28-a Rocznica wybuchu w Elektrowni atomowej w Czarnobylu na Ukrainie.

Transkrypt

1 OBRONA CYWILNA KRZEWIENIE IDEII OBRONNYCH Zasadniczym aktem normatywnym w zakresie bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej w Polsce jest Ustawa z dnia 29 listopada 2000 r. Prawo atomowe Dz. U z 2007r Nr 42, poz. 276 z póź. zm. Ochrona radiologiczna z kompleksowym uwzględnieniem zagrożeń dla ludzi i środowiska jest częścią systemu bezpieczeństwa państwa w czasie pokoju i wojny. Na szczeblu kraju ww. problematyką zajmują się m.in. Państwowa Agencja Atomistyki. Prezes Agencji jest centralnym organem administracji rządowej właściwym w sprawach bezpieczeństwa jądrowego i ochrony radiologicznej. Minister właściwy do spraw środowiska sprawuje nadzór nad Prezesem Agencji Atomistyki. Do zakresu działania Prezesa Agencji Atomistyki należy m.in. wykonanie zadań związanych z obronnością i obroną cywilną kraju oraz ochroną informacji niejawnych, wynikających z odrębnych przepisów art.110 w/w ustawy. 28-a Rocznica wybuchu w Elektrowni atomowej w Czarnobylu na Ukrainie. 26 kwietnia 1986 r o godz doszło do potężnego wybuchu reaktora jądrowego w elektrowni atomowej w Czarnobylu. Katastrofa w Czarnobylu to największa katastrofa świata w dziejach elektrowni atomowych. Do skażenia promieniotwórczego doszło w całej Europie. Katastrofa została zakwalifikowana do 7 stopnia skali INES / najwyższa Międzynarodowa Skala Zdarzeń Jądrowych/, która określa zagrożenia płynące z awarii jądrowych. Do katastrofy w Czarnobylu porównywalna jest teraźniejsza katastrofa jądrowa w Japonii w mieście Fakushima /6 stopni INES/ kwietnia 1986 r. o godz. 7 rano stacja monitoringu radiacyjnego w Mikołajkach zarejestrowała 550 tys. razy większą radioaktywność 00 izotopów promieniotwórczych w powietrzu. Po godz.10 Centralne Laboratorium Ochrony Radiologicznej (CLOR) ogłosiło alarm. Ale oficjalnego komunikatu o skażeniu radioaktywnym nie podano. Nie zamknięto szkół i nie odwołano pochodów pierwszomajowych. Ciekawostka Kiedy w latach sześćdziesiątych dr Theodore B. Taylor jeden z czołowych fizyków epoki jądrowej, użył określenia,,terroryzm atomowy i postawił hipotezę, że średnio inteligentny terrorysta może zbudować prostą bombę atomową, jego koledzy pokazali znany gest na czole. Jednak po kilku latach ci sami określili Taylora najbardziej pomysłowym i dalekowzrocznym fizykiem Został on uznany za najzdolniejszego konstruktora bomb atomowych, w laboratoriach Los Alamos skonstruowano według jego projektu najmniejszą i najlżejszą, a jednocześnie najsilniejszą pod względem siły wybuchu bombę rozszczepialną. We Francji funkcjonuje 58 reaktorów jądrowych w 19 różnych lokalizacjach. Uran - głównie importują z Afryki, Australii i Kanady. Złota myśl! Nowoczesne życie wymaga od nas wiadomości, których nie mamy; bierzemy udział i mamy wpływ na wydarzenia, o których nie wiemy zgoła nic. Zasłyszane inspektor Krystyna Lipiejko Na zarządzenie władz dzieciom podano płyn Lugola w miejscowych przychodniach zdrowia. W kraju nie ogłoszono komunikatów o skażeniu promieniotwórczym dla ludności. Awarie w elektrowniach atomowych są nieuniknione. Według doniesień Międzynarodowej Agencji Energii Atomowej od początku lat 70-tych zdarzyło się na świecie około 400 poważnych wypadków. Energia jądrowa pojawiła się po raz pierwszy w latach 20-ych XX wieku. Energetyka jądrowa to zespól zagadnień związanych z uzyskiwaniem na skalę przemysłową energii z rozszczepienia ciężkich jąder pierwiastków (w większości uranu 235). Energię tę pozyskuje się głównie w wyniku rozszczepienia jąder atomowych w reaktorach jądrowych w elektrowniach jądrowych. Elektrownia jądrowa to obiekt przemysłowoenergetyczny, należący do grupy elektrowni cieplnych, w których znaczącą rolę odgrywa ciepło. Głównym elementem elektrowni atomowej jest reaktor jądrowy, w którym zachodzą skomplikowane procesy chemiczne, dzięki którym możliwe jest pozyskiwanie energii. Wytworzone w reaktorach ciepło powoduje

