Czasy i czasowniki. hiszpaƒskie. Carlos Segoviano

Transkrypt

1

2

3 Czasy i czasowniki hiszpaƒskie Carlos Segoviano Wydawnictwo LektorKlett Poznaƒ 2001

4 Wydawnictwo LektorKlett ul. Rac awicka Poznaƒ tel./faks (061) Tytu orygina u: Verbtabellen Spanisch Projekt ok adki: Erwin Poell, Ilona Arfaoui, Marian Winiecki Ernst Klett Verlag GmbH, Stuttgart 1998 dla wydania polskiego Wydawnictwo LektorKlett, Poznaƒ 2001 ISBN T umaczenie i adaptacja: Alina Rozynek Redakcja serii: Robert Kuc Redakcja tomu: Daria Miedziejko, Monika Jaskólska Sk ad: studio KO Jerzy Nawrot Druk: ABEDIK, Poznaƒ Wydanie I

5 Spis treêci W tej ksià ce znajdziesz Przeglàd terminów gramatycznych Co warto wiedzieç o odmianie czasowników hiszpaƒskich Kilka s ów o ró nicach w odmianach j zyka hiszpaƒskiego Tabele koniugacyjne Czasownik posi kowy haber mieç Czasownik posi kowy ser byç Czasownik posi kowy estar byç, znajdowaç si Regularne czasowniki modelowe koniugacja: -ar (amar kochaç) koniugacja: -er (beber piç) koniugacja: -ir (vivir yç) Zwrotny czasownik modelowy (lavarse myç si ) Strona bierna (ser amado byç kochanym) nieregularnych czasowników w porzàdku alfabetycznym Rekcja najcz Êciej u ywanych czasowników Lista czasowników nieregularnych

6 W tej ksià ce znajdziesz regu y dotyczàce pisowni i wymowy czasowników hiszpaƒskich stosowania czasów hiszpaƒskich tabele prezentujàce formy czasowników hiszpaƒskich we wszystkich czasach nieregularnoêci zwiàzane z odmianà czasowników hiszpaƒskich. Czasy i czasowniki hiszpaƒskie zawierajà przejrzyste tabele koniugacyjne 72 regularnych i nieregularnych czasowników wzorcowych, jednego czasownika zwrotnego i strony biernej. Wzory odmian pozwolà Ci bez trudu zorientowaç si we wszystkich formach tak e z o onych; dla u atwienia osobliwoêci koniugacyjne zaznaczono kolorem i wyt umaczono je za pomocà praktycznych regu. Budowa tabel koniugacyjnych beber 2. koniugacja: -er beber piç 4 czasownik regularny INDICATIVO presente bebo bebes bebe bebemos bebéis beben imperfecto bebía bebías bebía bebíamos bebíais bebían indefinido bebí bebiste bebió bebimos bebisteis bebieron futuro imp. beberé beberás beberá beberemos beberéis beberán condicional bebería beberías bebería beberíamos beberíais beberían pretérito perfecto he bebido has bebido ha bebido hemos bebido habéis bebido han bebido pluscuamperfecto había bebido habías bebido había bebido habíamos bebido habíais bebido habían bebido pretérito anterior hube bebido hubiste bebido hubo bebido hubimos bebido hubisteis bebido hubieron bebido futuro perfecto habré bebido habrás bebido habrá bebido habremos bebido habréis bebido habrán bebido condicional comp. habría bebido habrías bebido habría bebido habríamos bebido habríais bebido habrían bebido SUBJUNTIVO presente imperfecto beba bebiera/bebiese bebas bebieras/bebieses beba bebiera/bebiese bebamos bebiéramos/bebiésemos bebáis bebierais/bebieseis beban bebieran/bebiesen perfecto pluscuamperfecto koniugacja: -ar jugar graç, bawiç si haya bebido hubiera/hubiese bebido -u- -ue-/-g- -gu- (przed -e; patrz tak e str. 8) hayas bebido hubieras/hubieses bebido haya bebido hubiera/hubiese bebido hayamos bebidoindicativo hubiéramos/hubiésemos bebido SUBJUNTIVO hayáis bebido presente hubierais/hubieseis pretérito bebido perfecto presente imperfecto hayan bebido juegohubieran/hubiesen he jugado bebido juegue jugara/jugase juegas has jugado juegues jugaras/jugases IMPERATIVO juega ha jugado juegue jugara/jugase jugamos hemos jugado juguemos jugáramos/jugásemos afirmativo jugáis negativo habéis jugado juguéis jugarais/jugaseis (tú) bebe juegan no bebas han jugado jueguen jugaran/jugasen (usted) beba no beba (nosotros) bebamos imperfectono bebamos pluscuamperfecto perfecto pluscuamperfecto (vosotros) bebed jugaba no bebáis había jugado haya jugado hubiera/hubiese jugado (ustedes) beban jugabas no beban habías jugado hayas jugado hubieras/-ieses jugado jugaba había jugado haya jugado hubiera/-iese jugado INFINITIVO jugábamos habíamos jugado hayamos jugado hubiéramos/-iésemos jugado jugabais habíais jugado hayáis jugado hubierais/-ieseis jugado simple jugaban compuesto habían jugado hayan jugado hubieran/-iesen jugado beber haber bebido indefinido pretérito anterior IMPERATIVO GERUNDIO jugué hube jugado jugaste hubiste jugado afirmativo negativo simple jugó compuesto hubo jugado (tú) juega no juegues bebiendo jugamos habiendo bebido hubimos jugado (usted) juegue no juegue jugasteis hubisteis jugado (nosotros) juguemos no juguemos PARTICIPIO jugaron hubieron jugado (vosotros) jugad no juguéis (ustedes) jueguen no jueguen bebido futuro imp. futuro perfecto jugaré habré jugado INFINITIVO jugarás habrás jugado jugará habrá jugado simple compuesto jugaremos habremos jugado jugar haber jugado jugaréis habréis jugado jugarán habrán jugado GERUNDIO 38 jugar condicional jugaría jugarías jugaría jugaríamos jugaríais jugarían condicional comp. habría jugado habrías jugado habría jugado habríamos jugado habríais jugado habrían jugado simple jugando PARTICIPIO jugado compuesto habiendo jugado 47

