Wdrażanie wyników prac dyplomowych w kontekście 10 kluczowych technologii przyszłości dla Małopolski

Transkrypt

1 komponenti Ibadani a: Rolaprac dyplomowych w rozwoj u gospodarkiwoj ewództwamałopolski ego

2 Pr o j e k tws p ó ł f i n a n s o wa n yz eś r o d k ó wun i ieu r o p e j s k i e jwr a ma c heu r o p e j s k i e g ofu n d u s z usp o ł e c z n e g o

3 Wdrażanie wyników prac dyplomowych w kontekście 10 kluczowych technologii przyszłości dla Małopolski na podstawie raportu z badania Rola prac dyplomowych w rozwoju gospodarki województwa małopolskiego Skrócona wersja raportu Kraków, Grudzień 2010

4 Wykonawca CEM Instytut Badań Rynku i Opinii Publicznej CEM Instytut Badań Rynku i Opinii Publicznej sp. z o.o. ul. Zarzecze 38 B, Kraków tel , faks cem@cem.pl Zespół badawczy CEM prof. nadzw. dr hab. Jan Jerschina Szymon Beźnic Mariola Fulbiszewska Dominika Lalik-Budzewska Elżbieta Lesińska Karolina Łukasiewicz Dorota Micek Łukasz Pytliński Zamawiający Województwo Małopolskie ul. Basztowa 22, Kraków Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego Departament Gospodarki i Społeczeństwa Informacyjnego Biuro Monitorowania i Zarządzania RSI ul. Racławicka 56, Kraków Pełna treść raportu zamieszczona została na stronie Cytowanie, kopiowanie i rozpowszechnianie może być dokonane za podaniem źródła. Niniejszy dokument nie wyraża oficjalnego stanowiska Komisji Europejskiej. Autorzy opracowania nie ponoszą odpowiedzialności za skutki działań podjętych w oparciu o zawartość niniejszego dokumentu. Badanie współfinansowane jest przez Unię europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

5 Miejsce na słowo Marszałka

6

7 Spis treści 1. Summary 7 2. Wprowadzenie Cel główny badań Szczegółowe cele zadania Metodologia badań Przedsiębiorczość akademicka Refleksje definicyjne Ośrodki wspierające tworzenie i funkcjonowanie nowych przedsiębiorstw akademickich Potencjał przedsiębiorczości akademickiej w Małopolsce Potencjał naukowy 10 Zastosowań Technologicznych Wybór 10 Technologii Przyszłości Wydziały małopolskich uczelni publicznych realizujące kierunki studiów związane z 10 Zastosowaniami Technologicznymi Przedsiębiorczości studentów i doktorantów w opinii przedstawicieli małopolskich uczelni wyższych Uwagi wstępne poziom przedsiębiorczości wśród studentów, doktorantów i absolwentów małopolskich uczelni wyższych Jak wspomagać tworzenie firm przez studentów, absolwentów, doktorantów na bazie doświadczeń wyniesionych z uczelni (w oparciu o prace dyplomowe)? Sugestie i przykłady dobrych praktyk na podstawie wywiadów pogłębionych Bariery powstawania firm na bazie prac dyplomowych /doktorskich Przedsiębiorczość studentów i doktorantów Charakterystyka badanych Potencjał ekonomiczny prac dyplomowych Rodzaje prac dyplomowych Potencjał prac dyplomowych Możliwość wykorzystania analizowanych prac w gospodarce Rekomendacje promotorów dla Województwa lub uczelni Podsumowanie 44 5

8

9 1. Summary The main research objective was to identify the potential for development of new companies that will utilize knowledge gained during preparation of dissertations related to the ten technology applications specified within the project Technology Perspective Krakow Małopolska The research comprises of several components based on various research techniques. The first component constitutes a preliminary part of the research and is aimed at identification of education directions related to the ten technology applications. This part is based on the University Diagnostic Analysis, which applied various techniques for analysing available data, an Internet questionnaire and telephone interview. The next component includes qualitative research among representatives of higher education and intermediate institutions, aimed at assessing the concept of academic entrepreneurship. Individual in-depth interviews were applied during this part of the research. Entrepreneurship among students and doctoral students was also analysed quantitatively, by means of an auditorium questionnaire for students and an internet questionnaire for doctoral students. Assessment of the economic potential of dissertations written on the analysed specialisations constitutes an important part of the research. This part was conducted via telephone interviews with the dissertations supervisors. All this allowed to prepare a model of support for establishment of companies based on dissertation results. The preliminary analysis of the universities showed that Clean coal technologies and Materials engineering and nanotechnologies for special purposes constituted the most commonly represented areas of technology application. Next was the subject of intelligent systems, with Energy self-sufficient buildings, Universal access to information and Tissue engineering as next. Monitoring and control of illnesses and Facilitation of therapeutic processes through data analysis are represented slightly less often. Touch-free computer interface and Drugs and technologies locally destroying tumours occur the least frequently. Evaluation of entrepreneurship among the authors of dissertations, i.e. students and doctoral students, constituted an essential element in the assessment of possibilities for establishment of new companies on the basis of dissertation results. The quantitative research on the specialisations connected with the ten technology applications reveals that setting up one s own company does not constitute the most frequent goal of professional career among students and doctoral students. When asked about their future professional career paths, students most often refer to employment in a private company, while doctoral students would like to be employed at the university. Although the respondents quite frequently declared their willingness to establish their own company, especially students, they assessed its probability much lower. 7

10 The most frequent reasons for choosing academic careers by doctoral students are self-realization and urge to develop. Job satisfaction, training and qualification-improvement possibilities, flexible working hours are also more important for them than salaries. As far as students are concerned, it seems that their expectations about their professional careers should encourage establishment of own companies. They often expect job satisfaction and high salaries. Moreover, most of them believes that conducting your own business provides an opportunity for earning more substantial amounts. Nevertheless, their willingness to initiate their own business activity is suppressed by the opinion that the current situation on the labour market does not favour such initiatives and by the belief that with their specialisation it will be easy to find a job. Moreover, students do not feel sufficiently prepared to start their own business. Most of them holds an opinion that the higher education system does not foster entrepreneurship and their specialisation does not prepare to establishing one s own company. On the other hand they display willingness to move to another city or country because of their job. Students and doctoral students lack sufficient knowledge on the possibilities of obtaining financial support or other assistance when establishing your own business. The respondents know relatively the most about the possibilities of taking out a loan or support from EU assistance funds. Nevertheless, even in this area only a minority of the respondents assess their knowledge as high. They know even less about subsidies granted by jobcentres or services provided by Academic Business Incubators. Their knowledge about venture capital funds, the business angel initiative and Regional Loan Funds is very limited. The respondents know little about assistance offered by universities in establishing own business. Most of them, especially students, do not know where they could seek such assistance. What also draws attention is the fact that students have rather limited knowledge about business-related institutions, such as industrial zones, business incubators, technology transfer centres and clusters. The above results and the assessments obtained during attitude scaling define the level of entrepreneurship among students and doctoral students as moderately intensive. The research shows that dissertation results are rarely used for establishing new companies. Representatives of universities and intermediate institutions argue that some students consider business applications for the results of their dissertations already when writing the theses. According to their estimates, however, only a slight percentage of graduates decides to implement them in their own company. This is confirmed by the responses provided by students and doctoral students, who believe that the subjects of their dissertations are not closely connected with business ideas. Moreover, they argue that most dissertations cannot be applied in business practice. A majority of the respondents does not cooperate with any enterprise in preparation of their dissertations. Theses commissioned by enterprises that pay for this to the university are very rare. 8 Wdrażanie wyników prac dyplomowych

