Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "http://www.archive.org/details/zabytkiprzedhistoojanu"

Transkrypt

1

2 Digitized by the Internet Archive in 2010 with funding from University of Toronto

3

4

5 lot

6 PRACE NAUKOWE WYDAWNICTWO TOWARZYSTWA DLA POPIERANIA NAUKI POLSKIEJ DZIA I. TOM V. BOHDAN JANUSZ ZABYTKI PRZEDHISTORYCZNE GALICYI WSCHODNIEJ WE LWOWIE NAKADEM TOWARZYSTWA DLA POPIERANIA NAUKI POLSKIE) Z FUNDUSZU BOLESAWA ORZECHOWICZA 1918.

7 /. /^/r ZABYTKI PRZEDHISTORYCZNE OALICYI WSCHODNIEJ NAPISA BOHDAN JANUSZ Ksigarnia i Drakamia 'VY^ s^) WE LWOWIE NAKADEM TOWARZYSTWA DLA POPIERANIA NAUKI POLSKIEJ Z FUNDUSZU BOLESAWA ORZECHOWICZA 1918.

8 75^ Z drukarni Uniwersytetu Jagielloskiego w Krakowie pod zarzdem J. Filipowskiego.

9 SPIS RZECZY. Przedmowa Str. 1 Cz pierwsza. Zarys dziejów kultury przedhistorycznej Galicyi wschodniej na podstawie badari dotychczasowych... 5 Cz druga. Zestawienie zabytków przedhistorycznych Galicyi wschodniej wedug powiatów Powiat Bobrka 41 2.» Bohorodczany 4r6 3.» Borszczów » Brody » Brzeany 90 6.» Buczacz > Cieszanów > Czortków Dobromil Dolina Drohobycz Gródek » Horodenka Husiatyn » Jarosaw » Jaworów KaZusz...., > Kamionka strumilowa Koomyja > Kossów Lisko Lwów 165

10 VI 23. Powiat acut » Mociska » Nadworna » Peczeniyn » Podhajce » Przemyl » Przemylany > Rawa ruska » Rohatyn » Rudki » Sambor » Sanok » SkaZat » niatyn » Sokal » Stanisawów.., » Stary Sambor > Stryj > Tarnopol > Tumacz » Trembowla » Turka » Zaleszczyki » Zbara » Zoczów » ókiew » ydaczów 294 Str. Skorowidz analityczny 295 Spis miejscowoci 303

11 Przedmowa. Nie od razu posiada prehislorya nasza specyalnie jej powicone wydawnictwa i publikacye, a o ile z czasem zdobya si nawet na nie, to nigdy nie potrafia oby si tylko niemi, zmuszona z wielu wzgldów gociny szuka take u» obcych*. Pozornie wydawaby si mogo, i ubog jest bardzo w materya, bo wydawnictwa owe bynajmniej imponowa nie mog liczb, a co gdzieindziej pomieszczone zostao, nie atwe jest do opanowania i dopiero po poszukiwaniach mudnych ujawnia si jako okazae dopenienie róde dostpniejszych. Jeli za chodzi o liczb, a nie tyle o jako, zaznaczy naley, i te nieoficyalne róda liczniejsze s nawet o wiele od wycznie prehisoryi powiconych i dlatego w aden sposób nie mog by pomijane w badaniach cile naukowych, chociaby dostp do nich by bardzo utrudniony. Kto powanie odda si badaniom przedhistorycznym u nas, wie o tem dobrze, jak nieatw jest kontrola nad zgromadzonym do jakiejkolwiek kwestyi materyaem, zbyt rozsypanym po wydawnictwach najrozmaitszych, by ogarn si da bez mudnych poszukiwa, lata nawet cae trwajcych. W dzisiejszym za stanie nauki kada praca, stawiajca sobie za zadanie stworzenie czego nowego, opiera si musi bezwarunkowo na caoksztacie dokonanych dotychczas bada, wprowadza ad w chaos bezkrytyczny, ogarniajc najdalej sigajce horyzonty, zdawa sobie spraw z tego, co nowego przynosi, a co przed ni ju wiadome byo. Jednem sowem, opano- Jannsz B., Zabytki przedhistoryczne. j^

12 2 Przedmowa wanie literatury przedmiotu warunkiem jest najwaniejszym skutecznej i owocnej pracy naukowej. Grono oddajcych si fachowym studyom prehistoryi wzrasta u nas coraz bardziej, zdobywajc wasnym trudem, najwaniejsz ow podstaw, jak stanowi wszechstronna oryentacya, zwaszcza w dziedzinie bada ju dokonanych. Temu celowi powica si musi mnóstwo czasu i pracy, które waciwie praktyczniej wyzyskaby mona, gdyby istnia podrcznik czy pubhkacya, uprzystpniajca kademu wyniki przez nauk ju uzyskane, które ostatecznie kademu stoj otworem, wymagajc tylko z osobna nieekonomicznego tracenia czasu. Faktem jest, i wszyscy pracujcy dzi naukowo w prehistoryi naszej, kady trudem wasnym dugoletnim, opracowa musieli dla uytku swego zestawienia materyau ju zdobytego, a podobnie postpi bd sobie musieh i wszyscy, którzy z kolei odda si zechc studyom przedhistorycznym, o ile raz przecie nie ukae si wydawnictwo które dokona tego dla jasno pojtych celów naukowych ogóu. Za potrzeb tego przemawia choby sam wzgld na ekonomi czasu i potrzeba oszczdzania wysików, zbdnych, bo atwo dajcych si zastpi trudem raz dokonanym. Rzecz podobna, przeznaczona dla ogóu i t jeszcze warto przedstawia moe, i stanowic dokadn inwentaryzacy materyau zebranego i zabytków poznanych, odda usugi praktycznym celom konserwatorskim, czy innym tego rodzaju. Wzgldy powysze zoyy si na pomys nasz stworzenia rzeczy niniejszej, do której przystpilimy jeszcze w 1906 roku, stale ju odtd majc na oku objcie ni cakowitego materyau, znanego dzi, a odnoszcego si wycznie do terytoryum (jalicyi wschodniej. Prac t zacienilimy do obszaru tego z dwu wzgldów, wystarczajco plan podobny usprawiedliwiajcych. Galicya wschodnia, w rozumieniu czci kraju po prawym brzegu Sanu, odrbny posiadaa w czasach przedhistorycznych charakter od obszaru nadwilaskiego i nie byoby racyi z nim jej czy ograniczenie si za w ci-

13 Przedmowa 3 sych granicach nie zbyt wielkiego terytoryum wiksz daje r- kojmi wyczerpujcego opanowania i opracowania materyau, odnoszcego si do, pozwalajc te na cilejsz jego analiz i krytyk. Wzgldy te usuny cakowicie wtpliwoci, nasuwajce si pocztkowo i zadecydoway o ukadzie pracy, któr w tej postaci oto przedkadam, ywic przekonanie, i najodpowiedniejsz do celów wspomnianych otrzymaa form. Dla celów informacyjnych poprzedza rzecz waciw (zestawienie zabytków przedhistorycznych z Hteratur odnon) rozdzia, zaznamiajcy z dotychczasowymi wynikami bada naukowych nad prehistory Gaficyi wschodniej, a dla umoliwienia korzystania z pracy caiej, zamyka j przegld analityczny, tudzie rejestr miejscowoci. Co si za tyczy systemu alfabetycznego w zestawieniu poszczególnych powiatów kraju, a nie wedug dorzeczy jak to w podobnych pracach praktykuje si- nieraz wybrahmy sposób pierwszy, korzystajc z dowiadczenia osobistego. Majc prac niniejsz oddawna w rkopisie i posugujc si ni lat kilka, przekonaem si, i ukad przyjty pocztkowo wedug dorzeczy utrudnia tylko korzystanie z niej, podczas gdy alfabetyczny, dowolnie pozwala zestawia materya w niej zawarty, czemu jeszcze sprzyjaj indeksy zaczone. Na spostrzeeniu tem oparli si widocznie nowi autorowie prac podobnych, stosujc równie ukad alfabetyczny najczciej wedug powiatów, lub analogicznych dziaów administracyjnych. Na koniec jeszcze nadmieni, i opierajc si równie na wasnem dowiadczeniu i obserwacyach, poczynionych na pracach cudzych, umylnie unikam skróce najrozmaitszych, które z ksiki podrcznej zrobi s w stanie co w rodzaju kabay tajemniczej, zmuszajc czytelnika do wiecznego wgbiania si w atwo zapominalne zagadki niezbdnego klucza. Nie wielka to oszczdno w druku, a wielka ulga dla korzystania z ksiki, zwaszcza, jeh dostanie si ona w rce czowieka nie posiadajcego n. p. biegle jzyka polskiego w takim wypadku zwaszcza, skrócenia plag istn stanowi, 1*

14 4 Przedmowa przyczyniajc si tylko do mnoenia pomyek najrozmaitszych i niecisoci. Odwoywanie si równie do poprzednio wymienionych tytuów i autorów nie na miejscu uwaam w pracy, której nie czyta si przecie jednym cigiem i to tylko dla tego, i stanowi podrcznik do dowolnego, stosownie do potrzeby, przegldania miejsc najrozmaitszych. Poniewa szczegó, do jakiego dorzecza naley dany powiat czy miejscowo, nie obojtny jest dla prehistoryka, zatem przyjmujc ukad alfabetyczny powiatów i miejscowoci notujemy go stale umylnie pod kadym nagówkiem. W razie potrzeby atwo bdzie mona w ten sposób zestawia obszary poszczególne w dane caoci, posikujc si w tem i rejestrem miejscowoci.

15 CZ PIERWSZA. ZARYS DZIEJÓW KULTURY PRZEDHISTO- RYCZNEJ GALICY! WSCHODNIEJ NA POD- STAWIE BADA DOTYCHCZASOWYCH.

16

17 Jak w caej Europie, tak i u nas, zawizki bada nad przeszoci, kultur i zwyczajami ludu spostrzedz si dadz z kocem XVni w., pod wpywem nowego prdu, który romantyzmem nazwano. Przemone pitno wycisn on nie tylko na twórczoci poetyckiej, ale niemniej zaway i w nauce, która pod dziaaniem jego na nowe wkroczya tory. Wprawdzie nie brak szczegóów najrozmaitszych w pismach autorów wieków poprzednich, ale trudno upatrywa w nich waciwych pocztków nowej nauki, a wzgldnie nowych kierunków jej i tendencyi. Dugosz jeszcze, a po nim i mni kronikarze, a przedewszystkiem synny z powodu swej» Historia urnae sepulcralis Sarmaticae, anno 1674 repertae«(jenae 1679), Jakób Mellen, wspominaj wprawdzie o wykopaliskach, ale racyi adnej niema ku temu, by w wzmiankach tych lunych widzie narodziny prehistoryi. Znacznie dopiero póniej, bo z kocem XVin i pocztkiem XIX w., okazywa si poczy przejawy, mogce by poczytane ju za pierwsze kroki w dziedzinie celowych bada archeologicznych. Próby te pierw^sze w cisym stay oczywicie stosunku z badaniami historycznemi, które te znami swe wycisny na nich i dugo jeszcze potem wyciskay. Od wierze, bani, poda i poezyi ludowej przeszli staroytnicy ówczeni do mogi, cmentarzysk, uroczysk i zamczysk, dokoa których tyle si fantazyi ludu osnuo. Nie zapomniano oczywicie autorów staroytnych, którymi od wieków zreszt posugiwano si, o ile tylko chodzio o wyjanienie tego, co»na pocztku«byo. P».elacye staroytnych, szczegóy historyczne, podania ludowe i kombinacye

18 8 Zarys dziejów kultury przedhistorycznej wasne pierwszych archeolog(}w naszych, zoyy si na istot najpierwotniejszych bada itultury wieków przeddziejowych, przedchrzecijaskich. W dochodzeniach tych przyjto za zaoenie, i wszystko, co na ziemiach sowiaskich po wiekach minionych pozostao, dowodem jest tem samem stanu kultury praojców naszych sowiaskich. Std te ten, tak utarty termin» staroytnoci sowiaskie*, uywany stale przez dawnych staroytników naszych nie w zrozumieniu staroytnoci, znajdujcych si tylko na ziemiach sowiaskich, lecz w dosownem sowa znaczeniu co u nas znaleziono, musiao tem samem pochodzi od naszych przodków pras-lowiaskich. Dziesitki lat patrzono w ten sposób na wszystkie nasze zabytki przedhistoryczne, a i dzisiaj trafiaj si jeszcze, jako objaw szcztkowy,» archeologowie* tego pokroju. Myl badania zabytków, zwyczajów ludowych, pieni, strojów i t. p. poruszy pierwszy Hugo Kotaj, chocia ju przed nim zwróci na nie uwag znakomity podrónik i staroytnik, Jan Potocki. Projekt Kotaja pogbi i odnonie do archeologii zrealizowa stara si znakomity istotnie, jak na owe czasy, archeolog-historyk, Wawrzyniec Surowiecki, który ograniczy si wprawdzie niemal wycznie do relacyi autorów staroytnych, ale potrafi krytycznie z nich korzysta, opierajc si na oryginaach. Co brakowao W. Surowieckiemu (wykopaliska i z autopsyi znane zabytki) posiad dopiero, znany w dziejach etnografii polskiej, Adam Czarnocki, nazywajcy si te Zoryanem Doga Chodakowskim. Ale i na odwrót, nie posiad on tego, co stanowio zalet wielk Surowieckiego. Mao wyksztacony, rozporzdzajcy tylko szczupym zasobem wiedzy, samodzielnie zreszt zdobytej, rzecz sw»0 Sowiaszczynie przedchrzecijaskiej* podwaliny pooy niemniej pod cay kierunek bada i dugi czas wyroczni niejako stanowi dla pierwszych archeologów naszych. On to zapocztkowa badania przedhistoryczne, oparte na gromadzeniu i opisywaniu zabytków, dochowanych na ziemiach naszych. Od spekulacyi lingwistyczno-hisorycznych, na podstawie znanych autorów

19 Zarys dziejów kultury przedhistorycznej 9 staroytnych i redniowiecznych, przeszed autor do róde waniejszycli, a mianowicie do rozpoznawania mogi, zamczysk, cmentarzysk, ladów osad i t. p. W ten sposób zwróci uwag, i klacz do wyjanienia tylu napróno roztrzsywanyeh zagadnie znajduje si nie gdzieindziej, tylko w owianych podaniami ludu mogiach odwiecznych. W nastpstwie tego i inni uczeni zwraca poczh w pracach swych uwag na zabytki podobne, zapisujc je skrupulatnie. Spraw zajcia si zabytkami krajowymi popchno znacznie naprzód zaoenie w 1817 r. Towarzystwa Naukowego w Krakowie, w którego onie istniaa nawet komisya archeologiczna. Prace podejmowane przez czonków niektórych pooyy podwalm pod póniejsz komisy archeologiczn Akademii nauk, w któr w 1872 r. przeobrazio si Towarzystwo Naukowe. Najwyszej tej nowej instytucyi naukowej danem byo dopiero ugruntowa naleycie studya i badania przedhistoryczne, przedtem zbyt niesystematycznie i dorywczo traktowane przez niehcznych zreszt mioników. Przedtem za kontynuowanie bada podjtych zaleao od dobrych chci osób poszczególnych, zajmujcych si przedewszystkiem wskazywaniem znaczenia i wartoci zabytków przedhistorycznych. O rozkopach naukowych nie byo naówczas jeszcze mowy, a o ile mówio si o zabytkach, to wycznie prawie o mogiach, waach, horodyszczach i przedmiotach znajdowanych przypadkowo, a wic naczyniach ghnianych, narzdziach kamiennych, bronzowych i t. p. A do zaoenia przez komisy archeologiczn przy Akademii krakowskiej pisma, powiconego specyalnie badaniom przedhistorycznym, caa niemal dziaalno w dziedzinie prehistoryi naszej ograniczaa si do pouczania ludnoci o znaczeniu zabytków, spisywania i opisywania ich, tudzie do gromadzenia znalezisk przypadkowych. Systematycznych rozkopów nie podejmowa si nikt z ówczesnych uczonych, interesujcych si zwyczajnie pobocznie tylko badaniami archeologicznemi, chocia nie brak byo ludzi niepowoanych, bawicych si w przeszukiwanie grobów i mogi.

