwan-Oczko M: Erozje zębów etiologia, diagnostyka, zapobieganie i leczenie. Poradnik Stomat 2007, 69-70, 7-8: Rusyan E, Słotwińska S M: Stan kliniczny narządu żucia u osób z zaburzeniami odżywiania na podstawie piśmiennictwa. Stomatol Współcz 2005, 12, 4: Rytömaa I, Järvinen V, Kanerva R, Heinonen O P: Bulimia and tooth erosion. Acta Odontol Scand 1998, 56, 1: Spigset O: Oral symptoms in bulimia nervosa. Acta Odontol Scand 1991, 49, 6: Waldman H B: Is your next young patient preanorexic or pre-bulimic? ASDC J Dent Child 1998, 65, 1: Waszkiel D, Marczuk-Kolada G, Łuczaj- Cepowicz E: Występowanie przyszyjkowych nadżerek szkliwa u ludności województwa białostockiego. Czas Stomatol 1999, LII, 7: Otrzymano: dnia 12.XII.2007 r. Adres autorek: Łódź, ul. Pomorska 251 Tel./Fax: m-da@wp.pl 96

Anoreksja i bulimia. Mgr Adrianna Skaza. Zadanie finansowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata

Anoreksja i bulimia. Mgr Adrianna Skaza. Zadanie finansowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata Anoreksja i bulimia Mgr Adrianna Skaza Anorexia nervosa Jadłowstręt psychiczny kryteria: Odmowa utrzymywania prawidłowej masy ciała Obawa przed przyrostem masy ciała pomimo niedostatecznej wagi Przeżywanie

Bardziej szczegółowo

Anoreksja i bulimia psychiczna epidemią XXI wieku.

Anoreksja i bulimia psychiczna epidemią XXI wieku. Anoreksja i bulimia psychiczna epidemią XXI wieku. mgr inż. Aleksandra Czarnewicz-Kamińska ola@ladydieta.pl Katedra Żywienia Człowieka Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW, Warszawa 14.05.2008

Bardziej szczegółowo

Zachorowalność na próchnicę dzieci łódzkich w wieku przedszkolnym zakwalifikowanych do zabiegów profilaktyki fluorkowej

Zachorowalność na próchnicę dzieci łódzkich w wieku przedszkolnym zakwalifikowanych do zabiegów profilaktyki fluorkowej Czas. Stomat., 2005, LVIII, 5 Zachorowalność na próchnicę dzieci łódzkich w wieku przedszkolnym zakwalifikowanych do zabiegów profilaktyki fluorkowej Incidence of caries in preschool children living in

Bardziej szczegółowo

ZALECENIA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY U DZIECI NIEPEŁNOSPRAWNYCH. Opracowanie

ZALECENIA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY U DZIECI NIEPEŁNOSPRAWNYCH. Opracowanie Projekt współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej oraz ze środków Ministerstwa Zdrowia ZALECENIA W ZAKRESIE ZAPOBIEGANIA

Bardziej szczegółowo

WSTĘP PRZYGOTOWANIE BADAŃ

WSTĘP PRZYGOTOWANIE BADAŃ Raport z realizacji Programu profilaktyki próchnicy skierowanego do dzieci uczęszczających w roku szkolnym 2009/2010 do klas I i VI szkół podstawowych finansowanego przez Miasto Poznań WSTĘP Stomatologiczne

Bardziej szczegółowo

Stan pierwszych zębów trzonowych stałych studentów medycyny i stomatologii Akademii Medycznej w Białymstoku

Stan pierwszych zębów trzonowych stałych studentów medycyny i stomatologii Akademii Medycznej w Białymstoku Czas. Stomat., 2005, LVIII, 11 Stan pierwszych zębów trzonowych stałych studentów medycyny i stomatologii Akademii Medycznej w Białymstoku The dental status of permanent first molars in students of Dental

Bardziej szczegółowo

OCENA WYSTĘPOWANIA ANOMALII ZĘBOWYCH I MORFOLOGII WYROSTKA ZĘBODOŁOWEGO U PACJENTÓW Z ZATRZYMANYMI KŁAMI

OCENA WYSTĘPOWANIA ANOMALII ZĘBOWYCH I MORFOLOGII WYROSTKA ZĘBODOŁOWEGO U PACJENTÓW Z ZATRZYMANYMI KŁAMI Lek. Dent. Joanna Abramczyk OCENA WYSTĘPOWANIA ANOMALII ZĘBOWYCH I MORFOLOGII WYROSTKA ZĘBODOŁOWEGO U PACJENTÓW Z ZATRZYMANYMI KŁAMI STRESZCZENIE WSTĘP W praktyce ortodontycznej zatrzymane stałe kły, szczególnie

Bardziej szczegółowo

PROGRAM ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY DLA DZIECI W WIEKU SZKOLNYM

PROGRAM ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY DLA DZIECI W WIEKU SZKOLNYM PROGRAM ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY DLA DZIECI W WIEKU SZKOLNYM Program powstał we współpracy z Wojewódzkim Centrum Zdrowia Publicznego w Łodzi oraz Konsultantem Wojewódzkim w dziedzinie stomatologii dziecięcej,

Bardziej szczegółowo

UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA.

UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA. UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIE KATEDRA I KLINIKA REUMATOLOGII I UKŁADOWYCH CHORÓB TKANKI ŁĄCZNEJ PRACA DOKTORSKA Małgorzata Biskup Czynniki ryzyka sercowo-naczyniowego u chorych na reumatoidalne zapalenie

Bardziej szczegółowo

Zachorowalność na próchnicę zębów dzieci 12-letnich w województwie łódzkim w latach 1978-2003*

Zachorowalność na próchnicę zębów dzieci 12-letnich w województwie łódzkim w latach 1978-2003* Czas. Stomat., 2006, LIX, 1 Zachorowalność na próchnicę zębów dzieci 12-letnich w województwie łódzkim w latach 1978-2003* Prevalence of caries in 12-year-old children in the region of Łódź between 1978-2003

Bardziej szczegółowo

ANOREKSJA I BULIMIA. Przyczyny i konsekwencje. Marianna Kosyl

ANOREKSJA I BULIMIA. Przyczyny i konsekwencje. Marianna Kosyl ANOREKSJA I BULIMIA Przyczyny i konsekwencje Marianna Kosyl Zaburzenia odżywiania występują pod dwiema postaciami: 1.Jadłowstrętu psychicznego - zwanego anoreksją (anorexia nervosa), 2. Żarłoczności psychicznej

Bardziej szczegółowo

ANOREKSJA, jadłowstręt psychiczny (z greckiego an. Zaprzeczanie, órexis pożądanie, apetyt, łaknienie) oznacza brak łaknienia (apetytu).