11 Also the research conducted among dissertation supervisors who were requested to assess the potential of their recent theses shows that few of them found a business application. Only 3 out of 54 dissertations were used for establishing a new company, while the results of 5 theses were used in companies in a different manner. The analysis of dissertations potential, however, allows to form a conclusion that their business potential is not fully utilised. According to supervisors, only 6 out of the 54 analysed dissertations could not be used in any manner in business. This potential differs significantly depending on the area of technology application. It is definitely the lowest for dissertations connected with drugs and technologies locally destroying tumours. Theses in monitoring and control of illnesses as well as tissue engineering also display a lower business potential. On the other hand, the interviewed supervisors argued that theses connected with energy self-sufficient buildings, clean energy technologies, universal access to information, materials engineering and nanotechnologies had a large business potential. It may be also high in facilitation of therapeutic processes through data analysis and in intelligent systems, but only one dissertation was analysed for each of these areas, which it too little to form conclusions. It should be also stressed that in a majority of the analysed cases the supervisors admitted that neither they nor students undertook any activities to generate interest in the results of their work among economic subjects or other intermediate institutions that could provide assistance in their business application. Such activities were initiated by supervisors or students most frequently in the area of materials engineering and nanotechnologies for special purposes. A majority of the dissertations utilised in business also comes from this area. The research allowed to identify the barriers that hinder development of new companies on the basis of dissertation results. The students and doctoral students that do not intent to establish their own business usually refer to a lack of sufficient funds. They also frequently talk about their concerns related to the risk and difficult circumstances that entrepreneurs have to face in Poland. The same elements appeared in the responses to the question about problems related to conducting one s own business. The interviewed students and doctoral students believe that bureaucracy constitutes one of the main problems. They also frequently referred to a lack of capital, high taxes and large competition. The two last problems were more often brought up by the students. The doctoral students more frequently enumerated two other aspects that ranked as next among the most popular obstacles - difficulties with finding a market niche and high labour costs. The respondents often referred also to the area of legal regulations: rigid labour law and frequently changing provisions. Apart from the already discussed issues (financial barriers and a lack of practical preparation to conduct own business), the participants of the qualitative research also referred to insufficient knowledge of market realities, frequently occurring among students, and the problematic issue of the copyright to the results of research within Master s and doctoral dissertations. Summary 9

12 Nevertheless, the research has also identified possibilities to stimulate entrepreneurship at universities. The representatives of universities and intermediate institutions supported the idea of introducing to academic curricula business elements and subjects preparing students to independent functioning in the business sector. Moreover, they argued that entrepreneurship among students, graduates and doctoral students could be enhanced through mediation in contacts between them and representatives of concrete companies so that they could gradually become familiar with the business sector and business rules. On the one hand it would help people with interesting ideas to commercialise them and on the other, it would make it easier for students, graduates or doctoral students to find an investor who would be willing to provide financial and organisational support for their companies. Similar issues were also mentioned by the students and doctoral students. They argued that universities could do more to prepare students to establishing their own businesses. Academic units should guarantee more internships and placements that are useful for professional development and organise trainings providing necessary knowledge on how to run your own company. Many respondents believe that organisation of meetings with employees and introduction of subjects preparing to running your own company are also useful. They also argue that universities should analyse market needs and accordingly adjust offered specialisations. This notion is particularly popular among doctoral students. Supervisors refer mainly to the necessity of solving the problem of financing for research conducted with new business in mind and sufficient information activities between universities and enterprises and the other way round. 10 Wdrażanie wyników prac dyplomowych

13 2. Wprowadzenie 2.1 Cel główny badań Celem głównym zrealizowanych badań było określenie potencjału tworzenia nowych firm, wykorzystujących wiedzę nabytą podczas przygotowania pracy dyplomowej związanej tematycznie z dziesięcioma zastosowaniami technologicznymi zidentyfikowanymi w ramach projektu Perspektywa Technologiczna Kraków-Małopolska Szczegółowe cele zadania Szczegółowe cele badań stanowiły: 2.3 Metodologia badań Realizacja projektu wymagała przeprowadzenia szeregu badań realizowanych różnymi technikami badawczymi. Zastosowano metody badań ilościowych oraz jakościowych. 11

14 2.3.1 Desk research Pierwszym etapem badania była analiza dokumentów i danych zastanych oraz zgromadzenie informacji na temat małopolskich uczelni na podstawie istniejących źródeł, główne zasobów internetowych. Celem tego etapu było przede wszystkim zidentyfikowanie tych jednostek badawczych i nauko wych małopolskich uczelni i jednostek PAN, których kierunki kształcenia i zainteresowania badawcze są związane tematycznie z 10 zastosowaniami technologicznymi zidentyfikowanymi w ramach projektu Perspektywa Technologiczna Kraków-Małopolska Drugim celem tego etapu badania było zgromadzenie informacji adresowych, które miały umożliwić dotarcie z ankietą diagnostyczną do odpowiednich osób reprezentujących jednostki badawcze i naukowe małopolskich szkół wyższych i jednostek PAN Badanie Diagnostyczne Uczelni Cele badania Głównym celem Badania Diagnostycznego Uczelni w Komponencie II była identyfikacja tych katedr/zakładów, które realizują kierunki kształcenia lub badań w ramach X Zastosowań Technologicznych wskazanych w projekcie Perspektywa Technologiczna Kraków Małopolska 2020 jako kluczowe z punktu widzenia rozwoju Małopolski Zakres BDU 1) Uzyskanie danych kontaktowych promotorów prac dyplomowych oraz kierowników jednostek pośredniczących w celu przygotowania operatu losowania respondentów do wywiadów pogłębionych (IDI). 2) Identyfikacja kierunków kształcenia w szkołach wyższych oraz w instytutach Polskiej Akademii Nauk związanych tematycznie z X Zastosowaniami Technologicznymi zidentyfikowanymi w ramach projektu Perspektywa Technologiczna Kraków-Małopolska Wielkości prób Do badania wytypowano 51 wydziałów oraz 398 jednostek uczelnianych na poziomie katedr/instytutów małopolskich uczelni publicznych. Dobór jednostek odbył się w oparciu o analizę oferty naukowej i dydaktycznej wydziałów oraz instytutów i katedr na etapie desk research. Wybrano jednostki, których działalność naukowa mogła być związana ze strategicznymi obszarami rozwoju wytyczonymi w Regionalnej Strategii Innowacji Województwa Małopolskiego na oraz 10 Zastosowaniami Technologicznymi. 12 Wdrażanie wyników prac dyplomowych

