zarządzanie pracownikami w zakładzie opieki zdrowotnej

Transkrypt

1 3 Prawo ochrony zdrowia w pytaniach i odpowiedziach zarządzanie pracownikami w zakładzie opieki zdrowotnej Anna Gotkowska Warszawa 2011

2 5 SPIS TREŚCI Wykaz skrótów...13 Wprowadzenie...17 Rozdział pierwszy. Wewnątrzzakładowe akty prawa pracy Regulamin pracy w niepublicznym zakładzie opieki zdrowotnej Zakres czynności pracowników w regulaminie porządkowym szpitala Zarządzenie dyrektora zakładu opieki zdrowotnej jako źródło obowiązków pracownika Zarządzenie prezesa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością dotyczące obowiązku pisemnego powiadomienia przełożonego o konieczności opuszczenia stanowiska pracy w sprawach osobistych lub zawodowych Przyznanie osobie niepełnosprawnej pomocy finansowej z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych Możliwość umorzenia pożyczki z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych Czy w zakładzie pracy powinna zostać powołana komisja antymobbingowa?...30 Rozdział drugi. Zatrudnienie Osoba uprawniona do nawiązania stosunku pracy i do zmiany warunków zatrudnienia Podpisanie umowy z pracownikiem na zwolnieniu lekarskim Umowa zlecenia czy umowa o dzieło Różnice pomiędzy umową o świadczenie usług a umową kontraktową Umowa cywilnoprawna na dyżury medyczne z pracownikiem szpitala Umowa o pracę i jednoczesny kontrakt na dyżury lekarza w tym samym samodzielnym publicznym zakładzie opieki zdrowotnej Przymusowe przejście pracownika na kontrakt...43

3 6 SPIS TREŚCI 15. Zatrudnienie kierownika apteki szpitalnej na podstawie kontraktu Zatrudnienie kierownika samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej Zajmowanie stanowiska kierowniczego w niepublicznym zakładzie opieki zdrowotnej przez zastępcę dyrektora samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej Forma zatrudnienia w samodzielnym publicznym zakładzie opieki zdrowotnej osoby będącej założycielem niepublicznego zakładu opieki zdrowotnej Zatrudnienie pracownika na podstawie dwóch umów na pół etatu Dodatkowa umowa na dyżury zastępcy dyrektora do spraw lecznictwa Normy dotyczące minimalnego zatrudnienia ratowników medycznych Normy zatrudnienia pielęgniarek na szpitalnym oddziale ratunkowym Specjalizacja kierownika rehabilitacji leczniczej Procedura przekazania pracownika innej firmie na podstawie art kodeksu pracy Oddelegowanie lekarza do pracy na innym oddziale Oddelegowanie pracownika do innego niepublicznego zakładu opieki zdrowotnej Zawarcie trzeciej umowy o pracę w świetle ustawy o łagodzeniu skutków kryzysu ekonomicznego dla pracowników i przedsiębiorców Ujawnienie przez pracodawcę w okresie zatrudnienia danych osobowych pracownika Wypełnienie kwestionariusza osobowego Wzór oświadczenia potwierdzającego zapoznanie się przez pracownika z zakładowym regulaminem pracy i wynagradzania Zaliczenie pracy w poradni chorób płuc i gruźlicy do kategorii prac w warunkach szkodliwych Zaliczenie do stażu pracy na Ukrainie Ponowne zatrudnienie osoby, która przeszła na emeryturę Ponowne zatrudnienie pracownika po miesięcznej przerwie Przynależność związkowa lekarza zatrudnionego na podstawie umowy cywilnoprawnej Obowiązki pracodawcy zatrudniającego pracownika o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności...72 Rozdział trzeci. Czas pracy Zmiana wymiaru czasu pracy technika fizjoterapii Zmiana harmonogramu pracy Zgoda pracodawcy na indywidualny harmonogram pracy Wymiar czasu pracy lekarza specjalisty rehabilitacji na stanowisku kierownika...81