ANOREKSJA, jadłowstręt psychiczny (z greckiego an. Zaprzeczanie, órexis pożądanie, apetyt, łaknienie) oznacza brak łaknienia (apetytu). mgr Anna Grygny ANOREKSJA, jadłowstręt psychiczny (z greckiego an. Zaprzeczanie, órexis pożądanie, apetyt, łaknienie) oznacza brak łaknienia (apetytu). Jest to zespół występujący w wieku młodzieńczym;

Bardziej szczegółowo

dr Przemysław Bury Centrum Stomatologii Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu

dr Przemysław Bury Centrum Stomatologii Uniwersytetu Medycznego im. K. Marcinkowskiego w Poznaniu Projekt badań profilaktycznych z zakresu zdrowia jamy ustnej, skierowany do dzieci uczęszczających w roku szkolnym 2010/2011 do klas I i VI szkół podstawowych prowadzonych przez Gminę Śrem Opracowanie:

Bardziej szczegółowo

Zalecenia w zakresie higieny jamy ustnej dla kobiet w ciąży.

Zalecenia w zakresie higieny jamy ustnej dla kobiet w ciąży. Zalecenia w zakresie higieny jamy ustnej dla kobiet w ciąży. W 2014 roku, z inicjatywy Polskiego Towarzystwa Stomatologii Dziecięcej i firmy Colgate powołany został Polski Oddział Sojuszu dla Przyszłości

Bardziej szczegółowo

PROGRAM ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY DLA DZIECI W WIEKU SZKOLNYM

PROGRAM ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY DLA DZIECI W WIEKU SZKOLNYM PROGRAM ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY DLA DZIECI W WIEKU SZKOLNYM Program powstał we współpracy z Wojewódzkim Centrum Zdrowia Publicznego w Łodzi oraz Konsultantem Wojewódzkim w dziedzinie stomatologii dziecięcej,

Bardziej szczegółowo

Program zapobiegania próchnicy dla dzieci w wieku szkolnym

Program zapobiegania próchnicy dla dzieci w wieku szkolnym Program zapobiegania próchnicy dla dzieci w wieku szkolnym Program zapobiegania próchnicy dla dzieci w wieku szkolnym powstał we współpracy z Wojewódzkim Centrum Zdrowia Publicznego w Łodzi oraz Konsultantem

Bardziej szczegółowo

Stan zdrowia jamy ustnej i opieka stomatologiczna dla dzieci i młodzieży w Polsce

Stan zdrowia jamy ustnej i opieka stomatologiczna dla dzieci i młodzieży w Polsce Stan zdrowia jamy ustnej i opieka stomatologiczna dla dzieci i młodzieży w Polsce prof. dr n. med. Dorota Olczak-Kowalczyk Konsultant krajowy w dziedzinie stomatologii dziecięcej Zakład Stomatologii Dziecięcej

Bardziej szczegółowo

Rodzicom ku uwadze! Poradnik internetowy dla rodziców uczniów klas I- III Gimnazjum Sióstr Misjonarek Św. Rodziny im. Bł. B. Lament w Białymstoku

Rodzicom ku uwadze! Poradnik internetowy dla rodziców uczniów klas I- III Gimnazjum Sióstr Misjonarek Św. Rodziny im. Bł. B. Lament w Białymstoku Rodzicom ku uwadze! Poradnik internetowy dla rodziców uczniów klas I- III Gimnazjum Sióstr Misjonarek Św. Rodziny im. Bł. B. Lament w Białymstoku Białystok rok szkolny2012/13 Jak chronić naszą młodzież

Bardziej szczegółowo

Przegląd epidemiologiczny metod diagnostyki i leczenia łagodnego rozrostu stercza na terenie Polski.

Przegląd epidemiologiczny metod diagnostyki i leczenia łagodnego rozrostu stercza na terenie Polski. Przegląd epidemiologiczny metod diagnostyki i leczenia łagodnego rozrostu stercza na terenie Polski. Program MOTO-BIP /PM_L_0257/ Ocena wyników programu epidemiologicznego. Dr n. med. Bartosz Małkiewicz

Bardziej szczegółowo

Bulimia (Żarłoczność psychiczna)

Bulimia (Żarłoczność psychiczna) Bulimia (Żarłoczność psychiczna) W bulimii występują powtarzające się epizody gwałtownego objadania się. Epidemiologia: Bulimia dotyka młode kobiety w wieku ok. 18-25lat Występuje często(częściej niż jadłowstręt),

Bardziej szczegółowo

Woda najlepiej gasi pragnienie

Woda najlepiej gasi pragnienie Woda najlepiej gasi pragnienie dr inż. Agnieszka Sulich Centrum Komunikacji Społecznej Zawartość wody w ciele zależy od: Wieku Płci Budowy ciała http://www.alvogenors.com/whatisdehydration 90 % 75 % 70

Bardziej szczegółowo

Rehabilitacja protetyczna dzieci i młodzieży z zaburzeniami rozwojowymi w

Rehabilitacja protetyczna dzieci i młodzieży z zaburzeniami rozwojowymi w Lek. stom. Elżbieta Wojtyńska Tytuł pracy: Rehabilitacja protetyczna oraz ocena jakości życia pacjentów w wieku rozwojowym i młodych dorosłych z zaburzeniami w obrębie części twarzowej czaszki Promotor:

Bardziej szczegółowo

Ilość posiłków w ciągu dnia: Odstępy między posiłkami:

Ilość posiłków w ciągu dnia: Odstępy między posiłkami: Co znaczy ZDROWO SIĘ ODŻYWIAĆ? Ilość posiłków w ciągu dnia: 4-5 Odstępy między posiłkami: regularne, co 3,5-4h ŚNIADANIE : max.2h od momentu wstania KOLACJA : min.3h przed snem Co znaczy ZDROWO SIĘ ODŻYWIAĆ?

Bardziej szczegółowo

CHOROBA PRÓCHNICOWA U DZIECI W WIEKU 0-5 LAT W POLSCE I NA ŚWIECIE.