15 Założeniem projektu było badanie wyczerpujące w wytypowanych jednostkach badawczych. Niemniej jednak, mimo stosowania kilku technik gromadzenia danych i kilku prób kontaktu z wybranymi jednostkami, ostatecznie zebrano 15 ankiet z wydziałów oraz 159 ankiet z instytutów/katedr. Technika badawcza W badaniu wykorzystano technikę ankiety internetowej, technikę ankiety przesyłanej pocztą elektroniczną oraz technikę wywiadu telefonicznego. W przypadku instytutów/katedr wysyłkę linka do ankiety internetowej poprzedziła identyfikacja danych kontaktowych kierowników tych jednostek (desk research) Wywiady pogłębione (IDI) Cel badania Celem badania była diagnoza stanu aktualnego oraz diagnoza możliwości rozwoju zjawiska realizacji prac dyplomowych pod kątem zakładania przez studentów i doktorantów przedsiębiorstw opartych o wyniki tych prac. Dobór i wielkość próby W badaniu przedstawicieli uczelni i instytucji pośredniczących zastosowano kryterium doboru celowego próby. W przypadku przedstawicieli uczelni za kluczowe uznano kryterium kompetencyjne polegające na arbitralnym wyznaczeniu tych uczelni i wydziałów, które na podstawie wcześniej przeprowadzonych analiz, uznano za mające doświadczenia we współpracy z przedsiębiorstwami oraz identyfikacji osób najbardziej kompetentnych w materii badań. Przeprowadzono indywidualne wywiady pogłębione z 15 przedstawicielami uczelni wyższych 5 przedstawicielami instytucji pośredniczących. Technika badawcza Badania zrealizowano za pomocą techniki bezpośrednich wywiadów pogłębionych z przedstawi cielami uczelni, którymi w większości wypadków byli dziekani wybranych wydziałów oraz z kierownikami jednostek pośredniczących zajmujących się obsługą współpracy pomiędzy uczelniami a przed się bior stwa mi i przedsiębiorcami. Wprowadzenie 13

16 2.3.4 Badania wśród studentów i doktorantów Cel badania Celem zrealizowanego badania była ocena poziomu przedsiębiorczości i gotowości do zakładania własnych firm wśród studentów i doktorantów realizujących prace dyplomowe na kierunkach powiązanych tematycznie z 10 Zastosowaniami Technologicznymi wskazanymi w projekcie Perspektywa Technologiczna Kraków Małopolska Technika badawcza Badanie wśród studentów studiów I i II stopnia prowadzone było techniką ankiety audytoryjnej realizowanej podczas zajęć, natomiast wśród doktorantów zastosowano technikę ankiety internetowej. Dobór i wielkość próby Dobór do badania jednostek naukowych poszczególnych uczelni (katedr, instytutów, zakładów, pracowni) miał charakter losowy. Operat losowania skonstruowany został na podstawie informacji pochodzących z następujących źródeł: badanie desk reserach, które polegało na wytypowaniu do badania tych jednostek naukowych, o których, na postawie informacji dostępnych w źródłach zastanych, można było wnioskować, iż zajmują się przynajmniej jednym z 10 Zastosowań Technologicznych, zidentyfikowanych w projekcie Perspektywa Technologiczna Kraków Małopolska 2010 jako kluczowe w rozwoju technologicznym województwa; badanie BDU (Badanie Diagnostyczne Uczelni), które na podstawie deklaracji przedstawicieli poszczególnych jednostek naukowych, pozwoliło na zidentyfikowanie tych spośród nich, które zajmują się przynajmniej jednym spośród 10 Zastosowań Technologicznych. W sumie zbadano 697 studentów i doktorantów: 569 studentów i 128 doktorantów. Największa liczba badanych rekrutowała się z AGH. Znaczną liczbę stanowili także studenci i doktoranci Politechniki Krakowskiej oraz Uniwersytetu Jagiellońskiego. 14 Wdrażanie wyników prac dyplomowych

17 2.3.5 Badanie potencjału ekonomicznego prac dyplomowych Cel badania Głównym celem badania była ocena potencjału ekonomicznego prac dyplomowych związanych z 10 Zastosowaniami Technologicznymi pod kątem możliwości zakładania na ich podstawie nowych firm oraz możliwości wykorzystania ich wyników przez istniejące przedsiębiorstwa. Dobór i wielkość próby Dobór próby realizowany był dwuetapowo. W pierwszej kolejności identyfikowano kierunki kształcenia w jednostkach naukowych związane tematycznie z 10 Zastosowaniami Technologicznymi zidentyfikowanymi w ramach projektu Perspektywa Technologiczna Kraków-Małopolska Głównym narzędziem identyfikacji było Badanie Diagnostyczne Uczelni. Dodatkowo prowadzono analizę desk research, która pozwoliła wyodrębnić naukowców związanych z badanymi zastosowaniami. Następnie na zidentyfikowanych kierunkach zbierano dane kontaktowe promotorów prowadzących prace dyplomowe związane z konkretnymi zastosowaniami. W ramach każdego zastosowania uporządkowano losowo uczelnie, na których zidentyfikowano związane z nimi prace i rozpoczęto rekrutację do badania promotorów, którzy proszeni byli o ocenę ostatnio prowadzonych prac. Jeden promotor mógł ocenić kilka prac, jeśli były one realizowane w ciągu ostatniego roku. Ze względu na trudności związane z dotarciem do wystarczającej liczby prac z zakładanego okresu (ostatni rok) w kilku przypadkach oceniano prace realizowane w 2008 roku. Zakładano ocenę średnio 5 prac dla każdego zastosowania, czyli łącznie 50 prac dyplomowych. Nie udało się jednak znaleźć wystarczającej liczby prac dla każdego z badanych obszarów, więc liczba prac analizowanych dla poszczególnych zastosowań jest różna. Nie udało się znaleźć żadnej pracy związanej z bezdotykowym interfejsem komputerowym. Łącznie oceniono 54 prace. Szczegółowe informacje o liczbie ocenianych prac dla każdego zastosowania zawarto w tabeli poniżej. Wprowadzenie 15