4 SPIS TREŚCI Wymiar czasu pracy salowej w niepublicznym zakładzie opieki zdrowotnej Wymiar czasu pracy rejestratorki lub sekretarki medycznej zatrudnionej w zakładzie opieki zdrowotnej Czas pracy rejestratorki medycznej w prywatnym laboratorium Czas pracy techników analityki medycznej Czas pracy lekarza z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności Czas pracy na bloku operacyjnym, bloku porodowym i oddziale położniczym Czas pracy osoby wykonującej zabiegi fizykoterapii przez część roku Zakres podstawowych obowiązków fizjoterapeuty a wymiar jego czasu pracy Norma czasu pracy techników fizjoterapii wykonujących czynności także w pracowni fizykoterapii Czas pracy technika fizjoterapii, który wykonuje zabiegi magnetoterapii Czas pracy fizjoterapeutów zatrudnionych w uzdrowisku Czas na przygotowanie się przez pracownika do zajęć dydaktycznych Dwudziestoczterogodzinny dyżur lekarski a praca w nocy Liczba dopuszczalnych godzin nadliczbowych Obowiązkowy dobowy i tygodniowy odpoczynek Praca w szpitalu na trzy zmiany Różne okresy rozliczeniowe w jednym zakładzie opieki zdrowotnej Przełom okresów rozliczeniowych Indywidualny rozkład czasu pracy. Przekroczenie doby pracowniczej Godziny pracy pielęgniarki w równoważnym systemie czasu pracy Rozdział czwarty. Dyżury Rozpoczęcie dyżuru medycznego Dopuszczalny tygodniowy wymiar czasu pracy dyżurującego lekarza po podpisaniu klauzuli opt-out Dwudziestoczterogodzinny dyżur pracownika apteki Dyżur farmaceuty z wyższym wykształceniem Dyżur pod telefonem osób bez wyższego wykształcenia Czas efektywnej pracy podczas dyżuru pod telefonem Jedenastogodzinny dobowy odpoczynek po wezwaniu lekarza do szpitala w ramach dyżuru pod telefonem Dyżur pod telefonem pielęgniarki posiadającej średnie wykształcenie Czas na przekazanie dyżuru Zmiana harmonogramu dyżurów...128

5 8 SPIS TREŚCI 71. Dopuszczalne zapisy umowy cywilnoprawnej zawartej z lekarzem Dyżur a normalne godziny pracy Czy za zejście po dyżurze medycznym powinno zostać potrącone wynagrodzenie? Obowiązek pełnienia dyżurów medycznych Czy istnieją normy określające, na ilu oddziałach jednocześnie może dyżurować jeden lekarz i iloma pacjentami może się na raz opiekować? Rozdział piąty. Wynagrodzenie i jego składniki Wynagrodzenie za sobotnie dyżury medyczne Dodatek do wynagrodzenia za dyżur w święto i dyżur nocny Wynagrodzenie za dyżury medyczne lekarza stażysty Godzinowy system wynagradzania w samodzielnym publicznym zakładzie opieki zdrowotnej Dodatek do wynagrodzenia ratownika medycznego w zespołach wyjazdowych pogotowia ratunkowego Dodatek dla osoby pełniącej obowiązki kierownika zakładu opieki zdrowotnej Dodatek wyrównawczy dla pracownicy w ciąży z tytułu obniżenia wynagrodzenia z powodu niemożności dyżurowania Dodatek wyrównawczy dla pracownicy powracającej do pracy po urlopie macierzyńskim Dodatek za przekroczenie średniotygodniowej normy czasu pracy Dodatek za pracę w systemie zmianowym Odprawa z powodu rozwiązania stosunku pracy za wypowiedzeniem Dodatek z tytułu pracy w warunkach szkodliwych dla zdrowia Podwyżka wynagrodzenia pracowników zatrudnionych na czas określony Ekwiwalent za niewykorzystany urlop w przypadku zmiany pracodawcy Wypłata świadczenia urlopowego za zaległy urlop Stawki płacy zasadniczej średniego personelu medycznego Zawieszenie postanowień regulaminu wynagradzania Dodatek stażowy dla kierownika samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej Wynagrodzenie za czas ćwiczeń wojskowych Odprawa emerytalna w związku z przejściem pracownika na świadczenie przedemerytalne Wysokość odprawy przysługującej pracownikowi w związku z wypowiedzeniem mu umowy o pracę...168