20 10 Zarys dziejów kultury przedhistorycznej Takich jednak byo nie wielu i to nie z innej przyczyny, jak ze wzgldu na niech ludu, nie pozwalajcego zakóca spokoju zmarych. Poczytn i rzeczywicie z niema, jak naówczas, znajomoci rzeczy opracowan bya ciekawa i dzi jeszcze rzecz Jana Lippomana p. t.» Zastanowienie si nad mogiami, pustemi siedliskami i zamczyskami okopanemi, mijowemi waami i t. d.«(wilno 1832). Roztropnie i racyonalnie zazwyzwyczaj wyjania autor, czem by mogy owe liczne mogiy, way i obwarowania ziemne, powoujc si na wiadectwo autorów staroytnych, tudzie przedmiotów wykopywanych. Dziki tej i kilku nastpnym pracom informacyjnym poczto powoh coraz racyonalniej zapatrywa si na nie, gromadzc w zbiorach i opisujc sumiennie. Od tego czasu coraz wicej ukazuje si prac, traktujcych o wykopaliskach, tak licznych zreszt w kraju naszym. Tu te naley cenna rzecz egoty Paulego o» Staroytnociach galicyjskich*, «wydana we Lwowie w 1840 r., jak równie w dziesi lat po niej wydana» Odezwa Towarzystwa Naukowego z Uniwersytetem Jagielloskim poczonego, w celu archeologicznych poszukiwa, wraz ze wskazówk, mogc posuy za przewodnika w poszukiwaniach tego rodzaju«(kraków 1850; wyd. II. 1858; m. 1879). Wydanie» Odezwy* poprzedzi wypadek, który w skutkach doniosy mia by nadzwyczaj dla rozwoju bada archeologicznych u nas. W sierpniu 1848 r. wydobyto ze Zbrucza, nieopodal wsi Horodnicy, sawny dzi w caej Polsce posg kamienny wiatowida. Odkrycie to niezwyke gonem odezwao si echem na ziemiach sowiaskich, czego dowodem literatura ogromna nie byo podówczas autora-staroytnika, któryby nie uwaa za stosowne gos zabra w sprawie, wywoanej tem znaleziskiem. Zaraz bowiem po przewiezieniu posgu do Krakowa podniosy si gosy, kwestyonujce autentyczno jego, zarzucajc mu braki najrozmaitsze. Nie tylko wszyscy archeologowie ówczeni wypowiedzieli si co do

21 Zarys dziejów kultury przedhistorycznej H jego proweniencyi znaleli si bowiem i tacy, których chwila uczynia dopiero archeologami I Korzy z tego oczywist odniosa prehistorya, albowiem j^olemika. prowadzona ywo wród uczonych, nie pozostaa bez wpywu na zainteresowanie si sprawami archeologii i u szerszych warstw spoeczestwa inteligentnego. Odkrycie posgu dao impuls do caego szeregu prac i przedsiwzi, które w rezultacie na dobre tylko wyszy badaniom archeologicznym w kraju. Wprawdzie niemao niedorzecznoci wypisano i wypowiedziano przy tej sposobnoci, ale zaprzeczy si nie da, i dziki niej wanie badania archeologiczne raniej postpiy naprzód. Dlatego data odkrycia figury wiatowida stanowi epok w dziejach bada archeologicznych w Gahcyi. Rozbudzone ciekawemi znaleziskami zainteresowanie ogóu, pouczonego o wartoci zabytków przedhistorycznych drugiem wydaniem (1858 r.) wspomnianej»odezwy«, zachcio staroytników krakowskich do przedsiwzicia, które wielk nadzwyczaj rol odegrao u nas w rozwoju bada przedhistorycznych. Za przykadem mianowicie Warszawy, która w 1856 r. urzdzia u siebie pierwsz polsk wystaw staroytnoci i zabytków sztuki, postanowiono i w Krakowie zaj si projektem podobnym. Na wniosek J. epkowskiego i K. Rogowskiego uchwalio Towarzystwo Naukowe urzdzenie tej wystawy w 1858 r. Po Warszawie i Krakowie przysza kolej i na Lwów. W r urzdzi tu» wystaw staroytnicz«zakad Naukowy im. Ossoliskich, zaznajomiajc szersz pubhczno zwaszcza z okazan Muzeum im. Lubomirskich. Dwukrotnie te w niedugich odstpach czasu mieli i uczeni obcy sposobno zaznajomienia si z wykopaliskami naszemi dziki wystawom specyalnym. W 1873 r. krakowski oddzia krajowej Wystawy Powszechnej w Wiedniu przystpi do zgromadzenia zabytków najcharakterystyczniejszych z kraju naszego, celem wystawienia ich w Wiedniu i obznajomienia w ten sposób zagranicy z tem, co posiadamy ciekawego z wieków ubiegych.

22 12 Zarys dziejów kultury przedhistorycznej W tym celu zczyy si sekcye: krakowska, lwowska i hrodzka, oznaczajc Kraków jako miejsce urzdzenia uprzedniej wystawy staroytnoci i zabytków sztuki - nastpnie wysano okazy, jednak nie wszystkie, na wystaw wiedesk. W trzy lata potem prehistory nasz reprezentoway zbiory krakowskie na wystawie, urzdzonej w Budapeszcie przy sposobnoci ósmego midzynarodowego kongresu antropologicznoarcheologicznego w 1876 r. Wystawa budapeszteska bya zasug przedewszystkiem przeistoczonej w 1872 r. z dawnego Towarzystwa Naukowego dzisiejszej Akademii Umiejtnoci w Krakowie. Nie miao ju by odtd w Galicyi adnego przedsiwzicia wikszego w dziedzinie bada przedhistorycznych, któreby. jeli nie uskutecznione zostao cakowicie, to przynajmniej pomysu swego nie zawdziczaj'0 istniejcej przy Akademii komisyi archeologicznej. Zaraz w pocztkach pomiecia ona w publikacyach swoich kilka powanych prac przedhistorycznych, dla których nastpnie przeznaczya specyalne wydawnictwo peryodyczne, dzisiaj ródo najwaniejszych wiadomoci z prehistoryi Polski. Wszystko to nie mao zawayo na losach bada archeologicznych u nas, które ju oddawna zerodkoway si w Krakowie, posiadajc tylko niejako fili we Lwowie. Prócz wydawnictw Towarzystwa Naukowego, nastpnie Akademii Umiejtnoci, wychodziy tu i inne pisma, uwzgldniajce badania archeologiczne. Niemao rozpraw z tej dziedziny zawary fejletony» Czasu «, Dodatki do» Czasu*.» Przegld polski «, tudzie wydawane przez dra St. Krzyanowskiego»Roczniki dla archeologii* i póniejszy» Dwutygodnik naukowy, powicony archeologii, historyi i lingwistyce «, wydawany od przez T. Ziemickiego. Najpowaniejszym jednak organem systematycznych bada przedhistorycznych sta si, wydawany od 1877 r. corocznie przez Akademi» Zbiór wiadomoci do antropologii krajowej«, którego do 1895 r. wyszo razem omnacie tomów pokanych. W publikacyi tej zamknite zostay najwaniejsze wyniki bada oryginalnych caego szeregu archeologów, czynnych

23 Zarys dziejów kultury przedhistorycznej 13 nie tylko w Galicyi, ale i w Polsce caej. Dzi nabraa ona takiej wartoci, i nie mona sobie wprost przedstawi bez niej pracy naukowej nad kultur przedhistoryczn ziem polskich jest to pierwsze i najpowaniejsze wydawnictwo fachowe, które skupio dokoa siebie najdzielniejszych pracowników w tej dziedzinie i to przewanie z archeologów krakowskich. Kolonia bowiem staroytników lwowskich na wasn rk trudzia si w rzeczach archeologii, usiujc nawet zgrupowa si w osobne towarzystwo i wydawa pismo specyalne. Poczet archeologów lwowskich otwiera Hipolit Stupnicki, autor wydanej naprzód po niemiecku (1853), a nastpnie (1869) po polsku pracy p. t. >Gahcya pod wzgldem topograficzno-geograficzno-historycznym«. Podane w niej szczegóy archeologiczne, uzupenione nieco na podstawie zbiorów ks. Ant. Petruszewicza i innych wiadomoci, przedstawi J. Gowacki na I. Zjedzie archeologicznym w Moskwie w 1869 r., zwracajc w ten sposób take uwag obcych na zabytki nasze. Podobnie, w j- zyku czeskim, opisywa je Jan Wagilewicz. Nie bez wpywu na zajcie si zabytkami przeszoci pozosta wypadek, cile zreszt lokalnej natury, mianowicie odkrycia, dokonane przy sposobnoci sypania kopca Unii lubelskiej od 1869 r. poczwszy, a uratowane w czci przez Ant. Sznajdra. Z racyi, zdaje si, tych znalezisk ogosi St. Kunasiewicz pouczenie popularne»0 wykopaliskach, popielnicach, zawnicach i starych monetach«(lwów 1872), tudzie jeszcze przedtem zwróci uwag na zabytki w swej»mowie, mianej na Walnem Zgromadzeniu Towarzystwa naukowo-hterackiego dnia 30 hstopada 1879 r.«w mowie tej poruszy St. Kunasiewicz projekt ustanowienia przy historycznej sekcyi lwowskiego Towarzystwa naukowo-literackiego osobnego oddziau archeologii, zaczem»lwów w lad za dobrze na tem polu zasuonym Krakowem wiernie rozpocznie stróowa wszystkim pomnikom i zabytkom«. Nie stao si jednak po myh wnioskodawcy i dopiero w kilka lat potem (1875 r.) zawizao si za inicyatyw dra St. Krzyanowskiego» Towarzystwo archeo-

24 - 14 Zarys dziejów kultury przedhistorycznej logiczne krajowe we J^wowie«, wydajce krótko» Przegld archeologiczny* pod redakcy Ant. Sznajdra, a nastpnie K. Widmanna. Staraniem Towarzystwa archeologicznego odhya si w 1885 r. we Lwowie wystawa, na której i prehistorya bya reprezentowana, tudzie równoczenie Zjazd archeologów polskich i ruskich. Jeszcze przed wystaw i zjazdem lwowskim odbya si pierwsza prowincyonalna wystawa podobna w Koomyi w 1880 roku, na której obok okazów etnograficznych, przewanie ze zbiorów hr. Edm. Starzeskiego, oglda mona byo i zabytki przedhistoryczne z Pokucia i Podola. W cztery lata po tej wystawie odbya si podobna w Tarnopolu (1884 r.), staraniem Wl Fedorowicza i hr. \V. Dzieduszyckiego. Okohcznociowo uwzgldniono prehistorye na wystawie archeologicznobibliograficznej Instytutu Stauropigiaskiego we Lwowie (1889 r.), tudzie na Powszechnej Wystawie krajowej w 1894 r. Doniosej wartoci dla pouczenia szerszych warstw spoeczestwa o znaczeniu zabytków przedhistorycznych byy wystawy owe, jak równie coraz lepiej i umiejtniej organizowane zbiory muzealne. Miejsce dotychczasowego typu archeologa-amatora zajmowa poczli dziki nim uczeni-specyalici, zawdziczajcy wprawdzie ca w tym kierunku wiedz i znajomo rzeczy studyom osobistym, ale posiadajcy cis metod naukow, zdobyt w dziale historycznym lub przyrodniczym. Historykami bowiem lub prehistorycy przy przyrodnikami byu pierwsi nasi powaniejsi, zgrupowani w komisyi archeologicznej krakowskiej Akademii Umiejtnoci, wydajcej wspomnian ju publikacy roczn» Zbiór wiadomoci do antropologii krajowej «. Historykiem by najczynniejszy z nich Adam Honory Kirkor, przyrodnikiem-geologiem Gotfryd Ossowski, a przyrodnikiem-lekarzem dr. Izydor Kopernicki. Trójka ta lata cae stanowia podpor gówn komisyi archeologicznej i jej to przede wszystkiem zawdzicza prehistorya polska w ogóle, a galicyjska w szczególnoci najwaniejsze wyniki i materyay faktyczne. Trzej ci uczeni pooyli istotnie fundament trway pod gmach bada przedhistorycznych w Gahcyi.