18 Tabela 1. Zrealizowana próba Zastosowanie technologiczne Liczba ocenianych prac Bezdotykowy interfejs komputerowy 0 Budownictwo samowystarczalne energetycznie 3 Czyste technologie energetyczne 8 Inżynieria tkankowa 9 Leki i technologie miejscowo niszczące nowotwory 3 Monitoring i kontrola stanów chorobowych 5 Inżynieria materiałowa i nanotechnologie dla zastosowań specjalnych 18 Systemy inteligentne 1 Uniwersalny dostęp do informacji 6 Usprawnienie procesu leczenia w oparciu o analizę danych 1 Razem 54 Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań. Technika badawcza Badanie realizowano z zastosowaniem techniki wywiadu telefonicznego. 3. Przedsiębiorczość akademicka 3.1 Refleksje definicyjne W ujęciu klasycznym przedsiębiorczość akademicka oznacza zakładanie przez przedstawicieli nauki (pracowników uczelni i placówek badawczo-rozwojowych) nowych przedsiębiorstw opartych na wiedzy, tzw. spin-out, często określanych również jako spółki profesorskie. Firmy tego typu tworzone są za wiedzą i przyzwoleniem uczelni macierzystej, są też kapitałowo lub operacyjnie (najczęściej w sposób sformalizowany) z tą uczelnią powiązane. Jako że działalność tego rodzaju stanowi niejako naturalny efekt prowadzonej działalności badawczej, tę formę komercjalizacji wiedzy /tech no logii uznać można za najbardziej efektywną, pozwala ona bowiem na płynne przekazanie posiadanego know-how na rzecz nowopowstającego podmiotu gospodarczego. Definicja klasyczna jest stosowana przede wszystkim w Stanach Zjednoczonych, charakteryzujących 16

19 się znacznie wyższym niż Europa poziomem przedsiębiorczości, w związku z czym wszelkiego rodzaju inicjatywy mające na celu wspomaganie jej rozwoju są realizowane przez sektor prywatny. Szczególne miejsce w ramach przedsiębiorczości akademickiej zajmuje przedsiębiorczość technologiczna, polegająca na wdrażaniu innych, oryginalnych pomysłów zaspokojenia potrzeb społeczeństwa i poszukiwaniu innowacyjnych sposobów zastosowania wiedzy nie tylko technicznej, ale również z obszaru nauk humanistycznych społecznych. Przedsiębiorczość technologiczna to przedsiębiorczość kreatywna innowacyjna w szerokim znaczeniu 1. Przedsiębiorczość akademicka najczęściej realizuje się poprzez tworzenie firm na bazie wiedzy zdobytej na uczelni (podczas studiów, pisania pracy dyplomowej czy też w ramach pracy naukowej). Z perspektywy dążeń do czynienia gospodarki coraz bardziej innowacyjną, największe znaczenie mają przedsiębiorstwa akademickie, czyli firmy typu start-up (znajdujące się w początkowej fazie wzrostu), które z uwagi na charakter działalności bazowej mogą być zaliczone do sfery gospodarki opartej na wiedzy. Jednym z rodzajów przedsiębiorstw akademickich są opisane powyżej spółki profesorskie (spinout), innym tzw. przedsiębiorstwa odpryskowe (spin-off), założone przez pracowników naukowo-dydaktycznych uczelni i/lub studentów/ absolwentów, bazujące na wynikach prowadzonych przez nich prac badawczych i/lub na wiedzy przekazywanej studentom w procesie nauczania. Zadaniem tego typu firm jest komercjalizacja wiedzy i umiejętności zespołu badawczego. Natomiast zjawisko, w którym wykorzystywanie infrastruktury i własności intelektualnej uczelni odbywa się na zasadach nieuregulowanych (przedsiębiorstwa porozumiewają się z pracownikami uczelni prywatnie, z pominięciem zarówno uczelni, jak i ośrodków przedsiębiorczości akademickiej) nazywane jest szarym spin off lub szarą przedsiębiorczością akademicką 2. 1 Szcześniak A., Przedsiębiorczość technologiczna wprowadzenie, w: Bąk M., Kulawczuk P., Modele biznesowe budowy i rozwoju firm spin off na podbudowie szkoły wyższej, Instytut Badań nad Demokracją i Przedsiębiorstwem Prywatnym, Warszawa 2010, s Uściślenia definicyjne za Drozdowski R., Potencjał regionów w zakresie rozwoju przedsiębiorczości akademickiej. Ekspertyza, Instytut Technologii Eksploatacji Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007, s oraz Podstawowe definicje, w: Guliński J., Zasiadły K. (red.), Innowacyjna przedsiębiorczość, s , Bednarz P., Szcześniak A., Formowanie przedsiębiorstwa technologicznego, w: Bąk M., Kulawczuk P., Modele biznesowe, s. 59, Weresa M.A., Wprowadzenie, w: Weresa M. A. (red. naukowa), Transfer wiedzy z nauki do biznesu. Doświadczenia regionu Mazowsze, Instytut Gospodarki Światowej Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, Warszawa 2007, s Przedsiębiorczość akademicka 17

20 3.2 Ośrodki wspierające tworzenie i funkcjonowanie nowych przedsiębiorstw akademickich Typy ośrodków wspierających tworzenie i funkcjonowanie nowych przedsiębiorstw akademickich Ośrodki przedsiębiorczości akademickiej to instytucje o zróżnicowanym rodowodzie (powoływane z inicjatywy uczelni, jednostek samorządu terytorialnego lub podmiotów prywatnych), których głównym celem jest wspieranie przedsiębiorczości akademickiej w jej szerokim rozumieniu. Do ośrodków przedsiębiorczości akademickiej zalicza się: parki technologiczne, centra zaawansowanych technologii, inkubatory przedsiębiorczości (przede wszystkim inkubatory technologiczne oraz aka de mickie inkubatory przedsiębiorczości), centra transferu technologii. Inkubatory technologiczne i akademickie inkubatory przedsiębiorczości (preinkubatory) Inkubację przedsiębiorstw zdefiniować można jako proces rozwoju ekonomicznego i socjalnego, skierowany na doradzanie potencjalnym, początkującym przedsiębiorstwom (start-up), organizowanie oraz przyspieszenie ich wzrostu i sukcesu poprzez kompleksowy program wspierania biznesu. Głównym celem jest wypromowanie efektywnych przedsiębiorstw, które wyjdą z programu w określonym czasie, zdolne samodzielnie przetrwać finansowo na rynku 3. Celem funkcjonowania inkubatorów przedsiębiorczości jest więc szeroko rozumiana pomoc udzielana małym i średnim firmom rozpoczynającym działalność. Podstawowym instrumentem wykorzystywanym przez inkubatory w Polsce jest wynajem tego rodzaju przedsiębiorstwom powierzchni produkcyjnych lub biurowych po preferencyjnych cenach. Oferta tych jednostek obejmuje też zwykle różnego rodzaju usługi wsparcia biznesu oraz pomoc finansową (lub pomoc w jej uzyskaniu). Pomoc inkubatorów technologicznych dla innowacyjnych przedsiębiorstw obejmuje przede wszystkim: preferencyjne stawki czynszu za wynajem powierzchni będących w dyspozycji inkubatora, szkolenia i doradztwo, przede wszystkim w zakresie dostępu do środków z funduszy euro pej skich, przedsiębiorczości oraz zagadnień związanych z zakładaniem i prowadzeniem firmy, 3 Definicja Światowego Forum Stowarzyszeń Inkubatorów Przedsiębiorczości i Parków Naukowych, cyt. za Wójtowicz M., Analiza potencjału Innowacyjnego Przemysłu w Małopolsce, Centrum Transferu Technologii Politechniki Krakowskiej, Kraków 2007, s Wdrażanie wyników prac dyplomowych