2 wytworzenie się pary wodnej, która z kolei napędza turbiny parowe. Obecnie pozyskana energia w elektrowniach atomowych zaspakaja w 17 % potrzeby energetyczne świata. Energetyka jądrowa produkuje najtańszą energię elektryczną w Europie. Innym zastosowaniem energii atomowej są silniki atomowe. Wykorzystuje się je głównie w armii- do napędzania nowoczesnych jednostek marynarki wojennej, głównie łodzi podwodnych i lotniskowców. Ma także zastosowanie w sondach kosmicznych, archeologii, geologii, rolnictwie, naukach, przemyśle spożywczym, itp. Oprócz wymienionych celów, energia jądrowa jest wykorzystywana przy tworzeniu broni masowej zagłady. Są to różnego rodzaju bomby jądrowe, których siła jest nieporównywalnie większa od wszelkich innych konwencjonalnych broni. Jest to najpotężniejsza broń na Ziemi. Broń jądrowa wywodzi się z czasów II wojny światowej, jednak do czasów dzisiejszych została udoskonalona i stała się jeszcze bardziej śmiercionośna. Znaczące zastosowanie ma w medycynie /medycyna nuklearna/. Elektrownie atomowe, pojawiły się w 10 lat po zakończeniu II wojny światowej. Pierwsza elektrownia jądrowa powstała w roku 1954 w Obnińsku w ZSSR. Obecnie działa 437 reaktorów jądrowych w 31 krajach. Najwięcej reaktorów jądrowych działa w USA, Francji, Wielkiej Brytanii i Rosji. Procentowo najwięcej energii pochodzącej ze źródeł jądrowych ma Francja (76%), Litwia (73%), Słowacja (56%), i Belgia (54%). W Polsce nie ma elektrowni jądrowej na cele przemysłowe /posiadamy 1 reaktor Maria/. Niepokoić może fakt, że w odległości do 550 km od granic Polski znajduje się aż 29 czynnych elektrowni jądrowych, w tym 7 bez obudowy bezpieczeństwa. Budynek reaktora jądrowego MARIA w Świerku pod Warszawą W Polsce pierwszy reaktor jądrowy został zbudowany w 1958 roku w Ośrodku /później Instytut/ Badań Jądrowych w Świerku koło Warszawy. Reaktor Maria /to jedyny obecnie działający polski reaktor jądrowy /moc cieplna 30 MW/. Reaktor zarządzany jest przez Instytut Energii Atomowej POLATOM. Reaktor nosi imię Marii Składowskiej-Curie. Jest to reaktor doświadczalnoprodukcyjny. Wytwarza izotopy promieniotwórcze wykorzystywane w medycynie a następnie eksportowane m.in. do USA /Maria jest jedynym z 7 reaktorów na świecie, w których produkuje się tego typu izotopy/. Paliwo stosowane w reaktorze MARIA to izotop Uranu 235 sprowadzany z Rosji. Do 1995 roku działał w Świerku również reaktor jądrowy - Ewa /został zamknięty ze względów bezpieczeństwa/