25 Zarys dziejów kultury przedhistorycznej 15 Obecnie istniej w Galicyi przy obu uniwersytetach krajowych osobne katedry, powicone archeologii, tu dziki którym wanie badania przedhistoryczne najwikszy osigny rozwój. Ta okouczno, jak równie oparcie, które znajduj one w komisyi archeologicznej Akademii krakowskiej, tudzie w istniejcych w kraju zbiorach bogatych, sprawia, i Gahcya kroczy na czele pracy badawczej w dziedzinie prehistoryi w caej Polsce. Tu wanie okazuj si najgruntowniej i istotnie naukowo opracowane studya archeologiczne, tu dziaalno na tem polu opiera si na cisych metodach i podstawach naukowych i tu wreszcie najlepiej i najobficiej zaopatrzone s zbiory publiczne i prywatne. Na pierwszem miejscu postawi naley bogate nadzwyczaj zbiory Akademii krakowskiej, na które zoyy si najwaniejsze wykopaliska, dokonane przez dugi szereg lat w kraju caym, a przedewszystkiem na Podolu. Wszystkie zabytki, pochodzce z bada wykopaliskowych Kirkora, Kopernickiego. Przybysawskiego, Ziemickiego, Ossowskiego i inn. oddane zostay do przebogatego zbioru tego. Na razie nie s jeszcze zbiory te skatalogowane i dla szerszej pubhcznoci dostpne, ale znane s dobrze uczonym, choby z wystaw wspomnianych i ze sprawozda drukowanych. Zabytki przedhistoryczne posiada jeszcze w Krakowie: Gabinet archeologiczny uniwersytetu, tudzie Muzeum Czartoryskich. Najbogatsze zbiory archeologiczne we Lwowie posiada Muzeum im. Dzieduszyckich, Muzeum im. Lubomirskich i Gabinet archeologiczny uniwersytetu. Prócz tego kollekcye mniejsze posiadaj: Muzeum Naukowego Towarzystwa im. Szewczenki, tudzie Muzeum Narodnego Domu, Mtizeum Narodowe i Instytut Stauropigiaski. Zbiory prowincyonalne istniej w Przemylu i Tarnopolu, oraz w posiadaniu osób prywatnych^. ' Powyszy zarys historyczny bada archeologicznych w Galicyi oparem na obszerniejszym rozdziale, traktujcym o tem w monografii: Janusz B., Kultura przedhistoryczna Podola galicyjskiego, Lwów 1914', gdzie te podana jest obszerna literatura przedmiotu.

26 16 Zarys dziejów kultury przedhistorycznej Zbiorowej pracy osób wymienionych, tudzie obecnie zajmiijcycli si prehistory Galicyi, zawdziczamy wyniki tak pokane, e dzi z uzupenieniami odpowiednienii i przez zastosowanie meod ulepszonych jestemy w stanie na ich podstawie niejedn ju kwesty wan wyjani, nie na jedno zagadnienie mniej lub wicej wyczerpujco odpowiedzie. Ju sama mono postawienia kwestyi pewnej do rozwizania, zaznaczenie problemu, wiadomie pojtego, dowodzi postpu w badaniach przedhistorycznych, zainicyowanych zrazu i prowadzonych raniej wicej na olep, a zdajcych do wytknitego celu dopiero z chwil zdobycia danych, umoliwiajcych rozejrzenie si jakie takie w caoksztacie. W trakcie coraz liczniejszych bada wykopaliskowych nasuwa si poczy coraz to nowe, coraz inne, kwestye niejasne, skadajc si z czasem na system cay ogniw, pojedynczo wykoczonych, ale oczekujcych poczenia w cao jedn myl przewodni. Pod tym wzgldem Galicya wschodnia istotnie uprzywilejowane zajmuje stanowisko midzy dzielnicami innemi; prehistoryk, pracujcy tu, wiadom jest tak zagadnie samych i problemów, zwizanych z dziejami przedhistorycznemi kraju, jak i oryentuje si w drogach, któremi ma kroczy, by doj do icli rozwizania. O rozwizaniu ostatecznem wszystkich zagadnie, nakrelonych dotychczas na podstawie bada dokonanych, nie mona oczywicie na razie mówi, ale niebezpodstawne jest powiedzenie znakomitego prehistoryka Galicyi, prof. Hadaczka. który ciekawie niezmiernie studyum swoje koczy stwierdzeniem:» potrzeba jeszcze na wielkim obszarze dorzecza Dniestru, Bugu i Dniepru tylko kilku wikszych wykopalisk z naukow sumiennoci przeprowadzonych, a wnet bdzie mona rozwiza zagadnienie pochodzenia Sowian i ich pierwotnych siedzib «i. A có waciwie stanowi cel gówny bada przedhistorycznych na ziemiach naszych? * Hadaczek K., Kultura dorzecza Dniestru w epoce cesarstwa rzymskiego, Kraków 1912; odb. z Materyaów antr.-arch.

27 Zarys dziejów kultury przedhistorycznej 17 Nie jestemy jeszcze u tego celu i tryumfowa te nie moemy na razie, ale bo te i»nie odrazu Kraków zbudowano*. Powoli skaday lat szeregi ceg do cegy, powoli wystpoway zarysy gmachu wielkiego, chocia on sam nie doszed jeszcze szczytów ostatecznych. W kadym razie do koca ju niedaleko. Interesujc jest rzecz ledzi, jak stopniowo rozszerza si coraz wicej zakres wiadomoci naszych z dziedziny prehistoryi terytoryum naddniestrzaskiego. jak z zawizków nikych wychodzc, zatacza powoh krgi coraz szersze. Zaznajomimy si wic pokrótce z tym przebiegiem, co najlepiej te zrozumie pozwoli dzisiejszy stan wiedzy naszej w tym przedmiocie. Ostateczny kres t. zw. doby przedhistorycznej przypada u nas na koniec pierwszego tysiclecia po Chr. przed t granic wszystko, co si odbywao na ziemiach naszych podlega wadztwu prehisloryi. W dugim za tym okresie przeddziejów rozrónia nauka dzisiejsza najpierwotniejsz epok kultury t. zw. kamiennej, po niej bronzowej, a wreszcie e- laznej. W stopniowym rozwoju sladya te wszystkie przesza ludno Europy caej, ale nie w jednym czasie i nie jednakowo intenzywnie w krajach rónych. W starszej n. p. epoce kamiennej zajmowa czowiek tylko niewielkie obszary, wohie od lodów i niegów wiecznych, waciwych geologicznej epoce dyluwialnej, w innych okaza si znacznie dopiero póniej, po usuniciu si zwaów lodowych. Epok bronzow przeyway tylko ludy, którym dostpny by ten stop miedzi i cyny inne ogranicza si musiay do wyrobów nielicznych i nabywanych od szczliwszych ssiadów. Pierwsze czasy uytku elaza równie nie dla wszystkich ludów nastay równoczenie i nie wszdzie jednakowo prdko elazo zdoao zapanowa niepodzielnie. Podobny stan rzeczy warunkowao oczywicie najbardziej pooenie geograficzne kraju, tudzie waciwoci jego fizyczne. Od nich to w pierwszym rzdzie zalea wikszy lub mniejszy stopie rozwojowy kultury kraju TiuiDsz B.. Zabytki przedhistoryczne. 2

28 18 Zarys dziejów kultury przedhistorycznej i ludnoci danej. O doniosoci tych wzgldów przekonuje nadzwyczaj dowodnie cajty bieg kultury przedhistorycznej Gahcyi wschodniej. Geologiczne przemiany, jakie przechodziy obszary Polski, nie pozwalaj spodziewa si moliwoci odkrycia resztek czowieka dyluwialnego, chocia nie wykluczaj przypuszczenia, i przebywa on tutaj. Odnosi si to zwaszcza do pónocnego i rodkowego pasa, albowiem poudniowy z pokadami loessu i jaskiniami posiada warunki do zakonserwowania owych ewentualnych resztek. I istotnie, wszystkie dotychczas znane lady i wykopaliska archeologiczne z epoki paleolitycznej na ziemiach polskich odkryte zostay wycznie tylko na poudniowym, wzgldnie cieplejszym pasie, rozcigajcym si od Moraw przez ziemi krakowsk i lubelsk a w okohce Kijowa. W jaskiniach okohc Krakowa prowadzi si badania od lat szeregu, a nie udsio si natrafi na resztki szkieletowe czowieka dyluwialnego, chocia nie mao natomiast znaleziono w nich wyrobów, wskazujcych na kultur paleolityczn. Najstarsze lady pobytu czowieka dyluwialnego w Polsce, odkryte w dwu jaskiniach podkrakowskich, sigaj starszej poowy paleohtu. Najdawniejszy ten mieszkaniec naszej ziemi przywdrowa- najprawdopodobniej z Moraw rodkowych, gdzie odkryto hczne i o wiele starsze osady jego z komi mamuta. Kiedy khmat tych okohc podniós si po usuniciu si mas lodowych, zjawi si take cz<owiek, zajmujc jaskinie na pónoc od Krakowa. Prowadzi ywot koczowniczy, trudnic si myhstwem; nie zna jeszcze uprawy rou i hodowli byda. Nie trafia si równie w dyluwialnych warstwach podkrakowskich na czerepy naczy gunianych, co pozwala wnosi, i czowiek paleolityczny tych okolic nie zna jeszcze sztuki garncarskiej, podobnie jak wspóczeni mu jaskiniowcy z innych stron Europy. Narzdzi uywa wycznie krzemiennych z grubsza obrobionych. Krajobraz ówczesny stanowia tundra, wród której ya bogata fauna, zoona ze zwierzt t. zw. arktycz-

29 Zarys dziejów kultury przedhistorycznej 19 nych i alpejskich (mamut, nosoroec wochaty, niedwied jaskiniowy, ren i róne gatunki wofów kopalnych). Liczniejsze lady paleohtycznego czowieka pod Krakowem mamy z mtodszej poowy paleohtu. Wobec agodniejszego khmatu myhwiec ówczesny zakada swe slacye nie tylko w jaskiniach, ale i na otwartem powietrzu, gdzie chtnie przebywa, zwaszcza w lecie wród stepu, polujc na dzikie konie, suhaki i t. p. W okresie tym zaczto wyrabia narzdzia i bro take z koci i rogu, co zwaszcza, poczwszy od okresu solutreskiego, rozwino si tak bardzo, e ju w okresie magdaleskim narzdzia rogowe i kociane zyskay liczebn przewag. Pod koniec okresu magdaleskiego, na schyku epoki paleolitycznej, zacz si klimat w naszym kraju znowu ociepla, a obszary lene zyskiway coraz bardziej stanowcz przewag. Równoczenie te arktyczna fauna dyluwialna, jak niedwied jaskiniowy i mamut, zacza zupenie wymiera, ustpujc ostatecznie miejsca dzisiejszej'. Najblisze nas zatem siedhsko czowieka dyluwialnego, od zachodu, poznane zostao pod Krakowem, a od wschodu, nad Dnieprem, pod Kijowem, gdzie równie odkryto pewne lady kultury starszego okresu kamiennego. Co do samej Galicyi wschodniej, nie udao si jeszcze natrafi na najdrobniejszy choby lad istnienia cz^owieka w tych czasach, chocia znane s wcale hczne znaleziska fauny dyluwialnej. W ostatnich czasach ukazaa si wiadomo o rzekomo znalezionych przy kociach zwierzt dyluwialnych resztkach wyrobów rki czowieka pod Ghnianami, ale nie zupenie zdaje si ona zasugiwa na wiar, co zreszt wyka dopiero zapowiedziane specyalne badania naukowe. Okazyway si równie spora- * Demetrykiewicz Wl.. Obraz epoki paleolitycznej na obszarze ziem dawnej Polski (referat). Sprawozd. Akad. Umiej. Wydz. matem.- przyrodn lipiec. Lencewicz St., Poszukiwania paleo-antropolog. w Polsce w wietle geologii. Wszechwiat. 1913, nr *

30 20 Zarys dziejów kultury przedhistorycznej dycznie i inne tego rodzaju wieci, ale zawsze, poddane krytyce, okazyway si cakiem bezpodstawnemi. I chocia wykluczy nie mona, by czowiek dyluwialny nie mia istnie w Oalicyi wschodniej, to faktem jest, i na razie i ladu po nim nie posiadamy, wobec czego przyj musimy, i okaza si tu dopiero w okresie neolitycznym. W klimacie podobnym do dzisiejszego zaj ziemie przykarpackie lud dugogowców, któremu te zawdziczamy najpierwotniejsze zacztki kultury naszej. Okres bowiem neolityczny jest ow najdawniejsz granic w dziejach rozwoju kultury Gahcyi wschodniej. Na te czasy przypada osadnictwo jej. nie bdce zdaje si w pokrewiestwie z jaskiniowcem podkrakowskim, który skdind dotar w te strony. Nie jednemi te drogami kroczya ludno dorzecza Wisy i dorzecza Dniestru w rozwojowym swym postpie kulturalnym. Jak dzisiaj, tak i w najdawniejszych czasach, granica przewijajca si midzy dwoma tymi obszarami, dzielia w ten sposób ludy, rozwijajce odmienne swe kultury, oparte o odmienne podstawy. Na terytoryum GaUcyi dzisiejszej lini tak graniczn stanowia rzeka San. Wpywy, dziaajce odmiennie na obie poowy dzisiejszej Gahcyi, ugruntoway si na warunkach, które i dzi jeszcze najwidoczniej nie przestay cakowicie wywiera wpywu swego na rozwój kulturalny ludów, zamieszkujcych dorzecze Wisy i Dniestru. Odmiennej przyrodzie kraju i waciwym temu warunkom naturalnym odpowiada odrbno fizyczna ludnoci, tudzie rónica waciwych jej typów kulturalnych, co oczywicie nie wycza istnienia i pewnych drobnych wprawdzie, ale nie mniej widocznych cech wspólnych. Dla cisoci za nadmieni naley, i podobnie jak dorzecze Sanu i Dniestru, tak i dorzecze Bugu stanowio terytoryum wpywów odrbnych, bardziej zblione ku temu pierwszemu, a z niem ku dorzeczu Wisy, jak znowu dorzecze Dniestru posiadao czno z dorzeczem Dniepru. Kiedy rzucuny okiem na kart, przedstawiajc rozoenie osad, cmentarzysk i mogi przedhistorycznych w Ga-

31 Zarys dziejów kultury przedhistorycznej 21 licyi wschodniej, uderza przedewszystkiem zgrupowanie ich w czci kraju, objtej lewym brzegiem Dniestru i prawym, dopywu jego, Zbrucza. W widach dwu tych rzek, z których jedna (Dniestr) pynie w kierunku równolenikowym, druga za (Zbrucz) poudnikowym, wpadajc do pierwszej, ujte jest prawie cae terytoryum przedhistorycznej Galicyi wschodniej, wykazujce na wspomnianej karcie niemal same pustki w dorzeczu Bugu i Styru, a take wzdu prawego brzegu rzeki Sanu. Okoliczno ta nie musi wiadczy jeszcze o rzdkiem osadnictwie tych stron, moe wynika jedynie z niedostatecznego na razie zbadania ich, poniewa badania prowadzone przez kilka dziesitków lat w Galicyi, zerodkoway si przedewszystkiem na wspomnianym obszarze naddniestrzaskim, poznanym wskutek tego najlepiej ze wszystkich czci kraju, obfitujcego wogóle w zabytki przedhistoryczne. Dorzecze Bugu obejmuje w granicach Gahcy powiaty: sokalski, kamionecki, rawski i ókiewski. Fachowych bada nie przeprowadzano niestety na tym obszarze i jedynie przypadkowi zawdzicza si zanotowane przez rozmaitych autorów wiadomoci o zabytkach i znaleziskach, dokonanych w tych powiatach. Nie brak jednak dowodów, i w epoce neolitycznej obszary te zajte byy, jak i reszta GaUcyi, chocia nie przez t sam ludno, która zajmowaa dorzecze Dniestru. O kulturze neolitycznej tych stron przekonuj lady osad, licznych zwaszcza w Sokalskiem, gdzie zauwaono je w wielu miejscowociach i. Jak w caej Galicyi, tak i w dorzeczu Bugu, kultura kamienna przecigaa si do samych niemal czasów historycznych, chocia w midzyczasie znane byy wyroby bronzowe, a potem i elazne, jednak tak wyjtkowo i sporadycznie, i waciwie nie mona mówi o jednolitej kulturze bron- * Zabytki i znaleziska na terytoryum nadbuaskiem zestawione s i scharakteryzowane w pracy: Janusz B.,Z pradziejów ziemi lwowskiej, Lwów 1913, str , gdzie te podana jest literatura odnona.