21 dostęp do wspólnej infrastruktury technicznej i serwisowej, ułatwienie kontaktów i współpracy z instytucjami naukowymi, asysta w transferze technologii, dostęp do różnego rodzaju lokalnych i regionalnych sieci biznesowych. Według danych za rok 2008, statystyczny inkubator technologiczny wspomógł powstanie 7 nowych firm, z czego 3 stanowiły firmy zakładane przez studentów i doktorantów. W przeciętnym inkubatorze tego typu funkcjonują 1-2 przedsiębiorstwa prowadzące działalność badawczo-roz wo jo wą 4. Maksymalny okres pobytu w większości inkubatorów technologicznych wynosi 3 lata. Po upływie tego czasu przedsiębiorstwa rozwijają się dalej samodzielnie, zwykle bardzo dynamicznie, często zachowując dotychczasowe związki z inkubatorem poprzez korzystanie z jego usług i infrastruktury. W Polsce w roku 2009 funkcjonowało 17 inkubatorów technologicznych, z czego jeden w Ma ło polsce Inkubator Technologiczny Krakowskiego Parku Technologicznego. Preinkubatory (akademickie inkubatory przedsiębiorczości) stanowią instrumenty wsparcia studentów i pracowników naukowych w procesie praktycznej aplikacji wiedzy uzyskanej w trakcie studiów i przygotowywania pracy dyplomowej lub pracy naukowej. Działalność preinkubatorów obejmuje przede wszystkim szeroko rozumianą edukację do przedsiębiorczości i różne formy przygotowania do zakładania firm oraz działania wspomagające młode firmy w fazie inkubacji (od planowania przedsięwzięcia aż do budowy zespołu i opracowania strategii sprzedaży). W 2009 roku akademickie inkubatory przedsiębiorczości funkcjonowały przy 3 małopolskich uczelniach AGH, UJ oraz Krakowskiej Szkole Wyższej im. Frycza-Modrzewskiego. W 2010 r. powołany został do życia akademicki inkubator przy Politechnice Krakowskiej. Ośrodki transferu technologii Centra transferu technologii (zwane również jednostkami pomostowymi) są podmiotami funkcjonującymi na styku nauki i biznesu, wspierającymi transfer i komercjalizację technologii. Ich istnienie ma z założenia skutkować usprawnieniem absorpcji nowoczesnych rozwiązań przez sektor MSP, a tym samym przyczyniać się do wzrostu konkurencyjności lokalnej i regionalnej gospodarki. Do podstawowych celów działalności centrów zalicza się: wspieranie kontaktów pomiędzy instytucjami naukowymi a przedsiębiorstwami (np. poprzez tworzenie baz danych), promocję innowacyjności i przedsiębiorczości, pomoc w zarządzaniu potencjałem intelektualnym jednostek badawczych (ochrona praw własności intelektualnej, transfer praw intelektualnych poprzez licencje i patenty), 4 Dane za Matusiak K. B., Tórz-Rzepczyńska A., Inkubatory Technologiczne, w: Matusiak K. B. (red.), Ośrodki innowacji, s. 72. Przedsiębiorczość akademicka 19

22 audyt technologiczny (identyfikację potrzeb firm innowacyjnych), opracowywanie studiów przedinwestycyjnych, seminaria, warsztaty i szkolenia dla małych i średnich przedsiębiorstw (przede wszystkim w zakresie pozyskiwania dotacji z funduszy unijnych, zagadnień związanych z tworzeniem firmy i zarządzaniem biznesem, przygotowywania biznesplanów, wdrażania nowych produktów i usług oraz ochrony własności intelektualnej), wsparcie w tworzeniu akademickich firm odpryskowych (typu spin-off). W 2009 roku w Małopolsce funkcjonowało 10 tego typu jednostek, z czego 9 w Krakowie. Są to: Centrum Innowacji, Transferu Technologii i Rozwoju Uniwersytetu przy Uniwersytecie Jagiel lońskim, Centrum Transferu Technologii AGH, Centrum Transferu Technologii Politechniki Krakowskiej, Centrum Transferu Technologii Medycznych Park Technologiczny, Branżowy Punkt Kontaktowy ds. Programów Unii Europejskiej przy Platformie Techno lo gicz nej Odlewnictwa Polskiego, Fundacja Partnerstwo dla Środowiska, Ośrodek Innowacji NOT (Federacja Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych Naczelna Orga ni za cja Techniczna), Centrum Innowacji, Transferu i Monitorowania Rozwoju Technologii przy Instytucie Za awan so wanych Technologii Wytwarzania, Centrum Transferu Technologii przy Fundacji Progress and Business, Ośrodek Innowacji NOT w Tarnowie. 20 Wdrażanie wyników prac dyplomowych