6 SPIS TREŚCI Prawo pracownika do dwóch odpraw: emerytalnej i z tytułu rozwiązania stosunku pracy Moment nabycia uprawnienia do odprawy emerytalnej Przepisy dotyczące stażu pracy uprawniającego do odprawy emerytalnej lub rentowej Odprawa emerytalna pracownika zatrudnionego na 1/4 etatu Odprawa emerytalno-rentowa dla kierownika samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej Zaliczenie praktyki na podstawie umowy cywilnoprawnej do stażu pracy, od którego zależy dodatek za wysługę lat Czy za jedenastogodzinny odpoczynek należy lekarzowi wypłacić wynagrodzenie? Wypłata nagrody jubileuszowej pracownikowi zatrudnionemu na okres próbny Podstawa naliczania nagrody jubileuszowej Dzień wolny w związku ze świętem przypadającym w sobotę W jaki sposób wypłacić pracownikowi dodatek za pracę w godzinach nadliczbowych? Ekwiwalent za urlop wypoczynkowy Zmiana warunków premiowania w aneksie do umowy Rozdział szósty. Dokształcanie się pracowników Urlop na czas egzaminu specjalizacyjnego Urlop szkoleniowy lekarza Urlop na wygłoszenie przez pracownika wykładu Oddelegowanie pracownika na kurs lub staż do innego szpitala Urlop szkoleniowy bez skierowania z zakładu pracy Rozdział siódmy. Urlopy, dni i godziny wolne od pracy Wymiar pierwszego urlopu pracownika Zasady udzielania urlopu pracownikowi zatrudnionemu na pół etatu Zwiększenie wymiaru urlopu wypoczynkowego w ciągu roku kalendarzowego Urlop w związku z opieką nad niepełnosprawnym dzieckiem Zwolnienie z pracy pracownika w celu złożenia wyjaśnień w okręgowej izbie lekarskiej Rozliczanie urlopów pracowników pracujących w systemie zmianowym Urlop wypoczynkowy przed urlopem wychowawczym Urlop wypoczynkowy dla pracownicy po urlopie macierzyńskim Zwolnienie chorobowe lub urlop macierzyński pracownicy...205

7 10 SPIS TREŚCI 124. Przymusowy urlop wypoczynkowy z powodu np. remontu zakładu opieki zdrowotnej Dni wolne na udział lekarzy i pielęgniarek w pielgrzymce Wymiar urlopu pracownicy niepełnosprawnej Czy osobom pracującym z dziećmi niepełnosprawnymi przysługuje dodatkowy urlop? Urlop zdrowotny Dni wolne w związku z opieką nad dzieckiem przy pracy zmianowej Przerwa w czasie pracy Bierne i czynne prawo wyborcze do rady pracowników, którzy przebywają na urlopach wychowawczych albo bezpłatnych Rozdział ósmy. Rozwiązanie stosunku pracy Wypowiedzenie umowy pracownicy w wieku 56 lat pobierającej świadczenie emerytalne Wypowiedzenie umowy o pracę pracownikowi objętemu ochroną związkową Wypowiedzenie umowy o pracę pracownikowi objętemu ochroną związkową z przyczyn niedotyczących pracownika Czy sąd pracy powinien w sprawie o przywrócenie do pracy pracownika chronionego przez związek badać prawidłowość jego wyboru do zarządu organizacji związkowej? Korekta okresu wypowiedzenia umowy o pracę Odmowa podpisania umowy o zakazie konkurencji jako przyczyna wypowiedzenia umowy o pracę (I) Odmowa podpisania umowy o zakazie konkurencji jako przyczyna wypowiedzenia umowy o pracę (II) Przyczyna oraz podstawa prawna ustania stosunku pracy w przypadku likwidacji stanowiska pracy z przyczyn niedotyczących pracownika Przedstawienie przez pracownika zwolnienia lekarskiego z datą sprzed rozwiązania z nim stosunku pracy Uzasadnienie rozwiązania z pracownikiem stosunku pracy Niezdanie testu kompetencyjnego jako przyczyna zwolnienia z pracy Ujawnienie tajemnicy pracodawcy Niewypłacenie wynagrodzenia jako podstawa rozwiązania przez pracownika stosunku pracy z winy pracodawcy Wypowiedzenie zmieniające a wstępne badania lekarskie pracownika Uprawnienia pracownika po wypowiedzeniu mu umowy o pracę...238