32 22 Zarys dziejów kultury przedhistorycznej zuwej lub elaznej. Dla tego te termin»epoka bronzowa* naley odnonie do kraju naszego rozumie nie jako okrelenie stanu kultury, ale jako oznaczenie chronologiczne, t. zn., i dane znalezisko czy zabytek pochodzi z czasów, kiedy i bronz by ju znany. W lem te rozumieniu mówi moemy o znaleziskach z epoki bronzowej nad Bugiem, gdzie w kilku miejscowociach natrafiono na wcale nawet ciekawe zabytki bronzowe, sigajce czasów poneolitycznych. Na czele wspomnie naley o pokaniejszym skarbie bronzowym z Krechowa (pow. ókiew), a obok niego znaleziska z ókwi, Mostów wielkich, Przedrzymiechów, Ostrowa, Kamionki strumiowej i t. d. Z póniejszych znalezisk na obszarze nadbuaskim znamy z kilku miejscowoci fragmenty naczy typu Czechy-Wysocko (o czein poniej), sigajce pierwszej poowy pierwszego tysiclecia przed Giir. Kultur podobn znamy i w dorzeczu Dniestru, gdzie skonstatowa si nawet dafo zwizek, zachodzcy midzy ni a kultur cmentarzysk ciaopalnych epoki cesarstwa rzymskiego z II III w. po Chr. Istniej te lady, wskazujce, e i nad Bugiem uoyy si w ten sposób stosunki kulturakie. Znane te s resztki osad z ceramik przedchrystusow, a take i ceramik epoki rzymskiej. Na groby ciaopalne z tych czasów natrafiono w kilku miejscowociach; czsto trafiaj si monety rzymskie z pierwszych wieków po Chrystusie. Usiujc da charakterystyk kultury przedhistorycznej dorzecza Bugu, przyzna musimy co do kultury neolitu, i nie wiele w stanie jestemy powiedzie poza skonstatowaniem okolicznoci, i kwita ona tu wcale pokanie. Najpowaniejszy dokument, jakim dla prehistoryka s groby i mogiy, zbyt jest tu niedostateczny, by utnohwi ustalenie kwestyi szczegóowych, zwizanych z pochodzeniem i waciwociami tej kultury. Dwie grupy kulturalne s charakterystyczne o czem poniej dla neohtu dorzecza Dniestru: kamienne groby

33 Zarys dziejów kultury przedhistorycznej 23 skrzynkowe i osady ^ceramiki malowanej. Terytoryum dwu tych typów nie wychodzi poza granice dorzecza Dniestru rzeczywicie, nie trafiano na nie na obszarze nadbuaskim, mimo wcale licznych osad neohtycznych. Groby dorzecza Bugu inne s cakowicie od znanych na Podolu, a w kadym razie nie posiadaj nic wspólnego z grobami skrzynkowymi. Poznane, to albo kurhanowe, albo te doowe, a w kadym razie nie skrzynkowe, które obce s cakowicie czterem powiatom nadbuaskim. Wogóle kultura neohtyczna tych stron odmienna jest od kultury naddniestrzaskiej. A jak bya, przedstawi sobie moemy poniekd dziki badaniom prof. K. Hadaczka, który na podstawie cisego zanalizowania niezmiernie bogatego w wyroby ceramiczne inwentarza neohtycznego cmentarzyska szkieletowego we wsi Zotej w Sandomierskiem ustali, i kultura neolityczna galicyjskiego obszaru nadbuaskiego nie inn bya od wspóczesnej kultury caego niemal dorzecza Wisy. W ten sposób stwierdzona zostaa odrbno charakteru kultury neolitycznej obszaru nadwilaskiego, przedstawiajcego odmienn sfer wpywów, obc wpywom, którym ulegaa ziemia naddniestrzaska. Dwa te ssiednie terytorya ronem yy yciem w czasie tym samym, chocia nie wykluczone jest, i stay przecie w jakim stosunku wzajemnym. W kadym razie nie moe ulega wtphwoci, i kultura neohtyczna galicyjskiego terytoryum nadbuaskiego cz tylko skadow tworzya caoci kultury dorzecza Wisy. Przemawia za tern wspomniane wanie cmentarzysko w Zotej z Królestwa okoo 1890 r. zostao przekopane, a przedmioty wydobyte przeszy w posiadanie Muzeum im. Dzieduszyckich we Lwowie^ Wprawdzie w Galicyi nie odkryto dotychczas pokaniejszych ladów kultury, reprezentowanej ceramik cmentarzyska * Hadaczek K., Neolityczne cmentarzysko w Zotej w Sandomierskiem, Kraków 1906; Lencewicz St.. Szkielety skurczone z grobów neolitycznych w Zotej pod Sandomierzem. Warszawa 1914.

34 24 Zarys dziejów kultury przedhistorycznej ze Zotej, ale znan jest tu ona z fragmentów, znajdowanych sporadycznie. Pozwala to w skombinowaniu z nadmienionymi szczegóami na stwierdzenie, i w neolicie panowaa tu kultura, której przedstawicielem typowym jest cmentarzysko w Zotej. Ceramika jego tak jest oryginalna i charakterystyczna, i bezwarunkowo uwaana by musi za waciwo terytoryaln. Nie udao si za odkry tu dotychczas innych zabytków, któreby pozwalay wnosi o drugim jakim typie kulturalnym w czasie trwania caego okresu neolitu. Ceramika, zdobiona ornamentem sznurkowym, to jedyna waciwo typowa neolitu dorzecza Bugn. Z wspomnianych poprzednio znalezisk bronzowych wynika, e obszar nadbuaski. podobnie jak naddniestrzaski, nie przeywa jednolitej jakiej epoki bronzowej, lecz i nadal trwa w kamiennej, otrzymujc tylko wyjtkowo i bardzo skpo wyroby bronzowe. Jak wszdzie indziej w Europie wschodniej i u nas wyrobów tych nie mona byo zdobywa drog wasnej produkcyi, a to z powodu braku kruszców. Dlatego te, o ile ju na ziemiach naszych znajduje si wyroby bronzowe, wszystkie one bez wyjtku, zwaszcza najdawniejsze, dostay si nam od obcych drog handlow lub zdobyczn. Podobnie te ma si rzecz i z bronzami, znalezionymi na obszarze nadbuaskim, które ksztatami swymi nie róni si wcale od innych znalezisk analogicznych w reszcie kraju, stanowic równie import z krajów obcych. Odnonie do Gahcyi, ródem takiem wyrobów bronzowych byy Wgry zwaszcza, jako najbliszy ssiad, obfitujcy w kruszce. Drogi wodne byy traktami, którymi docieray do nas obce wyroby metalowe. Najwaniejsz, zdaje si, rol odegraa w tym wzgldzie rzeka San, której dolin wyroby wgierskie dostaway si na terytoryum caego ju dorzecza Wisy, zachodniemi za dopywami teje otrzymywalimy take wyroby zachodnio-europejskie. Podobna rola w imporcie bronzów wgierskich na wschodni cz kraju przypada w udziale Dniestrowi i dopywom jego, udogodniajcym komunikacy z poudniem za-

35 Zarj'S dziejów kultury przedhistorycznej 25 karpackiem. Dwoma drogami rónemi z tego samego róda otrzymywaa zatem przedhistoryczna ludno Galicyi narzdzia i ozdoby metalowe. Ludno dorzecza Bugu zawdziczaa je najniezawodniej traktowi Sanu i w dalszym cigu Wisy. Skarb, odkryty w Krechowie, a zatem na pograniczu niemal dorzecza Bugu i Dniestru, wskazywa si zdaje, e i od strony Dniestru zasilane byy te obszary obcymi wyrobami bronzowymi. Jednem sowem, jak za czasów neolitu, tak i póniej, istnie musiay stosunki pewne midzy temi terytoryami, stanowicemi jednak sfery dwu wpywów rónych. Stosunki te, zaznaczajce si z lekka ju w epoce neolitycznej, staway si z \\iekami coraz ywsze, doprowadzajc w rezultacie do ujednostajnienia charakteru kultury caego obszaru dzisiejszej Galicyi wschodniej. Zanim jednak do tego przyszo, obszar ten stanowi teren cierania si dwu rónych pierwiastków, co w rezultacie odbio si na charakterze póniejszej jego kultury. Istniej lady, zdajce si wskazywa, i w czasach okazania si ju elaza wytworzyo si pod bokiem terytoryum nadbuaskiego jakby centrum swoistej kultury pewnej, która rozpostara si tak nad Bugiem, jak i na Podolu nad Dniestrem. Znamiennym rysem jej jest widoczna prymitywno, ale posiadajca cechy, które pozwalaj widzie w niej oryginaln twórczo ludnoci tubylczej, posugujcej si ju elazem obok bronzu i dawnego kamienia. Wiek jej oznaczy mona pierwsz poow pierwszego tysiclecia przed Chr. reprezentuj j zwaszcza cmentarzyska ze wsi Czech i Wysocka (pow. Brody), tudzie Jasionowa, Smulna, Huboczka, Rakówkta, Uwisy, Horodnicy i t. d. Charakterystyczn za jest przedewszystkiem ceramika tej kultury, znana z fragmentów i w dorzeczu Bugu. Kultura ta powszechna bya naówczas w Galicyi wschodniej, przedewszystkiem w jej czci po lewej stronie Dniestru i w czci nad rzek Styrem; w dorzeczu Bugu nie zdaje si, by ugruntowana by miaa pokaniej, chocia wpywy jej niemniej s tu widoczne. Kultura nadbu-

36 26 Zarys dziejów kultury przedhistorycznej aska i nadal grawitowaa bardziej ku zacliodowi, za porednictwem Wisy. Niemal do koca samego doby przedhistorycznej przetrwa podobny stan rzeczy, jak za tern przemawiaj znaleziska epoki cesarstwa rzymskiego (II III w. po Chr.), z pochodzenia swego niewtpliwie zachodnie. Z bada najnowszych okazuje si, i kultura waciwa tym czasom, stojca pod widocznym wpywem rzymskiej, rozpostara si na ogromnych obszarach Europy zachodniej, a zwaszcza Germanii. W Niemczech znaleziska tego typu maj wprawdzie charakter jednolity, ale róni si midzy sob pewnymi szczegóami, wedug których obszar tej kultury rozpada si na prowincy zachodni i wschodni. Zachodnia siga Elby, wschodnia za Odry, aby i Wisy, t. j. obszarów w historycznych czasach zamieszkaych przez Sowian. Kiedy bowiem Germanie ca fal emigracyi skierowau ku prowincyom rzymskim i samej Italii, wówczas, zwaszcza na wschodnich kresach, obszary opustoszae zaju Sowianie, wprawieni w ruch przez Hunnów. Zanim si to jednak stao, ziemie midzy ab a Bugiem, górami czeskiemi i Karpatami a Batykiem zajmowah jeszcze Germanie. Sowianie nie byli wówczas w tych okolicach znani, a osady ich zaczynay si dopiero od linii Bugu i cigny si rodkiem Europy a po UraU. Do wystpienia Sowian dorzecze Wisy, a z ni i Bugu, posiadao stale cig kultur, sigajc czasów neolitu, kultur odmiennego charakteru i waciwoci od kultury dorzecza Dniestru. Odrbnoci kulturalne dwu tych terytoryów zacieray si stopniowo z biegiem czasów i to drog oddziaywa wzajemnych. Szlak za, którym znosiy si one ze sob przechodzi biegiem rzeki Strypy i Seretu, których róda najbliej sigaj róde Bugu i Styru. To te na tej linii Bug Seret naj gciej rozoone byo osadnictwo przedliistoryczne, si- ^Hadaczek K., Cmentarzysko ciaopalne koo Przeworska, Lwów 1909.