3 Zwięzła powtórka z chemii ułatwi nam zrozumienie podstawowych zjawisk chemicznych. Promieniowanie - to wysyłanie i przenoszenie energii na odległość. Energia może być wysyłana pod postacią ciepła, światła, fal elektromagnetycznych oraz w postaci cząstek. Rozróżnia się promieniotwórczość naturalną i sztuczną. Promieniotwórczość naturalna (lub inaczej promieniowanie naturalne) - promieniowanie jonizujące występujące w przyrodzie (w glebie, skałach, powietrzu, wodzie, itp.). Człowiek nie jest w stanie uniknąć źródeł tego promieniowania ze względu na jego mnogość występowania. Występuje w pokarmie, który spożywamy, wodzie, którą pijemy, w powietrzu, którym oddychamy, w ścianach domów, pomieszczeń, w których przebywamy. Należy podkreślić, że promieniotwórczość naturalna to zjawisko obecności w środowisku naturalnym substancji promieniotwórczych. Ludzkość od początku swego istnienia narażona była na działanie promieniowania ze źródeł naturalnych. Promieniowanie naturalne zwane promieniowaniem jonizującym, które normalnie i stale istnieje na ziemi i jest niezależne od działalności człowieka. W środowisku naturalnym występuje ok. 60 izotopów promieniotwórczych. Promieniotwórczość sztuczna występuje w izotopach promieniotwórczych, które nie występują w środowisku naturalnym. Pierwiastki promieniotwórcze to pierwiastki chemiczne, których wszystkie izotopy są promieniotwórcze- są to pierwiastki, których atomy samorzutnie rozpadają się emitując przy tym cząstki lub promienie, nazywamy promieniotwórczymi. Każdy pierwiastek promieniotwórczy staje się po rozpadzie innym pierwiastkiem, który z kolei rozpada się dalej. Do pierwiastków promieniotwórczych zaliczamy: Technet (Te), promat (Pm), polon (Po) oraz wszystkie pierwiastki położone w układzie okresowym za polonem. Pierwiastki promieniotwórcze dzielą się na naturalne i sztuczne. Pierwiastkiem powodującym największą naturalną promieniotwórczość jest radon/gaz szlachetny bierny chemicznie/. Należy do najcięższych pierwiastków gazowych. Jest niepalny, bezbarwny, bez zapachu i smaku. Uwalnia się on wskutek rozpadu promieniotwórczego radu, toru i uranu znajdującego się w minerałach skalnych, glebie, wodach podziemnych oraz w materiałach konstrukcyjnych budynków. Przenikając do pomieszczeń mieszkalnych powoduje do 8-krotnego zwiększenia jego stężenia w zamkniętych pomieszczeniach niż na wolnym powietrzu. Dlatego mieszkania /pomieszczenia/ bezwzględnie trzeba wietrzyć! Do organizmu radon dostaje się podczas wdychania powietrza. Śladowe ilości radonu są obecne w niektórych wodach mineralnych, dokąd przechodzą z minerałów uranu. Wysokie stężenie radonu i jego pochodnych powoduje zwiększenie ryzyka zachorowania na choroby nowotworowe, a szczególnie na raka płuc. Radioaktywne atomy uszkadzają kod genetyczny DNA, a co za tym idzie następuje rozregulowanie podstawowych funkcji komórek Azbest, znany jako silny środek kancerogenny (rakotwórczy) powoduje 10 razy mniej zgonów niż radon.