8 SPIS TREŚCI Odmowa poddania się kontrolnym badaniom lekarskim oraz niestawienie się w pracy bez usprawiedliwienia jako przyczyny rozwiązania umowy o pracę w trybie dyscyplinarnym Czy zmiana czasu pracy pracowników administracji z 7 godzin i 35 minut na 8 godzin dziennie wymaga wypowiedzenia zmieniającego? Czy zmiana zakresu czynności wymaga akceptacji pracownika i zmiany warunków umowy o pracę? Wykaz aktów prawnych...245

9 17 WPROWADZENIE Warunkiem koniecznym sprawnego funkcjonowania zakładu opieki zdrowotnej jest prawidłowe zarządzanie jego personelem, zarówno medycznym, jak i pomocniczym, administracyjnym oraz technicznym. Organizacja pracy należy do obowiązków pracodawcy, za którego czynności z zakresu prawa pracy wykonują osoby zarządzające zakładem opieki zdrowotnej. Celem niniejszej publikacji jest przybliżenie tematyki prawa pracy dla kadry menedżerskiej zatrudnionej w zakładach opieki zdrowotnej. Zostały do niej wybrane najciekawsze pytania stawiane przez użytkowników Serwisu Prawo i Zdrowie. Opracowanie zawiera odpowiedzi będące rozwiązaniami konkretnych problemów, jakie pojawiają się w związku z zarządzaniem personelem zatrudnionym na podstawie umów o pracę. Każda odpowiedź opatrzona jest dodatkowo uzasadnieniem, a często także zobrazowana przykładem. Pod hasłem uwagi zawarto kwestie szczególnie istotne dla omawianego w odpowiedzi problemu. Na każde pytanie starałam się udzielić jednoznacznej i wyczerpującej odpowiedzi. Trzeba jednak pamiętać, że przepisy dotyczące prawa pracy stanowią jedynie ogólne zasady zawierania, kształtowania i rozwiązywania stosunku pracy. Dopiero ich stosowanie w praktyce pokazuje, jak wiele może istnieć problemów, do których rozwiązania nie wystarczy samo brzmienie przepisu. Najlepszym przykładem jest wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę, a w konsekwencji jej rozwiązanie. Pracodawca ma obowiązek wskazania uzasadnienia, przyczyny zakończenia z pracownikiem stosunku pracy. Nie istnieje katalog powodów uzasadniających wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę, ponieważ nie sposób przewidzieć wszystkich sytuacji, w jakich może znaleźć się pracodawca i pracownik, a które powodują brak możliwości ich dalszej współpracy. W razie sporu pracownika z pracodawcą co do zasadności wypowiedzenia umowy o pracę sąd pracy bada wszelkie okoliczności danej sprawy, które mogły mieć wpływ na to wypowiedzenie. Dlatego w zakresie wykładni prawa pracy