37 Zarys dziejów kultury przedhistorycznej 27 gajce od ujcia Zbruczu po Halicz, obejmowao zwaszcza Podole cae jedn grup, a dorzecze Bugu drug. Podkarpacie cae i rodek Galicyi dzisiejszej wieki stay dugie zupenie niezaludnione. Dla neolitu dorzecza Dniestru charakterystyczne s dwie kultury odmienne o waciwociach odrbnych, oryginalnych. Jedna, której cech stanowi potne groby t. zw. skrzynkowe i druga, wyróniajca si ju znacznym stopniem rozwoju, wybitnego zwaszcza w barwnie malowanych wyrobach ceramicznych. Pierwsza reprezentuje pocztek, druga za koniec epoki neolitycznej ziemi naddniestrzaskiej. Skrzynkowe groby kamienne trafiaj si na tery toryum Galicyi jedynie na Podolu, nieznane cakowicie poza granicami jego, zwaszcza pónocnemi. Najdalsz granic ich rozpowszechnienia ku pónocy okrelaj odkryte 1912 r. groby skrzynkowe we wsi Zastawiu w pow. tarnopolskim, a ku poudniowi groby w pow. husiatyskim i zaleszczyckim poza granicami temi znane s i na Bukowinie. Dotychczas udao si je pozna w powiecie zaleszczyckim. husiatyskim. horodeskim, tremliowelskim i tarnopolskim, a zatem na terytoryum jednolitem pod wzgldem warunków fizycznych, ale niezbyt wielkiem co do obszaru. Przedstawiaj si jako okazae budowle w ziemi z jednolity cli pyt kamiennych, ksztatu podunego, szersze z koca jednego. Skadaj si z pyty posadzkowej, dwa bocznych i dwu mniejszych w gowie i nogach, a cao przykrywa jedna lub dwie pyty wierzchnie; umocowanie pyt bocznych i caa budowa grobowca s zwyczajnie bardzo staranne. Wewntrz znajduje si zazwyczaj 2 3 szkielety, mczyzn i niewiast, w pozycyi skurczonej, a obok nich stale siekierki krzemienne, charakterystyczne naczynia gliniane, ozdoby z koci i bursztynu. Specyaln waciwo tych grobów kamiennych stanowi zwaszcza naczynia gliniane, ksztatu pkatego, o dnach paskich lub kulistych z uszkami, powstaemi przez przebicie guzowatego narostka u szyjki naczynia. Zdobi je charakterystyczny ornament z ry-

38 28 Zarys dziejów kullury przedhistorycznej tych linii.ukowych, jakby usek rybich, wypeniajcych trójkty, tudzie z obiegajcych wokó naczynia takich samych trójkcików. Ghna uyta do ich wyrobu jest prawie czarna, iowata, ziarnista; wykonane zostay w rku bez uycia krka garncarskiego. Na inne, inaczej wygldajce wyroby ceramiczne nie natrafiono jeszcze dotychczas nigdy w naszych grobach skrzynkowych, jak te i nigdzie indziej poza nimi nie znajduj si one, stanowic ich waciwo najcharakterystyczniejsz. Znamy kilka przypadków, w których natrafiono na neohtyczne groby ze zwokami, zoonymi wprost w ziemi, ale istotnie waciwymi dla neolitu s tylko groby skrzynkowe. Jak wnosi mona z zawartoci, pochodz one z epoki czysto neolitycznej, stanowic najstarsze zabytki Galicyi wschodniej. Innych zreszt grobowisk tego okresu nie znamy cakowicie, chocia spotyka si inne zabytki tego czasu, charakteryzujce odmienn kultur, która po kulturze grobów skrzynkowych zapanowaa nad Dniestrem. Modsza ta kultura siga ju zacztków pojawienia si bronzu, który cakowicie obcy by ludnoci, grzebicej si w grobaci skrzynkowych. Charakterystyczn cech jej stanowi zdobna ceramika malowana, tudzie w ogóle wysoki poziom cywiuzacyjny. Wnoszc z danych, jakiemi prehistorya rozporzdza obecnie, kultura naczy malowanych nie znajduje si w adnym zwizku genetycznym z wyprzedzajc j kultur grobów skrzynkowych, lecz tworzy sama dla siebie cao odrbn. Pionierami jej byli obcy przybysze, którzy wyparh z Podola dawn ludno tubylcz, a sami zajh nie tylko jej dawne osady, lecz rozpostaru si znacznie dalej, sigajc od Dniestru po morze Czarne z jednej, a do poudnia pówyspu Bakaskiego z drugiej strony. Poudniowo-wschodni kt Galicyi, ssiednia Bukowina, Bessarabia, Siedmiogród, P^umunia, Ukraina i Grecya pónocna (Tessalia, Epir, Macedonia i t. d.), oto kraje, wykazujce dzi lady osadnictwa ludnoci póno neolitycznej, wyrabiajcej masowo pikne naczynia ma-

39 Zarys dziejów kultury przedhistorycznej 29 lowane, które doprowadziy technik garncarsk do niebywaej przedtem doskona.foci mimo, e lepione byy bez krka garncarskiego. Sposób zdobienia naczy tych jedno- lub wielobarwnemi ornaraentacyami nie by znany ani przedtem, ani w póniejszych czasach przedhistorycznych i z tego wzgldu jako waciwy jedynie pónemu neolitowi najdobitniej charakteryzuje ostatni epok jego, zwan epok ceramiki malowanej, lub archaiczno-mykesk. Jak dla wczesnego neohtu charakterystyczne s groby skrzynkowe, tak dla póniejszego typowe s, zbadane w kilku miejscowociach Podola i czci Pokucia, pokady bry glinianych z widocznymi zawsze ladami ognia, tudzie masami wielkiemi caych i potuczonych naczy malowanych, figurek gunianych, ludzkich i zwierzcych, oraz wyrobów kamiennych i kocianych. Pokady takie zbada u nas najprdzej G. Ossowski, dopatrujc si w nich resztek zrujnowanych cmentarzysk ciaopalnych. Nastpni jednak badacze (dr. W. Demetrykiewicz, dr. K. Hadaczek, dr. H. Schmidt, v. Stern i inni) wykazali bdno tego zapatrywania, uwaajc pokady owe przepalonych bry glinianych za resztki siedzib mieszkalnych, wzgldnie budowli jakich. Dla udowodnienia tego wykazali szczegóy, istotnie przemawiajce za ich przekonaniem, ale nie zbijajce zasadniczo i cakowicie twierdzenia Ossowskiego. Zastanawiajcy jest w tej kwestyi fakt, e dotychczas nie udao si odkry adnych grobowisk ludnoci, uywajcej ceramiki malowanej, co tembardziej zdziwi musi, e wanie tego rodzaju zabytki przedhistoryczne zawsze i wszdzie s najhczniejsze. Tak wysoko stojca kulturalnie i zapewne bardzo liczna ludno musiaaby przecie zostawi lady jakie szkieletowych, czy te ciaopalnych swych cmentarzysk i grobowisk. Jeli za nieznane s groby szkieletowe, to moliwe jest jedynie, e zwyczajem, praktykowanym u tej ludnoci, byo ciaopalenie. Poniewa za prócz wspomnianych pokadów cegowych nie udao si odkry innego rodzaju zabytków tej kultury, wic majc na uwadze, e najliczniejszymi

Rynek motoryzacyjny 2011 Europa vs Polska

Rynek motoryzacyjny 2011 Europa vs Polska Rynek motoryzacyjny 2011 Europa vs Polska Rynek cz!"ci motoryzacyjnych nierozerwalnie #$czy si! z parkiem samochodowym, dlatego te% podczas oceny wyników sprzeda%y samochodowych cz!"ci zamiennych nie mo%na

Bardziej szczegółowo

Tworzenie bazy danych Biblioteka tworzenie tabel i powiza, manipulowanie danymi. Zadania do wykonani przed przystpieniem do pracy:

Tworzenie bazy danych Biblioteka tworzenie tabel i powiza, manipulowanie danymi. Zadania do wykonani przed przystpieniem do pracy: wiczenie 2 Tworzenie bazy danych Biblioteka tworzenie tabel i powiza, manipulowanie danymi. Cel wiczenia: Zapoznanie si ze sposobami konstruowania tabel, powiza pomidzy tabelami oraz metodami manipulowania

Bardziej szczegółowo

Odkrycie w wodach jeziora Kamienica

Odkrycie w wodach jeziora Kamienica Odkrycie w wodach jeziora Kamienica Autor: Edmund Ka?mierski gorawino.net Wszyscy znamy jezioro Kamienica, tylko, czy przebywaj?c w tamtym terenie wiemy co? o jego najciekawszych historycznie miejscach?

Bardziej szczegółowo

Uwaga! Dane zaznaczone kolorem ó tym s generowane automatycznie po za o eniu konta w systemie EBOI, albo wype niane automatycznie

Uwaga! Dane zaznaczone kolorem ó tym s generowane automatycznie po za o eniu konta w systemie EBOI, albo wype niane automatycznie Wniosek wzorcowy Uwaga! Dane zaznaczone kolorem ótym s generowane automatycznie po zaoeniu konta w systemie EBOI, albo wypeniane automatycznie Dane zaznaczone kolorem zielonym wnioskodawca wprowadza na

Bardziej szczegółowo

Planowanie adresacji IP dla przedsibiorstwa.

Planowanie adresacji IP dla przedsibiorstwa. Planowanie adresacji IP dla przedsibiorstwa. Wstp Przy podejciu do planowania adresacji IP moemy spotka si z 2 głównymi przypadkami: planowanie za pomoc adresów sieci prywatnej przypadek, w którym jeeli

Bardziej szczegółowo

Europejska karta jakości staży i praktyk

Europejska karta jakości staży i praktyk Europejska karta jakości staży i praktyk www.qualityinternships.eu Preambu!a Zwa!ywszy,!e:! dla m"odych ludzi wej#cie na rynek pracy po zako$czeniu edukacji staje si% coraz trudniejsze m"odzi ludzie s&

Bardziej szczegółowo

Instrumenty rynku pracy dla osób poszukuj cych pracy, aktualnie podlegaj cych ubezpieczeniu spo ecznemu rolników w pe nym zakresie.

Instrumenty rynku pracy dla osób poszukuj cych pracy, aktualnie podlegaj cych ubezpieczeniu spo ecznemu rolników w pe nym zakresie. Instrumentyrynkupracydlaosóbposzukujcychpracy, aktualniepodlegajcychubezpieczeniuspoecznemurolnikówwpenymzakresie. Zdniem1lutego2009r.weszywycieprzepisyustawyzdnia19grudnia2008r. o zmianie ustawy o promocji

Bardziej szczegółowo

UDZIAŁ WŁODZIMIERZA ANTONIEWICZA W PRACACH INSTYTUCJI NAUKOWYCH (UZUPEŁNIENIE)

UDZIAŁ WŁODZIMIERZA ANTONIEWICZA W PRACACH INSTYTUCJI NAUKOWYCH (UZUPEŁNIENIE) UDZIAŁ WŁODZIMIERZA ANTONIEWICZA W PRACACH INSTYTUCJI NAUKOWYCH (UZUPEŁNIENIE) 1957-1960 Przewodniczący Komisji rzeczoznawców Archeologii Polski w Ministerstwie Szkolnictwa Wyższego. 1960 Przewodniczący

Bardziej szczegółowo

Radny Dariusz Tarnas

Radny Dariusz Tarnas Dotyczy:. propozycji do budetu na 2015r. - Droszków. Priorytetowym zadaniem dla miejscowoci Droszków jest utrzymanie kursów MZK, w/w kursy wymagaj dofinansowania z gminy, na co naley przewidzie rodki finansowe.

Bardziej szczegółowo

Pi lat programu promocji kultury przedsibiorczoci PRZEDSI BIORSTWO FAIR PLAY

Pi lat programu promocji kultury przedsibiorczoci PRZEDSI BIORSTWO FAIR PLAY Pi lat programu promocji kultury przedsibiorczoci PRZEDSI BIORSTWO FAIR PLAY W 22 roku po raz pity zrealizowalimy program Przedsibiorstwo Fair Play. Przez te minione lata, w trakcie realizacji kolejnych

Bardziej szczegółowo

Wykaz publikacji Mgr Józef Niedźwiedź

Wykaz publikacji Mgr Józef Niedźwiedź Wykaz publikacji Mgr Józef Niedźwiedź http://jozefniedzwiedz.cba.pl/wydawnictwa.html A. ARCHEOLOGIA 1. Kokowski A., Niedźwiedź J. 1984, Łuszczów stan. 1, gm. Uchanie, woj. zamojskie, Sprawozdania z badań

Bardziej szczegółowo

WIG MAGAZYNOWY SL O UD WIGU 150-750 KG

WIG MAGAZYNOWY SL O UD WIGU 150-750 KG STAY WIG MAGAZYNOWY SL O UDWIGU 150-750 KG STAY DWIG MAGAZYNOWY Z MOLIWOCI WYKORZYSTANIA DO CELÓW PRZEMYSOWYCH Poszukujecie Pastwo rzetelnego i dostpnego cenowo rozwizania w dziedzinie transportu pionowego?

Bardziej szczegółowo

Wp!yw spo!eczny. Konformizm. Konformizm. dr Dariusz Rosi!ski

Wp!yw spo!eczny. Konformizm. Konformizm. dr Dariusz Rosi!ski Konformizm Wp!yw spo!eczny dr Dariusz Rosi!ski!zmiana w zachowaniu na skutek rzeczywistego lub wyimaginowanego wp!ywu innych ludzi!ludzie daj" si# z!apa$ w pu!apk# wp!ywu spo!ecznego - w odpowiedzi na

Bardziej szczegółowo

Instrukcja dla pracowników Uniwersytetu Rzeszowskiego.

Instrukcja dla pracowników Uniwersytetu Rzeszowskiego. Dost p!do!infrastruktury!informatycznej. Instrukcja dla pracowników Uniwersytetu Rzeszowskiego. Wersja dokumentu: 1.0.0 Rzeszów: 23.10.2009 OPTeam S.A. 35-032 Rzeszów, ul. Lisa Kuli 3 INFORMACJA O NOWYCH

Bardziej szczegółowo

Standardy kształcenia dla kierunku studiów: Historia

Standardy kształcenia dla kierunku studiów: Historia Załcznik nr 42 Standardy kształcenia dla kierunku studiów: Historia A. STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA I. WYMAGANIA OGÓLNE Studia pierwszego stopnia trwaj nie krócej ni 6 semestrów. Liczba godzin zaj nie powinna

Bardziej szczegółowo

Standardy kształcenia dla kierunku studiów: Archeologia

Standardy kształcenia dla kierunku studiów: Archeologia Załcznik nr 4 Standardy kształcenia dla kierunku studiów: Archeologia A. STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA I. WYMAGANIA OGÓLNE Studia pierwszego stopnia trwaj nie krócej ni 6 semestrów. Liczba godzin zaj nie powinna

Bardziej szczegółowo

72 Beata STACHOWIAK Uniwersytet Miko!aja Kopernika w Toruniu POTRZEBY EDUKACYJNE MIESZKA!CÓW WSI A RYNEK PRACY W SPO"ECZE!STWIE INFORMACYJNYM Pocz"tek XXI wieku dla Polski to czas budowania nowego spo!ecze#stwa,

Bardziej szczegółowo

Zmi?kczaj?cy p?yn do p?ukania tkanin z dodatkiem olejku lawendowego, 1000 ml, Ekos, Pierpaoli

Zmi?kczaj?cy p?yn do p?ukania tkanin z dodatkiem olejku lawendowego, 1000 ml, Ekos, Pierpaoli Zmi?kczaj?cy p?yn do p?ukania tkanin z dodatkiem olejku lawendowego, 1000 ml, Ekos, Zmi?kczaj?cy p?yn do p?ukania tkanin z dodatkiem olejku lawendowego, 1000 ml, Ekos, Pierpaoli Zmi?kczaj?cy p?yn do p?ukania

Bardziej szczegółowo

UCHWA A NR IX/ /2019 RADY GMINY GNIEZNO. z dnia 5 kwietnia 2019 r.

