Pościg transgraniczny pomiędzy Republiką Polską i Republiką Federalną Niemiec

Transkrypt

1 Szybka informacja der FBS Löbau opracowano dnia roku Pościg transgraniczny pomiędzy Republiką Polską i Republiką Federalną Niemiec 1 Informacje ogólne Zgodnie z Art. 41 Konwencji Wykonawczej do Układu z Schengen (KWS) niemieccy i polscy funkcjonariusze Policji, którzy ścigają osobę w swoim kraju mogą kontynuować pościg na terytorium państwa drugiej strony umowy i wykonywać tam określone uprawnienia władcze. Pościg transgraniczny nie wymaga generalnie żadnej wyraźnej zgody drugiej strony umowy, jest związany jednakże określonymi wymogami. Do pościgu transgranicznego upoważnieni są funkcjonariusze Policji Federalnej i Krajowej jak również funkcjonariusze służby celnej jako pomocniczy funkcjonariusze prokuratury przy zwalczaniu przemytów środków odurzających oraz broni. Pościg transgraniczny musi być zawsze przeprowadzony przez przynajmniej 2 funkcjonariuszy Policji. Ścigający pojazd może być prowadzony również przez pracownika cywilnego/ pracownika wspierającego Policji Federalnej, tak długo jak znajduje się w nim 2 funkcjonariuszy Policji. W trakcie pościgu transgranicznego funkcjonariusze ścigający zrównani są w ochronie prawnokarnej z funkcjonariuszami kraju, do którego wkraczają. Odpowiedzialność za szkody jest uregulowana dla funkcjonariuszy tak, jak przy pełnieniu służby we własnym kraju. Podstawy prawne: - Art. 41 do 43 KWS - Oświadczenia Republiki Federalnej Niemiec i Republiki Polskiej do Art. 41 KWS - Postanowienie ramowe Rady Unii Europejskiej (2002/584/JI) o Europejskim Nakazie Aresztowania i Procedury przekazywania osób pomiędzy krajami członkowskimi z 13 czerwca 2002 roku - Umowa pomiędzy Republiką Federalną Niemiec i Republiką Polską o uzupełnieniu Europejskiej Konwencji o Ekstradycji z dnia 13 grudnia 1957 roku oraz ułatwieniu jej zastosowania z dnia roku.

2 2 Wymogi pościgu transgranicznego Osoba jest ścigana ujęta na gorącym uczynku zbiegła z przy popełnieniu przy współuczestnictwie aresztu śledczego więzienia środków poprawczych i zabezpieczających w czynie umożliwiającym wydanie sprawcy zagrożonym górną granicą kary w wysokości 12 miesięcy lub więcej z pozostałą karą w wysokości co najmniej 3 miesięcy przez granicę do Rzeczypospolitej Polskiej bez wcześniej zgody polskiej Straży Granicznej po wcześniejszej informacji przekazanej polskiej Straży Granicznej bez wcześniejszego poinformowania polskiej Straży granicznej kiedy tej nie jma na miejscu na czas, aby przejąć ściganie w przypadku niecierpiącym zwłoki bez ograniczeń czasowych i przestrzennych jednakże tylko do czasu przejęcia ścigania przez polskie organy