10 18 WPROWADZENIE ogromną rolę odgrywa orzecznictwo sądowe, które poprzez orzekanie w konkretnych, indywidualnych sprawach interpretuje, a nierzadko także uzupełnia istniejące przepisy prawa pracy. Warto tutaj przypomnieć chociażby słynną sprawę lekarza z Nowego Sącza, który pod koniec 2006 r. wygrał ze szpitalem toczącą się przed Sądem Okręgowym w Krakowie sprawę o czas wolny za dyżury medyczne, które to zgodnie z unijnymi dyrektywami, ale wbrew regulacjom prawa krajowego od chwili przystąpienia Polski do Unii Europejskiej, powinny były być potraktowane jako praca w godzinach nadliczbowych w wymiarze ponad 48 godzin tygodniowo. Wyrok ten zapoczątkował ogólnopolską dyskusję dotyczącą czasu pracy lekarzy, a w konsekwencji doprowadził do uchwalenia w 2007 r. zmian do ustawy o zakładach opieki zdrowotnej dotyczących czasu pracy zgodnych z prawem unijnym. Niniejsza publikacja w wielu miejscach odwołuje się do orzecznictwa sądowego, a zwłaszcza orzecznictwa Sądu Najwyższego, w zakresie prawa pracy z uwagi na jego istotną rolę. Cytowane orzeczenia są aktualną wykładnią obowiązujących przepisów i stanowią ciekawe uzupełnienie udzielonych odpowiedzi. Wszystkie pytania (149) zostały pogrupowane w osiem tematycznych rozdziałów, tak aby Czytelnikowi łatwiej było odnaleźć interesującą go odpowiedź. Kolejność rozdziałów obrazuje kolejność problemów, jakie mogą pojawić się w związku z zatrudnieniem pracownika, poczynając od nawiązania stosunku pracy, poprzez określenie jego podstawowych elementów, takich jak zakres obowiązków, czas pracy lub wynagrodzenie, a kończąc na rozwiązaniu umowy o pracę. Opracowanie skierowane jest przede wszystkim do kadry menedżerskiej zakładów opieki zdrowotnej, do której zadań należy wykonywanie obowiązków pracodawcy, ale z uwagi na fakt, że część pytań została zadana przez pracowników ZOZ-ów, polecam tę publikację także im oraz wszystkim osobom interesującym się prawem pracy w ochronie zdrowia.

11 19 Rozdział pierwszy WEWNĄTRZZAKŁADOWE AKTY PRAWA PRACY Zgodnie z art. 9 1 k.p. oraz przepisami innych ustaw i aktów wykonawczych przez prawo pracy rozumie się prawa i obowiązki pracowników i pracodawców, a także postanowienia układów zbiorowych pracy i innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów i statutów określających prawa i obowiązki stron stosunku pracy. W zakładzie opieki zdrowotnej źródeł prawa pracy może być kilka, np. układ zbiorowy pracy lub regulamin pracy, regulamin wynagradzania, statut, regulamin porządkowy i ewentualnie wydawane na jego podstawie zarządzenia dyrektora, a także regulamin zakładowego funduszu świadczeń socjalnych. Osoby zarządzające zakładem opieki zdrowotnej i dokonujące czynności za pracodawcę tworząc lub współtworząc, jak to ma miejsce np. przy opracowywaniu układu zbiorowego pracy, wewnątrzzakładowe prawo pracy powinny pamiętać, że istnieje hierarchia ważności tych źródeł prawa, ponieważ: a) postanowienia układów zbiorowych pracy i porozumień zbiorowych oraz regulaminów i statutów nie mogą być mniej korzystne dla pracowników niż przepisy kodeksu pracy oraz innych ustaw i rozporządzeń, b) postanowienia regulaminów i statutów nie mogą być mniej korzystne dla pracowników niż postanowienia układów zbiorowych pracy i porozumień zbiorowych. Znajdujące się w wyżej wymienionych zakładowych źródłach prawa pracy postanowienia powodujące nierówne traktowanie w zatrudnieniu z mocy prawa nie obowiązują (art. 9 4 k.p.).