UCHWA A NR IX/ /2019 RADY GMINY GNIEZNO. z dnia 5 kwietnia 2019 r. Projekt z dnia 3 kwietnia 2019 r. Zatwierdzony przez... UCHWAA NR IX/ /2019 RADY GMINY GNIEZNO z dnia 5 kwietnia 2019 r. w sprawie przekazania do Wojewódzkiego Sdu Administracyjnego w Poznaniu skargi Wojewody

Bardziej szczegółowo

Anna Longa Gdańsk ul. Ostrołęcka 16/ Gdańsk Tel PROGRAM BADAŃ ARCHEOLOGICZNYCH NA STANOWISKU NR 2 W ŁEBIE (AZP 3-34/2)

Anna Longa Gdańsk ul. Ostrołęcka 16/ Gdańsk Tel PROGRAM BADAŃ ARCHEOLOGICZNYCH NA STANOWISKU NR 2 W ŁEBIE (AZP 3-34/2) Anna Longa Gdańsk 02.06.2015 ul. Ostrołęcka 16/8 80-180 Gdańsk Tel. 501 275753 Pomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków Delegatura w Słupsku u. Jaracza 6 76-200 Słupsk Gmina Miasto Łeba ul. Kościuszki

Bardziej szczegółowo

Pozew o odszkodowanie. 1. o zas_dzenie na moj_ rzecz od pozwanego kwoty... z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu

Pozew o odszkodowanie. 1. o zas_dzenie na moj_ rzecz od pozwanego kwoty... z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu ...dnia... S_d Rejonowy S_d Pracy w... ul... Powód:... Pozwany:... Pozew o odszkodowanie W imieniu w_asnym wnosz_: 1. o zas_dzenie na moj_ rzecz od pozwanego kwoty... z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia

Bardziej szczegółowo

Ogólnopolskie Badanie Assistance. Przeprowadzone na zlecenie Europ Assistance Polska

Ogólnopolskie Badanie Assistance. Przeprowadzone na zlecenie Europ Assistance Polska Ogólnopolskie Badanie Assistance Przeprowadzone na zlecenie Europ Assistance Polska Agenda Informacje o badaniu Wyniki szczegóowe Posiadanie ubezpiecze assistance Korzystanie z usug assistance Najbardziej

Bardziej szczegółowo

NAUCZYCIEL PODEJMUJ?CY STA? NA KOLEJNY STOPIE? AWANSU ZAWODOWEGO praktyczne wskazówki

NAUCZYCIEL PODEJMUJ?CY STA? NA KOLEJNY STOPIE? AWANSU ZAWODOWEGO praktyczne wskazówki NAUCZYCIEL PODEJMUJ?CY STA? NA KOLEJNY STOPIE? AWANSU ZAWODOWEGO praktyczne wskazówki Sta? oznacza okres zatrudnienia nauczyciela w przedszkolach, szko?ach, placówkach, w wymiarze co najmniej obowi?zkowego

Bardziej szczegółowo

Koszty ogólnogospodarcze. Czy mają realny wpływ na wynik ekonomiczny gospodarstwa?

Koszty ogólnogospodarcze. Czy mają realny wpływ na wynik ekonomiczny gospodarstwa? https://www. Koszty ogólnogospodarcze. Czy mają realny wpływ na wynik ekonomiczny gospodarstwa? Autor: Tadeusz Śmigielski Data: 17 października 2018 Liczy? ka?dy nie tylko mo?e, lecz nawet powinien. Pomini?cie

Bardziej szczegółowo

Lista kontrolna umowy z podwykonawc

Lista kontrolna umowy z podwykonawc Dane podstawowe projektu:... Zleceniodawca:...... Nazwa podwykonawcy z którym zawierana jest umowa:... Nazwa detalu:... Numer detalu:... Odbiór Czy definicja tymczasowego odbioru jest jasno ustalona? Czy

Bardziej szczegółowo

Zadania do wykonaj przed przyst!pieniem do pracy:

Zadania do wykonaj przed przyst!pieniem do pracy: wiczenie 3 Tworzenie bazy danych Biblioteka tworzenie kwerend, formularzy Cel wiczenia: Zapoznanie si ze sposobami konstruowania formularzy operujcych na danych z tabel oraz metodami tworzenia kwerend

Bardziej szczegółowo

ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA ZESTAW NR 2 POZIOM PODSTAWOWY. 1. x y x y

ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA ZESTAW NR 2 POZIOM PODSTAWOWY. 1. x y x y Nr zadania Nr czynnoci Przykadowy zestaw zada nr z matematyki ODPOWIEDZI I SCHEMAT PUNKTOWANIA ZESTAW NR POZIOM PODSTAWOWY Etapy rozwizania zadania. Podanie dziedziny funkcji f: 6, 8.. Podanie wszystkich

Bardziej szczegółowo

w sprawie wprowadzenia procedury naboru pracowników na kierownicze stanowiska urzdnicze i stanowiska urzdnicze w Starostwie Powiatowym w Krasnymstawie

w sprawie wprowadzenia procedury naboru pracowników na kierownicze stanowiska urzdnicze i stanowiska urzdnicze w Starostwie Powiatowym w Krasnymstawie ZARZDZENIE Nr 13/2005 STAROSTY KRASNOSTAWSKIEGO z dnia 29 sierpnia 2005 roku w sprawie wprowadzenia procedury naboru pracowników na kierownicze stanowiska urzdnicze i stanowiska urzdnicze w Starostwie

Bardziej szczegółowo

STOWARZYSZENIA PRZYJACIÓ! DZIECI S!O!CA

STOWARZYSZENIA PRZYJACIÓ! DZIECI S!O!CA Statut STOWARZYSZENIA PRZYJACIÓ! DZIECI S!O!CA z siedzib! w Poznaniu tekst jednolity! Rozdzia! I Postanowienia ogólne 1 Stowarzyszenie nosi nazw!: Stowarzyszenie Przyjació" Dzieci S"o#ca w dalszych postanowieniach

Bardziej szczegółowo

1. W cz ci SKOK FIO Aktywny Zmiennej Alokacji, w pkt 1.1.b) skre lono s owa: Katarzyna Uniwersa Wiceprezes Zarz du,

1. W cz ci SKOK FIO Aktywny Zmiennej Alokacji, w pkt 1.1.b) skre lono s owa: Katarzyna Uniwersa Wiceprezes Zarz du, Przytoczenie zmian w prospekcie informacyjnym Funduszy: SKOK Fundusz Inwestycyjny Otwarty Aktywny Zmiennej Alokacji, SKOK Fundusz Inwestycyjny Otwarty Stabilny Zmiennej Alokacji. I. Strona tytuowa: W ostatnim

Bardziej szczegółowo

WIEDZA EFEKTY KSZTA CENIA z Ustawy o ZSK 1 :

WIEDZA EFEKTY KSZTA CENIA z Ustawy o ZSK 1 : Zacznik 2. OPIS EFEKTÓW KSZTACENIA W OBSZARZE NAUK CISYCH NazwaStudiówDoktoranckich:MidzywydziaoweinterdyscyplinarnestudiadoktoranckieChemiazFizykrealizowanew UniwersytecieGdaskim() MACIERZ (ZESTAWIENIE

Bardziej szczegółowo

Adres strony internetowej, na której Zamawiaj cy udost pnia Specyfikacj Istotnych Warunków Zamówienia: www.sar.gov.pl

Adres strony internetowej, na której Zamawiaj cy udost pnia Specyfikacj Istotnych Warunków Zamówienia: www.sar.gov.pl Ogoszenie na stron www, wg ogoszenia o zamówieniu BZP Adres strony internetowej, na której Zamawiajcy udostpnia Specyfikacj Istotnych Warunków Zamówienia: www.sar.gov.pl Gdynia: Budowa budynku stacji ratowniczej

Bardziej szczegółowo

Gospodarka finansowa słuby geodezyjnej i kartograficznej na poziomie powiatowym

Gospodarka finansowa słuby geodezyjnej i kartograficznej na poziomie powiatowym Stanisław Adamczyk Geodeta Powiatu Mieleckiego Gospodarka finansowa słuby geodezyjnej i kartograficznej na poziomie powiatowym Finansowanie geodezji powiatowej wymaga zmian Powołana w ramach samorzdu powiatowego

Bardziej szczegółowo

1) Grafy eulerowskie własnoci algorytmy. 2) Problem chiskiego listonosza

1) Grafy eulerowskie własnoci algorytmy. 2) Problem chiskiego listonosza 165 1) Grafy eulerowskie własnoci algorytmy 2) Problem chiskiego listonosza 166 Grafy eulerowskie Def. Graf (multigraf, niekoniecznie spójny) jest grafem eulerowskim, jeli zawiera cykl zawierajcy wszystkie

Bardziej szczegółowo

Konrad Jażdżewski,Stanisław Madajski,Małgorzata Kowalczykówna,Tadeusz Makiewicz Wietrzychowice, pow. Koło

Konrad Jażdżewski,Stanisław Madajski,Małgorzata Kowalczykówna,Tadeusz Makiewicz Wietrzychowice, pow. Koło Konrad Jażdżewski,Stanisław Madajski,Małgorzata Kowalczykówna,Tadeusz Makiewicz Wietrzychowice, pow. Koło Informator Archeologiczny : badania 1, 51-54 1967 - 51 - i Łapczycy wykorzystywanie źródeł słonych

Bardziej szczegółowo

Literatura dla ucznia:

Literatura dla ucznia: PLAN METODYCZNY Prowadzcy: Katarzyna Zgota-Lechowska data: 24.01.2006 Temat: Co to jest biomasa? Cel ogólny: Poznanie pojcia biomasa z uwzgldnieniem charakterystyki moliwoci jej wykorzystania Po zajciach

Bardziej szczegółowo

Wymagania programowe

Wymagania programowe Wymagania programowe dla klasy IV szkoły podstawowej według programu Nowej Ery adana czynność uczniów 1 I. HISTORI WOKÓŁ NS wie, czym jest historia zna, kto tworzy historiê wie, co to s¹ Ÿród³a historyczne

Bardziej szczegółowo

Biuro Informacyjne w Polsce

Biuro Informacyjne w Polsce 17-01- 2014 Jak Parlament Europejski uatwia ycie konsumentów? Debata Przychodzi Polak do... czyli jak nie kupi kota w worku" Dziki regulacjom przyjtym przez Parlament Europejski mieszkacy Unii maj wikszy

Bardziej szczegółowo

Program Sprzeda wersja 2011 Korekty rabatowe

Program Sprzeda wersja 2011 Korekty rabatowe Autor: Jacek Bielecki Ostatnia zmiana: 14 marca 2011 Wersja: 2011 Spis treci Program Sprzeda wersja 2011 Korekty rabatowe PROGRAM SPRZEDA WERSJA 2011 KOREKTY RABATOWE... 1 Spis treci... 1 Aktywacja funkcjonalnoci...

Bardziej szczegółowo

KLUCZ PUNKTOWANIA ODPOWIEDZI

KLUCZ PUNKTOWANIA ODPOWIEDZI Egzamin maturalny maj 009 MATEMATYKA POZIOM ROZSZERZONY KLUCZ PUNKTOWANIA ODPOWIEDZI Zadanie. a) Wiadomoci i rozumienie Matematyka poziom rozszerzony Wykorzystanie pojcia wartoci argumentu i wartoci funkcji.

Bardziej szczegółowo

Wstp. Odniesienie do podstawy programowej

Wstp. Odniesienie do podstawy programowej ! " 1 Wstp Praca dotyczy projektu midzyprzedmiotowego, jaki moe by zastosowany na etapie nauczania gimnazjum specjalnego. Powyszy projekt moe zosta przeprowadzony na zajciach z przedmiotów: informatyka

Bardziej szczegółowo

Temat: Technika zachłanna. Przykłady zastosowania. Własno wyboru zachłannego i optymalnej podstruktury.