3 Uwagi: Ściganie na gorącym uczynku Ściganie na gorącym uczynku istnieje tylko wtedy, kiedy zachodzi prawie bezpośredni kontakt z uciekinierem np. - kontakt wzrokowy z osobą - jednoznaczne umiejscowienie śladów (np. ślady stóp na śniegu) w związku czasowym i przestrzennym - aktualne złapanie tropu zapachowego przez psa służbowego Poszukiwanie zbiega nawet jeśli zorientowane na osiągnięcie celu nie stanowi żadnego pościgu transgranicznego, a jest to niedopuszczalna czynność poszukiwawcza na terytorium obcego państwa. Czyn podlegający wydaniu Ściganie na gorącym uczynku jest dopuszczalne przy czynach podlegających wydaniu. Podleganie wydaniu istnieje jeśli przy ściganiu zachodzi działanie zgodnie z Art. 2 ust. 1 Postanowienia Ramowego o Europejskim Nakazie Aresztowania, które według prawa miejsca popełnienia czynu zagrożone jest karną pozbawienia wolności albo orzeczeniem środka ograniczenia wolności w postaci środka zabezpieczającego i poprawczego (i przez to również przy ograniczonej zdolności do odpowiedzialności karnej) w wysokości co najmniej 1 roku. Upraszczając można przedstawić, że każdy czyn karalny w Niemczech, który wypełnia znamiona czynu zabronionego, jest czynem podlegającym wydaniu. Sprawca ma prawo działać w stanie ograniczenia odpowiedzialności karnej (np. przestępca seksualny, środki odurzające) ale nie może być niezdolnym do ponoszenia winy (np. dzieci). To oznacza, że czyn musi być w Niemczech zagrożony karą pozbawienia wolności do jednego roku albo wyższą (kara minimalna kara najwyższa). Z powodu takiego czynu mógłby zostać wydany Europejski Nakaz Aresztowania. Czyn podlega wydaniu. To obowiązuje również niezależnie od tego, czy w poszczególnych krajach stosujących Europejski Nakaz Aresztowania chodzi o czyn karalny (wzajemna karalność). W związku z tym wjazd bez zezwolenia i przemyt, wszystkie przestępstwa przeciwko mieniu, przestępstwa przeciwko nietykalności cielesnej i przestępstwa fałszowania dokumentów są objęte pojęciem czynu podlegającego wydaniu i upoważniają do pościgu transgranicznego na gorącym uczynku. Brak wniosku o ściganie nie jest przeszkodą (Art. 5 Umowy pomiędzy Republiką Federalną Niemiec i Republiką Polską o uzupełnieniu Europejskiej Konwencji o Ekstradycji z dnia 13 grudnia 1957 roku oraz ułatwieniu jej zastosowania). Ucieczka z więzienia Przy ucieczce z więzienia (kara pozbawienia wolności, kara zastępcza pozbawienia wolności albo środek poprawczy i zapobiegawczy) długość (pozostałe) kary do wykonania albo suma wielu (pozostałych) do wykonania musi wynosić przynajmniej 3 miesiące zgodnie z Art. 1 Umowy pomiędzy Republiką Federalną Niemiec i Republiką Polską o uzupełnieniu Europejskiej

4 Konwencji o Ekstradycji z dnia 13 grudnia 1957 roku oraz ułatwieniu jej zastosowania. Odnośnie aresztu śledczego postulat pozostałej kary oczywiście nie obowiązuje. Umieszczenie w areszcie śledczym i tak orzeka się wtedy, kiedy oczekuje się dłuższej kary pozbawienia wolności. Ucieczka z aresztu Ucieczka z aresztu policyjnego (ochronnego, bezpieczeństwa, wykonawczego) nie upoważnia do pościgu transgranicznego. Obowiązuje to również dla zabezpieczeń na podstawie nakazu aresztowania albo orzeczenia umieszczeniu w zakładzie medycznym (aresztowanie). Areszt stosuje się dopiero przy doprowadzeniu do zakładu karnego. Stosowanie tymczasowego zatrzymania przy ujawnieniu na gorącym uczynku przez ucieczkę należy przyporządkować do ścigania na gorącym uczynku. Stosowanie kontroli policyjnej Zwykłe stosowanie kontroli policyjnej (ignorowanie nakazu zatrzymania, oddalenie się w trakcie kontroli itd.) nie uzasadnia pościgu transgranicznego. Obowiązuje to również wtedy, kiedy stwierdzono, że osoba jest poszukiwania nakazem aresztowania, chyba, że chodzi o zbiegłego więźnia. Nie zachodzi ściganie na gorącym uczynku, kiedy istnieje informacja o ściganiu osoby uchylającej się przed kontrolą albo pojeździe (np. z powodu VERKUFA w Turyngii), lecz (planowe) ściganie. Jeśli w wyniku uchylenia się przed policyjną kontrolą popełniono przestępstwa (opór, uszkodzenie ciała, uszkodzenie rzeczy), zachodzi jednakże ściganie na gorącym uczynku upoważniające do pościgu transgranicznego. Zauważ: Pościg transgraniczny do Republiki Czeskiej przy uchyleniu się przed kontrolą przez Straż Graniczną w ramach ścigania doraźnego możliwy bez dalszych wymogów. Przekroczenie granicy Przekroczenie granicy, w celu pościgu transgranicznego jest możliwe w każdym czasie w każdym miejscy granicy. Odnośnie głębokości pościgu transgranicznego nie ma żadnych przestrzennych i czasowych ograniczeń. Pościg transgraniczny może nastąpić pieszo albo przy pomocy pojazdu służbowego. Pościg transgranicznych przy pomocy statków powietrznych nie jest dopuszczalny. Rozpoznawalność Ścigający funkcjonariusze są zobowiązani do bycia jednoznacznie rozpoznawanymi oraz do potwierdzenia ich funkcji służbowej jako podmiotu władzy. Dodatkowo funkcjonariusze mają: - posiadać przy sobie ważny dowód osobisty, - nosić na sobie uniform służbowy, a służby cywilne opaskę albo kamizelkę z napisem Policja, - włączyć w pojeździe służbowym dodatkowo niebieskie światło.