CHOROBA PRÓCHNICOWA U DZIECI W WIEKU 0-5 LAT W POLSCE I NA ŚWIECIE. CHOROBA PRÓCHNICOWA U DZIECI W WIEKU 0-5 LAT W POLSCE I NA ŚWIECIE Próchnica zębów o przewlekła, bakteryjna, wieloczynnikowa choroba zakaźna, która aktualnie pozostaje najczęstszym schorzeniem wieku dziecięcego,

Bardziej szczegółowo

Ze względu na brak potwierdzenia w badaniu przeprowadzonym wśród młodzieży (opisanym poniżej) wyniki zostały uznane za niedostatecznie przekonujące.

Ze względu na brak potwierdzenia w badaniu przeprowadzonym wśród młodzieży (opisanym poniżej) wyniki zostały uznane za niedostatecznie przekonujące. ZAŁĄCZNIK II WNIOSKI NAUKOWE I PODSTAWY DO WYDANIA POZYTYWNEJ OPINII ORAZ ZMIANY CHARAKTERYSTYKI PRODUKTU LECZNICZEGO, OZNAKOWANIA OPAKOWAŃ I ULOTKI DLA PACJENTA PRZEDSTAWIONE PRZEZ EUROPEJSKĄ AGENCJĘ

Bardziej szczegółowo

SYTUACJA ZDROWOTNA DZIECI I MŁODZIEŻY W WOJEWÓDZTWIE ŁÓDZKIM

SYTUACJA ZDROWOTNA DZIECI I MŁODZIEŻY W WOJEWÓDZTWIE ŁÓDZKIM SYTUACJA ZDROWOTNA DZIECI I MŁODZIEŻY W WOJEWÓDZTWIE ŁÓDZKIM 2 LICZBA LUDNOŚCI W 2010 ROKU 2010 województwo łódzkie miasto Łódź liczba ludności ogółem 2552000 737098 0 19 r.ż. 504576 (19,7) 117839 (15,9)

Bardziej szczegółowo

Profilaktyka próchnicy u kobiet ciężarnych zalecenia dla lekarzy stomatologów

Profilaktyka próchnicy u kobiet ciężarnych zalecenia dla lekarzy stomatologów Profilaktyka próchnicy u kobiet ciężarnych zalecenia dla lekarzy stomatologów W 2014 roku, z inicjatywy Polskiego Towarzystwa Stomatologii Dziecięcej i firmy Colgate powołany został Polski Oddział Sojuszu

Bardziej szczegółowo

Uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi Dziecka z zaburzeniami odżywiania

Uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi Dziecka z zaburzeniami odżywiania Uczniowie ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi Dziecka z zaburzeniami odżywiania Do zaburzeo odżywiania zaliczane są: jadłowstręt psychiczny, żarłocznośd psychiczna, przejadanie spowodowane czynnikami

Bardziej szczegółowo

Kierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego

Kierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego Kierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu, typ przedmiotu (podstawowy, kierunkowy) Stomatologia dziecięca i profilaktyka stomatologiczna

Bardziej szczegółowo

Zaburzenia odżywiania -

Zaburzenia odżywiania - Zaburzenia odżywiania - - rozpoznanie, objawy, leczenie Dorota Zatorska - Stempin 2012 1 Zaburzenia odżywiania - objawy, rozpoznanie, leczenie " Ciało ma znaczenie, ale kiedy dochodzimy do tego, co u

Bardziej szczegółowo

Akcji Profilaktyki Stomatologicznej

Akcji Profilaktyki Stomatologicznej Rada Opolskiego Oddziału Wojewódzkiego Narodowego Funduszu Zdrowia oraz Dyrekcja Opolskiego Oddziału Wojewódzkiego NFZ zaprasza do kontynuacji w nowym roku szkolnym 2016/2017 Akcji Profilaktyki Stomatologicznej.

Bardziej szczegółowo

Próchnica zębów. Antonina Kawecka PSSE w Kamieniu Pomorskim 2015roku

Próchnica zębów. Antonina Kawecka PSSE w Kamieniu Pomorskim 2015roku Antonina Kawecka PSSE w Kamieniu Pomorskim 2015roku Rodzaje zębów Zęby (łac. dens ząb, l.mn. dentes) złożone, twarde twory anatomiczne w jamie ustnej. Stanowią element układu trawienia i służą do rozdrabniania

Bardziej szczegółowo

PROGRAM ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY DLA DZIECI W WIEKU SZKOLNYM

PROGRAM ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY DLA DZIECI W WIEKU SZKOLNYM Załącznik nr 1 do Umowy Nr z dnia 2011 roku PROGRAM ZAPOBIEGANIA PRÓCHNICY DLA DZIECI W WIEKU SZKOLNYM Łódź, listopad 2009 roku Wprowadzenie Program zapobiegania próchnicy dla dzieci w wieku szkolnym powstał

Bardziej szczegółowo

Stomatologiczne potrzeby lecznicze u osób zakażonych HIV

Stomatologiczne potrzeby lecznicze u osób zakażonych HIV Czas. Stomatol., 2006, LIX, 3 Stomatologiczne potrzeby lecznicze u osób zakażonych HIV Dental treatment needs of HIV-positive patients Magdalena Choromańska 1, Danuta Waszkiel 2, Alicja Wiercińska-Drapało

Bardziej szczegółowo

DZIECKO Z ZABURZENIAMI ODŻYWIANIA

DZIECKO Z ZABURZENIAMI ODŻYWIANIA DZIECKO Z ZABURZENIAMI ODŻYWIANIA Odżywianie jest ważną sferą w życiu każdego człowieka. Różnorodne przeżywane przez nas stresy są częstym powodem utraty apetytu, podjadania lub nadmiernego apetytu. Różne

Bardziej szczegółowo

Choroby somatyczne, izolacja społeczna, utrata partnera czy nadużywanie leków to główne przyczyny częstego występowania depresji u osób starszych

Choroby somatyczne, izolacja społeczna, utrata partnera czy nadużywanie leków to główne przyczyny częstego występowania depresji u osób starszych Choroby somatyczne, izolacja społeczna, utrata partnera czy nadużywanie leków to główne przyczyny częstego występowania depresji u osób starszych 23 lutego, przypada obchodzony po raz szósty, ogólnopolski