Temat: Technika zachłanna. Przykłady zastosowania. Własno wyboru zachłannego i optymalnej podstruktury. Temat: Technika zachłanna. Przykłady zastosowania. Własno wyboru zachłannego i optymalnej podstruktury. Algorytm zachłanny ( ang. greedy algorithm) wykonuje zawsze działanie, które wydaje si w danej chwili

Bardziej szczegółowo

Wczesnośredniowieczny topór z Jeziora Bobięcińskiego, gm. Miastko, pow. Bytów

Wczesnośredniowieczny topór z Jeziora Bobięcińskiego, gm. Miastko, pow. Bytów Materiały Zachodniopomorskie, Nowa Seria t. VI/VII: 2009/2010, z. 1: Archeologia, s. 443-447 ISSN 0076-5236 Andrzej Kuczkowski Wczesnośredniowieczny topór z Jeziora Bobięcińskiego, gm. Miastko, pow. Bytów

Bardziej szczegółowo

Ó Ł ć Ł ć

Ó Ł ć Ł ć Ą Ł Ł Ą Ń Ó Ł ć Ł ć ć Ą ć ć ź ź ć Mimo wzrostu wiadomocizdrowotnej spoeczestwa, a w szczeglnoci znajomoci istniejcych w omawianej dziedzinie zagroe nasze zachowania, zwaszcza w dziedzinie ochrony skory

Bardziej szczegółowo

Mielec: Dostawa mikroelektrowni wiatrowych Numer og!oszenia: 329766-2011; data zamieszczenia: 11.10.2011 OG!OSZENIE O ZAMÓWIENIU - dostawy

Mielec: Dostawa mikroelektrowni wiatrowych Numer og!oszenia: 329766-2011; data zamieszczenia: 11.10.2011 OG!OSZENIE O ZAMÓWIENIU - dostawy Mielec: Dostawa mikroelektrowni wiatrowych Numer og!oszenia: 329766-2011; data zamieszczenia: 11.10.2011 OG!OSZENIE O ZAMÓWIENIU - dostawy Zamieszczanie og!oszenia: obowi"zkowe. Og!oszenie dotyczy: zamówienia

Bardziej szczegółowo

EP io default website

EP io default website 25-11- 2014 Papie Franciszek odwiedzi Parlament Europejski w Strasburgu Obrona ludzkiej godnoci bya gównym przesaniem papiea Franciszka w ordziu do czonków Parlamentu Europejskiego. Wezwa on Europ do "ponownego

Bardziej szczegółowo

SPRAWOZDANIE RADY NADZORCZEJ

SPRAWOZDANIE RADY NADZORCZEJ z oceny skonsolidowanego sprawozdania finansowego oraz sprawozdania z dziaalnoci Grupy Kapitaowej FOTA za okres od 1.01.2011 r. do 31.12.2011 r. SPRAWOZDANIE Rady Nadzorczej FOTA S.A. z siedzib w Gdyni

Bardziej szczegółowo

Nawil?aj?cy, koj?cy?el pod prysznic z organicznym ekstraktem z MALWY, 500 ml, Ekos, Pierpaoli

Nawil?aj?cy, koj?cy?el pod prysznic z organicznym ekstraktem z MALWY, 500 ml, Ekos, Pierpaoli Nawil?aj?cy, koj?cy?el pod prysznic z organicznym ekstraktem z MALWY, 500 ml, Ekos, Pierpaoli Ocena: Nie ma jeszcze oceny Cena Cena po rabacie Cena sprzeda?y brutto: 18,69 z? Kwota rabatu: Kwota podatku:

Bardziej szczegółowo

Bazy danych. Plan wykładu. Zalenoci funkcyjne. Wykład 4: Relacyjny model danych - zalenoci funkcyjne. SQL - podzapytania A B

Bazy danych. Plan wykładu. Zalenoci funkcyjne. Wykład 4: Relacyjny model danych - zalenoci funkcyjne. SQL - podzapytania A B Plan wykładu Bazy danych Wykład 4: Relacyjny model danych - zalenoci funkcyjne. SQL - podzapytania Definicja zalenoci funkcyjnych Klucze relacji Reguły dotyczce zalenoci funkcyjnych Domknicie zbioru atrybutów

Bardziej szczegółowo

Moemy tutaj doda pokoje do nieruchomoci (jeli wynajmujemy j na pokoje), zakwaterowa najemców, lub te dokona rezerwacji pokoju.

Moemy tutaj doda pokoje do nieruchomoci (jeli wynajmujemy j na pokoje), zakwaterowa najemców, lub te dokona rezerwacji pokoju. Pokoje i lokatorzy Moemy tutaj doda pokoje do nieruchomoci (jeli wynajmujemy j na pokoje), zakwaterowa najemców, lub te dokona rezerwacji pokoju. Dodawa rezerwacj lub lokatora do danego pokoju moemy te

Bardziej szczegółowo

SIEMENS GIGASET REPEATER

SIEMENS GIGASET REPEATER SIEMENS GIGASET REPEATER Wane wskazówki Wane wskazówki Wskazówki bezpieczestwa Gigaset repeater nie jest urzdzeniem wodoodpornym, nie naley wic umieszcza go w wilgotnych pomieszczeniach. Tylko dostarczony

Bardziej szczegółowo

Kuchnia kaflowa-tradycja i prestiż.

Kuchnia kaflowa-tradycja i prestiż. Kuchnia kaflowa-tradycja i prestiż. [Oferuję] Usługi?ywy ogie? pod p?yt? w pomieszczeniu kuchennym? Jest niezb?dny do przygotowania najsmakowitszych da?. Gospodynie, które nie maj? tradycyjnej kuchni kaflowej,

Bardziej szczegółowo

Osi gni cia ucznia i wymagania na poszczególne oceny na zaj ciach technicznych w klasie I

Osi gni cia ucznia i wymagania na poszczególne oceny na zaj ciach technicznych w klasie I Osignicia ucznia i wymagania na poszczególne oceny na zajciach technicznych w klasie I 1. Stopie celujcy otrzymuje ucze speniajcy wymagania na ocen bardzo dobr i ponadprogramowe, a wic taki, który: posiad

Bardziej szczegółowo

Cash flow projektu zakładajcego posiadanie własnego magazynu oraz posiłkowanie si magazynem obcym w przypadku sezonowych zwyek

Cash flow projektu zakładajcego posiadanie własnego magazynu oraz posiłkowanie si magazynem obcym w przypadku sezonowych zwyek Optymalizacja zaangaowania kapitałowego 4.01.2005 r. w decyzjach typu make or buy. Magazyn czy obcy cz. 2. Cash flow projektu zakładajcego posiadanie własnego magazynu oraz posiłkowanie si magazynem obcym

Bardziej szczegółowo

Opera 9.10. Wykorzystanie certyfikatów niekwalifikowanych w oprogramowaniu Opera 9.10. wersja 1.1 UNIZETO TECHNOLOGIES SA

Opera 9.10. Wykorzystanie certyfikatów niekwalifikowanych w oprogramowaniu Opera 9.10. wersja 1.1 UNIZETO TECHNOLOGIES SA Opera 9.10 Wykorzystanie certyfikatów niekwalifikowanych w oprogramowaniu Opera 9.10 wersja 1.1 Spis treci 1. INSTALACJA WŁASNEGO CERTYFIKATU Z PLIKU *.PFX... 3 2. WYKONYWANIE KOPII BEZPIECZESTWA WŁASNEGO

Bardziej szczegółowo

DECYZJA. Warszawa, dnia 31 marca 2006 r. GI-DEC-DS-106/06

DECYZJA. Warszawa, dnia 31 marca 2006 r. GI-DEC-DS-106/06 Decyzja Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych nakazujca Spółce usunicie uchybie w procesie przetwarzania danych osobowych osób biorcych udział w organizowanych przez t Spółk konkursach, poprzez

Bardziej szczegółowo

Po"'czenie parku z Nowym Centrum jeszcze w tym roku!

Po'czenie parku z Nowym Centrum jeszcze w tym roku! . . . Po"'czenie parku z Nowym Centrum jeszcze w tym roku! Rada Miasta Pruszcz Gda'ski zarezerwowa#a w bud%ecie miasta 900 tysi"cy z#otych na budow" ci&gu pieszego z nowego centrum do parku na rogu ulic:

Bardziej szczegółowo

LETTERPRESS PRESTIGE. Ekskluzywne druki i galanteria papiernicza. Najwy!szej jako"ci papier i farby ju! u nas. JAKO!" KTÓRA ZACHWYCA.

LETTERPRESS PRESTIGE. Ekskluzywne druki i galanteria papiernicza. Najwy!szej jakoci papier i farby ju! u nas. JAKO! KTÓRA ZACHWYCA. LETTERPRESS PRESTIGE Ekskluzywne druki i galanteria papiernicza. Najwy!szej jako"ci papier i farby ju! u nas. JAKO!" KTÓRA ZACHWYCA. LETTERPRESS Letterpress jest technik" druku wypuk#ego do tej pory ma#o

Bardziej szczegółowo

ZASADY REKRUTACJI UCZNIÓW DO IM. MIKO AJA KOPERNIKA W NOWEM

ZASADY REKRUTACJI UCZNIÓW DO IM. MIKO AJA KOPERNIKA W NOWEM ZASADY REKRUTACJI UCZNIÓW DO LICEUM OGÓLNOKSZTACEGO IM. MIKOAJA KOPERNIKA W NOWEM I. Podstawa prawna. 1. Art. 9 ust. 2, art. 10 ust. 1 i ust. 9 ustawy z dnia 6 grudnia 2013 roku o zmianie ustawy o systemie

Bardziej szczegółowo

U Dane zaznaczone kolorem niebieskim s wype niane automatycznie po za o eniu konta w systemie EBOI

U Dane zaznaczone kolorem niebieskim s wype niane automatycznie po za o eniu konta w systemie EBOI U Dane zaznaczone kolorem niebieskim s wypeniane automatycznie po zaoeniu konta w systemie EBOI D zaznaczone kolorem ótym wnioskodawca wypenia samodzielnie na etapie skadania wniosku Dane w ramkach wpisane

Bardziej szczegółowo

Biuletyn Informacji Publicznej Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodark

Biuletyn Informacji Publicznej Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodark Informacja o wyborze najkorzystniejszej oferty Ogłoszenie o udzieleniu zamówienia Wykonanie remontu i przebudowy pomieszcze? w budynku siedziby Wojewódzkiego Funduszu Ochrony?rodowiska i Gospodarki Wodnej

Bardziej szczegółowo

Start O nas Kontakt. Opis projektu. Czym jest uspokajanie ruchu. Przykłady ze świata. http://www.strefazamieszkania.org/

Start O nas Kontakt. Opis projektu. Czym jest uspokajanie ruchu. Przykłady ze świata. http://www.strefazamieszkania.org/ Strona 1 z 6 Start O nas Kontakt Opis projektu Czym jest uspokajanie ruchu Przykłady ze świata Strona 2 z 6 Projektowaliśmy ulice W ramach pierwszej edycji Strefy Zamieszkania przeprowadzilimy pilotaowe

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Podziękowania Wstęp Cel pracy Układ pracy Źródła i metoda pracy Stan badań...

Spis treści. Podziękowania Wstęp Cel pracy Układ pracy Źródła i metoda pracy Stan badań... Podziękowania...15 1. Wstęp... 17 1.1. Cel pracy... 17 1.2. Układ pracy... 19 1.3. Źródła i metoda pracy... 21 1.4. Stan badań... 27 2. Rozwój archeologii w Galicji i w Krakowie w 2. połowie XIX wieku...

Bardziej szczegółowo

Pytania do UMWL o port lotniczy w Babimoście koło Zielonej Góry

Pytania do UMWL o port lotniczy w Babimoście koło Zielonej Góry 12.08.2015 Pytania do UMWL o port lotniczy w Babimoście koło Zielonej Góry Autor: Wieczorna Image not found http://wieczorna.pl/uploads/photos/middle_ Szanowny Panie, czy mozna dosta wizualizacj terminalu

Bardziej szczegółowo

UCHWAŁA NR IX/88/2015 RADY GMINY SZEMUD. z dnia 25 czerwca 2015 r.

UCHWAŁA NR IX/88/2015 RADY GMINY SZEMUD. z dnia 25 czerwca 2015 r. UCHWAŁA NR IX/88/2015 RADY GMINY SZEMUD z dnia 25 czerwca 2015 r. w sprawie przeprowadzenia konsultacji społecznych dotyczących budżetu obywatelskiego na rok 2016. Na podstawie art. 5a ust. 2 ustawy z

Bardziej szczegółowo

Zastosowanie programu Microsoft Excel do analizy wyników nauczania

Zastosowanie programu Microsoft Excel do analizy wyników nauczania Grayna Napieralska Zastosowanie programu Microsoft Excel do analizy wyników nauczania Koniecznym i bardzo wanym elementem pracy dydaktycznej nauczyciela jest badanie wyników nauczania. Prawidłow analiz

Bardziej szczegółowo

Nurkowanie z butl? i nurkowanie na wstrzymanym oddechu tego samego dnia wytyczne DAN.

Nurkowanie z butl? i nurkowanie na wstrzymanym oddechu tego samego dnia wytyczne DAN. Nurkowanie z butl? i nurkowanie na wstrzymanym oddechu tego samego dnia wytyczne DAN. Jakie s? obecne wytyczne DAN dotycz?ce wykonywania nurkowania z butl? i nurkowania na wstrzymanym oddechu (freedivingu)

Bardziej szczegółowo

P?yn do r?cznego mycia naczy? z olejkiem pomara?czowym, 750 ml, Ekos, Pierpaoli

P?yn do r?cznego mycia naczy? z olejkiem pomara?czowym, 750 ml, Ekos, Pierpaoli Wspania?y p?yn do mycia naczy? - r?cznego. Produkt posiada certyfikat ICEA "czyszczenia ECO". Pachn?cy pomara?czom. Testowany dermatologicznie. P?yn do r?cznego mycia naczy? z olejkiem pomara?czowym, 750

Bardziej szczegółowo

Pastwa wkład w to badanie z pewnoci pomoe nakreli kierunek zmian legislacyjnych, a take wskaza te obszary, gdzie zmiany s najbardziej potrzebne.

Pastwa wkład w to badanie z pewnoci pomoe nakreli kierunek zmian legislacyjnych, a take wskaza te obszary, gdzie zmiany s najbardziej potrzebne. Dokument ródłowy: SME Panel konsultacje nt. reklamy wprowadzajcej w błd oraz nieuczciwych praktyk marketingowych, dotyczcych relacji midzy przedsibiorstwami. Jaki jest cel Ankiety przeprowadzanej wród

Bardziej szczegółowo

Bazy danych Transakcje

Bazy danych Transakcje Wstp Pojcia podstawowe: Transakcja - sekwencja (uporzdkowany zbiór) logicznie powizanych operacji na bazie danych, która przeprowadza baz danych z jednego stanu spójnego w inny stan spójny. W!a"no"ci transakcji:

Bardziej szczegółowo

Tadeusz Burger wiadomo ekologiczna spo ecze stwa polskiego percepcja zmian klimatycznych Status bada

Tadeusz Burger wiadomo ekologiczna spo ecze stwa polskiego percepcja zmian klimatycznych Status bada Wykad z cyklu Wybrane zagadnienia z ekologii i ochrony rodowiska - organizowanym przez Uniwersyteckie Centrum Bada nad rodowiskiem Przyrodniczym w semestrze 2004/2005 Tadeusz Burger wiadomo ekologiczna

Bardziej szczegółowo

obsług dowolnego typu formularzy (np. formularzy ankietowych), pobieranie wzorców formularzy z serwera centralnego,

obsług dowolnego typu formularzy (np. formularzy ankietowych), pobieranie wzorców formularzy z serwera centralnego, Wstp GeForms to program przeznaczony na telefony komórkowe (tzw. midlet) z obsług Javy (J2ME) umoliwiajcy wprowadzanie danych według rónorodnych wzorców. Wzory formularzy s pobierane z serwera centralnego

Bardziej szczegółowo

Plac Orlt Lwowskich 1 59-500 ZOTORYJA

Plac Orlt Lwowskich 1 59-500 ZOTORYJA Wrocaw, 13 kwietnia 2006 roku WK.660/236/K-57/05 Pan Ireneusz urawski Burmistrz Miasta Zotoryja Plac Orlt Lwowskich 1 59-500 ZOTORYJA Regionalna Izba Obrachunkowa we Wrocawiu, dziaaj%c na podstawie art.