23 3.3 Potencjał przedsiębiorczości akademickiej w Małopolsce Próby zoperacjonalizowania zjawiska przedsiębiorczości akademickiej w Polsce podjął się Rafał Drozdowski w ekspertyzie Potencjał regionów w zakresie rozwoju przedsiębiorczości akademickiej. Stworzony przez niego Zbiorczy Wskaźnik Poziomu Rozwoju i Potencjału Przedsiębiorczości Akademickiej jest wskaźnikiem syntetycznym, na który składają się następujące wskaźniki: liczba funkcjonujących w województwie ośrodków przedsiębiorczości akademickiej, liczba realizowanych przez te ośrodki projektów finansowanych lub współfinansowanych ze środków zewnętrznych, liczba projektów typu start-up oraz nowych przedsiębiorstw inkubowanych w inkubatorach przedsiębiorczości oraz preinkubatorach, liczba patentów i licencji uzyskanych przez podmioty skupione w ośrodkach przedsię bior czo ści akademickiej. Jak wynika z ekspertyzy opracowanej przez Rafała Drozdowskiego, wskaźnik potencjału przed siębiorczości akademickiej Małopolski w roku 2007 należał do najwyższych w Polsce (trzecie miejsce za województwem mazowieckim i pomorskim). Analiza przedstawionych przez autora zestawień pozwala stwierdzić, że tak wysoka pozycja Małopolski ma związek przede wszystkim z jej ogromnym potencjałem akademickim. Na terenie województwa funkcjonują obecnie 32 uczelnie wyższe (nie licząc filii uczelni w mniejszych miastach regionu), w tym 21 w Krakowie. Małopolska charakteryzuje się ponadto najwyższą w Polsce liczbą studentów i zajmuje drugie miejsce w kraju (za województwem mazowieckim) pod względem liczby pracowników naukowych. Według danych za 2007 r. w województwie funkcjonowało 10 państwowych instytucji naukowych (instytuty, ośrodki badawcze), 2 oddziały krajowych jednostek badawczych oraz 3 placówki PAN, których działalność wpływa na rozwój sektorów nowych technologii 5. Dane te wskazują na dużą zdolność nauki uprawianej na terenie województwa do zaspokajania zapotrzebowania lokalnej gospodarki na innowacyjne rozwiązania, a także na solidną bazę dla tworzenia przedsiębiorstw opartych na wiedzy. Koncentracja potencjału kwalifikacji i wiedzy w stolicy regionu ma ponadto pozytywny wpływ na tworzenie partnerstw biznesowych nakierowanych na wdrażanie innowacyjnych technologii. 5 Dane za Raport strategiczny 20 technologii, Kraków 2010, s

24 4. Potencjał naukowy 10 Zastosowań Technologicznych 4.4 Wybór 10 Technologii Przyszłości Pod koniec 2010 roku zakończono realizację I Etapu projektu Perspektywa Technologiczna Kraków Małopolska 2020 koordynowanego przez Krakowski Park Technologiczny. Projekt ten ma charakter projektu regionalno-technologicznego, a jego celem jest między innymi identyfikacja technologii kluczowych dla rozwoju województwa małopolskiego. W trakcie realizacji Etapu I spośród 56 technologii wybrano dziesięć najbardziej perspektywicznych z punktu widzenia możliwości wdrożenia i zastosowania w Małopolsce do roku Są to technologie przyszłości, które z założenia odgrywać mają istotną rolę w rozwoju innowacyjnej gospodarki województwa małopolskiego. 10 Zastosowań Technologicznych zidentyfikowanych jako rozwojowe dla małopolskiej gospodarki i nauki należy do trzech obszarów naukowo-badawczych. Są to medycyna i zdrowie, bezpieczeństwo i komfort życia, informacja i wizualizacja. W pierwszym z nich znalazły się technologie związane z wykorzystaniem analizy danych w diagnostyce, monitoringiem stanów chorobowych, inżynierią medyczną oraz lekami i technologiami medycznymi miejscowo niszczącymi nowotwory. Drugi obszar zastosowań skupia się na efektywnym wykorzystaniu energii oraz nanotechnologiach, trzeci na zaawansowanych technologiach analizy i przekazywania danych. 4.5 Wydziały małopolskich uczelni publicznych realizujące kierunki studiów związane z 10 Zastosowaniami Technologicznymi W tabeli poniżej zaprezentowano wszystkie wydziały małopolskich uczelni wyższych, które zidentyfikowano w trakcie badań jako realizujące kierunki kształcenia czy badań w ramach poszczególnych technologii. 22 Wdrażanie wyników prac dyplomowych

25 Lista 10 Zastosowań Technologicznych obejmuje: Tabela 1. Lista uczelni i wydziałów realizujących kierunki nauczania lub badania w obszarze X Zastosowań Technologicznych Uczelnia Wydział Z1 Z2 Z3 Z4 Z5 Z6 Z7 Z8 Z9 Z10 Akademia Górniczo- Hutnicza Akademia Górniczo- Hutnicza Akademia Górniczo- Hutnicza Akademia Górniczo- Hutnicza Wydział Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Elektroniki Wydział Energetyki i Paliw Wydział Fizyki i Informatyki Stosowanej Wydział Geodezji Górniczej i Inżynierii Środowiska x x x x x x x x x x x x x x x x Akademia Górniczo- Hutnicza Wydział Geologii, Geofizyki i Ochrony Środowiska x x Akademia Górniczo- Hutnicza Wydział Górnictwa i Geoinżynierii x Akademia Górniczo- Hutnicza Akademia Górniczo- Hutnicza Wydział Inżynierii Materiałowej i Ceramiki Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki x x x x x x x Potencjał naukowy 10 Zastosowań Technologicznych 23

26 Uczelnia Wydział Z1 Z2 Z3 Z4 Z5 Z6 Z7 Z8 Z9 Z10 Akademia Górniczo- Hutnicza Akademia Górniczo- Hutnicza Wydział Inżynierii Metali i Informatyki Przemysłowej Wydział Metali Nieżelaznych x x x x Akademia Sztuk Pięknych - x Akademia Wychowania Fizycznego Wydział Wychowania Fizycznego i Sportu x PAN Instytut Farmakologii x x x PAN Instytut Fizjologii Roślin x PAN Instytut Fizyki Jądrowej x x PAN Instytut Gospodarki Surowcami i Energią x PAN Instytut Katalizy i Fizykochemii Powierzchni x x PAN Instytut Metalurgii i Inżynierii Materiałowej x x Politechnika Krakowska Wydział Inżynierii Elektrycznej i Komputerowej x x Politechnika Krakowska Wydział Inżynierii i Technologii Chemicznej x x x Politechnika Krakowska Wydział Inżynierii Lądowej x x x x Politechnika Krakowska Wydział Inżynierii Środowiska x x Politechnika Krakowska Wydział Mechaniczny x x x x x x x Politechnika Krakowska Wydział Fizyki, Matematyki i Informatyki Stosowanej x x PPWSZ w Nowym Targu - x x PWSZ w Nowym Sączu - x x x x x Uniwersytet Ekonomiczny Uniwersytet Jagielloński Wydział Towaroznawstwa Wydział Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii x x x x x x Uniwersytet Jagielloński Wydział Chemii x x x 24 Wdrażanie wyników prac dyplomowych