Bardziej szczegółowo

Program profilaktyki próchnicy zębów u dzieci w wieku przedszkolnym, 3-5 lat

Program profilaktyki próchnicy zębów u dzieci w wieku przedszkolnym, 3-5 lat Program profilaktyki próchnicy zębów u dzieci w wieku przedszkolnym, 3-5 lat 1. Podstawy prawne działań Gminy w obszarze zdrowia publicznego 1. Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym Rozdział

Bardziej szczegółowo

foliogramy przedstawiające budowę jamy ustnej oraz rodzaje zębów, lusterka

foliogramy przedstawiające budowę jamy ustnej oraz rodzaje zębów, lusterka Metadane scenariusza Higiena jamy ustnej 1. Cele lekcji a) Wiadomości Uczeń: - zna budowę jamy ustnej, - zna ogólny plan budowy zęba i wymienia rodzaje zębów, - zna ogólne zasady profilaktyki jamy ustnej,

Bardziej szczegółowo

Analiza zachowań prozdrowotnych młodzieży 18-letniej uczęszczającej do szkół średnich w Łodzi

Analiza zachowań prozdrowotnych młodzieży 18-letniej uczęszczającej do szkół średnich w Łodzi Borgis Analiza zachowań prozdrowotnych młodzieży 18-letniej uczęszczającej do szkół średnich w Łodzi Praca oryginalna Original paper Katarzyna Ćwiklak 1, Jacek Pypeć 2, *Lidia Pijankowska-Beksa 1, Joanna

Bardziej szczegółowo

Wady zgryzu i potrzeby leczenia ortodontycznego u dzieci z upośledzeniem umysłowym*

Wady zgryzu i potrzeby leczenia ortodontycznego u dzieci z upośledzeniem umysłowym* Czas. Stomat., 2006, LIX, 1 Wady zgryzu i potrzeby leczenia ortodontycznego u dzieci z upośledzeniem umysłowym* Malocclusion and orthodontic treatment needs of children with mental retardation Grażyna

Bardziej szczegółowo

ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH

ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ I MASĄ CIAŁA RODZICÓW I DZIECI W DWÓCH RÓŻNYCH ŚRODOWISKACH S ł u p s k i e P r a c e B i o l o g i c z n e 1 2005 Władimir Bożiłow 1, Małgorzata Roślak 2, Henryk Stolarczyk 2 1 Akademia Medyczna, Bydgoszcz 2 Uniwersytet Łódzki, Łódź ZALEŻNOŚĆ MIĘDZY WYSOKOŚCIĄ

Bardziej szczegółowo

PSYCHOLOGIA ODŻYWIANIA

PSYCHOLOGIA ODŻYWIANIA Jemy, aby żyć, nie żyjemy, aby jeść Sokrates PSYCHOLOGIA ODŻYWIANIA Zachowania normatywne i patologiczne Dr Beata Ziółkowska Instytut Psychologii, UAM beataz@amu.edu.pl Głód contra apetyt GŁÓD: zespół

Bardziej szczegółowo

Anoreksja. Zadanie finansowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata

Anoreksja. Zadanie finansowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata Anoreksja Anorexia nervosa Jadłowstręt psychiczny kryteria: Odmowa utrzymywania prawidłowej masy ciała Obawa przed przyrostem masy ciała pomimo niedostatecznej wagi Przeżywanie siebie jako osoby grubej

Bardziej szczegółowo

Premature loss of milk teeth by preschool children

Premature loss of milk teeth by preschool children Premature loss of milk teeth by preschool children Przedwczesna utrata zębów mlecznych u dzieci przedszkolnych Ewa Ogłodek, Danuta Moś stres maxeve@ caries of deciduous teeth in children is an important

Bardziej szczegółowo

Kierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego

Kierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego Kierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu, typ przedmiotu (podstawowy, kierunkowy) Stomatologia dziecięca i profilaktyka stomatologiczna

Bardziej szczegółowo

WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO. ORAL HEALTH PROBLEMS OF YEAR-OLD INHABITANTS of THE LODZ REGION

WOJEWÓDZTWA ŁÓDZKIEGO. ORAL HEALTH PROBLEMS OF YEAR-OLD INHABITANTS of THE LODZ REGION PRZEGL EPIDEMIOL 212; 66: 133-138 Zdrowie publiczne Aleksandra Hilt, Ewa Rybarczyk-Townsend, Beata Lubowiedzka-Gontarek, Magdalena Wochna-Sobańska PROBLEMY ZDROWOTNE JAMY USTNEJ 35-44-LETNICH MIESZKAŃCÓW

Bardziej szczegółowo

TEMATYKA zajęć II roku semestr zimowy. ĆWICZENIA 2: Wywiad i badanie stomatologiczne zewnątrzustne. Badania dodatkowe.

TEMATYKA zajęć II roku semestr zimowy. ĆWICZENIA 2: Wywiad i badanie stomatologiczne zewnątrzustne. Badania dodatkowe. TEMATYKA zajęć II roku semestr zimowy ĆWICZENIA 1: Organizacja zajęć. Ćwiczenia organizacyjne, regulamin zajęć, przydział stanowisk pracy i fantomów. ĆWICZENIA 2: Wywiad i badanie stomatologiczne zewnątrzustne.

Bardziej szczegółowo

NATURALNA I BEZPIECZNA ŻYWNOŚĆ PODSTAWĄ NOWOCZESNEJ DIETY

NATURALNA I BEZPIECZNA ŻYWNOŚĆ PODSTAWĄ NOWOCZESNEJ DIETY NATURALNA I BEZPIECZNA ŻYWNOŚĆ PODSTAWĄ NOWOCZESNEJ DIETY KATEDRA I ZAKŁAD ZDROWIA PUBLICZNEGO Prof. dr hab. n med.dr h.c. Piotr Książek W zdrowym ciele zdrowy duch Decimus Junius Juvenalis Prawidłowe

Bardziej szczegółowo

kwestionariusze badania ankietowego, karta badania, broszura informacyjna dla pacjentek,

kwestionariusze badania ankietowego, karta badania, broszura informacyjna dla pacjentek, Dr hab. o. med. Jerzy Krupiński, emeryt. profesor oadzw. ŚUM Katedra i Zakład Stomatologii Zachowawczej z Endodoocją ŚUM w Katowicach Kraków, 5 kwietnia 2018 Recenzja pracy doktorskiej lek. dent. Marty

Bardziej szczegółowo

WIEDZA. K_W01 Zna definicje, cele i metody żywienia klinicznego oraz sposoby oceny odżywienia w oparciu o metody kliniczne.