Bardziej szczegółowo

Uywanie licencji typu On-Demand. Using an On-Demand License Japanese. Language. Contents

Uywanie licencji typu On-Demand. Using an On-Demand License Japanese. Language. Contents Uywanie licencji typu On-Demand Language Using an On-Demand License Japanese Contents Logowanie do konta Altium Dostpne portale Dostpno licencji Tryb licencji On-Demand Roaming Praca bez dostpu do Internetu

Bardziej szczegółowo

ź Ł Ó ź Ą Ł ź ź ź ć ć ć Ę ź ź ź Ę Ę ź ć Ł ź ź ć ć Ł Ł ź Ś Ś Ę Ę ź ć Ę Ą Ę ź Ł Ł Ą Ę ć Ę ź ź Ę Ł Okres Energia elektryczna Zuycie 2011 zrn:inna IMWh] stycze 280,88 Iuty 263,53 marzc 224,56 kwiecie 228,49

Bardziej szczegółowo

Regulamin wyjazdów studenckich na stypendia w ramach Programu Erasmus na Wydziale Pedagogiczno-Artystycznym UAM

Regulamin wyjazdów studenckich na stypendia w ramach Programu Erasmus na Wydziale Pedagogiczno-Artystycznym UAM Regulamin wyjazdów studenckich na stypendia w ramach Programu Erasmus na Wydziale Pedagogiczno-Artystycznym UAM Zasady ogólne 1. Stypendium Erasmus przyznawane jest w oparciu o umowy bilateralne podpisane

Bardziej szczegółowo

Rozdział 1 Przepisy ogólne

Rozdział 1 Przepisy ogólne ROZPORZDZENIE MINISTRA FINANSÓW z dnia 17 listopada 1998 r. w sprawie ogólnych warunków obowizkowego ubezpieczenia odpowiedzialnoci cywilnej podmiotu przyjmujcego zamówienie na wiadczenia zdrowotne za

Bardziej szczegółowo

STATUT SPÓ!KI AKCYJNEJ BLUMERANG INVESTORS SPÓ!KA AKCYJNA W POZNANIU (tekst jednolity przyj!ty przez Rad! Nadzorcz" w dniu 30 maja 2012 r.

STATUT SPÓ!KI AKCYJNEJ BLUMERANG INVESTORS SPÓ!KA AKCYJNA W POZNANIU (tekst jednolity przyj!ty przez Rad! Nadzorcz w dniu 30 maja 2012 r. STATUT SPÓ!KI AKCYJNEJ BLUMERANG INVESTORS SPÓ!KA AKCYJNA W POZNANIU (tekst jednolity przyj!ty przez Rad! Nadzorcz" w dniu 30 maja 2012 r.) 1 1. Za!o"ycielami niniejszej spó!ki, zwanej dalej: "Spó!k#",

Bardziej szczegółowo

Sposoby przekazywania parametrów w metodach.

Sposoby przekazywania parametrów w metodach. Temat: Definiowanie i wywoływanie metod. Zmienne lokalne w metodach. Sposoby przekazywania parametrów w metodach. Pojcia klasy i obiektu wprowadzenie. 1. Definiowanie i wywoływanie metod W dotychczas omawianych

Bardziej szczegółowo

Koła Gospodyń Wiejskich nowe rozdanie

Koła Gospodyń Wiejskich nowe rozdanie https://www. Koła Gospodyń Wiejskich nowe rozdanie Autor: Tadeusz Śmigielski Data: 4 grudnia 2018 Do ko?ca grudnia w Biurach Powiatowych ARiMR powinny zarejestrowa? si? ju? dzia?aj?ce Ko?a Gospody? Wiejskich.

Bardziej szczegółowo

Metodydowodzenia twierdzeń

Metodydowodzenia twierdzeń 1 Metodydowodzenia twierdzeń Przez zdanie rozumiemy dowolne stwierdzenie, które jest albo prawdziwe, albo faªszywe (nie mo»e by ono jednocze±nie prawdziwe i faªszywe). Tradycyjnie b dziemy u»ywali maªych

Bardziej szczegółowo

Metody komputerowe i obliczeniowe Metoda Elementów Skoczonych. Element jednowymiarowy i jednoparametrowy : spryna

Metody komputerowe i obliczeniowe Metoda Elementów Skoczonych. Element jednowymiarowy i jednoparametrowy : spryna Metody omputerowe i obliczeniowe Metoda Elementów Soczonych Element jednowymiarowy i jednoparametrowy : spryna Jest to najprostszy element: współrzdne loalne i globalne jego wzłów s taie same nie potrzeba

Bardziej szczegółowo

ATELI ER BIBLIOTERAPII SEM I NARI UM DLA BI BLI OTEKARZY. 28 k wi et n i a 20 15. Dol n o?l?sk a Bi b l i ot ek a Ped agogi czn a we Wroc?

ATELI ER BIBLIOTERAPII SEM I NARI UM DLA BI BLI OTEKARZY. 28 k wi et n i a 20 15. Dol n o?l?sk a Bi b l i ot ek a Ped agogi czn a we Wroc? ATELI ER BIBLIOTERAPII SEM I NARI UM DLA BI BLI OTEKARZY 28 k wi et n i a 20 15 Dol n o?l?sk a Bi b l i ot ek a Ped agogi czn a we Wroc?awi u Ksi??ka uczy ci? zastanowi? si? nad?yciem i jego sprawami,

Bardziej szczegółowo

Przygotowanie rodowiska dla egzaminu e-obywatel

Przygotowanie rodowiska dla egzaminu e-obywatel Kandydaci przystpujcy do testu powinni dokona rejestracji w Centrum Egzaminacyjnym ECDL-A wypełniajc Kart rejestracji uczestnika egzaminu ECDL e-obywatel (ang. ECDL e-citizen Skills Card). Po zakoczeniu

Bardziej szczegółowo

REGULAMIN KONKURSU OFERT NA WYBÓR BROKERA UBEZPIECZENIOWEGO DLA MIASTA ZIELONA GÓRA, JEGO JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH ORAZ SPÓŁEK KOMUNALNYCH.

REGULAMIN KONKURSU OFERT NA WYBÓR BROKERA UBEZPIECZENIOWEGO DLA MIASTA ZIELONA GÓRA, JEGO JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH ORAZ SPÓŁEK KOMUNALNYCH. REGULAMIN KONKURSU OFERT NA WYBÓR BROKERA UBEZPIECZENIOWEGO DLA MIASTA ZIELONA GÓRA, JEGO JEDNOSTEK ORGANIZACYJNYCH ORAZ SPÓŁEK KOMUNALNYCH. I. INFORMACJE PODSTAWOWE Prezydent Miasta Zielona góra ogłasza

Bardziej szczegółowo

DECYZJA. Warszawa, dnia 13 czerwca 2005 r. GI-DEC-DS- 134/05

DECYZJA. Warszawa, dnia 13 czerwca 2005 r. GI-DEC-DS- 134/05 Decyzja Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych z dnia 13 czerwca 2005 r. nakazujca wypełnienie w stosunku do Skarcego, obowizku informacyjnego, o którym mowa w art. 33 ust. 1 ustawy o ochronie

Bardziej szczegółowo

Oba zbiory s uporz dkowane liniowo. Badamy funkcj w pobli»u kresów dziedziny. Pewne punkty szczególne (np. zmiana denicji funkcji).

Oba zbiory s uporz dkowane liniowo. Badamy funkcj w pobli»u kresów dziedziny. Pewne punkty szczególne (np. zmiana denicji funkcji). Plan Spis tre±ci 1 Granica 1 1.1 Po co?................................. 1 1.2 Denicje i twierdzenia........................ 4 1.3 Asymptotyka, granice niewªa±ciwe................. 7 2 Asymptoty 8 2.1

Bardziej szczegółowo

S T A T U T POLSKO-CHISKIEGO TOWARZYSTWA GOSPODARCZO-KULTURALNFGO & 1 & 2 & 3

S T A T U T POLSKO-CHISKIEGO TOWARZYSTWA GOSPODARCZO-KULTURALNFGO & 1 & 2 & 3 S T A T U T POLSKO-CHISKIEGO TOWARZYSTWA GOSPODARCZO-KULTURALNFGO Postanowienia ogólne ROZDZIA PIERWSZY & 1 1. Stowarzyszenie o nazwie Polsko-Chiskie Towarzystwo Gospodarczo-Kulturalne zwane dalej Towarzystwem,

Bardziej szczegółowo

=@ /ABCDEFAG, ;@ 'BHIBGJAFIBCKJ,

=@ /ABCDEFAG, ;@ 'BHIBGJAFIBCKJ, =@ /ABCDEFAG, Do Horsens mo!na dosta" si# za pomoc$ publicznego transportu np. autobusem z Lublina przez %ód& lub samolotem. Do listopada 2013 roku istnia'o tanie po'$czenie lotnicze liniami Ryanair z

Bardziej szczegółowo

EGZAMIN MATURALNY Z MATEMATYKI

EGZAMIN MATURALNY Z MATEMATYKI Miejsce na naklejk z kodem (Wpisuje zdajcy przed rozpoczciem pracy) KOD ZDAJCEGO MMA-PGP-0 EGZAMIN MATURALNY Z MATEMATYKI POZIOM PODSTAWOWY Czas pracy 0 minut ARKUSZ I MAJ ROK 00 Instrukcja dla zdajcego.

Bardziej szczegółowo

Metody Informatyczne w Budownictwie Metoda Elementów Skoczonych ZADANIE NR 1

Metody Informatyczne w Budownictwie Metoda Elementów Skoczonych ZADANIE NR 1 Metody Informatyczne w Budownictwie Metoda Elementów Skoczonych ZADANIE NR 1 Wyznaczy wektor sił i przemieszcze wzłowych dla układu elementów przedstawionego na rysunku poniej (rysunek nie jest w skali!).

Bardziej szczegółowo

WZÓR. WNIOSEK o przyznanie rodków z Funduszu Nauki i Technologii Polskiej na finansowanie projektu badawczego. Data złoenia

WZÓR. WNIOSEK o przyznanie rodków z Funduszu Nauki i Technologii Polskiej na finansowanie projektu badawczego. Data złoenia Załczniki do rozporzdzenia Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyszego z dnia... (poz....) Załcznik nr 1 WZÓR WNIOSEK o przyznanie rodków z Funduszu Nauki i Technologii Polskiej na finansowanie projektu badawczego

Bardziej szczegółowo

Sektorowy Program Operacyjny Wzrost konkurencyjnoci przedsibiorstw, lata 2004-2006

Sektorowy Program Operacyjny Wzrost konkurencyjnoci przedsibiorstw, lata 2004-2006 Załcznik nr 5 WZÓR MINISTERSTWO GOSPODARKI I PRACY Sektorowy Program Operacyjny Wzrost konkurencyjnoci przedsibiorstw, lata 2004-2006 Wniosek o dofinansowanie realizacji projektu w ramach działania 1.4:

Bardziej szczegółowo

DECYZJA. odmawiam uwzgldnienia wniosku. Uzasadnienie

DECYZJA. odmawiam uwzgldnienia wniosku. Uzasadnienie Decyzja Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych z dnia 21 marca 2005 r. odmawiajca uwzgldnienia wniosku o zobowizanie Zarzdu Banku, do wykrelenia danych osobowych dotyczcych Skarcego z Bankowego

Bardziej szczegółowo

Coraz lepiej leczymy raka piersi [1]

Coraz lepiej leczymy raka piersi [1] Coraz lepiej leczymy raka piersi [1] Coraz lepiej leczymy raka piersi Ponad 20 chirurgów onkologów z ca?ej Polski doskonali?o swoje umiej?tno?ci podczas VIII Warsztatów Chirurgii Piersi, które odby?y si?

Bardziej szczegółowo

I. POSTANOWIENIA OGÓLNE

I. POSTANOWIENIA OGÓLNE ZAŁCZNIK DO ZARZADZENIA NR P.0152/48/2006 BURMISTRZA MIASTA SANDOMIERZA Z DNIA 11 MAJA 2006 ROKU REGULAMIN PRZEPROWADZANIA REKRUTACJI I KONKURSÓW NA STANOWISKA W URZDZIE MIEJSKIM W SANDOMIERZU I KIEROWNICZE

Bardziej szczegółowo

The Holy See. AL MONDO DELLA CULTURAAula Magna dell'università Cattolica di Lublino - Martedì, 9 giugno 1987 1.

The Holy See. AL MONDO DELLA CULTURAAula Magna dell'università Cattolica di Lublino - Martedì, 9 giugno 1987 1. The Holy See VIAGGIO APOSTOLICO IN POLONIADISCORSO DI GIOVANNI PAOLO II AL MONDO DELLA CULTURAAula Magna dell'università Cattolica di Lublino - Martedì, 9 giugno 1987 1. Pozdrawiam z caego serca wszystkich

Bardziej szczegółowo

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA NA INFORMATYCE I ZAJ CIACH KOMPUTEROWYCH W KLASACH IV-VI SZKO Y PODSTAWOWEJ. Nauczyciel: Magdalena Nakielska

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA NA INFORMATYCE I ZAJ CIACH KOMPUTEROWYCH W KLASACH IV-VI SZKO Y PODSTAWOWEJ. Nauczyciel: Magdalena Nakielska PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA NA INFORMATYCE I ZAJCIACH KOMPUTEROWYCH W KLASACH IV-VI SZKOY PODSTAWOWEJ Nauczyciel: Magdalena Nakielska 1. Cele oceniania: Biece, okresowe, roczne rozpoznanie i okrelenie

Bardziej szczegółowo

Informacja i Promocja. Mechanizm Finansowy EOG Norweski Mechanizm Finansowy

Informacja i Promocja. Mechanizm Finansowy EOG Norweski Mechanizm Finansowy Informacja i Promocja Mechanizm Finansowy EOG Norweski Mechanizm Finansowy Spis treci 1. Wstp... 3 2. Ogólne działania informacyjno - promocyjne... 3 3. Działania informacyjno-promocyjne projektu... 4

Bardziej szczegółowo