27 Uczelnia Wydział Z1 Z2 Z3 Z4 Z5 Z6 Z7 Z8 Z9 Z10 Uniwersytet Jagielloński Wydział Farmaceutyczny x x x Uniwersytet Jagielloński Wydział Fizyki, Astronomii i Informatyki Stosowanej x x x x x Uniwersytet Jagielloński Wydział Lekarski x x x x Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum Uniwersytet Pedagogiczny Uniwersytet Pedagogiczny Uniwersytet Rolniczy Uniwersytet Rolniczy Uniwersytet Rolniczy Uniwersytet Rolniczy Zakład Bioinformatyki i Telemedycyny Katedra Technologii i Mediów Edukacyjnych Wydział Matematyczno -Fizyczno- Techniczny Architektura Krajobrazu Studia Międzywydziałowe Wydział Hodowli i Biologii Zwierząt Wydział Inżynierii Produkcji i Energetyki Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji x x x x x x x x x x x x x x x x Uniwersytet Rolniczy Wydział Leśny x Uniwersytet Rolniczy Wydział Rolniczo-Ekonomiczny x x Ogółem Źródło: opracowanie własne na podstawie wyników badań. 25

28 5. Przedsiębiorczości studentów i doktorantów w opinii przedstawicieli małopolskich uczelni wyższych W tej części opracowania zaprezentowano wyniki badań jakościowych zrealizowanych z przedstawicielami małopolskich uczelni wyższych dotyczących idei przedsiębiorczości studentów i dokto rantów. Badania zrealizowano w postaci wywiadów pogłębionych prowadzonych z reprezentantami instytucji pośredniczących, dziekanami wydziałów i pracownikami dydaktycznymi i naukowymi, którzy stykają się na co dzień z tą tematyką. 5.1 Uwagi wstępne poziom przedsiębiorczości wśród studentów, doktorantów i absolwentów małopolskich uczelni wyższych Jak wynika z wypowiedzi respondentów, zainteresowanie studentów małopolskich uczelni wyższych uruchomieniem własnej działalności gospodarczej jest stosunkowo duże. Świadczy o tym fakt, że znaczna ich liczba aktywnie poszukuje informacji na temat zarządzania przedsiębiorstwem oraz sposobów uzyskania wsparcia w jego finansowaniu. Wskazywano między innymi na ogromne powodzenie, jakim cieszą się różnego rodzaju szkolenia czy warsztaty dotyczące zakładania i prowadzenia firmy (np. organizowane przez Biuro Karier UJ we współpracy z Punktem Kontaktowym Centrum Transferu Technologii Politechniki Krakowskiej), a także spore zainteresowanie studentów Punktem Informacji na temat prowadzenia działalności gospodarczej oraz funduszy europejskich przy Akademickim Inkubatorze Przedsiębiorczości AGH (przez 3 lata funkcjonowania punkt odwiedziło ponad 1000 osób). Z drugiej strony jednak według danych zbieranych przez Biuro Karier Politechniki Krakowskiej, poziom postaw przedsiębiorczych wśród studentów V roku tej uczelni (rozumianych jako deklaracja chęci otworzenia własnej firmy lub pracy w firmie rodzinnej) odnotowuje rokrocznie spore wahania, a w perspektywie ostatnich lat spadek (z poziomu około 70% procent na początku wieku do kilkunastu procent w roku 2009). Tylko nieznaczny odsetek studentów ostatecznie decyduje się spróbować swoich sił w biznesie. Część z nich stanowią osoby zaczynające studia mając już perspektywę zostania właścicielem lub udziałowcem rodzinnej firmy, jednak większość to początkujący przedsiębiorcy. Na tle wyników ogólnopolskich mówiących, że własną firmę decyduje się założyć około 6% absolwentów uczelni wyższych, pozytywnie przedstawia się sytuacja na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie na podjęcie własnej działalności gospodarczej 26 Wdrażanie wyników prac dyplomowych

29 decyduje się około 10% absolwentów 6. Jak zauważył jeden z res pon den tów, decyzję o założeniu firmy częściej podejmują absolwenci studiów niestacjonarnych, ze względu na posiadaną praktykę zawodową. Nie wszyscy studenci czekają jednak z rozpoczęciem pracy na własny rachunek do zakończenia studiów i zakładają firmy jeszcze w czasie nauki. Według informacji uzyskanych w Akademickim Inkubatorze Przedsiębiorczości przy AGH, większość z 34 funkcjonujących w nim obecnie podmiotów to firmy prowadzone przez studentów tej uczelni. Zdarzają się wśród nich nawet studenci drugiego roku studiów. Trudno jest określić, jaka część studentów i absolwentów rozpoczyna działalność zgodnie z kierunkiem swoich studiów, ponieważ zjawisko to nie jest w żaden sposób monitorowane. Można jednak z pewnością stwierdzić, że jego skala uzależniona jest od wydziału i kierunku nauczania. Zgodnie na przykład z informacją uzyskaną w Biurze Karier Politechniki Krakowskiej, aż 90% absolwentów wydziału architektury z rocznika 2005/2006 planowało otwarcie własnego biura projektowego, ze względu między innymi na fakt braku na rynku atrakcyjnych ofert pracy w tej branży. W opinii badanych z roku na rok wzrasta jednak zainteresowanie studentów, absolwentów i doktorantów praktycznym wykorzystaniem wiedzy i umiejętności uzyskanych w toku nauczania oraz komercjalizacją wyników prac prowadzonych na studiach (w szczególności dotyczy to studentów/ absolwentów kierunków technicznych). Studenci, którzy napisali jakąś pracę, stworzyli jakieś oprogramowanie przychodzą i pytają, co z tym dalej zrobić. ( ) Zazwyczaj te osoby, które do nas przychodzą, myślą już o [własnej] firmie, ponieważ mają gotowy produkt, chcą go jakoś sprzedawać, a wiadomo, że najlepiej robić to mając działalność gospodarczą. (IP) 7 Według przedstawicieli Akademickiego Inkubatora Przedsiębiorczości AGH, osoby prowadzące działalność gospodarczą zgodną z kierunkiem wykształcenia stanowią już większość młodych przedsiębiorców wywodzących się ze środowiska akademickiego. Z roku na rok następuje też coraz większa specjalizacja zakładanych przez studentów czy absolwentów podmiotów gospodarczych przyszli właściciele firm ukierunkowują się na konkretną, wąską tematykę i zdobytą wiedzę specjalistyczną starają się wykorzystywać w praktyce. Na początku, 3 lata temu, przychodzili ludzie, którzy po prostu chcieli zakładać firmy takie dosyć popularne, czyli na przykład agencje interaktywne robiące strony internetowe, natomiast w tym momencie mamy już firmy, które zajmują się tworzeniem oprogramowań specjalistycznych do badań naukowych, tego typu rzeczy. Już bardziej to jest ukierunkowane i myślę, że to zjawisko narasta. (IP) 6 Dane Biura Karier UJ. Odsetek ten utrzymuje się na stałym poziomie od 3 lat. Dla porównania można zaznaczyć, że w tym samym czasie własną działalność gospodarcza uruchomiło jedynie 3% absolwentów Politechniki Krakowskiej za stroną internetową Biura Karier PK. 7 IP wypowiedź reprezentanta instytucji pośredniczącej, U wypowiedź reprezentanta uczelni, P wypowiedź reprezentanta przedsiębiorstwa Przedsiębiorczości studentów i doktorantów w opinii przedstawicieli 27