WIEDZA. K_W01 Zna definicje, cele i metody żywienia klinicznego oraz sposoby oceny odżywienia w oparciu o metody kliniczne. Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych Nazwa studiów: Żywienie kliniczne Typ studiów: doskonalące Symbol Efekty kształcenia dla studiów podyplomowych WIEDZA K_W01 Zna definicje,

Bardziej szczegółowo

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 2005 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 7 SECTIO D 5 1 Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Białej Podlaskiej Instytut Pielęgniarstwa Higher State Vocational School

Bardziej szczegółowo

DiabControl RAPORT KOŃCOWY

DiabControl RAPORT KOŃCOWY DiabControl OCENA WSPÓŁPRACY PACJENTA CHOREGO NA CUKRZYCĘ TYPU 2 Z LEKARZEM PROWADZĄCYM W ZAKRESIE COMPLIANCE, OBSERWACJA ZJAWISKA DYSFAGII (TRUDNOŚCI W POŁYKANIU) RAPORT KOŃCOWY Październik 214 Autor

Bardziej szczegółowo

Ryzyko próchnicy? Nadwrażliwość zębów? Choroby dziąseł? Profilaktyka u dzieci. Co może dać Ci profilaktyczne dbanie o zęby?

Ryzyko próchnicy? Nadwrażliwość zębów? Choroby dziąseł? Profilaktyka u dzieci. Co może dać Ci profilaktyczne dbanie o zęby? 3M ESPE Skuteczna ochrona jamy ustnej Ryzyko próchnicy? Choroby dziąseł? Nadwrażliwość zębów? Profilaktyka u dzieci Co może dać Ci profilaktyczne dbanie o zęby? Drogi Pacjencie, Czy odczuwasz ból podczas

Bardziej szczegółowo

Zaburzenia psychiczne w dzieciństwie. Iwona A. Trzebiatowska

Zaburzenia psychiczne w dzieciństwie. Iwona A. Trzebiatowska Zaburzenia psychiczne w dzieciństwie co będzie b w życiu dorosłym Iwona A. Trzebiatowska Schizofrenia Brak możliwości rozpoznanie poniżej 6 rż Wcześniejsze zachorowania u chłopców Udział czynnika organicznego

Bardziej szczegółowo

Uszczelnianie bruzd na powierzchni żującej zębów trzonowych jako jedna z metod zapobiegania próchnicy

Uszczelnianie bruzd na powierzchni żującej zębów trzonowych jako jedna z metod zapobiegania próchnicy Czas. Stomatol., 2010, 63, 11, 672-681 2010 Polish Dental Society http://www.czas.stomat.net Uszczelnianie bruzd na powierzchni żującej trzonowych jako jedna z metod zapobiegania próchnicy Fissure sealing

Bardziej szczegółowo

Urząd Miejski Łaziska Górne. Plac Ratuszowy 1. 43 170 Łaziska Górne. woj. śląskie. nazwa programu zdrowotnego:

Urząd Miejski Łaziska Górne. Plac Ratuszowy 1. 43 170 Łaziska Górne. woj. śląskie. nazwa programu zdrowotnego: Załącznik nr 1 do Uchwały Nr. Rady Miejskiej w Łaziskach Górnych z dnia.. Urząd Miejski Łaziska Górne Plac Ratuszowy 1 43 170 Łaziska Górne woj. śląskie nazwa programu zdrowotnego: PROFILAKTYKA PRÓCHNICY

Bardziej szczegółowo

STRESZCZENIE PRACY DOKTORSKIEJ

STRESZCZENIE PRACY DOKTORSKIEJ mgr Bartłomiej Rospond POSZUKIWANIE NEUROBIOLOGICZNEGO MECHANIZMU UZALEŻNIENIA OD POKARMU - WPŁYW CUKRÓW I TŁUSZCZÓW NA EKSPRESJĘ RECEPTORÓW DOPAMINOWYCH D 2 W GRZBIETOWYM PRĄŻKOWIU U SZCZURÓW STRESZCZENIE

Bardziej szczegółowo

Urząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: /14:10: listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą

Urząd Miasta Bielsko-Biała - um.bielsko.pl Wygenerowano: /14:10: listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą 14 listopada - Światowym Dniem Walki z Cukrzycą Cukrzyca jest chorobą, która staje się obecnie jednym z najważniejszych problemów dotyczących zdrowia publicznego. Jest to przewlekły i postępujący proces

Bardziej szczegółowo

USG Power Doppler jest użytecznym narzędziem pozwalającym na uwidocznienie wzmożonego przepływu naczyniowego w synovium będącego skutkiem zapalenia.

USG Power Doppler jest użytecznym narzędziem pozwalającym na uwidocznienie wzmożonego przepływu naczyniowego w synovium będącego skutkiem zapalenia. STRESZCZENIE Serologiczne markery angiogenezy u dzieci chorych na młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów - korelacja z obrazem klinicznym i ultrasonograficznym MIZS to najczęstsza przewlekła artropatia

Bardziej szczegółowo

Ocena wpływu lakieru fluorowego Duraphat na uzębienie mleczne dzieci w wieku 3 i 4 lat badania roczne*

Ocena wpływu lakieru fluorowego Duraphat na uzębienie mleczne dzieci w wieku 3 i 4 lat badania roczne* Czas. Stomat., 2005, LVIII, 2 Ocena wpływu lakieru fluorowego Duraphat na uzębienie mleczne dzieci w wieku 3 i 4 lat badania roczne* Evaluation of the effect of Duraphat fluoride varnish on the primary

Bardziej szczegółowo

SYLABUS. rok akademicki 2016/2017

SYLABUS. rok akademicki 2016/2017 SYLABUS rok akademicki 2016/2017 Nazwa przedmiotu/modułu Nazwa jednostki/-ek w której/ -ych jest Zakład Stomatologii Dziecięcej przedmiot realizowany e-mail jednostki stdzieci@umb.edu.pl Wydział Lekarski

Bardziej szczegółowo

Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji

Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji www.aotmit.gov.pl Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji nr 150/2016 z dnia 9 sierpnia 2016 r. o projekcie programu polityki

Bardziej szczegółowo

Odżywianie osób starszych (konspekt)

Odżywianie osób starszych (konspekt) Prof. dr hab. med. Tomasz Kostka Odżywianie osób starszych (konspekt) GŁÓWNE CZYNNIKI RYZYKA CHOROBY WIEŃCOWEJ (CHD) wg. Framingham Heart Study (Circulation, 1999, 100: 1481-1492) Palenie papierosów Nadciśnienie