5 Ściganie neutralnymi pojazdami służbowymi jest dopuszczalne przy użyciu światła niebieskiego i istniejącego systemu zatrzymywania (Art.41 ust. 5e KWS). Nie jest wymagane szczególne oznaczenie motocykli i rowerów użytych do pościgu transgranicznego. Ścigający transgranicznie funkcjonariusze są upoważnieni do posiadania przy sobie przyznanych im służbowo środków przymusu (wraz z psami służbowymi) i bronią służbową. Obowiązki informacyjne i meldunkowe Ścigający transgranicznie funkcjonariusze zgłaszają Inspekcji Policji Krajowej już przy przekroczeniu granicy możliwość ścigania przez granicę kraju na obszar terytorialny Rzeczypospolitej Polskiej, kiedy przy ściganiu osoby na terenie Republiki Federalnej Niemiec jest prawdopodobne, że ta osoba przekroczy granicę państwową piechotą albo pojazdem. Zgłoszenie patrolu o nadchodzącym pościgu transgranicznym powinien zawierać w szczególności: - powód ścigania - liczbę ściganych osób i ich opis - liczbę ściganych pojazdów i ich opis (marka, typ, kolor, numer rejestracyjny) - uzbrojenie osób - przyjęty albo rzeczywisty kierunek ucieczki Jeśli w wyjątkowych sytuacjach nie jest możliwe zameldowanie o przekroczeniu granicy, należy to uczynić niezwłocznie po przekroczeniu granicy. Ścigający transgranicznie funkcjonariusze muszą meldować regularnie, przynajmniej w odstępach maksymalnie 15 minutowych, stan ścigania, podając dane ich miejsca pobytu Inspekcji Policji Federalnej. Zmiany położenia, zatrzymanie osób, zakończenie ścigania i inne wydarzenia należy zgłaszać niezwłocznie. Inspekcja Policji Krajowej przekazuje meldunki niezwłocznie Wspólnemu Centrum w Świecku. Należy włączyć informacyjnie Centrale Sytuacyjną i Operacyjną Urzędu Policji Federalnej, jak również ewentualnie graniczące policje związkowe i inne organy (Policja Krajowa, Służba Celna). Właściwa Inspekcja Policji Federalnej musi od razu wysłać pojedyncze meldunki o sytuacji Referatowi 11 Prezydium Policji Federalnej, odpowiednio do wytycznych. Jeśli funkcjonariusze Policji Federalnej władają językiem polskim w stopniu umożliwiającym pewną komunikację albo wiadomym jest, że partner z Rzeczypospolitej Polskiej włada językiem niemieckim w stopniu umożliwiającym pewną komunikację albo istnieją pomiędzy miejscowymi jednostkami ustalone pewne procedury, które zapewniają bezpośrednie przekazywanie informacji, właściwy organ może zostać wcześniej zawiadomiony bezpośrednio. Przewidziane obowiązki informacyjne pozostają jednak niezmienione.