30 Pytani o skalę i potencjał zjawiska wykorzystywania wiedzy uzyskanej podczas pisania pracy dyplomowej i wyników badań realizowanych podczas jej przygotowywania w prowadzonej działalności gospodarczej respondenci wypowiadali się dosyć sceptycznie. Z jednej strony, jak twierdzono, duża grupa studentów już na etapie pisania pracy magisterskiej zastanawia się nad biznesowym wykorzystaniem jej wyników. Z drugiej strony jednak, według szacunków badanych, jedynie znikomy odsetek absolwentów wdraża wyniki swoich badań we własnym przedsiębiorstwie. Nieco większy potencjał badani zauważali w prowadzeniu działalności gospodarczej przez doktorantów w oparciu o tematykę ich prac doktorskich, szczególnie na kierunkach technicznych (szersza wiedza w danej dziedzinie, konieczność przeprowadzenia samodzielnych badań, lepsza znajomość technologii). 5.2 Jak wspomagać tworzenie firm przez studentów, absolwentów, doktorantów na bazie doświadczeń wyniesionych z uczelni (w oparciu o prace dyplomowe)? Sugestie i przykłady dobrych praktyk na podstawie wywiadów pogłębionych Organizowanie nieformalnych spotkań ludzi reprezentujących konkretne branże (barcampów) z udziałem studentów i doktorantów Jednym ze sposobów na wsparcie pomysłów na własny biznes i firm w początkowej fazie działalności są nieformalne spotkania branżowe, tzw. BarCampy. Przykładem tego typu inicjatywy jest organizowany przez studentów AGH KrakSpot skupiający ludzi z branży informatycznej. W ramach KrakSpotu odbywają się różnego rodzaju prelekcje i dyskusje, zdarzają się także prezentacje firm typu start-up. Dzięki tego typu spotkaniom początkujący przedsiębiorcy mają szansę na nawiązanie kontaktów biznesowych, skonsultowanie swoich pomysłów z osobami mającymi duże doświadczenie w realizacji projektów w podobnej dziedzinie, a nawet w dłuższej perspektywie na znalezienie inwestora skłonnego wspomóc finansowo nowe przedsięwzięcie. Na taki BarCamp przychodzi mniej lub bardziej stała grupa ludzi z branży, z agencji interaktywnych, też studentów oczywiście, przedsiębiorców mniejszych i większych. ( ) Na pewno fajne w tych spotkaniach jest to, że się ma kontakty w branży. Na przykład, jeżeli chłopcy, którzy robią KrakSpota mieli taki projekt Webshake TV, to oni znaleźli inwestora i teraz tworzą bardzo fajny projekt. To się wszystko dzieje w obrębie tego, w czym się obracamy. Fajnie jest być tam, być 28 Wdrażanie wyników prac dyplomowych

31 rozpoznawanym ( ). Takie kontakty nieformalne bardzo często pomagają potem. Ale to nie jest tak, że przychodzisz na ten BarCamp i akurat na tym BarCampie zostaje podjęta decyzja o podjęciu współpracy z inwestorem, tylko to jest bardziej długofalowe. (P) Wprowadzenie edukacji do przedsiębiorczości do programu studiów Podczas wywiadów powszechnie zwracano uwagę na zasadność wprowadzenia do programów studiów elementów przedsiębiorczości oraz przedmiotów przygotowujących studentów do samodzielnego funkcjonowania w biznesie. Respondenci argumentowali swoją opinię faktem, że zainteresowanie studentów i absolwentów szkoleniami w tym zakresie organizowanymi przez jednostki uczelniane (np. biura karier) jest bardzo duże. Jako pozytywny przykład wskazać można Akademię Górniczo-Hutniczą, w której na studiach magisterskich prowadzone są zajęcia na temat prowadzenia działalności gospodarczej (jako przedmiot wybieralny, niekanoniczny, dostępny dla studentów wszystkich wydziałów). Na tej samej uczelni funkcjonuje także przedmiot Inżynieria procesów produkcyjnych osoby uczęszczające na te zajęcia poznają zasady funkcjonowania przedsiębiorstwa od strony teoretycznej, przedstawiane z per spek tywy inżyniera. Obydwa przedmioty przez lata cieszyły się wśród studentów dużą popularnością. Jak wynika z analizy przeprowadzonych wywiadów, aby edukacja do przedsiębiorczości odniosła pozytywny skutek w postaci zwiększenia liczby studentów/absolwentów z sukcesem prowadzących własną działalność gospodarczą, zajęcia muszą spełniać następujące kryteria: mówienie językiem zrozumiałym dla danej grupy studentów, operowanie przykładami im bliskimi (do inżynierów mówi się inżynierskim językiem), pokazywanie przykładów z życia wziętych i błędów najczęściej popełnianych przez począ tku jących przedsiębiorców (np. kwestie kredytów zaciąganych na firmę), zajęcia prowadzone przez osoby z doświadczeniem biznesowym, uzupełniane o prezentacje uczelnianych jednostek wspierających przedsiębiorczość akademicką (podczas zajęć z przedsiębiorczości na AGH, kilkukrotnie w czasie semestru, na różnych wydziałach, wykłady prowadzą przedstawiciele Akademickiego Inkubatora Przedsiębiorczości), nacisk na aspekt praktyczny (np. samodzielne opracowanie biznesplanu). Pośrednictwo w kontaktach pomiędzy przedsiębiorstwami a konkretnymi studentami/ doktorantami Jednym ze wskazywanych przez respondentów sposobów na zwiększenie potencjału przedsiębiorczości wśród studentów, absolwentów i doktorantów jest pośredniczenie w kontaktach pomiędzy nimi a przedstawicielami konkretnych firm. Pośrednictwem takim mogłyby zająć się ośrodki przedsiębiorczości akademickiej, takie jak akademickie Przedsiębiorczości studentów i doktorantów w opinii przedstawicieli 29