7 Numer koniugacji: Za pomocà tego numeru mo na ka dorazowo przyporzàdkowaç wszystkie czasowniki, które wymieniono w porzàdku alfabetycznym na koƒcu ksià ki, odpowiedniemu wzorowi koniugacyjnemu. Grupa czasownikowa: Podaje ona, do której z trzech hiszpaƒskich grup czasowników nale y czasownik modelowy: 1. koniugacja: czasowniki zakoƒczone na -ar, 2. koniugacja: czasowniki zakoƒczone na -er, 3. koniugacja: czasowniki zakoƒczone na -ir. Czasownik modelowy z t umaczeniem: Czasownik, który jest przyk adem dla wszystkich podobnych czasowników (z tym samym numerem koniugacji). Krótka charakterystyka: Uwagi o nieregularnoêciach wzoru koniugacyjnego. Wyró nienie koƒcówek: Przy regularnych czasownikach modelowych 1., 2. i 3. koniugacji (numer 4, 5 i 6) koƒcówki znak rozpoznawczy tych grup czasownika wyró niono t ustym drukiem. Wyró nienie kolorem: W czasownikach nieregularnych wyró niono zielonym kolorem wszystkie formy, które odbiegajà od regularnego schematu koniugacji. Zaimki osobowe: Nie sà przytoczone razem z odmienianà formà, poniewa z regu y sà u ywane tylko wtedy, kiedy powinny zostaç zaakcentowane. Jedynie przy formach trybu rozkazujàcego podano dla lepszej orientacji zaimki osobowe. Dla przypomnienia: Przy formie grzecznoêciowej (usted, ustedes) u ywamy czasownika w 3. osobie liczby pojedynczej lub mnogiej. Zwyczajowymi skrótami w tym wypadku sà Vd., Vds. lub te Ud., Uds. W alfabetycznej liêcie czasowników na koƒcu ksià ki znajdziesz oko o 1350 kolejnych nieregularnych czasowników ze wskazaniem na wzór koniugacji, na przyk adzie którego tworzone sà formy szukanego czasownika. Na stronie 9 znajdziesz informacje o osobliwoêciach j zyka hiszpaƒskiego, zw aszcza w jego odmianie latynoamerykaƒskiej, a przyk ady podane od strony 84 pomogà Ci w wyborze w aêciwego przyimka dla najcz Êciej u ywanych czasowników hiszpaƒskich. Powodzenia! 5