12 20 ROZDZIAŁ PIERWSZY 1. Regulamin pracy w niepublicznym zakładzie opieki zdrowotnej Czy w niepublicznym zakładzie opieki zdrowotnej, w którym nie działają związki zawodowe, istnieje obowiązek wprowadzenia regulaminu pracy? Jeśli tak, to w jaki sposób i co on powinien zawierać? Odpowiedź W niepublicznym zakładzie opieki zdrowotnej istnieje obowiązek wprowadzenia przez pracodawcę regulaminu pracy, jeżeli nie obowiązuje w nim układ zbiorowy pracy lub gdy zatrudnionych jest tam co najmniej 20 pracowników. W sytuacji gdy ta liczba jest mniejsza, ponieważ np. część osób zatrudniona jest na podstawie umów cywilnoprawnych, pracodawca może taki regulamin wprowadzić, ale nie musi (art. 104 k.p.). Nie zawsze jednak regulamin ten musi być opracowany dla konkretnego NZOZ-u. Jeżeli regulamin pracy obowiązuje w organie założycielskim NZOZ-u, np. w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością i jego postanowienia odpowiadają specyfice pracy w NZOZ-ie, a zarząd spółki wykonuje obowiązki pracodawcy w stosunku do pracowników NZOZ-u, to nie ma konieczności opracowywania oddzielnego regulaminu pracy dla NZOZ-u. Wystarczy zapoznać pracowników NZOZ-u z treścią tego regulaminu. Uzasadnienie Celem regulaminu pracy jest ustalenie organizacji i porządku w procesie pracy oraz związanych z tym praw i obowiązków pracodawcy i pracowników. Powinien on dostosować ogólne przepisy prawa pracy do specyfiki warunków zatrudnienia w konkretnym zakładzie pracy. Artykuł k.p. wymienia jedynie główne problemy, jakie powinny być ustalone w regulaminie pracy. Są to: 1) organizacja pracy, warunki przebywania na terenie zakładu pracy w czasie pracy i po jej zakończeniu, wyposażenie pracowników w narzędzia i materiały, a także w odzież i obuwie robocze oraz w środki ochrony indywidualnej i higieny osobistej, 2) systemy i rozkłady czasu pracy oraz przyjęte okresy rozliczeniowe czasu pracy,

13 WEWNĄTRZZAKŁADOWE AKTY PRAWA PRACY 21 3) pora nocna, 4) termin, miejsce, czas i częstotliwość wypłaty wynagrodzenia, 5) wykazy prac wzbronionych pracownikom młodocianym oraz kobietom, 6) rodzaje prac i wykaz stanowisk pracy dozwolonych pracownikom młodocianym w celu odbywania przygotowania zawodowego, 7) wykazy lekkich prac dozwolonych pracownikom młodocianym zatrudnionym w innym celu niż przygotowanie zawodowe, 8) obowiązki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony przeciwpożarowej, w tym także sposób informowania pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą, 9) przyjęty u danego pracodawcy sposób potwierdzania przez pracowników przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz obowiązkowo informacje o karach stosowanych zgodnie z art. 108 k.p. z tytułu odpowiedzialności porządkowej pracowników. Regulamin pracy może zawierać także inne, dodatkowe regulacje wynikające ze specyfiki funkcjonowania zakładu opieki zdrowotnej, takie jak np. sposób i forma informowania pracowników o konieczności wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych, zasady i forma zwracania się pracowników o udzielenie im urlopów szkoleniowych albo dofinansowanie szkoleń lub kursów. Jeżeli w NZOZ-ie nie działa zakładowa organizacja związkowa, treść regulaminu pracy ustala pracodawca (art k.p.). Ma on obowiązek podania go pracownikom do wiadomości w sposób przyjęty w danym zakładzie pracy, np. poprzez wręczenie kopii, wywieszenie na tablicy ogłoszeń, udostępnienie do wglądu w dziale kadr. Regulamin pracy wejdzie w życie po upływie 2 tygodni od podania go pracownikom do wiadomości. Nowi pracownicy powinni zostać zapoznani z treścią regulaminu już obowiązującego przy podjęciu zatrudnienia (art k.p.). Zgodnie z 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie zakresu prowadzenia przez pracodawców dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy oraz sposobu prowadzenia akt osobowych pracownika (Dz. U. Nr 62, poz. 286 z późn. zm.) pracodawca przed dopuszczeniem pracownika do pracy ma obowiązek uzyskania jego pisemnego potwierdzenia zapoznania się z treścią regu-