Bardziej szczegółowo

Frekwencja i intensywność próchnicy u dzieci 6-letnich z rejonu Krakowa

Frekwencja i intensywność próchnicy u dzieci 6-letnich z rejonu Krakowa Borgis Frekwencja i intensywność próchnicy u dzieci 6-letnich z rejonu Krakowa *Anna Jurczak, Jadwiga Ciepły, Iwona Gregorczyk-Maga, Iwona Kołodziej, Joanna Słowik, Dorota Kościelniak, Małgorzata Staszczyk

Bardziej szczegółowo

DZIECKO Z ZABURZENIAMI ODŻYWIANIA W SZKOLE I PRZEDSZKOLU

DZIECKO Z ZABURZENIAMI ODŻYWIANIA W SZKOLE I PRZEDSZKOLU DZIECKO Z ZABURZENIAMI ODŻYWIANIA W SZKOLE I PRZEDSZKOLU ODŻYWIANIE JEST BARDZO WAŻNĄ STREFĄ W ŻYCIU CZŁOWIEKA Różnorodne stresy i napięcia przeżywane przez człowieka są częstym powodem utraty apetytu,

Bardziej szczegółowo

4.5. Joduria. Grupy wieku Płeć >60 Razem Min Max Min Max Min Max

4.5. Joduria. Grupy wieku Płeć >60 Razem Min Max Min Max Min Max 4.5. Joduria. Jodurię w porannej próbce moczu oznaczono u 489 osób (54,9%) z populacji badanej miasta Krakowa w tym u 316 kobiet (55,3%) i 173 mężczyzn (54%). Pozostała część osób nie dostarczyła próbki

Bardziej szczegółowo

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 339 SECTIO D 2005

ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 339 SECTIO D 2005 ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LX, SUPPL. XVI, 339 SECTIO D 5 Zakład Pielęgniarstwa Chirurgicznego WP i NoZ AM w Lublinie, p.o. kierownika Zakładu: Prof. dr hab. n.

Bardziej szczegółowo

Ocena stomatologicznych zachowań zdrowotnych dzieci niepełnosprawnych badania ankietowe rodziców*

Ocena stomatologicznych zachowań zdrowotnych dzieci niepełnosprawnych badania ankietowe rodziców* Czas. Stomatol., 2008, 61, 11, 767-774 2008 Polish Dental Society http://www.czas.stomat.net Ocena stomatologicznych zachowań zdrowotnych dzieci niepełnosprawnych badania ankietowe rodziców* Evaluation

Bardziej szczegółowo

Kierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego

Kierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego Kierunek Lekarsko- dentystyczny Wydziału Lekarskiego Oddziału Stomatologicznego KARTA PRZEDMIOTU 1. Nazwa przedmiotu, typ przedmiotu (podstawowy, kierunkowy) Stomatologia dziecięca i profilaktyka stomatologiczna

Bardziej szczegółowo

Program profilaktyki próchnicy dla dzieci w wieku 12 lat z terenu Miasta Kościerzyna na lata

Program profilaktyki próchnicy dla dzieci w wieku 12 lat z terenu Miasta Kościerzyna na lata Program profilaktyki próchnicy dla dzieci w wieku 12 lat z terenu Miasta Kościerzyna na lata 2017-2019 UCHWAŁA NR XXXVII/./2016 RADY MIASTA KOŚCIERZYNA z dnia 26 października 2016 r. w sprawie przystąpienia

Bardziej szczegółowo

Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych ŻYWIENIE KLINICZNE I OPIEKA METABOLICZNA WIEDZA

Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych ŻYWIENIE KLINICZNE I OPIEKA METABOLICZNA WIEDZA Załącznik nr 8 do zarządzenia nr 68 Rektora UJ z 18 czerwca 2015 r. Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych ŻYWIENIE KLINICZNE I OPIEKA METABOLICZNA Nazwa studiów: ŻYWIENIE KLINICZNE

Bardziej szczegółowo

Wydział Lekarski UM w Łodzi Kierunek lekarsko dentystyczny Kierunek Stomatologia Nazwa Przedmiotu Stomatologia dziecięca i profilaktyka

Wydział Lekarski UM w Łodzi Kierunek lekarsko dentystyczny Kierunek Stomatologia Nazwa Przedmiotu Stomatologia dziecięca i profilaktyka Wydział Lekarski UM w Łodzi Kierunek lekarsko dentystyczny Kierunek Stomatologia Nazwa Przedmiotu Stomatologia dziecięca i profilaktyka stomatologiczna Jednostka prowadząca zajęcia Katedra i Zakład Stomatologii

Bardziej szczegółowo

STOMATOLOGIA ZACHOWAWCZA

STOMATOLOGIA ZACHOWAWCZA STOMATOLOGIA ZACHOWAWCZA Stomatologia zachowawcza- zajmuje się metodami zachowania naturalnych właściwości zębów, które zostały utracone na skutek działania bodźców zewnętrznych. Najgroźniejszym z nich

Bardziej szczegółowo

TERAPIA ZABURZEŃ CZYNNOŚCI SYSTEMU ŻUCHWOWO-GNYKOWO-CZASZKOWEGO PROGRAM KURSU

TERAPIA ZABURZEŃ CZYNNOŚCI SYSTEMU ŻUCHWOWO-GNYKOWO-CZASZKOWEGO PROGRAM KURSU TERAPIA ZABURZEŃ CZYNNOŚCI SYSTEMU ŻUCHWOWO-GNYKOWO-CZASZKOWEGO PROGRAM KURSU Dla stomatologów, foniatrów, laryngologów, okulistów i fizjoterapeutów WERSJA 2014.2 20 godzin akademickich zrealizowanych

Bardziej szczegółowo

praktycznie o zaburzeniach odżywiania

praktycznie o zaburzeniach odżywiania praktycznie o zaburzeniach odżywiania dla rodziców Zadanie finansowane ze środków Narodowego Programu Zdrowia na lata 2016-2020 #zacznijmy od podstaw ZABURZENIA ODŻYWIANIA TO KTÓRĄ SIĘ LECZY CHOROBA I

Bardziej szczegółowo

Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych w zakresie stomatologii streszczenie. Promotor: prof. dr hab. Kazimierz Szopiński