8 Przeglàd terminów gramatycznych 6 acento acusativo condicional [simple] condicional comp[uesto] conjugacion consonante dativo diptongo feminino futuro imp[erfecto] futuro perfecto gerundio compuesto gerundio simple imperativo imperfecto indefinido indicativo infinitivo masculino modo participio (perfecto) pasiva perfecto plural pluscuamperfecto preposición presente pretérito anterior pretérito imperfecto pretérito perfecto prenombre personal régimen preposicional singular subjuntivo sujeto verbo verbo auxiliar verbo defectivo verbo irregular verbo reflexivo verbo regular vocal voz pasiva akcent biernik I tryb warunkowy II tryb warunkowy koniugacja spó g oska celownik dwug oska, dyftong (rodzaj) eƒski czas przysz y niedokonany czas przysz y dokonany (z o ony) gerundium (imies ów z o ony) gerundium (imies ów prosty) tryb rozkazujàcy patrz pretérito imperfecto czas przesz y prosty tryb oznajmujàcy bezokolicznik (rodzaj) m ski tryb imies ów czasu przesz ego patrz voz pasiva patrz pretérito perfecto liczba mnoga czas zaprzesz y przyimek czas teraêniejszy czas zaprzesz y II czas przesz y dokonany prosty czas przesz y z o ony zaimek osobowy rekcja liczba pojedyncza tryb przypuszczajàcy podmiot czasownik czasownik posi kowy czasownik u omny czasownik nieregularny czasownik zwrotny czasownik regularny samog oska strona bierna

9 Co warto wiedzieç o odmianie czasowników hiszpaƒskich Trzy grupy czasownika Wszystkie czasowniki hiszpaƒskie podzielone sà na trzy grupy (koniugacje) w zale noêci od ich koƒcówek: 1. koniugacja: czasowniki zakoƒczone na -ar, 2. koniugacja: czasowniki zakoƒczone na -er, 3. koniugacja: czasowniki zakoƒczone na -ir. Osobowe i nieosobowe formy czasownika Czasownik ma formy osobowe i nieosobowe. Formy osobowe mogà byç proste (np. presente, futuro) lub z o one (np. pretérito perfecto, pluscuamperfecto). Czasy z o one w j zyku hiszpaƒskim tworzy si zawsze z czasownikiem posi kowym haber, np. he amado, hemos corrido. Formami nieosobowymi sà: infinitivo (amar, haber amado), gerundio (amando, habiendo amado) i participio (amado). Tryby i czasy Czasownik ma trzy ró ne tryby: indicativo, subjuntivo i imperativo (patrz tak e terminy gramatyczne na str. 6). Condicional, wczeêniej tak e uwa any za tryb, jest dziê powszechnie uznawany za cz Êç trybu oznajmujàcego. Tryb oznajmujàcy obejmuje nast pujàce czasy: presente, pretérito perfecto (lub pretérito compuesto), indefinido (lub perfecto simple), imperfecto (pretérito imperfecto), pluscuamperfecto (pretérito pluscuamperfecto), pretérito anterior, futuro imperfecto (lub futuro simple), futuro perfecto (lub futuro compuesto), condicional simple, condicional compuesto. Do trybu warunkowego (subjuntivo) nale à nast pujàce czasy: presente, imperfecto, perfecto, pluscuamperfecto, futuro imperfecto i futuro perfecto. W ksià ce tej zrezygnowano ze szczegó owej prezentacji dwóch ostatnich czasów, poniewa obecnie prawie si ich nie u ywa. 7