4 NATURALNE - to pierwiastki występujące w przyrodzie i są to: aktyn, astat, frans, neptun, polon, pluton, radon, rad, protaktyn, tor, uran. W 1898 roku zostały odkryte /z rudy uranowej/ przez naszą wielką uczoną Marię Curie- Składowską i jej męża Piotra Curie silnie promieniotwórcze pierwiastki - polan i rad. Małżonkowie Curie w 1911 roku dostali nagrodę Nobla w dziedzinie chemii za rozwój chemii dzięki odkryciu polonu i radu oraz za zbadanie metalicznego radu i jego związków chemicznych. Wcześniej, to jest w 1903 roku Maria Curie-Składowska otrzymała nagrodę Nobla wraz z mężem Piotrem Curie oraz H. Becquerelem /francuski chemik i fizyk/ w dziedzinie fizyki za prace nad promieniotwórczością. SZTUCZNE - nie występują w przyrodzie i są to: ajnsztajn, ameryk, kiur, lorens, berkel, ferm, kaliforn, mendelew, nobel, promat, technet, pierwiastek 104, 105, 106, 101. W 1934 roku córka państwa Curie, Irena Joliot-Curie i jej mąż Fryderyk Joliot dokonali odkrycia sztucznej promieniotwórczości. Przeprowadzili doświadczenie polegające na bombardowaniu atomów glinu jądrami helu, w wyniku czego powstały atomy fosforu. Rok później otrzymali Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii za to odkrycie. Promieniowanie jonizujące jest najbardziej groźne dla człowieka. Powstaje w wyniku promieniowania naturalnego i sztucznego. Do promieniowania sztucznego należy zaliczyć sytuację w Czarnobylu / i inne powstałe wskutek takich zdarzeń itp./. Zważywszy, że energetyka jądrowa ma znaczące zastosowanie przemysłowe w krajach świata i ma swoje dodatnie strony jak i ujemne będziemy ten temat kontynuować na następnych stronach. Oto jak przedstawiono opis Czarnobyla na jednym z czołowych portali internetowych. Miejsce katastrofy Czarnobyl miasto na Ukrainie, w obwodzie kijowskim, u ujścia rzeki Usz do Prypeci. Znane głównie jako miejsce największej w dziejach katastrofy atomowej. Od 1986 miasto jest oficjalnie niezamieszkane, choć nielegalnie żyje tam niewielka społeczność.

5 Czarnobyl to miejsce znane głównie z awarii reaktora atomowego. W tamtejszej elektrowni 26 kwietnia 1986 nastąpiła największa katastrofa w dziejach elektrowni jądrowych. Bezpośrednio w wyniku katastrofy zmarło 30 osób, ponad 200 zachorowało na chorobę popromienną, a z otaczających elektrownię terenów w promieniu 30 km ewakuowano ponad 130 tys. ludzi, tworząc zamkniętą strefę ochronną. Reaktor, który uległ awarii, pokryto betonowo-stalową osłoną; pozostałe trzy reaktory pracowały dalej, ostatni z nich (numer 3 sąsiadujący z tym uległym awarii w 1986 r. pracował do 2000 r. Obecnie trwa remont osłony reaktora 4. Już w tym roku mają rozpocząć się prace nad podobną do hangaru przesuwną budowlą, która odizoluje ruinę do czasu ostatecznego rozwiązania. Kilkaset metrów od uszkodzonego reaktora wznoszone będą metalowe łuki, które połączone zostaną w jedną strukturę. Konstrukcja o wymiarach 150 na 200 m zostanie nasunięta na miejsce po betonowych szynach. Elektrownia jądrowa w Czarnobylu - wykorzystywała materiały rozszczepialne jako paliwo, działająca na terenie Ukrainy. Leży 4 km od opuszczonego miasta Prypeć, 18 km od Czarnobyla i 110 km od Kijowa. Elektrownia została zamknięta w 2000 roku ze względów bezpieczeństwa. W skład elektrowni wchodziły: reaktor nr 1 - zamknięty w roku 1996, był najstarszy. reaktor nr 2 - zamknięty w roku 1991(z powodu awarii systemów chłodzenia). reaktor nr 3 - zamknięty w roku 2000 reaktor nr 4-26 kwietnia 1986 doszło w nim do wybuchu o charakterze chemicznym, obecnie trwa renowacja betonowego sarkofagu, kryjącego szczątki reaktora. Wcześniej planowano również uruchomienie reaktorów nr 5 i 6, jednak po wybuchu w elektrowni pomysł odrzucono. Obecnie elektrownia w Czarnobylu jest wyłączona z eksploatacji, głównie za sprawą organizacji ekologicznych i nacisku międzynarodowej opinii. Dostęp do pozostałych budynków elektrowni jest możliwy wyłącznie dla ludzi pracujących przy odnowie sarkofagu. Do pozostałej części strefy zamkniętej można dostać się po uprzednim uzyskaniu przepustki. Na terenie elektrowni planowane jest postawienie tymczasowego składowiska odpadów promieniotwórczych.