6 Kompetencja do wydawania poleceń przez urzędy kraju sąsiadującego Ścigający transgranicznie funkcjonariusze są związani prawem innego kraju umowy (np. postanowienia ruchu drogowego przy przejazdach szczególnych). Są oni ogólnie zobowiązani do przestrzegania poleceń właściwych miejscowo urzędów. Na żądanie innego kraju umowy pościg transgraniczny jest od razu przerywany. Generalna zgoda na pościg transgraniczny na terenie kraju umowy może zostać cofnięta już przed przekroczeniem granicy. Decyzję właściwego polskiego organu o zakończeniu działań ścigających transgranicznie funkcjonariuszy powinna zostać przekazana poprzez Wspólne Centrum Świecko. Zakończenie pościgu transgranicznego Poza żądaniem urzędów kraju sąsiadującego pościg transgraniczny zawiesza się również, jeśli przejęły to ściganie własnymi siłami. Ściganie przez niemieckich funkcjonariuszy należy ponadto zakończyć w Rzeczypospolitej Polskiej bądź oczekuje się zakończenia ścigania przez polskich funkcjonariuszy na terenie Republiki Federalnej Niemiec wtedy, kiedy znaczące okoliczności przemawiają przeciwko kontynuowaniu ścigania. Dodatkowo w sytuacji wysokiego ryzyka dla życia albo zdrowia ścigających transgranicznie funkcjonariuszy pod uwagę może zostać wzięte przerwanie pościgu transgranicznego (np. pojazd został zepchnięty, czynna napaść). Powinno się unikać ścigania osoby w każdych okolicznościach. W przypadku wątpliwości życie i zdrowie funkcjonariuszy należy postrzegać jako bardziej wartościowe, niż ujęcie ściganej osoby. Pościg transgraniczny należy absolutnie zaprzestać, kiedy komunikacja z własną jednostką jak również Wspólnym Centrum Świecko przez radiostację albo telefon komórkowy trwale nie istnieje i nie daje się więcej ustanowić. Wraz ze stałym kontaktem z miejscowo właściwymi siłami kraju obszaru (np. przez radiostację albo telefon komórkowy, wspólny patrol) ten obowiązek odpada, kiedy ścigający funkcjonariusze władają językiem polskim albo polscy funkcjonariusze władają językiem niemieckim w stopniu umożliwiającym pewną komunikację. Pościg transgraniczny należy zaprzestać również wtedy, kiedy nie istnieją perspektywy ujęcia osoby. Wkraczanie na prywatne nieruchomości Wkraczanie do publicznie dostępnych miejsc pracy, pomieszczeń biurowych jest dopuszczalne jedynie w trakcie godzin pracy bądź godzin urzędowania. Wkraczanie do mieszkań i nieruchomości niedostępnych publicznie jest zabronione. Obowiązuje to również wtedy, kiedy istniejące mury, ogrodzenia, żywopłoty, płoty są uszkodzone i w niektórych miejscach umożliwiają dostęp. Również oddziałujące psychicznie ogrodzenia np. tablice zabraniające albo ze wskazówkami należy interpretować jako wystarczające do rezygnacji.