Rozprawa na stopień naukowy doktora nauk medycznych w zakresie stomatologii streszczenie. Promotor: prof. dr hab. Kazimierz Szopiński lek. dent. Katarzyna Kajka-Hawryluk Wpływ lokalizacji punktu trepanacyjnego zębów siecznych dolnych na ilość zachowanych tkanek zęba w przebiegu terapii endodontycznej. Badanie retrospektywne z wykorzystaniem

Bardziej szczegółowo

4.1. Charakterystyka porównawcza obu badanych grup

4.1. Charakterystyka porównawcza obu badanych grup IV. Wyniki Badana populacja pacjentów (57 osób) składała się z dwóch grup grupy 1 (G1) i grupy 2 (G2). W obu grupach u wszystkich chorych po zabiegu artroskopowej rekonstrukcji więzadła krzyżowego przedniego

Bardziej szczegółowo

Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji

Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji Agencja Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji www.aotmit.gov.pl Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji nr 56/2016 z dnia 11 kwietnia 2016 r. o projekcie programu polityki

Bardziej szczegółowo

PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH ŻYWIENIE KLINICZNE

PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH ŻYWIENIE KLINICZNE 1. Ramowe treści kształcenia PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH ŻYWIENIE KLINICZNE L.p. DATA TEMAT ZAJĘĆ LICZBA GODZIN: FORMA ZALI- CZENIA PUNKTY ECTS 1. 2. 22.09.2012 23.09.2012 20.10.2012 21.10.2012 Żywienie

Bardziej szczegółowo

WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY

WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY WARSZAWSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY WYDZIAŁ LEKARSKO-DENTYSTYCZNY KATEDRA PROTETYKI STOMATOLOGICZNEJ ANALIZA ZMIAN WARTOŚCI SIŁY RETENCJI W TRÓJELEMENTOWYCH UKŁADACH KORON TELESKOPOWYCH Rozprawa na stopień

Bardziej szczegółowo

Talerz zdrowia skuteczne

Talerz zdrowia skuteczne Talerz zdrowia skuteczne narzędzie zdrowego odżywiania PSSE Chełm Kierownik Sekcji OZiPZ Alicja Bork PRAWIDŁOWE ŻYWIENIE Gwarancją właściwego rozwoju fizycznego, sprawności umysłu oraz dobrego zdrowia

Bardziej szczegółowo

ZABURZENIA ODŻYWIANIA co warto wiedzieć o anoreksji i bulimii informacje podstawowe.

ZABURZENIA ODŻYWIANIA co warto wiedzieć o anoreksji i bulimii informacje podstawowe. ZABURZENIA ODŻYWIANIA co warto wiedzieć o anoreksji i bulimii informacje podstawowe. SOPOT 2011 Od czego zaczyna się... anoreksja? U nastolatek często rozpoczyna się od odchudzania (spowodowanego np. niewielką

Bardziej szczegółowo

x x x F= ( n) x + ( n) y = y y y x x x

x x x F= ( n) x + ( n) y = y y y x x x Wskaźnik fuksynowy. Oblicza się według wzoru: X1 + X2 F = ------------------ n gdzie: F wskaźnik fuksynowy X1 suma wartości liczbowych zabarwionych powierzchni językowych (podniebiennych) X2 - suma wartości

Bardziej szczegółowo

Ocena Pracy Doktorskiej mgr Moniki Aleksandry Ziętarskiej

Ocena Pracy Doktorskiej mgr Moniki Aleksandry Ziętarskiej Prof. dr hab. n. med. Robert Słotwiński Warszawa 30.07.2018 Zakład Immunologii Biochemii i Żywienia Wydziału Nauki o Zdrowiu Warszawski Uniwersytet Medyczny Ocena Pracy Doktorskiej mgr Moniki Aleksandry

Bardziej szczegółowo

"Jedz aby żyd, a nie żyj aby jeśd

Jedz aby żyd, a nie żyj aby jeśd "Jedz aby żyd, a nie żyj aby jeśd Przyjmowanie pokarmów to potrzeba biologiczna, której istotne znaczenie uznaje się za oczywiste W przypadku zaburzeo odżywiania wskaźniki chorobowości i śmiertelności

Bardziej szczegółowo

Znaczenie obecności schorzeń towarzyszących łagodnemu rozrostowi stercza w podejmowaniu decyzji terapeutycznych przez polskich urologów.

Znaczenie obecności schorzeń towarzyszących łagodnemu rozrostowi stercza w podejmowaniu decyzji terapeutycznych przez polskich urologów. Znaczenie obecności schorzeń towarzyszących łagodnemu rozrostowi stercza w podejmowaniu decyzji terapeutycznych przez polskich urologów. Program DAL-SAFE /ALFUS_L_01798/ Ocena wyników programu epidemiologicznego.

Bardziej szczegółowo

Tab. 2. Charakterystyka zbadanej populacji w latach 1998-1999 w grupach płci i wieku. Grupy wiekowe. 18-28 29-39 40-49 50-59 >60 r.

Tab. 2. Charakterystyka zbadanej populacji w latach 1998-1999 w grupach płci i wieku. Grupy wiekowe. 18-28 29-39 40-49 50-59 >60 r. . WYIKI Analizie poddano wyniki badań 89 osób, 7 kobiet i mężczyzn w wieku 8-78 lat. Średnia wieku kobiet wynosiła,8 ±,6 lat, średnia wieku mężczyzn wynosiła,89 ± 7, lat. Średnia wieku dla obu płci wynosiła,6

Bardziej szczegółowo

Agencja Oceny Technologii Medycznych

Agencja Oceny Technologii Medycznych Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych nr 56/2014 z dnia 22 kwietnia 2014 r. o projekcie programu Program profilaktyczny dotyczący profilaktyki próchnicy

Bardziej szczegółowo

Minimalnie inwazyjna rehabilitacja funkcjonalna uzębienia

Minimalnie inwazyjna rehabilitacja funkcjonalna uzębienia Minimalnie inwazyjna rehabilitacja funkcjonalna uzębienia ABSTRACT Caries is not one and only threat for our dentition. There are environmental factors that can do damage to our teeth like abnormal attrition,

Bardziej szczegółowo

Skojarzone leczenie ortodontyczne i implantoprotetyczne jako rehabilitacja hipodoncji i mikrodoncji