6 Przebieg Katastrofy Wnętrze elektrowni atomowej przed wybuchem - sterownia 26 kwietnia w 1986 roku o godz potężna eksplozja rozsadziła czwarty reaktor elektrowni atomowej w Czarnobylu. Do wybuchu doszło podczas rutynowego testu sprawdzającego, czy turbiny wytwarzają wystarczającą ilość energii potrzebną do pracy pomp chłodzących w przypadku spadku mocy reaktora, zanim zostanie uruchomiony rezerwowy generator.. Podczas sprawdzania awaryjnego wyłączenia, reaktor wymknął się spod kontroli. Wybuch, który nastąpił, można było obserwować z odległości kilku kilometrów. Eksplozja zerwała ważącą jedną tonę pokrywę reaktora. W temperaturze ponad 2000 stopni Celsjusza stopiły się pręty paliwowe. Zapalił się reaktor grafitowy. Podczas szalejącego pożaru stopił się rdzeń reaktora.

7 Radioaktywne produkty rozszczepienia wydzieliły się prosto do atmosfery. Prądy powietrzne wywołane pożarem i wybuchem wyniosły skażenia na wysokość ok. 2 km, skąd były one roznoszone przez wiatry. Najgroźniejszymi substancjami były jod 131 i cez 137. Ok. 4 godziny nad ranem Moskwa dowiedziała się o katastrofie i wydała rozkaz podawania wody do reaktora. Oprócz tego zaczęto zmywać miasto polewaczką, wezwano także wojsko obrony przeciwchemicznej. 45 tysięcy mieszkańców Pripjatu, miejscowości oddalonej o 4 kilometry od Czarnobyla, ewakuowano 1100 autobusami. Miasteczko do dziś pozostaje niezamieszkane. W ciągu 10 dni ewakuowano 130 tysięcy osób z 76 wsi i osad. Terytorium uznano za strefę zakazaną. Aby do niej wjechać, potrzebne jest specjalne pozwolenie. Pomimo oficjalnego zakazu w rejonie Czarnobyla nadal mieszka co najmniej 800 osób, w większości starszych ludzi, którzy zdecydowali się na powrót do rodzinnych wiosek. Przyczyny katastrofy Przyczyny tej tragedii to: ewidentne błędy operatora chcącego za każdą cenę doprowadzić do założonych parametrów wyjściowych eksperymentu eksploatacja w warunkach gospodarki niedoboru wyłączenie systemów bezpieczeństwa oszalała technologia, która potrafiła wymknąć się spod kontroli konstrukcja dopuszczająca dodatnią reaktywność; nie wyposażono reaktora w odpowiednio wzmocnione osłony, by ograniczyć skutki ewentualnych awarii minimalizacja kosztów

8 Elektrownia, widok z satelity. Skutki katastrofy Radioaktywność w okolicach Czarnobyla po wybuchu. Najpoważniejsze są konsekwencje zdrowotne. Zniszczony reaktor wyzwolił setki razy więcej promieniowania jonizującego niż zbombardowanie Hiroszimy i Nagasaki. 1. Zachorowało około 30 tys. ludzi spośród 400 tys. "likwidatorów" - robotników zatrudnionych przy zakopywaniu najbardziej niebezpiecznych odpadów i budowie specjalnego budynku wokół zniszczonego reaktora ochrzczonego "sarkofagiem". 2. Trudno określić, nawet w przybliżeniu, ile osób poniosło śmierć w wyniku katastrofy. Skupiska ludzkie uległy dezintegracji. Ze strefy najbardziej skażonej ewakuowano ok. 130 tysięcy osób. Większa część skażonego terenu jest jednak nadal zamieszkana.