7 Upoważnienia Ścigający transgranicznie funkcjonariusze są upoważnieni do ujęcia i zatrzymania zbiegów. W ramach proporcjonalności celów zatrzymania ma prawo zostać użyty przymus bezpośredni, tzn. użycie przemocy fizycznej i dopuszczalnych służbowo środków pomocniczych. Aktywny udział psa służbowego jest jednakże wykluczony jako środek przymusu. Ponadto ścigający transgranicznie funkcjonariusze mają prawo: - zatrzymać ściganą osobę aż do momentu, w którym funkcjonariusze właściwego organu Rzeczypospolitej Polskiej ustalą tożsamość i podejmą dopuszczalne środki, - poddać zatrzymaną osobę przeszukaniu bezpieczeństwa, - zabezpieczyć tymczasowo posiadane przez tą osobę przedmioty aż do ich koniecznego przekazania ich właściwym organom Rzeczypospolitej Polskiej, - przy nie pojawieniu się właściwych organów na miejscu zatrzymania, na ich polecenie jest dopuszczalne przewiezienie do położonej obok jednostki Policji kraju obszaru albo w inne miejsce kraju obszaru, w którym możliwe jest przekazanie, - ponowne przewiezienie osoby ujętej przez ścigających transgranicznie funkcjonariuszy na własne terytorium państwa nie jest dopuszczalne. Wyjątkami przy włączeniu właściwych miejscowo organów i Wspólnego Centrum w Świecku jest możliwe tylko w przypadku ponadprawnego stanu wyższej konieczności (konieczna opieka lekarska, ochrona przed samosądem), - założyć osobie kajdanki w trakcie przewozu do miejsca ustalonego przez właściwe organy polskie. Użycie broni palnej jest dopuszczalne tylko do celów obrony koniecznej. Nie jest dopuszczalne rozpytanie albo przesłuchanie ujętej osoby przez zatrzymujących funkcjonariuszy. Stwierdzenie tożsamości i kolejne czynności następcze przynależą wyłącznie organom kraju obszaru. Obecność sił pomocniczych Straży Granicznej/ cywilnych pracowników Policji nie sprzeciwia się przeprowadzeniu pościgu transgranicznego, nie można jednak posługiwać się nimi na terenie polskim do przeprowadzania działań władczych i środków przymusu, z wyjątkiem obrony koniecznej / pomocy koniecznej. Działania po zakończeniu pościgu transgranicznego Ścigający transgranicznie funkcjonariusze meldują się po każdym pościgu na terenie Rzeczypospolitej Polskiej we właściwych organach polskich. Sporządzają im niezwłocznie notatkę. Następnie ścigający transgranicznie funkcjonariusze pozostają w gotowości do wyjaśnienia stanu faktycznego i ustalenia kolejnych działań na wniosek organów polskich. To obowiązuje również wtedy, kiedy osoba ścigana nie mogła zostać zatrzymana.

8 Wyjazd ścigających transgranicznie funkcjonariuszy z kraju sąsiadującego może nastąpić w każdym miejscu granicy. Policja Federalna, która przeprowadziła pościg transgraniczny albo we właściwości miejscowej której przy udziale Policji Federalnej pościg transgraniczny został przeprowadzony, sporządza bez względu na wynik pościgu transgranicznego notatkę i przesyła ją do Wspólnego Centrum Świecko. Pozostałe biorące udział jednostki uprasza się o udział w postępowaniu. Kierownik jednostki Policji Federalnej, której ścigający funkcjonariusze ujęli ściganą osobę w Rzeczypospolitej Polskiej albo w obszarze ich właściwości, w Republice Federalnej Niemiec ścigana osoba została ujęta w ramach pościgu transgranicznego (do tego zalicza się każdorazowo również ujęcie przez organy kraju obszaru!), informuje niezwłocznie właściwą Prokuraturę albo poza godzinami urzędowania dyżurującego Prokuratora we właściwym Sądzie Rejonowym o stanie faktycznym. Ten obowiązek informacyjny służy możliwości złożenia terminowego wniosku o zatrzymanie, celem wydania osoby ściganej przez Prokuraturę innego państwa umowy. O pościgu transgranicznym pozostającym bez skutku należy poinformować właściwą Prokuraturę w trakcie godzin urzędowania. Następnie niemiecka Prokuratura popiera wniosek Policji Federalnej o późniejsze ustalenia, włącznie z postępowaniem sądowym innego państwa umowy. Działania organów kraju obszaru Organy kraju obszaru mogą wnosić poprzez ścigających transgranicznie funkcjonariuszy o złapanie zbiega, ustalenie jego tożsamości albo przeprowadzenie innych działań zgodnie z własnym prawem. Na wniosek popierają one również późniejsze ustalenia, włącznie z postępowaniem sądowym. Organy kraju obszaru mogę zatrzymać osobę, nie bacząc na jej narodowość, w celu przesłuchania. Mogą one zatrzymać osobę, celem zabezpieczenia wniosku o zatrzymanie do wydania do sześciu godzin po jego ujęciu. Nie wliczają się do tego godziny pomiędzy północą a godziną dziewiątą. Wniosek o tymczasowe zatrzymanie, w celu wydania musi zostać zainicjowane tak szybko jak to możliwe.