Skojarzone leczenie ortodontyczne i implantoprotetyczne jako rehabilitacja hipodoncji i mikrodoncji Skojarzone leczenie ortodontyczne i implantoprotetyczne jako rehabilitacja hipodoncji i mikrodoncji Autorzy _ Jan Pietruski i Małgorzata Pietruska Ryc. 1 Ryc. 2 _Wrodzone wady zębów, dotyczące ich liczby

Bardziej szczegółowo

Recenzja. rozprawy na stopień doktora nauk medycznych autorstwa lek. dent. Joanny Zemlik

Recenzja. rozprawy na stopień doktora nauk medycznych autorstwa lek. dent. Joanny Zemlik Prof. dr hab. Magdalena Wochna Sobańska Specjalista w dziedzinie stomatologii dziecięcej Szpital Kliniczny Instytut Stomatologii UM w Łodzi Łódź, Pomorska 251 Recenzja rozprawy na stopień doktora nauk

Bardziej szczegółowo

Agencja Oceny Technologii Medycznych

Agencja Oceny Technologii Medycznych Agencja Oceny Technologii Medycznych Opinia Prezesa Agencji Oceny Technologii Medycznych nr 264/2013 z dnia 21 października 2013 r. o projekcie programu Program profilaktyki próchnicy dla dzieci w wieku

Bardziej szczegółowo

Pacjenci zostali podzieleni na trzy grupy liczące po 20 osób. Grupa I i II to osoby, u których na podstawie wartości pomiaru kąta ANB oraz WITS w

Pacjenci zostali podzieleni na trzy grupy liczące po 20 osób. Grupa I i II to osoby, u których na podstawie wartości pomiaru kąta ANB oraz WITS w STRESZCZENIE Wady zgryzu klasy III wg Angle'a uwarunkowane są niedorozwojem szczęki lub nadmiernym wzrostem żuchwy, a często połączeniem obu nieprawidłowości. Pacjenci z przodożuchwiem morfologicznym ze

Bardziej szczegółowo

WYBRANE ZACHOWANIA ŻYWIENIOWE OSÓB LECZONYCH PRZECIWNOWOTWOROWO

WYBRANE ZACHOWANIA ŻYWIENIOWE OSÓB LECZONYCH PRZECIWNOWOTWOROWO WYBRANE ZACHOWANIA ŻYWIENIOWE OSÓB LECZONYCH PRZECIWNOWOTWOROWO Ewa Lange, Jolanta Krusiec, Bronisława Tymolewska-Niebuda, Aleksandra Skrzypkowska Katedra Dietetyki, Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i

Bardziej szczegółowo

Zadanie pytania klinicznego (PICO) Wyszukanie i selekcja wiarygodnej informacji. Ocena informacji o metodzie leczenia

Zadanie pytania klinicznego (PICO) Wyszukanie i selekcja wiarygodnej informacji. Ocena informacji o metodzie leczenia Praktykowanie EBM Krok 1 Krok 2 Krok 3 Krok 4 Zadanie pytania klinicznego (PICO) Wyszukanie i selekcja wiarygodnej informacji Ocena informacji o metodzie leczenia Podjęcie decyzji klinicznej na podstawie

Bardziej szczegółowo

Zaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV STRESZCZENIE

Zaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV STRESZCZENIE Autor: Tytuł: Promotor: lek. Anna Zielińska Zaburzenia emocjonalne, behawioralne, poznawcze oraz jakość życia u dzieci i młodzieży z wrodzonym zakażeniem HIV dr hab. Anita Bryńska STRESZCZENIE WSTĘP: W

Bardziej szczegółowo

WYDZIAŁ ZDROWIA PUBLICZNEGO STUDIA STACJONARNE I STOPNIA KIERUNEK DIETETYKA ROK III SEMESTR ZIMOWY ROK AKADEMICKI 2016/2017 ŻYWIENIE KLINICZNE

WYDZIAŁ ZDROWIA PUBLICZNEGO STUDIA STACJONARNE I STOPNIA KIERUNEK DIETETYKA ROK III SEMESTR ZIMOWY ROK AKADEMICKI 2016/2017 ŻYWIENIE KLINICZNE WYDZIAŁ ZDROWIA PUBLICZNEGO STUDIA STACJONARNE I STOPNIA KIERUNEK DIETETYKA ROK III SEMESTR ZIMOWY ROK AKADEMICKI 2016/2017 ŻYWIENIE KLINICZNE WYKŁADY: Sala wykładowa - Budynek WZP SUM w Bytomiu, ul. Piekarska

Bardziej szczegółowo

NZOZ CENTRUM UŚMIECHU www.centrum-usmiechu.pl WYBIELANIE ZĘBÓW

NZOZ CENTRUM UŚMIECHU www.centrum-usmiechu.pl WYBIELANIE ZĘBÓW WYBIELANIE ZĘBÓW bezpieczna metoda pełna opieka PRZYCZYNY PRZEBARWIEŃ ZĘBÓW Stosowanie antybiotyków z grupy tetracyklin Przedawkowanie fluoru Niektóre choroby ogólnoustrojowe (choroby endokrynologiczne,

Bardziej szczegółowo

KIEDY (NIE)JEDZENIE STAJE SIĘ PROBLEMEM CHARAKTERYSTYKA ZABURZEŃ ODŻYWIANIA ANNA BRYTEK-MATERA

KIEDY (NIE)JEDZENIE STAJE SIĘ PROBLEMEM CHARAKTERYSTYKA ZABURZEŃ ODŻYWIANIA ANNA BRYTEK-MATERA KIEDY (NIE)JEDZENIE STAJE SIĘ PROBLEMEM CHARAKTERYSTYKA ZABURZEŃ ODŻYWIANIA ANNA BRYTEK-MATERA JADŁOWSTRĘT PSYCHICZNY JADŁOWSTRĘT PSYCHICZNY KRYTERIA DIAGNOSTYCZNE DSM V (APA, 2013) A. Odmowę utrzymywania

Bardziej szczegółowo

Stan zmineralizowanych tkanek zębów u młodzieży uprawiającej zawodowo pływanie*

Stan zmineralizowanych tkanek zębów u młodzieży uprawiającej zawodowo pływanie* ANNALES ACADEMIAE MEDICAE STETINENSIS ROCZNIKI POMORSKIEJ AKADEMII MEDYCZNEJ W SZCZECINIE 2010, 56, 3, 81 86 Wojciech Kaczmarek Stan zmineralizowanych tkanek zębów u młodzieży uprawiającej zawodowo pływanie*

Bardziej szczegółowo