9 3. Ludność cywilna musiała opuszczać swoje włości z rejonu najbardziej skażonego chmurą radioaktywną (do 30 km od miejsca katastrofy) ogarniającą w kolejnych dniach północno-wschodnią Polskę, Finlandię, część Szwecji, pozostałą część Polski, Niemcy, Rosję, Grecję i kraje bałkańskie. 4. Setki tysięcy napromieniowanych osób, zmarło na choroby popromienne, oraz cierpią na inne choroby jak np.: - choroby tarczycy: nowotwory u dzieci i dorosłych - białaczki - choroby krwi - uszkodzenie mózgu u dzieci znajdujących się w łonie matki - zmiany w układzie immunologicznym 1. Katastrofa w Czarnobylu wymusiła masowe przesiedlenia ludności. Wynikające stąd zniszczenie struktury etnicznej na skażonych terenach wydaje się nie do naprawienia. 2. Poważne są również pośrednie konsekwencje eksplozji reaktora w Czarnobylu. Skutki społeczne i psychologiczne to m.in. brak równowagi emocjonalnej, lęki, depresje i zaburzenia snu związane ze stresem z powodu awarii i związanej z nią akcji przesiedleń. 3. Pod względem radioaktywności strefa Czarnobyla jest dziś jednym z najbardziej niebezpiecznych miejsc na świecie. Szczątki zrujnowanego reaktora kryją dziesiątki tysięcy ton paliwa jądrowego. Pozostały po awarii sarkofag, który przykrywa ruiny czwartego bloku czarnobylskiego zbudowano z betonu i wielkich płyt metalowych. Z powodu zaniechania remontów i prac konserwatorskich, na które brakuje funduszy, sarkofag jest w coraz gorszym stanie technicznym. Konkretnie, zawaleniem grozi strop, ponieważ jego budowniczowie byli zmuszeni do położenia belek dachowych bez ich zamocowania. Ponadto dostęp do wnętrza budowli jest bardzo trudny. Gdzieniegdzie dostęp w ogóle jest niemożliwy i nie można stwierdzić co się w nim dzieje. W przypadku zawalenia budowli) gruzowisko stałoby się znów źródłem radioaktywnego pyłu.

10 Ciekawostki Jakie dawki promieniowania otrzymujemy zdjęcie rentgenowskie płuc: około 0,82 msv wypalenie dziennie dwóch paczek papierosów produkcji krajowej: 0,47 msv/rocznie (dawka na płuca) tomografia komputerowa głowy: 2,6 msv średnia roczna dawka (na całe ciało), jaką otrzymuje niepalący Polak: 3,3 msv Dawka, jaką w ciągu całego życia otrzymają Polacy (na całe ciało) w wyniku wybuchu czarnobylskiego: 0,9 msv

11

12 Odznaka i medal nadawane uczestnikom akcji likwidacji katastrofy w Czarnobylu Podsumowanie Czarnobyl był z pewnością największą w historii katastrofą ekologiczna i psychologiczną,. Lęk czarnobylski rozszedł się po całym świecie i opanował niemal każdego: publiczność, media, polityków, uczonych, a nawet profesjonalistów ochrony radiologicznej. W roku 1986 wszyscy wierzyli, że nawet najmniejsza dawka promieniowania, bliska zerowej, powoduje powstawanie nowotworów. Założenie to jest najważniejszym źródłem czarnobylskich obaw i ich trwałości. Pomimo tego, że we wielu miejscach blisko wybuchu elektrowni nie wróci życie, rozbrojenie nuklearne stoi dziś pod znakiem zapytania. Energetyka nuklearna jest dziś prezentowana jako jedno z rozwiązań paliw kopalnych i globalnego ocieplenia. Wybuch w Czarnobylu to ostrzeżenie, że i ta opcja ma swoje konsekwencje. Wymaga ona najwyższej ostrożności i jasnej informacji o ryzyku. Czarnobyl przypomina nam, że jeśli mamy żyć z radioaktywnością i niebezpieczeństwem, jakie niesie to musimy zadbać i oto, aby przyszłym pokoleniom oszczędzić nuklearnej apokalipsy.